Haalbaarheidsonderzoek Hart van Brabant Park

Haalbaarheidsonderzoek Hart van Brabant Park

Inhoud Inleiding

p. 3

Het concept & de relevantie Het concept van het ‘Hart van Brabant Park’ Relatie met de stad Maatschappelijk en ruimtelijk kader Economisch kader Het belang van de verbinding tussen platteland en stad Partners in onderzoek

p. 4 p. 6 p. 8 p. 10 p. 12 p. 14

De uitwerking Mission Statement Hart van Brabant Park impressie Hart van Brabant Huis Hart van Brabant Buitensportcentrum Hart van Brabant ‘Opwerkfabriek’ voor verduurzaming en waardecreatie Hart van Brabant Park is ook…!

p. 17 p. 18 p. 24 p. 28 p. 30 p. 32

De organisatie Hart van Brabant Park onderneming & coöperatie Financiën Additionele financiering

p. 33 p. 34 p. 36

De toegevoegde waarde Maatschappelijke baten van Hart van Brabant Park

p. 37

Conclusies en aanbevelingen

p. 40

Colofon

p. 41

Bijlagen: financiële uitwerking op onderdelen

p. 42

2

Hart van Brabant Park

Dit haalbaarheidsonderzoek is mogelijk gemaakt door de actieve ondersteuning van Midpoint Leisure Boulevard en een financiële bijdrage van de provincie Noord-Brabant en de gemeente Tilburg vanuit het programma Leisure Boulevard.

Inleiding

huidige situatie Van Gend & Loos terrein

Het voormalige Van Gend & Loos terrein vormt een verbindend element in de ontwikkeling van de regio Hart van Brabant als Leisure Boulevard. Die potentiële icoon-functie vormt een van de bouwstenen van het ontwikkelingsprogramma Leisure Boulevard dat de gemeente Tilburg en de provincie Noord Brabant zijn overeengekomen. In september 2013 heeft het college van B&W van Tilburg besloten drie scenario’s op hun haalbaarheid te laten onderzoeken. 1. Wachten op grote investeerder en het terrein braak laten liggen; 2. Wachten op grote investeerder met tijdelijke invulling van het terrein; 3. Organisch ontwikkelen op basis van een gebiedsconcept. Midpoint Brabant is door de Gemeente Tilburg verzocht een haalbaarheidsonderzoek voor scenario 3 uit te voeren. Hierbij is doorgewerkt op de uitgangspunten van het door Midpoint Brabant en Land van de

Hilver ingediende voorstel: ‘Hart van Brabant Park: Pauzelandschap’. Voor u ligt het eindrapport van het haalbaarheidsonderzoek Hart van Brabant Park. Hierin wordt beschreven hoe Hart van Brabant Park een aantal functies in een parkachtige omgeving kan combineren en hoe het Park kan worden geëxploiteerd als een onderneming op coöperatieve grondslag. De volgende conclusies kunnen getrokken worden uit het haalbaarheidsonderzoek: 1. Het Hart van Brabant Park heeft de potentie om uit te groeien tot een icoon van de Leisure Boulevard en een broedplaats van verduurzaming in het kader van de social innovation ambities van Midden-Brabant. 2. Met het Hart van Brabant Park wordt de toezegging tot stedelijk groen in de spoorzone gerealiseerd. 3. Het park in de beschreven opzet is haalbaar mits invulling gegeven wordt aan de in het onderzoek beschreven publieke-private samenwerking en het

coöperatieve verdien-, exploitatie- en organisatiemodel. 4. Voor het concept van het park zoals beschreven in deze rapportage bestaat draagvlak bij omwonenden, publiek-private organisaties en bedrijven uit Tilburg en de omliggende regio. Dit draagvlak is gebleken uit het enthousiasme en de actieve inbreng tijdens het haalbaarheidsonderzoek (een snelkookpan-proces van 10 weken met 2 centrale- en 4 x 3 werkgroep bijeenkomsten met in totaal ca. 50 partijen), uit de unanieme onderschrijving van de Mission Statement en de uitgesproken bereidheid er de schouders mee onder te zetten. Mede namens alle deelnemende partijen hopen wij met dit rapport enthousiasme voor en bereidheid tot medewerking aan de realisatie van het Hart van Brabant Park te bereiken. Midpoint Brabant Projectteam Hart van Brabant Park


3

Het concept van het Hart van Brabant Park Centraal gelegen, in het hart van de stad, ontstaat op het voormalige Van Gend & Loos terrein een coöperatief opgezet park dat inwoners en bezoekers van Tilburg uitnodigt tot frequent bezoek. Het hart van de stad en omliggende streken, het ‘Central Park’ van Tilburg en Midden-Brabant waar bezoekers sporten, spelen en bewegen, kennis maken met producten en diensten van de stad en het omringende platteland, op een terras verpozen, op een bankje al of niet onder een schuilhut kijken naar de acties van buitensportbeoefenaren in de buitenarena of op het Krajicek-court, op paden en gras, toestellen e.d. Een park met een inrichting en bijzondere beplanting verzorgd door ondernemers en kwekers uit de regio, met educatieve activiteiten onder regie van het Brabants Natuurmuseum en onderhouden door omwonenden en medewerkers (cliënten) van reïntegratiebedrijven. In de ruimtes van het fraai ontworpen Hart van Brabant Huis presenteren zich de omliggende streken (Het Groene Woud, Kempen en Langstraat) en Tilburg aan de inwoners en bezoekers van de stad in de vorm van producten en diensten uit de streken (food, non-food, beleving en natuur) en overige bijzonderheden van platteland en stad. Binnen het Hart van Brabant Huis bevindt zich ook de Hart van Brabant-broedplaats : een ‘Opwerkfabriek’ met een informatie- en adviescentrum waar burgers, ondernemers en instellingen terecht kunnen voor het ontwikkelen van nieuwe initiatieven op

4


maatschappelijk, economisch en ruimtelijk gebied; een ontmoetingsplaats, oliespuit- en cross-over centrum voor alle publieke en private partijen betrokken bij de verduurzamende ontwikkeling van platteland en stad.

Het oude, weggestopte Van Gend & Loos terrein wordt hiermee ontwikkeld tot een locatie die in al zijn verscheidenheid de levende etalage van Midden Brabant is geworden. Het is een plaats waarvan de

een warm, levend en bruisend hart van het gebied Een park als decor voor een aantal functies die een verrijking zijn voor de stad en haar samenwerking met de omliggende streken waarin de partners in coöperatief verband het park exploiteren. Zij zorgen voor een fysieke inrichting die zorgt voor ruimte, groen en rust en een sociale en culturele programmering die borg staat voor ontmoeten, participeren, ondernemen en vernieuwen. Door de centrale ligging, de parkeermogelijkheden, de nabijheid van de twee stations, de grote open ruimte met het buitensportcentrum en het Hart van Brabant Huis is Hart van Brabant Park bij uitstek een plaats voor omgevingsvriendelijke evenementen zoals themamarkten en cultuurpresentaties in de open lucht. De combinatie van buitensportfaciliteiten met professionele begeleiding en goede horeca maakt het park ideaal voor bedrijfsdagen, vergaderingen en opleidingen.

(fysieke) infrastructuur en de (sociale) programmering in coöperatief verband worden ontwikkeld, vormgegeven en geëxploiteerd tot een warm, levend en bruisend hart van het gebied. Wat de organisatie betreft wordt gedacht aan een publiek-privaat samenwerkingsverband waarbij vooralsnog uitgangspunt is dat de Gemeente Tilburg eigenaar van de grond blijft en het park aanlegt. Vanuit de deelnemende organisaties en bewoners zal het initiatief genomen worden tot de oprichting van de Coöperatie Hart van Brabant Park die het park gaat exploiteren (huis, sport, programmering, onderhoud e.d.). Op basis van vervolgonderzoek zal een definitieve uitwerking in overleg worden vastgesteld.

Het concept van het Hart van Brabant Park

ruimte voor sport en spel

Hart van Brabant Huis met een gezellig terras

ruimte voor muziek en evenementen

een uitdagende natuurspeeltuin

aansluiten op routes voor hardlopers, skaters en fietsers

een ontmoetingsplaats voor jong en oud


5

Een groene invulling is al gemeentelijk beleid

Een groene invulling van het Van Gend & Loos terrein is ook onderdeel van het bestaande gemeentelijke beleid.

6


De Nota Groen uit 2010 benoemt het dit terrein als een park in de Spoorzone, genaamd het Arrangement. Ook

het entreeplein aan de Sint Ceciliastraat heeft een groen karakter.

Groene schakel tussen stad en platteland tys on F s

g ur

ilb nT

e nd

ra Wa e d

a it v

te rsi

Ou

us

p am

c

parken & groene verblijfsplekken

Het Hart van Brabantpark is niet alleen een groene ruimte binnen de Spoorzone. Het park vormt ook een belangrijke schakel in de verbinding tussen de spoorzone en het stadscentrum enerzijds, en het buitengebied anderzijds.

e niv

U

r

Ju

e ch

s idi

ho

c es

g

ho

an Av l o

n

tio Sta

t tei

i ers v i n

U rg

bu Til

groene ruimte: campus/sportvelden

s an Av

e

nd

u wk

m

u

Bo

eu yc L a

si

ere Th

t oin

stp We

Van Gend en Loos terrein: nieuw stadspark

Door het park loopt straks een fietsroute die via de verkeersluwe Sportweg en Professor Verbernelaan doorgaat naar de campus van de Universiteit van Tilburg en de Oude Warande daarachter. Het Hart van Brabant Park staat via meerdere routes in verbinding met de

re

g ur

ua

q tS len

Ta

ilb nT

tio Sta

s

oli erp t In in tu

lange lanen groene route spoorzone

spoorzone en de binnenstad. Zowel via de lanen, de Spoorlaan en de Burgemeester Brokxlaan, als via de groene voetgangersroute door de spoorzone.


7

Hart van Brabant Park: maatschappelijk en ruimtelijk kader Maatschappelijk kader Tilburg ontbeert een spraakmakend centraal stadspark, een park met reuring, een park waar veel mensen graag naar toe gaan. Een park op het niveau van de stad. De huidige parken dicht bij het centrum zijn kleine verborgen stadstuinen zoals de Interpolistuin, de Muzentuin en Stadspark Oude Dijk. Deze trekken slechts een beperkt publiek. Tilburg kent met het Leijpark, het Wandelbos en de Oude Warande grote wandelparken aan de rand van de stad, plekken van rust en ruimte. De overige parken, zoals het Kromhoutpark, zijn gericht op de wijk. Naast het uitgaansgebied rond de Heuvel kent Tilburg geen centrale ontmoetingsplaats voor jong en oud. Er zijn wel veel specifieke ontmoetingsmomenten in de vorm van evenementen en festivals of thema-gebonden activiteiten. Wat ontbreekt is een permanente buitenplek waar iedereen op elk moment kan deelnemen aan diverse activiteiten (natuur, educatie, voorlichting, beweging, spijzen en dranken e.d.) of gewoon rustig kan verblijven.

8


Beweging is ‘hot’. In het centrum van Tilburg is geen openbare, laagdrempelige en toegankelijke plek voor beweging. Geen plek waar met professionele begeleiding sporten gezondheidsprogramma’s aangeboden worden en waar (semi-)professionele sporters bij anderen enthousiasme kweken om ook gebruik te maken van de faciliteiten. Stad en platteland leven langs elkaar heen en hebben ieder hun eigen maatschappelijke, economische en ruimtelijke dynamiek. Stedelingen gaan naar het platteland voor rust en natuur of een enkele keer een evenement. Plattelanders komen naar de stad voor het centrale winkel-, horeca- en cultuuraanbod. Een plek ontbreekt waar stedeling en plattelander elkaar ontmoeten om van elkaar te leren en samen projecten te realiseren. Ruimtelijk kader De toenemende verdichting van de bebouwing en bewoning van het centrum vragen om een complementaire groene component. Groen en water in een stad hebben een aantoonbare toegevoegde waarde In tal van binnenlandse en buitenlandse steden is de

trend zichtbaar dat een actief stadspark als kloppend groen hart en centrale ontmoetingsplek in behoeften voorziet: Westergasfabriek en Vondelpark in Amsterdam, Park Spoor Noord in Antwerpen, Griftpark in Utrecht en Park Valkenberg in Breda. Parken met een bijzondere infrastructuur en een sociaalmaatschappelijke, sociaal-economische en sociaalruimtelijke programmering weten de bezoekers te verleiden tot regelmatig bezoek en participatie. Indien op de juiste wijze georganiseerd kan dit leiden tot een haalbare exploitatie: het park als onderneming. Het Van Gend & Loos terrein ligt braak, een lege plek in het hart van de stad. In eerdere besluitvorming van de gemeente is dit terrein bestemd als groene en/of als (grootschalige) leisure bestemming (sport, beurzen). Ook is er een door de gemeenteraad uitgesproken behoefte aan een plek voor tijdelijke initiatieven. Hier ligt de laatste kans in Tilburg om een echt centraal gelegen levendig stadspark te realiseren.

Parkenkaart

rustige wandelparken aan de rand van de stad

kleine verborgen tuinen rond het centrum

parken voor de wijk

Van Gend & Loos terrein: laatste kans levendig stadspark


9

Hart van Brabant Park: economisch kader Tilburg is een belangrijk fundament in de vrijetijdseconomie van Midden-Brabant. Tilburg ligt centraal in een imposant toeristengebied. Met trekkers als de Efteling, Beekse Bergen, Loonse en Drunense Duinen, Oisterwijkse vennen, authentieke dorpskernen, het nabije België, Land van de Hilver, Kempense Landgoederen en de vestingstad Heusden wordt het gebied jaarlijks bezocht door miljoenen toeristen en recreanten. Dit wordt mede mogelijk gemaakt door de uitgebreide en gevarieerde belevingsindustrie in de vorm van hotels, bungalowparken, kampeerterreinen, groepsaccomodaties, B&B’s, restaurants, musea, pret- en themaparken, verbrede landbouwers; dit alles in de bijna altijd herkenbare gemoedelijke Brabantse sfeer. Zowel Tilburg zelf als de regio wil deze kwaliteiten verder uitbouwen en economisch benutten. In de regionale strategie ‘Dreamport’ wordt vastgelegd dat stad en streek streven naar een verdubbeling van het aantal gasten en overnachtingen, met name door het meer aantrekken van buitenlandse verblijfstoeristen. De doelgroep bestaat daarbij uit families met kinderen en het regioconcept kan worden samengevat onder de noemer ‘family short breaks’. Om dat te bereiken, zal de capaciteit en de diversiteit van zowel dagrecreatieve trekkers als de verblijfsaccommodaties moeten groeien en innoveren. Met name avondvermaak en stadsbezoek, incl. shopping

10 Hart van Brabant Park

en culturele uitstapjes (performing arts) dienen het bestaande aanbod te versterken. Tilburg wil daaraan bijdragen door de stad meer aantrekkingskracht te geven voor (inter)nationale toeristen. Hierbij zal voortgebouwd worden op de bewezen sterke punten, zoals de musea en de festivals en verbetering vergen van het bestaande aanbod en aanwezige sfeer. Ook zal samenhang en samenwerking met het omliggende gebiedsaanbod vorm gegeven moeten worden.

voor om in het kader van de Social Innovation strategie van de regio Midden-Brabant rondom de spoorzone broedplaatsen te realiseren. Zij benoemt het voormalige Van Gend & Loos terrein als kansrijke locatie voor een broedplaats rondom verduurzaming. Het Van Gend & Loos terrein kan de Spoorzone enerzijds een andere verblijfskwaliteit en uitstraling geven en anderzijds de vestigingsplaats zijn van interessante formules voor zowel bewoners uit stad en regio als

Belangrijke bouwsteen in de vrijetijdseconomie van Midden-Brabant Een van de speerpunten van de stad is de Spoorzone. Door de economische en technologische ontwikkeling is het traditionele, met het spoor verbonden bedrijfsleven verdwenen. Als gevolg daarvan zijn midden in de stad grote, open plekken ontstaan. Deze locaties kunnen –anders dan tot voor vijf of zes jaar geleden- niet meer ingevuld worden met kantoren, woningbouw of retail. Wel zijn er kansen voor concepten in de vrijetijdseconomie, zowel voor bewoners als voor toeristen. Zo is de gemeente bezig met de komst van een nieuw science-center (‘Mijn toekomst werkt’) en de transmissie van grote industriële gebouwen tot eigentijdse podia en horecaformules. In het position-paper ‘Midden-Brabant als Duurzame Regio, een strategisch plan’ stelt prof. Jacqueline Cramer

voor toeristen. De realisatie van een stadspark met een regionale gebruiksfunctie kan een bijdrage leveren aan de nieuwe positionering van stad, Spoorzone en Midden Brabant (‘Dreamport’). Door er een innovatieve invulling aan te geven met verbinding met het stedelijk/regionaal toeristisch product kan het een belangrijke rol in de economische ontwikkeling van Tilburg en Midden-Brabant spelen.

Leisure Boulevard Midden-Brabant

Hart van Brabant Park 11

Het belang van de verbinding tussen platteland en stad Platteland en stad kennen ieder hun eigen dynamiek, sterkten en zwakten. Zij hebben elkaar veel te bieden. Het stimuleren van de verbinding tussen stad en platteland maakt het mogelijk van elkaars sterke kanten te leren en deze te benutten. Stadsbewoners kennen het platteland voornamelijk als producent van voedsel, van streekgerechten en de mooie natuur. Plattelandsgemeenten kennen ook van oudsher een sterk gemeenschapsgevoel en sociale samenhang met een hoge participatiegraad van de inwoners. In de kleine kernen is een bloeiend verenigingsleven, worden initiatieven ontwikkeld om ouderen langer zelfstandig te laten wonen of jongeren hun eigen huizen te laten bouwen en worden energiecoöperaties opgericht. In het klein laat men zien wat ook in de stad benut en toegepast kan worden. De omvang en betekenis van de industriële-, diensten- en belevingseconomie op het platteland is van belang om het platteland leefbaar te houden en kan ook impulsen geven aan de stedelijke economie. Kunst en cultuur zijn geconcentreerd in de stad. Ook alle beroeps-, hbo- en universitaire onderwijs- en kennisinstellingen zijn gevestigd in de stad. Veel kennis en innovatief onderzoek vindt plaats bij onderzoekscentra en bedrijven in het stedelijk gebied. De stad kent daardoor een andere dynamiek dan de kleine gemeenten met de vaak lokaal gekleurde economische en maatschappelijke structuren. Het platteland mist kansen doordat het moeilijker


aansluiting vindt bij het beroepsonderwijs en de stedelijke netwerken. Studenten volbrengen hun stages veelal in de stad bij stedelijke arbeidsorganisaties en doen zo kennis en ervaring op. Nog meer dan tot nu toe zou deze kennis, innovatie en ervaring naar de veelal kleinere arbeidsorganisaties op het platteland moeten stromen om het bedrijfsleven daar vitaal te houden en voor de benodigde werkgelegenheid te zorgen. Uitwisseling van de kennis en ervaring van de veelal grotere bedrijven en instellingen in de stad kunnen kleinere bedrijven op het platteland sterker maken. Toenemende samenwerking tussen recreatieve bedrijven in de stad met die van het platteland zal de rol van Midden-Brabant als toeristisch-recreatief gebied versterken.

van het platteland kan dit proces versneld worden. Zo zijn er veel voorbeelden te noemen waar samenwerking tussen platteland en stad tot beider voordeel kan strekken. Redenen te over om platteland en stad dichter bij elkaar te brengen, te laten samenwerken in wederzijdse kennisoverdracht, projectontwikkeling en het zichtbaar maken van elkaars sterkten. Binnen het Hart van Brabant Park gaan organisaties uit de regio en de stad samen werken op één locatie met het Park en Huis als etalage voor hetgeen het platteland en stad aan elkaar te bieden hebben. Met de ‘Opwerkfabriek’ wordt een broedplaatsfunctie gecreëerd als centrum voor kennisoverdracht en projectontwikkeling teneinde initiatiefnemers resultaatgericht te verbinden en toegevoegde waarde te creëren.

samenwerking tussen platteland en stad tot beider voordeel ‘Doe-democratie’ en participatie zijn sterk verankerd met het coöperatieve gedachtengoed dat leeft op het platteland. Dergelijke samenwerkingsvormen kunnen veel maatschappelijk toegevoegde waarde creëren in een stedelijke omgeving waar individualisme regelmatig resulteert in vereenzaming. Er zijn steeds meer initiatieven in de stad op het gebied van kleinschalige zorg, activering en participatie die dit trachten tegen te gaan. Door gebruik te maken van de kennis en ervaring

Het belang van de verbinding tussen platteland en stad

STAD

kennis

ruimtelijk

ontwikkeling

opleidingen promotie onderhoud landschappen boventallige capaciteit landgoederen natuurparels natuurmuseum natuuraanbod ecologische hoofdstructuur niveau uitvoering RO energiecoöperaties intersectorale ontwikkeling schaarste RO-expertise sectorale lokale promotie ontwikkeling en marktplaats krachtige promotie beleving vraag-aanbod kleinbedrijf grootbedrijf arbeidsaanbod arbeidsvraag werkervaringsplaatsen gecentraliseerd onderwijs marktplaats-traffic food consumptie food productie participatie (wijkraden) individualisme robuustheid publieke inspanningen saamhorigheid vrijwilligerswerk kleinschalige publieke inspanningen participatie (coöperaties)

economisch

maatschappelijk

PLATTELAND


Partners in het onderzoek Tijdens de afgelopen maanden hebben een 50-tal vertegenwoordigers van wijk-, onderwijs-, (overheids) organisaties en bedrijfsleven uit Tilburg, Kempen, Groene Woud en Langstraat onder regie van Midpoint Brabant gewerkt aan de ontwikkeling van een nieuwe bestemming voor het voormalige Van Gend & Loos terrein. Tijdens een collectieve startbijeenkomst zijn de opdracht voor het haalbaarheidsonderzoek en de gemeentelijke randvoorwaarden toegelicht. Vervolgens hebben afzonderlijke werkgroepen ieder een onderdeel uitgewerkt. De coördinatie is verzorgd door het projectteam bestaande uit de gemeente Tilburg, Midpoint Brabant, voorzitters van de werkgroepen en extern ingehuurd procesmanagement. Dit proces is afgerond met een collectieve integratiebijeenkomst waarin de deelontwerpen werden gepresenteerd en besproken. Tijdens deze bijeenkomsten is een mission statement geformuleerd en geaccordeerd. De werkgroepen waren op basis van het verduurzamingsprincipe samengesteld, dat wil zeggen dat in elke werkgroep deelnemers zitting hadden met een ruimtelijke, maatschappelijke en economische achtergrond. Hierdoor zijn bij de uitwerking van het concept steeds alle invalshoeken betrokken en is een verduurzamende visie op het park ontstaan.


De samenstelling van de werkgroepen is weergegeven in het verduurzamingsmodel. Vanuit verschillende organisaties en bewonersorganisaties hebben meerdere vertegenwoordigers deelgenomen om hun perspectief in de afzonderlijke werkgroepen te vertegenwoordigen. Deelnemende organisaties Contour De Twern (4) Wonen Breburg Bewonersverenigingen Wonen Breburg (3) Wijkraad Noordhoek (3) Wijkraad Goirke Hasselt Bouwmeesterbuurt (3) Were Di Tilburg (2) Streeknetwerk Huis van de Brabantse Kempen (2) Streeknetwerk Het Groene Woud (2) Streeknetwerk Vitaal Leisure Landschap Hart van Brabant Brabantse Milieu Federatie Natuurmuseum Brabant Mundial Productions Land van de Hilver Coöperatie Kempengoed GGD Tilburg (2) Studio Jan Ooms Dorith van Gestel, landschapsontwerper Theresialyceum HAS Den Bosch (2) NHTV Leisure Academy Brabant Gemeente Tilburg, afdelingen Sociaal, Spoorzone, Economie en arbeidsmarkt, Wijkzaken, stedenbouwkundige

Coördinatie Frank Boss Midpoint Brabant - Leisure Boulevard Lucien Kuysters Gemeente Tilburg- Spoorzone Bart Spijkers –Were Di Tilburg (beachvolleybal); Fysio Spijkers Wiet van Meel – Land van de Hilver/Pontifax Leo Kock – Leo Procesmanagement

Externe deskundigen Leisure Marketing - Verheijden Concepten Groen , agro en food - Dion Heerkens - BION Food & Agriculture Financiële aspecten algemeen - Matthieu de Sevaux Interim & financieel Management Financiële aspecten horeca - Wim van der Meeren, WIMMIS Parkontwerp en vormgeving eindrapportage - Dorith van Gestel, landschapsontwerper Huis- en parkontwerp en vormgeving eindrapportage - Kim de Greef Architectuur

Partners in het onderzoek Ruimtelijk

Economisch

Maatschappelijk

Brabantse Milieu Federatie Natuurmuseum Brabant Bion Food & Agriculture Has Den Bosch

Streeknetwerk Huis vd Brabantse Kempen Wijkraad Noordhoek Wijkraad Goirke Hasselt Bouwmeesterbuurt Contour De Twern Mundial Productions Land van de Hilver Streeknetwerk Hart van Brabant Has Den Bosch NHTV Leisure Academy Brabant WIMMIS Midpoint Brabant Gemeente Tilburg, Economie & arbeidsmarkt

Contour De Twern Wijkraad Noordhoek Wijkraad Goirke Hasselt Bouwmeesterbuurt Were-Di Mundial Productions GGD Theresialyceum Gemeente Tilburg wijkzaken Bewonersverenigingen Wonen Breburg Gemeente Tilburg, afdeling Sociaal

Streeknetwerk Het Groene Woud StreeknetwerkHart van Brabant Wijkraad Noordhoek Wijkraad Goirke Hasselt Bouwmeesterbuurt Gemeente Tilburg stedenbouwkundige Gemeente Tilburg spoorzone Dorith van Gestel, landschapsontwerper Kim de Greef, Architect

Coöperatie Kempengoed Verheiden Concepten – Leisure Sevaux Interim & financieel Management Gemeente Tilburg spoorzone

Wonen Breburg Bewonersverenigingen Wonen Breburg Were-Di Studio Jan Ooms Gemeente Tilburg afdeling Sociaal

Sociaal

Fysiek

Integratie werkgroepen

Werkgroep Park

Werkgroep Huis

Werkgroep Broedplaats

Werkgroep Sport



Mission Statement Hart van Brabant Park “Voordat het Van Gend & Loos terrein in de tweede helft van de 19de eeuw het rangeerterrein en opslagplaats werd binnen het industriële spoorcomplex, was het onderdeel van “de Schijf”, een groot, hoger gelegen akkercomplex waar al in de middeleeuwen de boeren uit de omliggende herdgangen over de gemeenschappelijke zaken vergaderden.” Deze functie van “ontmoetingsplaats van de boeren uit de omliggende herdgangen” is de beoogde kernfunctie van het Hart van Brabant Park; een icoon van de verbinding van stad en platteland waarmee een duidelijk onderscheid met de andere parken in Tilburg zal ontstaan; een plaats in Midden-Brabant vol met inspiratie voor nieuwe initiatieven op het terrein van verduurzaming1 en waardecreatie. Hart van Brabant Park straalt in alle onderdelen de kracht van de verbinding uit, laat beleven wat stad en platteland elkaar te bieden hebben. Deze inspiratiefunctie krijgt vorm middels een levend park, huis en ‘Opwerkfabriek’ van waaruit concrete initiatieven ontstaan die Hart van Brabant Park daadwerkelijk een broedplaats voor verduurzaming en waardecreatie laten zijn.

Hart van Brabant Park wordt een plek waar gemeenschappelijke waarden van de bewoners van Midden-Brabant worden gedeeld en gestimuleerd. Hart van Brabant Park zal worden ervaren als de logische locatie voor al/of niet gezamenlijke activiteiten, variërend van publieke marktfuncties (kunstmarkten, plattelandsmarkten), belevingen van genoegens (natuur, openluchtperformances, sport en spel, MiddenBrabantse spijzen en dranken), aanbod van inspiratie en ondersteuning (werk, scholing, ondernemen e.d.) tot ontmoetingen rondom rouw, trouw en/of burgerschap.

participatie van velen uit alle lagen van de bevolking met de inwoners van Tilburg voorop. De programmering van de activiteiten zal zich richten op een breed publiek, jong en oud, vanuit de ruimtelijke, economische en maatschappelijke aandachtsvelden in de relatie stad en platteland, variërend van educatie, arbeid, ontwikkeling, innovatie en verduurzaming tot recreatie, sport, beweging, cultuur en ontmoeting.

activiteiten - belevingen - inspiratie en ondersteuning - ontmoeting Hart van Brabant Park zal door het actieve, open, veilige en groene karakter uitnodigen tot bezoek en/ of deelname aan activiteiten, het vinden van ruimte, rust, ontspanning en inspiratie, ook als je alleen bent of Tilburg en regio bezoekt. Hart van Brabant Park wordt gedragen door bewoners en organisaties van MiddenBrabant, wat blijkt uit de coöperatieve opzet met actieve

1) Verduurzamen is het bevorderen, ontwikkelen en borgen van evenwicht tussen ruimtelijke, economische en maatschappelijke aspecten bij projecten. De term verduurzaming is dynamisch, terwijl de term duurzaam eerder op een statische toestand wijst.


Inrichtingsprincipes 21 november 12:00

21 juni 12:00

BRED A - TIL

BURG 30 m

SPOO

RLIJN BREDA -

TILBU

RG

SPOO

RLIJN BREDA - TILBU

RG

100 m

Rioolgemaa

l

Rioolgemaa

l

0

100

200

fietsroute

300

400

voetganger

500 M

0

Zonnestudie

mogelijke toekomstige verbinding

auto

spoor

200

300

400

500 M

Veiligheidszones

Het voorstel voor de inrichting van het terrein is ook gebaseerd op een aantal ruimtelijke randvoorwaarden: de bezonning, de veiligheidszones en de toegangen. De schaduw van de hoge flatgebouwen aan de Hart van Brabantlaan zorgt ervoor dat het zuidwestelijke deel in de winter maanden geen zon heeft. Alle verblijfsfuncties zijn daarom in de noordelijke strook geprojecteerd.

P

P

100

SPOO

RLIJN BRED

A - TI

LBUR

G

parke

erbos

Ook is rekening gehouden met de plasbrandberm, een veiligheidszone van 30 m breed langs het spoor. Het huis bevindt zich ten zuiden van deze lijn.

Rioolgemaal

0

100

200

300


400

500 M

Toegangen en doorgaande route

Tenslotte is met de padenstructuur rekening gehouden met een optimale aansluiting met het bestaande netwerk van openbare ruimtes. Een nieuwe fietstunnel onder de Ringbaan West verbindt het park met de Sportweg en de route naar de campus van de Universiteit van Tilburg.

Structuurkaart

(P)

speelb

hellin

gen

bos

os

zands (P)

porte

reser verin g

iland

hellin

gen

huis

SPOO

RLIJN BRED

A - TI

veld

leisu

re

parkeerbos

LBUR

G

tuin

parkeerbos

Rioolgemaa

l

0

100

200

300

Het Van Gend & Loos terrein is een langwerpig terrein dat zich uitstrekt van oost naar west. Deze lengterichting wordt versterkt door de geluidswal aan de noordkant, de rand van flatgebouwen aan de zuidrand en de fietsroute. Het park wordt hierdoor verdeeld in drie langgerekte zones. Direct langs het spoor, binnen de 30 meterzone, komt tegen de geluidswal een landschap van hellingen.

400

500 M

De strook ten zuiden hiervan is een halfopen landschap met de verschillende verblijfsfuncties. Deze zone wordt aan de zuidkant begrensd door de doorgaande fietsroute. Ten zuiden van de fietsroute ligt de bosrijke zone waar indoor leisurefuncties en parkeren een plek kunnen krijgen. Dwars op deze lengterichting zijn twee punten waar men tussen de gebouwen door het park

in kijkt. In deze zichtlijnen zijn de markante nieuwe gebouwen geplaatst: de uitkijktoren en het Hart van Brabant Huis. Op de kop van het rijtje woningen kan ooit een (tweede) markant entreegebouw komen, direct aan de Hart van Brabantlaan. Deze specifieke inrichting is één mogelijkheid. Binnen dit sterke raamwerk is een flexibele invulling mogelijk. Hart van Brabant Park 19

Doorsnede

Dit is een schematische weergave, de hoogte is ten opzichte van de breedte expres overdreven.

Hierboven het raamwerk met de drie zones in een schematische doorsnede: de boskamers, de centrale zone, en de hellingen. De zone tussen de Hazelaarstraat en de doorgaande fietsroute wordt ingericht in de vorm van boskamers, waarbinnen functies als gebouwen voor leisure of parkeren een plek kunnen krijgen zonder meteen het park te domineren. Hierdoor wordt het openbare karakter sterker en vermindert de overlast. 20 Hart van Brabant Park

De centrale zone van het park heeft een open karakter met her en der bomen in groepjes of als solitair. In dit zonnige gebied liggen de verblijfsfuncties. Van oost naar west zijn dit: het entreeplein met het oude kantoorgebouw, de educatieve tuin, het grote veld waar ook evenementen kunnen plaats vinden, het Huis met restaurant en terras, het zandeiland met de beachvolleybalvelden omringd door water, en tenslotte het speelbos met de 25-meter hoge uitkijktoren.

Het noordelijke deel van het park wordt gekenmerkt door terrassen en hellingen tegen de geluidswal aan. Dit landschap vol hoogteverschillen is mooi om te zien en ook functioneel. Op de terrassen onstaan zitplekken, tegen de hellingen aan komen tribunes voor evenementen of sportwedstrijden. En natuurlijk zijn ook delen geschikt als sleehelling. De route over de geluidswal nodigt uit voor een pittige wandeling of training, aangevuld met sportaanleidingen.

Impressie


Sfeerbeelden park


Sfeerbeelden park


Hart van Brabant Huis Centraal in het park ligt het Hart van Brabant Huis: een gastvrij en open gebouw omringd door een terras met uitzicht op alles wat in het park gebeurt.

presenteren met permanente en tijdelijke presentaties en exposities. Vanuit de gebieden en de stad wordt een scala van activiteiten georganiseerd om de relatie van de stedelingen en plattelanders te versterken

Het Hart van Brabant Huis is : - de ontmoetingsplek voor jong en oud, waar bezoekers van het park kunnen genieten van spijzen en dranken, waar studenten en werknemers van omliggende bedrijven kunnen lunchen, kunnen werken en hun gasten en vrienden kunnen ontvangen. - een plek voor vergaderingen, cursussen en workshops, feesten en kleinschalige evenementen en andere indoor activiteiten. - de etalage van de omliggende gebieden waar bedrijven en organisaties zich in heel hun diversiteit


- een plek waar in het restaurant en de winkel gezond voedsel uit de omliggende streken te verkrijgen is, ook voor de omwonenden met maaltijdservice e.d. - het startpunt en de huiskamer voor de (professionele) zandsporters, lopers, skaters en trimmers, voorzien met faciliteiten zoals kleedruimten met douches, test-, instructie en behandelruimtes, een multifunctionele indoor sportzaal en een sportcafé. - de broedplaatsfunctie ‘stad-platteland’ met de ‘Opwerkfabriek’ met balie, kantoor en spreekruimten. Hier kunnen initiatieven terecht voor advies en

begeleiding en zullen vernieuwende ideeën en inspirerende projecten worden gestart die betrekking hebben op de relatie stad-platteland. - de thuisbasis van het parkmanagement, de programmacommissie en de vrijwilligers die actief participeren in de organisatie van de vele activiteiten. Hiervoor zijn flexibele werkruimten aanwezig. - op een vernieuwende wijze, energieneutraal en volgens cradle-to-cradle principes gebouwd; een voorbeeld voor de regio. Een plek in het park waar Tilburgers en de plattelanders trots op zijn!

Hart van Brabant Huis


Typologie Hart van Brabant Huis Park

Terras

Huis

Alzijdig en transparant gebouw

Gezamenlijk programma

Dubbelgebruik van ruimtes

Ordening functies en activiteiten

passieve en actieve zonne-energie gebruik van regenwater

pv cellen / zonnecollectoren

Natuurlijk materiaalgebruik

groene zonwering dakterras

terras

restaurant

Duurzame energieprincipes


presentatie streken winkel

service

kleedruimtes service

multifunct. sportruimte

dakterras

info

sportcafé

warmte- koudeopslag

groen dak terras

Impressie


Hart van Brabant Buitensportcentrum Sport en bewegen is een van de kernthema’s van Hart van Brabant Park. Sport en bewegen verbroedert en verbindt. Het is belangrijk voor een gezond leven. Sport(voorzieningen) en een groene omgeving dragen bij aan (het stimuleren van) dagelijkse beweging. Uit onderzoek is gebleken dat bij volwassenen en kinderen waarvoor sportbeoefening te hoog gegrepen is, een groene natuurlijke omgeving en speelnatuur bewegen en buiten spelen bevorderen. In het park hebben de inwoners van Tilburg en omgeving de mogelijkheid om veilig en al dan niet onder begeleiding te sporten en te bewegen. Hart van Brabant Park wil actief bijdragen aan het verbeteren van de beweegnorm en sportparticipatie. Hart van Brabant Park heeft bewegingsprogramma’s, afgestemd op alle doelgroepen en daar waar nodig onder professionele begeleiding. Zo ontstaat er een unieke locatie voor gezondheidsprogramma’s als JOGG (jongeren op gezond gewicht), Bigmove, Runningtherapie en Start-toRun.

Veilig buiten sporten en bewegen in de stad De inrichting van het park met routes voor lopers, skeelers en wandelaars, met (speel-)natuur, meubilair, tafeltennistafels, jeu de boules banen en grasveldjes nodigt mensen uit mee te doen.


Er zijn voorzieningen voor alle leeftijden en alle doelgroepen. Een multifunctionele trainings- en beachlocatie maakt alle zandsporten, outdoor fitness, running, training en sportieve (bedrijfs-) evenementen mogelijk. Een grasveld nodigt uit tot balspelen en er is ruimte voor training en fitness onder begeleiding. Er is een Krajicek-court voor onder meer jeugd- en buurtsport en er zijn uitgezette running-routes die aansluiten bij de bestaande routes in de stad. Voor kinderen is er een natuur speeltuin. Beachvolleybalvereniging Beach Tilburg neemt deel in het park en heeft er haar speelvelden. Niet alleen leuk om naar te kijken voor de bezoekers van het park, maar ook een stimulans om zelf actief te worden. Hart van Brabant Huis biedt de benodigde faciliteiten als kleedruimten, douches en een multifunctionele indoorsportzaal voor weers-onafhankelijk sporten en een gezellig sportcafé. In Hart van Brabant Park is sport en bewegen openbaar en toegankelijk, laagdrempelig en goedkoop. Het nodigt uit om sport en bewegen onderdeel te maken van het dagelijkse leven en draagt bij aan het bevorderen van een gezonde leefstijl. Veilig buiten sporten en bewegen in de stad. Ontspannen en ontmoeten in een actieve omgeving met gezondheid als centraal thema.

Ontspannen en ontmoeten in een actieve omgeving met gezondheid als centraal thema.

Sport en beweging

Beach volley

Jeu de boules

Speelnatuur

Hardlopen

Waterspeelplaats

Skateroute


Hart van Brabant ‘Opwerkfabriek’: voor verduurzaming en waardecreatie Hart van Brabant Park is een icoon van verbinding van platteland met stad. Het is de plaats in Midden-Brabant waar die verbinding inspiratie biedt en als broedplaats functioneert voor nieuwe initiatieven op het terrein van verduurzaming en waardecreatie. Hart van Brabant Park straalt in alle onderdelen de kracht van die verbinding uit, laat beleven wat het platteland de stad te bieden heeft en omgekeerd wat de stad het platteland te bieden heeft. Deze inspiratiefunctie wordt vormgegeven door de ‘Opwerkfabriek’ als centrum voor kennisoverdracht en projectontwikkeling teneinde initiatiefnemers resultaatgericht te verbinden en toegevoegde waarde te creëren.

t

t

De ‘Opwerkfabriek’ van Hart van Brabant Park kent vijf dimensies: Informatievoorziening: actieve en passieve informatievoorziening over en voor de regio relevante ontwikkelingen op het terrein van verbinding platteland–stad, verduurzaming en waardecreatie. Informatie wordt gekoppeld aan de


Inspiratie: informatie en beleving nodigen uit tot activiteit. De activering wordt ondersteund door inspirerende ontmoetingen, advisering, training, onderzoek, kennisdatabank, etc. Op vele manieren worden bezoekers van Hart van Brabant Park op het spoor gezet van ideeën waarmee zij verder kunnen.

t

Het Hart van Brabant Park is in al haar facetten een leerwerk locatie, participatie werkplek en proeftuin voor nieuwe producten.

Een broedplaats voor verduurzaming en waardecreatie

In het position-paper ‘Midden-Brabant als Duurzame Regio, een strategisch plan’ stelt prof. Jacqueline Cramer voor om in het kader van de Social Innovation strategie van de regio Midden-Brabant in en rondom de Spoorzone broedplaatsen te realiseren. Zij benoemt het voormalige Van Gend & Loos terrein als kansrijke locatie voor een broedplaats rondom verduurzaming.

t

Ondersteuning vindt zowel plaats op inhoudelijk vlak, vanuit expertise op het terrein van verduurzaming; als op procesmatig vlak, vanuit expertise op het terrein van project/business ontwikkeling, - organisatie en - financiering.

belevingselementen in het park door middel van consoles en via bestaande communicatiekanalen, eigen website en social media.

t

Facilitering: door een actieve thematische programmering van evenementen en bijeenkomsten worden actoren op ruimtelijke, economische en maatschappelijke thema’s bij elkaar gebracht en in de gelegenheid gesteld om innovatieve ideeën gezamenlijk verder te ontwikkelen (communities). Binnen het Huis worden daarvoor de fysieke voorwaarden, zoals netwerkruimten, werkplekken, breedbandverbindingen aangeboden. Vanuit de ‘Opwerkfabriek’ worden deze communities ondersteund met advies en kennissystemen. Ontwikkelen / opwerken: het ondersteunen van actoren bij ruimtelijke, economische en maatschappelijke initiatieven en projecten op het terrein van verduurzaming en waardecreatie.

Binnen de ontwikkeling van de ‘Opwerkfabriek’ richt de samenwerking met kennis-, overheids- en ondernemingsorganisaties zich op een drietal focus gebieden : t t t

Ruimtelijk : Uitvoering Ruimtelijke Ordening Economisch : Waardecreatie met identiteit en verduurzaming Maatschappelijk : “Doe-democratie” in kleine kernen en stedelijke wijken.

Hart van Brabant ‘Opwerkfabriek’: voor verduurzaming en waardecreatie


Hart van Brabant Park is ook ... Hart van Brabant Park, locatie voor tijdelijke initiatieven Het park biedt ruimte aan tijdelijke initiatieven en uitbreidingsinitiatieven die passen bij het concept. Stadslandbouw, pop-up camping. Initiatiefnemers met passende ideeën worden welkom geheten in de ‘Opwerkfabriek’ en vinden een plek in park of huis.

Hart van Brabant Park als verduurzamend voorbeeld Het park en de daarin liggende gebouwen worden een voorbeeld van verduurzamende bouw: cradle-to-cradle en energie-producerend. Natuurlijke materialen, zonneenergie, aardwarmte en warmte-koude-opslag worden in het park toegepast.

Hart van Brabant Park als Leer-werkplaats

Hart van Brabant Park voor sociale activering

In samenwerking met onderwijs, UWV, Diamantgroep en sociale dienst biedt het park in al zijn diversiteit ruimte voor leerwerkplaatsen in de horeca, groenonderhoud en parkbeheer, administratie, advisering en projecten productontwikkeling

Het park biedt veel plaats voor omwonenden om betrokken te worden bij de activiteiten die georganiseerd worden. Door de coöperatieve structuur wordt actieve betrokkenheid gestimuleerd. Bewoners en organisaties kunnen ook gebruik maken van de vele faciliteiten die in het park beschikbaar zijn om zelf activiteiten te organiseren en deelnemers te matchen.


Hart van Brabant Park als vestigingsplaats voor passende aanvullingen en uitbreidingen Hart van Brabant kent plekken die op verschillende manieren tijdelijk of permanent kunnen worden ingevuld. Daar passen ook extra gebouwen bij, mits passend bij het concept van het park. Voor verduurzamende leisure-, belevings-, zorgen kleinschalige thematische retail-initiatieven is ruimte gereserveerd. Zo bouwt het park in de loop van de tijd zich uit tot een rendabel geheel.

Hart van Brabantpark: onderneming & coöperatie Hart van Brabant Park als onderneming.

Eén coöperatieve organisatie voor parkmanagement

Het ‘park als onderneming’, waaraan iedereen een bijdrage kan leveren voor wat betreft beheer en programmering, blijkt in binnen- en buitenland een krachtig concept voor nieuwe vormen van parkbeheer. Het Hart van Brabant Park is niet uitsluitend een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Het concept is gebaseerd op maatschappelijke, economische en ruimtelijke ambities waarbij een veelheid van stakeholders belangen en betrokkenheid hebben. Het Hart van Brabant-park zal als professionele onderneming opgezet worden, met een professioneel parkmanagement (conservancy1) dat het concept bewaakt en de ondernemingshuishouding op orde houdt.

Sterk parkmanagement dat het park beheert als onderneming pleit voor het vormen van één organisatie voor parkmanagement. Maatschappelijke organisaties, ondernemers en toeleveranciers, betrokken bewoners, sporten gezondheidsorganisaties kunnen zo beter samenwerken. Zo kun je plannen maken vanuit een breed gedragen visie en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Een coöperatieve vereniging lijkt daarvoor een ideale organisatievorm. Lidmaatschap staat open voor individuen en organisaties die gezamenlijk door middel van een financiële bijdrage verantwoording nemen voor de investeringen en het beheer van het park. Tijdens een eerste verkenning met alle deelnemende partijen is positief gereageerd op het idee van een coöperatieve vereniging. Wel zijn er natuurlijk nog veel vragen over de praktische uitwerking.

1) Conservancies in de Verenigde Staten leveren een belangrijke bijdrage aan de totstandkoming, instandhouding en vitaliteit van stadsparken. In eerste instantie hebben de conservancies een sleutelrol gespeeld bij de aanleg van nieuwe parken (vb. Brooklyn Bridge Park en High Line) of het in oude luister herstellen van verwaarloosde parken (vb. Central Park en Piedmont Park). Op basis van deze resultaten spelen de conservancies nu een toenemende rol in de instandhouding en de vitaliteit van de parken. http://vriendenvanhetvondelpark.nl/ wp-content/uploads/2013/10/131003-Verslag-studiereis-VS-conservancies_upate.pdf


Financiën Binnen de financiële paragraaf wordt toegelicht op welke wijze is bepaald of het concept van het Hart van Brabant Park financieel haalbaar is. Binnen deze paragraaf wordt onderscheid gemaakt tussen 2 fasen: Fase 1

Fase 2

Totstandkoming van het park (Bouwrijp maken tot en met de aanleg van het park) Beheer en Exploitatie van het park (Vanaf bouw Huis, Sport en Broedplaats en de exploitatie daarvan)

Fase 1 Totstandkoming Het huidige terrein moet gereed worden gemaakt voor bebouwing en een doorgaande fietsroute wordt aangelegd. De investeringen hiervoor bedragen 7,3 miljoen inclusief alle bijkomende lasten (opgave gemeente Tilburg). Ondersteuning kan worden gevonden bij de Provincie Noord-Brabant (aanleg fietstunnel), gemeente (Bijdrage RGI-groen) en nog 15.000m2 uit te geven grond. Samen bedraagt deze ondersteuning ongeveer 3,5 miljoen wat de netto kapitaalsbehoefte op 3,8 miljoen euro brengt. Fase 2 Beheer en Exploitatie De bouw van het Huis (2 miljoen), Buitensportcentrum en Broedplaats (0,5 miljoen) vindt plaats tijdens de aanleg van het park. Na oplevering begint de exploitatie. De cijfers zijn gebaseerd op aantal bezoeken aan het park :


t #F[PFLFO1BSL t #F[PFLFO&WFOUTJOIFUQBSL PQHBWF.VOEJBM

t #F[PFLFO4QPSUJOEJWJEVFFMFOJOWFSFOJHJOHTWFSCBOE 40.000 t #F[PFLFO#SPFEQMBBUT

Het Park zelf genereert in principe geen omzet. Met 1,5 FTE beheer, programma-management en een onderhoudspost van €1/m2 (Opgaaf Buro Sant & Co) komen de jaarlijkse exploitatiekosten op €150.000. Financiële Haalbaarheid

Wanneer dit aantal bezoeken gerealiseerd wordt en 1 op 5 in aanraking komt met het Huis is 100.000 bezoeken aan het Huis een realistische verwachting. Bij een gemiddelde bezettingsgraad van 60% van de 200 beschikbare plaatsen in de Horeca en 30% bezetting van de overige faciliteiten van het Huis zal een omzet van ongeveer €1,7 mln. gerealiseerd kunnen worden. Bij een goede exploitatie blijft daarvan ongeveer €100.000 resultaat over. Het Buitensportcentrum zal een omzet van €400.000 tot €500.000 realiseren bij 1400 regelmatige deelnemers aan de algemene sportactiviteiten en 200 leden bij de Beachvolleybalclub. Het Buitensportcentrum zal dankzij de indoor-voorzieningen een jaarrond activiteit worden. De Broedplaats is in beginsel een activiteit die wat support nodig zal hebben om tot een goede productontwikkeling van haar diensten te komen. De omzet zal pas na 3 jaar oplopen naar €300.000. Door inzet van inhuurkrachten en detacheringen vanuit participerende organisaties (Provincie, Gemeente, Contour de Twern, Streekhuizen) wordt het financiële risico beperkt en kan neutraal tot een klein plusje in de exploitatie gerealiseerd worden.

De marges zijn mede door de conservatieve uitgangspunten bij de exploitatie van het huis vrij mager. De investering voor de exploitatie en de kosten van het beheer van het park kunnen gedragen worden, maar dat is het maximaal haalbare. De investeringen voor de aanleg van het park kunnen niet gedragen worden. Dat is bij de andere parken in Tilburg ook niet het geval. Het voordeel van de Hart van Brabant-opzet is dat een groot deel van de beheerskosten worden gedragen door de coöperatie, terwijl deze bij andere parken volledig voor rekening van de Gemeente Tilburg komen. Dit voordeel en de spin-off die het park verder heeft, maakt het vanuit financieel oogpunt de moeite waard om verdere steun te verlenen aan de aanleg van het Hart van Brabant Park.

Winst- en verliesrekening geconsolideerd Hart van Brabant Park W&V rekening

Jaar 1

-/-

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5

Jaar 6

Jaar 7

Cumulatief

Omzet Huis Omzet Sport Omzet Broedplaats en overig Inkoop totaal Bruto marge

1.332.382 298.000 250.000 587.493 1.292.889

1.550.567 398.000 250.500 684.813 1.514.254

1.700.986 441.000 191.025 764.575 1.568.436

1.797.980 480.000 241.576 817.143 1.702.414

1.900.684 510.000 342.155 877.006 1.875.833

2.009.438 570.000 362.763 936.039 2.006.162

2.124.606 570.000 393.401 982.977 2.105.030

12.416.644 3.267.000 2.031.420 5.650.047 12.065.018

Personeelskosten Energie Onderhoud Schoonmaak Overige bedrijfskosten Afschrijvingen jaar Totaal bedrijfskosten

880.834 47.269 128.576 47.269 174.231 126.212 1.404.390

981.588 53.221 139.135 49.159 108.762 126.212 1.458.077

989.138 56.235 145.881 51.126 109.896 126.212 1.478.488

1.080.905 59.420 152.963 53.171 121.110 126.212 1.593.779

1.207.221 62.187 159.603 55.298 135.658 126.212 1.746.178

1.288.378 66.401 168.288 57.509 146.825 126.212 1.853.613

1.354.597 68.022 173.640 59.810 152.393 126.212 1.934.673

7.782.661 412.755 1.068.086 373.341 948.874 883.481 11.469.199

111.501-

56.177

89.948

108.635

129.655

152.549

170.356

595.819

Resultaat

+/+

Jaar 2

Rentelasten Rentelasten deel pacht Netto Resultaat (voor vpb)

112.690

109.054

105.254

101.283

97.133

92.797

88.265

706.476

224.191-

52.877-

15.306-

7.352

32.522

59.752

82.091

110.657-

Kasstroom (nominaal) Netto-resultaat Afschrijvingen Aflossing (investering) Kasstroom

224.191126.212 80.810 178.789-

52.877126.212 84.446 11.111-

15.306126.212 88.246 22.659

7.352 126.212 92.217 41.346

32.522 126.212 96.367 62.366

59.752 126.212 100.703 85.260

82.091 126.212 105.235 103.068

110.657883.481 648.024 124.800

Investeringen fase aanleg Bouwrijp maken terrein inclusief BRM/WRM Ontsluiting inclusief fietsroute en aanleg park Aanloopkosten en verliezen, risico opslag

€ € €

3.000.000 3.500.000 750.000

Inclusief ontsluiting fietstunnel 40 meter Ringbaan West 60.000 m2 met een gemiddelde aanlegprijs van 58 euro/m2 Opstartkosten, overbruggingskrediet en exploitatietekort in de eerste 3 jaar

Subsidie fietstunnel Ringbaan West Gemeentelijke bijdrage RGI Groen Verkoop 15.000m2 grond

€ € €

490.000 1.000.000 2.000.000

50% cofinanciering tunnel door provincie

Totaal saldo fase aanleg

€

3.760.000

Huis Broedplaats Sport

€ € €

2.000.232 20.000 484.000

Totaal fase Exploitatie en Beheer

€

2.504.232

Gronduitgifte t.b.v. programma leisure Buiten draagkracht Hart van Brabant Park

Investeringen fase Exploitatie & Beheer Gebouw oppervlakte ruim 2100m2 inclusief sportcafé, sport -en overige faciliteiten Inventaris/kantoorequipement Zandbak, blaashal, buitenfitness & materialen, kunstgrasveld, en diversen. Investering Coöperatie op basis van draagkracht Hart van Brabant Park


Additionele financiering Ruimtelijk

Economisch

Maatschappelijk

Gemeente Tilburg :

Gemeente Tilburg : Arbeidsinpassingsbudgetten Economisch stimuleringsbeleid

Gemeente Tilburg : - Participatiebudgetten

Regio : Reab

Regio : GGD Wonen Breburg Contour de Twern

Sociaal

Fysiek

Provincie Noord-Brabant : Landschappen van allure Regeling streeknetwerken

Provincie Noord-Brabant : Regeling streeknetwerken Social Innovation

Rijksoverheid Agentschap NL : Leren voor Duurzame Ontwikkeling

Europese Unie : - Intereg

Particuliere Fondsen :

Particuliere Fondsen : - Rabo’s Midden-Brabant

Particuliere Fondsen : Krajicek Foundation Rabo’s Midden-Brabant

Gemeente Tilburg : - Parkbeheer

Gemeente Tilburg : - Economisch stimuleringsbeleid

Gemeente Tilburg : Sportfonds

Provincie Noord-Brabant : Landschappen van Allure Investeringsfonds Natuur

Provincie Noord-Brabant : Investeringsfonds Food Social Innovation

Provincie Noord-Brabant : - Culturele Hoofdstad

Europese Unie OP-Zuid Intereg

Regio : - Wonen Breburg

Particuliere Fondsen : Postcode Loterij - Doen Rabo’s Midden-Brabant

Particuliere Fondsen : Postcode Loterij -Doen Rabo’s Midden-Brabant

Particuliere Fondsen : - Postcode Loterij - Rabo’s Midden-Brabant


Provincie Noord-Brabant : Leefbaarheidsfonds - Culturele Hoofdstad

Maatschappelijke baten van Hart van Brabant Park, Tilburg Groen en blauw in de stad heeft waarde en levert baten op. Recente studie van ‘Groen Loont’ en ’Groen Loont met TEEB Stad’ maken het mogelijke een inschatting te maken van de maatschappelijke baten van groen in de stad. Met behulp van ‘Groen Loont met TEEB-stad’1 zijn de maatschappelijke baten van het Hart van Brabant Park berekend. Daarbij zijn de baten berekend voor de volgende thema’s: gezondheid, wonen en waarde van woningen, recreatie, sport en vrije tijd, sociale cohesie. Baten van een groen stadspark zijn: t (F[POEIFJEFOHSPFO6JUXFUFOTDIBQQFMJKL onderzoek blijkt dat het vertoeven in en het kijken naar groen leidt tot vermindering van psychische en lichamelijke klachten. Verder daalt het aantal gezondheidsklachten bij meer groen in de woonomgeving. En meer groen heeft een preventieve werking. t 8POFOFOHSPFO6JU[JDIUPQHSPFOFOHSPFOPQ loopafstand leidt tot waardevermeerdering van woningen. t 3FDSFBUJF TQPSUFOWSJKFUJKE#FXFHFOJOHSPFOMFWFSU geestelijk en lichamelijke gezondheid op. Door meer bewegen kunnen overgewicht en obesitas aangepakt worden. Tevens verbetert het creatief functioneren en het concentratievermogen.

t 4PDJBMFDPIFTJF%FMFFGCBBSIFJEJOEFXJKL EF saamhorigheid en ontmoeten tussen bewoners en buren worden vergroot door groen. In de tabel is een berekening van de maatschappelijke baten Hart van Brabant Park opgenomen, gebaseerd op de (deels geschatte) gegevens en kentallen van de locatie, aangereikt door de gemeente. De totale maatschappelijke baten worden geschat op €58.437.673,- contante waarde (over 30 jaar). Naast de maatschappelijke baten van groen en water zijn er ook nog de volgende aspecten die aanzienlijke maatschappelijke baten met zich meebrengen: t

Sport en bewegen.

t

De activiteiten in het park leiden tot actieve bewonersparticipatie en toename van de sociale cohesie.

t

Leerwerktrajecten in het park

1) TEEB: The Economics of Ecosystems and Biodiverity. Een rekenmodel voor het bepalen van de maatschappelijke baten van groen en water in de stad. www.teebstad.nl (Min. van E.Z. e.a. )


Berekening maatschappelijke baten Hart van Brabant Park 1. Gezondheid Baathouders: bewoners, bedrijven (arbeidsuitval), verzekering, overheid

€ 89.923,contante waarde (over 30 jaar)

1a. Betere luchtkwaliteit door afvang van fijnstof door ___________________________________________________________________________ invoer

Effect

waarde per jaar

contante waarde (over 30 jaar)

100 bomen

10,00 kg fijnstofafvang

€ 4.030,-

€ 62.465,-

Gras

3 hectare


€ 1.209,-

€ 18.739,-

Groene daken

250 m2


€ 503,-

€ 7.808,-

maatregel

1b. Minder huisartsbezoeken door ___________________________________________________________________________ maatregel

invoer

effect

waarde per jaar


Toename natuurareaal

0,07 procentuele toename 50000 inwoners

2,05 minder huisartsbezoeken

€ 58,-

€ 910,-

3. Waarde van woningen Baathouders: vastgoedeigenaren

€ 25.650.000,contante waarde (over 30 jaar)

3a. Stijging vastgoedwaarde van bestaande woningen door ___________________________________________________________________________ maatregel

invoer

1000 woningen Uitzicht op een park € 180.000,- WOZwaarde Nabijheid van een park

1000 woningen € 150.000,- WOZwaarde

effect

waarde per jaar

14.400.000,00 euro eenmalige waardestijging

€ 14.400.000,- € 14.400.000,-

9.000.000,00 euro eenmalige waardestijging

€ 9.000.000,-

3b. Hogere vastgoedwaarde van nieuwe woningen door 38 Hart van Brabant Park


€ 9.000.000,-

Volgens TEEB-Stad Tool berekend; zie http:// www.teebstad.nl/ Berekend op basis van (deels geschatte) gegevens en kengetallen aangereikt door de gemeente Tilburg

Maatschappelijke baten van Hart van Brabant Park, Tilburg 4. Recreatie & vrije tijd Baathouders: recreanten, ondernemers


Totaal maatschappelijk baten Uitgedrukt in constante waarde over 30 jaar

maatregel

invoer

effect

waarde per jaar


Gezondheid Waarde woningen Recreatie en vrije tijd Sociale cohesie

Nieuw groenareaal

7 hectare 255500recreanten / hectare

1.788.500,00 nieuwe recreanten

€ 2.021.005,-

€ 31.325.577,-

Totaal

4a. Meer recreatiemogelijkheden door ___________________________________________________________________________

5. Sociale cohesie Baathouders: bewoners, corporaties, gemeenten, politie, justitie, recreanten

€ 89.923 € 25.650.000 € 31.325.577 € 1.372.173 ___________ € 58.437.673

* = De contante waarde (CW) of actuele waarde (AW) van


5a. Vermeden verhuiskosten door meer sociale cohesie door ___________________________________________________________________________

een toekomstig bedrag aan geld over een tijdsperiode van n jaar en bij rentevoet p, is het bedrag dat uitgezet tegen samengestelde interest bij de genoemde rentevoet na de periode van n jaren juist het gegeven bedrag oplevert.

Maatregel

invoer

effect

waarde per jaar


Toename plantsoenareaal

0,07 relatieve toename 10000 inwoners

24,26 minder verhuizenden

€ 72.934,-

€ 1.130.489,-

waarde per jaar


Eenvoudig geformuleerd: de huidige waarde van een bedrag waarover je pas na een bepaalde periode de beschikking hebt.

5b. Vermeden delictkosten door meer sociale cohesie door Maatregel

invoer

effect

Toename plantsoenareaal

0,07 relatieve toename 10000 inwoners

10,40 minder straatroven € 15.592,-

€ 241.683,-

___________________________________________________________________________


Conclusies en aanbevelingen Conclusies Het Hart van Brabant Park op het Van Gend & Loos terrein is haalbaar en heeft de potentie door te groeien tot een icoon van de Leisure Boulevard en tot de broedplaats Verduurzaming in de Social Innovation ambities van Midden-Brabant (prof. Jacqueline Cramer). Het draagt daarmee bij aan het kennisprofiel van de spoorzone. Met het Hart van Brabant Park doet de gemeente haar toezegging gestand om stedelijk groen te realiseren in de spoorzone en wordt het tekort aan groen binnen de Ringbanen deels opgelost. Tenslotte kan door deze invulling van het VG&L terrein ook de gewenste verplaatsing van de Beach-volleybalvereniging worden gerealiseerd. De synergie die wordt bereikt door deze verschillende ambities in samenhang binnen één project te realiseren is aanzienlijk. Deze synergie wordt bereikt door doelmatig ruimtegebruik en veel activiteiten op een beperkte oppervlakte, doordat de investeringen in gebouwen en parkinrichting meerdere doelen dienen en doordat de exploitatie voor alle onderdelen in samenhang wordt georganiseerd, waarbij plussen bij de ene activiteit de minnen bij een andere compenseren. Door als gemeente op deze wijze samen met een coöperatieve organisatie invulling te geven aan de inrichting en exploitatie van het park kan de gemeente volstaan met uitsluitend een initiële investering in de ontwikkeling. Zij is gevrijwaard van de exploitatie op 40 Hart van Brabant Park

midden-lange termijn, in tegenstelling tot alle andere parken in Tilburg. Tenslotte is de spin-off in termen van maatschappelijke baten aanzienlijk. Daarom is het Hart van Brabant Park een juiste bestemming voor het VG&L terrein. Haalbaarheid Uit het haalbaarheidsonderzoek blijkt dat het Hart van Brabant Park in de voorgestelde opzet realiseerbaar is. Er is een groot maatschappelijk draagvlak voor het concept zoals dat is ontwikkeld, mede doordat veel maatschappelijke organisaties, bewoners en ondernemers betrokken zijn geweest bij de invulling van het concept en bereid zijn de uitwerking te ondersteunen. Uit de berekeningen blijkt dat het Hart van Brabant park wat betreft exploitatie zichzelf kan bedruipen. Wel is er voor de aanleg van het park een eenmalige bijdrage nodig. Vervolgens verloopt de exploitatie kostenneutraal. Voor de exploitatie van het park en de investeringen in de onderdelen daarvan is er een coöperatieve vereniging i.o. die bereid is om als ondernemer het park te beheren, te exploiteren en door te ontwikkelen. Leden van de coöperatieve vereniging worden (deels nu reeds betrokken) organisaties en betrokken particulieren.

Aanbevelingen 1. Ontwikkel het park stapsgewijs, te beginnen met die activiteiten die toch moeten gebeuren: bouwrijp maken, fietsroute, eenvoudige parkinrichting en fietstunnel realiseren onder het talud van de Ringbaan West. 2. Geef binnen kaders vanaf morgen ruimte aan tijdelijke initiatieven die passen in de missie voor het Hart van Brabant Park en bijdragen aan de Leisurebouvard, het nieuwe Verduurzamingsprogramma en Social Innovation. 3. Verleen ondersteuning aan de oprichting van een coöperatie HvB als toekomstig exploitant van het Hart van Brabant Park. 4. Geef de aan te stellen kwartiermaker verduurzaming vanuit de Social Innovation-doelstellingen van de regio Midden-Brabant opdracht ondersteuning te verlenen aan de ontwikkeling van het park tot een broedplaats verduurzaming e.e.a. in nauwe samenwerking met de coöperatie HvB (i.o). 5 Maak samen met de coöperatie HvB (i.o.) en Midpoint in 2014 een concreet inrichtings-, ontwikkelings- en exploitatieplan van het Hart van Brabant Park met als doel het park verder te ontwikkelen en te exploiteren tot een icoon van het programma leisureboulevard en een broedplaats voor Verduurzaming.in de Social Innovaties ambities van Midden Brabant.

Colofon Alle foto’s. afbeeldingen, kaarten en illustraties in deze publicatie zijn

Emma Hoogerwerf - ContourDeTwern

vervaardigd door Dorith van Gestel en Kim de Greef, met uitzondering

Lenie Donkers - ContourDeTwern

December 2013

van de hieronder genoemde uitzonderingen.

Erwin Schellekens - Mundial Productions

p. 5

foto’s

betreffende organisaties

Jan Drissen - Mundial Productions

p. 6

kaart

Gemeente Tilburg, Nota Groen, 2010

Jacques Lammers - HAS den Bosch

p. 11

kaart

Kragten, voor Regio Hart van Brabant

Rob van Roosmalen - HAS den Bosch

Projectteam:

p. 22-25

foto’s


Lucy Bathgate - Gemeente Tilburg

Frank Boss

p. 29

foto’s


Rodney Weterings - Gemeente Tilburg

Lucien Kuijpers

p. 31-33

foto’s


Marieke Moorman - Gemeente Tilburg

Wiet van Meel

Ad Vandijck - Gemeente Tilburg

Bart Spijkers

Wij willen de volgende personen en organisaties bedanken voor hun

Ludo Hermans - Gemeente Tilburg

Dion Heerkens

steun, advies en tijd:

Michiel de Haan - Gemeente Tilburg

Leo Kock

Gijs Bax - Gemeente Tilburg Paul Schellekens - Huis van de Brabantse Kempen

John Vermeer - Brabantse Milieu Federatie

Vormgevers:

Peter van Overdijk - Huis van de Brabantse Kempen

Frans Ellenbroek - Natuurmuseum Brabant

Dorith van Gestel

Sjef van Roesel - Coöperatie Kempengoed/De Commanderie

Simon de Wijs - Leisure Academy Brabant

Kim de Greef

Ben Bruurs - Coöperatie Kempengoed/Land van de Hilver

Leo Beckers - Midpoint Leisure Boulevard

Jan Schellekens - Vitaal Leisure Landschap Hart van Brabant

Loes Geelen - GGD Hart voor Brabant

Willy Thijssen - Het Groene Woud

Bianca de Vos - GGD Hart voor Brabant

Johan van Cuyck - Het Groene Woud

Fons Plevoets - Theresialyceum

Kim de Greef - Wijkraad Goirke Hasselt Bouwmeesterbuurt

Rob Remmers - Were-Di Tilburg Beachvolleybal

Ad Groenland - Wijkraad Goirke Hasselt Bouwmeesterbuurt

Bart Spijkers - Were-Di Tilburg Beachvolleybal

Frans de Oude - Wijkraad Goirke Hasselt Bouwmeesterbuurt

Jan Ooms - Studio Ooms

John Vaillant - Wijkraad Noordhoek

Dorith van Gestel - ontwerp openbare ruimte, tuin & landschap

Jan Goossens - Wijkraad Noordhoek

Jos Verheiden

Nicolle van Hoof - Wijkraad Noordhoek

Prof. J. Cramer - Utrecht Sustainability Institute

Joop van de Biggelaar - Meander Wonen Breburg

Carl Verdickt - Verdickt & Verdickt ARCHITECTEN Antwerpen

Wim Weijters - Populierenflat Wonen Breburg

Jan Melis - Melis Gieterijen

Jos Vallens - Wonen Breburg

Peter van Rooij - Accanto

Jessie van Dijk - Wonen Breburg

Martijn Panjer - ERAC

Wilma Numans - ContourDeTwern

Bestuur Land van de Hilver -Land van de Hilver

© 2013 Midpoint

Janine Coostermans - ContourDeTwern


Haalbaarheidsonderzoek Hart van Brabant Park

Recommend Documents