AAN PROVINCIALE STATEN
GROENLINKS-VOORSTEL DELTA-STRATEGIE AANDEELHOUDERS SAMENVATTING Voor u ligt het initiatiefvoorstel van de Statenfractie van GroenLinks inzake de ‘strategie DELTA aandeelhouders’. Het doel van dit voorstel is om te komen tot een toekomstgerichte strategie voor het bedrijf DELTA, welke in overeenstemming is met de rol en taak van de overheid als aandeelhouder. U wordt gevraagd in te stemmen met de in dit voorstel beschreven strategie ‘DELTA aandeelhouders’ en de daarbij geformuleerde voorwaarden.
WAT WILLEN WE BEREIKEN? Wij willen komen tot een toekomstbestendige, en op duurzaamheid gebaseerde ‘Strategie DELTA aandeelhouders’ zodat toekomstige investeringsbeslissingen daaraan getoetst kunnen worden.
WAARAAN KUNNEN WE ZIEN OF ALLES BEREIKT IS? Als dit voorstel door een meerderheid van Provinciale Staten van Zeeland wordt aangenomen, waaruit blijkt dat een meerderheid dit voorstel onderschrijft.
SAMENVATTING VAN DE DELTA-STRATEGIE
DELTA biedt toegevoegde waarde door meerdere producten aan één klant te verkopen, te weten: energie, water, multimedia en afvalverwijdering/behandeling. DELTAdoelstellingen zijn: o Bijdragen aan energietransitie o Bijdragen aan CO2reductie o Aanbieden van competitieve en onderscheidende diensten o Investeren in Zeeuwse maatschappelijke positie o Bieden van marktconform rendement. Delta meent deze doelstellingen te kunnen bereiken door het bouwen van een tweede kerncentrale. De fractie van GroenLinks in Provinciale Staten heeft de volgende overwegingen bij de strategie van DELTA De fractie van GroenLinks kent groot belang toe aan het bedrijf DELTA en haar rol t.b.v. de economie en samenleving in Zeeland. DELTA, geplaatst op de schaal van het speelveld voor energiebedrijven in Noordwest Europa een kleine nichespeler, die in de grote bewegingen op het speelveld van energiepolitiek en energiebedrijven geen enkele kans maakt als ze een 1
strategie hanteert die in de vorige eeuw thuishoort. Die positie van nichespeler veronderstelt een eigenzinnige, flexibele en toekomstgerichte strategie, waarbij creativiteit en aansluiting bij de behoeften in de samenleving (en aandeelhouders) van groot belang is. Energietransitie komt er. Dat is geen keuze meer. Het is vooral de vraag naar tempo. Mega investeringen, waarbij ‘alle eieren onder één kip worden gelegd’ , en zeker als ze niet bijdragen aan het eindbeeld van energietransitie, passen niet bij de aard en schaal van het bedrijf. Dat neemt niet weg dat GroenLinks de in kernwoorden vervatte strategie van DELTA kan onderschrijven, maar wij kunnen de doelen niet los zien van de daarbij in te zetten middelen om die doelen te kunnen bereiken. Op dat punt wil de fractie van GroenLinks een aantal voorstellen doen om andere middelen in te zetten om de DELTAdoelen te bereiken. De inzet van de middelen, zoals vastgelegd in het convenant met de Rijksoverheid inzake de verlenging van de bedrijfstijd voor de huidige kerncentrale, de Borsselemiddelen, vormen, mits in alle openheid aangegeven, mede de financiële basis voor deze strategie. Het Delta Netwerkbedrijf gaat een actieve rol spelen Zij neemt daarbij een voorbeeld aan bv. Alliander en Enexis, die wél mede initiatiefnemer zijn van het Nationaal Actieplan Zonnestroom. Hierin wordt de marsroute voorgesteld om (zonder subsidie) in 2020 4000MW aan zonnestroom te realiseren. (Dat betekent 23 grote energiecentrales overbodig gemaakt.) Engineering, aanleg en exploitatie van een (rest)warmtenet kan de energiekosten van aanbieders (energieintensieve industrie) en die van de ontvangers (woningen en kleinere bedrijven) omlaag brengen, waarbij tevens de netto uitstoot van CO2 daalt. Deze infrastructuur draagt vooral kenmerken van een monopolie in zich, waardoor Delta Netwerkbedrijf daarvoor een passende partij is. Voor de financiering van deze nieuwe monopolietaken en het verwerven van een stevige positie in dit onderdeel van het nettenbeheer, zou DELTA Netwerkbedrijf (ook) een beroep moeten doen op Europese fondsen (o.a in de ‘smartgrids’)! Transitiebeleid wordt op diverse niveaus vormgegeven Besparen en efficiënter werken Een veel breder dienstenaanbod ‘achter de meter’ van DELTA bij grote en middelgrote bedrijven. DELTA is door haar jarenlange nabijheid én haar regionale kennis als geen ander in staat om maatwerk te leveren bij het optimaliseren van het energiemanagement in bedrijven. Onbalans en snelstartend vermogen Om in de transitiefase waarin de wind, water, en zonneenergie nog in opbouw zijn en de snelle en aanzienlijke vorderingen op het gebied van opslag en de verknoping van de nationale en Europese netwerken nog niet leiden tot een optimaal gestabiliseerd elektriciteitsnetwerk is een backup in efficiënte en flexibele opwekcapaciteit noodzakelijk. Dat is aanwezig bij DELTA (Sloecentrale). Uitbreiding van deze opwek behoort tot de mogelijkheden. Het voorzien in aanbod tijdens de piekvraag zorgt voor een grotere marge dan bij een baseload aanbod. Decentraliseren energievoorziening Met haar grote kennis van het bedrijven van aardgascentrales (Sloecentrales), Warmte 2
Kracht Centrales (ELSTA en glastuinbouw) en bijstook van biomassa kan DELTA (Kolencentrale) een grote bijdrage leveren in het realiseren van WKKinstallaties bij energieintensieve bedrijven in Zeeland. In zowel mono als multifuel installaties kan maatwerk in energievoorziening worden gecombineerd met energiebesparing. Het levert DELTA werk en omzet in het diensten, infra en netwerksegment, het ontzorgt bedrijven, verhoogt de energieefficiency en verbetert het ondernemingsklimaat in Zeeland. Transitiebeleid middellange termijn Wind op land Gelukkig investeert DELTA nog steeds in windenergie op land. Dat is en blijft een wenselijke strategie. In de Verenigde Staten van Amerika is wind op land inmiddels goedkoper dan kernenergie. Dankzij betere bedrijfstijden en technische vernieuwing zal wind op land ook zonder subsidie rendabel zijn. Wind op zee De ambities van de huidige Nederlandse regering m.b.t. wind op zee zijn aanzienlijk teruggeschroefd. Gelijktijdig zijn er diverse initiatieven in Nederland om door technische doorbraken, samenwerken en slim bouwen wind op zee weer binnen het economisch bereik te brengen. Ook in Zeeland is er een dergelijk initiatief. Vanzelfsprekend neemt DELTA daarin een actief aandeel, waarmee DELTA zich blijft aansluiten bij een stevig maritiem/offshore consortium, en daarmee de Zeeuwse verankering benadrukt. Energie uit water De getijdencentrale in de Brouwersdam wordt steeds meer werkelijkheid. Samenwerken en combineren van functies is het sleutelwoord om deze innovatie van mondiaal formaat werkelijkheid te laten worden. De eerste fase ervan, het tidal testcentrum, kan waardevolle informatie opleveren voor andere toepassingen van energie uit water in de Zuidwestelijke Delta (en daarbuiten). Daarbij past het bij de innovatie nichespeler die DELTA in onze visie zal zijn, om nieuwe verbindingen te sluiten, waarbij met name de sector aquacultuur en schelpdierkweek interessante perspectieven biedt om constructies in stromend water meervoudig te kunnen exploiteren. Energie en Bio Based Economy De Zeeuwse economie transformeert naar een biogebaseerde economie, waarbinnen met name de chemie haar grondstoffen (ook) uit de agroclusters betrekt. Gelet op de aard en omvang van de Zeeuwse chemie gaat het daarbij om aanzienlijke stromen die met name worden gevonden in het middensegment van de waardepiramide van de groene grondstoffen. Bij een optimale aanwending van groene grondstoffen zal uiteindelijk een deel overblijven dat uitsluitend nog voor energieopwekking toepasbaar is: verbranden of vergisten. DELTA kan met haar kennis een sluitsteen vormen van deze waardeketen én deze zowel economisch als ecologisch tot een hogere waarde brengen. Bijdragen aan Zeeland Zeker voor een regio als Zeeland is het van groot belang over een regionaal / lokaal energiebedrijf te beschikken dat optimaal kennis heeft van de plaatselijke omstandigheden. Een energieintensieve provincie als Zeeland, waarin grote spelers op 3
weg zijn naar een biogebaseerde economie, zal behoefte blijven houden aan maatwerk van het/een energiebedrijf. Voor DELTA is dit een belangrijk marktsegment. De groei van het aantal mensen, instellingen en bedrijven dat PVsystemen plaatst, neemt ondanks ontbreken van stimulerend overheidsbeleid sterk toe. Zeeuwen profiteren van het grootste aantal zonuren. DELTA kan hier een ‘ontzorgmodel’ hanteren, die het mensen nog gemakkelijker, en dankzij de grotere schaal, ook goedkoper mogelijk maakt om bij te dragen aan de productie van duurzame energie. Bijdragen aan Zeeland betekent ook bijdragen aan behoud van de onroerend goedwaarde in Zeeland door de aanwending van kennis en middelen voor het verduurzamen van woningen. Daarbij hoort ook de instelling van een ‘revolving fund’ van enkele tientallen miljoenen euro’s, waarmee niet alleen het kwaliteitsniveau van de Zeeuwse woningen toeneemt, maar ook een aanzienlijke impuls in (regionale) werkgelegenheid wordt geleverd, terwijl het geïnvesteerde geld terugkomt!
Positie EVIDES Het monopolie dat er nu eenmaal rust op de levering van drinkwater, maakt deze bedrijfstak tot een exclusief domein voor publieke aandeelhouders. GroenLinks streeft dan ook naar afsplitsing va EVIDES en verhanging van de aandelen naar de overheden. Dat sluit overigens goede samenwerking niet uit, waardoor voor de klanten de synergie wordt behouden, en voor het bedrijf DELTA de economische voordelen van de Multi utility niet verloren gaan. In geen geval mag EVIDES binnen de risicosfeer van commerciële activiteiten worden gebracht. Positie DNWB Vermits de netwerken voor energie en water behoren tot het monopoliedeel, is hier sprake van een zuivere overheidstaak. Volledige doorvoering van de splitsing is het meest voor de hand liggend als de nadruk van de activiteiten van DELTA zou blijven liggen op grootschalige productie van baseload elektriciteit. Daarmee ligt de focus immers uitsluitend bij de grootschalige klanten, bij centrale opwek en niet bij decentrale, duurzame energie opwekking, waarbij ook tweerichtingen verkeer investeringen in het netwerk meer dan rechtvaardigt. Echter, bij aanvaarding van dit initiatiefvoorstel ligt de focus van DELTA veel sterker bij het dienstensegment en decentraal. In dat bedrijfsmodel is een sterkere samenhang met het netwerkbedrijf aan de orde en is onder nader te bepalen condities continuering van de huidige situatie bespreekbaar. Daarbij zijn twee randvoorwaarden voor GroenLinks aan de orde: te allen tijde is er vrije toegang op het elektriciteits en gasnet mogelijk voor andere aanbieders, en de activiteiten van DNWB worden nimmer binnen de risicosfeer van de commerciële activiteiten gebracht. Positie INDAVER Afvalverwerking is een belangrijke taak in onze samenleving, die als activiteit als zodanig goed past bij overheidsaandeelhouders. Het is geen heilig moeten voor GroenLinks dat zulks ook in het buitenland plaatsvindt, er van uitgaande dat men daar ook zonder DELTA zeer goed in staat is deze taken uit te voeren. GroenLinks werpt geen principiële bezwaren op tegen behoud of vervreemding van deze activiteit. Wel geeft ze twee overwegingen bij deze mogelijke keuze: De eerste is dat een verdere opwaardering van afvalstoffen (in plaats van verbranden of storten) zeer wel past bij de biogebaseerde economie. Men benadert daarmee de cradle 4
to cradle gedachte. Kortom, het zou daarmee veel meer aansluiting bij de core bussiness van DELTA krijgen, zoals geschetst in dit voorstel. Een tweede overweging is van praktische aard. Recent heeft de Vlaamse regering nieuwe afvalverbrandingscapaciteit vergund in Vlaanderen, hetgeen naar verwachting een neerwaartse druk op de waarde van het bedrijf heeft. GroenLinks zit niet te wachten op weer een afboeking op een bedrijfsonderdeel.
SAMENVATTING Dit voorstel toont aan dat er voor DELTA een toekomst is, waarbij de Zeeuwse economie baat heeft, het bedrijf een stevig economisch en maatschappelijk draagvlak geeft en er voldoende maatschappelijk en financieel rendement te behalen is. De monopolieactiviteiten komen daar terecht waar ze horen, bij de overheden. Voor DNWB is een uitzondering mogelijk. Grootschalige megainvesteringen die DELTA in een kleine minderheidspositie in dergelijke projecten brengen, worden afgewezen.
VOORSTEL Wij stellen u voor te besluiten overeenkomstig bijgevoegd ontwerp besluit: Ontwerpbesluit De Staten der provincie Zeeland Gelezen het voorstel van de Statenfractie van GroenLinks d.d. 12122011, nr xxxxxx Besluiten: In te stemmen met de in dit voorstel geformuleerde visie ’Strategie DELTA aandeelhouders’ en de geformuleerde voorwaarden: -
Geen commerciële risico’s voor DNWB en EVIDES. Een actievere rol van DNWB in nettenbeheer en faciliteren van energietransitie. Transparantie m.b.t. de Borsselegelden.
5
