Gezondheidsrisico’s van slaapstoornissen
Peter Meerlo
[email protected] Center for Behavior and Neurosciences University of Groningen
Slaap is veel meer dan gewoon rust waar we af en toe wel zonder kunnen Slaap is NIET een passieve toestand waarin alles in het lichaam vertraagd of stopt. Slaap is een aktief gereguleerde toestand met belangrijke funkties die cruciaal zijn voor ons presteren en onze gezondheid.
Slaap is een complex fenomeen
De mens en andere zoogdieren hebben twee totaal verschillende vormen van slaap: • non rapid-eye-movement (non REM) sleep of slow-wave sleep • rapid-eye-movement (REM) sleep of paradoxical sleep
Een eerste slaaptoestand met langzame golven in het EEG
wakker
slow-wave sleep
Inslapen gaat gepaard met een sterke toename van langzame golven in het EEG veroorzaakt door een synchronisatie van neuronale activiteit.
Een tweede slaaptoestand met snelle oogbewegingen
awake
Met regelmatige intervallen van ongeveer 1½ uur is slaap geassocieerd met snelle oogbewegingen en sterke hersenaktiviteit.
REM sleep
Mogelijke functies van slaap Onderhoud, herstel en aanpassingen van zenuwcellen en neuronale netwerken
Nodig voor allertheid en goede prestaties, en voor het verwerken en opslaan van informatie.
Een slaapgestoorde maatschappij
- recreatie - stress - werkdruk - milieufactoren
De acute gevolgen van verstoorde slaap: verminderde hersenfunktie
- vermoeidheid - verminderde allertheid - onbetrouwbaar geheugen van gebeurtenissen - verminderde controle over stemming - verminderd inzicht in eigen prestatie
De acute gevolgen van verstoorde slaap: verminderde hersenfunktie
Een nacht met oppervlakkige slaap als gevolg van verstoring door geluid: • verminderde werking van bepaalde hersengebieden • verminderde prestatie in bepaalde leertaken
Van der Werf et al. 2009
De gevolgen van chronisch verstoorde slaap Verstoorde slaap is op zichzelf een serieuze klacht die vaak als zeer belastend wordt ervaren en vrij snel leidt tot een verminderd functioneren. Rapport ‘Signalen uit de samenleving’
De gevolgen van chronisch verstoorde slaap Verstoorde slaap is op zichzelf een serieuze klacht die vaak als zeer belastend wordt ervaren en vrij snel leidt tot een verminderd functioneren. Daarnaast kan verstoorde slaap ook de gevoeligheid voor andere klachten verhogen of bestaande ziekten verergeren.
De ziektemechanismes van klachten als gevolg van mileufactoren kunnen heel divers zijn, maar in sommige gevallen kunnen de klachten een indirect gevolg zijn van verstoorde slaap
De gevolgen van chronisch verstoorde slaap Rapport ‘Signalen uit de samenleving’
Slaapproblemen zijn niet alleen een veel voorkomende klacht bij geluidsoverlast, maar kunnen tevens een verklaring zijn voor andere klachten.
meer slaapproblemen
meer ziekteklachen
Israel et al. 2001
Verminderde en verstoorde slaap verhogen de gevoeligheid voor een verkoudheid
Cohen et al. 2009
korte slaapduur als risicofactor • onderdrukking immuun systeem • overgewicht en diabetis • hoge bloeddruk cardiovasculaire problemen • stemmingsstoornissen
• 1053 personen infomatie over slaapgewoontes van 1053 studenten • gemiddelde follow-up periode van 34 jaar • 101 gevallen van klinische depressie inclusief 13 gevallen van zelfmoord Zelf gerapporteerde slaapverstoring in jonge mensen is een indicatie voor het risico voor depressie later in het leven
death rate
2.0
1.5
1.0 4
5
6
7
8
9
10
sleep duration (h)
Heel weinig en heel veel slaap zijn geasocieerd met verhoogde sterfte
Gezondheidsrisico’s van slaapstoornissen: • Epidemiologische studies laten een duidelijke associatie zien tussen korte/verstoorde slaap en een verhoogd risico voor een breed scala aan klachten en ziektes • Experimentele studies in vrijwillige proefpersonen en proefdieren tonen aan dat inkorting van slaap leidt tot neurobiologische en hormonale veranderingen die in dezelfde richting gaan.
Conclusies: Verstoorde slaap als signaal voor milieuproblemen: - gevoelige maat en makkelijk te herkennen Verstoorde slaap als welzijnsprobleem: - wordt als belastend ervaren Verstoorde slaap als gezondheidsrisico: - ziektemechanisme
