Gezonde mond ook vanzelfsprekend voor mensen met een beperking?

Gezonde mond ook vanzelfsprekend voor mensen met een beperking?

Mondgezondheid van mensen met een beperking  Toename van gebitsproblemen naar mate mensen met een beperking meer afhankelijk zijn van de zorg van anderen Hoe groter de zelfredzaamheid hoe minder goed de mondhygiëne (Martens et al., 2000)

Mondgezondheid van mensen met een beperking  Bij mensen met een beperking blijven meer carieuze laesies die onbehandeld, de verzorgingsgraad is lager en er worden meer extracties uitgevoerd. (Nunn 1987: Desai et al 2001, Anders en Davis, 2010)

Risico’s mondgezondheid  Moeilijkheden bij uitvoeren van dagelijkse mondhygiëne  Eetgewoonte  Beperkte medewerking bij tandheelkundige controle en behandeling  Niet voldoende kenbaar kunnen maken van ongemak en klachten

Risico’s mondgezondheid

Dhr.M.  Verstandelijke beperking, ASS  gedragsproblematiek  Dwangmatig eten van eetbare en oneetbare zaken (Pica)  afwijkend voedingspatroon  Beperkte coöperatie tijdens poetsen  slechte mondhygiëne

Röntgenfoto's; cariës en parodontale afbraak

Risico mondgezondheid: weigeren mondzorg

Risico mondgezondheid: tandvleesontsteking (gingivitis)

Botafbraak bij chronische tandvleesontsteking gingivitis en parodontitis

Botverlies bij chronische tandvlees ontsteking (parodontitis)

Ontstoken oppervlakte bij parodontitis

Parodontitis en algemene gezondheid Parodontale infectie ongunstige invloed op algehele gezondheid  negatieve invloed heeft op de stabilisatie van de gezondheid bij patiënten met diabetes en longaandoeningen.  associatie met cardiovasculaire ziekten, vroeggeboren baby’s, reumatoïde artritis

Gevoelige tandhalzen

Risico mondgezondheid: cariës

Tandheelkundige afwijkingen Cariës

Mondgezondheid: en cariës en tandweefselverlies door reflux (GORZ)

Erosie = tandweefselverlies

Risicofactoren: GORZ en erosie Gestoorde maag-darm motiliteit  Niet-ambulant zijn  Scoliose  Spasticiteit  Epilepsie Overige:  Overgewicht  Ernstige verstandelijke beperking  Syndroom van Down  Gebruik Benzodiazepinen

Symptomen die kunnen duiden op GORZ       

Slijtage tandweefsel en cariës Stemmingsveranderingen Automutilatie Hematemesis (bruine vlekken op hoofdkussen) Regurgiteren, braken( slechte mondgeur) Recidiverende longontsteking Verminderde voedingstoestand

Mondgezondheid: tandweefselverlies door knarsen (bruxisme) en zuur (GORZ)

GORZ en tandheelkundige afwijking: tandweefselverlies en cariës

Mondgezondheid: functieprobleem

Mondgezondheid: slijtage en functieprobleem

Mondgezondheid: functieprobleem

Mondgezondheid Krabben aan tandvlees

Bijten op lip

Slijtage door bijten op handen

Mondgezondheid: Schade door gebitstrauma

Functieprobleem door slinken van kaken, onvoldoende houvast gebitsprothese

Mondgezondheid Beperkte medewerking

Sedatie en algehele anesthesie

Hoe herken je problemen en pijn Welke problemen/lichamelijke verschijnselen horen bij:  Cariës: pijn bij zoet, koud/warm  Ontsteking wortelkanaal: acute, heftige pijn bij koud/warm  Wortelpuntontsteking: pijn bij aanraken van tand, zwelling van tandvlees en soms ook lip of wang  Tandvleesontsteking: bloeding van tandvlees, los staan van tanden, pijn, slechte mondgeur  Functieproblemen: bij kauwen, afbijten en spreken

Welk signalen bij pijn in het mondgebied  Veranderingen in het eetpatroon: onderbreking tijdens eten, weigeren van bepaalde voedingsmiddelen  Veranderingen bij uitvoeren van dagelijkse mondzorg: afweerreactie, bloeding, losstaan van gebitselementen, zwellingen  Wrijven over deel van gezicht  Zwelling van wangen of lippen  Veranderingen in gedrag

Acute pijn, chronische pijn, lichamelijk ongemak Herkennen en erkennen:  Gestructureerde observatie; wanneer, hoe vaak, hoeveel, hoe ernstig  Pijnmeetinstrumenten REPOS  Zelfrapportage gezichtenschaal

Vermoeden van pijn en lichamelijke ongemak Waarnemingen zo optimaal mogelijk observeren en rapporteren in het cliënten dossier:  Verbale en non-verbale uitingen/gedrag van cliënt  Voedingspatroon  Eenduidig uitvoeren van dagelijkse mondzorg: tijdstip, werkwijze, plaats, middelen (poetskaart en video)  Vastleggen van situatie in de mond middels beschrijving eventueel lichtfoto

Multidisciplinaire samenwerking  Essentieel om signalen van lichamelijk problemen en pijn te duiden.  Korte lijnen en structurele samenwerking is daarvoor noodzakelijk.  Effectieve pijnmedicatie

Informatie voor tandarts  Rapportage objectieve en subjectieve waarnemingen aan tandheelkundig zorgverlener  Beloop van klacht of lichamelijk ongemak  Wens van cliënt  Wens van begeleiders en familie

Integrale mondzorg  Preventie is de basis voor een goede mondgezondheid  Samen kunnen we heel veel bereiken  Zorg op maat  Luisteren naar de problemen, samen zoeken naar oplossingen  Inbedden preventie in dagelijks leven, adviezen schriftelijk mee, ondersteunen met foto’s/poetskaarten/video.

Een stap vooruit!

Dhr.J Reden verwijzing:  Begeleiders vermoeden pijn, Jan eet slecht, toename gedragsproblematiek, slechte mondgeur.  Zeer beperkte coöperatie bij tandarts.

Sociaal/emotionele anamnese  Tijdens consult samen met persoonlijk begeleidster  Bekend met syndroom van Down en ernstige verstandelijke beperking, structuur is belangrijk, bekend met ernstige gedragsproblematiek, geen verschijnselen dementie  Communicatie: signaal niveau, gebaren en eenvoudige picto’s, spreekt losse woordjes  Woonvorm GVT  Dagbesteding DVO

Medische anamnese  Gezondheidvragenlijst; bekend met epilepsie algemene gezondheid is goed, niet bekend met GORZ  Medicatie; Tegretol  Medebehandelaars huisarts  Medische historie; geen bijzonderheden

Tandheelkundige anamnese  Tandheelkundige historie; aantal jaar geleden extracties in algehele anesthesie.  Huidige coöperatie tijdens tandheelkundige behandelingen zeer beperkt  Foetor ex ore, vermoeden pijn

Preventie en voeding  Huidige preventieve maatregelen; uitvoeren van dagelijkse mondhygiëne verloopt heel moeizaam ondanks vaste werkwijze  Voeding; beperkte kauwfunctie, voedsel wordt fijngesneden.

Mondonderzoek Op bureaustoel onderzoek met borstel en spiegel:  Slecht gebit, veel plaque en tandsteen  Uitgebreide tandvlees ontsteking (parodontitis)  Tanden staan los

 Diagnose: syndroom van Down, zeer beperkte coöperatie, ernstige gegeneraliseerde parodontitis  Behandelplan: Behandeling in algehele anesthesie, intraoraal onderzoek en maken van röntgenfoto's. Daarna behandelplan telefonisch bespreken met begeleider. Totaal extractie kan geïndiceerd zijn. het dragen van een volledige prothese zal voor Jan niet haalbaar zijn.  Wettelijk vertegenwoordiger geeft toestemming voor behandeling

Intraoraal onderzoek

Intraoraal onderzoek

Röntgenfoto’s

röntgenfoto

Behandeling  Totaal extractie in algehele anesthesie  Bij controle blijkt dat het heel goed gaat met Jan, eet (na twee weken) al veel beter, is vrolijk!  Wondgenezing verloopt goed.