EUROPESE COMMISSIE
HOGE VERTEGENWOORDIGER VAN DE UNIE VOOR BUITENLANDSE ZAKEN EN VEILIGHEIDSBELEID
Brussel, 25.4.2016 JOIN(2016) 10 final
GEZAMENLIJK VERSLAG AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD SPECIALE ADMINISTRATIEVE REGIO HONGKONG: JAARVERSLAG 2015
NL
NL
GEZAMENLIJK VERSLAG AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD SPECIALE ADMINISTRATIEVE REGIO HONGKONG: JAARVERSLAG 2015 Samenvatting Sinds de overdracht van Hongkong aan de Volksrepubliek China in 1997 hebben de Europese Unie (EU) en haar lidstaten de politieke en economische ontwikkelingen in de speciale administratieve regio (SAR) Hongkong binnen het kader van het beginsel "één land, twee systemen" op de voet gevolgd. Volgens de afspraak van 1997 met het Europees Parlement wordt over de ontwikkelingen in Hongkong jaarlijks een verslag gepubliceerd. Dit is inmiddels het achttiende jaarverslag, en heeft betrekking op 2015. De EU onderschrijft een één-China-politiek en ondersteunt het "één land, twee systemen"-beginsel en de uitvoering ervan. Het jaar 2015 was in politiek opzicht een problematisch jaar voor de SAR Hongkong en voor het functioneren van het "één land, twee systemen"-beginsel. Op 18 juni keurde de wetgevende raad het voorstel van de regering af om het algemene stemrecht in te voeren voor de verkiezing van de Chief Executive vanaf 2017. Deze afkeuring was het orgelpunt van een hervormingsproces van het kiesstelsel dat bijna 18 maanden heeft geduurd, met gepolariseerde debatten en met eind 2014 grote demonstraties die de eis kracht bijzetten van meer democratie in het kiessysteem dan was toegestaan bij het besluit van augustus 2014 van het permanente comité van het Nationale Volkscongres. De EU betreurt dat de voornaamste betrokkenen bij het hervormingsproces van het kiesstelsel niet in staat zijn geweest een compromis over de hervorming te bereiken. Als betrokkene bij de toekomst van Hongkong en overeenkomstig de basiswet moedigt de EU de SAR Hongkong en de centrale overheid aan om door een constructieve discussie de hervorming van het kiesstelsel te hervatten en tot een akkoord te komen over een kiesstelsel dat democratisch, eerlijk, open en transparant is. Met de invoering van het algemeen stemrecht zou de regering kunnen rekenen op grotere steun bij de bevolking en meer legitimiteit bij het bereiken van de economische doelstellingen van Hongkong en het aanpakken van de sociale problemen, zoals de sociaal-economische en inter-generationele kloof in Hongkong. De goede werking van het "één land, twee systemen"-beginsel kwam onder grote druk te staan door de verdwijning eind 2015 van vijf personen, van wie twee EU-burgers, die betrokken waren bij een uitgeverij en een boekenwinkel in Hongkong die bekend staat voor het drukken en verkopen van voor de centrale regering kritische publicaties. De omstandigheden van deze verdwijningen waren verdacht. De vijfde persoon, die uit het grondgebied van de SAR Hongkong verdween, lijkt te zijn ontvoerd. De EU is van oordeel dat deze zaak van de vijf publicisten de meest ernstige uitdaging is voor de basiswet van Hongkong en het "één land, twee systemen"-beginsel sinds de overdracht van Hongkong aan de Volksrepubliek China in 1997. Deze zaak doet ernstige vragen rijzen over het respect voor de mensenrechten en de grondrechten en over de toepassing van de strafwet van de Volksrepubliek China op handelingen die niet strafbaar zijn volgens de wetgeving van Hongkong. De zaak kan langdurige gevolgen hebben voor de rechtsstaat in Hongkong en kan 2
de status van Hongkong als internationaal zakencentrum schaden. De EU roept de centrale regering op om de constitutionele overeenkomsten voor de SAR Hongkong binnen de Volksrepubliek China volledig te eerbiedigen, en het vertrouwen van de inwoners van Hongkong en van de internationale gemeenschap in de basiswet en het "één land, twee systemen"-beginsel te herstellen. Andere aspecten van het "één land, twee systemen"-beginsel zijn in 2015 in Hongkong goed blijven functioneren. De rechterlijke macht bleef blijk geven van haar onafhankelijkheid en strikte naleving van de beginselen van een billijke rechtsgang. De beginselen van de rechtsstaat bleven de richtsnoeren voor de overheid, de bedrijfswereld en de gehele bevolking. Corruptiebestrijding bleef een topprioriteit, zoals bleek uit de effectieve vervolging van de voormalige Chief Executive en positieve indicatoren op het vlak van behoorlijk bestuur. Over het algemeen worden de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van informatie gerespecteerd. Er kan echter een negatieve trend worden geconstateerd wat betreft de persvrijheid en de pluriformiteit, als gevolg van voorzichtigheid en zelfcensuur bij de verslaggeving over ontwikkelingen van het binnenlandse en buitenlandse beleid van de Volksrepubliek China. De verdwijning van de vijf publicisten zal naar verwachting deze trend nog aanwakkeren. De academische vrijheid wordt over het algemeen gerespecteerd. De institutionele autonomie van de universiteiten wordt echter in gevaar gebracht door de aanwijzing van regeringsgezinde personen in de universitaire raden. De vrijemarkteconomie bleef doeltreffend functioneren en Hongkong bleef een concurrerend internationaal zakencentrum alsook 's werelds belangrijkste knooppunt voor de handel met het Chinese vasteland. De rechtsstaat, het transparante regelgevende kader, een erg laag corruptieniveau en misdaadcijfer, gecombineerd met een doeltreffend bestuur en een onafhankelijke rechterlijke macht hebben bijgedragen tot het behoud en de bevordering van een gunstig investeringsklimaat dat aan de basis ligt van het succes van Hongkong. Deze elementen in ere houden is vitaal voor het concurrentievermogen van Hongkong, net als de goedkeuring van nieuwe wetgeving inzake auteursrechten, de automatische uitwisseling van belastinggegevens en de tenuitvoerlegging van de mededingingsordonnantie. De klimaatactie moet worden versterkt om de beoogde koolstofarme economie te verwezenlijken overeenkomstig het resultaat van de COP21. Politieke ontwikkelingen De hervorming van de procedure voor de verkiezing van de Chief Executive, die door de regering van de SAR Hongkong in 2014 was gelanceerd, werd in juni 2015 voltooid. Dit impliceerde twee publieke overlegronden en een kaderbesluit van het Permanent Comité van het Nationale Volkscongres en werd gekenmerkt door grootschalige straatprotesten van de "Occupy"-campagne gedurende 79 dagen. Overeenkomstig het kader dat is vastgesteld door het Permanent Comité van het Nationale Volkscongres, heeft de regering van de SAR Hongkong bij de wetgevende raad een voorstel ingediend over een stemprocedure met algemeen stemrecht voor maximaal drie kandidaten die door een benoemingscomité worden geselecteerd.
3
Pro-democratische groeperingen wezen het voorstel af als schijndemocratisch, meer bepaald omdat het benoemingscomité, waarvan de leden over het algemeen regeringsgezind zijn, de mogelijkheid van een pan-democratische kandidatuur zou uitsluiten. Opiniepeilingen toonden uiteenlopende resultaten, maar wezen nooit op een vaste gunstige opinie bij het algemene publiek. De pogingen van de regering om het noodzakelijke aantal pro-democratische leden van de wetgevende raad achter het voorstel te scharen, waren geen succes. Bijgevolg werd het pakket voorstellen voor de herziening van het kiesrecht van de regering in een woelige stemming op 18 juni weggestemd door een blokkerende minderheid van pro-democratische leden. De EU betreurt dat de voornaamste betrokkenen bij het hervormingsproces van het kiesstelsel niet in staat zijn geweest een compromis te bereiken over de hervorming van de verkiezing van de Chief Executive voor 2017. Als betrokkene bij de toekomst van Hongkong en overeenkomstig de basiswet hoopt de EU dat Hongkong door een constructieve discussie de hervorming van het kiesstelsel zal kunnen hervatten en tot een akkoord komen over een kiesstelsel dat democratisch, eerlijk, open en transparant is. Met de invoering van het algemene stemrecht zou de regering kunnen rekenen op grotere steun bij de bevolking en meer legitimiteit bij het bereiken van de economische doelstellingen van Hongkong en het aanpakken van de sociale problemen, zoals de sociaal-economische en inter-generationele kloof in Hongkong. Het politieke klimaat in Hongkong bleef sterk gepolariseerd tussen het regeringsgezinde en het pro-democratische kamp. De betrekkingen tussen de uitvoerende en de wetgevende macht bleven in 2015 gespannen, waarbij oppositieleden een obstructiepolitiek voerden en gingen filibusteren om regeringsinitiatieven vertraging te doen oplopen. De goedkeuring van de oprichting van het nieuwe innovatiebureau nam drie jaar in beslag en de goedkeuring van een ontwerp-wijziging van de wet op de auteursrechten werd uitgesteld tot 2016 en uiteindelijk afgewezen. Het filibusteren was een ernstige belemmering voor de doeltreffendheid van de besluitvorming van de wetgevende raad en voor het goede bestuur in Hongkong in het algemeen. Om dit probleem aan te pakken zou een wijziging van het reglement van orde van de wetgevende raad een goede zaak zijn. De verkiezingen voor de districtsraad van november hebben geen belangrijke verschuivingen in het stemgedrag aangetoond. Toch betekenden deze verkiezingen de opkomst van nieuwe politieke groeperingen en de kiezers bleken nieuwe en jonge kandidaten te verkiezen boven oudgedienden. Een nieuwe partij, de neodemocraten, won 15 van de 16 geambieerde zetels. De kiezersopkomst bereikte een recordpercentage van 47%. Het verloop van de verkiezingen voor de districtsraad was professioneel en eerlijk. Beide kanten verweren elkaar van het kopen van stemmen, maar de commissie voor verkiezingsaangelegenheden besloot dat deze aantijgingen niet gefundeerd waren. Betrekkingen tussen Hongkong en continentaal China In de nasleep van de "Occupy"-beweging en het mislukken van de hervorming van het kiesstelsel maken de betrekkingen tussen Hongkong en continentaal China momenteel een moeilijke fase door. Een aanzienlijk deel van de samenleving van Hongkong is erg bezorgd
4
om de geleidelijke erosie van de hoge graad van autonomie van Hongkong binnen de Volksrepubliek China en het tanende respect voor de waarden en de levenswijze van Hongkong binnen het "één land, twee systemen"-beginsel. De goedkeuring van de nieuwe wet op de nationale veiligheid in China op 1 juli leidde tot bezorgdheid, aangezien de wet specifiek melding maakt van Hongkong, en daarmee het risico toeneemt dat handelingen van inwoners van Hongkong strafbaar zouden worden gesteld op het grondgebied van Hongkong, ook als zij niet strafbaar zijn bij wet in Hongkong. De goede werking van het "één land, twee systemen"-beginsel kwam onder grote druk te staan door de verdwijning eind 2015 van vijf personen, van wie twee EU-burgers, die betrokken waren bij een uitgeverij en een boekenwinkel in Hongkong die bekend staat voor het verkopen van voor de centrale regering kritische publicaties. Vier van deze personen werden het laatst gezien op het vasteland, of in één geval in Thailand, de vijfde persoon echter verdween uit het grondgebied van Hongkong en lijkt te zijn ontvoerd. Later kwamen alle betrokkenen weer te voorschijn op het vasteland en verklaarden zij vrijwillig mee te werken aan een officieel onderzoek. Ondanks herhaalde verzoeken om informatie en uitleg door hoge ambtenaren van de SAR Hongkong, alsook door de EU en andere leden van de internationale gemeenschap, konden de autoriteiten van de Volksrepubliek China geen bevredigende uitleg verschaffen. Deze zaak is een ernstige schending van de mensenrechten en de grondrechten en doet ernstige vragen rijzen over de rechtsstaat in het kader van het "één land, twee systemen"beginsel en de toepassing door de autoriteiten van het vasteland van de wetgeving van de Volksrepubliek China op handelingen die door inwoners van Hongkong op het grondgebied van Hongkong zijn verricht. De EU roept de centrale regering op om de constitutionele overeenkomsten voor de SAR Hongkong binnen de Volksrepubliek China volledig te eerbiedigen, en het vertrouwen van de inwoners van Hongkong en van de internationale gemeenschap in de basiswet en het "één land, twee systemen"-beginsel te herstellen. De spanningen tussen Hongkong en het vasteland kwamen ook op maatschappelijk gebied opnieuw naar boven. Er waren protesten en gewelddadige acties tegen parallelhandelaren en bezoekers van het vasteland in het noordelijke gebied van Hongkong, dichtbij de grens met het vasteland, waar de parallelhandel zorgde voor een tekort van basisbenodigdheden en voor druk op de openbare infrastructuur en het vervoer. Lokaalgezinde groeperingen pleitten voor politieke en economische keuzen die meer gericht zijn op de lokale belangen van Hongkong, en niet op de belangen van de ondernemingen. Rechtsstaat en rechterlijke macht Ondanks de bezorgdheid die is ontstaan naar aanleiding van het incident met de vijf vermiste publicisten, werd overigens de rechtsstaat geëerbiedigd en bleef het rechtsstelsel in 2015 functioneren op een hoog niveau. In de Global Competitiveness Index 2015-2016 van het Wereld Economisch Forum staat Hongkong wereldwijd als vierde gerangschikt voor gerechtelijke onafhankelijkheid met een score van 6,3 op 7. In de wereldwijde governanceindicatoren van de Wereldbank boekte Hongkong in 2014 een score van 93,8% voor het criterium "rechtsstaat"; sinds 2003 stond Hongkong op dit punt in de top 10% van landen.
5
Een klein aantal van de protesteerders die na de "Occupy"-campagne in 2014 waren gearresteerd, werd gevonnist en veroordeeld. De campagneleiders die ook waren opgepakt, werden in beschuldiging gesteld en onder voorwaarden vrijgelaten. Zeven politieagenten werden beschuldigd van mishandeling van een betoger; hun proces is aan de gang. De gewonde betoger werd zelf in beschuldiging gesteld voor aanvallen en weerstand tegen de politie, hetgeen een bewijs is van de scrupuleuze onpartijdigheid van het openbaar ministerie. In sommige kringen werd kritiek geuit op het trage tempo van de gerechtelijke procedures. Het is daarom van groot belang dat de gerechtelijke procedures die verband houden met de "Occupy"-campagne, worden voortgezet, met volledige eerbiediging van de rechtsstaat en de billijke rechtsgang. Om het gerecht verder doeltreffend te doen functioneren, moet voor kwesties als de moeizame aanwerving van rechters, het tekort aan griffiepersoneel en de lage vergoedingen voor advocaten die rechtsbijstand verlenen, in het bijzonder in strafzaken, nog steeds een oplossing worden gevonden. Het handhaven van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de volledige eerbiediging van de rechtsstaat zijn essentieel bij het hooghouden van een geloofwaardig democratisch bestuur in Hongkong, zijn status als belangrijk internationaal zakencentrum en de steeds grotere rol die Hongkong vervult als internationaal centrum voor arbitrage en bemiddeling. Corruptiebestrijding De corruptie werd geacht onder controle te zijn en het systeem voor corruptiebestrijding bleef krachtig en weerbaar, ondanks het feit dat het aantal corruptieklachten dat is neergelegd bij de Onafhankelijke Commissie tegen corruptie (ICAC) in 2015 tot een recordcijfer van 2.800 is gestegen, een stijging met 18% tegenover 2014. Het is moeilijk uit deze stijging een conclusie te trekken, aangezien zij te wijten kan zijn aan een stijging van anticorruptie-activiteiten, maar ook aan een groter bewustzijn van de bevolking en een grotere bereidheid om klacht in te dienen. Op 5 oktober werd de voormalige Chief Executive Donald Tsang in beschuldiging gesteld voor twee gevallen van ambtsmisbruik; hij was daarmee de hoogste SAR-ambtenaar die ooit in beschuldiging was gesteld. Uit deze zaak zal blijken of de ICAC en de rechterlijke macht in staat zijn om op een onafhankelijke en onpartijdige wijze, waarbij geen plaats is voor politieke overwegingen, het onderzoek naar en de behandeling van spraakmakende corruptiezaken uit te voeren. Beschuldigingen van niet-gedeclareerde financiële belangen van de huidige Chief Executive waren in onderzoek. De beschuldigingen hebben een aantal wetgevers ertoe gebracht een motie in te dienen om de ordonnantie ter voorkoming van omkoping aan te passen zodat zij ook op de Chief Executive in functie slaat. De wetgevende raad wees deze motie echter af. De algemene conclusie is echter dat Hongkong zich kan beroemen op zeer hoge normen van transparantie en anticorruptiemaatregelen. De autoriteiten en de politieke en economische actoren erkennen dat een verminderde transparantie een negatief effect zou hebben op Hongkong als internationaal zakencentrum, ook voor bedrijven van het vasteland. Gelijke kansen, rechten en vrijheden
6
De media, ook de digitale media, bleven in grote mate vrij en konden uiteenlopende visies verkondigen. In toenemende mate ontstond evenwel de indruk - hetgeen ook werd vermeld in het jaarverslag van de journalistenvereniging van Hongkong (HKJA) - dat zowel de gedrukte als de digitale media aan zelfcensuur deden, in het bijzonder wanneer zij verslag uitbrachten over aangelegenheden met betrekking tot het Chinese vasteland. Daarnaast wees de HKJA erop dat een aantal digitale media systematisch werd geweerd van persconferenties van de regering op grond van het feit dat zij niet over een gedrukte editie zouden beschikken, naast de stijgende tendens van de regering om persconferenties te vervangen door eenzijdige communicatie. Op grond van de ontwikkelingen die zich in 2014 voordeden, is Hongkong in de persvrijheidsindex van 2015 van Verslaggevers zonder grenzen met negen plaatsen gedaald tot de 70ste plaats, waarbij werd verwezen naar zelfcensuur en de toenemende invloed die wordt uitgeoefend door het Verbindingsbureau van de centrale regering. Er werd gemeld dat bedrijven met sterke banden met continentaal China niet langer adverteren in media die kritiek hebben op Peking. Na het lekken van audio-opnamen van de vergadering met gesloten deuren inzake controversiële benoemingen (zie hieronder) heeft de universiteit van Hongkong een gerechtelijk bevel verkregen waarmee mediaverslagen van vertrouwelijke discussies van de raad van bestuur worden verboden. Dit bevel leidde tot bezorgdheid over de persvrijheid omdat diverse media hun reportage introkken na het gerechtelijke bevel. In december 2015 kocht de Alibaba-groep, de e-commerce-reus van China, de South China Morning Post (SCMP), een Engelstalige krant die 100 jaar bestaat. Verenigingen van journalisten gaven uitdrukking aan hun vrees dat de editoriale onafhankelijkheid van deze krant in het gedrang zou komen, nadat de groep had meegedeeld dat voortaan zou worden gestreefd naar objectieve en faire berichtgeving over China. De verdachte verdwijning van vijf mensen die waren betrokken bij een uitgeverij in Hongkong waar literatuur werd uitgegeven die kritisch was voor de autoriteiten van het vasteland, was oorzaak voor grote bezorgdheid met betrekking tot de beperking van de vrijheid van meningsuiting. Naar verluidt heeft een aantal boekenwinkels daarop kritische publicaties uit de rekken gehaald. De vrijheid van meningsuiting, de persvrijheid en de vrijheid van informatie zijn essentiële waarden van Hongkong in het kader van het "één land, twee systemen"-beginsel en een vitaal onderdeel van de sterkte van Hongkong als wereldwijd zakencentrum. De EU roept alle belanghebbenden op om deze waarden te vrijwaren. De academische vrijheid en het onafhankelijke bestuur van de instellingen voor hoger onderwijs werden in 2015 met een belangrijke controverse geconfronteerd. De controverse ontstond door het besluit van de raad van bestuur van de universiteit van Hongkong om de benoeming voor de post van vice-kanselier af te wijzen omdat de betrokkene banden had met oppositiegroepen. Deze beslissing werd als een politieke tussenkomst gezien op impliciete vraag van de regering van de SAR en leidde tot protesten tegen de tendens van de regering van de SAR om regeringsgezinde figuren te benoemen in de universitaire raden. Deze praktijk brengt het onafhankelijke bestuur van de universiteiten in het gedrang en kan op de lange duur
7
een gevaar betekenen voor de academische vrijheid in Hongkong. De controverse leidde tot oproepen tot ontslag van de Chief Executive die van ambtswege kanselier is van alle universiteiten in Hongkong. Hongkong kent nog steeds geen alomvattende wetgeving tegen discriminatie. Een openbaar overleg om dit verhelpen, opgezet door de commissie gelijke kansen, ontving 100.000 indieningen. Voorts zal de commissie gelijke kansen een verslag opstellen met aanbevelingen voor het bevorderen van gelijke kansen voor lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders en interseksuelen door wetgeving en concrete maatregelen. Momenteel wordt de wetgeving van Hongkong herzien met betrekking tot huwelijken tussen personen van hetzelfde geslacht en huwelijken waarbij transgenders betrokken zijn. Discriminatie op basis van seksuele geaardheid komt vaak voor. Buitenlands huispersoneel, 300.000 ongeveer in getal, bleef te kampen hebben met een gebrek aan adequate arbeids- en sociale bescherming. Twee bestaande wetten inzake buitenlands huispersoneel zijn in het bijzonder een punt van zorg, namelijk de verplichting tot inwonen en de "twee-weken-regel", die luidt dat buitenlands huispersoneel binnen twee weken na het einde van zijn contract nieuw werk moet vinden of worden uitgewezen. In december 2015 heeft de Commissie van de Verenigde Naties tegen foltering de regering aangemaand de "twee-weken-regel" af te schaffen en buitenlands huispersoneel toe te staan ook buiten het huishouden te wonen. Maatschappelijke organisaties roepen op tot een meer inclusieve regeling die een statutaire bepaling zou bevatten over dagelijkse werkuren en/of overuren. De regering van Hongkong heeft een aantal regelingen ingevoerd, met inbegrip van een minimumloon (dat in 2015 is verhoogd), een wekelijkse vrije dag en een maximumbedrag voor de recruteringsvergoeding, maar de toepassing van deze bepalingen is nog onduidelijk. Mensensmokkel blijft een probleem, meer bepaald omdat er geen enkelvoudig wetgevend en beleidskader is. De regering van de SAR heeft een taskforce opgezet om de zaak aan te pakken en werkt samen met de EU en andere leden van de internationale gemeenschap. Economische ontwikkelingen In 2015 bleef Hongkong goed scoren in een aantal wereldwijde economische enquêtes. Volgens UNCTAD1 nam Hongkong de tweede plaats in voor de instroom van buitenlandse directe investeringen (BDI) en werd in 2014 een BDI-instroom genoteerd van 103 miljard US-dollar, een jaarlijkse toename van 39%. Hongkong kwam op de tweede plaats na continentaal China en vóór de VS, het VK en Singapore. Ook wat de uitstromen betreft, nam Hongkong de tweede plaats in (met 143 miljard US-dollar), na de VS en vóór continentaal China, Japan en Duitsland. Hongkong behield ook de vijfde plaats in het rapport Doing Business 2016 van de Wereldbank, hetzelfde cijfer als in 2015.
1. Cfr. United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD) World Investment Report (WIR) 2015 (uitgegeven op 24 juni 2015).
8
De economie van Hongkong kende een matige groei van 2,4% in reële termen in 20152. De expansie was in hoofdzaak te danken aan de weerbare binnenlandse vraag, volledige werkgelegenheid en groeiende inkomsten. De werkloosheidsgraad bleef het hele jaar onder of op 3,3%. De consumentenprijsinflatie steeg met 3% in 2015. De totale uitvoer van goederen en diensten kende wat minder succes door de vertraging in de Chinese economie en een trage groei in een aantal belangrijke exportmarkten, waaronder de EU. De tourismesector viel terug. In de tweede helft van het jaar viel de tendens van meer bezoekersbinnenkomsten terug aangezien het bezoekerscijfer uit China (goed voor drie kwart van het totale aantal bezoekers) in 2015 met 3% is gedaald. Dit was de eerste daling na de versoepeling van de visumvoorschriften voor bezoekers uit het vasteland in 2003, en had een negatief effect op de kleinhandel. In 2015 was er een aanzienlijke terugval van de verkoop van luxeartikelen zoals juwelen, uurwerken en kostbare cadeaus. De verminderde prestaties van de tourismesector en de kleinhandel waren ook te wijten aan de sterke Hongkong-dollar en de acties van Peking tegen smeergeld. In april keurde de Staatsraad van China een besluit goed waarmee bezoeken van inwoners van Shenzen aan Hongkong tot één bezoek per week worden beperkt, zulks om de groeiende ontevredenheid in Hongkong tegen te gaan met betrekking tot frequente winkelbezoeken van inwoners van het vasteland, en om parallelhandelaren tegen te houden die de grens proberen over te steken. De financiële sector in Hongkong bleef als een van de belangrijkste economische pijlers floreren. In 2015 kon Hongkong zijn positie herwinnen als de wereldleider voor beursintroducties, met een totaalcijfer voor inkomsten van 260 miljard Hongkong-dollar.3 Meer dan 90% van alle inkomsten door beursintroducties kwam voor rekening van bedrijven van het vasteland en de rest voor in Hongkong gevestigde bedrijven. Terwijl de centrale regering een aantal controversiële maatregelen nam om de volatiliteit van de aandelenmarkten onder controle te brengen in de maanden na juni 2015, presenteerde Hongkong zijn beurs als de meest veilige en efficiënte markt voor de handel in Chinese aandelen. Daarnaast slaagde Hongkong er in 2015 in de grootste offshore renminbi-markt te worden in termen van RMBliquiditeiten4 en handelstransacties. De toezichthouders en de financiële sector in Hongkong bleven erop vertrouwen dat de stad in de RMB-handel de eerste plaats zou blijven innemen en de toenemende concurrentie van andere financiële centra het hoofd zou kunnen bieden. Wat goed bestuur betreft, verklaarde het Bazels Comité voor Bankentoezicht in een eerste analyse van Hongkong dat het kader van de stad voor risicokapitaal en liquiditeitsdekking conform was met Bazel III en dat Hongkong 12 van de 13 componenten van de analyse naleefde. Voor één component, de vrijgave van kapitaal- en liquiditeitsgegevens van banken 2
Tenzij anders wordt aangegeven zijn alle economische indicatoren over de Hongkongse economie afkomstig van de dienst voor bevolking en statistiek van Hongkong. 3
Deloitte, 2015 Review en 2016 Outlook of Hong Kong and Chinese Mainland IPO Markets, 21 december 2015.
4
Volgens de monetaire autoriteit van Hongkong (HKMA) hadden de RMB-liquiditeiten eind 2015 een totale waarde van 1.010 miljard renminbi (met inbegrip van klantendeposito's en openstaande deposito's).
9
per kwartaal, verklaarde het comité dat de monetaire autoriteit van Hongkong "grotendeels conform" de voorschriften was. Om de risico's voor de banksector te verkleinen voerde de monetaire autoriteit van Hongkong op 27 februari een nieuwe reeks toezichtsmaatregelen in voor vastgoedhypotheken. Ondanks de makke reacties van de markten, in het bijzonder tegen eind 2015, verklaarde de Chief Executive dat de regering haar sinds 2012 getroffen afkoelingsmaatregelen zou handhaven en zou doorgaan met het beschikbaarstellen van grond om de woningnood te lenigen. In afwachting van een forse renteverhoging door de Federal Reserve van de VS, is de stijging van de prijzen van woningen in het derde kwartaal vertraagd en in het laatste kwartaal van 2015 kwam er zelfs een daling. Hongkong bleef de proeftuin voor de hervorming van de Chinese kapitaalmarkt, waarbij nieuwe beleidsinitiatieven werden ontplooid. De wederzijdse erkenning van fondsenregelingen tussen Hongkong en China was een mijlpaal. De commissie Effecten en termijncontracten van Hongkong en de commissie Effectenregelgeving van China ondertekenden op 22 mei het memorandum inzake de regelgevende samenwerking voor de wederzijdse erkenning van fondsen tussen het vasteland en Hongkong. Dit memorandum maakt het mogelijk dat in aanmerking komende fondsen uit het vasteland en Hongkong worden verdeeld op de markt van de tegenpartij via een gestroomlijnde controleprocedure. Met deze regeling kunnen potentieel ongeveer 850 Chinese fondsen op de markt van Hongkong en ongeveer 100 fondsen van Hongkong op de Chinese markten worden ingevoerd waarbij voor een waarde van 300 miljard renminbi aan producten kan worden verkocht aan de kant van de tegenpartij. Deze belangrijke ontwikkeling betekende een verdere opening van de kapitaalmarkten in China en versterkte de positie van Hongkong als een knooppunt voor vermogensbeheer in Azië. Ondanks enige vertraging werden de eerste twee reeksen van dertien fondsen uit het vasteland en drie fondsen uit Hongkong in december goedgekeurd voor openbare aanbieding, vijf maanden na het officiële startschot van het programma. De verbinding tussen de beurzen van Shanghai en Hongkong, die in november 2014 werd gerealiseerd, beleefde haar eerste werkjaar in een periode van extreme volatiliteit van de markt. Dit proefproject was een significante doorbraak in de kapitaalmarkten van China en heeft model gestaan voor de verbindingen tussen de aandelenmarkten van China en andere financiële centra. Deze regeling biedt investeerders uit het Chinese vasteland grotere toegang tot de internationale markten, en staat internationale investeerders toe A-aandelen van Chinese bedrijven via Hongkong te kopen. Het handelsvolume van de verbinding tussen de beurzen van Shanghai en Hongkong bleef tijdens het eerste werkjaar lager dan verwacht, gedeeltelijk echter vanwege de volatiliteit van de aandelenmarkt in China in de zomer van 2015. Een vergelijkbare regeling met Shenzhen (de verbinding tussen de beurzen van Shenzhen en Hongkong) die aanvankelijk in 2015 zou worden opgestart, werd uitgesteld. Terwijl Hongkong de eerste vruchten plukt van dit initiatief, blijft het tegelijkertijd blootgesteld aan de inherente risico's van de Chinese kapitaalmarkten, zowel wat volatiliteit als wat toezicht betreft. Het is een uitdaging voor de autoriteiten van Hongkong deze risico's te beheersen en tegelijk kapitaal te slaan uit de geprivilegieerde positie van Hongkong. 10
Daarnaast zullen de geleidelijke liberalisering van de kapitaalmarkten van China en de modernisering van het regelgevende kader van het land Hongkong blootstellen aan toenemende concurrentie van de markten van Shanghai en Shenzhen. De strategische dimensie van de economische integratie met China kwam in 2015 steeds meer op het voorplan. Hongkong brengt zichzelf in stelling als platform om China te helpen zijn strategie voor wereldwijde activiteiten te verwezenlijken. Hongkong exploreert ook actief zijn rol in de nationale strategie "One Belt, One Road"5 ("Één gordel, één route" - OBOR), die door de Chinese president Xi Jinping in 2013 is gepresenteerd. Het idee van de regering van Hongkong is dat de SAR een knooppunt moet zijn voor financieel en vermogensbeheer en een centrum voor geschillenbeheer en arbitratie voor de Aziatische Investeringsbank voor infrastructuur (AIIB). De bedrijfswereld van Hongkong werd opgeroepen de kans van het "OBOR"-initiatief te grijpen dat naar verwachting een stimulans voor groei op de lange termijn zal worden. Hongkong heeft zijn voornemen bekend gemaakt om na verloop van tijd toe te treden tot de AIIB als niet-souverein lid. Op 27 november 2015 werd een nieuwe overeenkomst over de handel in diensten ondertekend in het kader van de partnerschapsovereenkomst voor nauwere economische samenwerking (CEPA) tussen de regering van Hongkong en het Chinese ministerie van Handel. Zodra de overeenkomst helemaal van kracht wordt op 1 juni 2016, zal China 153 van de 160 WTOsectoren voor de handel in diensten geheel of gedeeltelijk open stellen voor de dienstensector van Hongkong. Deze overeenkomst zal de fundamentele liberalisering van de handel in diensten tot gevolg hebben tegen het einde van het twaalfde vijfjarenplan, waartoe zich China in 2011 verbonden had. Hongkong verkeert ook in een gunstige positie om te profiteren van de meest preferentiële liberaliseringsmaatregelen van China door de clausule van de "meestbegunstigdenbehandeling" in de overeenkomst6. De CEPA-kaderovereenkomst werd in 2003 ondertekend en vervolgens werden 10 aanvullingen ervan ondertekend tussen 2004 en 2013. In december 2014 werd de overeenkomst van Guangdong ondertekend in het kader van de CEPA voor een fundamentele liberalisering van de handel in diensten met Hongkong in de provincie Guangdong. Op buitenlands vlak kwamen de onderhandelingen tussen Hongkong en ASEAN over een vrijhandelsovereenkomst, die in juli 2014 van start gingen, in 2015 in de vijfde ronde. Naast de CEPA met China heeft Hongkong drie andere vrijhandelsovereenkomsten ondertekend met zijn handelspartners, namelijk Nieuw-Zeeland, de Europese Vrijhandelsassociatie en Chili. In 2015 startte Hongkong een overlegronde voor een vrijhandelsovereenkomst met Macau.
5
De "economische gordel langs de zijderoute" en de "maritieme zijderoute van de 21e eeuw" zijn de belangrijkste componenten van het "Één gordel, één route"-initiatief, een ontwikkelingsstrategie en -kader dat gericht is op connectiviteit en samenwerking tussen landen, hoofdzakelijk in Eurazië. Het programma bestrijkt voornamelijk de opbouw en verbetering van infrastructuur in deze landen. 6
De clausule van de "meestbegunstigdenbehandeling" in de overeenkomst betekent dat elke meestbegunstigdenbehandeling die door China aan andere landen of regio's is toegekend, indien zij gunstiger is dan de regeling in het kader van de CEPA, tot Hongkong wordt uitgebreid.
11
Voor zowel de openbare als de particuliere sector bleef het concurrentievermogen hoog op de agenda staan. De regering en bedrijfsleiders discussieerden over opties om het concurrentievermogen van Hongkong op te voeren en een van de meest terugkerende onderwerpen was "innovatie". Het bureau voor innovatie en technologie, dat in november 2015 werd opgericht, moet de innovatie stimuleren en sturen. In 2015 werd een aantal regelgevende maatregelen getroffen om een concurrentieel milieu te creëren voor bedrijven en om de regelgeving van Hongkong op één lijn te brengen met de internationale praktijken. Op 10 juli keurde de wetgevende raad een wet goed tot oprichting van de onafhankelijke verzekeringsautoriteit, een onafhankelijk regelgevend orgaan voor het verzekeringswezen, ter vervanging van het bureau van de commissaris voor verzekeringen. Het nieuwe orgaan heeft uitgebreide bevoegdheden voor de bescherming van de consument en voor direct toezicht op de verzekeringstussenpersonen. Dit stemt overeen met de internationale geplogenheden volgens welke financiële toezichthouders in financieel en operationeel opzicht onafhankelijk behoren te zijn van de regering, hetgeen een belangrijke stap in de goede richting is. Op basis van de standaard van de OESO die in juli 2014 is afgekondigd, heeft de regering van Hongkong voorstellen opgesteld voor de toepassing in Hongkong van de voorschriften inzake de automatische uitwisseling van inlichtingen over financiële rekeningen via de wetgeving. Het is de bedoeling van Hongkong om begin 2016 in de wetgevende raad een wijzigingsvoorstel in te dienen zodat de uitwisseling van inlichtingen eind 2018 kan aanvatten. Hongkong heeft echter nog niet bevestigd bereid te zijn zich te houden aan het multilaterale Verdrag inzake wederzijdse administratieve bijstand in belastingzaken van de OESO en de Raad van Europa en is bijgevolg nog niet toegetreden tot de bijhorende multilaterale overeenkomst tussen bevoegde autoriteiten betreffende de gezamenlijke rapportagestandaard, waarbij alle lidstaten van de EU partij zijn. Deze overeenkomst, waarvoor een vrij eenvoudige procedure van bilaterale activering geldt, biedt een geschikte rechtsgrondslag voor de daadwerkelijke tenuitvoerlegging van samenwerking krachtens de standaard van de OESO voor de automatische uitwisseling van inlichtingen over financiële rekeningen tussen alle partners, zodat lange bilaterale onderhandelingen niet nodig zijn. De regering heeft alle uitvoeringsbepalingen voltooid voor de mededingingsordonnantie van Hongkong die in 2012 is goedgekeurd. De ordonnantie is daarmee volledig van kracht geworden op 14 december 2015. Eerdere stappen omvatten onder meer de oprichting van de mededingingscommissie en het mededingingstribunaal in 2013. De mededingingsordonnantie van Hongkong is geïnspireerd op de mededingingswetgeving van de EU. Toezicht op fusies en aankopen maakt echter geen deel uit van het huidige wettelijke kader. Hongkong streeft naar modernisering van zijn wetgeving op de auteursrechten die achterop loopt ten opzichte van de internationale normen en die lacunes vertoont die de strijd tegen internetpiraterij bemoeilijken. Een actualisering van de huidige wet is des te belangrijker als Hongkong een knooppunt van intellectuele eigendom wil worden. Het wijzigingsvoorstel voor de wet op de auteursrechten werd bij de wetgevende raad ingediend in juni 2014 en het is de bedoeling dat het wetgevende proces tegen eind 2015 afgesloten wordt. De wet kon
12
echter niet worden aangenomen vanwege publieke protesten over de vermoede gevolgen voor de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van informatie, en ook door filibusteren in de wetgevende raad. Hongkong streeft grootschalige infrastructuurprojecten na om met de toekomstige vraag rekening te houden. De voltooiing van een aantal van deze projecten, zoals de sneltreinverbinding tussen Hongkong en Kanton (Guangzhou) en de brug van Hongkong over Zhuhai naar Macau, zal vertraging ondervinden en te duur worden, hetgeen heeft geleid tot verhitte debatten in de wetgevende raad. De bouw van een derde baan op de internationale luchthaven van Hongkong heeft ook openbare bezorgdheid veroorzaakt met betrekking tot het beheer van het luchtruim en de milieu-effecten. De derde baan zal worden gefinancierd door de luchthavenautoriteit en zal een vertrekgeld voor passagiers impliceren. De regering van Hongkong heeft de armoedegrens geactualiseerd. Het aantal mensen onder de armoedegrens bedraagt nu 1.324.800 en het armoedepercentage bedraagt 19,6%. In het vooruitzicht van een snel ouder wordende bevolking zal de armoedebestrijding van steeds groter belang worden. Op het eind van het jaar kondigde de secretaris van Financiën aan dat het investeringsfonds voor de toekomst (met een initieel budget van 219,7 miljard Hongkongdollar) op 1 januari 2016 zou worden opgericht, met het oog op de toenemende financieringsbehoeften van de toekomst. Dit is een spaarstelsel op de lange termijn en voor 2025 zouden er geen afhalingen mogelijk zijn behalve in noodgevallen. Op milieugebied werd het energiebesparingsplan voor 2015 gepubliceerd. In dit plan wordt een reductie van de energie-intensiteit met 40% tegen 2025 als doel vooropgesteld, met name gericht op de bouwsector. Meer ambitieuze emissiedoelstellingen voor de energiesector worden ook vastgelegd in het vijfde technische memorandum voor de toekenning van emissierechten. Een andere positieve ontwikkeling op milieuvlak is de regeling voor controle op de luchtverontreiniging (oceaanschepen en brandstof op de ligplaats), waarbij de eis wordt gesteld om meer milieuvriendelijke scheepsbrandstoffen in oceaanschepen te gebruiken. Het recyclingfonds van de regering van Hongkong met een waarde van 1 miljard Hongkongdollar werd voor aanvragen opengesteld en de eerste subsidies zullen aan de aanvragers worden verstrekt in maart 2016. Het fonds werd in 2014 aangekondigd en werd in juli 2015 door de wetgevende raad goedgekeurd. Het heeft tot doel de kwantiteit en de kwaliteit van recycleerbare materialen te verbeteren en de stortplaatsen in Hongkong te ontlasten. Wat de klimaatverandering betreft, werd in de aanloop van de cruciale onderhandelingen in Parijs (COP21) het klimaatveranderingrapport van Hongkong voor 2015 in november gepubliceerd. In het rapport werd gesteld dat de klimaatverandering een belangrijk probleem is, maar dat zij ook een opportuniteit is om de leefbaarheid van Hongkong te vergroten. BILATERALE BETREKKINGEN EN SAMENWERKING TUSSEN DE EU EN HONGKONG IN 2015 De bilaterale betrekkingen tussen de EU en Hongkong werden in 2015 verder verdiept. Zoals de vorige jaren was de EU de op één na voornaamste handelspartner van Hongkong na continentaal China7, terwijl Hongkong voor de EU de vijftiende grootste handelspartner is 7
Deze rangschikking is gebaseerd op de handelsstatistieken van de dienst voor bevolking en statistiek van Hongkong.
13
voor de handel in goederen (vóór een aantal veel grotere derde partnerlanden zoals Indonesië, Maleisië, Zuid-Afrika, Thailand en Vietnam) en bij de twintig grootste handelspartners voor diensten. Het bilaterale handelsverkeer in goederen tussen de EU en Hongkong is gestegen en bedroeg 50 miljard euro in 2015, met een handelsoverschot voor de EU ten belope van 21 miljard euro.8 De bilaterale handel in diensten in 2014 (dit zijn de recentste gegevens) bedroeg 21,5 miljard euro, met een klein EU-deficit van 0,1 miljard euro. De grootste groep buitenlandse bedrijven in Hongkong betreft nog steeds bedrijven uit de EU, in totaal gaat het om 2.029 Europese ondernemingen.9 Bedrijven uit de EU zijn essentiële spelers in de financiële en zakelijke diensten en zijn in talrijke sectoren actief, zoals handel en logistiek, bouwprojecten en detailhandel. De investeringsstromen tussen de EU en Hongkong zijn ook erg positief. De EU blijft de derde grootste bron van buitenlandse directe investeringen in Hongkong, na de Britse Maagdeneilanden en continentaal China. Hongkong is een van de twintig belangrijkste investeerders in de EU. In 2014 (dit zijn de recentste gegevens) bedroeg de uitstroom van buitenlandse directe investeringen van de EU naar Hongkong 5,8 miljard euro. De instroom van buitenlandse directe investeringen uit Hongkong in de EU bedroeg 2,1 miljard euro. Hongkong neemt de dertiende plaats in op de lijst van netto-instromen van buitenlandse directe investeringen in 2014 en de twaalfde plaats op de lijst van het volume inkomende buitenlandse directe investeringen in de EU-28 in 2014. Zowel de uitstromen als de instromen zijn in 2014 tegenover 2013 aanzienlijk afgenomen. Eind 2014 bedroeg het volume van uit de EU afkomstige buitenlandse directe investeringen in Hongkong 106 miljard euro en dat van de uit Hongkong afkomstige buitenlandse directe investeringen in de EU tijdens dezelfde periode 71 miljard euro. Als platform voor continentaal China biedt Hongkong aan marktdeelnemers uit de EU eersteklaskansen. Een aanzienlijk aantal Europese ondernemingen staat geregistreerd als "dienstverleners uit Hongkong" in het kader van de partnerschapsovereenkomst voor nauwere economische samenwerking tussen Hongkong en het Chinese vasteland (CEPA). De grootste groep buitenlandse ondernemingen die gebruik maakt van de CEPA, is dus afkomstig uit de EU. Gezien de mogelijkheden die de CEPA biedt, zijn de EU en Hongkong overeengekomen na te gaan op welke wijze de kansen voor ondernemingen en investeerders uit de EU maximaal kunnen worden benut. Op 26 november 2015 werd in Hongkong de derde gestructureerde dialoog tussen de Europese Unie en Hongkong gehouden. Beide partijen bespraken een breed spectrum van onderwerpen en stelden gebieden vast voor verdere samenwerking, meer bepaald de handel en bescherming van intellectuele eigendom, financiële diensten, milieubescherming en klimaatactie, jongerenuitwisseling, en onderzoek en innovatie. Beide partijen kwamen 8
Bron: Eurostat: Comext database. Bron: Jaaroverzicht 2015 van ondernemingen in Hongkong die buiten Hongkong gevestigde moederbedrijven vertegenwoordigen, Dienst voor bevolking en statistiek van Hongkong. 9
14
overeen de investeringen en de handelsbetrekkingen te stimuleren en na te gaan in hoeverre onderhandelingen over investeringen kunnen worden aangevat. Zij wisselden van gedachten over regelgevingskwesties, onder meer over voedselzekerheid en overheidsopdrachten, en kwamen overeen verder samen te werken voor een beter begrip van elkaars punten van zorg en prioriteiten en voor betere markttoegang. In 2015 vonden talrijke bezoeken op hoog niveau plaats van vertegenwoordigers van EUinstellingen aan Hongkong. Europees commissaris Lord Jonathan Hill (Financiële stabiliteit, financiële diensten en kapitaalmarktenunie) bracht in november een bezoek. Hij had een ontmoeting met secretaris van Financiën John Tsang, talrijke andere ambtenaren in Hongkong en het Europese bedrijfsleven aldaar. De hoofden van de drie autoriteiten die samen het Europees Systeem voor financieel toezicht uitmaken (Europese Bankautoriteit, Europese Autoriteit voor effecten en markten, Europese Autoriteit voor verzekeringen en bedrijfspensioenen) brachten allen in 2015 een bezoek aan Hongkong. De speciale vertegenwoordiger van de EU voor de mensenrechten, Stavros Lambrinidis, bracht in november eveneens een bezoek aan Hongkong, net als de directeur van het Europees stabiliteitsmechanisme, Klaus Regling. De voorzitter van de Europese Onderzoeksraad, JeanPierre Bourguignon, was in december in Hongkong. In de loop van het jaar bracht een aantal directeuren-generaal en andere hogere ambtenaren van de Europese Commissie een bezoek aan Hongkong. De eerste secretaris van de regering van de SAR Hongkong, Carrie Lam, bracht in mei een bezoek aan Brussel en ontmoette twee Europese commissarissen. De secretaris van Financiën, John Tsang, bezocht in november een aantal EU-landen. Voorts brachten ook de secretaris van Onderwijs, Eddie Ng Hak-kim, de secretaris van financiële diensten en de schatkist, professor KC Chan, alsook de secretaris van handel en economische ontwikkeling, Gregory So, in 2015 een bezoek aan Brussel en hadden zij een ontmoeting met hun EU-ambtgenoten. Op douanegebied hebben de EU en Hongkong hun goede samenwerking in 2015 op een hoger niveau getild. In april ondertekenden zij een actieplan om de douanesamenwerking verder op te voeren ten einde de internationale handel in IER-inbreukmakende goederen in alle schakels van de toeleveringsketen aan banden te leggen, onder meer door de uitwisseling van statistische gegevens en gegevens over achtergehouden waren. In het kader van het actieplan werd in oktober een proefperiode van zes maanden gelanceerd om de uitwisseling en analyse van bedoelde gegevens te testen, naast de bestaande arbeidsmechanismen. Het project richt zich op luchtverkeer, met de deelname van vijf luchthavens uit de EU (London Heathrow, Paris Roissy CDG, Milano Malpensa, Amsterdam Schiphol en Liège Bierset). Eveneens in april kwamen de partijen overeen verder samen te werken voor het vaststellen van bij wederzijdse erkenning geautoriseerde marktdeelnemers tussen de EU en Hongkong. De EU en Hongkong hebben tevens hun samenwerking voortgezet in de context van het proefproject tussen de EU en China voor intelligente en veilige handelsstromen, waartoe Hongkong in 2013 toetrad en waarmee wordt gestreefd naar eenvoudiger en veilige handelsstromen tussen Europa en Azië.
15
Wat betreft onderzoek en innovatie was 2015 een belangrijk jaar voor de betrekkingen tussen de EU en Hongkong. In november kwamen de raad voor onderzoeksbeurzen van Hongkong en de Europese Commissie tot een fundamenteel akkoord over een samenwerkingsregeling voor onderzoek en innovatie waarmee onderzoekers uit Hongkong mede kunnen worden gefinancierd uit hoofde van het EU-kaderprogramma Horizon 2020. Met een initieel budget van 9 miljoen Hongkong-dollar ten behoeve van onderzoekers uit Hongkong zal deze samenwerkingsregeling de betrekkingen tussen de onderzoeksgemeenschappen in de EU en Hongkong versterken op gebieden van wederzijds belang, ten einde wetenschappelijke en technische resultaten te boeken op wereldniveau die leiden tot nieuwe en innovatieve technologieën. Op 17 juni 2015 publiceerde de Commissie voor het eerst een lijst van rechtsgebieden van derde landen die bij de lidstaten gelden als niet-conform of niet-coöperatief inzake belastingaangelegenheden, als onderdeel van de externe agenda van de EU tegen belastingontwijking door bedrijven die tot doel heeft de nationale processen binnen de EU om lijsten aan te leggen, transparanter te maken en derde landen aan te sporen met de lidstaten samen te werken voor goed bestuur in belastingaangelegenheden. De volledige geconsolideerde versie van de lijst werd online geplaatst, terwijl een lijst van de meest genoteerde rechtsgebieden werd gehecht aan het actieplan van de Commissie voor een eerlijk en doeltreffend vennootschapsbelastingstelsel in de EU. Als antwoord op de bezorgdheid van Hongkong (en andere rechtsgebieden) heeft de Commissie in oktober een geactualiseerde versie online geplaatst10. Deze update weerspiegelde het feit dat talrijke landen of rechtsgebieden, waaronder Hongkong, zich actief hadden ingezet voor de internationale OESO-agenda voor transparantie en informatie-uitwisseling en zich er ook toe verbonden hadden de nieuwe mondiale standaard voor automatische uitwisseling van inlichtingen van de OESO toe te passen. Uit de online-update bleek dat Hongkong (op dat ogenblik) genoteerd was door acht lidstaten, aanvankelijk waren het er tien, hetgeen een weerspiegeling is van de gewijzigde inschatting door de lidstaten van de normen voor goed bestuur inzake belastingen van derde landen, van correcties van de nationale lijsten en van het besluit van Estland om zijn nationale lijst helemaal in te trekken. Hongkong heeft met EU-lidstaten 13 bredere overeenkomsten ondertekend ter voorkoming van dubbele belastingheffing (CDTA) en twee verdragen inzake de uitwisseling van informatie betreffende belastingzaken. Met drie anderen worden onderhandelingen gevoerd. Het Europese bedrijfsleven in Hongkong wordt hoofdzakelijk vertegenwoordigd door de Europese Kamer van Koophandel (ECC). De ECC is een "kamer van kamers". De leden van de ECC zijn vijftien in Hongkong gevestigde Europese kamers van koophandel, en één in Macau. De ECC functioneert met vijf ondernemingsraden voor sectoren (automobiel, bescherming van merken, energie en milieu, financiële diensten, informatie, communicatie en 10
In januari 2016 maakte de Europese Commissie een officiële update van de EU-lijst als onderdeel van het Pakket antibelastingontwijking.
16
technologie). In samenwerking met het Bureau van de Europese Unie in Hongkong en Macau organiseert de ECC een aantal activiteiten om de dialoog met de regering te bevorderen en de bedrijfsbelangen van de EU te stimuleren. De ECC heeft zich ook verder ingezet voor de tenuitvoerlegging van het European Union Business Information Programme dat tot doel heeft het economische partnerschap en de commerciële samenwerking met Hongkong en Macau te versterken, waarbij wordt gezorgd voor een sterkere en beter gecoördineerde vertegenwoordiging van het Europese bedrijfsleven en zijn belangen in Hongkong en Macau. De diplomatieke missies van de EU en de lidstaten bleven in Hongkong samenwerken om het profiel van de EU in Hongkong aan te scherpen. Met het oog hierop organiseerde het Bureau van de Europese Unie in Hongkong "dialoog"-ontmoetingen tussen de EU-missiehoofden, hooggeplaatste leden van de regering van Hongkong, de wetgevende raad en de rechterlijke macht en andere leidinggevenden, ook uit het bedrijfsleven. In 2015 waren de EU en haar lidstaten bijzonder actief inzake "klimaatdiplomatie", in de aanloop van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering(UNFCCC COP21 Parijs) in december. Een aantal evenementen, seminars en conferenties werd georganiseerd in samenwerking met de autoriteiten van Hongkong, de maatschappelijke organisaties en bedrijfsorganisaties. Parallel daarmee werden in de belangrijkste media en nieuwsbrieven diverse opiniestukken gepubliceerd om te wijzen op het cruciale belang van mondiale klimaatactie en de positieve rol die Hongkong daarin kan spelen als grootstad en financieel knooppunt. Voor talrijke activiteiten op het vlak van interpersoonlijke contacten werkten de diplomatieke missies en de culturele instellingen van de EU samen met lokale partners. Belangrijke evenementen waren onder meer het EU-filmfestival, het Europese hoger-onderwijspaviljoen op een grote onderwijsbeurs, de Europese Dag van de talen en een schoolkalenderwedstrijd. De EU wil deze gelegenheid aangrijpen om verder samen te werken met de regering, de maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven bij het bevorderen van gedachtewisselingen over rechten en vrijheden. Het academische EU-programma in Hongkong (EUAP), een consortium waarvan de Baptistenuniversiteit van Hongkong, de universiteit van Hongkong, de Chinese universiteit van Hongkong en de Lingnan universiteit deel uitmaken, bleef bijdragen tot een versterking van de betrekkingen tussen de EU en Hongkong door middel van academische werkzaamheden en het opbouwen van netwerken met lokale, regionale en Europese partners. In 2015 startte EUAP een reeks evenementen inzake casestudies over Europese slimme steden en organiseerde het conferenties en seminars, met inbegrip over de betrekkingen EU-China. Het EUAP heeft een simulatie "model EU" georganiseerd, waarbij studenten de rol spelen van staats- en regeringsleiders van de EU-lidstaten op een bijeenkomst van de Europese Raad.
---------------------------
17
