GERRIT BENNER prijs voor Beeldende Kunst 2011
Juryverslag
Leeuwarden, september 2011
GERRIT BENNER Prijs voor Beeldende Kunst 2011
De GERRIT BENNER prijs voor Beeldende Kunst van de provincie Fryslân is een tweejaarlijkse prijs voor Beeldende Kunst. De prijs kan worden uitgereikt voor een oeuvre of voor een belangrijke ontwikkeling in het werk van een kunstenaar in de twee voorafgaande kalenderjaren. De prijs wordt om en om uitgereikt. In 2009 werd de prijs uitgereikt voor een belangrijke ontwikkeling in het werk van een kunstenaar. Dit jaar, in 2011 wordt de oeuvreprijs toegekend. Gerrit Benner (1898-1981) werd in Leeuwarden geboren. Het past in de traditie van de provincie Fryslân om de provinciale prijzen te vernoemen naar historische personen die binnen de discipline, waarvoor de prijs wordt uitgereikt, van grote betekenis zijn geweest. Het is de vierde keer dat de provincie Fryslân de GERRIT BENNER prijs voor Beeldende Kunst toekent. Door het toekennen van deze prijs voor beeldende kunst wil de provincie impulsen geven aan in Fryslân wonende en werkende beeldende kunstenaars en de belangstelling voor beeldende kunst bevorderen bij een breed publiek. Om in aanmerking te komen voor deze prijs moet de beeldende kunstenaar in Fryslân wonen en werken. Daarnaast komen ook beeldende kunstenaars in aanmerking die niet in Fryslân woonachtig en werkzaam zijn, maar wier oeuvre inhoudelijk van groot belang is geweest voor het Friese kunstklimaat (artikel 2:1 en artikel 4). De winnende kunstenaar ontvangt naast een oorkonde, een bedrag van € 5000,- en een tentoonstelling in het Fries Museum.
De jury De jury van de GERRIT BENNER prijs voor Beeldende Kunst 2011 bestond dit jaar uit: Jelle Bouwhuis Kunsthistoricus en curator van Stedelijk Museum Bureau Amsterdam. Hij maakte onlangs de grote tentoonstelling ‘Monumentalisme’ voor het Stedelijk Museum en werkt als adviseur voor een kunstmanifestatie in Utrecht ter gelegenheid van de Vrede van Utrecht in 2013. Daarnaast is Bouwhuis freelance publicist. Xander Karskens Kunsthistoricus en sinds 2006 conservator moderne en hedendaagse kunst van De Hallen in Haarlem. Daarvoor was hij interim curator bij het Stedelijk Museum Bureau Amsterdam en als curator betrokken bij het tentoonstellingsprogramma ‘Playstation’ van Galerie Fons Welters in Amsterdam. Tryntsje Nauta Beeldend kunstenaar en fotograaf. Zij werkt meestal in portretten. Haar fascinatie gaat uit naar de mens en wiens sociale identiteit aan verandering onderhevig is door opgroeien en ouder worden in de hedendaagse maatschappij. In 2011 was haar werk in de tentoonstelling De zee roept te zien in het Fries Museum in Leeuwarden. Tryntsje Nauta is in 2008 afgestudeerd aan de masteropleiding fotografie van de St. Joost Academie in Breda. Pietje Tegenbosch Kunsthistoricus, kunstcriticus en tentoonstellingsmaker. Daarnaast adviseert en bemiddelt ze op het gebied van collectievorming. Sinds november 2009 heeft zij een eigen galerie, tegenboschvanvreden, aan de Bloemgracht 57 in Amsterdam waar ze werkt aan een programma met jonge, internationale kunstenaars. Om het tentoonstellingsprogramma meer context te geven worden lezingen, performances, filmscreenings, boekpresentaties etc. georganiseerd. Voorzitter van de jury is Han Steenbruggen, directeur-conservator van Museum Belvédère te Oranjewoud. Van 1995 tot 2008 was hij als conservator twintigsteeeuwse kunst verbonden aan het Groninger Museum. De voorzitter had ook stemrecht. Namens de provincie Fryslân was Yldau Visser aanwezig en Margaretha Cats namens Keunstwurk. De jurering voor de GERRIT BENNER Prijs 2011 vond plaats op donderdag 15 september van 11.00 tot 16.00 in de multifunctionele ruimte bij Keunstwurk te Leeuwarden.
3
Beoordelingscriteria In het reglement van de GERRIT BENNER Prijs is vastgelegd dat de prijs in 2011 zal worden toegekend voor een oeuvre van een kunstenaar. Het juryproces De jury stond voor de opgave de winnaar van de oeuvreprijs vast te stellen. Om te beginnen werden er criteria opgesteld waar het oeuvre van kunstenaars op beoordeeld zou moeten worden, namelijk: o Een herkenbaar en consistent oeuvre o Een eigenzinnig oeuvre o Het belang van de kunstenaar en zijn werk voor Friesland/ het Friese kunstklimaat o Een breed gedragen oeuvre, het publiek moet kennis van het werk hebben genomen. Stichting Keunstwurk levert een lijst aan met alle ingeschreven kunstenaars bij Keunstwurk. Deze lijst wordt aan de jury getoond om eventuele aanvullingen te verwerken in de lijst. De jury is van mening dat de lijst compleet is. Gezamenlijk leidde dit tot een lijst van twintig kunstenaars. Op de jurydag hebben de juryleden van alle kunstenaars de uitgebreide documentatie bekeken, waarin Keunstwurk had voorzien. Tijdens de beoordelingsronde werd de jury het snel eens over de lijst met kandidaten voor de uiteindelijke nominatie. De juryleden kenden per kunstenaar punten toe, waardoor al een eerste selectie ontstond: Kunstenaars die maar één, twee, of in het geheel geen punt scoorden vielen af. De inzendingen die drie of meer punten hadden, werden stuk voor stuk besproken. Voor sommigen leverde dit extra stemmen op, voor anderen betekende dit juist verlies van stemmen. Er was sprake van competitie tussen grote talenten. Na deze ronde bleven twee genomineerden over. Er werd een discussie gevoerd, waarbij diep op de kwaliteitsaspecten van beide favorieten werd ingegaan. Na een stemronde werd de winnaar van de GERRIT BENNER oeuvreprijs 2011 unaniem gekozen.
4
Winnaar van de GERRIT BENNER Prijs voor Beeldende Kunst 2011 is Paul Panhuysen. De jury: ‘Waarom de GERRIT BENNER prijs voor Paul Panhuysen?’ Na rijp beraad heeft de jury unaniem besloten de Gerrit Benner Prijs 2011 toe te kennen aan Paul Panhuysen (1934, Borgharen). Panhuysen ontvangt de prijs voor zijn gehele oeuvre. De jury spreekt haar grote waardering uit voor de manier waarop Panhuysen gedurende zijn lange carrière zijn praktijk als beeldend kunstenaar en componist heeft verbonden aan activiteiten met een nadrukkelijk sociaal karakter. Na zijn directeurschap van de kunstacademie Vredeman de Vries in de eerste helft van de jaren zestig, heeft hij zijn kunstenaarschap gecombineerd met educatieve betrekkingen bij het Haags Gemeentemuseum en het Van Abbemuseum in Eindhoven. Van 1980 tot 2001 leidde hij in Eindhoven bovendien het Apollohuis, een experimentele ruimte voor onderzoek naar en presentatie van geluidskunst. Bij al deze activiteiten stond het publiek centraal, en streefde de kunstenaar naar manieren om zijn kunst dicht bij de mensen te brengen, en hun leven ‘aan te raken’ door het creëren van een gedeelde artistieke ervaring. Beeld en geluid gaan bij Panhuysen hand in hand: als geen ander heeft hij aangetoond de beeldloze wereld van de geluidsgolven in een meeslepende vorm te kunnen gieten – zijn ‘snaarinstallaties’ zijn over de hele wereld getoond en genieten grote bekendheid. De jury is van mening dat de Gerrit Benner Prijs met deze winnaar een nieuwsgierige kunstenaarsgeest onderscheidt. Een artistieke duizendpoot die grenzen slecht, en over een lange periode een constante en kwaliteitsvolle bijdrage heeft geleverd met grote zichtbaarheid wereldwijd. De jury realiseert zich niettemin dat deze uitverkiezing een gewaagde is. De Gerrit Benner Prijs is een prijs voor kunstenaars uit Friesland, waar Panhuysen slechts een klein deel van zijn leven, van 1963 tot 1965, heeft gewoond en gewerkt als directeur van de kunstacademie Vredeman De Vries in Leeuwarden. Die beperkte periode was niettemin een turbulente, waarin de aanwezigheid van Panhuysen het lokale kunstleven danig opschudde. Het was duidelijk dat Panhuysen een geheel eigen visie had op de rol van kunst in de maatschappij en op de vormgeving van kunsteducatie, die paste bij de jaren ’60. Panhuysen liet zodoende zijn sporen nog lang na in het artistieke debat in Leeuwarden. Tegelijkertijd was de periode van zijn directeurschap aldaar van invloed op de rest van zijn carrière. Zo lagen de perikelen aan de kunstacademie aan de basis van de oprichting van zijn ‘Bende van de Blauwe Hand’ die enkele jaren op nationaal niveau opereerde. Het blijkt ook uit de verschillende educatieve functies die hij daarna heeft bekleed in de museumwereld. Een frisse geest kortom, die door Friesland op scherp werd gezet en die op zijn beurt, naar zou blijken tevergeefs, Friesland op scherp probeerde te zetten. Het enige materiële spoor van Panhuysens aanwezigheid in de provincie is een monumentaal werk in het gebouw van de Waterleiding Friesland dat hij in 1964 realiseerde samen met Jan Stroosma. Zijn werk bevindt zich in geen enkele openbare Friese collectie.
5
6
