Hoe werken de Hersenen?
Een beschadiging aan je hersenen zorgt ervoor dat je hersenen niet meer normaal functioneren. De plaats van de beschadiging bepaalt de gevolgen en de klachten. Naast zichtbare gevolgen zijn er ook onzichtbare gevolgen. Deze zijn niet alleen lastig voor de persoon zelf maar ook voor de omgeving. Deze avond zal gaan over de werking van de hersenen en de niet zichtbare gevolgen van hersenletsel. Veranderingen in gedrag en in karakter. Maar ook over veranderingen in denken, geheugen, concentratie, omgaan met prikkels, vermoeidheid en spraak. Hoe ga je verder met de niet zichtbare gevolgen van niet aangeboren hersenletsel. En zijn er herstelmogelijkheden. Gastspreker deze avond is Pauline Okkerse GZ-psycholoog en orthopedagoog-generalist bij SWZ. Opening Willeke opent de avond en heet iedereen van harte welkom. Ze stelt zichzelf voor en de werkgroepleden en vertelt hoe de avond eruit gaat zien. In het gedeelte na de pauze krijgen de bezoekers de gelegenheid vragen te stellen en eigen ervaringen te delen. •
Hoe werken de hersenen?
Hersenen bestaan uit twee soorten stof: Grijze stof: hersenstof / cortex Witte stof: uitlopers Alles wat we doen is een samenspel van actie / reactie. Informatie gaat vanuit het KTG over naar de grote hersenen voor het langetermijngeheugen. Beroerte: hersenpropje wat achterliggend weefsel blokkeert van zuurstof. Bloeding: geknapt vat waardoor hersenstructuren verdrukt worden. •
Zijn er nog meer oorzaken die hersenletsel tot gevolg kunnen hebben? o o
Traumatisch letsel bv harde klap / verkeersongeval Niet traumatisch letsel Infectie / tumor / hydocefalis / epilepsie
De gevolgen zijn verschillend, afhankelijk van het aangetaste deel. De genoemde oorzaken zijn allemaal op latere leeftijd ontstaan, dat maakt het NAH. (Een breuk in de levenslijn) •
Wat bepaalt de mate en ernst van het letsel?
Moeilijke vraag om daar iets over te zeggen. Gevolgen zijn persoonsafhankelijk. Afhankelijk van de locatie en de ernst.
Dus: gevolgen zijn voor iedereen anders. In het algemeenheid kun je zeggen: Gevolgen komen in verschillende mate voor. Naast de lichamelijke uitval kunnen de volgende beperkingen ontstaan: Beschadiging links: Afasie (taalstoornis) / apraxie (geen uiting kunnen geven aan de handelingen) Beschadiging rechts: Minder aandacht voor de linkerkant / neglect Visioruimtelijke stoornissen Impulsiviteit Veranderd tijdsgevoel Stoornissen in taal - denkprocessen Zelfoverschatting verminderd ziekte inzicht Beschadigingen frontaal: Aandacht bij een taak te houden Onthouden Plannen en organiseren Nemen van initiatieven Impulsen onder controle houden Fouten op merken of herstellen Overschakelen naar een andere oplossing of handeling •
Wat voor gevolgen kan dit hebben in het dagelijks leven
Gevolgen kunnen op verschillende gebieden zijn. Met name de onzichtbare gevolgen zijn moeilijk. Geheugenstoornissen Apraxie / onhandigheid Afasie / taalstoornis Afname tempo informatieverwerking Beperkt ziekte inzicht / ziekte besef Waarnemingsstoornissen Plannen en organisatie problemen Probleemoplossend vermogen Aandacht / concentratie Emotionele / gedragsgevolgen Apathie Initiatief vermindering Prikkelbaarheid / irritatie Woede uitbarstingen / agressie Ontremd gedrag
Libido verandering Decorumafname Emotionele vervlakking Egocentriciteit Empathie afname Moeite met relativeren •
Wat vindt een partner daarvan?
Iemand kan zijn / haar partner niet meer herkennen of veranderd initiatief hebben. •
Wat zie je daarin bij de getroffenen zelf?
Dat kan verschillend zijn, iemand kan dat niet erg vinden / heeft daar geen moeite mee. Iemand is zich daar soms niet van bewust. •
Wat voor gevolgen kan het voor iemand hebben?
Op welk terrein kunnen problemen ontstaan? Dat is afhankelijk van het hersenletsel. Het kan zijn dat iemand in het gezin niet meer goed kan functioneren. Mensen moeten opnieuw de rollen verdelen. Dat moet afgestemd worden. Dat is nog anders als er kinderen in huis zijn. Het kan ook consequenties hebben voor een avondje uit gaan / naar een feestje. Dat kan moeilijker zijn i.v.m. drukte / prikkelverwerking. Voor je baan kan het consequenties hebben. •
In hoeverre is er herstel mogelijk?
Lastig om dat zomaar te zeggen. Plasticiteit is van het brein is van belang. De eerste periode laat het meeste herstel zien. Daarna is het niet onmogelijk. •
Wat is er in de chronische fase mogelijk qua ondersteuning?
Filmpje. Jaarlijks 120.000 mensen met NAH. Bijeenkomsten in de groep / bewegingsprogramma’s / voorlichtingsprogramma / diverse modules om mensen handvaten te bieden op diverse fronten. www.hersenz.nl (in deze regio via SWZ) Bij interesse: Contact opnemen met SWZ en vragen naar Pauline Ockerse / Iris Versteijnen. Indicatie vanuit CIZ voor vergoeding.
Eventuele behandeling voor losse modules eerstelijnsbehandelingen (psycholoog/ergotherapeut/fysiotherapeut). Eventueel is er een bijeenkomst voor mantelzorgers. Andere mogelijkheden: •
Huisartsen kunnen ook informeren
•
Informatie- en adviespunt hersenletsel à onafhankelijk steunpunt www.nahzobrabant.nl
•
Gemeente Voor informatie betreffende mogelijkheden in de gemeente Helmond en de peelgemeenten: http://www.peel6-1.nl/peel
•
Via stichting MEE http://www.meezuidoostbrabant.nl/
**Pauze** Vragen: • Waar komt de vermoeidheid vandaan? Vermoeidheid is een aspect wat bij bijna iedereen met NAH een rol speelt. Wanneer je NAH hebt gaat niets meer vanzelfsprekend. Alles kost extra aandacht /energie. Je moet bij alles meer nadenken. Het vraagt veel energie. Vermoeidheid kan een blijvend aspect zijn. Vaste structuren kan het minder belastend maken maar het blijft een punt. Het onbegrip uit de omgeving veroorzaakt ook vaak vermoeidheid. Waarom kun je dit wel en dat niet? Dat geeft ook veel frustraties / onmacht. Dat geeft die persoon vaak al vermoeidheid. Veel mensen vallen weg, mensen van m'n eigen leeftijd begrijpen me niet. Mensen zien op tegen verjaardagen / feestdagen / feestjes. Ook ivm drukte. Die vermoeidheid zie ik niet, dat maakt het lastig. Partner wijst hem daar dan op. Tips voor de omgang met vermoeidheid na NAH Openlijk zeggen tegen familie / vrienden en kennissen. Aandacht en tijd besteden aan de persoon. Structureren.. Rust momenten inbouwen. Zo min mogelijk prikkels. Als je met NAH over je grens gaat duurt het ook weer langer om te herstellen.
•
Wat is de rol van heel veel bewegen als je NAH hebt? (Tegen de vermoeidheid te verzetten)
Wat kan spelen is dat door te bewegen dat ook een positieve stemming komt. Rust roest, bewegen is altijd goed. Het kan zelfs goed zijn voor je gemoedstoestand. Maar doe dat wel met mate. Pas dat in in je eigen kunnen en mogelijkheden. Grenzen hanteren is belangrijk. •
Weersomstandigheden, hebben die invloed op mensen met NAH?
Het sombere weer kan sombere gevoelens versterken heeft een meneer het idee. Ook regen oid kan mensen ervan weerhouden om te bewegen. Wat doorspeelt in de energie. Het heeft een bepaalde wisselwerking. •
In drukke omgevingen heb ik meer behoefte aan het lopen met een wandelstok, hoe kan dat?
Het kan verschillende redenen hebben. Kan vermoeidheid zijn of het verdelen van de aandacht. Steun aan iets kan stevigheid bieden.
