Template versie 2008-1 Ref. nr. NTA 7496:2011 nl NTA 7496-1 Gassen in containers – Deel 1: Opleidingseisen hogere gasmeetkundige zeecontainers Toxic gases in shipping containers – Part 1: High level training requirements for gas measurements of shipping containers ICS 13.040.30, 55.180.01 Maand en jaar van publicatie Normcommissie 302 080 "Ontgassen containers"
Omslag blz. 2
NTA 7496-1:2011
Inhoud Voorwoord ......................................................................................................................................................... 2 1
Onderwerp en toepassingsgebied ................................................................................................ 3
2
Normatieve verwijzingen ................................................................................................................ 3
3
Termen en definities ....................................................................................................................... 3
4
Symbolen en afkortingen ............................................................................................................... 4
5
Uitgangspunten opleiding .............................................................................................................. 4
6
Examens en opleidingsinstituten .................................................................................................. 4
7
Verlenging van het diploma ........................................................................................................... 5
8
Overgangssituatie ........................................................................................................................... 5
9 9.1 9.2 9.3
Taken, eisen en bevoegdheden ..................................................................................................... 5 Taken ................................................................................................................................................ 5 Eisen ................................................................................................................................................. 5 Bevoegdheden .................................................................................................................................. 6
Bijlage A (normatief) Eindtermen gasmeten zeecontainers........................................................................ 7 Bibliografie ......................................................................................................................................................14
1
NTA 7496-1:2011
Voorwoord De goedereninvoer in Nederland verloopt steeds meer via containers. In containers kunnen gassen voorkomen die risico’s opleveren voor medewerkers die containers openen en vervolgens lossen. In de afgelopen jaren zijn enkele medewerkers van bedrijven hierdoor ernstig ziek geworden. Ook zijn er chronische klachten die wijzen in de richting van containerladingen. Volgens het Arbeidsomstandighedenbesluit moet een werkgever zijn medewerkers beschermen tegen de risico’s van verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand en explosie (VBVBE - Arbeidsomstandighedenbesluit 3.5g). De werkgever moet daartoe onderzoek doen. De wettelijke basis hiervoor is de Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en het daaruit voortvloeiende Plan van Aanpak (PvA). Bedrijven die containers ontvangen, openen en lossen zullen nader onderzoek moeten verrichten in hoeverre medewerkers aan de VBVBE-gevaren worden blootgesteld. Het PvA zal vervolgens uitwijzen welke maatregelen de werkgever neemt om de medewerkers te beschermen. In veel gevallen zal dat resulteren in het uitvoeren van metingen in containers. Aan de huidige gasmeetdeskundigen zijn geen officiële opleidingseisen gesteld. Een ieder kan zich deskundig noemen. Gasmeetdeskundigen behoren niet tot een beschermde beroepsgroep en er is geen officiële wettelijke erkenningsregeling. Opleidingsinstituten in Nederland stellen momenteel geheel zelfstandig opleidingsprogramma’s op voor gasmeetdeskundigen die variëren in omvang, inhoud en kwaliteit. Ook is niet aan iedere opleiding een examen verbonden. Hierdoor is de kwaliteit niet gegarandeerd. Door de toenemende vraag naar metingen van containerladingen zien sommige bedrijven commerciële kansen. Al snel groeit het aanbod van gasmeetdeskundigen in de markt, maar tot nog toe zijn er geen eenduidige opleidingseisen of eindtermen vastgesteld. Het in 2010 opgerichte Platform Gassen In Containers (PGIC) heeft besloten met steun van werkgevers- en werknemersorganisaties en de overheid hiervoor normen op te stellen.
2
NTA 7496-1:2011
Gassen in containers – Deel 1: Opleidingseisen hogere gasmeetkundige zeecontainers 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze NTA beschrijft de opleidingseisen voor een hogere gasmeetkundige zeecontainers (HGK zeecontainers) voor het vrijgeven van zeecontainers. Deze NTA is bedoeld voor personen die onderzoek doen aan zeecontainers conform het Arbeidsomstandighedenbesluit [1]. Er zijn ook opleidingseisen opgesteld voor een middelbare gasmeetkundige zeecontainers (MGK zeecontainers) en een lagere gasmeetkundige zeecontainers (LGK zeecontainers). Deze opleidingseisen worden beschreven in respectievelijk NTA 7496-2 en NTA 7496-3.
2 Normatieve verwijzingen Deze NTA bevat geen normatieve verwijzingen.
3 Termen en definities Voor de toepassing van deze NTA gelden de volgende termen en definities. 3.1 hogere gasmeetkundige zeecontainers HGK zeecontainers MGK zeecontainers met aanvullende deskundigheid op het gebied van ontgassingen en advisering omtrent alle voorkomende aspecten m.b.t. gassen in zeecontainerladingen conform het Arbeidsomstandighedenbesluit [1] 3.2 lagere gasmeetkundige zeecontainers LGK zeecontainers Persoon die, onder verantwoordelijkheid van een MGK- of HGK zeecontainers, in staat is een zeecontainer van categorie A te meten OPMERKING 1 De LGK zeecontainers maakt gebruik van meetapparatuur die door de MGK- of HGK zeecontainers is aangewezen. Dit zijn één of meerdere apparaten die het samenstel van stoffen onder de grenswaarde meet.
3.3 middelbare gasmeetkundige zeecontainers MGK zeecontainers persoon die in staat is zelfstandig een onderzoek te doen op een zeecontainer om hem vrij te geven 3.4 ontgassen zeecontainer omlaag brengen van gasconcentraties in zeecontainers tot onder de grenswaarde [1] met behulp van speciale technieken en middelen 3.5 ventileren zeecontainer omlaag brengen van gasconcentraties in zeecontainers tot veilige waarden [1] via natuurlijke beluchting (door het openen van de containerdeuren zonder gebruik te maken van additionele middelen)
3
NTA 7496-1:2011
3.6 zeecontainer gestandaardiseerde metalen kist voor het transport van goederen OPMERKING Door het gebruik van standaardafmetingen kan de zeecontainer zowel via de weg, het water, het spoor en de lucht worden vervoerd zonder dat de goederen zelf hoeven te worden in- of uitgeladen [ISO 668, ISO 830].
4 Symbolen en afkortingen HGK
Hogere gasmeetkundige
LGK
Lagere gasmeetkundige
MGK
Middelbare gasmeetkundige
PGIC
Platform gassen in containers
PvA
Plan van aanpak
RI&E
Risico-inventarisatie en -evaluatie
RvA
Raad van advies
VBVBE
Verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand en explosie
5 Uitgangspunten opleiding Voor het opleiden van een HGK zeecontainers zijn de volgende uitgangspunten vastgesteld: — eindtermen voor de opleiding zijn landelijk gelijk en liggen eenduidig vast; — het (theorie)examen voor de HGK zeecontainers is onafhankelijk van het opleidingsinstituut; — de deskundigheid van de HGK zeecontainers moet in stand blijven; — er is een openbaar register waarop alle gediplomeerde HGK zeecontainers zijn vermeld; dit register is te raadplegen via internet; — er is een redelijke, maar beperkte overgangstermijn na invoering (zie hoofdstuk 8); — HBO werk- en denkniveau.
6 Examens en opleidingsinstituten Het examen voor een HGK zeecontainers ziet er als volgt uit: — het examen bestaat uit een theorie-examen en een praktijktoets; 1)
— het theorie-examen wordt afgenomen door een onafhankelijk exameninstituut ; — de praktijktoets wordt afgenomen op locatie door het opleidingsinstituut aan de hand van een nalooplijst (zie bijlage A); het exameninstituut houdt toezicht hierop; — de praktijktoets moet individueel worden afgelegd;
1) Als exameninstituut is gekozen voor PBNA.
4
NTA 7496-1:2011
— een Raad van Advies (RvA) houdt toezicht op de examens en toetsen; — opleidingsinstituten moeten zich registreren bij het exameninstituut; — gediplomeerden worden geregistreerd als gecertificeerd HGK zeecontainers.
7 Verlenging van het diploma — Het diploma heeft een geldigheidsduur van drie jaar. — Om het diploma van een HGK zeecontainers te verlengen, moet elke drie jaar opnieuw examen worden gedaan en met goed gevolg worden afgelegd.
8 Overgangssituatie Bij de ingang van de nieuwe opleidings- en examineringssystematiek is een overgangssituatie voorzien die er als volgt uitziet: — de overgangssituatie eindigt twee jaar na invoering van de nieuwe systematiek; — dit betekent dat na twee jaar alle huidige diploma’s en certificaten vervallen.
9 Taken, eisen en bevoegdheden 9.1 Taken De taken van een HGK zeecontainers omvatten: — het opstellen van een meetstrategie en meetplan; — het meten van mogelijk aanwezige gassen in alle soorten zeecontainers; — het interpreteren van meetresultaten; — het opstellen van een meetrapport en het geven van een advies; — het ventileren van een zeecontainer; — het indelen van zeecontainerstromen en het analyseren ervan op mogelijke aanwezige gassen; — het inrichten van een ontgassingslocatie en het uitvoeren van ontgassingen; — het nemen van luchtmonsters ten behoeve van laboratoriumonderzoek; — het adviseren over alle voorkomende aspecten met betrekking tot gassen in zeecontainerladingen; — het aansturen van een LGK zeecontainers.
9.2 Eisen De eisen die aan een gasmeetkundige worden gesteld, omvatten: — HBO werk- en denkniveau; — diploma gecertificeerd HGK zeecontainers.
5
NTA 7496-1:2011
9.3 Bevoegdheden Als de opleiding tot HGK zeecontainers met goed gevolg is afgelegd, en het diploma is behaald, dan is de persoon in kwestie bevoegd om bovengenoemde taken uit te voeren.
6
NTA 7496-1:2011
Bijlage A (normatief)
Eindtermen gasmeten zeecontainers Tabel A.1 — Eindtermen
Nr
Onderdeel
Aandachtspunten voor examinering
Eisen cursist
De cursist kent de volgende eindtermen
A
Algemeen
1
Uitleg basisbegrippen
Theorie kennen
Theorie begrijpen
Samenstelling lucht
x
Zuurstof inclusief hoge en lage concentratie
x
Brand- en explosierisico
x
Branddriehoek en brandvijfhoek
x
Explosiegrenzen, 10 % LEL, LEL en UEL
x
x
Toxische stoffen, toxische gassen
x
x
CMR-stoffen
x
Sorptie, absorptie, adsorptie, desorptie
x
x
Gasconcentraties in volumepercentage, ppm en 3 mg/m
x
x
Moleculair volume, moleculaire massa
x
x
Omrekenen van meetwaarden
x
x
Dampdichtheid en diffusie
x
x
Interpreteren van chemiekaarten
x
x
Kunnen toepassen
x
x Zie vervolg 7
NTA 7496-1:2011 Tabel B.1 (vervolg) Nr
A
2
Theorie begrijpen
Vlam- en kookpunt
x
x
Gas en damp
x
x
Grenswaarden en grenswaardestelsel
x
x
x
Additieregel; gemengde toxiciteit onder de grenswaarde
x
x
x
Arbowet en relevante Milieuwetgeving
x
Wet Vervoer Gevaarlijke Stoffen
x
Handhaving en toezicht in relatie tot ladinggassen
x
IMO en eisen aan ladinggassen
x
ISPM-15
x
NTA's m.b.t. opleidingseisen gasmeetkundige
x
x
x
Databank grenswaarden SER
x
x
x
Besloten ruimte
x
Veilige werkomgeving en arbeidsplaats
x
x
x
Optreden bij calamiteiten
x
x
x
Wijze van opname van gevaarlijke stoffen in het lichaam
x
x
Aard vergiftiging
x
x
Blootstellingsconcentraties en de effecten ervan
x
Aandachtspunten voor examinering
Eisen cursist
De cursist kent de volgende eindtermen
Kunnen toepassen
Algemeen
Wet- en regelgeving; normering
B
Veiligheid, Gezondheid en Milieu
3
Veilige werkplek
4
Theorie kennen
Onderdeel
Gezondheid
Zie vervolg 8
NTA 7496-1:2011 Tabel B.1 (vervolg) Nr
B
5
6
7
8
Onderdeel
Aandachtspunten voor examinering
Eisen cursist
De cursist kent de volgende eindtermen
Theorie kennen
Theorie begrijpen
Kunnen toepassen
Veiligheid, Gezondheid en Milieu (vervolg)
Aanvullende RI&E
PBM
Milieu
Protocollen
Verstikking en bedwelming
x
Gasuitwisseling in de longen
x
Indelen van ladingstromen
x
x
x
Analyseren van ladingstromen
x
x
x
Bepalen van meetfrequenties
x
x
x
Indelen volgens de A-, B- en C-methode
x
x
x
Monitoring en steekproeven
x
x
x
Geven van voorlichting (´awareness´)
x
x
x
Indelen van adembescherming
x
x
Soorten filters en hun toepassing
x
x
Filterklassen en beschermingsnormen
x
x
Keuze criteria voor maskers en filters
x
x
Overige PBM's die van toepassing zijn
x
x
Ademluchttoestel
x
x
x
Opslag en afvoer restanten (fosforwaterstof)
x
x
x
Afvoer van gebruikte gasdetectiebuisjes
x
x
x
Stappenplan veilig openen zeecontainers [2]
x
x
x
Tip- en infokaarten [2]
x
x
x
x
Zie vervolg
9
NTA 7496-1:2011 Tabel B.1 (vervolg)
Nr
Onderdeel
Aandachtspunten voor examinering
Eisen cursist
De cursist kent de volgende eindtermen
C
Basiskennis chemie en gassen
9
Opbouw van een stof
10
Gedrag van een (gasvormige) stof
Theorie kennen
Theorie begrijpen
Kunnen toepassen
x
Moleculen, ionen en atomen
x
Eigenschappen van molecule
x
Periodiek stelsel der elementen
x
Aggregatietoestanden
x
Gaswetten van Boyle - Gay Lussac
x
x x
11
Chemie
Organische en anorganische gassen
x
12
Groepen van (gasvormige) stoffen
Nomenclatuur volgens IUPAC
x
CAS-nummers
x
Oplosmiddelen
x
x
Gasvormige bestrijdingsmiddelen
x
x
D
Gassen
13
Actief toegepaste gassen
o.a. methylbromide, fosforwaterstof, chloorpicrine
x
x
x
14
Productiegassen
o.a. benzeen, tolueen, dichloorethaan- 1,2, formaldehyde
x
x
x
15
Overige gassen
o.a. koolmonoxide/kooldioxide
x
x
x
16
Goederen en gassen
Relatie leggen tussen gassen en producten
x
x
x Zie vervolg
10
NTA 7496-1:2011 Tabel B.1 (vervolg)
Nr
Theorie begrijpen
Kunnen toepassen
Gasdetectiebuisjes
x
x
x
Meetapparatuur met sensoren
x
x
x
Photo Ionisatie Detector (PID)
x
x
x
Gaschromotografie (GC)
x
x
Massaspectrometrie (MS)
x
x
IR
x
x
IMS
x
x
Werkingsprincipes van gasmeetmethoden
x
x
Correctiefactoren
x
x
x
(Verse lucht)kalibraties
x
x
x
Lekproeven
x
x
x
Controle van de apparatuur
x
x
x
Meetsondes
x
x
x
Vergiftiging van sensoren
x
Uitvoeren visuele inspectie
x
x
x
Interpreteren van ladingpapieren
x
x
x
Selecteren van de juiste meetapparatuur
x
x
x
Meetaanpak en meetmethode
x
x
x
Aandachtspunten voor examinering
Eisen cursist
De cursist kent de volgende eindtermen
E
Meten van gassen
17
Meetprincipes
18
Theorie kennen
Onderdeel
Meetstrategieën
Zie vervolg 11
NTA 7496-1:2011 Tabel B.1 (vervolg)
Nr
E
19
Theorie kennen
Theorie begrijpen
Kunnen toepassen
Omstandigheden veilig openen van zeecontainers
x
x
x
Invloed van luchtvochtigheid en temperatuur
x
x
x
Kruisgevoeligheid
x
x
x
Interpretabele meetresultaten
x
x
x
Luchtvochtigheid en temperatuur
x
x
Vervuiling van meetinstrumenten
x
x
x
Vals positieve en vals negatieve metingen
x
Nemen van luchtmonsters t.b.v. labonderzoek en interpreteren van uitslagen
x
x
x
Natuurlijke ventilatie
x
x
x
Geforceerde ventilatie
x
x
x
Ontgassingslocatie
x
x
x
Basiselementen van een meetrapport
x
x
x
Verklaring veilig betreden van zeecontainers
x
x
x
Onderdeel
Aandachtspunten voor examinering
Eisen cursist
De cursist kent de volgende eindtermen
Meten van gassen
Meetfouten
20
Luchtmonsters
F
Ontgassen
21
Ontgassingstechnieken
22
Ontgassingslocatie
G
Vastleggen van meetresultaten
23
Meetrapport
Zie vervolg
12
NTA 7496-1:2011 Tabel B.1 (einde)
Nr
Theorie kennen
Theorie begrijpen
Kunnen toepassen
Uitvoeren van een visuele inspectie op zeecontainers
x
x
x
Interpreteren van ladingpapieren
x
x
x
Selecteren van meetapparatuur
x
x
x
Uitvoeren van verse luchtkalibraties
x
x
x
Werken met meetsondes
x
x
x
Onderdeel
Aandachtspunten voor examinering
Eisen cursist
De cursist kent de volgende eindtermen
H
Praktijk
24
Uitvoeren van een meetstrategie
25
Uitvoeren van EX-OX-TOX metingen
Meten met geschikte meetapparatuur
x
x
x
26
Interpretatie van meetresultaten
Uitlezen en begrijpen van meetresultaten
x
x
x
Vrijgave van zeecontainers ‘vrij voor betreden’
x
x
x
Verrichten van extra metingen ‘doormeten’
x
x
x
27
Advisering
Adviezen m.b.t. aangetroffen gassen
x
x
x
28
Invullen van een meetrapport
Verwerken van gegevens op een meetrapport
x
x
x
13
NTA 7496-1:2011
Bibliografie ISO 668:1995, Series 1 freight containers - Classification, dimensions and ratings ISO 830:1999, Containers – Termen en definities NTA 7496-2 Gassen in containers – Deel 2: Opleidingseisen middelbare gasmeetkundige zeecontainers NTA 7496-3 Gassen in containers – Deel 3: Opleidingseisen lagere gasmeetkundige zeecontainers NTA 7497 (in ontwikkeling), Gassen in containers – Eisen voor gasmetingen zeecontainers [1] Arbeidsomstandighedenbesluit, artikel 3.5g Gevaar voor verstikking, bedwelming, vergiftiging, brand of explosie, oktober 2010 [2] SER Leidraad Veilig werken met chemische stoffen: http://www.veiligwerkenmetchemischestoffen.nl [3] Gezond Transport, Stappenplan “Veilig omgaan met gassen in containers”, © PGIC, april 2011
14
