Gaan voor grondstoffen!

Gaan voor grondstoffen ! Beleidsplan afvalbeheer 2015-2019

Op weg naar een circulaire economie !

65% hergebruik !

Datum: 2 december 2013

1

Voorwoord Gaan voor grondstoffen ! Ik sta er volledig achter. Er zitten nog zoveel stoffen in ons huishoudelijk afval die we prima opnieuw kunnen gebruiken als grondstof in allerlei productieprocessen. De gemeente Lingewaard streeft daarom naar meer hergebruik van huishoudelijk afval. Technisch kan het, maar het lukt alleen als de inwoners van Lingewaard hun afval nog beter willen scheiden. Het gaat dus om gedragsverandering ! Bekend is dat mensen bereid zijn hun gedrag te wijzigen als ze begrijpen waarom dat nodig is en als dat ook tot eigen voordelen leidt. Daarom zal de gemeente in de komende jaren meer aandacht besteden aan een goede voorlichting over afvalscheiding. En de gemeente blijft uitgaan van het principe “de vervuiler betaalt” d.w.z. dat een huishouden in Lingewaard een lagere afvalstoffenheffing betaalt als het afval daar goed wordt gescheiden en het huishouden dus minder restafval produceert. Ik heb er vertrouwen in dat de inwoners van Lingewaard, samen met lokale verenigingen en organisaties, voor de gewenste omslag zullen zorgen. Met elkaar moet het lukken. Doe mee. Alle grondstoffen doen ertoe ! Barth van Eeten Wethouder

2

Inhoudsopgave SAMENVATTING ........................................................................................................................... 6 1. INLEIDING............................................................................................................................... 10 2. HUIDIGE SITUATIE EN EVALUATIE ............................................................................................ 11 2.1 Milieu ........................................................................................................................................... 11 2.1.1 Afvalscheiding en hergebruik ............................................................................................... 11 2.1.2 GFT-afval ............................................................................................................................... 13 2.1.3 Glas ....................................................................................................................................... 14 2.1.4 Papier en karton ................................................................................................................... 15 2.1.5 Textiel ................................................................................................................................... 17 2.1.6 Plastic verpakkingsmateriaal ................................................................................................ 18 2.1.7 Klein chemisch afval ............................................................................................................. 19 2.1.8 Luiers en incontinentiemateriaal ......................................................................................... 20 2.1.9 Grof huishoudelijk afval........................................................................................................ 20 2.2 Kosten .......................................................................................................................................... 23 2.2.1 Afvalstoffenheffing ............................................................................................................... 23 2.2.2 DIFTAR .................................................................................................................................. 24 2.2.3 Intergemeentelijke samenwerking....................................................................................... 24 2.3 Service ......................................................................................................................................... 25 2.3.1 Voorzieningen....................................................................................................................... 25 2.3.2 Milieustraat .......................................................................................................................... 25 2.3.3 Communicatie ...................................................................................................................... 26 2.3.4 Handhaving........................................................................................................................... 28 3. KADERS .................................................................................................................................. 29 3.1 Europese kaders .......................................................................................................................... 29 3.2 Nationale kaders.......................................................................................................................... 30 3.3 Gemeentelijke kaders.................................................................................................................. 31 4. VISIE, DOELSTELLINGEN EN AMBITIES ...................................................................................... 32 4.1 Visie ............................................................................................................................................. 32 4.2 Doelstellingen en ambities .......................................................................................................... 33 3

4.2.1 Afvalpreventie ...................................................................................................................... 33 4.2.2 Hergebruik ............................................................................................................................ 33 4.2.3 Serviceniveau........................................................................................................................ 34 4.2.4 Sociale cohesie ..................................................................................................................... 35 4.2.5 Duurzaamheid ...................................................................................................................... 35 4.2.6 Deelname aan het arbeidsproces......................................................................................... 36 4.2.7 Kosten ................................................................................................................................... 37 5. BELEIDSALTERNATIEVEN ......................................................................................................... 38 5.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 38 5.2 Beleidskeuzes .............................................................................................................................. 38 5.2.1 Glas ....................................................................................................................................... 38 5.2.2 Textiel ................................................................................................................................... 39 5.2.3 Plastic verpakkingsmateriaal ................................................................................................ 39 5.2.4 Oud papier en karton ........................................................................................................... 40 5.2.5 GFT-afval ............................................................................................................................... 41 5.2.6 Klein chemisch afval (KCA) ................................................................................................... 41 5.2.7 Luiers en incontinentiemateriaal ......................................................................................... 42 5.2.8 Blik ........................................................................................................................................ 42 5.2.9 Drankenkartons .................................................................................................................... 42 5.2.10 Afgedankte elektrische en elektronische apparatuur ........................................................ 43 5.2.11 Grof tuinafval...................................................................................................................... 43 5.2.12 Herbruikbaar huisraad........................................................................................................ 44 5.2.13 Verhuisafval ........................................................................................................................ 44 5.2.14 Overig grof huishoudelijk afval........................................................................................... 44 5.2.15 Milieustraat ........................................................................................................................ 44 5.2.16 Inzamelmiddelen ................................................................................................................ 45 5.3 Beschrijving beleidsalternatieven ............................................................................................... 46 5.4 Vergelijking alternatieven en motivering voorkeursalternatief .................................................. 48 6. FINANCIËLE CONSEQUENTIES .................................................................................................. 53 BIJLAGEN ................................................................................................................................... 54 Bijlage 1: Begrippenlijst ..................................................................................................................... 55 Bijlage 2: Sorteeranalyses restafval................................................................................................... 60 Bijlage 3: Overzicht bedragen afvalstoffenheffing ............................................................................ 62

4

Bijlage 4: Berekeningen en gevoeligheidsanalyse ............................................................................. 63 Bijlage 5: Planning ............................................................................................................................. 72

5

SAMENVATTING Centraal in de visie van Lingewaard op afvalbeheer staat het besef dat huishoudelijk afval moet worden gezien als een mengsel van grondstoffen. Het is belangrijk dat in de toekomst anders met grondstoffen wordt omgegaan, want wereldwijd neemt de vraag naar grondstoffen toe. Op dit moment bestaat er veel belangstelling voor de zogenaamde “circulaire economie” die herbruikbaarheid van producten en grondstoffen maximaliseert en die waardevernietiging minimaliseert. Ook het gemeentelijke afvalstoffenbeleid zal een bijdrage moeten leveren aan de transitie naar een circulaire economie. Zo werd in 2012 in Lingewaard slechts 48% van het huishoudelijk afval (exclusief grof huishoudelijk afval) opnieuw gebruikt. Dit resultaat kan en moet veel beter. Op nationaal niveau zijn de ambities met betrekking tot het hergebruik van huishoudelijk afval al fors toegenomen: in 2015 zou 65% van het huishoudelijk afval (inclusief grof huishoudelijk afval) opnieuw moeten worden gebruikt. De lat ligt dus hoog en gemeenten staan voor grote uitdagingen. Met het voorliggende beleidsplan wil Lingewaard een heldere koers kiezen en een eerste stap zetten op de weg naar 65% hergebruik. Een eerste stap, want om 65% hergebruik te realiseren, zijn ingrijpende maatregelen nodig. Diverse gemeenten kiezen daarom voor nieuwe inzamelsystemen waarbij huishoudens één of meer extra minicontainers ontvangen om het scheiden aan de bron van herbruikbare afvalcomponenten te stimuleren en waarbij restafval door de inwoners zelf moet worden gebracht naar verzamelcontainers in de wijk. Met die nieuwe inzamelsystemen worden goede milieuresultaten geboekt. De invoering ervan vergt evenwel aanzienlijke investeringen. Tegenover die extra kosten staan ook baten. Zo behoeft er minder restafval te worden verbrand en worden extra inkomsten verkregen uit de afzet van herbruikbare stoffen. Hoe e.e.a. financieel uitpakt, is op dit moment nog onvoldoende helder. De nieuwe inzamelsystemen zijn tot nu toe op beperkte schaal toegepast en veelal uitsluitend in laagbouwwijken en stedelijk gebied. Een systeem met wijkcontainers voor restafval lijkt bovendien minder geschikt voor een landelijke gemeente als Lingewaard met veel woningen in het buitengebied. Het zou tevens een zeer ingrijpende wijziging van het huidige inzamelsysteem zijn, terwijl diverse bewoners hebben aangegeven dat zij het introduceren van alleen een nieuwe minicontainer al een grote stap vinden. De gemeente Lingewaard wenst daarom nog enige tijd te bezien wat de resultaten en kosten van de elders gekozen nieuwe inzamelsystemen zijn en op dit moment slechts een eerste stap te zetten op de weg naar meer hergebruik. Het gaat bij die eerste stap wel om maatregelen die later niet als een desinvestering kunnen worden bestempeld. Het voorgaande betekent dat Lingewaard vooralsnog voor een geringere ambitie (55% hergebruik) kiest. Dit hergebruikpercentage geldt uitsluitend voor het “normale” huishoudelijk afval en niet voor grof huishoudelijk afval. Er is namelijk weinig informatie beschikbaar over de hoeveelheid in Lingewaard geproduceerd grof huishoudelijk afval. Zo is onbekend hoeveel grof huishoudelijk afval wordt aangeboden op de drie particuliere afvalbrengstations in Lingewaard. Het vergroten van het inzicht in de (gescheiden) hoeveelheden grof huishoudelijk afval is dan ook een tweede belangrijke ambitie. De huidige afvalbrengstations in Lingewaard voorzien niet in de behoefte aan een moderne milieustraat. In samenwerking met de gemeente Overbetuwe wordt daarom onderzocht of en zo ja 6

hoe de inwoners in de nabije toekomst gebruik kunnen maken van één of meerdere moderne milieustraten. In het haalbaarheidsonderzoek worden zowel bovengemeentelijke alternatieven als lokale alternatieven (in samenwerking met het lokale bedrijfsleven) beschouwd. Het is belangrijk de grondstoffen in het huishoudelijk afval zoveel mogelijk reeds aan de bron (in de huishoudens) te scheiden. Op die manier worden schone en dus goed afzetbare stoffen verkregen. Dit betekent dat de inwoners van Lingewaard een essentiële rol vervullen in de uitvoering van het afvalstoffenbeleid. Zij moeten het afval scheiden. Een beleid gericht op het terugwinnen van meer grondstoffen, is dus alleen kansrijk als de inwoners van Lingewaard bereid zijn hun gedrag te veranderen. Bekend is dat een gedragsverandering kan worden gerealiseerd als mensen begrijpen waaróm die verandering nodig is en als de gedragsverandering ook tot eigen (financiële) voordelen leidt. In de komende jaren zal de voorlichting op afvalgebied dan ook sterk moeten worden verbeterd. En daarnaast zal de gemeente moeten blijven uitgaan van het principe “de vervuiler betaalt”. De gemeente moet vanzelfsprekend ook zorgen voor voldoende voorzieningen voor haar inwoners om de grondstoffen in het huishoudelijk afval eenvoudig gescheiden te kunnen aanbieden. Dit vraagt om een wijzigingen van de inzamelsystemen. In het beleidsplan zijn wat dat betreft meerdere beleidsalternatieven beschouwd, die onderling en ten opzichte van de huidige situatie zijn vergeleken aan de hand van een tiental criteria (zie tabel S.1). Tabel S.1: Resultaten vergelijking beleidsalternatieven 1 Huidige situatie +

Toename gescheiden ingezamelde hoeveelheid afval. Meerkosten (in Euro per aansluiting per jaar). Ruimtebeslag inzamelmiddelen.

2 Duo: rest/plastic Mini: GFT

3 Duo: GFT/plastic Mini: rest

4,2 kg/inw

8,6 kg/inw

10,9 kg/inw

- 0,17

3,39

+

-

-

-

-

+

+

+

+

+

+

+

-

-

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

-

2,40

Risico vervuiling afvalcomponenten. Inbreng organisaties voor het goede doel. Inbreng lokale verenigingen en organisaties. Zuivere toepassing principe “de vervuiler betaalt”. Toepasbaarheid gekozen inzamelsystemen. Draagvlak bij inwoners Inpasbaarheid toekomstige ontwikkelingen.

Een + beoordeling betekent dat het beleidsalternatief op het criterium positief scoort. Een - beoordeling betekent dat het beleidsalternatief op het criterium minder goed scoort dan de beleidsalternatieven die een + beoordeling hebben gekregen.

7

Beleidsalternatief 1 komt nagenoeg volledig overeen met de huidige situatie. De inzamelsystemen worden niet gewijzigd. De voorlichting wordt echter geïntensiveerd en verbeterd. En daarnaast worden de locaties van de wijkcontainers voor glas en textiel geoptimaliseerd. Het belangrijkste kenmerk van beleidsalternatief 2 is dat de huidige duocontainers bij de laagbouw gebruikt gaan worden voor de inzameling van restafval en plastic verpakkingsmateriaal en dat een nieuwe minicontainer wordt geïntroduceerd voor de inzameling van GFT-afval. In beleidsalternatief 3 daarentegen worden de duocontainers volledig benut als grondstoffencontainer (voor de inzameling van GFT-afval en plastic verpakkingsmateriaal) en wordt een nieuwe minicontainer geïntroduceerd voor de inzameling van restafval. Op basis van de beoordelingsresultaten in tabel S.1 kiest Lingewaard alternatief 3 als voorkeursalternatief ! Alternatief 1 (huidige situatie) zet geen zoden aan de dijk in het streven naar meer hergebruik. Alternatief 2 is een realistisch alternatief, maar scoort op een paar punten slechter dan het voorkeursalternatief. Zo wordt in alternatief 2 naar verwachting 8,6 kg/inwoner extra afval gescheiden ingezameld door de getroffen maatregelen en in alternatief 3 10,9 kg/inwoner. Alternatief 2 scoort in financieel opzicht ook enigszins lager dan alternatief 3. Het voorkeursalternatief 3 leidt naar verwachting tot ruim € 2,00 aan minderkosten per aansluiting per jaar. Alternatief 2 leidt naar verwachting tot ruim € 3,00 aan meerkosten per aansluiting. Opgemerkt wordt dat de gepresenteerde kostenverschillen gebaseerd zijn op indicatieve kostenberekeningen. Alle genoemde bedragen zijn inclusief compensabele BTW (21%). Verder wordt het principe “de vervuiler betaalt” in alternatief 2 minder zuiver toegepast dan in alternatief 3. Ter toelichting: Het financiële instrument DIFTAR wordt ingezet om afvalscheiding te bevorderen en daarmee de hoeveelheid restafval te beperken. Minder restafval betekent normaliter ook dat de container voor restafval minder vaak ter lediging moet worden aangeboden. Echter, bij een duocontainer is dat niet per definitie het geval. Het aanbiedmoment van de duocontainer wordt namelijk niet altijd bepaald door de hoeveelheid restafval. Het kan zijn dat het compartiment voor de andere afvalstof (plastic verpakkingsmateriaal) eerder vol is dan het compartiment voor restafval. Wordt dus veel van die andere afvalcomponent gescheiden dan moet de duocontainer eerder ter lediging worden aangeboden en betaalt een huishouden een hogere afvalstoffenheffing. Afvalscheiding wordt door DIFTAR dan niet beloond, maar bestraft. Het gebruik van een duocontainer voor de inzameling van restafval en plastic verpakkingsmateriaal is bekend geworden als het “systeem Venlo”, omdat het in die gemeente op grote schaal wordt toegepast. Echter Venlo kent geen DIFTAR en is ook geenszins van plan DIFTAR in te voeren. Ten slotte, het risico dat plastic verpakkingsmateriaal in de duocontainer vervuild wordt door de andere afvalfractie, is naar verwachting in alternatief 2 groter dan in alternatief 3. In alternatief 3 worden namelijk twee totaal verschillende afvalfracties (GFT-afval en plastic verpakkingsmateriaal) in de duocontainer ingezameld en kan een incidenteel te groot aanbod van die 8

fracties in de minicontainer voor restafval worden geworpen. In alternatief 2 daarentegen lijken de twee afvalfracties in de duocontainer meer op elkaar (in beide fracties zitten plastics) en is “overloop” van restafval naar het plastic verpakkingsmateriaal eenvoudig mogelijk. Het voorkeursalternatief 3 vergt een investering van circa € 623.000. Dit bedrag is inclusief compensabele BTW. Alternatief 3 kan naar verwachting kosten neutraal worden ingevoerd.

9

1. INLEIDING Wereldwijd neemt de vraag naar energie en grondstoffen toe als gevolg van de groeiende wereldbevolking en het stijgende welvaartniveau in zich ontwikkelende landen. Om aan deze vraag te kunnen blijven voldoen, zal in de toekomst geheel anders met grondstoffen moeten worden omgegaan. Er bestaat dan ook veel belangstelling voor de zogenaamde circulaire economie. Hieronder wordt een economisch systeem verstaan dat herbruikbaarheid van producten en grondstoffen maximaliseert en dat waardevernietiging minimaliseert. Ook het gemeentelijk afvalstoffenbeleid zal een bijdrage moeten leveren aan de transitie naar een circulaire economie. In Lingewaard werd in 2012 circa 48% van het huishoudelijk afval (exclusief grof huishoudelijk afval) opnieuw gebruikt. Dit resultaat komt tot stand door een gescheiden inzameling van met name GFT-afval, papier en karton, glas, plastic verpakkingsmateriaal en textiel. Het kan echter nog aanzienlijk beter, zoals blijkt uit de samenstelling van het huishoudelijk restafval. Het restafval bevat nog vele componenten die als grondstof kunnen worden gebruikt. Dit is niet alleen in Lingewaard het geval, maar in geheel Nederland. De ambities met betrekking tot het hergebruik van huishoudelijk afval zijn op nationaal niveau dan ook fors toegenomen: in 2015 zou 65% van het huishoudelijk afval (inclusief grof huishoudelijk afval) opnieuw moeten worden gebruikt! De lat ligt hoog en de gemeenten staan voor grote uitdagingen. Redenen te over dus om een duidelijk en eigen beleid te formuleren. Lingewaard wil klaar zijn voor de toekomst met een afvalbeleid dat zoveel mogelijk gebaseerd is op de stand der techniek en dat onder andere resulteert in meer hergebruik van afval. Het voorliggende beleidsplan is mede gebaseerd op de resultaten van het project “Inzameling huishoudelijk afval Lingewaard” dat medio 2012 is gestart. In het kader van dat project is onderzoek uitgevoerd naar innovaties in “afvalland” bij de inzameling van huishoudelijk afval. Ook zijn de ideeën en standpunten van belanghebbenden, zoals burgers en wijkplatforms, geïnventariseerd. De inwoners van Lingewaard staan namelijk centraal in het nieuwe afvalstoffenbeleid, zonder hen geen toename in het hergebruik van afval, zij moeten bereid zijn hun afval te scheiden. Het beleidsplan “Gaan voor grondstoffen” bevat primair de ambities en maatregelen voor de planperiode 2015-2019. Het plan geeft echter ook aan welke mogelijkheden op langere termijn voorhanden zijn om de Lingewaardse doelstellingen te realiseren.

10

2. HUIDIGE SITUATIE EN EVALUATIE Alvorens plannen te ontwikkelen voor de toekomst is het goed het vigerende afvalstoffenbeleid te evalueren. Waar staan we op dit moment? Zijn de huidige beleidsdoelen gerealiseerd? Zijn nu reeds verbeterpunten te benoemen? Dat zijn de te beantwoorden vragen. In de evaluatie staan de prestatiegebieden “milieu”, “service” en “kosten” centraal.

2.1 Milieu 2.1.1 Afvalscheiding en hergebruik

De resultaten bij de gescheiden inzameling van huishoudelijke afvalcomponenten in Lingewaard zijn in de afgelopen jaren beoordeeld aan de hand van de in het Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) opgenomen scheidingsdoelstellingen (zie tabel 1). Tabel 1: Scheidingspercentages Doelstellingen LAP GFT-afval Kunststof verpakkingen Papier en karton Glas Textiel

55 % 45 % 75 % 90 % 50 %

Resultaten Lingewaard 2011 48,5 % 63,0 % 87,8 % 76,9 % 69,7 %

Resultaten Lingewaard 2012 42,9 % 62,9 % 85,9 % 77,4 % 63,8 %

Deze scheidingsdoelstellingen, uitgedrukt in procenten, zijn op nationaal niveau ook vertaald naar doelstellingen in kilogrammen per inwoner voor gemeenten met een verschillende “stedelijkheidsklasse”. Lingewaard heeft een stedelijkheidsklasse 4 en wordt daarom in de “Benchmark Afvalscheiding” vergeleken met gemeenten met dezelfde stedelijkheidsklasse, zoals Beuningen, Groesbeek, Rijnwaarden en Heumen. Het is ook interessant Lingewaard te vergelijken met gemeenten die qua afvalinzameling in belangrijke mate overeenstemmen met Lingewaard. In dit plan is gekozen voor een vergelijking met de gemeente Zevenaar die net als Lingewaard werkt met duocontainers voor de inzameling van restafval en GFT-afval en ook een DIFTAR-systeem hanteert. Zie tabel 2 voor de resultaten van de gescheiden inzameling in kg/inwoner.

11

Tabel 2: Resultaten gescheiden inzameling Kilogram gescheiden ingezameld per inwoner per jaar Doelstelling GFT-afval Kunststofverpakkingen Oud-papier en karton Glas Textiel KCA

125 9 90 23 5 2

Benchmark 2011 128,9 9,3 74,2 23,8 4,3 1,1

Lingewaard 2011 61,6 13,6 78,1 25,3 7,1 0,4

Lingewaard 2012 49,9 13,5 70,3 25,3 6,5 0,5

Zevenaar 2012 71 10,2 63,6 24,3 8,1 1,29

Uit tabel 1 blijkt dat in Lingewaard vooral de gescheiden inzameling van kunststof verpakkingen, textiel en papier en karton erg goed verloopt. De doelstellingen voor deze afvalcomponenten zijn reeds gerealiseerd. De resultaten bij de gescheiden inzameling van GFT-afval en glas moeten daarentegen nog worden verbeterd. De resultaten in tabel 2 leiden deels tot andere conclusies, namelijk dat de gescheiden inzameling van glas wel reeds een succes is, maar dat de doelstelling voor papier en karton nog niet is gerealiseerd. Opgemerkt wordt dat bij een beoordeling van de resultaten bij voorkeur wordt uitgegaan van de beoogde scheidingspercentages. De doelstellingen in kg/inwoner zijn namelijk niet altijd realistisch. Zo werd in Lingewaard in 2012 70,3 kg/inwoner papier en karton gescheiden ingezameld en bevatte het restafval dat jaar nog circa 11,5 kg/inwoner herbruikbaar papier en karton (zie sorteeranalyses restafval in bijlage 2). In totaal is er dus 70,3+11,5=84,5 kg herbruikbaar papier en karton per inwoner. Dit betekent dat de doelstelling van 90 kg/inwoner nooit kan worden gerealiseerd. In Lingewaard werd in 2012 circa 48% van het huishoudelijk afval (niet zijnde grof huishoudelijk afval) aan de bron gescheiden. Dit resultaat is vergelijkbaar met de resultaten in bijvoorbeeld de benchmark gemeenten Beuningen, Land van Cuijk en Boekel (zie tabel 3). Druten, Heumen en Millingen a/d Rijn scoren daarentegen veel beter. Ook de referentiegemeente Zevenaar scoort met 54% aanzienlijk beter. Eenduidige verklaringen voor de verschillen in resultaat zijn echter niet altijd te geven. Tabel 3: Percentages bronscheiding huishoudelijk afval (*) Gemeente Doesburg Gennep Beuningen Land van Cuijk en Boekel Lingewaard

Percentage 33 43 47 48 48

Gemeente Brummen Groesbeek Heumen Druten Millingen a/d Rijn

Percentage 52 63 71 75 76

(*) Bron: benchmark gemeenten stedelijkheidklasse 4 en 5 Oost-Nederland In de volgende paragrafen worden de resultaten per afvalstroom gepresenteerd en geëvalueerd. 12

2.1.2 GFT-afval

Het GFT-afval wordt bij laagbouwwoningen ingezameld m.b.v. duocontainers. Bij de hoogbouw wordt gebruik gemaakt van bovengrondse verzamelcontainers voor GFT-afval. Het ingezamelde GFTafval wordt momenteel afgevoerd naar de gemeente Duiven en daar verwerkt tot compost. In de periode 2008 t/m 2012 werd gemiddeld 55 kg GFT-afval per inwoner ingezameld (zie tabel 4). Dat is veel minder dan de doelstelling van 125 kg per inwoner. Voor de slechte resultaten bij de gescheiden inzameling van GFT-afval in Lingewaard zijn diverse oorzaken aan te wijzen. Tabel 4: Resultaten gescheiden inzameling GFT-afval Jaar 2008 2009 2010 2011 2012

Hoeveelheid (ton) 2.653 2.554 2.261 2.808 2.280

Aantal inwoners 44.610 45.083 45.428 45.605 45.789

Hoeveelheid (kg/inw.) 59,5 56,7 49,8 61,6 49,8

Allereerst is Lingewaard een landelijke gemeente met een aanzienlijk aantal woningen in het buitengebied met grote tuinen en eigen grond. Tuinafval kan daar eenvoudig zelf worden verwerkt. Dit blijkt ook uit de sorteeranalyses (zie bijlage 2), want het restafval uit het buitengebied bevat het minste tuinafval. In 2012 is op de website van de gemeente de volgende stelling gepresenteerd: “Ik bied wel mijn tuinafval gescheiden aan, maar niet mijn keukenafval”. Circa 32 procent van de mensen die gestemd hebben op deze stelling, is het eens met de stelling. Het lijkt er dus op dat een aanzienlijk deel van de burgers moeite heeft met de scheiding van keukenafval. Dit is ook terug te zien in de samenstelling van het restafval (zie bijlage 2), waarin nog veel keukenafval voorkomt (zowel in de laagbouw als in de hoogbouw). Het keukenafval is ook de grootste fractie in het restafval (33% !). Meer voorlichting over “keukenmanagement” is dan ook gewenst. Op de website van de gemeente is in 2012 ook de volgende stelling gepresenteerd: “Ik doe niet mee aan een scheiding van keukenafval, omdat ik geen hinder wil hebben van stank en/of beestjes”. Circa 29 procent van de mensen die gestemd hebben op deze stelling, is het eens met de stelling. Dit kan betekenen dat een aanzienlijk deel van de burgers het scheiden van keukenafval een vieze aangelegenheid vindt. Voor een grote meerderheid (71%) van de mensen die deelnamen aan de peiling is dit gelukkig anders. Ook de wijkplatforms hebben de indruk dat stank en beestjes geen groot probleem meer vormen. Bekend is hoe hinder kan worden voorkomen. De hoeveelheid gescheiden in te zamelen GFT-afval wordt beperkt door tuinafval (en in minder mate ook keukenafval) zelf te composteren (in eigen tuin). Ook Lingewaard stimuleert deze vorm van afvalpreventie (voor slechts € 25,00 stelt de gemeente een compostvat beschikbaar).

13

Gebleken is dat campagnes om compostering in eigen tuin te bevorderen in het algemeen weinig succesvol zijn. Veel deelnemers haken reeds na enkele maanden af (meestal omdat zij het composteringsproces te lang vinden duren). Een goede ondersteuning is nodig (bijvoorbeeld door een zogenaamde “compostmeester”, die mensen met raad en daad bijstaat) om het zelfcomposteren tot een succes te maken. In 2012 is op de website van de gemeente ook de volgende stelling gepresenteerd: “Ik doe niet mee aan een scheiding van GFT-afval, omdat ik een composthoop in mijn tuin heb”. Circa 7 procent van de mensen die gestemd hebben op deze stelling, is het eens met de stelling. Dit is een duidelijke indicatie dat het composteren in eigen tuin niet op grote schaal plaatsvindt in Lingewaard. De wijkplatforms hebben de indruk dat de mogelijkheid om bij de gemeente een compostvat te kopen (tegen geringe prijs), nauwelijks bekend is bij de burgers. Hierover lijkt dus meer voorlichting nodig. In 2012 is op de website van de gemeente ook de volgende stelling gepresenteerd: “Ik heb regelmatig meer GFT-afval dan in het groene vak van de duocontainer past en dan stop ik het GFTafval in het vak voor restafval”. Circa 41 procent van de mensen die gestemd hebben op deze stelling, is het eens met de stelling. In Lingewaard lijkt de opslagcapaciteit van de duocontainer dus regelmatig ontoereikend te zijn voor het GFT-afval, maar dat is met name in het voor- en najaar het geval, wanneer meer GFT-afval (snoeihout en bladafval) wordt geproduceerd. Burgers pleiten daarom voor extra voorzieningen in die perioden, zoals bladkorven en “green bags”. Actueel in Lingewaard is de discussie over de zuiverheid van het GFT-afval dat wordt ingezameld bij de hoogbouw. Zeer regelmatig bevat het daar ingezamelde GFT-afval veel verontreinigingen. Dit is met name het geval als de verzamelcontainer voor GFT-afval in de openbare ruimte staat en dus ook derden afval in de container kunnen werpen. Dit kan worden voorkomen door de verzamelcontainer te voorzien van een slot dat uitsluitend door de hoogbouwbewoners kan worden geopend. Er zit nog veel GFT-afval in het restafval (zie bijlage 2). Op de vraag hoe deze hoeveelheid het beste kan worden verminderd, wordt ingegaan in hoofdstuk 5 (beleidsalternatieven).

2.1.3 Glas

Glazen flessen en potten worden in Lingewaard ingezameld m.b.v. ondergrondse en bovengrondse wijkcontainers. Het glas wordt daarbij ook op kleur gescheiden (wit, groen en bruin). Vlakglas kan op werkdagen tussen 9.00 uur en 11.00 uur gratis worden afgegeven bij de gemeentewerf. Jaarlijks wordt ruim 25 kg glas per inwoner gescheiden ingezameld (zie tabel 5). Dat is meer dan de huidige doelstelling van 23 kg glas per inwoner. Echter, de scheidingsdoelstelling in procenten (90%) is nog niet bereikt. In 2012 werd 77,4% van het glas gescheiden ingezameld. In tabel 6 zijn de resultaten in 2012 per kern vermeld. Daaruit blijkt dat met name in Bemmel en Gendt veel glas wordt ingezameld. De resultaten in Angeren, Doornenburg en Haalderen drukken het gemiddelde resultaat. 14

Tabel 5: Resultaten gescheiden inzameling glas Jaar 2008 2009 2010 2011 2012

Hoeveelheid (ton) 1.026,2 1.196,2 1.153,1 1.154,5 1.157,5

Aantal inwoners 44.610 45.083 45.428 45.605 45.789


Tabel 6: Resultaten gescheiden inzameling glas 2012 per kern Kern Huissen Bemmel Gendt Angeren Doornenburg Haalderen Totaal

Hoeveelheid (kg) 444.430 397.585 199.505 54.595 37.625 23.785 1.157.525

Aantal inwoners 18.260 12.698 7.198 2.864 2.729 2.040 45.789

Hoeveelheid (kg/inw.) 24,34 31,31 27,72 19,06 13,79 11,66 25,28

Uit de sorteeranalyses (zie bijlage 2) blijkt dat met name het restafval uit de hoogbouw nog veel glas bevat. Glas kan ook op andere manieren dan m.b.v. wijkcontainers worden ingezameld. De gescheiden inzameling van glas m.b.v. wijkcontainers is echter een beproefd systeem. De eerste wijkcontainer voor glas in Nederland werd al in 1978 geplaatst (in ’s-Hertogenbosch). Inmiddels staan er circa 25.000 wijkcontainers in Nederland. Het inzamelsysteem met wijkcontainers staat in “afvalland” dan ook absoluut niet ter discussie. Er worden in Lingewaard ook zelden klachten over het huidige inzamelsysteem voor glas ontvangen. In het restafval zit gemiddeld nog circa 7,4 kg glas per inwoner. Op de vraag hoe deze hoeveelheid het beste kan worden verminderd, wordt ingegaan in hoofdstuk 5 (beleidsalternatieven).

2.1.4 Papier en karton

Oud papier en karton (OPK) wordt in Lingewaard 1 keer per maand aan huis ingezameld. De inzameling wordt verzorgd door een particulier inzamelbedrijf en 12 lokale “verenigingen” (zie tabel 7). Het gecontracteerde inzamelbedrijf levert daarbij het inzamelvoertuig en de chauffeur en de verenigingen leveren de “beladers”, die het OPK oppakken en in het voertuig gooien en de persinstallatie van het voertuig bedienen.

15

Tabel 7: “Verenigingen” in 2012 betrokken bij inzameling OPK aan huis Schuttersgilde Sint Bavo Gilde Sint Gangulphus (*) Gilde Sint Laurentius (*) Voetbalvereniging SC Bemmel Voetbalvereniging De Bataven Voetbalvereniging Jonge Kracht

Harmonie Sint Caecilia Oudervereniging Basisschool de Wieling Carnavalsvereniging De Narrenkap Carnavalsvereniging De Hofbrouwers Wandelsportvereniging Nooit te ver Kerkkoor Exotherm

(*) Hebben samen 1 inzamelwijk.

Er wordt ook OPK ingezameld met magazijncontainers bij de voetbalvereniging Jonge Kracht. Een onbekend deel van het aldus ingezamelde OPK is afkomstig van bedrijven. De magazijncontainers worden in opdracht van de gemeente geplaatst en geledigd (op afroep, maar minimaal 1 keer per week). Van de circa 3.221 ton OPK in 2012 werd 2.749 ton (= 85 %) aan huis ingezameld en 472 ton (= 15 %) ingezameld m.b.v. de magazijncontainers bij voetbalvereniging Jonge Kracht. De gemeente heeft een separate overeenkomst voor de verwerking van het ingezamelde OPK. De verwerker betaalt de gemeente een vergoeding voor het geleverde OPK. De hoogte van de vergoeding is gekoppeld aan de marktprijs voor OPK. Gemiddeld is over de laatste vier jaar circa 77,5 kg OPK per inwoner gescheiden ingezameld (zie tabel 8). Dat is minder dan de huidige doelstelling van 90 kg per inwoner. Bovendien is sprake van een dalende tendens. Echter, de scheidingsdoelstelling in procenten (75%) is wel reeds bereikt. In 2012 werd namelijk bijna 86% van het OPK gescheiden ingezameld. De inzameling van OPK kan dan ook een succes worden genoemd, te meer omdat de doelstelling van 90 kg/inwoner, zoals toegelicht in paragraaf2.1, niet realistisch is. Tabel 8: Resultaten gescheiden inzameling oud papier en karton (OPK) Jaar 2009 2010 2011 2012

Hoeveelheid (ton) 3.698 3.613 3.560 3.221

Aantal inwoners 45.083 45.428 45.605 45.789

Hoeveelheid (kg/inw.) 82,0 79,5 78,1 70,3

Dat er jaarlijks minder OPK wordt ingezameld is ook niet verrassend, want het is een landelijke trend dat het aanbod van OPK afneemt (o.a. door de toenemende digitalisering en de economisch mindere tijden, waardoor bijvoorbeeld minder reclamefolders worden verspreid). Een groot aantal huishoudens tracht bovendien het ontstaan van OPK te voorkomen door een NEE-NEE sticker of NEEJA sticker op hun brievenbus te plakken. Met de NEE-NEE sticker geven zij aan geen reclamedrukwerk en huis-aan-huis bladen te willen ontvangen. Een NEE-JA sticker wil zeggen: geen reclamedrukwerk, maar wel huis-aan-huis bladen. In het restafval zit gemiddeld nog circa 11,5 kg herbruikbaar OPK per inwoner. In het restafval uit de hoogbouw zit echter een veel grotere hoeveelheid OPK, namelijk 18 kg per inwoner. Een dergelijk verschil is in nagenoeg alle gemeenten te constateren en wordt toegerekend aan de geringere opslagmogelijkheden voor OPK in hoogbouwwoningen.

16

Op de vraag hoe de hoeveelheid herbruikbaar OPK in het restafval het beste kan worden verminderd, wordt ingegaan in hoofdstuk 5 (beleidsalternatieven).

2.1.5 Textiel

Textiel wordt in Lingewaard ingezameld met onder andere ondergrondse en bovengrondse wijkcontainers. De ondergrondse wijkcontainers zijn eigendom van de gemeente, de bovengrondse containers zijn van de charitatieve instelling KICI. Alle wijkcontainers worden geleegd door KICI. Met de opbrengst steunt KICI goede doelen in binnen- en buitenland. Hoofdbegunstigde is het Nederlandse Rode Kruis. Daarnaast wordt textiel 4 x per jaar aan huis ingezameld (iedere keer door een andere organisatie, in 2012 door de stichting “Samenwerking Ontwikkeling Sahellanden”, stichting “Aktie ‘68”, stichting “Pandilla Ontwikkelingshulp” en de vereniging “Paardrijden Gehandicapten Oost”). De vergoeding voor het ingezamelde textiel gaat volledig naar bovengenoemde inzamelaars. Van de circa 297 ton textiel in 2012 werd 26 ton (= bijna 9 %) aan huis ingezameld en 271 ton (= ruim 91 %) ingezameld m.b.v. wijkcontainers. Jaarlijks wordt bijna 7 kg textiel per inwoner gescheiden ingezameld (zie tabel 9). Dat is aanzienlijk meer dan de doelstelling van 5 kg per inwoner. Ook het beoogde scheidingspercentage (50%) wordt reeds ruimschoots gehaald (was in 2012 bijna 64%). De resultaten per kern zijn eveneens bekend. Daaruit blijkt dat met name de resultaten in Haalderen en Doornenburg het gemiddelde resultaat drukken. De kwaliteit van het ingezamelde textiel neemt de laatste jaren af (kleding wordt langer gedragen en er wordt ook vaker goedkope kleding gekocht). Tabel 9: Resultaten gescheiden inzameling textiel Jaar 2009 2010 2011 2012

Hoeveelheid (ton) 302,28 318,65 324,55 297

Aantal inwoners 45.083 45.428 45.605 45.789


De gescheiden inzameling van textiel wordt in Lingewaard volledig verzorgd door organisaties die werken voor “het goede doel”. Echter, steeds meer gemeenten gaan ertoe over zelf textiel in te zamelen. De vergoeding voor textiel is momenteel namelijk hoger dan de inzamelkosten. Dit betekent dat een verlaging van de afvalstoffenheffing mogelijk is als de gemeente zelf het textiel inzamelt en ook zelf de vergoeding voor het ingezamelde textiel incasseert. Echter, in 2012 is de volgende stelling gepresenteerd op de website van de gemeente: “De gemeente moet textiel zelf inzamelen om zo de afvalstoffenheffing met enkele euro’s per jaar te kunnen verlagen. De vergoeding voor textiel moet dus niet naar “het goede doel” gaan”.

17

Circa 68% procent van de mensen die gestemd hebben op deze stelling, is het oneens met de stelling. Dit is een indicatie dat een ruime meerderheid “het goede doel” belangrijker vindt dan enkele euro’s eigen voordeel. Ook de wijkplatforms hebben aangegeven dat als het goed gaat met de textielinzameling (en dat is zo in Lingewaard), je die inzameling niet moet wijzigen. Een zorgvuldige selectie van organisaties die aan huis textiel mogen inzamelen, blijft nodig. Het is namelijk belangrijk dat een hoog percentage van de textielopbrengst naar het goede doel gaat. In het restafval zit gemiddeld nog ruim 6 kg textiel per inwoner. Op de vraag hoe deze hoeveelheid het beste kan worden verminderd, wordt ingegaan in hoofdstuk 5 (beleidsalternatieven).

2.1.6 Plastic verpakkingsmateriaal

Kunststof verpakkingen worden in Lingewaard aan huis ingezameld (zowel bij de laagbouw als de hoogbouw). Dit gebeurt 1 x per 2 weken. De kunststof verpakkingen moeten worden aangeboden in plastic zakken, die voor de inwoners gratis verkrijgbaar zijn bij het gemeentekantoor, de bibliotheek, de supermarkten, de VVV, dorpshuizen en ontmoetingscentra. De plastic zakken worden door de gemeente aangekocht. De gemeente heeft een overeenkomst met een particuliere firma voor het inzamelen en vervoeren van de kunststoffen naar de verwerker. Vanuit het landelijke Afvalfonds ontvangt de gemeente een vergoeding voor de ingezamelde kunststoffen. De gescheiden inzameling van kunststofverpakkingen is in 2009 gestart. Inmiddels wordt bijna 14 kg per inwoner ingezameld (zie tabel 10). Dat is meer dan de huidige doelstelling van 9 kg per inwoner en dus een prima resultaat. Ook de scheidingsdoelstelling in procenten (45%) is ruimschoots bereikt. In 2012 werd namelijk bijna 63% van de kunststof verpakkingen gescheiden ingezameld. Tabel 10: Resultaten gescheiden inzameling kunststofverpakkingen Jaar 2009 2010 2011 2012

Hoeveelheid (ton) 151,40 508,28 621,84 619,96

Aantal inwoners 45.083 45.428 45.605 45.789


De gescheiden inzameling m.b.v. zakken kent enkele nadelen. De plastic zakken met kunststof verpakkingsmateriaal willen namelijk wel eens stinken door aan de verpakkingen hechtende voedselresten. Ook zijn deze zakken windgevoelig als zij los op de stoep zijn geplaats. Het wegwaaien van zakken kan echter eenvoudig worden voorkomen door de zakken te bevestigen aan een “kroonring” (een op een lantaarnpaal aan te brengen plastic ring met knoppen, een soort kapstok). In Gooi en Vechtstreek is een proef hiermee uitgevoerd en 84 % van de deelnemers was tevreden over het gebruik van kroonringen.

18

In het restafval van zowel de laagbouw als de hoogbouw zit gemiddeld nog circa 8 kg kunststof verpakkingen per inwoner. Op de vraag hoe deze hoeveelheid het beste kan worden verminderd, wordt ingegaan in hoofdstuk 5 (beleidsalternatieven).

2.1.7 Klein chemisch afval

Klein chemisch afval (KCA) wordt in Lingewaard ingezameld m.b.v. de “gifbus”. Het gaat hier om een voertuig dat 1 keer per maand (altijd een zaterdag) voor een korte periode op negen verschillende locaties in Lingewaard staat. Bij de “gifbus” kunnen ook de volgende afvalstoffen gratis worden afgegeven: frituurvet en frituurolie (mits deugdelijk verpakt), gasontladingslampen, spaarlampen en kleine huishoudelijke elektrische en elektronische apparaten. Sommige KCA-stromen kunnen ook op andere plaatsen worden afgegeven. Batterijen kunnen bij diverse winkels worden ingeleverd. Gebruikte injectiespuiten en oude medicijnen worden door de apotheek ingenomen. Gasontladingslampen en spaarlampen kunnen worden afgegeven in diverse winkels bij aankoop van nieuwe lampen. Gasontladingslampen en spaarlampen kunnen ook worden gebracht naar het particuliere afvalbrengstation van de firma Van Dalen in Huissen. De gemeente heeft een overeenkomst met een particuliere firma voor het inzamelen (m.b.v. de “gifbus”), het sorteren, verpakken en verwerken van KCA. In 2012 werd met de “gifbus” bijna 0,5 kg KCA per inwoner ingezameld (zie tabel 11). De resultaten per standplaats zijn niet nauwkeurig bekend. Tabel 11: Resultaten gescheiden inzameling KCA Jaar 2008 2009 2010 2011 2012

Hoeveelheid (kg) 20.264 21.674 19.091 18.394 21.898

Aantal inwoners 44.610 45.083 45.428 45.605 45.789


Het huidige resultaat (circa 0,5 kg KCA per inwoner) is aanzienlijk minder dan de doelstelling van 2 kg per inwoner. Hiervoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen. Allereerst is de doelstelling voor KCA lang geleden geformuleerd. Inmiddels mogen sommige KCA-stromen deel uitmaken van het restafval en in een moderne afvalverbrandingsinstallatie (met een hoog energetisch rendement en een vergaande rookgasreiniging) worden verwerkt. Verder is het niet bekend hoeveel KCA wordt ingeleverd in winkels en apotheken én bij de particuliere afvalbrengstations in Lingewaard. En ten slotte bevat het restafval gemiddeld slechts 0,4 kg KCA per inwoner, zodat maximaal 0,9 kg per inwoner kan worden ingezameld. Er zit met name veel KCA in het restafval uit het buitengebied van Lingewaard (zie bijlage 2). Op de vraag hoe deze hoeveelheid het beste kan worden verminderd, wordt ingegaan in hoofdstuk 5 (beleidsalternatieven). 19

2.1.8 Luiers en incontinentiemateriaal

Het huidige afvalstoffenbeleid kent geen aparte doelstelling voor de gescheiden inzameling van luiers en incontinentiemateriaal. De gemeente Lingewaard heeft een gescheiden inzameling van luiers bij negen kinderdagverblijven. Voor deze inzameling heeft de gemeente Lingewaard een particuliere firma gecontracteerd. Op het gemeentehuis kunnen speciale zakken worden gekocht voor het tijdelijk opslaan van de gebruikte luiers. De volle zakken worden vervolgens in de containers bij de kinderdagverblijven geworpen. De meeste containers worden wekelijks geleegd. De kosten van de gescheiden inzameling en verwerking van luiers worden door de gemeente en de kinderdagverblijven gezamenlijk gedragen. Uitgaande van een soortelijk gewicht van gebruikte luiers van 250 kg/m3 wordt jaarlijks bijna 210 ton luiers bij de kinderdagverblijven ingezameld d.w.z. 4,6 kg per inwoner. De bij de kinderdagverblijven ingezamelde luiers worden momenteel verwerkt in Lelystad waar de luiers samen met GFT-afval worden vergist. Na vergisting wordt het materiaal verwerkt tot compost. Het is onzeker of de uit luiers en GFT-afval geproduceerde compost op termijn mag worden afgezet in Nederland (in Duitsland bestaat reeds een afzetverbod voor dergelijke compost). Er worden ook vraagtekens geplaatst bij het nut van een gescheiden inzameling en verwerking van luiers, omdat er steeds meer absorptiekorrels in deze producten zitten en steeds minder papiervezels. Huishoudens met veel incontinentiemateriaal (gebruikt door ouderen) krijgen op verzoek een aparte 180 liter minicontainer die wekelijks gratis ter lediging kan worden aangeboden. Op dit moment gaat het om 15 huishoudens in Lingewaard. De containers worden gratis verstrekt op basis van een indicatie door het CIZ. De containers worden geleegd in de duocontainerroute en de luiers worden als restafval verwerkt. Zoals aangegeven in bijlage 2 zitten er nog veel luiers in het restafval (circa 8,1 kg per inwoner). Er zijn echter nauwelijks initiatieven in Nederland om de gescheiden inzameling van luiers bij huishoudens te intensiveren of te verbeteren. Steeds meer gemeenten stoppen zelfs volledig met de gescheiden inzameling van luiers, omdat de milieuvoordelen van een gescheiden verwerking onduidelijk zijn en financiële voordelen ontbreken.

2.1.9 Grof huishoudelijk afval

Het huidige afvalstoffenbeleid van Lingewaard kent geen kwantitatieve doelstelling voor de gescheiden inzameling en het hergebruik van grof huishoudelijk afval.

20

Er is momenteel weinig informatie beschikbaar over de hoeveelheid in Lingewaard geproduceerd grof huishoudelijk afval. Zo is onbekend hoeveel grof huishoudelijk afval wordt aangeboden op de particuliere afvalbrengstations in Lingewaard. Er wordt in dit beleidsplan onderscheid gemaakt in de volgende soorten grof huishoudelijk afval: herbruikbaar huisraad, afgedankte elektrische en elektronische apparatuur, grof tuinafval en overig grof huishoudelijk afval. Herbruikbaar huisraad Huisraad dat nog goed bruikbaar is, wordt in Lingewaard gratis opgehaald door het kringloopbedrijf 2Switch. Dergelijk huisraad kan ook gratis worden afgegeven bij marktwinkel ’t Duifje in Arnhem en “Twice Is Nice” in Huissen. In de afgelopen jaren is in Lingewaard circa 50 ton herbruikbaar huisraad door 2Switch aan huis ingezameld d.w.z. ruim 1 kilogram per inwoner. Er is evenwel sprake van een dalende tendens. Het kringloopbedrijf richt zich vooral op de betere kwaliteit huisraad. Onbekend is hoeveel huisraad is ingeleverd bij de maktwinkels. Afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (AEEA) Bij deze afvalstroom gaat het om gebruikte koelkasten, wasmachines, televisies, computers, stofzuigers, etc. (alle apparaten waar een stekker aan zit of een batterij in zit). De grote afgedankte apparaten worden 1 keer per maand gratis aan huis opgehaald. Hiervoor moet telefonisch of op www.lingewaard.nl (via DigiD)een afspraak worden gemaakt. De gemeente voert de inzameling aan huis zelf uit. De door de gemeente ingezamelde AEEA wordt afgevoerd naar de firma Van Dalen in Huissen. De inwoners van Lingewaard kunnen AEEA ook gratis afgeven op de drie particuliere afvalbrengstations in Lingewaard. Verder kan AEEA gratis worden ingeleverd bij de aankoop van een nieuw apparaat (de zogenaamde oud-voor-nieuw regeling). Kleine huishoudelijke apparaten (mixer, elektrische tandenborstel, föhn, etc.) kunnen in Lingewaard ook worden afgegeven bij de “gifbus” voor de inzameling van KCA. Voor de door of namens de gemeente ingezamelde AEEA ontvangt de gemeente een vergoeding vanuit het landelijke Afvalfonds. In 2012 werd in totaal circa 180 ton AEEA ingezameld (zie tabel 12). Hiervan is 25 ton door de gemeente aan huis in gezameld en is 155 ton door de inwoners op de afvalbrengstations afgegeven. Zoals te zien is in tabel 12, wordt de laatste jaren steeds meer AEEA gescheiden ingezameld. Tabel 12: Resultaten gescheiden inzameling AEEA Jaar 2008 2009 2010 2011 2012

Hoeveelheid (ton) 34,18 30,94 135,16 161,88 180,26

Aantal inwoners 44.610 45.083 45.428 45.605 45.789


21

Grof tuinafval Grof tuinafval (vooral snoeihout) wordt 1 keer per maand gratis aan huis opgehaald. Hiervoor moet telefonisch of op www.lingewaard.nl (via DigiD)een afspraak worden gemaakt. De gemeente voert de inzameling van snoeihout aan huis zelf uit. Het gaat daarbij om hoeveelheden van maximaal 1 m3. Bij grotere hoeveelheden moeten de inwoners een particulier bedrijf inschakelen. De inwoners van Lingewaard kunnen snoeihout ook afgeven op de drie particuliere afvalbrengstations in Lingewaard (tegen betaling). In 2011 werd in totaal circa 820 ton snoeihout door de gemeente ingezameld (zie tabel 13). Onbekend is hoeveel snoeihout door de inwoners naar de afvalbrengstations is gebracht. Tabel 13: Resultaten gescheiden inzameling snoeihout Jaar 2008 2009 2010 2011

Hoeveelheid (ton) 736 743 731 820

Aantal inwoners 44.610 45.083 45.428 45.605


De verwerking van snoeihout is in regionaal verband geregeld. Vanaf 1 april 2012 laten veertien gemeenten in de regio gezamenlijk hun groene (hout)afval inzamelen en vervolgens verwerken tot biobrandstof en groencompost. De gemeenten hebben een contract met vier bedrijven die samenwerken onder de naam Groen Recycling Arnhem Nijmegen (GRAN). Het contract geldt tot eind 2014. GRAN neemt drie soorten afval van de samenwerkende gemeenten af: plantsoenafval, snoeihout en afvalhout. Een deel daarvan wordt tot groencompost verwerkt. Een ander deel (met name het schone hout) wordt als biobrandstof ingezet. Overig grof huishoudelijk afval Het overige grof huishoudelijke afval (verder aangeduid als grofvuil) wordt elke 1e woensdag van de maand aan huis ingezameld (op afspraak !). De afspraak kan worden gemaakt op www.lingewaard.nl via DigiD óf met een speciaal daarvoor bestemde aanvraagkaart. Er mag maximaal 1 m3 afval per keer worden aangeboden en de kosten bedragen € 17,50. Niet meegenomen wordt: sloopafval, bielzen, puin, isolatiemateriaal, grond, autobanden, dakleer, landbouwfolie, glaswol, steenwol en dergelijke. De inwoners van Lingewaard kunnen grofvuil ook zelf brengen naar de particuliere afvalbrengstations in Lingewaard. Deze drie bedrijven hanteren een commercieel tarief voor de inname en verwerking van grofvuil en zijn ook bereid tegen betaling grofvuil op ieder gewenst moment aan huis op te halen. Bij verhuizing kunnen de inwoners van Lingewaard eenmalig grofvuil laten ophalen (kosten € 17,50 per m3 afval). De gemeente haalt het afval zelf op (altijd op een dinsdag). Voor het aanmelden van het grofvuil moet worden gebeld naar de gemeentewinkel, die vervolgens een aanmeldingsformulier toestuurt.

22

In 2012 werd in Lingewaard circa 85 ton grofvuil aan huis ingezameld (zie tabel 14)d.w.z. circa 1,9 kilogram per inwoner. Onbekend is hoeveel grofvuil is afgegeven op de drie particuliere afvalbrengstations en in welke mate het daar is gescheiden ten behoeve van hergebruik. Het door en namens de gemeente ingezamelde grofvuil wordt afgevoerd naar Duiven waar het wordt overgeslagen. Vervolgens wordt het afgevoerd naar een thermische verwerkingsinrichting in Coevorden. Tabel 14: Resultaten inzameling grofvuil Jaar 2008 2009 2010 2011 2012

Hoeveelheid (ton) 113 93 163 73 85

Aantal inwoners 44.610 45.083 45.428 45.605 45.789

Hoeveelheid (kg/in.) 2,5 2,1 3,6 1,6 1,9

2.2 Kosten Een efficiënte inzameling en verwerking van afvalstoffen, ter beperking van de afvalbeheerkosten, is altijd één van de doelstellingen van het Lingewaardse afvalstoffenbeleid geweest. Deze doelstelling is in de afgelopen jaren vertaald in het uitgangspunt dat de afvalstoffenheffing niet mag toenemen.

2.2.1 Afvalstoffenheffing

De afvalstoffenheffing bestaat voor het merendeel van de huishoudens (percelen) In Lingewaard uit een vast bedrag plus een variabel bedrag (zie bijlage 3). Het variabele bedrag is afhankelijk van het aantal keren dat restafval wordt aangeboden. Er is dus sprake van een zogenaamd DIFTAR-systeem (gedifferentieerde tarieven), dat aansluit op het principe “de vervuiler betaalt”. Voor de afvalstoffenheffing geldt dat deze 100% kostendekkend moet zijn. Reeds vele jaren wordt gewerkt met een bestemmingsreserve. In die periode is de afvalstoffenheffing niet toegenomen en is een reserve opgebouwd. In 2012 heeft ten laste van die reserve een eenmalige restitutie plaatsgevonden. Per 1 januari 2013 is de vaste component van de afvalstoffenheffing structureel verlaagd (zie bijlage 3). Er is dus voldaan aan het beleidsuitgangspunt dat de afvalstoffenheffing niet mag toenemen. De afvalstoffenheffing in Lingewaard is ook relatief laag. Dit is mede het gevolg van het lage verwerkingstarief voor restafval (in 2013 circa € 70 per ton, terwijl het tarief in Nederland gemiddeld circa € 90 per ton bedraagt).

23

Ook het ontbreken van een gemeentelijke milieustraat draagt bij aan de lage afvalstoffenheffing. Veel grof huishoudelijk afval wordt nu door de inwoners op particuliere afvalbrengstations afgegeven (tegen contante betaling). Deze kosten worden dus niet via de afvalstoffenheffing verrekend.

2.2.2 DIFTAR

DIFTAR is een belangrijk financieel instrument, dat zijn meerwaarde in Lingewaard, maar ook elders, heeft bewezen. In het rapport "ls het DIFTAR beleid effectief?" van de Rekenkamercommissie wordt geconcludeerd, dat het DIFTAR-beleid van Lingewaard heeft geleid tot een significante reductie van de hoeveelheid restafval en tot een goede scheiding van herbruikbare en recyclebare deelstromen uit het afval. Stoppen met DIFTAR is daarom niet aan de orde. Wel zijn er enkele aandachtspunten voor de toekomst. Zo is het DIFTAR-systeem momenteel niet van toepassing op huishoudens die gebruik maken van bovengrondse verzamelcontainers voor restafval. Dit is weliswaar toegestaan, maar niet gewenst. Uit een oogpunt van gelijke behandeling, zou het DIFTAR-systeem voor álle huishoudens moeten gelden. Dit is te realiseren door de huidige verzamelcontainers te vervangen door verzamelcontainers met een toegangscontrolesysteem (te bedienen met een speciale afvalpas). Een keuze daarbij voor de al op diverse plaatsen in gebruik zijnde ondergrondse containers zou tevens een positieve bijdrage leveren aan de beeldkwaliteit van de openbare ruimte. Het aantal tarieven bij de afvalstoffenheffing is eveneens een aandachtspunt. Nu worden vier verschillende tarieven gehanteerd voor de lediging van een duocontainer, omdat de burgers kunnen kiezen uit 280 liter en 180 liter duocontainers met de mogelijkheid voor 50 liter en 35 liter inzetbakken voor GFT-afval. Dit is echter niet nodig, aangezien DIFTAR primair wordt gehanteerd om de hoeveelheid restafval te beperken. Er kan dus worden volstaan met twee tarieven. Ten slotte, het financiële instrument DIFTAR wordt ingezet om afvalscheiding te bevorderen en daarmee de hoeveelheid restafval te beperken. Minder restafval betekent normaliter ook dat de container voor restafval minder vaak ter lediging moet worden aangeboden. Echter, bij een duocontainer is dat niet per definitie het geval. Het aanbiedmoment van de duocontainer wordt namelijk niet uitsluitend bepaald door de hoeveelheid restafval, maar in de huidige situatie ook door de hoeveelheid GFT-afval. Wordt veel GFT-afval gescheiden dan moet de duocontainer vaker ter lediging worden aangeboden en betaalt een huishouden een hogere afvalstoffenheffing. Afvalscheiding wordt door DIFTAR dan niet beloond, maar bestraft.

2.2.3 Intergemeentelijke samenwerking

In deze evaluatie wordt ook de samenwerking tussen gemeenten aangestipt, aangezien deze samenwerking evident tot financiële voordelen heeft geleid. Concreet is dit het geval geweest bij de verwerking van restafval, GFT-afval en groenafval.

24

Bij de gezamenlijke aanbestedingen (in regionaal verband) van de verwerking konden door het schaalgrootte-effect lagere verwerkingstarieven worden bedongen. Het wordt daarom zinvol geacht ook bij toekomstige aanbestedingen te bezien of het samen optrekken met andere gemeenten tot de mogelijkheden behoort.

2.3 Service Het vigerende beleid bevat geen concrete doelstelling met betrekking tot de service die de gemeente biedt aan haar inwoners. In algemene zin moeten de burgers eenvoudig en voldoende vaak hun (gescheiden) afval kunnen aanbieden. Er moeten dus voldoende voorzieningen zijn. Daarnaast moet de moderne burger vanzelfsprekend goed geïnformeerd worden. Een heldere communicatie met die burger is dan ook belangrijk. Wat de inwoners daadwerkelijk vinden van het geboden serviceniveau is thans niet bekend. Het aantal ontvangen klachten, dat overigens relatief beperkt is, kan hiervoor slechts een indicatie zijn. Het is daarom gewenst periodiek een tevredenheidsonderzoek (enquête) onder de inwoners uit te voeren.

2.3.1 Voorzieningen

Qua voorzieningen scoort Lingewaard op diverse onderdelen een ruime voldoende. Zo worden plastic verpakkingen, grof huishoudelijk restafval, grof tuinafval, metalen en afgedankte elektrische en elektronische apparaten met een hogere frequentie aan huis ingezameld dan in diverse andere gemeenten. Het aantal wijkcontainers voor glas en textiel in Lingewaard is in vergelijking met andere gemeenten weliswaar beperkt, maar kijkend naar de goede inzamelresultaten zeker toereikend. Er zijn echter ook minpunten. Zo kunnen de inwoners van Lingewaard geen gebruik maken van een moderne milieustraat waar grof huishoudelijk afval en herbruikbare afvalstoffen gescheiden kunnen worden aangeboden (zie paragraaf 2.3.2). En de voorlichting over afvalbeheer kan en moet beter (zie paragraaf 2.3.3).

2.3.2 Milieustraat

De gemeente Lingewaard heeft op dit moment geen moderne milieustraat. Dat is ook niet verplicht. De gemeente moet er slechts voor zorgen dat een afgiftepunt voor grove huishoudelijke afvalstoffen beschikbaar is voor haar inwoners (zie paragraaf 3.2: Wet milieubeheer). Aan deze zorgplicht is voldaan, want de inwoners kunnen hun grove huishoudelijke afvalstoffen afgeven op de particuliere afvalbrengstations in Lingewaard. Echter, de huidige situatie heeft een aantal nadelen: 25



niet alle huishoudelijke afvalstromen kunnen op deze afvalbrengstations worden afgegeven;



bepaalde huishoudelijke afvalstoffen, zoals matrassen en herbruikbaar meubilair (samen circa 15% van het grofvuil), kunnen niet gescheiden worden aangeboden op de particuliere afvalbrengstations;



niet alle huishoudelijke KCA-stromen worden op de particuliere afvalbrengstations geaccepteerd, zodat een goede brengvoorziening voor KCA ontbreekt;



onbekend is hoeveel huishoudelijk afval op de drie particuliere afvalbrengstations wordt aangeboden (er is geen goede registratie van deze hoeveelheden);



onbekend is hoeveel inwoners per jaar gebruikmaken van de drie particuliere afvalbrengstations (het aantal bezoekers wordt niet geregistreerd);



door het ontbreken van een adequate registratie op de drie afvalbrenstations kan niet worden bepaald in welke mate Lingewaard voldoet aan de doelstellingen voor afvalscheiding;



de drie afvalbrengstations hebben geen uniform acceptatie- en tarievenbeleid. Het is daardoor niet altijd helder voor de inwoners van Lingewaard waar ze met hun afval terecht kunnen en wat dan de kosten zijn.



de gemeente heeft geen invloed op het acceptatie- en tarievenbeleid van de drie particuliere afvalbrengstations, waardoor het gemeentelijke afvalstoffenbeleid moeilijker te realiseren is;



burgers vinden de afvalbrengstations vaak modderig en vies;



burgers vinden de afvalbrengstations vaak onveilig door de aanwezigheid van beroepstransport;



burgers vinden het vaak onduidelijk waar ze hun afval moeten lossen.

In hoofdstuk 5 (beleidsalternatieven) wordt besproken hoe de inwoners van Lingewaard in de toekomst over een moderne milieustraat zouden kunnen beschikken.

2.3.3 Communicatie

Lingewaard communiceert op verschillende manieren met haar inwoners over de (gescheiden) inzameling en verwerking van huishoudelijk afval. Zo ontvangen alle huishoudens elk jaar een Afvalkalender, waarop zichtbaar is wanneer, waar en hoe de verschillende huishoudelijke afvalstromen worden ingezameld. Informatie over huishoudelijk afval is ook beschikbaar op de website van de gemeente. Met vragen en klachten over de afvalinzameling kunnen de inwoners van Lingewaard terecht bij een telefonisch meldpunt van de gemeente. Wijzigingen in de inzameling worden aangekondigd in de lokale kranten en op de lokale televisie en radio. Lingewaard betrekt haar inwoners ook bij het ontwikkelen van nieuw beleid inzake afvalbeheer. Er zijn echter nog verschillende mogelijkheden om de communicatie over afval te verbeteren. 26

Het vertellen wát mensen kunnen doen om meer afvalscheiding te realiseren, is niet voldoende. Het gaat om het waarom. Mensen zijn in het algemeen pas bereid hun gedrag te wijzigen als zij begrijpen waarom dat nodig is en als het gewijzigde gedrag ook resulteert in een persoonlijk voordeel. Het zou daarom goed zijn als de gemeente meer achtergrondinformatie op de website en in lokale kranten zou presenteren. Het is ook belangrijk mensen te stimuleren c.q. mensen te vertellen welke prestaties zij met hun wijk of dorp geleverd hebben bij de scheiding van afval in Lingewaard. Dat gebeurt nu nog onvoldoende. Er zijn ook vooroordelen die nodig moeten worden bestreden. Verhalen dat het op kleur gescheiden glas in het inzamelvoertuig weer wordt gemengd en dat het gescheiden ingezamelde GFT-afval gewoon de verbrandingsoven ingaat, moeten de wereld uit. Dit kan bijvoorbeeld worden bereikt door excursies te organiseren naar de overslaglocatie van glas en naar de GFTafvalverwerkingsinrichting. Ook kan gedacht worden aan een TV-documentaire over afvalinzameling en afvalverwerking op de lokale omroep. Bij sommige afvalstromen is het noodzakelijk meer uitleg te geven over hoe men moet handelen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij GFT-afval. Hoe kan ik zelf GFT-afval composteren in eigen tuin ? Het is belangrijk duidelijk te maken dat het zelf composteren eenvoudig is en dat de gemeente speciale compostvaten daarvoor aanbiedt tegen een lage prijs. De gemeente zou hulp kunnen aanbieden in de vorm van een “compostmeester” die beginnelingen met raad en daad bijstaat. Deze persoon hoeft niet in dienst te zijn van de gemeente, het kan ook een deskundige vrijwilliger zijn. Hoe kan ik het beste mijn keukenafval scheiden ? Deze vraag is ook op landelijk niveau actueel. Adviezen inzake “keukenmanagement” zullen worden vervaardigd. Tijdens de dialoog met de inwoners en wijkorganisaties in 2012 is ook gebleken dat het niet voor iedereen duidelijk is wat allemaal in de textielcontainers mag. Hierover wordt meer voorlichting gewenst. Zo mag er in de textielcontainers meer worden geworpen dan alleen bruikbare kleding. Ook handdoeken, theedoeken, washandjes, gordijnen etc. mogen in de container. Het is ook belangrijk duidelijk te maken dat niet alle kunststoffen bij de huis-aan-huis inzameling mogen worden aangeboden, maar uitsluitend kunststof verpakkingsafval. Kunststof tuinstoelen, speelgoed, afwasteiltjes e.d. horen er dus niet bij. Uit een enquête van de Rekenkamercommissie in 2012 blijkt dat 30% van de deelnemers aan de enquête vindt dat zij niet goed zijn voorgelicht over de hoogte van de verschillende tarieven voor de lediging van de duocontainers. Hieruit blijkt de noodzaak om ook regelmatig in de voorlichting stil te staan bij DIFTAR (doel, tarieven, etc.). Bekend is ook dat niet iedereen de website van de gemeente regelmatig bezoekt. Mede om die reden pleiten de wijkplatforms voor meer voorlichting via het Gemeente Nieuws.

27

2.3.4 Handhaving

Een goede serviceverlening betekent ook ervoor zorgen dat de regels voor het aanbieden en inzamelen van afval worden nageleefd, ter voorkoming van troep op straat. De gemeente Lingewaard heeft buitengewone opsporingsambtenaren die kunnen optreden als huishoudelijk afval verkeerd wordt aangeboden en de openbare ruimte daardoor wordt vervuild. Een dergelijke situatie doet zich bijvoorbeeld voor bij het illegaal storten van afval in het buitengebied en bij het plaatsen van grofvuil naast verzamelcontainers voor restafval. Als iemand op heterdaad wordt betrapt bij het verkeerd aanbieden van afval óf als op een andere wijze duidelijk wordt wie de overtreder is, dan zal een proces-verbaal worden uitgeschreven. Of hier vervolgens ook daadwerkelijk een boete op volgt, is afhankelijk van de medewerking van het Openbaar Ministerie (O.M.). Er zijn alternatieven voor de strafrechtelijke weg (proces-verbaal → O.M. → boete), zoals de “bestuurlijke boete” en “spoedeisende bestuursdwang”. Het lijkt evenwel niet noodzakelijk het huidige handhavingsbeleid aan te passen, aangezien het verkeerd aanbieden van afval op dit moment geen groot probleem is in Lingewaard. Slechts zelden wordt grofvuil geplaatst naast verzamelcontainers voor restafval en ook het aantal illegale stortingen van afval is beperkt. Wel worden nog vele herbruikbare afvalstoffen in het restafval aangetroffen, waaruit blijkt dat de in de gemeentelijke afvalstoffenverordening opgenomen bepalingen inzake afvalscheiding nog niet volledig worden nageleefd. Diverse inwoners van Lingewaard hebben verzocht om een verscherpt toezicht door de gemeente op de inzamelaar van het huishoudelijk restafval en GFT-afval, omdat “morsvuil” (afval dat uit de duocontainer valt bij het ledigen) niet altijd wordt opgeruimd. Ook het correct ledigen van de duocontainer (op het tussenschot) is een aandachtspunt.

28

3. KADERS Bij het formuleren van nieuw beleid moet rekening worden gehouden met de volgende kaders:

3.1 Europese kaders De Europese kaders met betrekking tot afvalbeheer zijn veelal opgenomen in richtlijnen van de Europese Commissie. In die richtlijnen worden gewenste kwaliteitsniveaus gepresenteerd die vervolgens in nationale weten regelgeving moeten worden uitgewerkt. Een uitputtende opsomming van de Europese richtlijnen is dan ook niet nodig. Hieronder een drietal belangrijke Europese kaders. Kaderrichtlijn afvalstoffen De Kaderrichtlijn afvalstoffen (2008/98/EG) geeft een algemeen kader voor gevaarlijke en nietgevaarlijke afvalstoffen. De richtlijn bevat definities (voor o.a. afvalstoffen, nuttige toepassing en definitieve verwijdering). Ook legt het algemene verplichtingen op voor het omgaan met afvalstoffen (vergunning voor het inzamelen en verwerken van afval), het opstellen van afvalbeheerplannen (in Nederland het Landelijk Afvalbeheerplan), het op een milieuhygiënisch verantwoorde manier verwerken van afval en het treffen van maatregelen om preventie en nuttige toepassing te bevorderen. In Nederland is de Kaderrichtlijn geïmplementeerd in Hoofdstuk 10 van de Wet milieubeheer. Europese Afvalstoffenlijst (Eural) Deze Europese Beschikking 2001/119 bevat een lijst waarop 800 afvalstoffen als gevaarlijk of nietgevaarlijk afval zijn aangewezen. In Nederland is de Eural geïmplementeerd in de Regeling Eural. Er is ook een Regeling integrale tekst Afvalstoffenlijst die de daadwerkelijke lijst met Euralcodes en de benaming van de afvalstoffen bevat. De lijst wordt, evenals de Europese lijst, regelmatig aangepast aan de ontwikkelingen. Europese verordening voor de overbrenging van afvalstoffen (EVOA) De Verordening (EG) 1013/2006 betreffende de overbrenging van afvalstoffen (EVOA) bevat de procedures voor de grensoverschrijdende transporten van afval. Afhankelijk van de aard van de afvalstof die over de grens wordt vervoerd, de wijze van verwerking van de afvalstoffen en het land van bestemming, is een vergunning nodig.

29

3.2 Nationale kaders Wet milieubeheer Hoofdstuk 10 van de Wet milieubeheer betreft afvalstoffen en bevat onder meer artikelen met betrekking tot het Landelijk Afvalbeheerplan, producentenverantwoordelijkheid, huishoudelijke afvalstoffen en de gemeentelijke afvalstoffenverordening. Zo is onder meer bij wet bepaald dat de gemeente verantwoordelijk is voor de inzameling van huishoudelijk afval. Ook geeft de wet aan dat elke gemeente ervoor moet zorgen “dat grove huishoudelijke afvalstoffen worden ingezameld bij elk binnen haar grondgebied gelegen perceel waar zodanige afvalstoffen ontstaan, en dat er op te minste 1 daartoe ter beschikking gestelde plaats binnen de gemeente of binnen de gemeenten waarmee wordt samengewerkt, in voldoende mate gelegenheid wordt geboden om grove huishoudelijke afvalstoffen achter te laten”. Landelijk Afvalbeheerplan 2009-2021 (LAP2) In het LAP wordt het algemene afvalbeheerbeleid aangegeven, met in een bijlage een uitwerking van dat beleid voor specifieke (categorieën van) afvalstoffen. De ‘traditionele’ activiteiten als afvalscheiding, inzamelen, nuttige toepassing, verbranden en storten komen aan de orde, maar ook overkoepelende onderwerpen als definities, scenario’s, monitoring en handhaving. Uiteraard worden ook de uitgangspunten en de doelstellingen van het nationale afvalbeheerbeleid gepresenteerd. Een belangrijk onderdeel van dit LAP is het ketengericht afvalbeleid. Daarmee wordt de reikwijdte van het plan verruimd van de afvalstoffase naar de gehele (materiaal)keten. Het LAP2 bevat onder meer de doelstelling dat het hergebruik van huishoudelijk afval (inclusief grof huishoudelijk afval) moet worden verhoogd naar 60% in 2015. Producentenverantwoordelijkheid Gemeenten hebben ook te maken met de zogenaamde producentenverantwoordelijkheid. Producenten of importeurs van auto’s, elektr(on)ische apparatuur, batterijen en accu’s, autobanden, verpakkingen en papier en karton zijn verantwoordelijk voor het beheer van dat product in de afvalfase. De producenten of importeurs moeten daarvoor individueel of als collectief een innameen verwerkingsstructuur opzetten. In die structuur kunnen ook werkzaamheden door of namens de gemeenten worden verricht. Momenteel is vooral de productgroep verpakkingen van belang voor gemeenten, gelet op recente wijzigingen in het “Besluit beheer verpakkingen en papier en karton”. Besluit beheer verpakkingen en papier en karton Dit besluit is van kracht vanaf 1 januari 2006. De Stichting Nedvang (een samentrekking van Nederland van afval naar grondstof) is opgericht om invulling te geven aan de producentenverantwoordelijkheid voor verpakkingen. Gemeenten die werkzaamheden (laten) verrichten in de innameen verwerkingsstructuur voor kunststof verpakkingsmateriaal ontvangen daarvoor een vergoeding uit het nationale Afvalfonds (een fonds dat gevoed wordt via een belasting op verpakkingsmaterialen).

30

Op 1 oktober 2010 is een eerste wijziging van het besluit in werking getreden. Met de wijziging is het besluit in overeenstemming gebracht met o.a. de afspraken uit de Raamovereenkomst tussen het ministerie van VROM, bedrijfsleven en VNG over de aanpak van verpakkingen en zwerfafval voor de jaren 2008 tot en met 2012. Tevens werd een nieuwe doelstelling geïntroduceerd voor het hergebruik van kunststof verpakkingen, te weten 42% materiaalhergebruik in 2012. In 2013 is het besluit wederom gewijzigd, er is een nieuw verpakkingenakkoord tot stand gekomen. Dat akkoord is onder meer van invloed op de rolverdeling tussen gemeenten en het verpakkingen producerende bedrijfsleven. De gemeente wordt ketenregisseur en zal zelf de sortering van kunststof verpakkingen moeten organiseren. Naar verwachting gaat op basis van het nieuwe akkoord ook de vergoeding aan de gemeenten voor de ingezamelde kilo´s kunststof verpakkingen aanzienlijk omlaag. Hiermee zal rekening moeten worden gehouden bij de keuze van het toekomstige inzamelsysteem voor deze materiaalstroom.

3.3 Gemeentelijke kaders Gemeentelijke afvalstoffenverordening De inhoud van de gemeentelijke afvalstoffenverordening is eveneens van belang voor het te ontwikkelen nieuwe beleid. Zo wordt in de verordening onder meer bepaald welke huishoudelijke afvalstoffen gescheiden moeten worden ingezameld. Verder bevat de verordening bepalingen over wie bepaalde afvalstromen (met vergunning) mag inzamelen. Op basis van de verordening kunnen ook eisen worden gesteld aan te gebruiken inzamelmiddelen en te hanteren inzamelfrequenties. Beleidsplannen Bij het te ontwikkelen afvalstoffenbeleid moet rekening worden gehouden met het vigerende beleid c.q. de vastgestelde beleidsplannen inzake andere thema’s, zoals duurzaamheid, bevordering werkgelegenheid en milieu. Overeenkomsten De gemeente Lingewaard heeft momenteel met een groot aantal bedrijven een overeenkomst voor de inzameling en/of verwerking van afvalstoffen. De meeste overeenkomsten lopen binnenkort of uiterlijk op 31 december 2014 af en vormen dus geen belemmering voor het nieuwe beleid dat ingaat op 1 januari 2015. De twee uitzonderingen zijn de verwerkingscontracten voor restafval en GFT-afval, die respectievelijk een einddatum kennen van 31 december 2019 en 31 december 2022.

31

4. VISIE, DOELSTELLINGEN EN AMBITIES 4.1 Visie Centraal in de visie van Lingewaard op afvalbeheer staat het besef dat huishoudelijk afval moet worden gezien als een mengsel van grondstoffen. Huishoudelijk restafval bevat vele stoffen die als grondstof kunnen worden gebruikt in allerlei productieprocessen. Het is belangrijk dat in de toekomst anders met grondstoffen wordt omgegaan, want wereldwijd neemt de vraag naar grondstoffen toe. Dit is het gevolg van de groeiende wereldbevolking en het stijgende welvaartsniveau in zich ontwikkelende landen. Het besef dat afval als grondstof moet worden gezien, is niet van de laatste tijd. Reeds vele jaren is het afvalstoffenbeleid gericht op recycling. Regelmatig wordt echter een nieuw jasje aangetrokken bij de presentatie van plannen, doelen en ambities. Uitdrukkingen als “zero waste”, “cradle to cradle”, “design for recycling” en “close the loop” volgen elkaar in rap tempo op. Op dit moment bestaat er veel belangstelling voor de zogenaamde “circulaire economie” (een economisch systeem dat herbruikbaarheid van producten en grondstoffen maximaliseert en dat waardevernietiging minimaliseert). Ook het gemeentelijke afvalstoffenbeleid zal een bijdrage moeten leveren aan de transitie naar een circulaire economie. Zo wordt op dit moment slechts 48% van het huishoudelijk afval (exclusief grof huishoudelijk afval) opnieuw gebruikt. Dit resultaat kan en moet veel beter. Het is belangrijk de grondstoffen in het huishoudelijk afval zoveel mogelijk reeds aan de bron (in de huishoudens) te scheiden. Op die manier worden schone en dus goed afzetbare stoffen verkregen. Dit betekent dat de inwoners van Lingewaard een essentiële rol vervullen in de uitvoering van het afvalstoffenbeleid. Zij moeten het afval scheiden. Een beleid gericht op meer hergebruik van afval c.q. op het terugwinnen van meer grondstoffen, is dus alleen kansrijk als de inwoners van Lingewaard bereid zijn hun gedrag te veranderen. Bekend is dat een gedragsverandering kan worden gerealiseerd als mensen begrijpen waaróm die verandering nodig is en als de gedragsverandering ook tot eigen (financiële) voordelen leidt. In de komende jaren zal de voorlichting op afvalgebied dan ook sterk moeten worden verbeterd. En daarnaast zal de gemeente moeten blijven uitgaan van het principe “de vervuiler betaalt”. Concreet houdt dit in dat een huishouden in Lingewaard een lagere afvalstoffenheffing betaalt als het afval daar goed wordt gescheiden en het huishouden dus minder restafval produceert. De gemeente moet er vanzelfsprekend voor zorgen dat er voldoende voorzieningen zijn voor haar inwoners om de grondstoffen in het huishoudelijk afval eenvoudig gescheiden te kunnen aanbieden.

32

4.2 Doelstellingen en ambities De maatregelen in het voorliggende beleidsplan moeten een bijdrage leveren aan het realiseren van de hierna vermelde doelstellingen. Per doelstelling is tevens aangegeven wat de ambities zijn voor de planperiode 2015-2020.

4.2.1 Afvalpreventie

Doelstelling: Het ontstaan van afval wordt zoveel mogelijk voorkomen (afvalpreventie !). “Voorkomen is beter dan genezen”, dat geldt ook voor afval. De inwoners van Lingewaard kunnen o.a. op de volgende manieren voorkomen dat huishoudelijk afval ontstaat: tuinafval zelf composteren, producten met een lange levensduur kopen, kapotte spullen (laten) repareren, een eigen boodschappentas gebruiken en niet bij iedere aankoop een plastic zak accepteren, geen producten kopen met onnodig veel verpakkingsmateriaal, reclamefolders weigeren, niet te veel voedsel inkopen, producten, zoals grasmaaiers en boormachines, met meerdere huishoudens aanschaffen voor gezamenlijk gebruik. De gemeente kan dit gedrag met name bevorderen door communicatie acties en door het (gratis of tegen een gereduceerd tarief) beschikbaar stellen van hulpmiddelen, zoals een compostvat en de NEE-NEE-sticker (aan te brengen op de brievenbus om aan te geven dat geen prijs wordt gesteld op reclamedrukwerk en huis aan huis bladen). Ambitie: In de planperiode 2015-2020 wordt de hoeveelheid huishoudelijk afval per inwoner met minimaal 1% per jaar gereduceerd d.w.z. cumulatief 5%. In het jaar 2012 produceerde een inwoner van Lingewaard gemiddeld circa 353 kg huishoudelijk afval (exclusief grof huishoudelijk afval), waarvan 178 kg gescheiden werd ingezameld en 175 kg als restafval werd ingezameld. Op basis van bovengenoemde ambitie moet de gemiddelde afvalproductie per inwoner afnemen met ten minste 3,5 kg per jaar.

4.2.2 Hergebruik

Doelstelling: 65% van het huishoudelijk afval wordt opnieuw gebruikt (hergebruik !). Het Landelijk Afvalbeheerplan 2009-2021 (LAP2) bevat een hergebruikdoelstelling van 60%. In zijn “Afvalbrief” van augustus 2011 heeft de toenmalige Staatssecretaris van Milieu (de heer Atsma) een nieuwe landelijk te omarmen ambitie gepresenteerd: in 2015 wordt 65% van het huishoudelijk afval (inclusief grof huishoudelijk afval) opnieuw gebruikt. Het gaat hier om een forse ambitie , omdat momenteel pas circa 50% van het huishoudelijk afval in Nederland gescheiden wordt ingezameld. 33

Uit het rapport “Nederland in cijfers” d.d. februari 2013 blijkt dat de hoeveelheid grof huishoudelijk afval circa 25% van de totale hoeveelheid huishoudelijk afval vormt. Om de doelstelling 65% hergebruik te verwezenlijken, moet derhalve circa 80% van het grof huishoudelijk afval en circa 60% van het overige huishoudelijk afval worden hergebruikt. In Lingewaard wordt momenteel circa 48% van het huishoudelijk afval (niet zijnde grof huishoudelijk afval) aan de bron gescheiden ten behoeve van hergebruik. Waar Lingewaard op dit moment staat qua percentage hergebruik van het grof huishoudelijk afval kan niet nauwkeurig worden aangegeven. Er is namelijk geen informatie is over de hoeveelheid grof huishoudelijk afval die op de drie particuliere afvalbrengstations in Lingewaard wordt afgegeven. En onbekend is in welke mate het grof huishoudelijk afval op die afvalbrengstations wordt gescheiden. Ambitie: 55% van het huishoudelijk afval (niet zijnde grof huishoudelijk afval) wordt in 2015 opnieuw gebruikt. Om 60% hergebruik van huishoudelijk afval (niet zijnde grof huishoudelijk afval) te realiseren, zijn naar verwachting ingrijpende maatregelen nodig, zowel qua voorlichting als voorzieningen. Diverse gemeenten kiezen daarom voor nieuwe inzamelsystemen waarbij huishoudens één of meer extra minicontainers ontvangen om het scheiden aan de bron van herbruikbare afvalcomponenten te stimuleren en waarbij restafval door de inwoners zelf moet worden gebracht naar verzamelcontainers in de wijk. Met die nieuwe inzamelsystemen worden goede milieuresultaten geboekt. De invoering ervan vergt evenwel aanzienlijke investeringen. Tegenover die extra kosten staan ook baten. Zo behoeft er minder restafval te worden verbrand en worden extra inkomsten verkregen uit de afzet van herbruikbare stoffen. Hoe e.e.a. financieel uitpakt, is op dit moment nog onvoldoende helder. De nieuwe inzamelsystemen zijn tot nu toe op beperkte schaal toegepast en veelal uitsluitend in laagbouwwijken en stedelijk gebied. Een systeem met wijkcontainers voor restafval is bovendien minder geschikt voor een landelijke gemeente als Lingewaard met veel woningen in het buitengebied. Daarom kiest Lingewaard vooralsnog voor een geringere ambitie (55% hergebruik in plaats van 60% hergebruik). Het zo spoedig mogelijk vergroten van het inzicht in de (gescheiden) hoeveelheden grof huishoudelijk afval is eveneens een belangrijke ambitie voor de planperiode 2015-2020.

4.2.3 Serviceniveau

Doelstelling: de service die de gemeente Lingewaard aan haar inwoners biedt bij de (gescheiden) inzameling van afvalstoffen wordt door de inwoners gewaardeerd op gemiddeld een 7. De service die de gemeente Lingewaard aan haar inwoners biedt moet goed zijn. Burgers moeten hun (gescheiden) afval eenvoudig en voldoende vaak kunnen aanbieden. En de moderne burger wenst ook goed geïnformeerd te worden over het afvalbeheer.

34

Zoals reeds vermeld in paragraaf 2.3, is thans niet bekend wat de inwoners daadwerkelijk vinden van het geboden serviceniveau. Het is daarom gewenst periodiek een tevredenheidsonderzoek (enquête) onder de inwoners uit te voeren. Ambitie: In 2014 wordt een eerste tevredenheidsonderzoek uitgevoerd (nulmeting). Het tevredenheidsonderzoek wordt vervolgens iedere twee jaar herhaald. Aan het einde van planperiode wordt het serviceniveau gewaardeerd met gemiddeld een 7.

4.2.4 Sociale cohesie

Doelstelling: Het afvalbeheer levert een bijdrage aan de sociale cohesie in Lingewaard. Het is belangrijk dat lokale verenigingen/organisaties een rol spelen bij de gescheiden inzameling van huishoudelijk afval. Bekend is namelijk dat de bereidheid tot het scheiden van afval bij velen groter is wanneer men hiermee een goed (lokaal) doel steunt. Ambitie: In de planperiode behouden lokale verenigingen/organisaties de mogelijkheid inkomsten te genereren via de gescheiden inzameling van papier en karton.

4.2.5 Duurzaamheid Doelstelling: Het afvalbeheer levert een bijdrage aan het realiseren van doelen op het gebied van duurzaamheid. Op 15 december 2011 is de kadernotitie duurzaamheid door de gemeenteraad van Lingewaard goedgekeurd. Hiermee staan de gemeentelijke visie, ambities en doelen op het gebied van duurzaamheid vast. Eén van de doelen is om de uitstoot van broeikasgassen die schadelijk zijn voor het milieu te verminderen. Dit kan bijvoorbeeld door zuinig om te gaan met energie en meer gebruik te maken van duurzame energie. Afvalscheiding en hergebruik van afvalstoffen past in een beleid gericht op duurzaamheid. Door afvalstoffen opnieuw te gebruiken als grondstof in productieprocessen zijn aanzienlijke besparingen mogelijk op het gebruik van fossiele brandstoffen. Hetzelfde geldt voor het verwerken van restafval in verbrandingsinstallaties met energieterugwinning. Ook het gebruik van afvalinzamelvoertuigen, die rijden op aardgas, groen gas, waterstof of elektriciteit, levert een bijdrage aan het realiseren van doelen op het gebied van duurzaamheid. Ambitie: Bij het formuleren van bestekken voor komende aanbestedingen betreffende afvalinzameling wordt bezien of en zo ja in welke mate duurzame inzamelvoertuigen kunnen worden ingezet. In diverse gemeenten rijden al duurzame afvalinzamelvoertuigen. Een besluit over de inzet van duurzame voertuigen moet echter niet lichtvoetig worden genomen. 35

Zo is het is belangrijk na te gaan of de gewenste duurzame brandstof wel in voldoende mate beschikbaar is. Hoeveel groen gas wordt bijvoorbeeld jaarlijks in de regio geproduceerd ? Zijn er al grote gasafnamecontracten met andere partijen, zoals nu met de busmaatschappijen ? Duurzame inzamelvoertuigen worden bovendien gekenmerkt door hogere investeringskosten. Bedrijven zullen alleen willen investeren in dergelijke voertuigen als zij de investering in een redelijke termijn kunnen afschrijven. Dit vraagt om langlopende inzamelcontracten. Alleen bij dergelijke contracten zal het effect van de hogere investering op de inzameltarieven beperkt zijn.

4.2.6 Deelname aan het arbeidsproces

Doelstelling: Het afvalbeheer bevordert de deelname aan het arbeidsproces van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zoals langdurig werkelozen en gedeeltelijk arbeidsgeschikten. Niet iedereen neemt even gemakkelijk deel aan het arbeidsproces. De overheid kan daarom bij het verstrekken van inkoopopdrachten de opdrachtnemer verplichten of stimuleren bij de uitvoer ook kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt te betrekken. Zo krijgen langdurig werklozen en gedeeltelijk arbeidsgeschikten een kans werkervaring op te doen. Dit versterkt hun positie op de arbeidsmarkt. Deze aanpak wordt “social return” genoemd. Social return is in principe mogelijk bij alle inkoopprocedures onder én boven de Europese aanbestedingsdrempel. Ook Lingewaard heeft nu al de mogelijkheid bepalingen inzake social return op te nemen in bestekken voor de afvalinzameling, zodat opdrachtnemers (de afvalinzamelbedrijven) een bijdrage leveren aan het sociale beleid van de gemeente. Via de opdrachtnemer wordt dan gezorgd voor reguliere banen, leerwerkplekken en/of werkervaringsplaatsen. Ambitie: Bij het formuleren van bestekken voor komende aanbestedingen betreffende afvalinzameling wordt bezien of en zo ja in welke mate verplichtingen inzake social return in het bestek worden opgenomen. Invulling geven aan social return is nog niet verplicht. Met de komst in 2015 van de Participatiewet zullen gemeenten en afval- en reinigingsbedrijven niet meer om social return heen kunnen. Een social return aanpak vergt het nodige van de gemeentelijke organisatie. Zo zal er een aanspreekpunt moeten zijn bij het vinden van geschikte kandidaten (in Lingewaard bij W&I). De gemeente moet zich inspannen de aanlevering van kandidaten aan de opdrachtnemer te bevorderen. Het is niet altijd eenvoudig voor een gemeente om geschikte kandidaten in de kaartenbak met werkzoekenden te vinden. Afvalinzamelbedrijven zijn over het algemeen niet gelukkig met social return bepalingen in bestekken. De bepalingen conflicteren namelijk dikwijls met het seniorenbeleid van het bedrijf. De opgave wordt voor de afvalinzamelbedrijven bovendien steeds zwaarder, omdat meerdere gemeenten social return bepalingen in hun bestekken opnemen. 36

4.2.7 Kosten

Doelstelling: De inzameling en verwerking van afvalstoffen wordt efficiënt uitgevoerd ter beperking van de afvalbeheerkosten. De afvalstoffenheffing is 100% kostendekkend en wordt uitsluitend verhoogd als door het gemeentebestuur vastgesteld nieuw beleid en/of externe ontwikkelingen dit noodzakelijk maakt. De afvalbeheerkosten zijn relatief laag in Lingewaard (zie paragraaf 2.2.). Dit betekent niet dat allerlei kostenverhogende maatregelen zonder meer mogelijk zijn. Er zal altijd gestreefd moeten worden naar een zo hoog mogelijke efficiency bij de inzameling en verwerking van afval c.q. naar zo laag mogelijke kosten voor de inwoners van Lingewaard. Een stijging van de afvalbeheerkosten kan aanvaardbaar zijn als deze samenhangt met noodzakelijke maatregelen ter realisering van nieuw beleid en/of met een noodzakelijke verhoging van het serviceniveau voor de inwoners van Lingewaard. Een kostenstijging mag echter nooit buitensporig zijn en wordt bij voorkeur geleidelijk doorgevoerd. Ook externe ontwikkelingen, zoals nieuwe weten regelgeving, kunnen een verhoging van de afvalstoffenheffing onontkoombaar maken. Ambitie: In de planperiode stijgen de jaarlijkse afvalbeheerkosten per huishouden niet. De in dit beleidsplan geformuleerde ambitie met betrekking tot het hergebruik van huishoudelijk afval is uitsluitend te realiseren door een wijziging van het afvalinzamelsysteem. Dit leidt naar verwachting echter niet tot een verhoging van de netto-kosten (zie hoofdstuk 6.)

37

5. BELEIDSALTERNATIEVEN 5.1 Inleiding Uit sorteeranalyses (zie bijlage 2) is gebleken dat het huishoudelijk restafval van Lingewaard nog veel afvalstoffen bevat die (mits apart ingezameld) als grondstof kunnen worden gebruikt. Dit betekent dat de scheidingsresultaten in Lingewaard nog aanzienlijk kunnen worden verbeterd. De vraag is hoe? Er leiden vele wegen naar Rome en in Nederland worden dan ook verschillende nieuwe inzamelsystemen geïntroduceerd om tot meer hergebruik te komen. Die systemen verschillen onderling vooral qua gescheiden in te zamelen afvalcomponenten, het daarbij gebruikte aantal en soort containers, de inzamelfrequentie van afvalcomponenten en de communicatie met bewoners. Er zijn vele combinaties denkbaar en daardoor ook vele beleidsalternatieven te onderscheiden. In paragraaf 5.2 wordt echter een aantal beleidskeuzes gemaakt (en gemotiveerd), waardoor slechts enkele beleidsalternatieven resteren voor de planperiode 2015-2020. Deze alternatieven worden in paragraaf 5.3 beschreven en in paragraaf 5.4 onderling vergeleken.

5.2 Beleidskeuzes 5.2.1 Glas

Het huidige inzamelsysteem voor glas wordt niet gewijzigd. De gescheiden inzameling van glas m.b.v. wijkcontainers is een beproefd systeem en staat in “afvalland” niet ter discussie. In Lingewaard worden ook goede resultaten met dit systeem behaald (de doelstelling in kg per inwoner is reeds gerealiseerd). Aangezien er nog ruim 7 kg glas per inwoner in het restafval zit, wordt wel gestreefd naar een optimalisatie van het inzamelsysteem. In Lingewaard wordt het inzamelresultaat per locatie geregistreerd, zodat een optimalisatie van de locaties mogelijk is. Een dergelijke optimalisatie zal in de planperiode worden uitgevoerd. Daarnaast zal de voorlichting over de inzameling van glas worden verbeterd. Het lijkt evident dat meer glas zal worden ingezameld als het aantal wijkcontainers wordt uitgebreid. Uit diverse onderzoeken is echter gebleken dat er geen eenduidig verband is tussen de inzamelresultaten en de “glasbakkendichtheid”. Meerdere met Lingewaard vergelijkbare gemeenten hebben een hogere “glasbakkendichtheid”, maar slechtere inzamelresultaten. Een geaccepteerde richtlijn voor de “glasbakkendichtheid” is 1 glasbak per 650 inwoners. In 2012 was de “glasbakkendichtheid” in Lingewaard 1 glasbak (wijkcontainer) per 1.272 inwoners. Lingewaard heeft dus relatief weinig glasbakken. Er zouden 34 glasbakken moeten worden bijgeplaatst om een “glasbakkendichtheid” van 1 glasbak per 650 inwoners te verkrijgen. Dit zou, uitgaande van ondergrondse glasbakken , een investering van circa € 170.000 vergen. Aangezien de oude doelstelling van 23 kg glas/inwoner al is gerealiseerd, wordt een dergelijke investering op dit moment niet zinvol geacht.

38

Bovendien wordt een groot aantal glascontainers in Lingewaard 2 x per week geleegd, hetgeen ook een bijdrage levert aan de beschikbare opslagcapaciteit voor glas.

5.2.2 Textiel

Het huidige inzamelsysteem voor textiel wordt niet gewijzigd. In Lingewaard worden goede resultaten met dit systeem behaald (de scheidingsdoelstellingen, zowel in procenten als in kg/inwoner, zijn reeds gerealiseerd). Er is ook veel draagvlak onder de inwoners van Lingewaard voor een gescheiden inzameling van textiel m.b.v. organisaties die werken voor het “goede doel”. Aangezien er nog gemiddeld 6 kg textiel per inwoner in het restafval zit, wordt wel gestreefd naar een optimalisatie van het inzamelsysteem. In Lingewaard wordt het inzamelresultaat per locatie geregistreerd, zodat een optimalisatie van de locaties mogelijk is. Een dergelijke optimalisatie zal in de planperiode worden uitgevoerd. Daarnaast zal de voorlichting over de inzameling van textiel worden verbeterd. Op dit moment wordt in Lingewaard textiel 4 x per jaar aan huis ingezameld. Naar verwachting zal meer textiel worden ingezameld als de inzamelfrequentie wordt verhoogd. In vele gemeenten wordt een inzamelfrequentie van 6 x per jaar gehanteerd. Aan het invoeren van een hogere inzamelfrequentie zijn nagenoeg geen kosten voor de gemeente verbonden. Het lijkt evident dat meer textiel zal worden ingezameld als het aantal wijkcontainers wordt uitgebreid. Uit diverse onderzoeken is echter gebleken dat er geen eenduidig verband is tussen de “textielbakkendichtheid” en de inzamelresultaten. Een geaccepteerde richtlijn voor de “textielbakkendichtheid” is 1 textielbak per 2.500 inwoners. De “textielbakkendichtheid” in Lingewaard was in 2012 1 textielbak (wijkcontainer) per 2.172 inwoners. Lingewaard is met deze dichtheid koploper in Nederland. Er worden dan ook geen extra wijkcontainers door de gemeente geplaatst.

5.2.3 Plastic verpakkingsmateriaal

Er zit per inwoner nog gemiddeld 8 kg plastic verpakkingsmateriaal in het restafval. Er kan een aparte minicontainer worden gebruikt voor de inzameling aan huis (bij laagbouw) van kunststof verpakkingen. De ervaring elders leert dat hierdoor aanzienlijk meer verpakkingsmateriaal wordt ingezameld dan bij een inzameling m.b.v. plastic zakken. Echter, vanuit financieel oogpunt heeft een inzameling met minicontainers niet de voorkeur. Het is financieel aantrekkelijker om plastic verpakkingsmateriaal op te nemen in een duocontainer, zeker nu naar verwachting de vergoeding voor het ingezamelde materiaal in de toekomst zal dalen (zie paragraaf 3.2: Besluit beheer verpakkingen). Plastic verpakkingsmateriaal wordt niet ingezameld m.b.v. wijkcontainers. Gelet op het volumineuze karakter van deze verpakkingen, zijn dan perscontainers gewenst die zowel in aanschaf als in onderhoud duur zijn. 39

Sommige gemeenten zijn niet overgegaan op een gescheiden inzameling van kunststof verpakkingen in de verwachting dat hergebruik van deze grondstoffen ook via nascheiding te realiseren is. De kunststoffen worden dan ná de inzameling uit het restafval gescheiden via allerlei bewerkingsstappen. Naar verwachting kunnen op die manier echter geen kunststoffen worden verkregen (tegen aanvaardbare kosten), die voldoende zuiver zijn om als grondstof te worden ingezet.

5.2.4 Oud papier en karton

De gescheiden inzameling van oud papier en karton (OPK) aan huis m.b.v. verenigingen is een beproefd systeem. In Lingewaard worden ook goede resultaten met dit systeem behaald (de scheidingsdoelstelling in procenten is reeds gerealiseerd). Aangezien er nog gemiddeld 11,5 kg herbruikbaar OPK per inwoner in het restafval zit, wordt wel gestreefd naar een optimalisatie van het inzamelsysteem. Zo zal in ieder geval de voorlichting over de OPK-inzameling worden verbeterd. Een hogere inzamelfrequentie (tweewekelijks in plaats van 1 x per maand) wordt niet overwogen. In 2012 is de volgende stelling gepresenteerd op de website van de gemeente: “Liever een wijkcontainer voor OPK waarvan ik op elk gewenst moment gebruik kan maken dan 24 keer per jaar een inzameling aan huis.” Circa 59% procent van de mensen die gestemd hebben op deze stelling, is het eens met de stelling. Het is bovendien de vraag of de verenigingen voldoende vrijwilligers kunnen leveren wanneer OPK met een hogere frequentie aan huis zou worden ingezameld. Met name in het restafval van hoogbouw zit nog veel OPK. Dit is een bekend fenomeen. Overwogen zou kunnen worden OPK-verzamelcontainers nabij hoogbouwcomplexen te plaatsen. Uitgaande van circa 2.000 hoogbouwaansluitingen en circa 100 huishoudens per OPK-verzamelcontainer zouden er dan circa 20 containers moeten worden geplaatst. Dit zou, uitgaande van ondergrondse containers, een investering van circa € 100.000 vergen. Aangezien de scheidingsdoelstelling voor OPK al is gerealiseerd, wordt een dergelijke investering op dit moment niet verstandig geacht. Mocht door welke oorzaak dan ook tijdens de planperiode ruimte binnen de begroting voor afvalbeheer ontstaan, dan kan deze maatregel alsnog worden getroffen. Een alternatieve mogelijkheid is minicontainers beschikbaar stellen aan hoogbouwcomplexen. Ook de introductie van een aparte minicontainer voor de inzameling van OPK bij de laagbouw kan worden overwogen. De ervaring leert dat hierdoor aanzienlijk meer OPK wordt ingezameld dan bij de maandelijkse huis-aan-huis van los (in doosjes e.d.) aangeboden OPK. Zorgen over de papier inzamelende verenigingen hoeven er niet te zijn. In diverse gemeenten hebben de verenigingen ook een rol (en dus inkomsten) gekregen bij de papierinzameling m.b.v. minicontainers. Zoals aangegeven in hoofdstuk 4 (doelstellingen) is het ook belangrijk dat de verenigingen een bijdrage leveren aan het afvalbeheer (lees: een rol blijven spelen bij de inzameling van OPK), omdat de bereidheid tot het scheiden van OPK en de sociale cohesie in Lingewaard hierdoor toeneemt. Gelet op het aantal laagbouwwoningen zouden in Lingewaard circa 17.200 minicontainers voor OPK nodig zijn. Dit zou een investering van circa € 500.000 vergen.

40

Met de individuele hoogbouwcomplexen zal in overleg worden getreden over eventuele aanpassingen aan de OPK-inzamelstructuur met het oog op een verbetering van de inzamelresultaten. In paragraaf 5.2.16 wordt toegelicht dat de bestaande duocontainers worden gehandhaafd en dat aan huishoudens in de laagbouw maximaal 1 extra container (een minicontainer) zal worden verstrekt. Dit betekent dat 3 soorten afval gescheiden bij de laagbouw kunnen worden ingezameld m.b.v. containers. In paragraaf 5.2.16 wordt aangegeven waarom OPK niet 1 van die 3 soorten afval is.

5.2.5 GFT-afval

De mogelijkheid zelf tuinafval te composteren, zal intensiever onder de aandacht worden gebracht. Hierdoor kan de hoeveelheid huishoudelijk afval namelijk worden beperkt (afvalpreventie!). De gemeente zal nagaan of vrijwilligers kunnen worden gevonden, die als “compostmeester” willen optreden om het zelf-composteren tot een succes te maken. De gemeente blijft in het najaar bladkorven plaatsen. GFT-afval wordt eens in de twee weken ingezameld. Bij een lagere inzamelfrequentie neemt de kans op hinder door stank, maden en insecten toe. Er zal voor worden gezorgd dat huishoudens kunnen beschikken over een inzamelmiddel (container) met voldoende opslagruimte voor het gescheiden GFT-afval. Er zit namelijk nog ruim 66 kg GFT-afval per inwoner in het restafval. GFT-afval is de grootste component van huishoudelijk restafval, zodat een gescheiden inzameling van GFT-afval een belangrijke bijdrage levert aan de gewenste reductie van de hoeveelheid restafval. GFT-afval is een goede grondstof voor de productie van compost en biogas. Bovendien zijn de verwerkingskosten van GFT-afval aanzienlijk lager dan die van restafval (gemiddeld in Nederland € 45 versus € 90 per ton).

5.2.6 Klein chemisch afval (KCA)

Het inzamelsysteem voor KCA wordt vooralsnog niet gewijzigd. De “gifbus” blijft operationeel tot het moment dat alle soorten KCA kunnen worden afgegeven op een moderne milieustraat. Op termijn zal afscheid worden genomen van de “gifbus”, omdat (a) het inzamelen m.b.v. een “gifbus” een relatief dure methode is, (b) in gemeenten waar én een milieustraat voor KCA beschikbaar is én een “gifbus” wordt ingezet, veruit het meeste KCA wordt ingezameld op de milieustraat en (c) uit de dialoog met burgers en wijkplatforms in 2012 en 2013 is gebleken dat men de voorkeur geeft aan een milieustraat waar op maandag t/m zaterdag KCA gratis kan worden afgegeven.

41

In de planperiode zal de voorlichting over de KCA-inzameling worden verbeterd. Daarbij zal ook worden gewezen op de mogelijkheden bepaalde KCA-stromen in winkels af te geven. Hierbij kan onder meer gedacht worden aan speciale containers voor de inzameling van frituurvet en –olie. Deze containers kunnen bijvoorbeeld worden geplaatst in supermarkten, bij (sport)clubs en op milieustraten, maar niet in de openbare ruimte. Bij plaatsing moet aandacht worden geschonken aan o.a. het aanwezige brandgevaar en vergunning technische aspecten. Vanaf september 2012 voeren het Voorlichtingsbureau MVO (margarine, vetten en oliën) en Stichting RIONED de landelijke campagne “Vet, recycle het”. Gemeenten kunnen op de campagne aansluiten. Ook de acties van Stibat in winkels, gericht op het inzamelen van batterijen, zullen blijvend onder de aandacht worden gebracht, evenals de mogelijkheid oude gasontladingslampen en spaarlampen in te leveren bij de aankoop van nieuwe energiezuinige lampen (“oud voor nieuw”). Er zal (binnen de beschikbare financiële middelen) ook een proef worden uitgevoerd om te bezien of het aanbod van KCA bij de “gifbus” kan worden vergroot door de “gifbus” langer op een geringer aantal standplaatsen aanwezig te laten zijn.

5.2.7 Luiers en incontinentiemateriaal

Er zal geen gescheiden inzameling van luiers en incontinentiemateriaal worden ingevoerd bij alle woningen in Lingewaard. De milieuvoordelen van een gescheiden inzameling en verwerking zijn onduidelijk. Wel zullen de bestaande voorzieningen voor de inzameling van incontinentiemateriaal van ouderen die dat nodig hebben, worden gehandhaafd . De gescheiden inzameling van luiers bij de kinderdagverblijven zal daarentegen worden beëindigd. Deze inzameling sluit niet aan op het principe “de vervuiler betaalt”. Bovendien is er een alternatief: het gebruik van katoenen luiers. Luiers en incontinentiemateriaal worden in de planperiode als restafval verwerkt.

5.2.8 Blik

In de planperiode zal geen gescheiden inzameling van blik worden ingevoerd, aangezien momenteel reeds circa 85% van het blik in Nederland wordt gerecycled (bron: Stichting Hergebruik Blik). Het blik kan eenvoudig worden teruggewonnen bij de verwerking van restafval in moderne afvalverbrandingsinstallaties.

5.2.9 Drankenkartons

In het restafval van Lingewaard zit per inwoner circa 6,8 kg drankenkartons. In diverse gemeenten in Nederland en ook in andere landen, zoals Duitsland en België, worden drankenkartons gescheiden ingezameld. Er wordt echter vooralsnog geen gescheiden inzameling van drankenkartons in 42

Lingewaard ingevoerd. De resultaten van de proefprojecten in Nederland worden afgewacht, aangezien het nut van een gescheiden inzameling en verwerking van drankenkartons niet door alle deskundigen wordt onderschreven. Zo worden de drankenkartons na de relatief kostbare gescheiden inzameling dikwijls gebruikt als secundaire brandstof, terwijl de calorische waarde van de drankenkartons ook kan worden benut als de drankenkartons als onderdeel van restafval worden verwerkt in moderne afvalverbrandingsinstallaties met een hoog energetisch rendement. Er zijn bovendien stoffen, zoals plastic verpakkingsmateriaal en oud papier en karton, die in een grotere hoeveelheid in het restafval voorkomen en die dus vanuit het oogpunt van hergebruik op dit moment interessanter zijn dan drankenkartons.

5.2.10 Afgedankte elektrische en elektronische apparatuur

De huidige voorzieningen voor de inzameling van AEEA zullen in stand blijven. Het vaker dan 1 keer per maand aan huis inzamelen van AEEA wordt niet noodzakelijk geacht, aangezien de inwoners van Lingewaard de gehele week (ook op zaterdag) AEEA gratis kunnen afgeven op de drie particuliere afvalbrengstations in Lingewaard. De voorlichting over de afgiftemogelijkheden voor AEEA zal worden uitgebreid. In het bijzonder zal de “oud voor nieuw regeling” (het gratis kunnen inleveren van een oud apparaat bij de aankoop van een nieuw apparaat) vaker onder de aandacht worden gebracht. Ook zullen de landelijke acties met betrekking tot een gescheiden inzameling van kleine elektrische en elektronische apparaten, bijvoorbeeld op scholen, waar mogelijk worden ondersteund d.m.v. voorlichting. Er worden geen speciale wijkcontainers voor de inzameling van klein elektronisch afval in Lingewaard geplaatst. Over de hiermee te bereiken inzamelresultaten bestaat nog onvoldoende duidelijkheid. Het lijkt bovendien een relatief dure inzamelmethode te zijn.

5.2.11 Grof tuinafval

De huidige voorzieningen voor de inzameling van grof tuinafval (vooral snoeihout) zullen in stand blijven. Het vaker dan 1 keer per maand gratis aan huis inzamelen van snoeihout wordt niet noodzakelijk geacht, aangezien de inwoners van Lingewaard de gehele week (ook op zaterdag) snoeihout kunnen afgeven op de drie particuliere afvalbrengstations in Lingewaard. Daar moet dan wel voor worden betaald, aangezien de gemeente op dit moment geen invloed heeft op het acceptatie- en tarievenbeleid van de afvalbrengstations. Dit is één van de redenen dat de haalbaarheid van een (boven)gemeentelijke moderne milieustraat zal worden onderzocht.

43

5.2.12 Herbruikbaar huisraad

De gemeente zal in haar voorlichting over afvalbeheer blijven wijzen op de mogelijkheid herbruikbaar huisraad te laten ophalen door (of af te geven bij) kringloopbedrijven.

5.2.13 Verhuisafval

De mogelijkheid verhuisafval aan huis te laten ophalen (tegen betaling) wordt geschrapt. Verhuisafval verschilt namelijk niet van grof huishoudelijk afval, waarvoor reeds voldoende afgiftemogelijkheden in Lingewaard bestaan en waarvan op maandag t/m zaterdag gebruik kan worden gemaakt. Op de afvalbrengstations kan het verhuisafval ook worden gescheiden in een aantal herbruikbare afvalcomponenten. Aangezien het verhuisafval momenteel door de gemeente zelf wordt ingezameld, zal nog moeten worden bezien wat de (financiële) gevolgen van de nieuwe beleidslijn zijn.

5.2.14 Overig grof huishoudelijk afval

De inzameling van grof huishoudelijk afval aan huis moet op basis van de vigerende weten regelgeving blijven plaatsvinden (zie paragraaf 3.2: Wet milieubeheer). Het aantrekkelijker maken van deze inzameling aan huis (bijvoorbeeld door vaker dan 1 keer per maand in te zamelen) past echter niet in een beleid dat gericht is op hergebruik van afval. Het verdient de voorkeur dat grof huishoudelijk afval en verhuisafval zoveel mogelijk door de burgers naar een milieustraat wordt gebracht waar volop scheidingsmogelijkheden voorhanden zijn. Het aan huis ingezamelde grofvuil wordt momenteel verbrand in een installatie met een hoog energetisch rendement (dit is een vorm van nuttige toepassing van afval). Hergebruik van afval heeft beleidsmatig echter de voorkeur boven nuttige toepassing. Nascheiding van aan huis ingezameld grofvuil, gericht op hergebruik van materialen, is een alternatief dat in de toekomst kan worden overwogen. Het huidige verwerkingscontract voor grofvuil loopt namelijk pas eind 2019 af.

5.2.15 Milieustraat

Er bestaat behoefte aan een moderne milieustraat. Deze behoefte komt voort uit de in paragraaf 2.3.2 vermelde nadelen van de huidige situatie in Lingewaard met drie particuliere afvalbrengstations. Overigens wordt opgemerkt dat deze situatie ook voordelen heeft. Door de geografische situering is de afstand tot de afvalbrengstations beperkt. En de combinatie met andere bedrijfsactiviteiten van de particuliere firma’s heeft zeker een positief effect op diverse kostenposten. 44

Onderzocht wordt of en zo ja hoe de inwoners van Lingewaard in de nabije toekomst gebruik kunnen maken van één of meerdere moderne milieustraten. In het haalbaarheidsonderzoek worden zowel bovengemeentelijke alternatieven als lokale alternatieven (in samenwerking met het lokale bedrijfsleven) beschouwd. Het haalbaarheidsonderzoek is reeds gestart en de eerste resultaten worden eind 2013 verwacht. Het onderzoek wordt in samenwerking met de gemeente Overbetuwe uitgevoerd. Het studiegebied bestrijkt niet alleen het grondgebied van Overbetuwe en Lingewaard, maar ook het deel van de gemeente Nijmegen ten noorden van de Waal waar grote woonwijken worden gerealiseerd. Een nieuwe milieustraat voor de inwoners van Overbetuwe en Lingewaard is mogelijk ook interessant voor de inwoners van die nieuwe woonwijken.

5.2.16 Inzamelmiddelen

Restafval wordt niet ingezameld m.b.v. plastic zakken. Hier liggen met name Arbo-overwegingen aan ten grondslag. Bij het gebruik van plastic zakken ontstaat ook regelmatig zwerfvuil in de openbare ruimte (oorzaken: zakken niet goed gesloten; openen zakken door zwerfkatten, kraaien etc.). Restafval wordt ingezameld m.b.v. minicontainers en/of verzamelcontainers, maar bij voorkeur niet in duocontainers, omdat dit een zuivere toepassing van het principe “de vervuiler betaalt” bemoeilijkt. De bestaande duocontainers worden gehandhaafd om kapitaalvernietiging c.q. investeringen in vervangende inzamelmiddelen te voorkomen. De duocontainers worden bij voorkeur als grondstoffencontainers gebruikt. Aan huishoudens in de laagbouw wordt maximaal 1 extra container (een minicontainer) beschikbaar gesteld voor het inzamelen van afval. Het ruimtebeslag van containers bij laagbouwwoningen mag niet te groot worden, maar er moet iets gebeuren om de nieuwe doelstellingen inzake hergebruik te realiseren. Bij diverse projecten in Nederland is bovendien gebleken dat de weerstand tegen het hebben van meerdere containers veelal slechts van tijdelijke aard is. Er worden vooralsnog geen mengsels van afvalcomponenten ingezameld die na inzameling alsnog moeten worden gescheiden. Op basis van bovenstaande randvoorwaarden t.a.v. de inzamelmiddelen kunnen 3 soorten afval gescheiden bij de laagbouwwoningen worden ingezameld (2 in de duocontainer en 1 in de minicontainer). Gelet op de eerdere beleidskeuzes, moet hierbij een keuze worden gemaakt uit de volgende soorten afval: restafval, GFT-afval, plastic verpakkingsmateriaal en oud papier en karton. Om het financiële instrument DIFTAR zo zuiver mogelijk te kunnen toepassen wordt restafval bij voorkeur m.b.v. minicontainer ingezameld in plaats van duocontainers.

45

GFT-afval is de afvalfractie met de hoogste doelstelling in kg/inwoner en met het slechtste resultaat (scheidingspercentage) bij de gescheiden inzameling. Het is dan ook verstandig GFT-afval eveneens aan huis in te zamelen m.b.v. containers. Resteert de vraag welke afvalstroom naast het GFT-afval in de duocontainer zal worden ingezameld (plastic verpakkingsmateriaal of oud papier en karton?). Om met name de volgende redenen wordt dan voor plastic verpakkingsmateriaal gekozen: (a) de vergoeding voor ingezameld plastic verpakkingsmateriaal gaat naar verwachting omlaag (zie paragraaf 3.2), zodat behoefte bestaat aan een relatief goedkope inzamelmethode, (b) al circa 86% van het oud papier en karton wordt gescheiden ingezameld, voor plastic verpakkingsmateriaal is het scheidingspercentage pas circa 63% en (c) bij de inzameling van plastic verpakkingsmateriaal m.b.v. duocontainers worden prima resultaten bereikt (in Venlo in 2012 19,8 kg/inwoner; in Lingewaard m.b.v. zakken 15,5 kg/inwoner).

5.3 Beschrijving beleidsalternatieven Op basis van de beleidskeuzes in paragraaf 5.2 resteren de volgende beleidsalternatieven: Alternatief 1 Dit alternatief komt nagenoeg volledig overeen met de huidige situatie. Alle huishoudelijke afvalstromen worden ingezameld, zoals nu het geval is. Teneinde de resultaten bij de gescheiden inzameling enigszins te verbeteren wordt wel meer aandacht geschonken aan de voorlichting en worden de locaties van de wijkcontainers voor glas en textiel geoptimaliseerd. Ook wordt gezorgd voor een betere monitoring van de (gescheiden) inzameling en verwerking van afvalstromen. Alternatief 2 In dit alternatief wordt de duocontainer bij de laagbouw gebruikt voor de inzameling van restafval en plastic verpakkingsmateriaal. De duocontainers worden tweewekelijks geleegd. Een nieuw inzamelmiddel wordt in de laagbouw benut voor de inzameling van GFT-afval. Hierbij kan men kiezen uit een 120 liter minicontainer en een 40 liter emmer. Het GFT-afval wordt in de zomermaanden wekelijks ingezameld en de rest van het jaar tweewekelijks. Bij de hoogbouw wordt het restafval, GFT-afval en plastic verpakkingsmateriaal ingezameld m.b.v. verzamelcontainers in afsluitbare cocons. Oud papier en karton wordt zowel bij de hoogbouw als de laagbouw ingezameld, zoals in de huidige situatie. Dat geldt ook voor glas, textiel, KCA en grof huishoudelijk afval. Ter beperking van de hoeveelheid restafval wordt een DIFTAR-systeem gehanteerd. De voorlichting wordt uitgebreid en burgerparticipatie bevorderd. Ook wordt gezorgd voor een betere monitoring van de (gescheiden) inzameling en verwerking van afvalstromen.

46

Dit alternatief komt overeen met het amendement dat tijdens de raadsvergadering op 19 september door de CDA-fractie is ingediend.

Alternatief 3 In dit alternatief wordt de duocontainer bij de laagbouw gebruikt voor de inzameling van GFT-afval en plastic verpakkingsmateriaal. De duocontainers worden dus volledig gebruikt als grondstoffencontainer. De duocontainers worden tweewekelijks geleegd. Een nieuwe minicontainer wordt in de laagbouw benut voor de inzameling van restafval. Hierbij wordt uitgegaan van een 180 liter minicontainer (afwijkende volumes zijn evenwel inpasbaar in het diftar-beleid). De minicontainer kan tweewekelijks ter lediging worden aangeboden. Bij de hoogbouw wordt het restafval en GFT-afval ingezameld m.b.v. afsluitbare verzamelcontainers. Plastic verpakkingsmateriaal wordt bij de hoogbouw ingezameld m.b.v. zakken. Deze zakken worden opgehaald in de duocontainer route d.w.z. tweewekelijks. Oud papier en karton wordt ingezameld, zoals in de huidige situatie. Dat geldt ook voor glas, textiel, KCA en grof huishoudelijk afval. Ter beperking van de hoeveelheid restafval wordt een DIFTAR-systeem gehanteerd. De voorlichting wordt uitgebreid en burgerparticipatie bevorderd. Verder worden de locaties van de wijkcontainers voor glas en textiel geoptimaliseerd. Ook wordt gezorgd voor een betere monitoring van de (gescheiden) inzameling en verwerking van afvalstromen. Mogelijk toekomstbeeld Er is ook een inzamelconcept beschouwd waarin de duocontainers bij de laagbouw worden gebruikt voor de inzameling van GFT-afval en plastic verpakkingsmateriaal, nieuwe minicontainers in de laagbouw worden benut voor de inzameling van oud papier en karton, en restafval van zowel de laagbouw als de hoogbouw wordt ingezameld m.b.v. ondergrondse verzamelcontainers op een loopafstand van circa 150 meter. Dit inzamelconcept wordt door een aantal gemeenten momenteel geïntroduceerd. Met die nieuwe inzamelsystemen worden goede milieuresultaten geboekt. De invoering ervan vergt evenwel aanzienlijke investeringen. Tegenover die extra kosten staan ook baten. Zo behoeft er minder restafval te worden verbrand en worden extra inkomsten verkregen uit de afzet van herbruikbare stoffen. Hoe e.e.a. financieel uitpakt, is op dit moment nog onvoldoende helder. De nieuwe inzamelsystemen zijn tot nu toe op beperkte schaal toegepast en veelal uitsluitend in laagbouwwijken en stedelijk gebied. Een systeem met wijkcontainers voor restafval lijkt bovendien minder geschikt voor een landelijke gemeente als Lingewaard met veel woningen in het buitengebied. Het zou tevens een zeer ingrijpende wijziging van het huidige inzamelsysteem zijn, terwijl diverse bewoners hebben aangegeven dat zij het introduceren van alleen een nieuwe minicontainer al een grote stap vinden. Daarom wordt het nieuwe inzamelconcept nog geen realistisch alternatief voor Lingewaard geacht.

47

5.4 Vergelijking alternatieven en motivering voorkeursalternatief Bij het vergelijken van de drie beleidsalternatieven zijn de in tabel 15 getoonde beoordelingscriteria gehanteerd. De beoordelingscriteria zijn deels kwantitatief en deels kwalitatief. Tabel 16 presenteert de resultaten van de vergelijking.

Tabel 15: Overzicht beoordelingscriteria beleidsalternatieven Beoordelingscriterium

Toelichting

Toename gescheiden ingezamelde hoeveelheid afval.

Hoeveel kg afval wordt er per inwoner extra gescheiden ingezameld door de in het beleidsalternatief getroffen maatregelen? Met hoeveel kg/inwoner wordt de hoeveelheid restafval gereduceerd? Wat zijn de netto-meerkosten per jaar als gevolg van de in het beleidsalternatief getroffen maatregelen, uitgedrukt in Euro’s per inwoner?

Meerkosten.

Ruimtebeslag inzamelmiddelen.

Hoeveel ruimte nemen de bij een laagbouwwoning toegepaste inzamelmiddelen in beslag in het beleidsalternatief?

Risico vervuiling afvalcomponenten.

Hoe groot is het risico dat een afvalcomponent door een andere afvalcomponent wordt vervuild als gevolg van de in het beleidsalternatief gekozen inzamelsystemen?

Inbreng organisaties voor het goede doel

In welke mate zijn organisaties werkend voor het goede doel in het beleidsalternatief betrokken bij de gescheiden inzameling van afval.

Inbreng lokale verenigingen en organisaties.

In welke mate zijn lokale verenigingen en organisaties in het beleidsalternatief betrokken bij de gescheiden inzameling van afval.

Zuivere toepassing principe “de vervuiler betaalt”.

In welke mate wordt het principe “de vervuiler betaalt” zuiver toegepast in het beleidsalternatief? Is de variabele component van de afvalstoffenheffing uitsluitend gerelateerd aan de hoeveelheid restafval? Kan het gekozen alternatief in heel Lingewaard worden ingevoerd? Zijn de gekozen inzamelsystemen ook geschikt voor het buitengebied?

Toepasbaarheid gekozen inzamelsystemen.

Draagvlak bij inwoners

Hoe groot is naar verwachting het draagvlak bij de inwoners voor het beleidsalternatief.

Inpasbaarheid toekomstige ontwikkelingen.

Kunnen de in het beleidsalternatief gebruikte inzamelmiddelen in de toekomst anders worden ingezet als de inzichten m.b.t. te 48

Beoordelingscriterium

Toelichting scheiden afvalstoffen wijzigen?

Tabel 16: Resultaten vergelijking beleidsalternatieven 1

2

Huidige situatie +

Toename gescheiden ingezamelde hoeveelheid afval.

3 Duo: GFT/plastic Mini: rest

8,6 kg/inwoner

10,9 kg/inwoner

3,39

-

+

-

-

Risico vervuiling afvalcomponenten.

-

-

+

Inbreng organisaties voor het goede doel.

+

+

+

Inbreng lokale verenigingen en organisaties.

+

+

+

Zuivere toepassing principe “de vervuiler betaalt”.

-

-

+

Toepasbaarheid gekozen inzamelsystemen.

+

+

+

+

-

-

+

+

+

Meerkosten (in Euro per aansluiting per jaar).

4,2 kg/inwoner

Duo: rest/plastic Mini: GFT

-

0,17

2,40

Ruimtebeslag inzamelmiddelen.

Draagvlak bij inwoners

Inpasbaarheid toekomstige ontwikkelingen.

Een + beoordeling betekent dat het beleidsalternatief op het criterium positief scoort. Een - beoordeling betekent dat het beleidsalternatief op het criterium minder goed scoort dan de beleidsalternatieven die een + beoordeling hebben gekregen. Op basis van bovenvermelde beoordelingsresultaten wordt ALTERNATIEF 3 als het VOORKEURSALTERNATIEF aangemerkt !

49

Bijlage 5 bevat een samenvattend overzicht van de nieuwe maatregelen die samenhangen met de uitvoering van het voorkeursalternatief, alsmede een indicatieve planning voor de uitvoering van die maatregelen. De voorkeur voor alternatief 3 wordt als volgt toegelicht: Toelichting beoordeling “Toename gescheiden ingezamelde hoeveelheid afval” De in tabel 16 gepresenteerde hoeveelheden zijn berekend, uitgaande van verwachte effecten van maatregelen (zie bijlage 4). In alternatief 2 wordt naar verwachting 8,6 kg/inwoner extra afval gescheiden ingezameld door de getroffen maatregelen en in alternatief 3 10,9 kg/inwoner. Toelichting beoordeling “Meerkosten” De in tabel 16 gepresenteerde bedragen zijn berekend, uitgaande van verwachte financiële effecten (baten en lasten) van maatregelen (zie bijlage 4). Het voorkeursalternatief 3 leidt naar verwachting tot ruim € 2,00 aan minderkosten per aansluiting per jaar. Alternatief 2 leidt naar verwachting tot ruim € 3,00 aan meerkosten per aansluiting. Alle genoemde bedragen zijn inclusief compensabele BTW (21%). Opgemerkt wordt dat de gepresenteerde kostenverschillen gebaseerd zijn op indicatieve kostenberekeningen. Daarbij is ook een worst case scenario doorgerekend. Die berekening laat zien dat de meerkosten per aansluiting per jaar in de alternatieven 2 en 3 respectievelijk ruim € 5,00 en bijna € 1,00 bedragen. Toelichting beoordeling “Ruimtebeslag inzamelmiddelen” In de beleidsalternatieven 2 en 3 hebben alle laagbouwwoningen een duocontainer en daarnaast een minicontainer van 120 liter (in alternatief 2) of 180 liter (in alternatief 3). Het ruimtebeslag van de inzamelmiddelen ontloopt elkaar dus niet veel in genoemde drie alternatieven. In alternatief 1 is sprake van een geringer ruimtebeslag, omdat de laagbouwwoningen daar uitsluitend een duocontainer hebben. Alternatief 1 heeft daarom een betere beoordeling gekregen dan de alternatieven 2 en 3. Toelichting beoordeling “Risico vervuiling afvalcomponenten” In alle drie beleidsalternatieven wordt een duocontainer gebruikt voor de inzameling van twee verschillende soorten afval. Als de hoeveelheid van de ene soort afval aanmerkelijk groter is dan de hoeveelheid van de andere soort afval, dan bestaat het risico dat afval in het verkeerde compartiment komt. Vervuiling van een herbruikbare afvalcomponent kan ook ontstaan als die component samen met restafval in duocontainers wordt ingezameld en men gelet op het DIFTARsysteem de duocontainer zo weinig mogelijk keren wenst aan te bieden. Vervuiling kan ook optreden als de twee met de duocontainer ingezamelde soorten afval visueel en gevoelsmatig niet veel van elkaar verschillen. Het risico dat plastic verpakkingsmateriaal in de duocontainer vervuild wordt door de andere afvalfractie, is naar verwachting in alternatief 2 groter dan in alternatief 3.

50

In alternatief 3 worden namelijk twee totaal verschillende afvalfracties (GFT-afval en plastic verpakkingsmateriaal) in de duocontainer ingezameld en kan een incidenteel te groot aanbod van die fracties in de minicontainer voor restafval worden geworpen. In alternatief 2 daarentegen lijken de twee afvalfracties in de duocontainer meer op elkaar (in beide fracties zitten plastics) en is “overloop” van restafval naar het plastic verpakkingsmateriaal eenvoudig mogelijk. Beleidsalternatief 3 met een duocontainer voor GFT en plastic verpakkingsmateriaal heeft daarom een betere beoordeling gekregen dan de beleidsalternatieven 1 en 2 met respectievelijk een duocontainer voor restafval en GFT en een duocontainer voor restafval en plastic verpakkingsmateriaal. Toelichting beoordeling “Inbreng organisaties voor het goede doel” In de drie beleidsalternatieven wordt de inzameling van textiel uitgevoerd door organisaties werkend voor het goede doel. Alle beleidsalternatieven hebben daarom een positieve beoordeling ontvangen. Toelichting beoordeling “Inbreng lokale verenigingen en organisaties” In de drie beleidsalternatieven zijn lokale verenigingen en organisaties betrokken bij de inzameling van oud papier en karton. Alle beleidsalternatieven hebben daarom een positieve beoordeling ontvangen. Toelichting beoordeling “Zuivere toepassing principe de vervuiler betaalt” Het principe “de vervuiler betaalt” wordt in alternatief 2 minder zuiver toegepast dan in alternatief 3. Ter toelichting: Het financiële instrument DIFTAR wordt ingezet om afvalscheiding te bevorderen en daarmee de hoeveelheid restafval te beperken. Minder restafval betekent normaliter ook dat de container voor restafval minder vaak ter lediging moet worden aangeboden. Echter, bij een duocontainer is dat niet per definitie het geval. Het aanbiedmoment van de duocontainer wordt namelijk niet altijd bepaald door de hoeveelheid restafval. Het kan zijn dat het compartiment voor de andere afvalstof (plastic verpakkingsmateriaal) eerder vol is dan het compartiment voor restafval. Wordt dus veel van die andere afvalcomponent gescheiden dan moet de duocontainer eerder ter lediging worden aangeboden en betaalt een huishouden een hogere afvalstoffenheffing. Afvalscheiding wordt door DIFTAR dan niet beloond, maar bestraft. Het gebruiken van een duocontainer voor de inzameling van restafval en plastic verpakkingsmateriaal is bekend geworden als het “systeem Venlo”, omdat het in die gemeente op grote schaal wordt toegepast. Echter Venlo kent geen DIFTAR en is ook geenszins van plan DIFTAR in te voeren. Toelichting beoordeling “Toepasbaarheid gekozen inzamelsystemen” De inzamelsystemen in de beleidsalternatieven 1, 2 en 3 kunnen in alle delen van Lingewaard worden toegepast. Toelichting beoordeling “Draagvlak bij inwoners” Voor de inwoners zijn naar verwachting met name de aspecten “kosten”, “milieu“ en “ruimtebeslag inzamelmiddelen” van belang. Het gewicht dat aan de drie aspecten afzonderlijk wordt toegekend kan bij ieder individu verschillen. Aangenomen is dat in de huidige economische situatie vooral de kosten belangrijk worden geacht. Daarom hebben de beleidsalternatieven 2 en 3 een mindere beoordeling ontvangen dan alternatief 1. 51

Toelichting beoordeling “Inpasbaarheid toekomstige ontwikkelingen” In de beleidsalternatieven 1, 2 en 3 kunnen relatief eenvoudig wijzigingen in het inzamelsysteem worden doorgevoerd. De gebruikte duocontainers en minicontainers kunnen voor de inzameling van verschillende huishoudelijke afvalcomponenten worden gebruikt.

52

6. FINANCIËLE CONSEQUENTIES Het uitvoeren van de in bijlage 5 vermelde maatregelen leidt tot extra kosten, maar ook tot extra baten. Voor het jaar 2015 is een kosten-baten-analyse uitgevoerd. Uit die analyse blijkt dat in 2015 sprake zal zijn van circa € 46.000 lagere netto-kosten per jaar (zie tabel 17 en bijlage 4). Dit betekent dat het nieuwe afvalstoffenbeleid (voorkeursalternatief 3) niet noopt tot een verhoging van de afvalstoffenheffing. Het voorkeursalternatief 3 leidt naar verwachting tot circa € 2,00 aan minderkosten per aansluiting per jaar. Er is ook een worst case scenario doorgerekend. Die berekening laat zien dat de meerkosten per aansluiting per jaar bijna € 1,00 kunnen bedragen. Tabel 17: Kosten en baten voorkeursalternatief Kostenpost Extra kapitaallasten t.g.v. nieuwe investeringen. Meerkosten inzameling afvalstromen. Minderkosten verwerking afvalstromen Meerkosten onderhoud inzamelmiddelen Meerkosten voorlichting TOTAAL

Baten en lasten

(Euro/jaar) 76.848 - 64.632 - 124.778 6.233 60.500 - 45.830

Alle genoemde bedragen zijn inclusief compensabele BTW (21%). Omdat de kosten-baten-analyse gebaseerd is op diverse aannames, is ook een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd (zie bijlage 4).

53

BIJLAGEN

54

Bijlage 1: Begrippenlijst In de linker kolom opgenomen begrippen hebben de betekenis die daaraan in de rechter kolom is toegekend. Begrip

Betekenis

Achterbelading

Een inzamelsysteem, waarbij minicontainers aan de achterkant van het inzamelvoertuig worden opgepakt en geleegd.

AEEA

Afgedankte elektrische en elektronische apparatuur. Zie ook ewaste.

Afvalbeheer

De gehele keten van afvalscheiding aan de bron, inzamelen, vervoeren, opslaan, bewerken, nuttig toepassen en verwijderen van afvalstoffen.

Afvalbeheerbijdrage

Door producenten of importeurs aan een gezamenlijk fonds af te dragen bijdrage voor door hen nieuw op de markt gebrachte producten, zoals elektr(on)ische apparatuur. Het fonds wordt gebruikt voor de financiering van producentenverantwoordelijkheid. Oude naam is verwijderingsbijdrage.

Afvalbrengstation

Een locatie waar burgers (en bedrijven) hun afval gescheiden kunnen aanbieden.

Afvalcomponent

Enkelvoudig bestanddeel van een afvalstroom. Een specifieke component van het huishoudelijk afval, zoals papier, glas en textiel.

Afvalfractie

Afgescheiden afvalstoffen bestaande uit een of meerdere componenten. Een specifieke fractie van het huishoudelijk afval, zoals groente-, fruit- en tuinafval.

Afvalkalender

Kalender waarop zichtbaar is wanneer, waar en hoe de verschillende huishoudelijke afvalstromen worden ingezameld.

Afvalstoffen

Alle stoffen, preparaten of andere producten die behoren tot de productcategorieën die zijn genoemd in bijlage I van de Kaderrichtlijn afvalstoffen, waarvan de houder zich ontdoet, wil ontdoen of moet ontdoen.

Afvalstoffenheffing

Belasting ter dekking van de afvalbeheerkosten.

Afvalstoffenplan

Een beleidsplan met betrekking tot het beheer van afvalstoffen.

AVI

Afvalverbrandingsinstallatie

Belader

Medewerker van het inzamelbedrijf die ervoor zorgt dat de afvalcontainers worden geleegd.

Benchmark

Een systematisch onderzoek naar de prestaties en onderliggende processen en methoden van meerdere organisaties op een bepaald gebied, met als doel de eigen prestaties te plaatsen en te verbeteren.

Bewerken

Veranderen van de aard of hoedanigheid van de afvalstof door het behandelen met fysisch en/of chemische of biologische 55

Begrip

Betekenis methoden voor nuttige toepassing of verwijdering.

Biogas

Een energierijk gasmengsel dat ontstaat bij de vergisting van organisch materiaal.

Biomassa

Organisch materiaal, geschikt voor de productie van biogas of geschikt als brandstof voor de productie van warmte en/of elektriciteit.

Bladafval

Bladeren van bomen en struiken die in de herfstperiode in grote hoeveelheden vrijkomen.

Bladkorf

Een korf, in de herfstperiode geplaatst in de openbare ruimte, waar burgers bladeren in kunnen werpen.

BSA

Bouw- en sloopafval

Bouw- en sloopafval

Afval dat vrijkomt bij het bouwen, renoveren en slopen van gebouwen en andere bouwwerken, waaronder ook in de wegen waterbouw.

City bin

Een kleine container/emmer met deksel voor het inzamelen van GFT-afval bij woningen (vooral hoogbouwwoningen) die geen ruimte hebben voor een minicontainer.

Compost

Het eindproduct van een composteringsproces, dat met name wordt toegepast om de bodemstructuur te verbeteren.

Composteren

Het afbreken van organisch materiaal door micro-organismen in een omgeving met zuurstof.

Composthoop

Een hoop organisch materiaal dat gecomposteerd wordt.

DIFTAR

Deze afkorting staat voor gedifferentieerde tarieven. Een huishouden betaalt een belasting (de afvalstoffenheffing) die uit een vast deel en een variabel deel bestaat. De hoogte van het variabele deel is afhankelijk van de hoeveelheid afval die het huishouden produceert.

Drankenkarton

Kartonnen verpakking (met laagje aluminium ontwikkeld) voor vloeibare zuivelproducten, vruchtensappen, wijn, etc.

Duocontainer

Een minicontainer met tussenschot c.q. met twee compartimenten, waarmee twee verschillende soorten afval gelijktijdig kunnen worden aangeboden en ingezameld.

Duurzaam

Tijdsduur: Bestendig of lang meegaand. Duurzame ontwikkeling: een strategie of productiemethode die de natuurlijke hulpbronnen of grondstoffen niet uitput.

E-tainer

Wijkcontainer voor de inzameling van kleine elektrische apparaten.

Gescheiden inzameling

Het apart inzamelen bij de bron of door collectieve inzamelmiddelen van een deel van een afvalstroom (bijvoorbeeld GFT-afval, papier/karton, glas) op zo’n wijze dat menging of samenvoeging van de onderscheiden afvalfracties of afvalcomponenten wordt voorkomen.

GFT-afval

Groente-, fruit- en tuinafval

GHA

Grof huishoudelijk afval 56

Begrip

Betekenis

Grof huishoudelijk afval

Afvalstoffen afkomstig van particuliere huishoudens – behoudens voor zover het afgegeven of ingezamelde bestanddelen van die afvalstoffen betreft, die zijn aangewezen als gevaarlijke afvalstoffen – dat zo afwijkt naar aard, samenstelling of omvang (volume of afmetingen) dat deze apart aan een inzameldienst of verwerker van afvalstoffen wordt aangeboden.

Gifbus

Een voertuig waarmee klein chemisch afval wordt ingezameld.

Glasbakkendichtheid

Het aantal glasbakken per aantal inwoners, bijvoorbeeld 1 glasbak per 650 inwoners.

Green bag

Een grote zak voor het gescheiden aanbieden van tuinafval.

Grofvuil

In Lingewaard wordt onder grofvuil het te verbranden grof huishoudelijk afval verstaan.

Grondstof

Materiaal, gebruikt in een proces om iets te maken of te fabriceren.

Handhaving

Het toezien op de naleving van weten regelgeving.

Herbruikbaar huisraad

Afgedankte banken, kasten, tafels, stoelen e.d. die nog van voldoende kwaliteit zijn om opnieuw te worden gebruikt.

Hergebruik

Het als product of materiaal opnieuw gebruiken van een afvalstof.

HHA

Huishoudelijk afval

Huishoudelijk afval

Afvalstoffen afkomstig van particuliere huishoudens, behoudens voor zover het afgegeven of ingezamelde bestanddelen van die afvalstoffen betreft, die zijn aangewezen als gevaarlijke afvalstoffen.

Huishoudelijk restafval

Mengsel van afvalstoffen dat ontstaat bij huishoudens, nadat afzonderlijke componenten (GFT-afval, papier/karton, glas, etc.) gescheiden zijn gehouden en gescheiden worden ingezameld/afgevoerd.

Incontinentiemateriaal

Producten voor volwassenen voor het opvangen van urine en/of ontlasting, die ongecontroleerd het lichaam verlaat.

Inzamelen

Het ophalen van afvalstoffen bij een persoon die zich van die afvalstoffen ontdoet door afgifte aan degene die de afvalstoffen ophaalt.

KCA

Klein chemisch afval

Klein chemisch afval

Huishoudelijk afval waar chemische stoffen in zitten die schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu. Producten die tot het KCA behoren, zijn vermeld op de KCA-lijst op de website van Milieu Centraal.

KGA

Klein gevaarlijk afval

Klein gevaarlijk afval

Klein gevaarlijk afval (afkomstig van bedrijven, onder meer van Kca-depots)

LAP

Landelijk afvalbeheerplan

Milieustraat

Een locatie waar burgers (en bedrijven) hun afval gescheiden 57

Begrip

Betekenis kunnen aanbieden.

Mini

Minicontainer

Minicontainer

Een verplaatsbare container met twee wielen voor het bewaren van afval.

Nascheiding

Het handmatig of mechanisch afzonderen van componenten uit afvalstoffen uit een behandelde stroom. Het scheiden van afval, nadat het ongescheiden is ingezameld.

Omgekeerd inzamelen

Een inzamelconcept, waarbij recyclebare afvalstromen met een hoog serviceniveau worden ingezameld, maar restafval door burgers zelf naar (ondergrondse) verzamelcontainers moet worden gebracht.

Ondergrondse container

Een verzamelcontainer voor afval die zich grotendeels ondergronds bevindt.

OPK

Oud-papier en karton

Overslaan

Verrichten van alle handelingen op een locatie, waarbij afvalstoffen vanuit een opbergmiddel respectievelijk transportmiddel in een ander opbergmiddel respectievelijk transportmiddel worden overgebracht. Hieronder vallen bijvoorbeeld beladen, lossen, hevelen, enz. met bijvoorbeeld kranen, transportbanden en leidingen.

Oud-papier

Afgedankt papier en karton.

Politieke Markt

Een bijeenkomst van raadsleden en burgers waar van gedachten wordt gewisseld over door de gemeenteraad te behandelen onderwerpen.

Producentenverantwoordelijkheid

Verantwoordelijkheid van producenten en importeurs voor hun product in het afvalstadium.

Preventie

Het voorkomen en beperken van het ontstaan van afvalstoffen en het verminderen van de milieuschadelijkheid van afvalstoffen.

Recycling

Het omzetten van afval in een nieuw product of nieuwe grondstof.

Restafval

Al het huishoudelijk afval dat niet gescheiden wordt ingezameld en dat past in een 60 liter vuilniszak.

Rolcontainer

Een verplaatsbare container voor afval (op 2 of vier wielen).

Scheiding aan de bron

Het scheiden van afvalstoffen op de plaats waar het afval ontstaat d.w.z. in een huishouden, bedrijf, instelling, etc.

Snoeihout

Organisch tuinafval met zodanige afmetingen dat het niet als GFT-afval kan worden aangebonden.

Social return

Aanpak, waarbij de overheid bij het verstrekken van inkoopopdrachten de opdrachtnemer verplicht of stimuleert bij de uitvoer ook kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt te betrekken.

Stedelijkheidsklasse

De mate van stedelijkheid, uitgedrukt in het aantal adressen per vierkante kilometer.

Stibat

Stichting inzameling batterijen 58

Begrip

Betekenis

Vergisten

Het afbreken van organisch materiaal door micro-organismen in een omgeving zonder zuurstof.

Verhuisafval

Afval dat vrijkomt bij verhuizingen.

Verwerken

Het nuttig toepassen of verwijderen van afvalstoffen, alsmede de handelingen die daartoe leiden.

Verzamelcontainer

Een container voor afval die door meerdere huishoudens wordt gebruikt.

Vlakglas

Glas gebruikt in kozijnen, deuren, ramen e.d.

WEB

Wit- en bruingoed. Zie ook AEEA.

Wecycle

Een Nederlandse organisatie die de inzameling en recycling organiseert van e-waste (elektronisch afval).

Wijkcontainer

Een verzamelcontainer voor gescheiden afval die door meerdere huishoudens wordt gebruikt.

Wit- en bruingoed

Witgoed: elektrische huishoudelijke apparatuur, zoals koelkasten, wasmachines, droogtrommels en diepvriezers. Bruingoed: elektronische apparatuur, zoals televisies en radio’s.

Zijbelading

Een inzamelsysteem, waarbij minicontainers aan de zijkant van het inzamelvoertuig (zonder tussenkomst van een belader) worden opgepakt en geleegd.

59

Bijlage 2: Sorteeranalyses restafval Periodiek laat de gemeente Lingewaard onderzoek uitvoeren naar de samenstelling van het huishoudelijke restafval. Ook in 2012 zijn monsters van het restafval genomen in zowel de kernen als het buitengebied van Lingewaard. Deze monsters zijn vervolgens gesorteerd om de samenstelling van het restafval te bepalen (zie tabel 1). Tabel 1: Resultaten onderzoek samenstelling restafval Sorteeranalyses 2012

Kilogram per inwoner per jaar in restafval Laagbouw Laagbouw Gemiddeld Hoogbouw buitengebied kernen (*)

GFT keukenafval GFT tuinafval Kunststof verpakkingen Kunststof overig Oud-papier en karton herbr. Oud-papier en karton overig Glas Textiel Luiers Drankenkartons Metalen Apparaten Hout Steen/puin KCA Zeefdoorval (0-20 mm) Overig Totaal

61,6 3,2 7,9 7,6 10,1 9,5 5,2 7,6 4,5 7,4 9,3 1,3 1,4 8,2 1,3 20,3 8,8 175

56,8 8,5 8,0 5,2 10,9 8,5 7,6 5,4 9,1 6,7 9,1 0,9 1,4 5,8 0,2 20,1 10,8 175

65,4 11,7 8,7 6,1 18,0 9,0 10,3 8,4 8,3 6,1 6,7 0,7 2,1 0,7 0,1 10,0 2,5 175

58,6 7,8 8,0 5,8 11,5 8,7 7,4 6,1 8,1 6,8 8,9 1,0 1,5 5,8 0,4 19,1 9,6 175

(*) Uitgaande van 20 % inwoners “laagbouw buitengebied”, 70 % inwoners “laagbouw kernen” en 10 % inwoners “hoogbouw”.

Uit de informatie in de tabel kan geconcludeerd worden dat het restafval nog veel stoffen bevat die (mits apart ingezameld) als grondstof kunnen worden gebruikt. Opvallend zijn de volgende resultaten: 

met name het aandeel keukenafval is aanzienlijk (33 procent van de totale hoeveelheid restafval);



het restafval uit het buitengebied bevat weinig tuinafval;



het restafval van bewoners hoogbouw bevat aanzienlijk meer oud-papier en karton (OPK) dan het restafval van bewoners laagbouw;

60



het restafval afkomstig uit het buitengebied bevat veel meer KCA dan het restafval uit de woonkernen en de hoogbouw.

Ten opzichte van het jaar 2009 is de hoeveelheid restafval per persoon gedaald (van 198 kg naar 175 kg per jaar). Dat is een positieve ontwikkeling. Met name de hoeveelheid GFT-afval en kunststoffen in het restafval is afgenomen (zie tabel 2). Deze afname is wat de kunststoffen betreft goed te verklaren, want in de loop van 2009 is in Lingewaard gestart met een gescheiden inzameling van kunststofverpakkingen. Dat er minder GFT-afval in het restafval zit, is echter niet goed te verklaren. Tabel 2: Vergelijking samenstelling restafval in 2009 en 2012

GFT-afval Kunststoffen (*) Oud-papier en karton (**) Glas Textiel Overig TOTAAL (*) verpakkingen (**) herbruikbaar deel

Kilogram per inwoner per jaar in restafval In 2009 In 2012 84 66 47 8 10 11 6 7 5 6 46 75 198 175

61

Bijlage 3: Overzicht bedragen afvalstoffenheffing

Perceel

2012

2013

Percelen waar geen gebruik wordt gemaakt van een duocontainer, waar het huishoudelijk afval wordt aangeboden in een bovengrondse verzamelcontainer en waar het perceel wordt gebruikt door 1 persoon

Een vast bedrag van

€ 149,00

€ 149,00

Percelen waar geen gebruik wordt gemaakt van een duocontainer, waar het huishoudelijk afval wordt aangeboden in een bovengrondse verzamelcontainer en waar het perceel wordt gebruikt door 2 of meer personen

Een vast bedrag van

€ 176,00

€ 176,00

Percelen waar gebruik wordt gemaakt van een duocontainer

Een vast bedrag van

€ 104,00

€ 93,00

€ 3,30 € 2,90

€ 3,30 € 2,90

€ 2,50 € 2,25

€ 2,50 € 2,25

€ 104,00 € 0,80

€ 93,00 € 0,80

+ een bedrag per lediging van de duocontainer: 280 liter duocontainer: 280 liter duocontainer met 50 liter gftinzetbak: 180 liter duocontainer:

Percelen waar gebruik wordt gemaakt van een ondergrondse verzamelcontainer

180 liter duocontainer met 35 liter gftinzetbak: Een vast bedrag van + een bedrag per klepopening/storting van

62

Bijlage 4: Berekeningen en gevoeligheidsanalyse

UITGANGSPUNTEN Aantal inwoners

Gemiddeld aantal bewoners per aansluiting Aantal aansluitingen

45.789 2,4 19.079

Percentage laagbouwaansluitingen

90

Percentage hoogbouwaansluitingen

10

Aantal laagbouwaansluitingen

17.171

Aantal hoogbouwaansluitingen

1.908

Eenheidsprijs minicontainer restafval (180 liter)

30

Eenheidsprijs minicontainer GFT-afval (120 liter)

25

Eenheidsprijs GFT-emmer (40 liter)

10

Eenheidsprijs ondergrondse container Onderhoudskosten als % van investeringskosten

5.500 1

Verwerkingstarief restafval in Euro/ton

71

Oude verwerkingstarief GFT in Euro/ton

59

Nieuwe verwerkingstarief GFT in Euro/ton

45

Netto vergoeding OPK (basistarief) in Euro/ton

25

Vergoeding ingezamelde plastic verpakkingen in Euro/ton Rentepercentage

445 4

Afschrijvingstermijn containers in jaren

10

Dekkingspercentage afvalstoffenheffing

100

63

Hoeveelheden in 2012 (kg/inw) excl. grof huishoudelijk afval

Gescheiden In ingezameld restafval

Percentage Doelstelling hergebruik LAP in %

Totaal

Glas

25,3

7,4

32,7

77,4

90

Papier en karton

70,3

11,5

81,8

85,9

75

Plastic verpakkingsmateriaal

13,5

8,0

21,5

62,8

45

Textiel

6,5

6,1

12,6

51,6

50

GFT (*)

61,6

66,4

128,0

48,1

55

0,5

0,4

0,9

55,6

177,7

99,8

277,5

KCA TOTAAL

(*) De hoeveelheid GFT-afval was in het jaar 2012 niet representatief (veel lager dan in voorgaande jaren en in de eerste drie kwartalen van 2013) door problemen bij de lediging van de duocontainers. Daarom is voor deze afvalstroom in bovenstaande tabel de hoeveelheid betreffende het jaar 2011 opgenomen (61,6 kg/inwoner in plaats van de 49,8 kg/inwoner in 2012).

Hoeveelheid restafval in 2012

175,0

Hoeveelheid gescheiden ingezameld in 2012

177,7

Totale hoeveelheid huishoudelijk afval in 2012

352,7

Percentage gescheiden ingezameld in 2012

50,4

64

Toename gescheiden ingezamelde hoeveelheid (in %) ten gevolge van maatregelen Maatregelen

Glas Optimaliseren locaties glascontainers Extra voorlichting Zuiver DIFTAR-systeem Papier en karton Nieuwe minicontainer voor laagbouw Extra voorlichting Zuiver DIFTAR-systeem Plastic verpakkingsmateriaal Inzamelen in duocontainer i.p.v. plastic zak Extra voorlichting Zuiver DIFTAR-systeem Textiel Optimaliseren locaties textielcontainers Extra voorlichting Zuiver DIFTAR-systeem GFT-afval Nieuwe minicontainer voor GFT-afval Extra voorlichting Zuiver DIFTAR-systeem Klein chemisch afval Extra voorlichting Zuiver DIFTAR-systeem

Alternatief 1

Alternatief 2

Alternatief 3

Huidige situatie (*)

Amendement CDA

Voorkeursalternatief

2 2 0

2 2 0

2 2 3

0 2 0

0 2 0

0 2 3

0 2 0

10 2 0

10 2 3

2 2 0

2 2 0

2 2 3

0 2 0

5 2 0

0 2 3

2 0

2 0

2 0

65

Toename gescheiden ingezamelde hoeveelheid (in kg/inwoner) ten gevolge van maatregelen Maatregelen

Glas Optimaliseren locaties glascontainers Extra voorlichting Zuiver DIFTAR-systeem Papier en karton Nieuwe minicontainer voor laagbouw Extra voorlichtng Zuiver DIFTAR-systeem Plastic verpakkingsmateriaal Inzamelen in duocontainer i.p.v. plastic zak Extra voorlichting Zuiver DIFTAR-systeem Textiel Optimaliseren locaties textielcontainers Extra voorlichting Zuiver DIFTAR-systeem GFT-afval Nieuwe minicontainer voor GFT-afval Extra voorlichting Zuiver DIFTAR-systeem Klein chemisch afval Extra voorlichting Zuiver DIFTAR-systeem TOTAAL

Alternatief 1

Alternatief 2

Alternatief 3


Amendement CDA

voorkeursalternatief

0,506 0,506 0,000

0,506 0,506 0,000

0,506 0,506 0,759

0,000 1,406 0,000

0,000 1,406 0,000

0,000 1,406 2,109

0,000 0,270 0,000

1,350 0,270 0,000

1,350 0,270 0,405

0,130 0,130 0,000

0,130 0,130 0,000

0,130 0,130 0,195

0,000 1,232 0,000

3,080 1,232 0,000

0,000 1,232 1,848

0,010 0,000

0,010 0,000

0,010 0,000

4,190

8,620

10,856

66

Hoeveelheden na maatregelen in kg/inw

Alternatief 1

Alternatief 2

Alternatief 3


Amendement CDA


Huidige situatie zonder maatregelen

Doelstelling in kg/inwoner

Glas

26,31

26,31

27,07

25,30

23

Papier en karton

71,71

71,71

73,82

70,30

(*) 90

Plastic verpakk.

13,77

15,12

15,53

13,50

9

6,76

6,76

6,96

6,50

5

62,83

65,91

64,68

61,60

125

0,51

0,51

0,51

0,50

2

181,89

186,32

188,56

177,70

Textiel GFT-afval KCA TOTAAL

(*) Deze doelstelling is niet haalbaar; in huishoudelijk afval Lingewaard zit slechts 81,8 kg OPK per inwoner. Hoeveelheid restafval

Percentage hergebruik

170,81

166,38

164,14

175,00

51,6

52,8

53,5

50,4

Doelstelling = 60% hergebruik. Ambitie = 55% hergebruik. 67

Percentage hergebruik na maatregelen

Alternatief 1

Alternatief 2

Alternatief 3


Amendement CDA


Huidige situatie zonder maatregelen

Doelstelling LAP in %

Glas

80,5

80,5

82,8

77,4

90

Papier en karton

87,7

87,7

90,2

85,9

75

Plastic verpakk.

64,0

70,3

72,2

62,8

45

Textiel

53,7

53,7

55,2

51,6

50

GFT-afval

49,1

51,5

50,5

48,1

55

KCA

56,7

56,7

56,7

55,6

68

Nieuwe investeringen 2014

Alternatief 1

Alternatief 2

Alternatief 3


Amendement CDA


Minicontainers GFT-afval

0

504.294

0

Emmers GFT-afval

0

6.050

0

Minicontainers restafval

0

0

623.303

Containers/cocons plastic hoogbouw

0

108.900

0

Ondergrondse containers

0

0

0

TOTAAL incl.BTW

0

619.244

623.303

Kapitaallasten incl.BTW

0

76.347

76.848

Meerkosten onderhoud inzamelmiddelen incl.BTW

0

6.192

6.233

69

Extra kosten (in Euro) te dekken via de afvalstoffenheffing

Alternatief 1

Alternatief 2

Alternatief 3


Amendement CDA


Kapitaallasten Meer/minderkosten inzameling afvalstromen Meer/minderkosten verwerking afvalstromen

-

76.347

76.848

6.094

34.628

- 64.632

69.831

Meerkosten onderhoud inzamelmiddelen Meerkosten voorlichting TOTAAL/JAAR

0

-

-

112.899

-

124.778

0

6.192

6.233

60.500

60.500

60.500

3.237

64.768

- 45.830

Extra kosten per inwoner per jaar

-

0,07

1,41

-

1,00

Extra kosten per aansluiting per jaar

-

0,17

3,39

-

2,40

70

Resultaten gevoeligheidsanalyse Alternatief 1

Alternatief 2

Alternatief 3

-3237

64768

-

45830

-7132 -23411 -3237 - 3237 - 3237 428 -3237 -3237

60873 44594 60306 46918 64768 86758 61139 68616

-

55567 66004 45830 45830 24053 18342 45830 41957

10212

100390

Meerkosten/jaar in Euro´s Basis Opbrengst OPK 75 Euro/ton i.p.v. 25 Euro/ton Resultaat voorlichting 5% i.p.v.2% Resultaat GFT-mini 10% i.p.v. 5% Resultaat GFT-mini 25% i.p.v. 5% Resultaat zuiver DIFTAR 0% op alle stromen Opbrengst plastic 200 Euro/ton i.p.v. 445 Euro/ton 2000 LB met GFT-emmer i.p.v. 500 LB Rente 5% i.p.v. 4% Worst case

11594

71

Bijlage 5: Planning 2014 e 1 kw NR. 1

2

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16

RESTAFVAL Het inkopen en uitzetten van minicontainers met chipregistratie voor de inzameling van restafval bij de laagbouw. De duocontainers niet meer gebruiken voor de inzameling van restafval, maar voor de inzameling van grondstoffen. GFT-AFVAL Het zelf-composteren van tuinafval extra onder de aandacht brengen. De mogelijkheid een compostvat tegen gereduceerd tarief te kopen extra onder de aandacht brengen. Vrijwilligers zoeken die als “compostmeester” willen optreden. Meer voorlichting geven over “keukenmanagement” om de hoeveelheid keukenafval in GFT-afval te reduceren. De inzamelfrequentie van het GFT-afval zo mogelijk afstemmen op het seizoen. Zorgen voor een inzamelmiddel bij de laagbouw met voldoende opslagcapaciteit. De verzamelcontainers voor GFT-afval bij de hoogbouw voorzien van een afsluitmogelijkheid. Het gebruik van “green bags” extra onder de aandacht brengen. Het vooroordeel dat GFT verdwijnt in verbrandingsovens bestrijden (o.a. door excursie naar composteerinrichting). Vaker aandacht schenken aan nut en noodzaak GFTinzameling. GLAS Uitvoeren optimalisatieonderzoek locaties wijkcontainers glas. Het vooroordeel dat glas na scheiding op kleur weer wordt gemengd bestrijden. Vaker aandacht schenken aan nut en noodzaak glasinzameling. Scheidingsregel glas (wat wel en wat niet in glasbak) vaker communiceren. TEXTIEL

X X

2014 e 2 kw

2014 e 3 kw

2014 e 4 kw

2015

2016

2017

2018

2019

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X X

X X

X X

X X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X X

X X

X X

X X

X X

X X

X X X

X

X

X

X X

72

2014 e 1 kw 17 18 19 20

21 22 23 24

25 26 27

28

29 30 31

32

33

Uitvoeren optimalisatieonderzoek locaties wijkcontainers textiel. Vaker aandacht schenken aan nut en noodzaak textielinzameling. Scheidingsregel textiel (wat wel en wat niet in textielcontainer) vaker communiceren. Frequentie inzameling textiel aan huis verhogen van 4 tot 6 keer per jaar. OUD PAPIER EN KARTON NEE-NEE en NEE-JA stickers extra promoten. Vaker aandacht schenken aan nut en noodzaak papierinzameling. Scheidingsregel (wat wel en wat niet bij oud papier en karton ) vaker communiceren. Verbeteren inzameling oud papier en karton bij hoogbouwcomplexen. PLASTIC VERPAKKINGSMATERIAAL Vaker aandacht schenken aan nut en noodzaak inzameling plastic verpakkingsmateriaal. Scheidingsregel plastic verpakkingsmateriaal (welke plastic producten wel en welke niet) vaker communiceren. Landelijke ontwikkelingen ten gevolge van wijziging “Besluit beheer verpakkingen” nauwlettend volgen i.v.m. mogelijke gevolgen voor rol gemeente en voor hoogte vergoeding. Raad op belangrijke momenten informeren over gevolgen landelijke ontwikkelingen genoemd bij maatregel 29. KLEIN CHEMISCH AFVAL Inzet “gifbus” beëindigen zodra alle KCA-stromen op een moderne milieustraat kunnen worden afgegeven. Proef uitvoeren met “gifbus” (langer aanwezig op minder standplaatsen). Alternatieve afgiftemogelijkheden specifieke KCA-stoffen, zoals frituurvet, batterijen, spaarlampen e.d.) regelmatig onder de aandacht brengen. Oud voor nieuw regeling bij aankoop energiezuinige lampen vaker onder de aandacht brengen. LUIERS EN INCONTINENTIEMATERIAAL Luiers verwerken als restafval.

2014 e 2 kw

2014 e 3 kw

2014 e 4 kw X

2015

2016

2017

2018

2019

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X X

X X

X X

X X

X X

X X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X X

X

X

X X

X

73

34 35 36

37

38 39

40

41 42

43 44 45

46

47 48

DRANKENKARTONS Resultaten proefprojecten in Nederland afwachten. Raad t.z.t. informeren over resultaten proefprojecten. HERBRUIKBAAR HUISRAAD In voorlichting regelmatig aandacht schenken aan kringloopbedrijven en inwoners wijzen afgiftemogelijkheden herbruikbaar huisraad. AFGEDANKTE ELEKTRISCHE EN ELEKTRONISCHE APPARATUUR Oud voor nieuw regeling bij aankoop van AEEA vaker onder de aandacht brengen. VERHUISAFVAL Aparte inzameling aan huis van verhuisafval beëindigen. Beëindiging aparte inzameling verhuisafval vooraf communiceren en daarbij wijzen op alternatieve afgiftemogelijkheden. OVER IG GROF HUISHOUDELIJK AFVAL Mogelijkheid nascheiding van aan huis ingezameld grof huishoudelijk afval bezien. MILIEUSTRAAT Haalbaarheidsonderzoek moderne milieustraat uitvoeren. Opstellen nota aan raad met resultaten en conclusies haalbaarheidsonderzoek. DIFTAR/AFVALSTOFFENHEFFING Variabele component afvalstoffenheffing uitsluitend koppelen aan hoeveelheid restafval. De noodzakelijke stijging van de afvalstoffenheffing gefaseerd doorvoeren. Doel en tarieven DIFTAR vaker en beter onder de aandacht brengen. COMMUNICATIE/VOORLICHTING Meer achtergrondinformatie over afvalscheiding en hergebruik presenteren (niet alleen HOE maar vooral WAAROM) i.v.m. de gewenste gedragsverandering. Gescheiden inzameling afval stimuleren door resultaten per kern bekend te maken. Maatregelen per afvalsoort vaker communiceren.

2014 e 1 kw

2014 e 2 kw

2014 e 3 kw

2014 e 4 kw

X

X

X

X

2015

2016

2017

2018

2019

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X X

X

X X

X

X

X X

X

X

X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

74

49 50 51 52 53 54 55

56 57

58 59

Gemeentelijke website (onderdeel Afval) verbeteren (aantrekkelijker en toegankelijker maken). Meer achtergrondartikelen in Het Gemeente Nieuws plaatsen. Burgerparticipatie bevorderen. Voorlichtingscampagne introductie nieuw inzamelsysteem. HANDHAVING Toezicht op afvalinzamelaar verscherpen. MONITORING Periodiek rapporteren aan raad en inwoners over resultaten (gescheiden) inzameling. Een tweejaarlijks tevredenheidsonderzoek onder inwoners uitvoeren m.b.t. de afvalinzameling. INTERGEMEENTELIJKE SAMENWERKING Bij toekomstige aanbestedingen bezien of kan worden samengewerkt met andere gemeenten. Waar mogelijk beleid van regiogemeenten op elkaar afstemmen /uniformeren. OVERIG Bij komende aanbestedingen bezien of inzet duurzame inzamelvoertuigen mogelijk is. Bij komende aanbestedingen bezien of “social return” bepalingen in bestek gewenst zijn.

2014 e 1 kw X

2014 e 2 kw X

2014 e 3 kw X

2014 e 4 kw X

2015

2016

2017

2018

2019

X X X

X X X

X X X

X X X

X X

X X

X X

X X

X X

X

X

X

X

X

X X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

75

Gaan voor grondstoffen!

Recommend Documents