15 Financiële instrumenten
a 1
1501
2
191 991 Aan 110
Gekochte callopties Resultaat op callopties Bank
d -
191
Gekochte callopties d 530 – d 250 Resultaat op callopties
d
Gekochte callopties d 650 – d 530 Resultaat op callopties
d
d
Aan 191 Aan 991
Bank d 1.000 – d 50 Gekochte callopties Resultaat op callopties
192 992 Aan 110
Gekochte putopties Resultaat op putopties Bank
d -
992
Resultaat op putopties d 850 – d 430 Gekochte putopties
d
d
Aan 192
Resultaat op putopties d 430 – d 0 Gekochte putopties
193 993 Aan 110
Termijncontracten Resultaat op termijncontracten Bank
d -
193 Aan 993
Termijncontracten Resultaat op termijncontracten
d
Aan 991
3
191 Aan 991
4
b 1
2
110
Aan 192
3
c 1
2
178
Hoofdstuk 15
992
250 50 d
300
d
280
d
120
d -
650 300
d
885
d
420
d
430
d
129
d
743
280
120
950
850 35
420
430
0 129
743
3
4
1502
993 Aan 193
Resultaat op termijncontracten Termijncontracten
d
110 193 Aan 993
Bank Termijncontracten Resultaat op termijncontracten
d -
1.241 d
1.241
d
1.498
d
3.000
d
6.000
d
9.000
d
3.000
d
9.000
1.000 498
a 1 Koerswijziging week 7 115 Aan 915
Valutatermijncontract 300.000 x d 0,01 Resultaat valutatermijncontract
d
3.000
Koerswijziging week 8 915 Aan 115
Resultaat valutatermijncontract 300.000 x d 0,02 Valutatermijncontract
d
6.000
Koerswijziging week 9 915 Aan 115
2
115 Aan 915 + 115 Aan 110
1503
Resultaat valutatermijncontract 300.000 x d 0,03 Valutatermijncontract
d
Valutatermijncontract 300.000 x d 0,01 Resultaat valutatermijncontract
d
Valutatermijncontract Bank
d
9.000
3.000
9.000
b
Per saldo leed Librecht BV met de valutatermijntransactie een verlies van 300.000 x (d 1,45 – d 1,42) = d 9.000.
a
Een financieel instrument is een overeenkomst die leidt tot een financieel actief bij de ene partij en een financiële verplichting of een eigen-vermogensinstrument bij de andere partij (Richtlijn 290.402).
b
De reële waarde berekenen we door de in de toekomst te betalen bedragen contant te maken. De hierbij te gebruiken interestvoet stijgt (hogere risico-opslag) naarmate het met de onderneming slechter gaat. En hoe hoger de interestvoet hoe lager de contante waarde van de in de toekomst te betalen bedragen, dus daalt de reële waarde van de verplichtingen. Hoofdstuk 15
179
1504
c
Bij prijsstijging van de onroerende goederen mag deze bij waardering tegen verkrijgingsprijs niet ten gunste van de winst-en-verliesrekening worden gebracht. Bij daling van de marktrente neemt de reële waarde van de hypotheekschuld toe en deze toename moet ten laste van de winst-en-verliesrekening worden gebracht.
d
IAS 32 regelt de ‘Presentation’; gaat dus over de presentatie van financiële instrumenten. IFRS7 regelt de ‘Disclosure’; gaat dus over de informatieverschaffing van financiële instrumenten. IAS 39 regelt de ‘Recognition and Measurement’; gaat dus over de waardering en winstbepaling van financiële instrumenten. Omdat de eerste twee onderwerpen wat minder problemen opleveren dan het onderwerp ‘waardering en winstbepaling van financiële instrumenten’, zijn drie ‘standards’ uitgebracht. Het derde en moeilijkste onderwerp werd het laatst geregeld.
a
De presentatie- en toelichtingsvereisten van IAS 32 en (ontwerp)Richtlijn 290 zijn niet van toepassing op: • belangen in groepsmaatschappijen en deelnemingen waarop invloed van betekenis wordt uitgeoefend; • verplichtingen voortvloeiend uit pensioenaanspraken en soortgelijke regelingen; • verplichtingen tot het verstrekken van opties aan werknemers en de daarmee verband houdende inkoop van eigen aandelen; • verplichtingen uit hoofde van verzekeringscontracten.
b
Een hybride financieel instrument bevat zowel een eigen-vermogenscomponent als een schuldcomponent. IAS 32 eist een afzonderlijke classificatie van deze beide componenten in overeenstemming met de economische realiteit. Zo wordt bij uitgifte van converteerbare obligaties tegen een lagere rente dan de marktrente voor vergelijkbare niet-converteerbare obligaties geboekt: 110 Aan 071 Aan 043
Bank Converteerbare obligatielening (op te nemen onder het vreemd vermogen) Agioreserve (op te nemen onder het eigen vermogen)
d
..... d
.....
-
.....
Het bedrag op rekening 071 is de contante waarde van de toekomstige rentebetalingen en aflossingsbedragen, waarbij het contantmaken gebeurt met behulp van de marktrentevoet.
180
Hoofdstuk 15
c
Saldering (weergave als een nettobedrag) van een financieel actief met een financiële verplichting is volgens de Raad voor de Jaarverslaggeving verplicht, indien en voor zover: • de rechtspersoon beschikt over een deugdelijk juridisch instrument om het actief en de post van het vreemd vermogen gesaldeerd en simultaan af te wikkelen, en • de rechtspersoon het stellige voornemen heeft het saldo af te wikkelen. Dit is in overeenstemming met het algemene salderingsvoorschrift en geldt dus ook voor niet-financiële activa en verplichtingen (Richtlijn 115.305).
a
1505
115
d
Aan 975
Effecten d 242.000 – d 230.000 Ongerealiseerde koersverschillen effecten
192 Aan 970
Nog te ontvangen opbrengst effecten Opbrengst effecten
d
12.000 d
12.000
d
3.300
3.300
b Gewijzigde saldibalans*
Winst-en-verliesrekening ■
Nr.
Rekening
115 116
Effecten d Te betalen op aangekochte effecten Te vorderen op verkochte effecten Nog te ontvangen opbrengst effecten Opbrengst effecten Ongerealiseerde koersverschillen effecten
117 192 970 975
*
Debet
Credit
Balans ■
Debet
Credit
Debet
242.000
d d
30.000
-
12.300
d
12.300
-
19.000
-
19.000
3.300
Credit
242.000
-
3.300
d
30.000
d
30.000
d
30.000
Na verwerking van de voorafgaande journaalposten.
c 1 3 januari 2008 116 Aan 110
Te betalen op aangekochte effecten Bank
Hoofdstuk 15
181
2 4 januari 2008 115 Aan 975 + 117 Aan 115
Effecten d 45.000 – d 42.400 Ongerealiseerde koersverschillen effecten
d
Te vorderen op verkochte effecten Effecten
d
2.600 d
2.600
d
45.000
d
45.000
d
3.400
d
22.500
d
600
d
22.500
d
900
45.000
7 januari 2008 110 Aan 117
Bank Te vorderen op verkochte effecten
d
45.000
3 7 januari 2008 115 Aan 975
a
1506
Effecten d 203.000 – (d 242.000 – d 42.400) Ongerealiseerde koersverschillen effecten
d
3.400
29 december 2007 115 Aan 116
Aandelen 300 x d 75 Te betalen op gekochte aandelen
d
22.500
31 december 2007 080 Aan 115
Herwaardering aandelen 300 x (d 75 – d 73) Aandelen
d
600
3 januari 2008 116 Aan 110 + 115 Aan 080
182
Hoofdstuk 15
Te betalen op gekochte aandelen Bank
d
Aandelen 300 x (d 76 – d 73) Herwaardering aandelen
d
22.500
900
31 december 2008 115 Aan 080
Aandelen 300 x (d 80 – d 76) Herwaardering aandelen
d
1.200 d
1.200
d
300
d
23.700
d
1.200
d
23.700
5 januari 2009 080 Aan 115 + 117 Aan 115 + 080 Aan 980
Herwaardering aandelen 300 x (d 80 – d 79) Aandelen
d
Te ontvangen op verkochte aandelen 300 x d 79 Aandelen
d
Herwaardering aandelen (d 900 + d 1.200) – (d 600 + d 300) Gerealiseerde waardeveranderingen aandelen
d
300
23.700
1.200
6 januari 2009 110 Aan 117
b
1507
Bank Te ontvangen op verkochte aandelen
d
23.700
Eindsaldo rekening 080 : d 600 (D) + d 900 (C) + d 1.200 (C) + d 300 (D) + d 1.200 (D) = d 0. 115 : d 22.500 (D) + d 600 (C) + d 900 (D) + d 1.200 (D) + d 300 (C) + d 23.700 (C) = d 0. 116 : d 22.500 (C) + d 22.500 (D) = d 0. 117 : d 23.700 (D) + d 23.700 (C) = d 0.
a 1 Er is hier sprake van een fair value hedge, omdat de obligaties op de balans worden opgenomen. Door de transactie wordt dus het risico van waardeverandering van de balanspositie afgedekt. 2 Bij deze dekkingstransactie is sprake van een cash flow hedge, omdat de afgedekte positie nog niet op de balans voorkomt en het waarschijnlijk is dat de verwachte kasstroom zich zal voordoen. 3 Hier is sprake van een net investment hedge, omdat de hedge hier wordt gebruikt als dekkingsinstrument voor een deelneming die wordt beschouwd als een buitenlandse eenheid.
Hoofdstuk 15
183
b 1 Balans per 1 januari 2007 Obligaties 2.600.000 x d 0,008151 =
d 21.192,60
Winst-en-verliesrekening 2007 Verlies op obligaties 2.600.000 x (d 0,008151 – d 0,007996) =
d
403
Balans per 1 januari 2008 Obligaties 2.600.000 x d 0,007996 =
d 20.789,60
Resultaat 2007 Financiële verplichtingen
–/– d -
403 0
d
228,80
–/– d -
403,00 0,00 228,80
Winst-en-verliesrekening 2008 Verlies op termijntransactie 2.600.000 x (d 0,008084 – 0,007996) =
d
228,80
Winst op obligaties 2.600.000 x (d 0,008084 – 0,007996) =
Balans per 1 januari 2009 Obligaties 2.600.000 x d 0,008084 =
d 21.018,40
Resultaat 2007 Resultaat 2008 Financiële verplichtingen
2 Balans per 1 januari 2007 Obligaties 2.600.000 x d 0,008151 =
d 21.192,60
Winst-en-verliesrekening 2007 –
184
Hoofdstuk 15
–
Balans per 1 januari 2008 Obligaties 2.600.000 x d 0,007996 =
d 20.789,60
Herwaardering 2.600.000 x (d 0,008151 – d 0,007996) = –/– d Resultaat 2007 Financiële verplichtingen -
403 0 0
Winst-en-verliesrekening 2008 Verlies op termijntransactie 2.600.000 x (d 0,008084 – d 0,007996) =
d
228,80
Winst op obligaties 2.600.000 x (d 0,008084 – d 0,007996) =
d
228,80
Omdat hier sprake is van een fair value hedge worden de waardeveranderingen van de obligaties voor 2008 naar de winst-en-verliesrekening geleid. Balans per 1 januari 2009 Obligaties 2.600.000 x d 0,008084 =
d 21.018,40
Ongerealiseerde waardeverandering Resultaat 2007 Resultaat 2008 Financiële verplichtingen
–/– d -
403,00 0,00 0,00 228,80
c Balans per 1 januari 2007 –
–
Winst-en-verliesrekening 2007 Rentebaten 208.000 x d 0,007996 =
d
1.663,17
d -
1.663,17 0,00
Balans per 1 januari 2008 Resultaat 2007 Financiële verplichtingen
Hoofdstuk 15
185
Winst-en-verliesrekening 2008 Verlies op termijntransactie 208.000 x (d 0,008084 – d 0,007996) =
d
18,30
Rentebaten 208.000 x d 0,008084 =
d
1.681,47
d -
1.663,17 1.663,17 18,30
Balans per 1 januari 2009 Resultaat 2007 Resultaat 2008 Financiële verplichtingen
d Balans per 1 januari 2007 –
–
Winst-en-verliesrekening 2007 –
–
Balans per 1 januari 2008 Deelneming 2.600.000 x d 0,007996 =
d 20.789,60
Koersverschillenreserve 2.600.000 x (d 0,008151 – d 0,007996) = –/– d Resultaat 2007 Financiële verplichtingen -
403 0 0
Winst-en-verliesrekening 2008 –
186
Hoofdstuk 15
–
Balans per 1 januari 2009 Deelneming 2.600.000 x d 0,008084 =
d 20.018,40
Koersverschillenreserve – d 403 + d 228,80* – d 228,80** = Resultaat 2007 Resultaat 2008 Financiële verplichtingen
–/– d -
403,00 0,00 0,00 228,80
–/– d -
403 0
* Het valutaverschil op de effecten → 2.600.000 x (d 0,008084 – d 0,007996) = d 228,80. ** Het verlies op de termijntransactie → 2.600.000 x (d 0,008084 – d 0,007996) = d 228,80.
e Balans per 1 januari 2007 Obligaties 2.600.000 x d 0,008151 =
d 21.192,60
Winst-en-verliesrekening 2007 Verlies op obligaties 2.600.000 x (d 0,008151 – d 0,007996) =
d
403,00
Balans per 1 januari 2008 Obligaties 2.600.000 x d 0,007996 =
d 20.789,60
Resultaat 2007 Financiële verplichtingen
Winst-en-verliesrekening 2008 –
–
Balans per 1 januari 2009 Obligaties
d 20.789,60
Resultaat 2007 Resultaat 2008 Financiële verplichtingen
–/– d -
Hoofdstuk 15
403 0 0
187
a
1508
2007 1/1
077 Aan 110
31/12
110 Aan 977
31/12
047 Aan 077
£-obligaties 40.000 x d 1,50 Bank
d
Bank 5% van 40.000 x d 1,48 Rente-opbrengst £-obligaties
d
Herwaardering £-obligaties 40.000 x (d 1,50 – d 1,48) £-obligaties
d
Bank 5% van 40.000 x d 1,45 Rente-opbrengst £-obligaties
d
Herwaardering £-obligaties 40.000 x (d 1,48 – d 1,45) £-obligaties
d
60.000 d
60.000
d
2.960
d
800
d
2.900
d
1.200
–/– d
2.000**
2.960
800
2008 31/12
110 Aan 977
31/12
047 Aan 077
2.900
1.200
b Balans per 31 december 2008 £-obligaties
d
58.000*
Herwaardering £-obligaties
* d 60.000 – d 800 – d 1.200 óf 40.000 x d 1,45. ** De waardeverminderingen van d 800 en d 1.200.
c
31/12
110 Aan 977
31/12
077 Aan 978
31/12
979
Aan 149
188
Hoofdstuk 15
Bank 5% van 40.000 x d 1,47 Rente-opbrengst £-obligaties
d
£-obligaties 40.000 x (d 1,47– d 1,45) Waardeveranderingen £-obligaties
d
Waardeveranderingen £-termijntransactie 40.000 x ( d 1,47 – d 1,45) Verplichtingen £-termijntransactie
d
2.940 d
2.940
d
800
d
800
800
800
d Winst-en-verliesrekening over 2009 Waardeveranderingen £-termijntransactie
d
800
Rente-opbrengst £-obligaties Waardeveranderingen £-obligaties
d -
2.940 800
d -
2.000** 2.940** 800**
Balans per 31 december 2009 £-obligaties
d
58.800*
Herwaardering £-obligaties Winst 2009 Verplichtingen £-termijntransactie
* 40.000 x d 1,47. ** Saldo winst-en-verliesrekening over 2009.
e 1 De post ‘Verplichtingen £-termijntransactie’ verdwijnt door betaling via de bank van d 800. Journaalpost: 149 Aan 110
Verplichtingen £-termijntransactie Bank
d
800 800
d
2 Achteraf gezien had Cartrex BV de termijntransactie beter niet kunnen sluiten, omdat ze er d 800 verlies op heeft geleden. f
077
£-obligaties 40.000 x (d 1,48 – d 1,47) Waardeveranderingen £-obligaties
d
d
Aan 077
Bank 40.000 x d 1,48 £-obligaties
978 Aan 047
Waardeveranderingen £-obligaties Herwaardering £-obligaties
d
Aan 978 110
g
31/12
110 Aan 977
Bank 5% van 40.000 x d 1,47 Rente-opbrengst £-obligaties
d
400 d
400
d
59.200
d
2.000
d
2.940
Hoofdstuk 15
189
59.200
2.000
2.940
31/12
980
Aan 150
Waardeveranderingen £-termijntransactie rente-opbrengst 2.000 x (d 1,47 – d 1,45) Verplichtingen £-termijntransactie rente-opbrengst
d
40
d
40
d
2.900
-
40
h Balans per 31 december 2009 Winst 2009 d 2.940 – d 40 = Verplichtingen £-termijntransactie rente-opbrengst
i
De post ‘Verplichtingen £-termijntransactie rente-opbrengst’ verdwijnt door betaling via de bank van d 40. Journaalpost: 150 Aan 110
j
190
Hoofdstuk 15
Verplichtingen £-termijntransactie rente-opbrengst Bank
d
40 d
40
Bij de vragen c en d ging het over de waardeveranderingen van de balanspost £-obligaties (actief). De daarop aansluitende termijntransactie was een fair value hedge. Bij de vragen g en h hebben we geen balanspost waarop waardeveranderingen kunnen ontstaan. Het gaat in deze vragen over een toekomstige kasstroom (rente-opbrengst). De daarop aansluitende termijntransactie is een cash flow hedge.
