Ferhenga. Koma Kurdîya Kurmancî. Elî PAKSÊRÊŞT(Makûyî),Haşim MEHMÛDÎ, Şehnaz OMERZADE, Nasir ECEMÎ,Mohsin QULÎZADE,Kejal PADAŞ,Efsûn YÛSIFÎ

Ferhenga Kurdî ( Kurmancî ) - Farsî Koma Kurdîya Kurmancî Elî PAKSÊRÊŞT(Makûyî),Haşim MEHMÛDÎ, Şehnaz OMERZADE, Nasir ECEMÎ,Mohsin QULÎZADE,Kejal PADAŞ,Efsûn YÛSIFÎ

Kurmancî / 1 1

Koma Kurdîya Kurmancî Lijneya Kurdên li Tehran`ê E-name : [email protected] …………………………………………… Çap: Yekem Hejmar: 1000 Berhevkirin: Koma Kurdîya Kurmancî Tîprêzî: Berhevkar Weşîner: Berhevkar HSNP ( ISBN ): 976 - 964 -5821- 40 - 9 Tehran – 2012 ……………………………………………. Hemû mafên vê berhemê parastî ne . Bêdestûr çapkirin û jibergirtina wê qedexe ye .

Kurmancî / 1 2

Pêşkêş bo ruhê Celadet Bedirxan,zimannasê mezin û danerê rîya nû ya Kurdîya Kurmancî .

‫تقديم به روح جالدت بدرخان زبانشناس بزرگ و بنيانگذار راه‬ ‫نوين كردي كرمانجي‬

3

‫آگاه ‪ /‬مطلع‪Agah :‬‬ ‫آگاهي‪ /‬خبر ‪Agah :‬‬ ‫مطلع شدن ‪ /‬آگاهي يافتن‪Agahdar bûn :‬‬ ‫مطلع ساختن ‪ /‬آگاهي دادن‪Agahdar kirin :‬‬ ‫اطالعيه ‪ /‬هشدار‪Agahdarî :‬‬ ‫آگاهي ‪ /‬اطالع ‪Agahî:‬‬ ‫مطلع ساختن ‪ /‬آگاهي دادن ‪Agahî pê dan:‬‬ ‫آگهي ‪Agehdarî:‬‬ ‫آتش ‪Agir:‬‬ ‫آتش باراندن ‪ /‬بمباران کردن ‪Agir barandin:‬‬ ‫آتش روشن کردن ‪ /‬آتش زدن ‪Agir berdan:‬‬ ‫آتش زدن ‪Agir berdan:‬‬ ‫آتش زدن ‪ /‬شعله ور کردن ‪Agir dadan:‬‬ ‫آتش را خاموش کردن ‪Agir demirandin:‬‬ ‫آتش را شعله ور کردن ‪ /‬به آتش دامن زدن ‪Agir geş kirin:‬‬ ‫آتش گرفتن ‪Agir girtin:‬‬ ‫آتش روشن کردن ‪ /‬آتش زدن ‪Agir hil kirin:‬‬ ‫آتش خاموش کردن‪Agir kuştin :‬‬ ‫آتش زدن‪Agir lêdan :‬‬ ‫آتش زدن‪Agir lêxistin :‬‬ ‫آتش زدن ‪Agir pê xistin:‬‬ ‫آتش گرفتن ‪Agir tê berbûn :‬‬ ‫آتشفشان ‪Agirbar:‬‬ ‫آتش بس ‪Agirbes:‬‬ ‫آتش بس اعالم کردن ‪Agirbes îlan kirin:‬‬ ‫آتش بس ‪Agirbest:‬‬ ‫آتش بس‪Agirbes :‬‬ ‫آتشين ‪ /‬نام کردي آرارات‪Agirî :‬‬ ‫آتشفشاني‪Agirîn :‬‬ ‫آتش نشاني‪Agirkujî :‬‬ ‫آتش نشان‪Agirkuj :‬‬ ‫آتش پرست ‪Agirperest:‬‬ ‫آتش پرستي ‪ /‬زرتشتي ‪Agirperestî:‬‬

‫‪A‬‬ ‫عليه کسي همدست شدن‪A xwe li yekî/ê kirin yek :‬‬ ‫آباد ‪ /‬مربوط به آباداني‪Abadîn :‬‬ ‫اقتصاد ‪Abor:‬‬ ‫اقتصاددان‪Aborînas :‬‬ ‫آبرو ‪ /‬حيثيت ‪Abrû:‬‬ ‫عاج دندان‪Aca diran :‬‬ ‫آچار‪Açar :‬‬ ‫آچار‪Açer :‬‬ ‫ناراحت ‪ /‬کسل ‪ /‬عاجز ‪Aciz:‬‬ ‫ناراحت شدن‪ /‬ناراحت بودن ‪ /‬کسل شدن ‪ /‬درد ‪Aciz bûn:‬‬ ‫داشتن‬ ‫ناراحت کردن ‪ /‬اذيت کردن ‪Aciz kirin:‬‬ ‫آجر ‪ /‬ترشي‪Acûr :‬‬ ‫عاج فيل‪Ac :‬‬ ‫برکت ‪ /‬فزوني‪Adanî :‬‬ ‫ماه کردي برابر با ماه مارس ‪Adar:‬‬ ‫حضرت آدم (ع) از پيامبران الهي ‪ /‬آدم ‪ /‬انسان ‪Adem:‬‬ ‫عادت ‪ /‬رسم ‪Adet:‬‬ ‫عادت کردن ‪Adet kirin:‬‬ ‫عادتي ‪ /‬مرسوم ‪ /‬رايج ‪Adetî:‬‬ ‫آفريدگار ‪ /‬خالق ‪Aferîdigar:‬‬ ‫آفرين ‪ /‬بارک اهلل ‪Aferîn:‬‬ ‫آفت ‪ /‬بيماري ‪Afet:‬‬ ‫آخور ‪ /‬آبشخور احشام ‪Afir:‬‬ ‫خلق کردن ‪ /‬آفريدن ‪ /‬درست کردن ‪Afirandin:‬‬ ‫آفرينش‪Afirîn :‬‬ ‫خالقيت‪Afirînerî :‬‬ ‫آخور‪Afirr :‬‬ ‫عافيت ‪ /‬سالمتي ‪Afîyet:‬‬ ‫آفريقا ‪Afrîka:‬‬ ‫افغانستان‪Afxanistan :‬‬ ‫آگاه ‪ /‬مطلع‪Aga :‬‬

‫‪4‬‬

‫آه ‪ /‬ناله ‪Ah:‬‬ ‫نماينده ‪ /‬جاسوس ‪Ajan:‬‬ ‫خبرگزاري‪Ajansa Nûçeyan :‬‬ ‫سبزينه يونجه ‪Ajar:‬‬ ‫پيش بردن ‪ /‬راندن ‪ /‬رانندگي کردن ‪Ajotin:‬‬ ‫دانشگاهي‪ /‬علمي‪Akademîk :‬‬ ‫نتيجه‪Akam :‬‬ ‫نام رقصي در کردي شمال‪Akmelî :‬‬ ‫قله‪Ako :‬‬ ‫شهري در منطقه فدرال کردستان عراق‪Akre :‬‬ ‫اکتيو ‪ /‬فعال ‪Aktîf:‬‬ ‫پرچم ‪ /‬بيرق ‪Ala:‬‬ ‫نام يکي از قهرمانان افسانه اي کردي ‪Alan :‬‬ ‫پيچاندن ‪ /‬باندپيچي کردن ‪Alandin:‬‬ ‫الوار‪Alaş :‬‬ ‫ليس زدن ‪Alastin:‬‬ ‫شعله آتش‪Alav :‬‬ ‫حرارت آتش ‪ /‬شعله آتش‪Alav :‬‬ ‫آلبالو ‪ /‬ترشک ‪Albalû:‬‬ ‫ليس ‪Alês:‬‬ ‫ليسيدن ‪Alêstin:‬‬ ‫آلت ‪ /‬ابزار ‪Alet:‬‬ ‫الفبا ‪Alfabe:‬‬ ‫طرف ‪ /‬سو ‪ /‬جهت ‪Alî:‬‬ ‫جانبداري کردن ‪Alî girtin:‬‬ ‫کمک کردن ‪ /‬مساعدت کردن ‪Alî kirin:‬‬ ‫طرفدار ‪Alîgir:‬‬ ‫کمک بودن (شدن)‪Alîkar bûn :‬‬ ‫همکار‪ /‬دستيار‪Alîkar :‬‬ ‫ياري ‪ /‬کمک ‪Alîkarî:‬‬ ‫مساعدت کردن ‪ /‬کمک کردن ‪Alîkarî kirin:‬‬ ‫عالم ‪ /‬دانشمند ‪Alim:‬‬ ‫آويزان شدن ‪Aliqîn / Aliq:‬‬

‫آلمان ‪Alman :‬‬ ‫آلمان‪Almanîya :‬‬ ‫آلونک ‪ /‬کپر ‪ /‬آالچيق ‪Alonek:‬‬ ‫وخيم ‪ /‬درهم و برهم ‪ /‬به هم زدن ‪Aloz:‬‬ ‫آلوچه ‪Alûçe:‬‬ ‫آماده کردن ‪ /‬تهيه کردن ‪ /‬مهيا کردن ‪Amade kirin:‬‬ ‫آماده ‪ /‬حاضر ‪Amade:‬‬ ‫آماده شدن‪ /‬حاضر شدن‪Amade bûn :‬‬ ‫حالت آماده باش ‪Amadebaş:‬‬ ‫آماده باش اعالم کردن ‪Amadebaş îlan kirin:‬‬ ‫آمادگي‪Amadehî :‬‬ ‫مولف ‪ /‬آماده کننده‪Amadekar :‬‬ ‫آمادگي‪Amadeyî :‬‬ ‫اشاره‪Amaje:‬‬ ‫ظرف‪Aman :‬‬ ‫آمار ‪Amar:‬‬ ‫تحريم‪Ambargo :‬‬ ‫نام باستاني شهر دياربکر در شمال کردستان ‪Amed:‬‬ ‫از شهرهاي کرد نشين در ترکيه‪Amedîyê :‬‬ ‫آمريکاي شمالي ‪Amêrîkaya Bakûr :‬‬ ‫آمريکاي جنوبي‪Amêrîkaya Başûr :‬‬ ‫آمريکاي مرکزي ‪Amêrîkaya Navîn:‬‬ ‫آمريکا‪Amerîka :‬‬ ‫آمين‪Amîn :‬‬ ‫آکادمي ‪Amojgeh:‬‬ ‫زن عمو ‪Amojin:‬‬ ‫عمو‪Amo :‬‬ ‫آمپر‪ /‬واحد جريان الکتريکي‪Ampir :‬‬ ‫ابزار ‪ /‬وسيله ‪Amûr:‬‬ ‫يا ‪ /‬لحظه کوتاه ‪ /‬دم‪An :‬‬ ‫آناتولي‪Anadolû :‬‬ ‫آناناس‪Ananas :‬‬ ‫آناتولي مرکزي‪Anatoliya Navîn :‬‬

‫‪5‬‬

‫آرايش کردن ‪ /‬تزئين کردن ‪ /‬منظم کردن ‪Arayêş kirin:‬‬ ‫آرزو‪Arizû :‬‬ ‫آرد‪Ard :‬‬ ‫هيزم ‪ /‬سوخت‪Ardû :‬‬ ‫آرد سرخ شده در روغن ‪Ardxavk:‬‬ ‫فرزند پسر نداشتن‪Arê kesî reş bûn :‬‬ ‫راه و رسم ‪Arêç:‬‬ ‫آتشي که به رنگ آبي مي سوزد ‪Areşîn:‬‬ ‫کمک بودن (شدن)‪Arîkar bûn :‬‬ ‫کمک‪Arîkar :‬‬ ‫کمک ‪ /‬مساعدت ‪Arîkarî:‬‬ ‫کمک کردن‪Arîkarî kirin :‬‬ ‫آرژين ‪ /‬اسم مرکب خاص به معناي آتش زندگي ‪Arjîn:‬‬ ‫باستانشناس‪Arkeolog :‬‬ ‫چوب يا ميلهاي که با آن هيزم آتش را هم مي زنند ‪Arkolk :‬‬ ‫هدف ‪ /‬مقصد ‪ /‬آرزو ‪Armanc:‬‬ ‫بي فرزند يودن ‪ /‬ابتر بودن ‪Arreş bûn:‬‬ ‫بي فرزند ‪ /‬ابتر‪Arreş :‬‬ ‫بايگاني‪Arşîv :‬‬ ‫ارتش ‪Artêş:‬‬ ‫زردآلو‪Arûng :‬‬ ‫آردچي ‪Arvan:‬‬ ‫چربي ماست‪Arxavik :‬‬ ‫مطمئن ‪ /‬آسوده‪Arxîn :‬‬ ‫مطمئن شدن ‪ /‬آسوده بودن ‪ /‬آسودن شدن‪Arxîn bûn :‬‬ ‫آسياب ‪Aş:‬‬ ‫آشتي دادن ‪ /‬صلح دادن ‪Aş kirin:‬‬ ‫هنجار ‪ /‬عادي ‪Asa:‬‬ ‫آسان‪ /‬قابل دستيابي ‪Asan:‬‬ ‫امنيت ‪ /‬آسايش ‪Asayêş:‬‬ ‫امنيتي ‪ /‬آسايشي‪Asayî:‬‬ ‫محل امن ‪ /‬آسايشگاه ‪Asayişga:‬‬ ‫مانع ‪Asê:‬‬

‫آناتومي ‪ /‬پيکرشناسي‪Anatomî :‬‬ ‫به زور ‪ /‬به سختي‪Ancax :‬‬ ‫يعني ‪Ango:‬‬ ‫االن ‪ /‬اکنون ‪/‬حاال ‪Anika:‬‬ ‫کارتن ‪ /‬انيميشن‪Anîmasyon :‬‬ ‫آوردن ‪Anîn:‬‬ ‫مطرح کردن ‪ /‬بحث روزکردن‪Anîn rojevê :‬‬ ‫بر زبان آوردن ‪ /‬بيان کردن‪Anîn zimên :‬‬ ‫آرنج ‪Anîşk:‬‬ ‫نام گياهي دارويي‪Anix :‬‬ ‫حاال‪ /‬اکنون ‪Anka:‬‬ ‫تحقيق‪Anket :‬‬ ‫نديد بديد ‪ /‬تازه به دوران رسيده ‪Anotî:‬‬ ‫آنکارا‪Anqere :‬‬ ‫قطب‪Antartîka :‬‬ ‫آنتپه ‪ /‬ار شهرهاي ترکيه ‪Antepe :‬‬ ‫قديمي ‪ /‬تاريخي ‪ /‬کهنه‪Antîk :‬‬ ‫تمرين ( ورزشي )‪Antrenman :‬‬ ‫عمو ‪Ap:‬‬ ‫اي عمو ‪Apo:‬‬ ‫عمو بودن‪Aptî :‬‬ ‫عاقل ‪Aqil:‬‬ ‫کم عقل ‪ /‬سبک سر‪Aqilkêm :‬‬ ‫عاقلمند ‪ /‬دانشمند ‪ /‬دانا ‪ /‬حکيم ‪Aqilmend:‬‬ ‫سبک عقل ‪/‬سبک سر ‪Aqilsivik:‬‬ ‫آتش ‪Ar:‬‬ ‫آرام ‪ /‬ساکت ‪ /‬اسم خاص ‪Aram:‬‬ ‫آرام بودن ‪ /‬آرام شدن ‪ /‬تسکين يافتن‪Aram bûn :‬‬ ‫آرام‪Aram :‬‬ ‫عرق ‪ /‬مشروبات الکلي ‪Araq:‬‬ ‫کوه آرارات واقع در کردستان ‪Ararat:‬‬ ‫نثار کسي کردن ‪Arastey (kesekî/ê) kirin:‬‬ ‫آرايش ‪ /‬تزئين ‪Arayêş:‬‬

‫‪6‬‬

‫برخورد کردن ‪ /‬با مانعي مواجه شدن‪ /‬گرفتارشدن ‪Asê bûn:‬‬ ‫مانع ‪Asêgeh:‬‬ ‫اسيد‪ / :‬وصيت ‪Asêt‬‬ ‫آسيابان ‪Aşevan:‬‬ ‫آشکار‪ /‬واضح ‪ /‬مشهود ‪Aşîkar:‬‬ ‫آسمان‪Asîman :‬‬ ‫ادغام کردن ‪ /‬همگون کردن‪ /‬در هم آميختن‪Asîmîle kirin :‬‬ ‫آهن ‪Asin:‬‬ ‫آشنا ‪ /‬شناس ‪Aşina:‬‬ ‫آشنا شدن ‪Aşina bûn:‬‬ ‫آشنا کردن ‪Aşina kirin:‬‬ ‫آشنايي ‪ /‬معارفه ‪Aşinayî:‬‬ ‫آهنگر ‪Asinger:‬‬ ‫آهنگري ‪Asingerî:‬‬ ‫آهن ربا ‪Asinraker:‬‬ ‫عاشق ‪Aşiq:‬‬ ‫عاشق شدن ‪ /‬عاشق بودن ‪Aşiq bûn:‬‬ ‫عاشق ( ترانه سراي سنتي آذري )‪Aşiq :‬‬ ‫آشتي ‪ /‬صلح ‪Aşitî:‬‬ ‫آشتي کردن ‪ /‬صلح کردن ‪Aşitî kirin:‬‬ ‫صلح طلب‪Aşîtîxwaz :‬‬ ‫آشتي ‪ /‬صلح‪Aşîtî :‬‬ ‫آسيا‪Asîya :‬‬ ‫آشکارا ‪ /‬به روشني ‪Aşkere :‬‬ ‫آشکارا ‪ /‬به وضوح ‪Aşkere:‬‬ ‫آشکار شدن ‪ /‬رسوا شدن ‪Aşkere bûn:‬‬ ‫آشکار کردن ‪ /‬رسوا کردن ‪Aşkere kirin:‬‬ ‫آسمان ‪Asman:‬‬ ‫آسماني ‪ /‬هوايي‪Asmanî :‬‬ ‫افق‪Aso :‬‬ ‫آشپز ‪Aşpêj:‬‬ ‫آشپزخانه‪Aşpêjxane :‬‬ ‫طرفدار ‪ /‬هواخواه‪Aspîrant :‬‬

‫سطح ‪ /‬مرحله ‪Ast:‬‬ ‫آستر لباس‪Astar :‬‬ ‫مانع ‪ /‬مشکل ‪Asteng:‬‬ ‫مانع کردن ‪ /‬مانع درست کردن ‪Asteng kirin:‬‬ ‫مانع ‪ /‬مشکل ‪Astengî:‬‬ ‫آسوده ‪ /‬راحت ‪Asûde:‬‬ ‫راحت شدن ‪ /‬آسوده شدن ‪Asûde bûn:‬‬ ‫آشور‪Aşûr :‬‬ ‫آسيابان ‪Aşvan:‬‬ ‫آسيا ‪ /‬آسياب ‪Aşxane:‬‬ ‫آسياي ميانه‪Asyaya Navîn :‬‬ ‫پيوست ‪ /‬ضميمه‪Ataşe :‬‬ ‫اتمسفر ‪ /‬جو ‪Atmosfer:‬‬ ‫کارگاه‪Atolya :‬‬ ‫آب ‪Av:‬‬ ‫آب کشيدن زخم ‪Av dizîn:‬‬ ‫آب کشيدن ‪ /‬آب حمل کردن ‪Av kêşandin:‬‬ ‫آب کردن ‪Av kirin:‬‬ ‫آب ريختن (بر روي چيزي) ‪Av lê kirin:‬‬ ‫بر خود آب ريختن ‪ /‬دوش گرفتن ‪Av li xwe kirin:‬‬ ‫آب پاشيدن ‪Av reşandin:‬‬ ‫آب را گل آلود کردن‪Av şêlî kirin :‬‬ ‫آب و هوا ‪Av û hewa:‬‬ ‫آوا ‪ /‬صوت ‪ /‬آباد‪Ava :‬‬ ‫آباد باد ! ‪Ava be :‬‬ ‫آباد شدن ‪ /‬آباد بودن ‪ /‬ايجاد شدن‪Ava bûn :‬‬ ‫آب جوب ‪Ava cihê:‬‬ ‫آب دهان کسي جاري شدن‪Ava devê kesî herikîn :‬‬ ‫آباد کردن‪ /‬پوشاندن سقفساختمان‪ /‬ايجادکردن‪Ava kirin: :‬‬ ‫آب زر ‪ /‬آب طال ‪Ava zêr:‬‬ ‫آبادي ‪ /‬مرکز‪ /‬دفتر ‪Avahî:‬‬ ‫آبادکردن‪Avakirin :‬‬ ‫آواشناسي‪Avanasî :‬‬

‫‪7‬‬

‫آبادي‪Avatî :‬‬ ‫آباد ‪Avat :‬‬ ‫آواز ‪ /‬نوا ‪Avaz:‬‬ ‫ملوان ‪ /‬شناگر ‪/‬آب باز ‪Avbaz:‬‬ ‫سد‪Avbend :‬‬ ‫تکانش آب ‪ /‬از روستاهاي کردنشين اورميه‪Avçeqela :‬‬ ‫آبجو‪Avco :‬‬ ‫آبياري ‪Avdanî:‬‬ ‫آبياري کردن ‪Avdanî kirin:‬‬ ‫آباداني‪ / :‬آبياري ‪Avdanî‬‬ ‫آبدار ‪ /‬پرآب ‪Avdar:‬‬ ‫آب داده شده ‪ /‬آبياري شده ‪Avdayî:‬‬ ‫وضو گرفتن ‪ /‬آب ريختن ‪Avdest kirin:‬‬ ‫وضو‪Avdest :‬‬ ‫دستشويي ‪ /‬وضوخانه ‪Avdesxane:‬‬ ‫جشن آب ‪ /‬از روستاهاي کردنشين اورميه ‪Avdîlan :‬‬ ‫آبکي ‪Avekî:‬‬ ‫دوغ ‪Avemast:‬‬ ‫اوستا ‪Avêsta:‬‬ ‫انداختن ‪Avêtin:‬‬ ‫انداختن ‪ /‬پرت کردن ‪Avêtin:‬‬ ‫آبگوشت ‪Avgoşt :‬‬ ‫آبي ‪Avî:‬‬ ‫آبستن ‪ /‬حامله ‪Avis:‬‬ ‫آبستن کردن ‪ /‬حامله کردن ‪Avis kirin:‬‬ ‫آبستن‪Avis :‬‬ ‫شنا‪Avjenî :‬‬ ‫آبزي‪Avjî :‬‬ ‫آبکش ‪Avkêş:‬‬ ‫عمل و فعل آب کشيدن ‪Avkêşan:‬‬ ‫آب رساني ‪Avkêşanî:‬‬ ‫آبرساني کردن ‪Avkêşanî kirin:‬‬ ‫آبکي ‪Avkî:‬‬

‫تاول‪Avlik :‬‬ ‫آب شناس‪/‬هيدرولوژيست‪Avnas :‬‬ ‫آب شناسي‪ /‬هيدرولوژي‪Avnasî :‬‬ ‫آبپاش ‪Avpaş:‬‬ ‫آب پز ‪Avpêj:‬‬ ‫آب پز کردن ‪Avpêj kirin:‬‬ ‫آبسنج ‪ /‬هيدرومتر‪Avpîvker :‬‬ ‫آبشار‪Avrêj :‬‬ ‫آب ريز ‪ /‬لوله فاضالب ‪ /‬آبشار ‪Avrêj:‬‬ ‫ناودان ‪ /‬لوله فاضالب ‪Avrêjan:‬‬ ‫توالت‪Avrêjxane :‬‬ ‫آب پاشي‪Avreşkanê :‬‬ ‫آب پاشي کردن‪Avreşkanê kirin :‬‬ ‫آبرو ‪ /‬حيثيت ‪Avrû:‬‬ ‫آبشار ‪Avşar:‬‬ ‫فاضالب ‪ /‬آب بالاستفاده‪Avşêl:‬‬ ‫خمير مايه نان که از پنير است ‪Avşijî:‬‬ ‫محل ريزش آب‪Avşirk :‬‬ ‫آبگوشت‪Avşor :‬‬ ‫وکيل‪Avûkat :‬‬ ‫استراليا ‪Avustralya:‬‬ ‫ليوان‪Avxor :‬‬ ‫آبخوري ‪ /‬ليوان ‪Avxwerî:‬‬ ‫نم آب‪Avzê :‬‬ ‫آوا ‪ /‬ترتيب ‪ /‬شکل ‪ /‬صورت ‪Awa:‬‬ ‫ترتيب ‪ /‬شيوه ‪ /‬روش‪Awa :‬‬ ‫بدين ترتيب ‪ /‬بدين صورت‪Awahî ( bi vî ) :‬‬ ‫چپاندن‪Awandin :‬‬ ‫فوق العاده ‪ /‬آماده باش‪Awarte :‬‬ ‫استثنا کردن ‪ /‬اعتراض کردن ‪Awartin:‬‬ ‫آرزو ‪ /‬خواسته ‪ /‬اميد‪Awat :‬‬ ‫به هر ترتيب ‪ /‬به هر صورت‪Awayî ( bi her ) :‬‬ ‫بدين ترتيب ‪ /‬بدين صورت‪Awayî ( bi vî ) :‬‬

‫‪8‬‬

‫به هر حال ‪ /‬در هر صورت‪Awayî(bi her) :‬‬ ‫صدا ‪ /‬آهنگ‪Awaz :‬‬ ‫نگاه تند ‪ /‬نگاه خشن ‪Awir:‬‬ ‫‪:‬هيزم ‪ /‬سوخت ‪Awirdû‬‬ ‫آخ ‪ /‬ناله ‪Ax:‬‬ ‫خاک ‪ /‬زمين ‪ /‬ميهن ‪Ax:‬‬ ‫آغا ‪ /‬بزرگ ‪ /‬بيک ‪/‬رئيس ‪Axa:‬‬ ‫صحبت کردن ‪ /‬حرف زدن ‪ /‬رايزني کردن ‪Axaftin:‬‬ ‫سخنران‪Axavger :‬‬ ‫صحبت کردن ‪ /‬صحبت‪Axavtin :‬‬ ‫خاک سياه ‪ /‬هوموس‪Axereş :‬‬ ‫خاک آبي ‪ /‬خاکي ناشي از سوختن سرگين و ‪Axeşîn:‬‬ ‫سوختني در تنور‬ ‫خاک قرمز‪Axesor :‬‬ ‫سفيد خاک ‪ /‬خاک سفيد ‪Axesipî:‬‬ ‫خاک سرخ ‪Axesûr:‬‬ ‫سخنور ‪ /‬متکلم‪Axêver :‬‬ ‫گفتن ‪ /‬صحبت کردن ‪Axiftin:‬‬ ‫آخ ‪ /‬آه ‪ /‬ناله کردن ‪Axîn:‬‬ ‫آخ کشيدن ‪ /‬افسوس خوردن ‪Axîn kêşan:‬‬ ‫آخور ‪Axir:‬‬ ‫آخرين ‪ /‬نهايي ‪ /‬پاياني‪Axirîn :‬‬ ‫گفتن ‪ /‬صحبت کردن‪Axivîn:‬‬ ‫آغور ‪ /‬آبشخور احشام ‪Axur:‬‬ ‫آينده ‪Ayende:‬‬ ‫دين ‪ /‬آيين ‪ /‬مذهب‪Ayîn :‬‬ ‫آزادکردن‪ /‬بخشيدن ‪Aza kirin:‬‬ ‫آزاد ‪ /‬رها ‪Azad:‬‬ ‫آزاد شدن ‪ /‬رها شدن ‪Azad bûn:‬‬ ‫آزاد کردن ‪ /‬رها کردن ‪Azad kirin:‬‬ ‫آزادي ‪ /‬رهايي ‪Azadî:‬‬ ‫آزاديخواه‪Azadîxwaz :‬‬ ‫آزادي انديشه ‪Azadiya hizrînê:‬‬

‫اذيت ‪ /‬درد ‪ /‬آدم بد‪Azar :‬‬ ‫مجرد ‪Azeb:‬‬ ‫آذربايجان‪Azerbaycan :‬‬ ‫کشور آذربايجان‪Azerbeycan :‬‬ ‫آذري ‪ /‬اهل جمهوري آذربايجان ‪ /‬زبان آذري‪Azerî :‬‬ ‫آذري نشين‪Azerînişîn :‬‬ ‫اذيت کردن ‪ /‬آزرده کردن‪Azirde kirin:‬‬

‫‪B‬‬ ‫باد ‪ /‬نزد ‪ /‬پيش ‪Ba :‬‬ ‫باد دادن ‪ /‬پيچاندن‪Ba dan :‬‬ ‫پيش هم ‪ /‬در حضور هم‪Ba hev :‬‬ ‫گردباد ‪Babelîsk:‬‬ ‫بابت ‪ /‬نکته ‪ /‬درباره‪ / :‬علت ‪Babet‬‬ ‫گردباد ‪Babirûsk:‬‬ ‫باج ‪ /‬ماليات ‪Bac:‬‬ ‫محل باجگيري ‪ /‬گمرک ‪Bacgeh:‬‬ ‫باجگير ‪ /‬مأمور ماليات ‪ /‬مأمور گمرک ‪Bacgir:‬‬ ‫هواپيما کاغذي‪Bafirok :‬‬ ‫طوفان باد‪Bager :‬‬ ‫طوفان ‪Bahoz:‬‬ ‫باور ‪ /‬ايمان‪Bahwerî :‬‬ ‫شهر ‪Bajar:‬‬ ‫دولت ‪ -‬شهر‪Bajar-dewlet :‬‬ ‫شهرک ‪ /‬شهر کوچک‪Bajarok :‬‬ ‫شهروندي ‪Bajarvanî:‬‬ ‫شهرک‪Bajêrgeh :‬‬ ‫شمال ‪Bakûr:‬‬ ‫توجه ‪ /‬نظر ‪Bal:‬‬ ‫جذب کردن ‪ /‬توجه کسي را جلب کردن‪Bal kişandin :‬‬ ‫توجه کسي را جلب کردن ‪Bala kesî kişandin:‬‬ ‫توجه کسي به ‪ ...‬بودن ‪ /‬حواس ‪Bala kesî li … bûn:‬‬ ‫کسي به ‪ ...‬بودن‬

‫‪9‬‬

‫بارگاه ‪ /‬مرقد‪Baregeh :‬‬ ‫بارک اهلل ‪ /‬آفرين ‪Barîkela:‬‬ ‫باريدن ‪Barîn:‬‬ ‫بار بر ‪ /‬بارکش ‪Barkêş:‬‬ ‫حمل و نقل ‪Barkêşî:‬‬ ‫خوب ‪ /‬نيک ‪Baş:‬‬ ‫خوب بودن ‪ /‬خوب شدن ‪ /‬بهبود يافتن‪Baş bûn :‬‬ ‫خوب ‪ /‬باشد‪Baş! :‬‬ ‫نيکويي ‪ /‬خوبي ‪Başî:‬‬ ‫نيکويي ‪ /‬خوبي ‪Başîtî:‬‬ ‫بال ‪ /‬بازو‪ /‬پر وبال ‪Bask:‬‬ ‫خمير انگور ‪Bastêq:‬‬ ‫بهتر ‪Baştir:‬‬ ‫جنوب‪Başûr :‬‬ ‫باتمان ‪ /‬شهري در شمال کردستان‪Batman :‬‬ ‫پدر ‪Bav:‬‬ ‫پدربزرگ ‪Bavpîr:‬‬ ‫اجداد ‪ /‬گذشتگان‪Bavûkal :‬‬ ‫باور کردن ‪ /‬اعتقاد داشتن ‪Bawer kirin:‬‬ ‫باور ‪ /‬عقيده ‪ /‬اعتقاد ‪ /‬ايمان ‪Bawerî:‬‬ ‫اعتقاد ايجاد کردن ‪ /‬اعتماد ايجاد کردن‪Bawerî dan :‬‬ ‫معتقد ‪ /‬مومن‪Bawermend :‬‬ ‫استوارنامه ‪ /‬اعتبارنامه ‪ /‬پايان نامه ‪Bawername:‬‬ ‫باور‪Bawer :‬‬ ‫باور‪Bawirî :‬‬ ‫باور‪Bawir :‬‬ ‫باغچه ‪Baxςe:‬‬ ‫باغ‪Bax :‬‬ ‫جهيدن ‪ /‬پريدن ‪Baz dan:‬‬ ‫بازار‪Bazar :‬‬ ‫النگو ‪Bazin:‬‬ ‫بازرگاني ‪ /‬تجارت ‪Bazirganî:‬‬ ‫بازرگان ‪ /‬تاجر‪Bazirgan :‬‬

‫‪10‬‬

‫توجه کردن ‪ /‬نگاه کردن ‪Bala xwe dan:‬‬ ‫هواپيما ‪Balafir:‬‬ ‫فرودگاه ‪Balafirgeh:‬‬ ‫باالنس ‪ /‬تعادل ‪Balans:‬‬ ‫قابل توجه ‪ /‬جالب ‪ /‬مهم‪Baldar :‬‬ ‫بادمجان ‪Balîcan:‬‬ ‫بالش ‪Balîf:‬‬ ‫پرنده ‪Balinde:‬‬ ‫جالب ‪ /‬قابل توجه‪Balkêş :‬‬ ‫بادبادک ‪Balon:‬‬ ‫سفير ‪ /‬نماينده ‪Balyoz:‬‬ ‫سفارت ‪ /‬دفتر نمايندگي ‪Balyozxane:‬‬ ‫پشت بام ‪Ban:‬‬ ‫نفوذ ‪ /‬سلطه ‪ /‬سيطره ‪Bandor:‬‬ ‫حاکميت‪Bandûr :‬‬ ‫فراخوان ‪ /‬اذان ‪ /‬ندا ‪ /‬بانگ ‪Bang:‬‬ ‫اذان گفتن ‪ /‬صدا زدن‪Bang dan :‬‬ ‫صدا زدن ‪ /‬ندا زدن ‪Bang kirin:‬‬ ‫کسي را صدا زدن ‪Bang li kesî kirin:‬‬ ‫فراخوان ‪ /‬دعوت‪Bangewazî:‬‬ ‫بادنما ‪Banîşan:‬‬ ‫بانکداري‪Bankevanî :‬‬ ‫بانک‪Bank :‬‬ ‫بانک ‪Banqe:‬‬ ‫خانم ‪ ،‬بانو ‪Banû:‬‬ ‫پدر بزرگ ‪Bapîr:‬‬ ‫بادسنج ‪Bapîv:‬‬ ‫فشار‪ /‬بار ‪Bar:‬‬ ‫بار کردن ‪ /‬کوچ کردن ‪ /‬اسباب کشي کردن‪Bar kirin :‬‬ ‫بارکشي ‪Bar kişandin:‬‬ ‫در باره‪Bara ( li ) :‬‬ ‫باران ‪Baran:‬‬ ‫باران سنج ‪Baranpîv:‬‬

‫بي سروسامان ‪ /‬آس و پاس ‪Bêdirrik:‬‬ ‫بي دم ‪ /‬بي پايان ‪ /‬ابتر ‪Bêdûv:‬‬ ‫بي ادب ‪ /‬بي نزاکت ‪ /‬بي تربيت ‪Bêedeb:‬‬ ‫بي معرفت ‪Bêemerg:‬‬ ‫بداخالق ‪ /‬بدخو ‪Bêexlaq:‬‬ ‫هرزه ‪ /‬بداخالق ‪Bêexlaq bûn: :‬‬ ‫بداخالقي ‪ /‬بدخويي ‪Bêexlaqî:‬‬ ‫بداخالقي کردن ‪ /‬بدخويي کردن ‪Bêexlaqî kirin:‬‬ ‫بي فايده بودن ‪ /‬بي فايده شدن‪Bêfayde bûn:‬‬ ‫بي فايده کردن ‪Bêfayde kirin:‬‬ ‫مأيوس شدن ‪ /‬نااميد شدن‪Bêhêvî bûn :‬‬ ‫بي فايده ‪ /‬بيهوده‪Bêfayde :‬‬ ‫بيني ‪ /‬پوزه‪Bêfil :‬‬ ‫بيگ ‪ /‬مطرب ‪Beg:‬‬ ‫نابهنگام ‪ /‬بد هنگام‪Bêgavî :‬‬ ‫بي گمان ‪ /‬بي شک ‪ /‬آس و پاس ‪Bêguman:‬‬ ‫بي گناه ‪Bêgune:‬‬ ‫بي گناه ‪Bêguneh:‬‬ ‫بي همتا ‪ /‬بي نظير‪Bêhempa :‬‬ ‫نا اميد ‪ /‬مايوس ‪Bêhêvî:‬‬ ‫يأس ‪ /‬نااميدي‪Bêhêvîbûn :‬‬ ‫نااميدي ‪Bêhêvîtî:‬‬ ‫ضعيف ‪ /‬بي قدرت ‪Bêhêz:‬‬ ‫ضعيف شدن ‪ /‬بي قدرت بودن ‪Bêhêz bûn:‬‬ ‫ضعيف کردن ‪ /‬از قدرت انداختن ‪Bêhêz kirin:‬‬ ‫ترسو ‪ /‬بزدل ‪Bêhinav:‬‬ ‫دلتنگ بودن ‪ /‬بي حوصله بودن‪Bêhinteng bûn :‬‬ ‫دلتنگي ‪ /‬بي حوصلگي‪Bêhintengî :‬‬ ‫دلتنگ ‪ /‬بي حوصله‪Bêhinteng :‬‬ ‫بي عقل ‪ /‬احمق ‪ /‬بيهوش ‪Bêhiş:‬‬ ‫بيهوش شدن ‪Bêhiş bûn:‬‬ ‫بيهوش کردن ‪Bêhiş kirin:‬‬ ‫لحظه ‪ /‬آن ‪ /‬نفس ‪ /‬بو ‪Bêhn:‬‬

‫‪11‬‬

‫بدون ‪ /‬فاقد ‪Bê:‬‬ ‫پررو و بي شرم‪Bê rû û bêfedî :‬‬ ‫اختيار خود را به دست گرفتن‪ /‬خود سر شدن ‪Bê serî bûn:‬‬ ‫اختيار کسي را به دست خودش دادن ‪Bê serî kirin: /‬‬ ‫کسي را خود سر کردن‬ ‫بي طرف ‪Bêalî:‬‬ ‫بي طرف بودن ‪Bêalî bûn:‬‬ ‫بي طرف‪Bêal :‬‬ ‫بي عقل ‪ /‬احمق ‪Bêaqil:‬‬ ‫بي عار‪ /‬وقيح ‪ /‬بي شرم ‪Bêar:‬‬ ‫بي بال ‪Bêbask:‬‬ ‫بي پدر و مادر ‪ /‬بي شرف‪Bêbav :‬‬ ‫بي بهره کردن ‪ /‬محروم کردن‪Bêbehir kirin :‬‬ ‫بي بهره ‪ /‬بي فايده‪Bêbehir :‬‬ ‫بي مسؤليت ‪ /‬بي پاسخگو ‪Bêberpirsiyar:‬‬ ‫بي سهم ‪ /‬بي قسمت‪Bêbeş :‬‬ ‫بدشانس‪ /‬بيچاره ‪Bêbext:‬‬ ‫خيانت‪Bêbextî :‬‬ ‫خيلي عميق ‪ /‬ژرف ‪Bêbin:‬‬ ‫بي پايه ‪ /‬بي اساس ‪Bêbingeh:‬‬ ‫بي اساس‪ /‬خيلي عميق ‪Bêbinî:‬‬ ‫بي پايه ‪ /‬بي اصل و اساس ‪Bêbinyat:‬‬ ‫اجتناب ناپذير ‪ /‬بيچاره ‪ /‬بدون راه حل ‪Bêçare:‬‬ ‫بيچارگي ‪ /‬ناگزيري ‪ /‬عدم وجود راه حل ‪Bêçaretî:‬‬ ‫بيدادي ‪ /‬ظلم ‪ /‬ستم ‪Bêdadî:‬‬ ‫عوض ‪ /‬معادل ‪ /‬بدل‪Bedel :‬‬ ‫جسم ‪ /‬بدن ‪Beden:‬‬ ‫ساکت ‪ /‬آرام ‪Bêdeng:‬‬ ‫ساکت ‪ /‬ساکت باشيد‪Bêdeng bin :‬‬ ‫سکوت ‪ /‬آرامش‪Bêdengî :‬‬ ‫عدم حاکميت‪Bêdesthilatdar :‬‬ ‫زيبا ‪ /‬خوشگل ‪ /‬قشنگ ‪Bedew:‬‬ ‫بي عالقه ‪ /‬بي ميل ‪Bêdil:‬‬

‫پخش شدن ‪ /‬گسترده شدن ‪ /‬متالشي شدن‪Belabûn :‬‬ ‫پراکنده ‪ /‬متفرق ‪ /‬داغون‪Belabûyî :‬‬ ‫پخش شدن ‪ /‬پخش بودن‪Belaş bûn :‬‬ ‫پخش کردن ‪ /‬پراکنده کردن‪Belaş kirin :‬‬ ‫رايگان ‪ /‬پراکنده‪Belaş :‬‬ ‫پراکنده ‪Belav:‬‬ ‫پراکنده شدن ‪Belav bûn:‬‬ ‫پخش کردن ‪ /‬منتشر کردن‪Belav kirin :‬‬ ‫بيانيه ‪ /‬اعالميه‪Belavok :‬‬ ‫پاره پاره کردن‪Belawelayî kirin :‬‬ ‫بلي ‪ /‬بله ‪Belê:‬‬ ‫شهرداري ‪Beledîye:‬‬ ‫بيچاره ‪ /‬بدبخت ‪ /‬مظلوم‪Belengaz :‬‬ ‫‪:‬بي لبه ‪Bêlêv‬‬ ‫برگ ‪ /‬صفحه ‪Belg :‬‬ ‫مدرک ‪ /‬سند ‪Belge:‬‬ ‫نامزد کردن ( دختر ) ‪ /‬مستند کردن‪Belge kirin :‬‬ ‫فيلم مستند‪Belgefîlm :‬‬ ‫سند ‪ /‬مدرک ‪Belgename:‬‬ ‫مستند‪Belgeyî :‬‬ ‫عدم فعاليت ‪ /‬عدم تحرک‪Bêlivbazîbûn :‬‬ ‫بلکه ‪ /‬شايد‪Belkî/ê:‬‬ ‫محروميت از حق و حقوق‪Bêmafî :‬‬ ‫بي سرپناه ‪ /‬بي خانمان ‪Bêmal:‬‬ ‫بي حال بودن ‪ /‬سروحال نبودن‪Bêmede bûn :‬‬ ‫بي کينه‪Bênakok :‬‬ ‫بي ناموس ‪Bênamûs:‬‬ ‫بي واسطه‪Bênavber :‬‬ ‫انتظار ‪ /‬بند ‪ /‬ريسمان ‪ /‬ماده ‪ /‬محل جدا شدن جوي ‪Bend:‬‬ ‫آب از رودخانه‬ ‫منتظر کسي بودن ‪Benda kesekî/ê bûn ( li ):‬‬ ‫سد ‪ /‬آب بند‪Bendav :‬‬ ‫متظر نگه داشتن‪Bendê hîştin ) li ) :‬‬

‫‪12‬‬

‫استراحت کردن ‪ /‬نفسي تازه کردن‪Bêhn dan :‬‬ ‫استشمام کردن ‪ /‬بو کردن ‪Bêhn kirin:‬‬ ‫استراحت کردن ‪ /‬نفسي تازه کردن ‪Bêhn vedan:‬‬ ‫نفس تازه کردن ‪Bêhna xwe vedan:‬‬ ‫سعه صدر داشتن ‪ /‬تساهل داشتن ‪Bêhnfireh Bûn:‬‬ ‫صبور‪Bêhnfireh :‬‬ ‫بوگندو ‪Bêhngenî:‬‬ ‫خوشبو ‪ /‬خوش عطر ‪Bêhnxweş:‬‬ ‫دريا ‪Behr:‬‬ ‫بحث ‪ /‬گفتگو‪Behs :‬‬ ‫بيشتر‪Bêhtir:‬‬ ‫بيهوده بودن ‪ /‬بيهوده شدن‪Bêhûde bûn:‬‬ ‫بيهوده کردن ‪Bêhûde kirin:‬‬ ‫بيهوده ‪ /‬بي فايده‪Bêhûde :‬‬ ‫کلمه ‪ /‬سخن ‪Bêje:‬‬ ‫ادبيات ‪Bêjedanekî:‬‬ ‫سرند ‪Bêjing:‬‬ ‫قد و قواره ‪ /‬اندام ‪Bejn:‬‬ ‫اندام ‪ /‬قد و قواره‪Bejn û bal :‬‬ ‫بلند باال ‪ /‬قد بلند ‪Bejnbilind:‬‬ ‫نازک اندام ‪Bejnzirav:‬‬ ‫کلمه ‪ /‬گفتن ‪ /‬تعريف کردن ‪Bêj:‬‬ ‫مجرد ‪ /‬بيکار‪Bêkar:‬‬ ‫بيکار بودن ‪ /‬معطل بودن ‪Bêkar bûn:‬‬ ‫بيکار کردن ‪ /‬معطل کردن‪Bêkar kirin:‬‬ ‫بيکاري ‪ /‬مجردي ‪Bêkarî:‬‬ ‫بي کم و کاست‪Bêkêmasî :‬‬ ‫بي فايدگي ‪ /‬بي لياقتي‪Bêkêrî :‬‬ ‫بي کس ‪ /‬يتيم ‪Bêkes:‬‬ ‫بال ‪ /‬بدبختي ‪Bela:‬‬ ‫منفجر شدن ‪ /‬متالشي شدن ‪ /‬تکه تکه ‪Belabelayî bûn:‬‬ ‫شدن‬ ‫رايگان شدن ‪ /‬گسترده شدن ‪ /‬متالشي شدن‪Bela bûn:‬‬

‫برابر بودن ‪ /‬مساوي بودن ‪Beranber bûn:‬‬ ‫برابري ‪ /‬مساوي ‪Beranberî:‬‬ ‫بي وقفه ‪ /‬پيوسته‪Bêrawestan :‬‬ ‫گراز‪ /‬خوک ‪Beraz:‬‬ ‫سپيده دم ‪Berbang:‬‬ ‫آرايشگر ‪Berber:‬‬ ‫معدنچي‪Berbesvan :‬‬ ‫به سوي ‪ /‬روبه ‪Berbirû:‬‬ ‫به سوي (چيزي) بودن ‪Berbirû bûn:‬‬ ‫دسته موي زن ‪Berbisk:‬‬ ‫زن مسئول رسيدگي به عروس ‪Berbûk:‬‬ ‫علني ‪ /‬مهم ‪ /‬مد نظر‪Berçav :‬‬ ‫جلوي چشم گرفتن ‪ /‬در نظر داشتن ‪ /‬مدنظر ‪Berçav girtin:‬‬ ‫داشتن‬ ‫لبه روخانه ‪Berçem:‬‬ ‫سنگ ‪ /‬صخره‪Berd:‬‬ ‫رها کردن ‪ /‬آزاد کردن ‪ /‬طالق دادن ‪Berdan:‬‬ ‫پاياپايي ‪ /‬زن به زني ‪Berdêlî:‬‬ ‫جايگزين ‪ /‬زن به زن ‪Berdêl:‬‬ ‫آستانه ‪ /‬دم در ‪Berder:‬‬ ‫دم دست ‪ /‬شاگرد‪ /‬کلفت ‪Berdest:‬‬ ‫سخنگو ‪Berdevk:‬‬ ‫ادامه داشتن ‪ /‬پايدار بودن ‪Berdewam bûn:‬‬ ‫تداوم يافتن ‪ /‬برقرار ماندن ‪Berdewam kirin:‬‬ ‫تداوم ‪ /‬پايداري‪Berdewamî :‬‬ ‫بي قانون ‪ /‬غير قانوني ‪ /‬نامشروع ‪Bêrê:‬‬ ‫خطاب کردن‪ /‬روکردن به ‪Berê xwe dan:‬‬ ‫جمع کردن ‪ /‬جمع آوري کردن ‪Beref kirin:‬‬ ‫برکت ‪ /‬فراواني ‪Bereket:‬‬ ‫نامزد ‪ /‬کانديدا ‪Berendam:‬‬ ‫بي رنگ ‪Bêreng:‬‬ ‫برعکس ‪ /‬وارونه‪Berevajî :‬‬ ‫دفاع‪Berevanî:‬‬

‫‪13‬‬

‫انتظار‪Bendewarî :‬‬ ‫اسير ‪ /‬بنده‪Bendewar :‬‬ ‫زندان ‪ /‬حبس‪Bendîxane :‬‬ ‫معتاد بودن ‪Beng bûn:‬‬ ‫اعتياد آور‪Bengdar :‬‬ ‫معتاد ‪Bengî:‬‬ ‫بند ‪ /‬ريسمان‪Benik :‬‬ ‫آدامس ‪ /‬سقز ‪Benîşt:‬‬ ‫بي سهم ‪ /‬بي بهره ‪Bêpar:‬‬ ‫بي پناه‪Bêparastin :‬‬ ‫رايگان ‪ /‬بي پول ‪Bêpere:‬‬ ‫بدون خلبان‪Bêpîlot :‬‬ ‫بي حساب و کتاب ‪ /‬بدون اندازه گيري‪Bêpîvan :‬‬ ‫بقال ‪Beqal:‬‬ ‫جالب ‪ /‬جدب کننده ‪Bêqamxweş:‬‬ ‫مغرور ‪Bêqan:‬‬ ‫بدين خاطر ‪Ber vê yekê:‬‬ ‫پارو ‪ /‬برف روب ‪Bêr:‬‬ ‫سنگ ‪ /‬صخره ‪ /‬پهن ‪ /‬عريض ‪ /‬ميوه ‪ /‬نتيجه ‪ /‬حافظه ‪Ber:‬‬ ‫عاقالنه ‪ /‬مقرون به صرفه ‪ /‬منطقي ‪Ber bi aqil:‬‬ ‫رو به ‪ /‬به سوي ‪Ber bi:‬‬ ‫چشم هاي کسي تاريک شدن‪Ber çavên kesî tarî bûn :‬‬ ‫دلسوزي کردن ‪ /‬همدردي کردن ‪Ber ketin:‬‬ ‫حفظ کردن ‪ /‬از بر کردن ‪Ber kirin:‬‬ ‫پيشگيري کردن ‪ /‬جلوگيري کردن ‪Ber lê girtin:‬‬ ‫مقاومت کردن ‪Ber xwe dan:‬‬ ‫جلو ‪ /‬قبل ‪ /‬پيش ‪ /‬ميوه ‪ /‬نتيجه‪Ber :‬‬ ‫برائت‪Beraet :‬‬ ‫دربرابر ‪ /‬عليه‪Beramber :‬‬ ‫قوچ ‪ /‬گوسفند نر ‪ /‬سپيده صبح ‪Beran:‬‬ ‫آزاد کردن قوچ خا براي جفت گيري با ‪Beran berdan:‬‬ ‫گوسفندان‬ ‫برابر ‪ /‬مساوي ‪Beranber:‬‬

‫پنجره کوچک ‪Berkev:‬‬ ‫باقيمانده‪Bermayî :‬‬ ‫برنامه ‪Bername:‬‬ ‫خورشيد خور ‪ /‬روبه آفتاب ‪Beroj:‬‬ ‫ديگ ‪Beroş:‬‬ ‫برعکس بودن ‪ /‬واژگون شدن‪Berovajî bûn :‬‬ ‫برعکس کردن ‪ /‬واژگون کردن‪Berovajî kirin :‬‬ ‫برعکس ‪ /‬وارونه‪Berovajî :‬‬ ‫وسيع ‪ /‬گسترده ‪Berpan:‬‬ ‫به کارنداختن ‪ /‬تحريک کردن ‪ /‬تمام کردن ‪Berpe kirin:‬‬ ‫قابل حصول ‪ /‬قابل دستيابي ‪Berpebar:‬‬ ‫دستاورد ‪Berpebûn:‬‬ ‫مسؤل ‪ /‬پاسخگو ‪Berpirs:‬‬ ‫مسئول ‪Berpirsyar:‬‬ ‫مسئوليت ‪Berpirsyarî:‬‬ ‫بلوط ‪Berrî:‬‬ ‫سمت آفتابي‪Berroj :‬‬ ‫بلوط ‪Berrû:‬‬ ‫پاسخ ‪ /‬جواب ‪Bersiv:‬‬ ‫جواب دادن ‪ /‬پاسخ دادن ‪Bersiv dan:‬‬ ‫پاسخ دادن‪Bersivdayîn :‬‬ ‫جواب دادن ‪ /‬پاسخ دادن ‪Bersivîn:‬‬ ‫جواب ‪ /‬پاسخ‪Bersîv :‬‬ ‫متهم ‪ /‬مقصر‪Bersûc :‬‬ ‫واکنش‪Bertek :‬‬ ‫برطرف کردن ‪ /‬رفع کردن‪Berteref kirin :‬‬ ‫ظرف شراب ‪Bertîl:‬‬ ‫بي ارزش‪ /‬بي حرمت ‪Bêrûmet:‬‬ ‫مورد بي احترامي قراردان ‪Bêrûmet kirin:‬‬ ‫باير ‪ /‬لم يزرع‪Berû :‬‬ ‫بره ‪Berx:‬‬ ‫چوپان بره ها ‪Berxevan:‬‬ ‫مقاومت ‪ /‬بردباري ‪Berxwedan:‬‬

‫‪14‬‬

‫دفاع کردن ‪Berevanî kirin:‬‬ ‫دفاع کردن ‪Berevanîkirin:‬‬ ‫گردهم آمدن‪Berevî ser hev bûn :‬‬ ‫بي احترامي ‪ /‬بي صف بودن‪Bêrêziyê :‬‬ ‫قبال ‪ /‬در گذشته ‪ /‬قبل از هر چيز‪Berê :‬‬ ‫برف ‪Berf:‬‬ ‫برف باريدن ‪Berf barîn:‬‬ ‫آدم برفي‪Berfemêr :‬‬ ‫وسيع ‪ /‬گسترده ‪Berfire:‬‬ ‫وسيع کردن ‪ /‬گسترش دادن ‪Berfireh kirin:‬‬ ‫وسيع ‪ /‬گسترده‪Berfireh :‬‬ ‫دفاع‪Bergirî :‬‬ ‫دفاع کردن ‪Bergirî kirin:‬‬ ‫اثر ‪ /‬مجموعه ‪Berhem:‬‬ ‫جمع آوري کردن ‪ /‬گردآوري کردن ‪Berhem kirin:‬‬ ‫جمع کردن ‪ /‬گردآوري کردن‪Berhev kirin :‬‬ ‫در مقابل هم ايستادن ‪ /‬مقاومت کردن‪Berhevdan:‬‬ ‫تهيه کننده‪Berhevkar :‬‬ ‫رنج بردن از ‪ /‬عذاب کشيدن از ‪ /‬شير دوشيدن‪Bêrî kirin:‬‬ ‫پيازداغ ‪Bêrî:‬‬ ‫دلتنگي ‪ /‬صف گوسفندان براي دوشيدن ‪Bêrî:‬‬ ‫پيش از ‪ /‬جلوتر از ‪Berî:‬‬ ‫جيب ‪Berîk:‬‬ ‫پارو ‪ /‬بيل ‪Bêrik:‬‬ ‫نگهبان صف گوسفندان براي شيردوشي ‪Bêrîvan:‬‬ ‫براي کسي دلتنگ شدن‪Bêriya kesî kirin :‬‬ ‫صف گوسفندان براي شير دوشي‪Bêrî :‬‬ ‫سرازير ‪Berjêr:‬‬ ‫منفعت ‪ /‬سود ‪Berjewend:‬‬ ‫سودمند بودن ‪ /‬مفيد بودن‪Berjewend hebûn :‬‬ ‫سود ‪ /‬منفعت‪Berjewendî :‬‬ ‫سربااليي ‪Berjor:‬‬ ‫شاگرد‪ /‬کارآموز ‪Berkar:‬‬

‫بي فايده ‪ /‬بد يمن ‪Bêxêr:‬‬ ‫بيخواب ‪ /‬کم خواب ‪Bêxew:‬‬ ‫بخشيدن ‪Bexşîn:‬‬ ‫انعام ‪ /‬بخشش ‪Bexşîş:‬‬ ‫بخت ‪ /‬اقبال ‪Bext:‬‬ ‫خوشبخت ‪Bextewer:‬‬ ‫خوشبخت ‪Bextîyar:‬‬ ‫خوشبختي‪Bextiyarî :‬‬ ‫بدبخت ‪ /‬سياه بخت ‪Bextreş:‬‬ ‫بي صاحب ‪ /‬رها شده ‪ /‬بي سرپرست ‪Bêxwedî:‬‬ ‫بي سرپرستي ‪ /‬بي حمايتي ‪Bêxwedîtî:‬‬ ‫بيان کردن‪Beyan kirin :‬‬ ‫صبح ‪Beyanî:‬‬ ‫بدون ‪ /‬فاقد ‪Bêyî:‬‬ ‫بين ‪ ،‬ميان ‪Bêyn:‬‬ ‫بدون ‪ /‬بي ‪Bêy :‬‬ ‫ناگهان فرار کردن‪Bez dan :‬‬ ‫‪:‬فرار‪ /‬دو‪ /‬چربي ‪Bez‬‬ ‫فراري دادن‪Bezandin :‬‬ ‫بيزار ‪ /‬به ستوه آمده‪Bêzar :‬‬ ‫عجول ‪ /‬خرمگس‪Bezbezok :‬‬ ‫بي زبان ‪ /‬بدبخت ‪ /‬بيچاره‪Bêziman :‬‬ ‫فرار کردن ‪ /‬با عجله رفتن ‪Bezîn:‬‬ ‫فرار ‪ /‬چربي ‪ /‬پيه‪Bez :‬‬ ‫با ‪ /‬بوسيله‪ /‬به ‪Bi:‬‬ ‫‪ ...‬گرفتن ‪Bi … girtin :‬‬ ‫به طور وسيعي ‪ /‬به طور گسترده اي ‪Bi Berfirehî:‬‬ ‫به ياد آوردن ‪ /‬به خاطر آوردن ‪Bi bîr anîn:‬‬ ‫غبابي ‪Bi bizrî:‬‬ ‫جا بجا کردن ‪ /‬مستقر کردن ‪Bi cih kirin:‬‬ ‫بدست آوردن ‪ /‬کسب کردن‪Bi dest xistin :‬‬ ‫دور کردن‪Bi dûr xistin :‬‬ ‫علني ‪ /‬آشکارا‪Bi eşkereyî :‬‬

‫‪15‬‬

‫بلند کردن ‪ /‬برجسته کردن‪Berz kirin :‬‬ ‫غايب ‪ /‬گم شده ‪Berze:‬‬ ‫مچ بند‪Berzendk :‬‬ ‫بلندي ‪ /‬تاکيد‪Berzî:‬‬ ‫تقسيم کردن ‪Beş kirin:‬‬ ‫بخش ‪ /‬سهم ‪ /‬شعبه ‪ /‬شاخه ‪Beş:‬‬ ‫کافي ‪Bes:‬‬ ‫شرکت کننده ‪ /‬سهيم ‪Beşdar:‬‬ ‫شرکت کردن ‪ /‬سهيم شدن ‪Beşdar bûn:‬‬ ‫سهيم کردن ‪ /‬مشارکت دادن ‪Beşdar kirin:‬‬ ‫شرکت ‪ /‬مشارکت‪Bêşdarî :‬‬ ‫عجول ‪ /‬بي صبر ‪Bêsebr:‬‬ ‫بي سر ‪ /‬بي صاحب ‪ /‬خودسر ‪Bêser:‬‬ ‫بي شرف ‪Bêşeref:‬‬ ‫بدون شرط ‪ /‬بي شرط ‪Bêşert:‬‬ ‫بي شخصيت‪Bêşexsiyet :‬‬ ‫بستني ‪Bestenî:‬‬ ‫بي گناه ‪Bêsûç:‬‬ ‫بيکار‪ /‬باطل ‪Betal:‬‬ ‫باطل کردن‪Betal kirin :‬‬ ‫بي طعم ‪ /‬بي مزه ‪Bêtam:‬‬ ‫بي طعم بودن‪Bêtam bûn :‬‬ ‫بي طعمي‪Bêtamî :‬‬ ‫پتو‪ /‬لحاف ‪Betanî:‬‬ ‫خستگي ‪Betilî:‬‬ ‫بيشتر ‪ /‬زيادتر‪Bêtir :‬‬ ‫بيني ‪ /‬پوزه‪Bêvil :‬‬ ‫بدون سرزمين ‪Bêwar:‬‬ ‫راست ‪ /‬درست ‪ /‬بدون فريب ‪Bêxapîn:‬‬ ‫باغچه ‪Bexçe:‬‬ ‫باغبان ‪Bexçevan:‬‬ ‫بغداد‪Bexda :‬‬ ‫جعفري ‪Bexdenûs:‬‬

‫با هم ‪ /‬با همديگر ‪ /‬به کمک هم ‪Bihevre:‬‬ ‫همزيستي ‪Bihevrejiyan:‬‬ ‫قدرتمند ‪ /‬قوي ‪Bihêz:‬‬ ‫بهشت ‪Bihişt:‬‬ ‫شنيدن ‪Bihîstin:‬‬ ‫بو ‪ /‬نفس ‪ /‬حوصله‪Bîhn :‬‬ ‫نفسي تازه کردن ‪ /‬حوصله کسي ‪Bîhna xwe fireh kirin:‬‬ ‫سر جايش آمدن‬ ‫گذشتن‪Bihorîn:‬‬ ‫بخشيدن ‪ /‬گذشت کردن ‪Bihurîn:‬‬ ‫بهشت‪Bihuşt :‬‬ ‫مژه ‪ /‬پلک ‪Bijank:‬‬ ‫نام شهري کردنشين در استان کردستان ايران ‪Bîjar:‬‬ ‫گلچين کردن ‪Bijare kirin:‬‬ ‫منتخب‪Bijare :‬‬ ‫منتخب‪Bijarte :‬‬ ‫انتخاب کردن ‪ /‬دست چين کردن ‪ /‬وجين کردن ‪Bijartin:‬‬ ‫زنده باد ‪Bijî:‬‬ ‫جاويد ‪Bijîn:‬‬ ‫بيوه گي ‪ /‬حالت بيوه بودن ‪Bîjinî:‬‬ ‫بکار بردن ‪ /‬استفاده کردن‪Bikar anîn :‬‬ ‫کاربرد ‪ /‬بکارگيري‪Bikaranîn :‬‬ ‫مفيد ‪ /‬کارآمد ‪Bikêr:‬‬ ‫باشد که ‪ /‬بگذار که‪Bila :‬‬ ‫بلبل ‪Bilbil:‬‬ ‫بليط ‪Bilêt:‬‬ ‫تلفظ ‪ /‬ادا ‪Bilêv:‬‬ ‫تلفظ کردن‪Bilêv kirin :‬‬ ‫با عجله ‪Bilez:‬‬ ‫به جزء ‪ /‬به استثناء ‪Bilî ( ji ):‬‬ ‫بلند ‪ /‬مرتفع ‪Bilind:‬‬ ‫بلند کردن ‪ /‬برداشتن‪Bilind kirin:‬‬ ‫ارتفاع ‪ /‬بلندي ‪Bilindahî:‬‬

‫طبق ‪ /‬براساس ‪Bi goreyî:‬‬ ‫به صورت‪Bi haweyê :‬‬ ‫زور ‪ ...‬به کسي رسيدن ‪ /‬بر کسي غلبه کردن‪Bi kesî karîn :‬‬ ‫با عجله ‪Bi lez:‬‬ ‫مفيد‪Bi mifa :‬‬ ‫به عقيده من ‪ /‬از نظر من ‪Bi min:‬‬ ‫مشهور‪Bi nav û deng :‬‬ ‫به اندازه‪Bi qasî :‬‬ ‫واقعا‪Bi rastî :‬‬ ‫به راه افتادن ‪ /‬شروع شدن‪Bi rê ketin :‬‬ ‫اصولي ‪ /‬درست ‪Bi rêkarî:‬‬ ‫در سايه ‪ /‬به لطف‪Bi saya :‬‬ ‫مستقل بودن ‪ /‬مجرد بودن‪Bi serê xwe bûn :‬‬ ‫با دقت ‪Bi serêlî:‬‬ ‫با دقت ‪Bi serêlokî:‬‬ ‫متعجب‪Bi seyr :‬‬ ‫غذا دادن ‪ /‬پذيرايي کردن‪Bi şîr û nan kirin :‬‬ ‫به ويژه‪Bi taybet :‬‬ ‫به اين طريق ‪ /‬بدين ترتيب ‪Bi vî awayî:‬‬ ‫غيابي ‪Bi windayî:‬‬ ‫به حرف کسي گوش دادن ‪Bi ya (yekî) kirin:‬‬ ‫به نظر کسي‪Bi ya kesî :‬‬ ‫بيوه ‪ /‬درخت بيد‪Bî :‬‬ ‫باارزش ‪ /‬با اهميت ‪Bibiha:‬‬ ‫بزرگداشت ‪ /‬به خاطر آوردن‪Bibîranîn :‬‬ ‫کوچک ‪Biçûk:‬‬ ‫کودکي ‪ /‬کوچکي‪Biçûkanî :‬‬ ‫به زانو در آوردن ‪ /‬تحقير کردن‪Biçûkxistin:‬‬ ‫کودک ‪ /‬کوچک‪Biçûk :‬‬ ‫در کل ‪ /‬به طور کلي ‪Bigelemperî:‬‬ ‫در کل ‪ /‬به طور کلي ‪Bigelemperî:‬‬ ‫بهار ‪Bihar:‬‬ ‫گران ‪ /‬بها ‪ /‬قيمت‪Biha :‬‬

‫‪16‬‬

‫پايه ‪ /‬اساس ‪ /‬رگ و ريشه‪Bingeh :‬‬ ‫اساسي ‪ /‬پايه اي ‪ /‬ريشه اي ‪Bingehîn:‬‬ ‫ته ‪ /‬زير ‪ /‬در زير ‪Binî:‬‬ ‫ارزشمند ‪ /‬باارزش ‪ /‬پراهميت‪Bi nirx :‬‬ ‫پايمال کردن ‪ /‬له کردن ‪ /‬نقض کردن ‪Binpê kirin:‬‬ ‫قسمت باالي ران مرغ ‪Binran:‬‬ ‫نهاني‪ /‬دروني ‪Binrû:‬‬ ‫عصباني‪ /‬ناراحت ‪ /‬زود رنج ‪Bînteng:‬‬ ‫چاه ‪ /‬ياد ‪ /‬خاطره ‪Bîr:‬‬ ‫به خاطر آوردن ‪Bîr anîn ( bi ):‬‬ ‫از ياد بردن ‪ /‬فراموش کردن‪Bîr kirin ( ji ) :‬‬ ‫يادآوري کردن ‪ /‬به خاطر آوردن ‪Bîr xistin:‬‬ ‫باشد که ! ‪Bira:‬‬ ‫برادر ‪Bira:‬‬ ‫اسم طايفه اي از کردهاي کرمانج ‪Biradost:‬‬ ‫اسم دوره اي از تاريخ فرهنگ کردها ‪Biradûstîyen:‬‬ ‫بيگانه ‪ /‬غريبه ‪ /‬ناآشنا ‪Bîranî:‬‬ ‫به ياد آوردن ‪ /‬به خاطر آوردن ‪Bîranîn ( bi ):‬‬ ‫يادبود ‪ /‬يادواره ‪ /‬گراميداشت ‪Bîranîn:‬‬ ‫برادري ‪Biratî:‬‬ ‫گرسنه ‪Birçî:‬‬ ‫گرسنه بودن ‪ /‬گرسنه شدن ‪Birçî bûn:‬‬ ‫گرسنه نگه داشتن ‪Birçî hîştin:‬‬ ‫گرسنه کردن ‪Birçî kirin:‬‬ ‫گرسنگي ‪Birçîtî:‬‬ ‫ايدئولوژي ‪ /‬آيين‪Bîrdoz :‬‬ ‫مرتب ‪ /‬منظم ‪Birêkûpêk:‬‬ ‫مسئول ‪ /‬هدايت کنند‪Birêvebir :‬‬ ‫مديريت ‪ /‬هدايت ‪Birêvebirî:‬‬ ‫اداره کردن ‪ /‬رهبري کردن‪Birêvebirin :‬‬ ‫مدير ‪Birêvebir :‬‬ ‫خاطره ‪Bîrewerî:‬‬ ‫خوش سيما ‪ /‬زيبا ‪Birewş:‬‬

‫‪17‬‬

‫باالدست‪Bilindest :‬‬ ‫بلندپرواز‪Bilindfir :‬‬ ‫بلندي ‪Bilindî:‬‬ ‫بلند ‪ /‬عالي ‪ /‬در رأس ‪Bilind :‬‬ ‫بلندترين‪Bilintirîn :‬‬ ‫به جز ‪ /‬به استثناي‪Bilî :‬‬ ‫فلوت ‪ /‬ني ‪Bilûr:‬‬ ‫ني لبک ‪ /‬فلوت ‪Bilûr:‬‬ ‫مبارک ‪ /‬مقدس ‪Bimbarek:‬‬ ‫ته ‪ /‬عمق ‪ /‬زير ‪Bin:‬‬ ‫بو ‪Bîn:‬‬ ‫بازداشت کردن‪Bin çav kirin :‬‬ ‫بو دادن ‪ /‬بو کشيدن ‪Bîn kirin:‬‬ ‫لگد مال کردن ‪ /‬نقض کردن‪Bin pê kirin :‬‬ ‫استراحت کردن ‪Bîna xwe dan:‬‬ ‫استراحت کردن ‪ /‬نفسي تازه کردن ‪Bîna xwe vekirin:‬‬ ‫بينايي‪Bînahî :‬‬ ‫مشهور ‪ /‬معروف ‪ /‬با نام و نشان ‪Bi nav:‬‬ ‫زير آب کردن ‪ /‬زير آب بردن‪Binav kirin :‬‬ ‫مشهور‪Binavûdeng :‬‬ ‫اساسي ‪ /‬پايه اي‪Binaxeyî :‬‬ ‫دستگير کردن ‪ /‬بازداشت کردن ‪Binçav kirin:‬‬ ‫بازداشت ‪Binçav:‬‬ ‫زير بغل‪Binçeng :‬‬ ‫زيردستي ‪Bindestî:‬‬ ‫تحت ستم ‪ /‬فرمانبردار ‪ /‬زير دست‪Bindest :‬‬ ‫ثبات يافتن ‪ /‬نهادينه شدن ‪ /‬مستقر شدن ‪Binecî bûn:‬‬ ‫مستقر کردن‪Binecih kirin :‬‬ ‫ساکن ‪ /‬اهل‪ / :‬محکم ‪Binecî‬‬ ‫خانواده ‪ /‬خانوار ‪Binemal:‬‬ ‫زيرزمين ‪ /‬زيرزميني ‪Binerd:‬‬ ‫بنيادسازي کردن ‪ /‬پايه سازي کردن ‪Bînesazî kirin:‬‬ ‫اساسي ‪ /‬ساختاري‪Binesazî :‬‬

‫خطرناک ‪ /‬ترسناک‪Bi tirs :‬‬ ‫ساطور ‪Bivir:‬‬ ‫درباره‪Biwar :‬‬ ‫اصطالح ‪Biwêj:‬‬ ‫خود ‪ /‬تنها‪Bixwe :‬‬ ‫بيگانه ‪ /‬خارجي ‪Bîyanî:‬‬ ‫حرکت ‪ /‬جنبش‪Bizav :‬‬ ‫محرک ‪ /‬انگيزه ‪Bizên:‬‬ ‫بز ‪Bizin:‬‬ ‫گم شدن ‪Bizir bûn:‬‬ ‫پزشکي‪Bizîşkî :‬‬ ‫پزشک‪Bizîşk :‬‬ ‫ميخ ‪Bizmar:‬‬ ‫تجارت‪Bîznês :‬‬ ‫حرکت دادن ‪Bizvandin:‬‬ ‫محرک ‪ /‬انگيزه ‪Bizvîn:‬‬ ‫به (حرف اضافه)‪Bi :‬‬ ‫بيوه ‪ /‬درخت بيد‪Bî :‬‬ ‫به خاطر ‪ /‬براي ‪Bo:‬‬ ‫بال ‪ /‬مصيبت‪Bobelat :‬‬ ‫بمب ‪Bomb:‬‬ ‫بمباران کردن‪Bombe kirin :‬‬ ‫بمباران کردن ‪Bombebaran kirin:‬‬ ‫بمب ريختن ‪Bombrêjî kirin:‬‬ ‫براي ‪ /‬به خاطر‪Bona ( ji ) :‬‬ ‫به خاطر ‪ /‬به مناسبت‪Boneya (bi ) :‬‬ ‫رنگ ‪Bor:‬‬ ‫گذراندن‪Borandin:‬‬ ‫واکس زدن ‪Bore kirin:‬‬ ‫رنگ ‪Bore:‬‬ ‫دودکش ‪ /‬لوله ‪ /‬گذشته ‪Borî:‬‬ ‫بخشيدن ‪ /‬عبور کردن ‪ /‬گذشتن‪Borîn :‬‬ ‫شيپور‪Borîzan :‬‬

‫‪18‬‬

‫آقا ‪ /‬جناب ‪ /‬محترم‪Birêz :‬‬ ‫ابرو ‪Birî:‬‬ ‫بردن ‪Birin:‬‬ ‫بريدن ‪ /‬زخم ‪ /‬جراحت ‪Birîn:‬‬ ‫برنج ‪Birinc:‬‬ ‫زخمي شدن ‪ /‬مجروح شدن ‪Birîndar bûn:‬‬ ‫مجروح ساختن ‪ /‬زخمي کردن ‪Birîndar kirin:‬‬ ‫زخمي ‪ /‬مجروح‪Birîndar :‬‬ ‫برق زدن ‪ /‬درخشيدن‪Biriqîn:‬‬ ‫براق و طاليي رنگ‪Biriqzêrîn :‬‬ ‫درخشيدن ‪Birisqîn:‬‬ ‫براي کسي دلتنگ شدن ‪Bîrîya kesî kirin :‬‬ ‫بريدن ‪ /‬قطع کردن ‪Birrîn / Birr:‬‬ ‫بريدن‪Birrîn :‬‬ ‫محترم ‪Birûmet:‬‬ ‫رعد و برق ‪Birûsk:‬‬ ‫سند ‪Birwaname:‬‬ ‫بريان ‪ /‬کباب شده ‪Biryan:‬‬ ‫تصميم ‪ /‬قرار ‪Biryar:‬‬ ‫تصميم گرفتن ‪ /‬قرار گذاشتن ‪Biryar dan:‬‬ ‫تصميم گيرنده ‪ /‬مسئول ‪Biryardêr:‬‬ ‫قرارگاه‪Biryargeh :‬‬ ‫قطعنامه ‪Biryarname:‬‬ ‫مخفي کردن‪Bişartin :‬‬ ‫مخفي شدن‪Bişêrîn :‬‬ ‫جنگل ‪ /‬بيشه ‪Bişî:‬‬ ‫از هم جدا شدن ‪ /‬پاره شدن ‪Bişivîn:‬‬ ‫زلف ‪ /‬گيس ‪Bisk:‬‬ ‫حدود بيست دقيقه ‪ /‬چند لحظه ‪Bîskek:‬‬ ‫شکوفه ‪Bişkoj:‬‬ ‫دسته ( ميله ‪Bist: ) ...‬‬ ‫بيست ‪ /‬لحظه‪Bîst :‬‬ ‫آدم زرنگ و اجتماعي ‪Biste:‬‬

‫جوانمرد ‪ /‬مرد با مروت ‪Camêr:‬‬ ‫مسجد ‪Camî:‬‬ ‫روح ‪ /‬جان ‪Can:‬‬ ‫جان سپردن ‪ /‬مردن‪Can dan :‬‬ ‫بندباز ‪Canbaz:‬‬ ‫جاندار‪Candar :‬‬ ‫فرهنگي ‪Çandî:‬‬ ‫جانور ‪Caneber:‬‬ ‫گاو نر‪Canege :‬‬ ‫شيرزن‪Canejin :‬‬ ‫جانور ‪Canewer‬‬ ‫گاو نر‪Canege:‬‬ ‫مدفون در قبر ‪ /‬عزيز از دست رفته ‪Cangorî:‬‬ ‫کره اسب ‪Canî:‬‬ ‫سگ جان‪Canse :‬‬ ‫سرچشمه‪Cavkanî :‬‬ ‫دفعه ‪ /‬بار ‪Car:‬‬ ‫گاه گاه ‪Car car:‬‬ ‫گاهگاهي ‪Carcaran:‬‬ ‫جارچي ‪Carçî:‬‬ ‫يکبار ديگر‪Cardin :‬‬ ‫فعالً ‪ /‬در حال حاضر ‪Carê:‬‬ ‫يکبار‪،‬يک مرحله‪Carekê :‬‬ ‫تعيين سرنوشت‪Çarenivîsî :‬‬ ‫گاهگاهي ‪Carînan:‬‬ ‫گاهي ‪ /‬بعضي مواقع‪Carina :‬‬ ‫دشنام کردن ‪Caris kirin:‬‬ ‫دشنام ‪ /‬فحش ‪Carisî:‬‬ ‫گهگاه ‪Carna:‬‬ ‫گاهگاهي ‪Carnan:‬‬ ‫کنايه از کرد خائن ‪ /‬کره خر‪Caş :‬‬ ‫کره خر ‪Caşik:‬‬ ‫گاوآهن ‪ /‬خيش ‪ /‬شخم ‪ /‬جفت‪Cot :‬‬

‫گذشته ‪ /‬قديمي‪Borî :‬‬ ‫غريدن ‪ /‬زر زدن‪Borrebor kirin :‬‬ ‫تحريم‪Boykot :‬‬ ‫تحريم کردن ‪Boyqot kirin:‬‬ ‫خاکستري ‪Boz:‬‬ ‫صاعقه ‪Brûsk:‬‬ ‫بها ‪ /‬قيمت ‪ /‬گران‪Buha :‬‬ ‫بهشت‪Buhuşt :‬‬ ‫عروس بودن (شدن) ‪Bûk bûn :‬‬ ‫عروس کردن ‪ /‬به عروسي قبول کردن‪Bûk kirin :‬‬ ‫نام شهري در کردستان ايران ‪Bûkan:‬‬ ‫به شيوه عروس هاي قديم احترام گذاشتن ‪Bûkinî:‬‬ ‫زني (به نشانه احترام) از بزرگتر خجالت کشيدن‪Bûktî kirin :‬‬ ‫عروس بودن‪Bûktî :‬‬ ‫عروس‪Bûk :‬‬ ‫شدن ‪ /‬بودن ‪Bûn:‬‬ ‫جانور ‪Bûnewar:‬‬ ‫بودجه ‪ /‬خرج‪Bûtçe :‬‬ ‫حادثه ‪ /‬واقعه ‪Bûyer:‬‬ ‫متولد شدن ‪ /‬بودن ‪ /‬شدن ‪Bûyîn:‬‬ ‫يخدان‪Bûzdank :‬‬ ‫يخ‪Bûz :‬‬

‫‪19‬‬

‫‪C‬‬ ‫گليم ‪Cacîm‬‬ ‫جاده ‪ /‬راه ‪Cade:‬‬ ‫جاده سازي ‪ /‬راه سازي ‪Cadesazî:‬‬ ‫چادر ‪Çadir:‬‬ ‫جادو ‪Cadû:‬‬ ‫جادوگر ‪Cadûger:‬‬ ‫جوان‪ /‬برنا‪Cahêl :‬‬ ‫جام ‪ /‬ليوان ‪/‬شيشه ‪Cam:‬‬ ‫ويترين مغازه‪Camekan :‬‬

‫دوقلو‪Cêwî :‬‬ ‫توله سگ‪Cewrik :‬‬ ‫جيب‪Cêw :‬‬ ‫چقماق ‪Çexmax:‬‬ ‫حکم دادن ‪ /‬حکم بريدن ‪ /‬جريمه کردن ‪Ceza birîn:‬‬ ‫جزا ‪ /‬جريمه‪Ceza :‬‬ ‫جزا ‪Ceze:‬‬ ‫مجازات کردن‪Ceze dan :‬‬ ‫انجام دادن ‪Cî anîn‬‬ ‫جابجا شدن ‪ /‬انجام شدن ‪Cî bi cî bûn‬‬ ‫جابجا کردن ‪ /‬انجام دادن ‪Cî bi cî kirin‬‬ ‫مستقر شدن ‪ /‬اسکان يافتن‪Cî bûn ( bi ) :‬‬ ‫ترک کردن ‪ /‬بر جاي گداشتن‪Cî da hêlan :‬‬ ‫ترک کردن ‪ /‬بر جاي گداشتن ‪Cî da hîştin:‬‬ ‫جا دادن ‪ /‬اسکان دادن‪Cî dan :‬‬ ‫جاي گرفتن ‪Cî girtin:‬‬ ‫جا انداختن ‪Cî xistin:‬‬ ‫جا‪/‬مکان ‪Cî :‬‬ ‫جدا شدن ‪Cida bûn:‬‬ ‫جدا جدا ‪ /‬پراکنده ‪Cida cida:‬‬ ‫جادار‪Cîdar :‬‬ ‫جدي بودن ‪Cidî bûn:‬‬ ‫جدي ‪Cidî:‬‬ ‫سيگار ‪Cigare:‬‬ ‫جگر ‪Ciger :‬‬ ‫معاون وزير ‪Cîgirê sekreter:‬‬ ‫جانشين ‪ /‬معاون ‪ /‬جاگير‪Cîgir :‬‬ ‫مکان ‪ /‬جا ‪Cîh:‬‬ ‫جاي دادن ‪ /‬قرار دادن‪Cîh dan :‬‬ ‫جاي گرفتن ‪ /‬قرار گرفتن‪Cih girtin :‬‬ ‫سرزمين ‪ /‬وطن‪Cih û warên :‬‬ ‫جا ‪ /‬مکان‪Cih :‬‬ ‫جوان‪ /‬برنا ‪Cihal :‬‬

‫‪20‬‬

‫جرات کردن‪Ceger kirin :‬‬ ‫جهنم‪Cehnem :‬‬ ‫کره اسب‪Cehnî :‬‬ ‫کره خر بودن ‪ /‬کنايه از خيانت کردن به کرد‪Cehştî :‬‬ ‫کره خر ‪ /‬کنايه از کرد خائن‪Cehş :‬‬ ‫جو‪Ceh :‬‬ ‫جشن ‪ /‬عيد‪Cejn :‬‬ ‫ايلي بزرگ در کردستان‪Celalî :‬‬ ‫نوع ‪ /‬گونه ‪Celeb:‬‬ ‫نوعي رقص کردي‪Celman:‬‬ ‫قحطي‪Cêlolix :‬‬ ‫جمعيت ‪ /‬گروه مردم ‪Cemawer:‬‬ ‫يخ ‪Cemed :‬‬ ‫کنار‪ ،‬با‪،‬بغل‪Cem:‬‬ ‫جناغ‪/‬استخوان سينه ‪Cenax:‬‬ ‫جنازه ‪ /‬ميت ‪Cenaze:‬‬ ‫بدن‪/‬نعش‪/‬الشه‪Cendek :‬‬ ‫بهشت‪/‬جنت‪Cenet :‬‬ ‫جنگ ‪Ceng:‬‬ ‫جنگجو ‪Cengcû‬‬ ‫باالي پيشاني ‪Cênîg:‬‬ ‫مزدور‪Cerdewan‬‬ ‫جريان ‪ /‬برق‪Cereyan :‬‬ ‫جگر‪Cerg :‬‬ ‫تجربه کردن ‪ /‬آزمايش کردن ‪ /‬امتحان کردن‪Ceribandin :‬‬ ‫جريان ‪ /‬برق‪Ceryan :‬‬ ‫کوزه‪/‬سبو‪Cêr :‬‬ ‫جسارت ‪ /‬جرأت‪Cesaret :‬‬ ‫جشن ‪ /‬پايکوبي ‪Ceşn :‬‬ ‫جشنواره‪Ceşnvare :‬‬ ‫جوي آب ‪Cew‬‬ ‫مجوز دادن ‪ /‬اجازه دادن ‪Cewaz dan:‬‬ ‫مجوز ‪ /‬اجازه ‪Cewaz:‬‬

‫جمع آوري کردن ‪ /‬گرد هم آوردن ‪Civandin:‬‬ ‫انجمن‪Civat:‬‬ ‫جلسه ‪ /‬گرهمايي ‪Civîn:‬‬ ‫نشست مطبوعاتي‪Civîna çapemenî :‬‬ ‫گردهم آمدن ‪ /‬گردهمايي‪Civîn :‬‬ ‫جوان ‪ /‬زيبا ‪Ciwan:‬‬ ‫زيبا کردن‪Ciwan kirin :‬‬ ‫سيگار ‪Cixare:‬‬ ‫تفاوت ‪ /‬اختالف ‪Cîyawazî:‬‬ ‫تفاوت ‪ /‬اختالف‪Ciyawazîya :‬‬ ‫نام شهردر کردستان ‪Cizîre:‬‬ ‫چوب ‪Ço:‬‬ ‫آبدزدک‪Cobirr :‬‬ ‫شهري در کردستان ترکيه ‪Colemêrg:‬‬ ‫گله گوسفند‪Col :‬‬ ‫جمعه ‪ /‬آدينه‪Come :‬‬ ‫جوانمرد ‪ /‬بخشنده‪Comerd :‬‬ ‫گاو نر ‪Conge :‬‬ ‫جوراجور ‪ /‬متنوع ‪Corbicor:‬‬ ‫نوع‪/‬جور‪Core:‬‬ ‫به جوش آمدن‪Coşîn:‬‬ ‫شور و شوق‪Coş :‬‬ ‫جفت بودن ‪ /‬جفت شدن ‪ /‬جفتگيري کردن‪Cot bûn :‬‬ ‫جفت کردن ‪ /‬شخم زدن ‪Cot kirin:‬‬ ‫جفت‪ /‬شخم‪ /‬گاوآهن ‪Cot:‬‬ ‫شخم زن ‪ /‬کشاورز ‪Cotkar:‬‬ ‫شخم زني ‪Cotkarî:‬‬ ‫شخم زدن ‪Cotkarî kirin:‬‬ ‫جفتک ‪Cotkî:‬‬ ‫ماه کردي ‪Cotmeh:‬‬ ‫جوي آب ‪Cû:‬‬ ‫جوجه‪Cûcik :‬‬ ‫جدا ‪Cuda:‬‬

‫‪21‬‬

‫جهان ‪ /‬دنيا‪Cîhan :‬‬ ‫جدا کردن‪Cihê kirin :‬‬ ‫جهيزيه‪Cîhêz :‬‬ ‫بجا ‪ /‬درست‪ / :‬جاگير ‪Cihgir‬‬ ‫يهودي‪Cihû :‬‬ ‫جا ‪/‬مکان ‪ /‬رختخواب‪Cih :‬‬ ‫جل اسب و خر ‪ /‬پاالن‪ /‬لباس‪Cil :‬‬ ‫کمد ‪Cildank:‬‬ ‫جلد ‪ /‬پوست‪Cild :‬‬ ‫لباس‪ /‬جل ‪ /‬رخت‪Cilik :‬‬ ‫لباسشويي ‪Cilşo‬‬ ‫لباس ‪ /‬پوشاک‪Cilûberg :‬‬ ‫چرا‪Çima :‬‬ ‫جمجمه‪ /‬کله‪Cimcime :‬‬ ‫همسايه‪Cînar :‬‬ ‫ضمير‪Cînav :‬‬ ‫زيبا‪ /‬قشنگ‪Cindî :‬‬ ‫دشنام ‪ /‬فحش ‪Cinêw:‬‬ ‫ديوانه کردن ‪Cinoyî / cinî kirin:‬‬ ‫جن‪Cin :‬‬ ‫نوعي ماشين‪Cîp :‬‬ ‫همسايه ‪Cîran:‬‬ ‫همسايگي ‪Cîrantî:‬‬ ‫جرجيس ‪Circîs:‬‬ ‫جيره ‪Cîre:‬‬ ‫جرم بودن‪Cirm bûn :‬‬ ‫جرم کردن‪Cirm kirin :‬‬ ‫جرم ‪ /‬جريمه‪Cirm :‬‬ ‫مدفوع ماکيان‪Cît :‬‬ ‫جامعه‪Civak :‬‬ ‫اجتماعي ‪Civakî:‬‬ ‫جامعه شناسي ‪Civaknasî:‬‬ ‫جامعه‪Civak :‬‬

‫فرهنگ ‪ /‬کشت ‪Çand:‬‬ ‫فرهنگي ‪Çandî:‬‬ ‫کشاورزي ‪ /‬زراعت ‪Çandinî:‬‬ ‫کشاورز ‪Çandinkar:‬‬ ‫کاشتن ‪ /‬کشاورزي‪Çandin :‬‬ ‫سرچشمه‪Çavkanî :‬‬ ‫چاپ ‪Çap:‬‬ ‫چاپ کردن ‪ /‬منتشر کردن ‪Çap kirin:‬‬ ‫نشريات ‪ /‬مطبوعات‪Çapemenî :‬‬ ‫چابک ‪Çapik:‬‬ ‫چهار ‪Çar:‬‬ ‫آتشدان چوپان ها ‪Çarberî :‬‬ ‫چارچوب ‪Çarçewe:‬‬ ‫نام ميداني در شهر مهاباد ‪Çarçira:‬‬ ‫چارچوب ‪ /‬محدوده‪Çarçove :‬‬ ‫چهارده ‪Çardeh:‬‬ ‫چهارديوار ‪Çardîwar:‬‬ ‫چهارديواري ‪Çardîwarî:‬‬ ‫چاره ‪ /‬راه حل ‪ /‬درمان ‪ /‬وسيله ‪Çare:‬‬ ‫راه حل پيدا کردن ‪ /‬چاره کردن ‪Çare kirin:‬‬ ‫چارک ‪ /‬يک ربع ‪Çarêk:‬‬ ‫تعيين سرنوشت‪Çarenivîsî :‬‬ ‫راه حل ‪ /‬سرنوشت ‪Çarenûsî:‬‬ ‫حل و فصل شدن ‪ /‬حل شدن ‪Çareser bûn:‬‬ ‫حل کردن ‪ /‬فيصله دادن‪Çareser kirin :‬‬ ‫راه حل‪Çareserî :‬‬ ‫مشکالت خود را حل کردن‪Çareya serê xwe dîtin :‬‬ ‫مربع ‪ /‬چهارگوش ‪Çargoşe:‬‬ ‫نوعي کفش روستايي که رويه ندارد ‪Çarox:‬‬ ‫چهارپايه ‪Çarpêdar:‬‬ ‫روسري‪Çarqat :‬‬ ‫چارقد ‪ /‬روسري کوچک ‪Çarqed:‬‬ ‫چهارراه ‪Çarrê:‬‬

‫‪22‬‬

‫جدا شدن ‪ /‬جدا بودن ‪Cuda bûn:‬‬ ‫جدا جدا ‪Cuda cuda:‬‬ ‫جدا کردن ‪Cuda kirin:‬‬ ‫جدايي ‪Cudabûn:‬‬ ‫جدايي ‪ /‬فراق ‪Cudayî:‬‬ ‫تفاوت ‪ /‬اختالف‪Cudatî :‬‬ ‫جدايي طلبي ‪ /‬استقالل طلبي‪Cûdaxwazî :‬‬ ‫جدايي طلب ‪ /‬استقالل طلب‪Cudaxwaz :‬‬ ‫جدايي ‪ /‬تفاوت ‪ /‬اختالف‪Cudayetî :‬‬ ‫جدايي ‪ /‬فرق ‪ /‬تفاوت‪Cudayî :‬‬ ‫جدا ‪Cuda:‬‬ ‫جدا ‪ /‬مستقل‪Cûda :‬‬ ‫جوراجور ‪ /‬متنوع ‪Cur be cur:‬‬ ‫گوناگون‪Cûrbicûr :‬‬ ‫جوراجور ‪ /‬گونا گون‪Curecure:‬‬ ‫برکه آب باران‪Currn :‬‬ ‫جويدن ‪Cûtin:‬‬ ‫جوييدن ‪ /‬نشخوار کردن ‪Cûwîn:‬‬ ‫جوي آب ‪Cû‬‬

‫‪Ç‬‬ ‫چابک ‪ /‬تيز ‪Çabok:‬‬ ‫چادر ‪Çadir:‬‬ ‫چاکر ‪Çakir:‬‬ ‫بهينه سازي ‪Çaksazî:‬‬ ‫چکش ‪Çakûç:‬‬ ‫چاله ‪ /‬گودال ‪Çal:‬‬ ‫دفن کردن ‪ /‬زيرخاک کردن ‪Çal kirin:‬‬ ‫فعال کردن ‪Çalak kirin:‬‬ ‫‪:‬فعال ‪Çalak‬‬ ‫فعاليت‪Çalakî :‬‬ ‫فعال‪Çalakvan :‬‬ ‫سجاده ‪Çalik:‬‬

‫قوري ‪Çaypest:‬‬ ‫چايخانه ‪ /‬آبدارخانه ‪ /‬قهوه خانه ‪Çayxane:‬‬ ‫خوب ‪ /‬بهتر ‪Çê:‬‬ ‫درست کردن ‪ /‬تعمير کردن ‪ /‬ساختن ‪Çê kirin:‬‬ ‫درست شدن ‪ /‬درست بودن ‪Çêbûn:‬‬ ‫اسلحه ‪ /‬لباس ‪Çek:‬‬ ‫اسلحه را زمين گذاشتن‪Çek danîn :‬‬ ‫مسلح شدن ‪ /‬اسلحه برداشتن ‪Çek hilgirtin:‬‬ ‫سنگ انداز ‪ /‬فالخن ‪Çekan:‬‬ ‫خلع سالح‪Çekdanîn :‬‬ ‫مسلح ‪ /‬جنگجو ‪Çekdar:‬‬ ‫مسلح بودن ‪ /‬مسلح شدن ‪Çekdar bûn:‬‬ ‫مسلح کردن ‪Çekdar kirin:‬‬ ‫مسلحانه ‪ /‬نظامي ‪Çekdarane:‬‬ ‫مسلحانه ‪ /‬تسليحاتي ‪Çekdarî:‬‬ ‫ساختار‪Çêker :‬‬ ‫آماده ‪ /‬درست شده ‪Çêkirî:‬‬ ‫اسلحه سازي‪Çeksazî :‬‬ ‫گاو ماده‪Çêlek :‬‬ ‫فعال ‪ /‬شجاع ‪Çeleng:‬‬ ‫خراشيدن ‪ /‬ساييدن ‪Çeltandin:‬‬ ‫رودخانه ‪ /‬رود ‪Çem:‬‬ ‫چانه ‪Çen:‬‬ ‫چرخ ‪Çencer:‬‬ ‫چند ‪ /‬بعضي ‪Çend:‬‬ ‫کميت ‪Çendanî:‬‬ ‫کميت ‪ /‬مقدار‪Çendikî :‬‬ ‫چند زني ‪ /‬چند همسري‪Çendjinî :‬‬ ‫چانه زدن ‪Çene lêdan:‬‬ ‫چنگال‪Çengal :‬‬ ‫کيف ‪Çente:‬‬ ‫چپ ‪Çep:‬‬ ‫سنگر ‪ /‬حصار ‪ /‬سپر ‪Çeper:‬‬

‫چهارشنبه ‪Çarşem:‬‬ ‫چهارطرف ‪ /‬چهارگوش ‪ /‬چهارراه ‪Çarsû:‬‬ ‫چشم ‪Çav:‬‬ ‫چشم زدن ‪ /‬چشمک زدن‪Çav lêdan :‬‬ ‫هم چشمي کردن‪Çav pê kirin :‬‬ ‫آدم عوضي‪Çavbel :‬‬ ‫مراقبت ‪ /‬نظارت ‪Çavdêrî:‬‬ ‫نظارت کردن‪Çavdêrî kirin :‬‬ ‫نگهبان ‪ /‬ناطر‪Çavdêr :‬‬ ‫منتظر بودن‪ /‬انتظار داشتن‪ /‬چشم به راه بودن‪Çaverê kirin :‬‬ ‫در انتظار ‪ /‬مورد انتظار ‪Çaverêkirî:‬‬ ‫شکاف ‪ /‬سوراخ ‪Çavî:‬‬ ‫منبع ‪ /‬منشاء ‪ /‬سرچشمه ‪Çavkanî:‬‬ ‫حسود ‪Çavnebar:‬‬ ‫چشم و همچشمي کننده ‪Çavnihêr:‬‬ ‫چشم هم چشمي کردن‪Çavnihêrî kirin :‬‬ ‫چشم افتادن به ‪ /‬ديدن‪Çavpêketin :‬‬ ‫آدم عوضي‪Çavpel :‬‬ ‫چشم آبي‪Çavşîn :‬‬ ‫بي پروا ‪ /‬بي باک ‪Çavsor:‬‬ ‫ترساندن‪Çavtirsandî kirin :‬‬ ‫چگونه ‪ /‬چطور‪Çawa :‬‬ ‫چگونه ‪ /‬چطور‪Çawan:‬‬ ‫کيفيت ‪ /‬چگونگي ‪Çawanî:‬‬ ‫چگونگي ‪ /‬کيفيت ‪Çawayî:‬‬ ‫زمان ‪ /‬دوره ‪ /‬لحظه ‪Çax:‬‬ ‫چاي ‪Çay:‬‬ ‫چايچي ‪ /‬آبدارچي ‪Çayçî:‬‬ ‫کتري ‪Çaydan:‬‬ ‫قوري ‪Çaydank:‬‬ ‫چاي‪Çayê :‬‬ ‫چايي صاف کن ‪Çayparzin:‬‬ ‫قوري ‪Çaypes:‬‬

‫‪23‬‬

‫اشتباه ‪ /‬نادرست‪Çewt :‬‬ ‫چقماق ‪Çexmax:‬‬ ‫چه ‪Çi:‬‬ ‫چه ‪ /‬چي ‪Çî:‬‬ ‫کي ‪ /‬چه وقت ‪Çi çax:‬‬ ‫گل ‪Çîçek:‬‬ ‫سخت پوست آرتيميا ‪Çîçirk:‬‬ ‫چکه کردن ‪ /‬ريختن‪ /‬فرورفتن‪Çikîn:‬‬ ‫چهل ‪Çil:‬‬ ‫سفيد ‪Çîl:‬‬ ‫سفيد ‪Çîl:‬‬ ‫سفيد شدن ‪Çîl bûn:‬‬ ‫جل کردن ‪Cil kirin:‬‬ ‫سفيد کردن ‪Çîl kirin:‬‬ ‫چله آخر ( ماه کردي ) ‪Çileyê paşîn:‬‬ ‫پژمرده ‪Çilmisî:‬‬ ‫پژمرده شدن ‪Çilmisîn:‬‬ ‫چرا ‪ /‬براي چه ‪Çima:‬‬ ‫چرايي ‪Çimayî:‬‬ ‫چونکه ‪ /‬براي اينکه ‪ /‬زيرا ‪Çimkî:‬‬ ‫چونکه ‪ /‬زيرا ‪Çimkî:‬‬ ‫طبقه اجتماعي ‪ /‬چين ‪Çîn:‬‬ ‫چنار ‪Çinar:‬‬ ‫تهمت ‪ /‬حرف بي پايه ‪Çindirok:‬‬ ‫برداشت کردن ‪ /‬چيدن ‪ /‬جمع آوري کردن‪Çinîn :‬‬ ‫چه مقدار ‪ /‬چه قدر ‪Çiqas:‬‬ ‫شاخه ‪ /‬شعبه ‪ /‬بخش‪Çiq :‬‬ ‫سمج ‪ /‬سرسخت ‪Çir:‬‬ ‫چراغ ‪Çira:‬‬ ‫چراغ موشي ‪Çira pilîte:‬‬ ‫پاره کردن لباس‪Çirandin :‬‬ ‫چرک ‪Çirik:‬‬ ‫درخشيدن ‪ /‬برق زدن ‪Çirisîn / Çirîs:‬‬

‫‪24‬‬

‫آتشدان‪Çepera êgir :‬‬ ‫سپر‪Çeper :‬‬ ‫کف ‪ /‬کف زدن ‪ /‬تشويق ‪Çepik:‬‬ ‫کف زدن ‪ /‬تشويق کردن‪Çepik lêdan :‬‬ ‫چپ و راست ‪Çeprast:‬‬ ‫چاقو ‪Çeqû:‬‬ ‫چاقوکش ‪Çeqûkêş:‬‬ ‫چرا ‪ /‬چراگاه ‪Çêr:‬‬ ‫چريدن ‪Çêran:‬‬ ‫چراندن ‪Çerandin:‬‬ ‫دستفروش ‪ /‬خرده فروش ‪Çerçî:‬‬ ‫مزدور‪Cerdewan:‬‬ ‫چرا ‪ /‬چراگاه ‪Çêre:‬‬ ‫جريان ‪ /‬برق‪Cereyan :‬‬ ‫علف ‪Çêre:‬‬ ‫چريدن ‪Çêrîn:‬‬ ‫چراگاه ‪Çêrîngeh:‬‬ ‫چرم ‪ /‬پوست ‪Çerm:‬‬ ‫سرخ پوست‪Çêrmsork :‬‬ ‫چربي ‪Çerwî:‬‬ ‫چرخ ‪ /‬تاير ‪Çerx:‬‬ ‫چرخاندن ‪Çerxandin:‬‬ ‫کالسکه ران ‪Çerxeçî:‬‬ ‫چرخيدن ‪Çerxîn:‬‬ ‫چسپ ‪Çesp:‬‬ ‫چنگال ‪Çetel:‬‬ ‫سخت ‪ /‬دشوار ‪Çetin:‬‬ ‫چتر ‪Çetir:‬‬ ‫بهتر ‪ /‬مفيدتر ‪Çêtir:‬‬ ‫خوب ديدن ‪ /‬بهتر ديدن ‪Çêtir dîtin:‬‬ ‫بهتر‪Çêtir :‬‬ ‫سرکوب کردن‪Çewisandin :‬‬ ‫سرکوبگر ‪Çewsîner:‬‬

‫رفت و آمد ‪ /‬آمد وشد ‪Çûn û hatin:‬‬ ‫حيله ‪ /‬نيرنگ ‪Çûr:‬‬

‫‪D‬‬ ‫تا که‪Da ku :‬‬ ‫تقسيم کردن ‪/‬بخش بخش کردن ‪Dabeş kirin:‬‬ ‫تقسيم کننده ‪Dabeşkar:‬‬ ‫بيمه کردن ‪Dabîn kirin:‬‬ ‫آمارگر ‪Dabînzan:‬‬ ‫محاکمه کردن‪Dad kirin :‬‬ ‫افروختن ‪Dadan:‬‬ ‫دادگاهي کردن ‪Dadgeh kirin:‬‬ ‫دادگاه‪Dadgeh:‬‬ ‫دادستان‪Dadger:‬‬ ‫محاکمه‪Dadkirin :‬‬ ‫دادگري ‪ /‬عدالت ورزي ‪Dadmendî:‬‬ ‫دايه ‪Dadok:‬‬ ‫قاضي ‪Dadwer:‬‬ ‫بر اساس عدالت ‪ /‬بر اساس دادگري ‪Dadwerane:‬‬ ‫دادورزي ‪ /‬عدالت گري ‪Dadwerî:‬‬ ‫عدالت‪Dad :‬‬ ‫اشغال شدن ‪Dagîr bûn:‬‬ ‫اشغال کردن ‪ /‬به تصرف درآوردن ‪Dagîr kirin:‬‬ ‫‪:‬اشغالگر ‪Dagîrker:‬‬ ‫پرکردن ‪ /‬اشغال کردن‪Dagirtin:‬‬ ‫آينده ‪ /‬آتي ‪Dahatû:‬‬ ‫پايين انداختن ‪ /‬سرازير کردن ‪Dahêlan:‬‬ ‫دهل ‪ /‬طبل ‪Dahol:‬‬ ‫تحليل کردن ‪ /‬بررسي کردن ‪Dahûrandin:‬‬ ‫شدت درد ‪Dajan:‬‬ ‫غربال ‪Dajgîr:‬‬ ‫پايين آمدن ‪ /‬کاهش يافتن‪Daketin :‬‬

‫ذره به ذره ‪ /‬ريز به ريز‪Çirk bi çirk :‬‬ ‫قصه ‪ /‬داستان ‪Çîrok:‬‬ ‫داستان ‪ /‬قصه‪Çîrok :‬‬ ‫پاره شدن ‪Çirrîn / Çirr:‬‬ ‫برق زدن ‪Çirûsîn:‬‬ ‫جرقه ‪ /‬درخشش‪Çirûsk :‬‬ ‫اين طرف و آن طرف پريدن ‪ /‬کنايه از ناز و ‪Çiv dan xwe:‬‬ ‫عشوه کردن‬ ‫يکهو پريدن ‪ /‬در رفتن‪Çiv kirin :‬‬ ‫خط خطي ‪ /‬شيار شيار‪Çivçivî :‬‬ ‫گنجشک ‪Çivîk:‬‬ ‫پرش به اين طرف و آن طرف‪Çiv :‬‬ ‫کوهستان ‪ /‬کوه ‪Çiya:‬‬ ‫کوهنورد‪Çiyavan :‬‬ ‫کوه آرارت ‪Çiyayê Agirî:‬‬ ‫کوههاي زاگرس ‪Çiyayê Zagros:‬‬ ‫کوهستاني‪Çiyayî :‬‬ ‫چوب ‪Ço:‬‬ ‫چوبدار ‪Çodar:‬‬ ‫زانو ‪Çog:‬‬ ‫زانو زدن‪Çog lêdan :‬‬ ‫زانو زدن ‪ /‬روي زانو نشستن‪Çog vedan :‬‬ ‫زانو ‪Çok:‬‬ ‫صحرا ‪ /‬بيابان ‪Çol:‬‬ ‫منطقه اي در شمال کردستان‪Çolemêrg :‬‬ ‫نام يکي از رقص هاي کردي ‪Çopî:‬‬ ‫چرت ‪Çort:‬‬ ‫چرت زدن ‪Çort lêdan:‬‬ ‫چرت زدن ‪Çort lêdan:‬‬ ‫جوجه کوچک ‪ /‬گنجشک ‪Çûçik:‬‬ ‫رفتن ‪Çûn / Çûyîn:‬‬ ‫چون ‪ /‬زيرا ‪ /‬براي اينکه ‪ /‬رفتن ‪Çûn:‬‬ ‫چون‪ /‬به خاطر اينکه ‪Çûn ku:‬‬

‫‪25‬‬

‫چوبدستي ‪ /‬درخت ‪Dar:‬‬ ‫آويختن‪Dar da kirin :‬‬ ‫درخت و گياه‪Dar û devî :‬‬ ‫آويختن‪Dar ve kirin :‬‬ ‫برپاکردن‪ /‬برگزار کردن‪Dar xistin:‬‬ ‫روشن کردن ‪Darandin:‬‬ ‫جنگل ‪ /‬بيشه ‪Darava:‬‬ ‫محاکمه‪Daraz :‬‬ ‫چوب باز ‪ /‬شعبده باز ‪Darbaz:‬‬ ‫کودتا ‪Darbe:‬‬ ‫داربست ‪Darbest:‬‬ ‫اره ‪ /‬برنده درخت ‪Darbir:‬‬ ‫آويختن ‪ /‬اعدام کردن ‪Darda kirin:‬‬ ‫زور‪Darê zorê :‬‬ ‫آويختن ‪ /‬اعدام کردن ‪Dareve kirin:‬‬ ‫چوب ‪ /‬ترکه‪Darik :‬‬ ‫جنگل ‪ /‬بيشه ‪Daristan:‬‬ ‫ته نشين شدن ‪Darivîn:‬‬ ‫محاکمه کردن‪Darizandin :‬‬ ‫اليه روبي کردن ‪Darotin:‬‬ ‫آويختن ‪ /‬اعدام کردن‪Darve kirin:‬‬ ‫داس ‪Das:‬‬ ‫تيز کردن ‪Daşîn:‬‬ ‫توالت‪Daşir :‬‬ ‫بلعيدن‪Datiqurtandin :‬‬ ‫دارو ‪ /‬درمان ‪ /‬عالج ‪Daw:‬‬ ‫ته دامن‪Dawdêl:‬‬ ‫دعوا ‪ /‬مرافعه ‪ /‬پرونده‪Dawe :‬‬ ‫تمام شدن ‪ /‬به پايان رسيدن ‪Dawî bûn:‬‬ ‫پايان‪Dawî :‬‬ ‫پايان بخشيدن‪Dawîlêanîn :‬‬ ‫پاياني‪Dawîn :‬‬ ‫دامن ‪ /‬دم گوسفند ‪Daw:‬‬

‫پايين کشيدن ‪ /‬پايين آوردن‪Dakişandin :‬‬ ‫ليسيدن ‪Dalêstin:‬‬ ‫آويختن ‪/‬آويزان کردن ‪Daliqandin:‬‬ ‫غمگين ‪ /‬افسرده ‪Damayî:‬‬ ‫تاسيس کردن ‪ /‬بنا کردن ‪ /‬ايجاد کردن‪Damezrandin :‬‬ ‫موسس ‪ /‬بنيانگذار‪Damezrêner :‬‬ ‫وعده زماني ‪ /‬يک سوم روز ‪ /‬دادن ‪Dan:‬‬ ‫مقايسه کردن ‪Dan ber hevdu:‬‬ ‫‪Dan ber xwendinê:‬‬ ‫به مدرسه فرستادن ‪ /‬به تحصيل‬ ‫فرستادن‪:‬‬ ‫مخ کسي را زدن‪Dan bin aqilê yekî/ê :‬‬ ‫عادت کردن ‪ /‬باعث دستگيري شدن ‪Dan girtin:‬‬ ‫کسي را دنبال کردن‪Dan pey kesî :‬‬ ‫سبب ربودن شدن ‪Dan revandin:‬‬ ‫فراري دادن ‪Dan revê:‬‬ ‫قسم دادن‪Dan sondê :‬‬ ‫غالت ‪Dan û dû:‬‬ ‫خاطر نشان کردن‪Dan xuya kirin :‬‬ ‫اعالم کردن ‪ /‬مشخص کردن ‪ /‬معلوم کردن‪Dan zanîn :‬‬ ‫قرار دادن ‪ /‬گذاشتن ‪Dan/dayîn:‬‬ ‫گذاشتن ‪ /‬فرونشستن ‪ /‬ترک کردن‪Danan :‬‬ ‫معارفه ‪ /‬آشناکردن‪Danasîn :‬‬ ‫گاو نر يکسال و نيم را گويند ‪Danê:‬‬ ‫طرف ظهر ‪Danê nîvro:‬‬ ‫‪:‬اعالميه‪Danezan‬‬ ‫گذاشتن ‪ /‬قرار دادن ‪Danîn:‬‬ ‫جلسه‪Danişîn :‬‬ ‫ساکن ‪ /‬اهل ‪Danîşte:‬‬ ‫دادوستد ‪ /‬تبادل‪Danûstandin :‬‬ ‫مادر بزرگ‪Dapîr :‬‬ ‫سرپوش گذاشتن ‪ /‬پوشاندن ‪Dapoşandin:‬‬ ‫سرپوش گذاشتن ‪ /‬پوشاندن ‪Dapoşîn:‬‬ ‫قورت دادن ‪Daqurtandin:‬‬

‫‪26‬‬

‫ختنه کننده ‪Delak:‬‬ ‫عزيز‪Delal :‬‬ ‫ماده گرگ‪Dêlegur :‬‬ ‫ماده روباه‪Dêlerovî :‬‬ ‫سگ ماده ‪Dêlese:‬‬ ‫ماده سگ‪Dêlese :‬‬ ‫دليل‪Delîl :‬‬ ‫پاچه شلوار ‪Deling:‬‬ ‫ديوانه ‪Delodîn:‬‬ ‫ماده سگ‪Dêl :‬‬ ‫دم چاي ‪ /‬لحظه ‪Dem:‬‬ ‫زماني ‪ /‬گاهي ‪Dema:‬‬ ‫آنگاه که ‪ /‬زماني که ‪Dema kû:‬‬ ‫ساعت ‪Demjimêr:‬‬ ‫ساعت ‪ /‬زمان سنج‪Demjimêr :‬‬ ‫قاب کوچک‪Demlik :‬‬ ‫عوام فريب ‪Demogojî:‬‬ ‫دموکراتيک بودن ‪ /‬دموکراتيک شدن‪Demokratîk bûn :‬‬ ‫دموکراتيک‪Demokratîk :‬‬ ‫فصل ‪ /‬موسم سال ‪Demsal:‬‬ ‫ديم‪Dêm :‬‬ ‫تخمه ‪ /‬دانه ‪ /‬بذر‪Dendik :‬‬ ‫راي ‪ /‬صدا ‪Deng:‬‬ ‫راي دادن ‪Deng dan:‬‬ ‫خواننده ‪Dengbêj:‬‬ ‫خوانندگي‪Dengbêjî :‬‬ ‫صدا دادن ‪ /‬راي دادن ‪ /‬نظر دادن ‪Dengdan:‬‬ ‫راي ‪Dengdan:‬‬ ‫واکه‪ /‬صدادار‪Dengdar :‬‬ ‫راي دهنده ‪Dengdêr:‬‬ ‫آوايي ‪ /‬صوتي‪Dengî :‬‬ ‫صداشناسي ‪Dengnasî:‬‬ ‫خوش آوا ‪ /‬خوش صدا‪Dengxweş :‬‬

‫‪27‬‬

‫داغ کردن ‪Dax kirin:‬‬ ‫خواسته ‪ /‬درخواست‪Daxazî :‬‬ ‫پايين آوردن ‪ /‬داونلود کردن‪Daxistin :‬‬ ‫بيانيه ‪ /‬اعالميه ‪Daxuyanî :‬‬ ‫بيانيه‪Daxuyanname :‬‬ ‫درخواست ‪Daxwaz:‬‬ ‫درخواست کردن ‪ /‬اراده کردن‪Daxwaz kirin:‬‬ ‫خواهان ‪ /‬مدعي ‪ /‬درخواست کننده‪Daxwazkar :‬‬ ‫درخواست ‪ /‬تقاضا ‪Daxwazname:‬‬ ‫مادر ‪Daye / Da / Dê:‬‬ ‫مادر ‪Dayîk:‬‬ ‫فحش مادر به کسي دادن ‪Dayik gotin:‬‬ ‫مادر دوست‪Dayikhez :‬‬ ‫مادر‪Dayik:‬‬ ‫دادن ‪Dayîn:‬‬ ‫دادن ‪Dayîn:‬‬ ‫دايره ‪ /‬اداره‪Dayîre :‬‬ ‫دادن ‪ /‬تقديم کردن ‪Dayn:‬‬ ‫حرف اضافه ‪Dê / yê:‬‬ ‫خوب ‪Dê … !: ! ...‬‬ ‫فحش مادر به کسي دادن‪Dê gotin :‬‬ ‫دبه ‪ /‬حلبي‪Debo :‬‬ ‫دف ‪ /‬طبل ‪Def:‬‬ ‫دفترداري ‪Defterdarî:‬‬ ‫دفترخانه‪Defterxane:‬‬ ‫ده ‪Deh:‬‬ ‫ضحاک ‪Dehak:‬‬ ‫دهه‪Dehsal :‬‬ ‫کره خر ‪Dehşik:‬‬ ‫کره خر‪Dehşik :‬‬ ‫اعالم کردن ‪Deklere kirin:‬‬ ‫تا که‪Deko:‬‬ ‫سگ ماده ‪Dêl:‬‬

‫لباس زنان کرد‪Dêre :‬‬ ‫فرصت ‪ /‬زمان‪Derfet :‬‬ ‫صادرات‪Derfirotin :‬‬ ‫نگهبان ‪Dergevan:‬‬ ‫نامزد ‪Dergistîl:‬‬ ‫گهواره‪Dergûş :‬‬ ‫در آوردن ‪ /‬کارگرداني کردن ‪ /‬خارج کردن‪Derhênandin:‬‬ ‫کارگردان‪Derhêner :‬‬ ‫درباره‪Derheqa :‬‬ ‫دروازه ‪ /‬در ‪Derî:‬‬ ‫ترک برداشتن ‪Derizîn:‬‬ ‫قبول شدن ‪ /‬بيرون آمدن ‪ /‬خارج شدن ‪Derketin:‬‬ ‫واردات‪Derkirin :‬‬ ‫دارو ‪ /‬درمان ‪Derman:‬‬ ‫درمان کردن ‪ /‬چاره کردن‪Derman kirin:‬‬ ‫داروسازي‪Dermansazî :‬‬ ‫داروخانه‪Dermanxane:‬‬ ‫شلوارک‪Derpîkurt :‬‬ ‫زيرشلواري‪Derpî :‬‬ ‫درس ‪Ders:‬‬ ‫معلم‪Dersdar:‬‬ ‫شهر درسيم ‪Dêrsim:‬‬ ‫کالس درس ‪Dersxane:‬‬ ‫دروني‪Derûnî:‬‬ ‫بيرون ‪ /‬خارج ‪Derve :‬‬ ‫درويش ‪Derwêş:‬‬ ‫خارج کردن ‪ /‬بيرون کشيدن‪Derxistin:‬‬ ‫دريا‪Derya :‬‬ ‫درز ‪ /‬شکاف ‪Derz:‬‬ ‫سوزن ‪ /‬آمپول ‪Derzî:‬‬ ‫آمپول زدن ‪ /‬سوزن زدن‪Derzî kirin :‬‬ ‫آمپول زدن ‪ /‬سوزن زدن‪Derzî lê xistin :‬‬ ‫لودادن ‪ /‬برمال کردن‪Deşîfre kirin:‬‬

‫‪28‬‬

‫صداشناسي ‪Dengzanî:‬‬ ‫زغال ‪Denî:‬‬ ‫تاج عروس‪Dênîk :‬‬ ‫دقيقه‪Deqîqe :‬‬ ‫کليسا ‪ /‬دير ‪Dêr:‬‬ ‫بيرون آمدن ‪ /‬رها شدن ‪ /‬جمع شدن ‪Der ketin:‬‬ ‫دور و بر ‪ /‬اطراف‪Der û dor :‬‬ ‫مکان ‪ /‬محل ‪ /‬خارج‪Der :‬‬ ‫بيچاره ‪ /‬بدبخت ‪Dêran:‬‬ ‫درآوردن ‪ /‬بيرون کشيدن‪Deranîn:‬‬ ‫درباره ‪ /‬راجع به‪Derbarê :‬‬ ‫عبور کردن ‪ /‬قبول شدن ‪ /‬گذشتن‪Derbas bûn :‬‬ ‫عبور کردن ‪ /‬قبول کردن ‪ /‬گذراندن‪Derbas kirin :‬‬ ‫عبور ‪ /‬ترک ‪ /‬ول کردن‪Derbas :‬‬ ‫گذشته ‪ /‬رد شده ‪Derbasbûyî:‬‬ ‫رد کردن ‪ /‬گذراندن ‪Derbaskirin:‬‬ ‫ضربه ‪ /‬کودتا‪Derbe :‬‬ ‫تعيين کردن ‪ /‬مشخص کردن ‪ /‬بيان کردن ‪Derbirîn :‬‬ ‫ضربه ‪ /‬کودتا‪Derb :‬‬ ‫درد ‪ /‬اندوه ‪Derd:‬‬ ‫دستگير کردن‪Derdest kirin :‬‬ ‫اطراف ‪ /‬محيط‪Derdor:‬‬ ‫درجه ‪ /‬رتبه‪Derece :‬‬ ‫فرصت ‪ /‬فراغت ‪Dereft:‬‬ ‫راه پله ‪Derence:‬‬ ‫درنگ ‪ /‬دير ‪ /‬نابهنگام ‪Dereng:‬‬ ‫دير ماندن ‪ /‬دير شدن ‪Derengman:‬‬ ‫دير‪Dereng :‬‬ ‫دروغ بودن ‪ /‬دروغ از آب در آمدن ‪Derew bûn:‬‬ ‫دروغ از آب در آمدن ‪Derew derketin:‬‬ ‫دروغ‪Derew :‬‬ ‫دروغين ‪Derewîn:‬‬ ‫دروغگو ‪Derewkar:‬‬

‫دستاورد ‪Destket:‬‬ ‫حاصل ‪ /‬نتيجه ‪Destketî:‬‬ ‫دست پخت ‪Destkuj:‬‬ ‫وضو‪Destlimêj :‬‬ ‫وضو گرفتن ‪Destnimêj girtin:‬‬ ‫وضو‪Destnimêj :‬‬ ‫خاطر نشان کردن‪Destnîşan kirin:‬‬ ‫دستنوشته ‪Destnivîsar:‬‬ ‫دستپاچه شدن ‪ /‬دستپاچه بودن‪Destpaçe bûn:‬‬ ‫شروع کردن ‪ /‬آغاز کردن‪Destpê kirin :‬‬ ‫شروع ‪ /‬آغاز ‪Destpêk:‬‬ ‫اول ‪ /‬نخستين ‪ /‬آغاز‪Destpêkî :‬‬ ‫دست تنگ ‪ /‬فقير ‪Destteng:‬‬ ‫فرمان دادن ‪ /‬دستور دادن ‪Destûr dan:‬‬ ‫دستور ‪ /‬قانون اساسي‪Destûr :‬‬ ‫امري ‪ /‬دستوري ‪Destûrî:‬‬ ‫تشکر کردن‪Destxweşî kirin:‬‬ ‫پدر و مادر ‪ /‬والدين ‪Dêûbab:‬‬ ‫دست کشيدن از ‪ /‬ترک کردن ‪ /‬ول کردن‪Dev jê beran :‬‬ ‫از ‪ ...‬دست کشيدن‪Dev ji … berdan :‬‬ ‫خونخوار‪Devbixwîn:‬‬ ‫سو استفاده کردن ‪Devçêr:‬‬ ‫سو استفاده ‪Devçêrî:‬‬ ‫سو استفاده کردن ‪Devçêrî kirin:‬‬ ‫شتر ‪Deve:‬‬ ‫ناحيه ‪ /‬منطقه‪Dever :‬‬ ‫خوش صحبت ‪Devgerm:‬‬ ‫درپوش ‪ /‬کپسول‪Devgirk :‬‬ ‫خنده رو ‪Devkenî:‬‬ ‫گفتاري ‪ /‬شفاهي ‪Devkî:‬‬ ‫به جاي ‪Dêvla:‬‬ ‫گويش‪Devok :‬‬ ‫دهان ‪ /‬دهانه ‪ /‬پوز‪Dev :‬‬

‫‪29‬‬

‫کره خر ‪Deşile:‬‬ ‫دستمال ‪Desmal:‬‬ ‫دست و نماز ‪ /‬وضو ‪Desnimêj:‬‬ ‫دستشويي ‪ /‬توالت ‪Deşo:‬‬ ‫دست ‪Dest:‬‬ ‫دشت ‪Deşt:‬‬ ‫دست انداختن ‪ /‬تجاوز کردن‪Dest avêtin:‬‬ ‫دست گذاشتن روي ‪ / ...‬توقيف کردن‪Dest dan ser … :‬‬ ‫گدايي کردن ‪Dest gerandin:‬‬ ‫از کار افتادن‪ /‬بي رمق شدن ‪Dest ketin:‬‬ ‫شروع کردن ‪ /‬آغاز کردن ‪Dest pêkirin:‬‬ ‫تحسين کردن‪ /‬هلهله کردن‪Dest qutan:‬‬ ‫دست و پا ‪ /‬آدم ورزيده‪Dest û pê:‬‬ ‫به دست آوردن ‪ /‬از رمق انداختن ‪Dest xistin:‬‬ ‫داستان سرا ‪Destanbêj:‬‬ ‫دستاورد ‪Destanîn:‬‬ ‫داستان‪Destan:‬‬ ‫سنگ آسياب‪Destar :‬‬ ‫شروع کردن ‪ /‬آغاز کردن‪Destbikar bûn :‬‬ ‫تسليم کردن ‪ /‬مطيع ساختن ‪Destbiserkirin:‬‬ ‫دست درازي ‪ /‬تجاوز ‪Destdirêjî:‬‬ ‫گروه ‪ /‬دسته‪Deste :‬‬ ‫کمک کردن‪Destek dan :‬‬ ‫کمک ‪ /‬ياري‪Destek :‬‬ ‫دسته ‪ /‬گروه‪Deste :‬‬ ‫نامزد ‪Destgirtî:‬‬ ‫حاکم ‪Desthelatdar:‬‬ ‫حاکميت ‪ /‬سلطه‪Desthelat:‬‬ ‫اتحاد ‪Desthevî:‬‬ ‫حاکم ‪ /‬مستکبر‪Desthilat :‬‬ ‫حاکم ‪ /‬صاحب قدرت ‪Desthilatdar:‬‬ ‫سلطه ‪ /‬حاکميت ‪ /‬توان‪Desthilatî :‬‬ ‫واسطه ‪ /‬دستگيره ‪Destik:‬‬

‫در همان حال‪Di heman demê da :‬‬ ‫دربرداشتن ‪ /‬حاوي بودن ‪ /‬در ‪Di nav xwe de girtin:‬‬ ‫ميان خود گرفتن‬ ‫دبستان ‪ /‬مدرسه‪Dibistan :‬‬ ‫تصويري ‪ /‬بصري ‪Dîdarî:‬‬ ‫دماغ ‪ /‬بيني ‪Difin:‬‬ ‫با ‪ /‬بهمراه ‪Digel:‬‬ ‫ديگر‪Diha :‬‬ ‫شهري در کردستان عراق‪Dihok :‬‬ ‫ديروز ‪Dihûnê:‬‬ ‫ضد ‪ /‬عليه ‪Dij:‬‬ ‫مخالف ‪Dijber:‬‬ ‫خصومت ‪ /‬دشمني‪Dijberî:‬‬ ‫عليه ‪ /‬ضد ‪Dijî:‬‬ ‫دشمني ‪ /‬خصومت‪Dijitî :‬‬ ‫ضد عمل ‪ /‬ضد حرکت ‪Dijkiryar:‬‬ ‫دشمن ‪Dijmin:‬‬ ‫دشمني ‪ /‬خصومت ‪Dijraberî:‬‬ ‫دشواري ‪ /‬سختي‪Dijwarî :‬‬ ‫دکان ‪Dikan:‬‬ ‫مغازه دار ‪Dikandar:‬‬ ‫ديکتاتوري‪Dîktatorî :‬‬ ‫خروس ‪Dîk:‬‬ ‫قلب ‪ /‬دل ‪Dil:‬‬ ‫اسير بودن ‪ /‬اسير شدن ‪Dîl bûn:‬‬ ‫اسير گرفتن‪Dîl girtin :‬‬ ‫اسير‪Dîl :‬‬ ‫رقص ‪ /‬اسم دختر ‪Dîlan:‬‬ ‫دل آرام ‪Dilaram:‬‬ ‫دلبر ‪ /‬دلربا‪Dîlber :‬‬ ‫دلدار ‪ /‬عاشق‪Dildar:‬‬ ‫دل کسي به هم خوردن ‪Dilê kesî li hevdu ketin: /‬‬ ‫حالت تهوع پيدا کردن‬

‫‪30‬‬

‫دوغ ‪ /‬آبدوغ ‪Dew:‬‬ ‫ديو ‪Dêw:‬‬ ‫سرسرا ‪ /‬ديوانخانه ‪Dêwanxane:‬‬ ‫‪:‬گاو‪Dewar‬‬ ‫مشک‪Dewçil :‬‬ ‫دعوت ‪ /‬عروسي ‪Dewet:‬‬ ‫غني ‪ /‬ثروتمند‪Dewlemend :‬‬ ‫دولت ‪ /‬حکومت ‪Dewlet:‬‬ ‫دولت شدن ‪Dewlet bûn:‬‬ ‫ثروتمند ‪ /‬دولتي‪Dewletî :‬‬ ‫زمان ‪ /‬دوره ‪Dewr:‬‬ ‫اطراف ‪ /‬محيط ‪ /‬اطرافيان‪Dewr û ber:‬‬ ‫زمانه ‪ /‬دوران‪Dewran :‬‬ ‫بشقاب‪Dewrî:‬‬ ‫دوره ‪ /‬زمان ‪ /‬نوبت‪Dewr :‬‬ ‫جانشين ‪Dewsgritî:‬‬ ‫جا ‪ /‬اثر ‪ /‬رد ‪Dews:‬‬ ‫آدم عوضي‪Dexes:‬‬ ‫دخمه ‪ /‬سوراخ ‪Dexme:‬‬ ‫بيدار کردن ‪Deylê kirin:‬‬ ‫بدهي ‪ /‬دين ‪ /‬قرض ‪Deyn:‬‬ ‫بدهکار ‪ /‬قرض دار ‪Deyndar:‬‬ ‫بدهکار بودن‪Deyndar bûn :‬‬ ‫بدهکار کردن‪Deyndar kirin :‬‬ ‫دستگاه ‪ /‬تشکيالت‪Dezgeh :‬‬ ‫رسانه گروهي‪Dezgehên ragihandinê :‬‬ ‫دستگاه ‪ /‬مجموعه ‪ /‬سازمان‪Dezgeh :‬‬ ‫مادر ‪ /‬نشانه آينده ( خواهم ‪Dê :) ...‬‬ ‫داخل ‪ /‬در ‪Di:‬‬ ‫در سايه و حمايت کسي بودن ‪Di bin sîya kesî da bûn:‬‬ ‫در باره‪Di derheqê :‬‬ ‫در پايان ‪ /‬در نتيجه‪Di encamê de :‬‬ ‫همراه ماندن‪Di gel man :‬‬

‫درد زخم ‪ /‬غليظ ‪Dir:‬‬ ‫پاره کردن‪Dirandin:‬‬ ‫دندان‪Diran :‬‬ ‫پول‪Dirav:‬‬ ‫کنار ‪ /‬نزديکي ‪Dirawêstî:‬‬ ‫بلند ‪ /‬دراز ‪ /‬طوالني ‪Dirêj:‬‬ ‫طوالني شدن ‪ /‬دراز شدن‪Dirêj bûn:‬‬ ‫تمديد کردن ‪ /‬طوالني کردن ‪ /‬بلند کردن‪Dirêj kirin :‬‬ ‫طول‪Dirêjayî :‬‬ ‫درازا ‪ /‬طول ‪Dirêjî:‬‬ ‫طايفه اي از کردهاي کرمانج واقع در اروميه ‪Dirî:‬‬ ‫خار کوچک ‪ /‬سرپناه ‪Dirik:‬‬ ‫پاره کردن ‪Dirîn:‬‬ ‫تاريخ ‪Dîrok:‬‬ ‫قراضه ‪ /‬بي مصرف ‪Diroke:‬‬ ‫تاريخي‪Dîrokî:‬‬ ‫تاريخ شناسي‪Dîroknasî:‬‬ ‫تاريخ شناس‪Dîroknas:‬‬ ‫تاريخ نويسي‪Dîroknivîsî:‬‬ ‫تاريخ نويس‪Dîroknivîs:‬‬ ‫مورخ‪Dîrokvan :‬‬ ‫تاريخدان ‪ /‬مورخ ‪Dîrokzan:‬‬ ‫تاريخ دان ‪Dîrokzan:‬‬ ‫تند ‪ /‬خاردار ‪Dirr:‬‬ ‫درخت خاردار صحرايي ‪Dirrî:‬‬ ‫خانه وزندگي‪ /‬سروسامان ‪Dirrik:‬‬ ‫جاي زخم ‪Dirşim:‬‬ ‫دوختن ‪ /‬چيدن محصول ‪ /‬برداشت کردن محصول‪Dirûn:‬‬ ‫خياط ‪Dirûnkar:‬‬ ‫دوختن ‪ /‬چيدن محصول ‪ /‬برداشت کردن محصول‪Dirûtin:‬‬ ‫باز هم ‪ /‬همچنين‪Dîsan :‬‬ ‫ديدن ‪ /‬ديد ‪ /‬ديدگاه ‪ /‬نظر‪Dîtin :‬‬ ‫ديگر ‪Dîtir:‬‬

‫‪31‬‬

‫دلگرمي ‪Dilgermî:‬‬ ‫شاد ‪Dilgeş:‬‬ ‫گيج ‪ /‬حواس پرت ‪Dilgij:‬‬ ‫حواس پرتي ‪Dilgijîtî:‬‬ ‫حواس پرتي‪ /‬گيج شدن‪Dilgijî:‬‬ ‫دل گران ‪ /‬غمگين ‪Dilgiran:‬‬ ‫دل سنگ ‪Dilhişk:‬‬ ‫شادکامي ‪Dilkamranî:‬‬ ‫سنگدل‪Dilkevir :‬‬ ‫بدخواه ‪ /‬دشمن ‪Dilnexwaz:‬‬ ‫اسيرگيرنده ‪ /‬کسي که اسير مي گيرد‪Dîlo :‬‬ ‫قطره ‪ /‬چکه ‪Dilop:‬‬ ‫چکه کردن‪Dilop kirin :‬‬ ‫مهرباني‪Dilovanî:‬‬ ‫مهربان‪Dilovan:‬‬ ‫دلپاکي‪Dilpakî:‬‬ ‫پوالد دل‪Dilpola :‬‬ ‫تند ‪ /‬خشن ‪Dilreq:‬‬ ‫دلسردي ‪Dilsarî:‬‬ ‫دلسوز‪Dilşewat:‬‬ ‫دلسوز ‪Dilsoz:‬‬ ‫دلسوزي ‪ /‬رحم‪Dilsozî :‬‬ ‫تپش قلب ‪Diltepîn:‬‬ ‫عالقمند‪Dilxwaz :‬‬ ‫منظره ‪Dîmen:‬‬ ‫ديوانه ‪ /‬مجنون ‪Dîn:‬‬ ‫دگر ‪ /‬ديگر ‪Din:‬‬ ‫اهل دين‪Dîndar:‬‬ ‫تخمه ‪Dindik:‬‬ ‫ديوانه ‪ /‬مجنون ‪Dîneker:‬‬ ‫دنيا نديده‪Dinênedîtî:‬‬ ‫دنيا‪Dinê:‬‬ ‫دنيا ‪ /‬جهان ‪Dinya:‬‬

‫محاصره‪Dorpêç :‬‬ ‫باختن ‪Dorrîn:‬‬ ‫اطراف ‪ /‬دور و بر‪Dorûber :‬‬ ‫دوشاب ‪ /‬شيره انگور ‪Doşab:‬‬ ‫دوشاب‪Doşav :‬‬ ‫تشک ‪Doşek:‬‬ ‫تشک‪Doşik :‬‬ ‫دوست ‪ /‬رفيق ‪Dost:‬‬ ‫دوستي‪Dostanî:‬‬ ‫دشمن ‪ /‬قاتل دوست ‪Dostkuj:‬‬ ‫پرونده ‪Dosye:‬‬ ‫دوشيدن ‪Dotin:‬‬ ‫دختر عمو‪Dotmam :‬‬ ‫ارز‪Dovîz :‬‬ ‫کش شلوار ‪ /‬کمر شلوار ‪Doxîn:‬‬ ‫دکتر ‪Doxtor:‬‬ ‫خواسته ‪ /‬هدف ‪Doz:‬‬ ‫شکايت کردن‪Doz li kesî vekirin :‬‬ ‫دوازده‪Dozdeh:‬‬ ‫دادستان ‪Dozger:‬‬ ‫خواست ‪ /‬هدف ‪ /‬دادستاني ‪Dozgerî:‬‬ ‫دادستاني‪Dozgerî :‬‬ ‫شعار‪Drûşm :‬‬ ‫دود ‪ /‬ادامه ‪Dû:‬‬ ‫پشت سر هم گفتن‪Dû hevdu gotin :‬‬ ‫دوطرفه بودن ‪ /‬دوسويه بودن ‪Dualî bûn:‬‬ ‫دو طرفه ‪ /‬متقابل ‪Dualî:‬‬ ‫دوباره ‪ /‬تکرار ‪Dubare:‬‬ ‫تکرار کردن‪Dubare kirin :‬‬ ‫بز نر دو ساله ‪Dûbir:‬‬ ‫سمت سايه ‪Dubûrî:‬‬ ‫تکرار کردن ‪Ducare kirin:‬‬ ‫موزيک ‪Dudek:‬‬

‫‪32‬‬

‫بايست ‪ /‬الزم است ‪Divê:‬‬ ‫ديوان‪Dîwan :‬‬ ‫ديوار‪Dîwar:‬‬ ‫شهر دياربکر ( آمد به کردي )‪Diyabekir:‬‬ ‫گفتگو‪Diyalog :‬‬ ‫درويش ‪Dîyane:‬‬ ‫ديانت ‪Diyanet:‬‬ ‫مشخص بودن ‪ /‬مشخص شدن‪Diyar bûn:‬‬ ‫مشخص کردن ‪ /‬روشن کردن‪Diyar kirin:‬‬ ‫پديده‪Diyarde:‬‬ ‫روشن ‪ /‬واضح‪Diyar:‬‬ ‫جامعه مقيم خارج‪Dîyaspor :‬‬ ‫دزد ‪Diz:‬‬ ‫دزدي ‪Dizî:‬‬ ‫مخفيانه‪Dizîka:‬‬ ‫دزديدن ‪ /‬ربودن‪Dizîn :‬‬ ‫دزدي‪Dizîtî:‬‬ ‫دعا ‪Doa:‬‬ ‫گردنبند بزرگ طاليي ‪Dod:‬‬ ‫ديروز‪Doh :‬‬ ‫جهنم ‪Dojeh:‬‬ ‫زخم عميق ميان انگشتان ‪Dolamance:‬‬ ‫نسل ‪ /‬نژاد‪Dol :‬‬ ‫ادامه يافتن ‪ /‬استمرار يافتن ‪Dom kirin:‬‬ ‫ادامه دادن ‪ /‬پيگيري کردن‪Domandin :‬‬ ‫تداوم ‪ /‬ادامه‪Domdarî :‬‬ ‫مداوم ‪ /‬پايدار ‪ /‬ادامه دار‪Domdar:‬‬ ‫طوالني ‪ /‬مدت دراز ‪Domdirêj:‬‬ ‫ادامه يافتن‪Domîn:‬‬ ‫دور و بر ‪ /‬اطراف‪Dor û ber :‬‬ ‫اطراف ‪ /‬دور‪Dor :‬‬ ‫اطراف ‪ /‬نزديک‪Dora :‬‬ ‫محاصره کردن‪Dorpêç kirin:‬‬

‫بعد ‪ /‬به دنبال ‪Dûvre:‬‬ ‫دوازده ‪Duwanzdeh:‬‬ ‫دومين‪Duwemîn :‬‬ ‫دوم ‪Duwem:‬‬ ‫نوعي گياه ‪Duzik:‬‬ ‫دوزباني‪Duzimanî :‬‬ ‫دو ‪Du:‬‬ ‫اياالت متحده آمريکا‪DYA :‬‬

‫‪E‬‬ ‫است (فعل) ‪E:‬‬ ‫پست الکترونيکي ‪ /‬ايميل‪E- poste :‬‬ ‫عجيب ‪Ecêb:‬‬ ‫قبول کردن ‪ /‬پسند کردن‪Ecêbandin :‬‬ ‫حيران‪ /‬متعجب‪Ecêbmayî:‬‬ ‫جوش ‪ /‬دمل ‪Edab:‬‬ ‫(جوش) ترشح کرده ‪Edabî:‬‬ ‫ادبي‪Edebî :‬‬ ‫دشتشويي ‪ /‬توالت ‪Edebxane:‬‬ ‫ادب‪Edeb :‬‬ ‫عادت ‪ /‬رسم ‪Edet:‬‬ ‫ويرايشگر ‪ /‬سردبير‪Edîtor:‬‬ ‫آفريقا ‪Efrîqa:‬‬ ‫افسانه اي‪Efsanewî :‬‬ ‫افسانه‪Efsane :‬‬ ‫بخشش ‪ /‬عفو ‪Efû:‬‬ ‫عفو عمومي‪Efûya giştî :‬‬ ‫علت ‪ /‬چرايي‪Egerî :‬‬ ‫اگر ‪ /‬دليل ‪ /‬سبب‪Eger :‬‬ ‫دريااي اژه‪Ege :‬‬ ‫دالور ‪ /‬شجاع ‪ /‬عزيز ‪Egît:‬‬ ‫اکران ‪ /‬نمايش ‪ /‬صفحه تلويزيون يا سينما‪Ekran :‬‬ ‫عاليجناب‪Ekselans :‬‬

‫‪33‬‬

‫دودلي‪Dudilî:‬‬ ‫دو ‪ /‬عدد دو‪Dudu :‬‬ ‫ديروز‪Duh :‬‬ ‫ديروز ‪Duhî:‬‬ ‫شهر دهوک ‪Duhok:‬‬ ‫دشمني ‪ /‬خصومت‪Dujmintayî:‬‬ ‫دود ‪Dûkel:‬‬ ‫دنباله ‪Dûlik:‬‬ ‫نوعي بازي که بچهها عقب همديگر را ‪Dûlkahinbanê:‬‬ ‫ميگيرند‬ ‫ادامه ‪ /‬آخر ‪ /‬نتيجه ‪Dûmahîk:‬‬ ‫ادامه‪Dûmahî:‬‬ ‫دود غليظ ‪ /‬طوفان ‪ /‬گرد و خاک غليظ ‪Dûman:‬‬ ‫مه ‪Dûman:‬‬ ‫شياد ‪Dumbilbaz:‬‬ ‫پرستو ‪ /‬نوعي گياه ‪Dûmeqesk:‬‬ ‫ديروز‪Dunê:‬‬ ‫تکرار ‪ /‬دوباره ‪Dûpat:‬‬ ‫تکرار کردن ‪ /‬دوباره کردن ‪Dûpat kirin:‬‬ ‫عقرب ‪Dûpişk:‬‬ ‫دور ‪Dûr:‬‬ ‫دور شدن ‪ /‬دور بودن‪Dûr bûn:‬‬ ‫دوربين ‪ /‬آينده نگر‪Dûrbîn:‬‬ ‫سپس ‪ /‬بعدا‪Dûre :‬‬ ‫دور شدن ‪Dûrketin:‬‬ ‫آينده شناس‪Dûrnas:‬‬ ‫آدم دو رو ‪Durû:‬‬ ‫محل علوفه دادن به گوسفندان در زمستان ‪Durûnge:‬‬ ‫درست کردن‪Durust kirin:‬‬ ‫دوشنبه ‪Duşem:‬‬ ‫دوشنبه ‪Duşemî:‬‬ ‫پس فردا ‪Dûsibê:‬‬ ‫پي ‪ /‬دنبال ‪Dûv:‬‬

‫جغرافيا ‪ /‬زمين نگاري‪Erdnîgari :‬‬ ‫آري ‪ /‬بله ‪Erê:‬‬ ‫تاييد کردن ‪ /‬تصويب کردن‪Erê kirin:‬‬ ‫عرب ‪ /‬اعراب ‪Ereb:‬‬ ‫عربي کردن‪Ereb kirin :‬‬ ‫عربي کردن ‪ /‬تعريب کردن‪Erebî kirin :‬‬ ‫تعريب ‪ /‬عربي کردن‪Erebîkirin :‬‬ ‫مثبت‪Erênî :‬‬ ‫بله ‪ /‬آره ‪ /‬آري‪Erê :‬‬ ‫سازمان مافيايي نظاميان ترکيه‪Ergenekon :‬‬ ‫وظيفه ‪Erk:‬‬ ‫ارمني ‪Ermenî:‬‬ ‫ارمني زبان‪/‬ارمني ‪Ermenî:‬‬ ‫ارمنستان‪Ermenîstan :‬‬ ‫ارمني‪Ermen :‬‬ ‫ارزان ‪Erzan:‬‬ ‫مطلقا ‪Eseh:‬‬ ‫عشيره‪Eşîr :‬‬ ‫علني‪Eşkere :‬‬ ‫سرباز‪Esker :‬‬ ‫آسماني ‪Esmanî:‬‬ ‫اصناف‪Esnaf :‬‬ ‫عشق‪Eşq :‬‬ ‫اتيکت ‪ /‬برچسب‪Etîket :‬‬ ‫قومي‪Etnîkî :‬‬ ‫اين ‪Ev:‬‬ ‫نخست ‪ /‬اول ‪Evil:‬‬ ‫عشق ‪Evîn:‬‬ ‫امروزه ‪Evroj:‬‬ ‫او ‪ /‬آن‪Ew :‬‬ ‫بيهوده وقت گئراني کردن‪Eware bûn :‬‬ ‫هرچند ‪Ewçend:‬‬ ‫اول‪Ewil :‬‬

‫‪34‬‬

‫الکترونيکي‪Elektronîk :‬‬ ‫الک‪Eleng :‬‬ ‫الفبا‪Elfabe:‬‬ ‫آلمان ‪Elman:‬‬ ‫ما (ضمير) ‪Em:‬‬ ‫عنبر‪Ember:‬‬ ‫عمل جراحي‪Emelîyat :‬‬ ‫نام اشخاص ‪Emer:‬‬ ‫معتمد عموم ‪Emîndarê giştî:‬‬ ‫ايميل ‪ /‬نامه الکترونيکي‪E-name :‬‬ ‫نتيجه ‪ /‬پايان‪Encam:‬‬ ‫نتيجه گرفتن‪Encam girtin :‬‬ ‫نتيجه گيري‪Encamgirtin :‬‬ ‫عضويت ‪Endambûn:‬‬ ‫دانشيار ‪ /‬کمکي ‪Endamê yarîder:‬‬ ‫عضو هيدت علمي ‪Endamê zanistî:‬‬ ‫اندام ‪ /‬عضو‪Endam :‬‬ ‫مهندس ‪Endazyar:‬‬ ‫مهندسي ‪Endazyarî:‬‬ ‫غير مستقيم‪Endîrek :‬‬ ‫به فکر واداشتن ‪ /‬نگران کردن‪Endîşedar kirin :‬‬ ‫تورم‪Enflasyon :‬‬ ‫خراشيده ‪Enirandî:‬‬ ‫خاراندن ‪ /‬خراشيدن ‪Enirandin:‬‬ ‫آنکارا‪Enqere :‬‬ ‫انستيتو ‪ /‬موسسه‪Enstîtu :‬‬ ‫فروشنده اشيا قديمي‪Entîkvan :‬‬ ‫پيام الکترونيکي‪E-peyam:‬‬ ‫کتاب الکترونيکي ‪ /‬کتاب اينترنتي‪E-pirtûk :‬‬ ‫خويشاوند‪Eqreba :‬‬ ‫زمين ‪Erd:‬‬ ‫اردالني‪Erdelanî :‬‬ ‫جغرافي‪Erdnigarî :‬‬

‫درد ‪Êş:‬‬ ‫به درد آوردن ‪ /‬اذيت کردن ‪Êşandin:‬‬ ‫به درد آوردن‪Êşandin :‬‬ ‫درد کردن ‪Êşîn:‬‬ ‫شکنجه ‪Êşkence:‬‬ ‫زندان ‪ /‬شکنجه خانه ‪Êşkencexane:‬‬ ‫درد‪Êş :‬‬ ‫عصر ‪ /‬شب ‪Êvar:‬‬ ‫پناهگاه ‪ /‬محل اسکان شبانه ‪Êvirgeh :‬‬ ‫پناه گرفتن ‪ /‬شب را در جايي گذراندن ‪Êvirîn :‬‬ ‫طايفه اي از کرد هاي کرمانج ‪Êwerî :‬‬ ‫اسير ‪ /‬دربند ‪Êxsîr:‬‬ ‫ايزدي ‪ /‬زرتشتي‪Êzdî :‬‬ ‫هيزم ‪ /‬نفس عميق ‪Êzing :‬‬

‫‪F‬‬ ‫عامل ‪ /‬فاعل‪Faîl :‬‬ ‫فاکس ‪ /‬دورنويس‪Faks :‬‬ ‫فال‪Fal :‬‬ ‫فالگير‪Falevêj :‬‬ ‫فال‪Falik :‬‬ ‫فالگير‪Falweker :‬‬ ‫فهميدن ‪ /‬درک کردن‪Fam kirin :‬‬ ‫فهم ‪ /‬درک ‪ /‬شعور‪Fam :‬‬ ‫فهميده ‪Famdar:‬‬ ‫درک و فهم ‪Famdarî:‬‬ ‫بلوز زمستاني‪Fanîle :‬‬ ‫فانوس ‪Fanis :‬‬ ‫کمر بند نظاميان‪Fanisqe :‬‬ ‫فارسي‪Farisî :‬‬ ‫جوجه يک ساله‪Farî :‬‬ ‫لوبيا‪Fasûlî :‬‬ ‫لوبيا‪Fasûlye :‬‬

‫‪35‬‬

‫فرزند بودن‪Ewladî :‬‬ ‫اوالد ‪ /‬فرزندان‪Ewlad :‬‬ ‫امن ‪ /‬مطمئن ‪Ewle:‬‬ ‫امنيت‪Ewlekarî :‬‬ ‫امنيتي ‪ /‬اطمينان‪Ewleyî :‬‬ ‫آنقدر‪Ewqas:‬‬ ‫ابر ‪Ewr:‬‬ ‫اروپايي‪Ewropa :‬‬ ‫اروپا‪Ewrûpa :‬‬ ‫پارس کردن‪Ewte ewt kirin :‬‬ ‫زردآلوي نارس‪Exkûk :‬‬ ‫سالخورده ‪ /‬سالمند ‪Extiyar:‬‬ ‫سالخوردگي‪Extiyarî :‬‬ ‫ايالت ‪ /‬استان‪Eyale :‬‬ ‫عقاب ‪Eylo:‬‬ ‫يکي بودن ‪ /‬عين هم بودن‪Eynî bûn :‬‬ ‫عين ‪ /‬همان‪Eynî :‬‬ ‫من ‪Ez:‬‬ ‫حفظ کردن‪Ezber kirin :‬‬ ‫حفظ‪Ezber :‬‬

‫‪Ê‬‬ ‫ديگر‪ /‬از اين پس ‪Êdî:‬‬ ‫ديگر ‪Êdî :‬‬ ‫به يکباره‪ /‬رويهمرفته ‪Êkcar:‬‬ ‫جليقه‪Êleg :‬‬ ‫آواره ‪ ،‬بي خانمان ‪Êlik :‬‬ ‫ايل‪Êl :‬‬ ‫علوفه ‪Êm:‬‬ ‫مال ‪ /‬افراد‪Ên :‬‬ ‫حمله کردن‪Êriş anîn :‬‬ ‫حمله کردن ‪ /‬توهين کردن ‪Êrîş kirin:‬‬ ‫حمله‪Êrîş :‬‬

‫خانه درويشي و فقيرانه ‪Feqîrxane:‬‬ ‫طلبه علوم ديني‪Feqî :‬‬ ‫درس ‪ /‬يادگيري ‪Fêr:‬‬ ‫ياد گرفتن ‪Fêr bûn :‬‬ ‫ياد دادن ‪ /‬آموزش دادن‪Fêr kirin :‬‬ ‫لنگه ‪ /‬فرد ‪Fer:‬‬ ‫ظرف ‪Fera:‬‬ ‫اسم دخترانه ‪Feraşîn :‬‬ ‫سيم ظرف شويي‪Feraşo :‬‬ ‫آموزش‪Fêrdarî :‬‬ ‫فرد ‪ /‬کيسه اي از پوست بز‪Ferd :‬‬ ‫آموزش دهنده ‪ /‬ياد دهنده ‪Fêrevan:‬‬ ‫آموزش ‪ /‬آموزش ‪Fêrevanî:‬‬ ‫فورا ‪ /‬سريع ‪Ferfûrî:‬‬ ‫آموزشگاه ‪Fêrgeh :‬‬ ‫آموزشگاهي ‪Fêrgehî:‬‬ ‫فرهنگ لغت ‪ /‬واژه نامه‪Ferheng :‬‬ ‫فرهنگي ‪Ferhengî:‬‬ ‫واژه نامه‪Ferhengok :‬‬ ‫نوشتن فرهنگ ‪ /‬فرهنگ نگاري کردن ‪Ferhengsazî kirin:‬‬ ‫فرهنگ نگاري‪Ferhengsazî :‬‬ ‫بزرگي ‪Ferî:‬‬ ‫گدازه کشتي‪Ferîbot :‬‬ ‫پراکنده شدن ‪ /‬ناگهان حمله کردن ‪Ferikandin:‬‬ ‫پراکنده شدن ‪/‬متفرق شدن ‪ /‬ناگهان توپيدن ‪Ferikîn: /‬‬ ‫ناگهان حمله کردن‬ ‫تراشيدن ‪ /‬جال دادن ‪Ferişandin:‬‬ ‫تراشيدن ‪ /‬جال دادن ‪Ferişîn:‬‬ ‫آموزش دهنده ‪ /‬معلم ‪ /‬مربي ‪Fêrkar:‬‬ ‫فرمان برداري کردن ‪ /‬اطاعت کردن ‪Ferman birin:‬‬ ‫فرمان بردار ‪Fermanber :‬‬ ‫اطاعت ‪ /‬فرمانبرداري‪Fermanberêtî :‬‬ ‫فرمانده ‪Fermandar:‬‬

‫‪36‬‬

‫طحال‪Fatereşk :‬‬ ‫پيراهن عرق گير‪Fayike :‬‬ ‫کارخانه‪Febrîqe :‬‬ ‫فدرالي ‪Federalî:‬‬ ‫شرم ‪ /‬خجالت ‪Fedî:‬‬ ‫خجالت کشيدن ‪ /‬شرم کردن‪Fedî kirin :‬‬ ‫شرمساري ‪Fedîkoyî:‬‬ ‫خجالت ‪ /‬کمرويي‪Fehêtkarî :‬‬ ‫فهميدن ‪ /‬درک کردن‪Fêhm kirin :‬‬ ‫اسم پسرانه ‪ /‬فهميدن ‪Fehmîn :‬‬ ‫ميوه فروش‪Fêkîfiroş :‬‬ ‫فالکت ‪ /‬مصيبت‪Felaket :‬‬ ‫چاره ‪ /‬گزير ‪Felat :‬‬ ‫حقه باز‪ /‬کلک باز ‪Fêlbaz:‬‬ ‫گردون ‪ /‬روزگار ‪ /‬فلک‪Felek :‬‬ ‫زن هرکاره ‪Felîte:‬‬ ‫قسمت ‪ /‬بخش ‪Felqe:‬‬ ‫حيله ‪ /‬کلک ‪ /‬حقه‪Fêl :‬‬ ‫کلک زدن ‪Fen kirin:‬‬ ‫نابود شدني ‪Fenanî:‬‬ ‫فوت و فن ‪ /‬کلک ‪ /‬زبر و زرنگ ‪Fend :‬‬ ‫نام طايفه اي از کردهاي کرمانج ‪Fenekî :‬‬ ‫شياد ‪ /‬حقه باز‪Fenek :‬‬ ‫حيله اي ‪Fenî:‬‬ ‫حيله ‪ /‬نيرنگ ‪Fenik :‬‬ ‫خنک شدن ‪Fênik bûn:‬‬ ‫حيله گري ‪Fenikatî:‬‬ ‫خنکي ‪Fênikatî:‬‬ ‫خنکي ‪Fênikî:‬‬ ‫خنک‪Fênik :‬‬ ‫حيله گري ‪Fenkarî:‬‬ ‫پديده ‪Fenomen:‬‬ ‫حيله ‪ /‬کلک‪Fen :‬‬

‫سوتزن ‪Fîkevan:‬‬ ‫صفت زني همسايه مزاحم ‪Fîkê:‬‬ ‫سوت زدن‪Fîkîn :‬‬ ‫فکري ‪Fîkrî:‬‬ ‫فالن ‪Filan:‬‬ ‫فالن و بهمان‪Filan û bêvan :‬‬ ‫فالن کس ‪ /‬فالني‪Filankes :‬‬ ‫مسيحيت ‪Filehatî:‬‬ ‫مسيحيت ‪Filehî:‬‬ ‫مسيحي ( کنايه از ارمني )‪Fileh :‬‬ ‫کشور فلسطين ‪Filestîn :‬‬ ‫مسيحيت ‪Filetî:‬‬ ‫فيلم سازي ‪Filîm saz kirin:‬‬ ‫بازيگري ‪Filîmbazî:‬‬ ‫بازيگر فيلم‪Filîmbaz :‬‬ ‫نويسنده فيلم ‪Filîmnivîs:‬‬ ‫فيلم نويسي ‪Filîmnivîsî:‬‬ ‫کارگردان ‪Filîmsaz:‬‬ ‫تفنگ سر پر‪Filinte :‬‬ ‫زن هر کاره‪Filîte :‬‬ ‫نجات يافتن ‪ /‬رها شدن‪Filitîn :‬‬ ‫صفتي براي مردان‪Filît :‬‬ ‫فيلسوفانه ‪Fîlozofayî:‬‬ ‫فيلسوف ‪Fîlozof :‬‬ ‫ريشه و حاشيه دار‪Fimbiryen :‬‬ ‫تامين مالي کردن ‪Fînanse kirin:‬‬ ‫مالي‪Fînansî :‬‬ ‫تامين مالي ‪Fînasekirin:‬‬ ‫زبر دست ‪ /‬ماهر ‪Finaz:‬‬ ‫اسم دختر است‪Fînaz :‬‬ ‫فنجان‪Fincan :‬‬ ‫روشن کردن ‪Find kirin:‬‬ ‫فندوق ‪Findeq :‬‬

‫‪37‬‬

‫فرمانده کل‪Fermandarê giştî :‬‬ ‫حکم ‪ /‬فرمان ‪ /‬قتل عام ‪ /‬دستور‪Ferman :‬‬ ‫رسمي بودن ‪Fermî bûn:‬‬ ‫رسمي کردن ‪Fermî kirin:‬‬ ‫رسمي‪Fermî :‬‬ ‫رسميت‪Fermîyet :‬‬ ‫بفرماييد ‪Fermo:‬‬ ‫تفاوت قائل شدن ‪Ferq zanîn:‬‬ ‫فرق ‪ /‬تفاوت‪Ferq :‬‬ ‫فرصت ‪Fersend:‬‬ ‫فرش ‪Ferş :‬‬ ‫جوجه مرغ ‪ /‬جوجه کبوتر ‪Ferxik:‬‬ ‫جوجه کبوتر‪Ferx :‬‬ ‫دانا ‪ /‬فرزانه‪Ferzane :‬‬ ‫اسم دخترانه ‪Fêrzan :‬‬ ‫وزير ( شطرنج )‪Ferzîn :‬‬ ‫کاله ‪ /‬عمامه ‪Fes:‬‬ ‫فضول ‪Fesad:‬‬ ‫فضولي کردن ‪Fesadî kirin:‬‬ ‫اندازه ‪ /‬يواش ‪ /‬آرام ‪Fesal:‬‬ ‫جشنواره ‪Festival:‬‬ ‫پيچ ‪ /‬چرخش ‪Fetil:‬‬ ‫دور زدن ‪ /‬برگشتن‪Fetilîn :‬‬ ‫خفه کردن ‪ /‬خاموش کردن‪Fetisandin :‬‬ ‫خفه شدن‪Fetisîn :‬‬ ‫دراز ‪ /‬طويل ‪Fetloke:‬‬ ‫سودمند بودن ‪Feyde kirin:‬‬ ‫فايده ‪ /‬سود‪Feyde :‬‬ ‫گروه ‪ /‬جمع خودماني ‪ /‬باال ‪Fêz :‬‬ ‫سوت زدن‪Fîkandin :‬‬ ‫سوت ‪ /‬هياهو ‪Fîkefîk:‬‬ ‫سوت ‪Fîkênî:‬‬ ‫سوتزن ‪Fîker:‬‬

‫فرفره ‪ /‬بادبادک‪Firfirok :‬‬ ‫محل پرواز‪Firgeh :‬‬ ‫پيچاندن ‪ /‬پيچ دادن‪Firikandin :‬‬ ‫فشار دادن ‪ /‬لمس کردن با فشار ‪Firikîn:‬‬ ‫بذر نورس ‪ /‬گندم سرخ کرده‪Firîk :‬‬ ‫پرواز کردن ‪Firîn:‬‬ ‫پرنده ‪Firinde:‬‬ ‫گوجه فرنگي ‪ /‬کبريت‪Firingî :‬‬ ‫پريدن ‪Firîn:‬‬ ‫آسوده خاطر بودن‪Firîqet bûn :‬‬ ‫گندم سرخ شده در آتش‪Firîq :‬‬ ‫فرشته ‪ /‬برتر از تو‪Firişte :‬‬ ‫فرشته‪Firişte :‬‬ ‫علف خوابيده‪Firiz :‬‬ ‫پيچش ناگهاني عضوي از بدن ‪Firk:‬‬ ‫ناگهان چرخاندن‪Firk dan :‬‬ ‫ناگهان چرخاندن ‪Firk lêdan:‬‬ ‫ناگهان چرخاندن ‪Firk lêxistin:‬‬ ‫ناگهان چرخاندن‪Firkandin :‬‬ ‫صداي به هم خوردن بالها‪Firke :‬‬ ‫فشار دادن ‪ /‬لمس کردن با فشار ‪Firkîn:‬‬ ‫اشک‪Firmêsk :‬‬ ‫مشعل دار‪ /‬تنوردار ‪Firnevan:‬‬ ‫فر ‪ /‬تنور‪Firne :‬‬ ‫سوراخ بيني‪Firnik :‬‬ ‫هواپيما ‪Firoke:‬‬ ‫مهماندار ‪Firokekar:‬‬ ‫خلبان‪Firokevan :‬‬ ‫فرودگاه ‪Firokexane :‬‬ ‫فرار ‪ /‬سبک‪Firolek :‬‬ ‫فروشنده ‪Firoşer:‬‬ ‫فروشنده ‪Firoşevan:‬‬ ‫فروشگاه‪Firoşgeh :‬‬

‫‪38‬‬

‫نوعي چراغ‪Find :‬‬ ‫جرعه ‪Fir:‬‬ ‫پرواز کردن ‪ /‬به پروزا در آوردن ‪Fir dan :‬‬ ‫با سرعت آمدن آب ‪Fir hatin :‬‬ ‫سر کشيدن هر نوشيدني ‪Fir kirin :‬‬ ‫به پرواز در آوردن ‪Fir xistin:‬‬ ‫به پرواز در آوردن‪Firandin :‬‬ ‫فرانسوي‪Firansiz :‬‬ ‫ظرف ‪Firaq:‬‬ ‫رود فرات‪Firat :‬‬ ‫ناهار‪Firavîn :‬‬ ‫مسواک زدن ‪ /‬برس زدن ‪ /‬واکس زدن‪Firçe kirin :‬‬ ‫واکسي ‪Firçekar:‬‬ ‫واکس زني ‪ /‬مسواک زني ‪ /‬برس زني ‪Firçekarî:‬‬ ‫واکسي ‪Firçevan:‬‬ ‫فرچه ‪ /‬مسواک‪Firçe :‬‬ ‫شيرخوردن ( بچه براي اولين بار )‪Firçik kirin :‬‬ ‫بچه اي که اولين بار شير کسي غير مادرش خورده ‪Firçikî:‬‬ ‫بچه اي که اولين بار شير کسي غير مادرش ‪Firçikok:‬‬ ‫خورده‬ ‫کسي که براي اولين بار به بچه شير دهد ‪Firçikvan:‬‬ ‫فريبا ‪ /‬بادبادک‪Fireba :‬‬ ‫گسترده ‪Firehane:‬‬ ‫گشادگي ‪ /‬زيادي ‪ /‬فراواني ‪Firehî :‬‬ ‫گسترده ‪ /‬وسيع‪Fireh :‬‬ ‫پرنده ‪Firende:‬‬ ‫چند مليتي ‪Firenijad:‬‬ ‫ظرف ‪Fireq :‬‬ ‫دست و بال باز ‪ /‬وضعيت مالي خوب ‪Firetatî:‬‬ ‫به راه انداختن ‪Firêxistin :‬‬ ‫مو ‪ /‬تاکستان ‪Firêz :‬‬ ‫زياد ‪ /‬خيلي‪Fire :‬‬ ‫فرفره‪Firfire :‬‬

‫موش خرما‪Fisû :‬‬ ‫فش ‪ /‬صداي بيني‪Fiş :‬‬ ‫سوت زدن‪Fîtefît kirin :‬‬ ‫سوت ‪ /‬وسيله سوت‪Fîtfîtok :‬‬ ‫تلنگر ‪ /‬سوت‪Fîtik :‬‬ ‫درازي ‪ /‬طويلي ‪Fitîl:‬‬ ‫برگشتن ‪ /‬چرخيدن‪Fitilîn :‬‬ ‫سوت سوت زدن‪Fîtînî kirin :‬‬ ‫طفره رفتن ‪ /‬تغيير مسير دادن‪Fitlek li xwe dan :‬‬ ‫تلفظ بي صدا‪Fîzeka hişk :‬‬ ‫فيزيکي ‪Fîzîkî:‬‬ ‫صداي زوزه باد ‪Fizîn:‬‬ ‫آتش فشان ‪Folkan :‬‬ ‫آوايي ‪ /‬صدايي ‪Fonemîk:‬‬ ‫کراوات‪Foqil :‬‬ ‫پايه بلندي ‪ /‬درجه باال ‪ /‬تهديد ‪ /‬خشن ‪Fort:‬‬ ‫کانون ‪ /‬محل‪Forum :‬‬ ‫کاله لبه دار‪Fotêr :‬‬ ‫عکس ‪ /‬تصوير‪Foto :‬‬ ‫فراکسيون ‪ /‬جناح ‪Fraksiyon:‬‬ ‫جوش آمدن ‪ /‬فوران کردن‪Fûr bûn :‬‬ ‫صداي فوران آب ‪Fûrefûr:‬‬ ‫به سرعت بيرون آمدن آب يا هر مايع ديگر ‪Fûrên:‬‬ ‫فوران ‪ /‬جوشش ‪Fûrênî:‬‬ ‫خلبان موشک ‪Fuzevan:‬‬ ‫خلباني موشک ‪Fuzevanî:‬‬ ‫موشکي ‪Fuzeyî:‬‬ ‫موشک‪Fuze :‬‬

‫‪G‬‬ ‫گاو نر بودن (شدن)‪Ga bûn :‬‬ ‫گاونر ‪ /‬کنايه از آدم گنده‪Ga :‬‬

‫‪39‬‬

‫فروشي ‪Firoşî:‬‬ ‫فروشنده ‪Firoşkar:‬‬ ‫بازار ‪Firoştingeh:‬‬ ‫فروش‪Firoş :‬‬ ‫فروختن ‪Firotin:‬‬ ‫رنين‪Firo :‬‬ ‫شير سه روز اول زايمان گاو‪Firo :‬‬ ‫جرعه‪Firr :‬‬ ‫فرصت دادن ‪ /‬مجال دادن ‪Firsend dan:‬‬ ‫مجال ‪ /‬فرصت‪Firsend :‬‬ ‫حرکت ‪ /‬تکان ‪ /‬جرعه ‪Firt:‬‬ ‫تالش زياد‪Firtê firtê :‬‬ ‫تکه تکه کردن ‪Firtî firtî kirin :‬‬ ‫جنبش ‪ /‬حرکت ‪Firtone:‬‬ ‫باد شديد‪Firton :‬‬ ‫تميز کردن بيني ‪Fiş kirin :‬‬ ‫چسيدن‪Fis kirin :‬‬ ‫فش فش کردن‪Fişefiş kirin :‬‬ ‫فس فس‪Fisefis :‬‬ ‫فشنگ ‪Fîşek:‬‬ ‫سرماخوردگي‪Fişik :‬‬ ‫جيم شدن‪Fisirîn :‬‬ ‫جيم شدن‪Fiskirandin :‬‬ ‫گيالس ترش‪Fisne :‬‬ ‫فضوالت اسب‪Fişqî :‬‬ ‫صداي بيني‪Fişqînî :‬‬ ‫لباس زنان کرد‪Fîstan :‬‬ ‫لباس مجلسي زنانه ‪Fîstan :‬‬ ‫موش خرما‪Fisteq :‬‬ ‫با بي ميلي کاري را انجام دادن‪Fistiqandin :‬‬ ‫رگ به رگ شدن‪Fistiqîn :‬‬ ‫پسته‪Fistiq :‬‬ ‫گره ساده‪Fistoqî :‬‬

‫مرحله ‪ /‬گام ‪ /‬لحظه ‪ /‬زمان‪Gav :‬‬ ‫گاو چران(در خراسان استفاده ميشود)‪Gawerançî :‬‬ ‫کافر‪Gawir :‬‬ ‫گاو نر‪ /‬گاو مخصوص شخم زدن ‪Gayê cot:‬‬ ‫گاز ‪ /‬گاز انبر‪Gaz :‬‬ ‫شکايت ‪ /‬گله ‪Gazî:‬‬ ‫شکايت ‪ /‬احضاريه‪ /‬گله ‪ /‬صدا زدن ‪Gazî:‬‬ ‫گله کردن ‪ /‬صدا زدن ‪ /‬دعوت کردن ‪Gazî kirin:‬‬ ‫فراخوانده شده ‪ /‬مهمان ‪Gazîkirî:‬‬ ‫گاليه ‪Gazin:‬‬ ‫گله ‪ /‬شکايت ‪ /‬سرزنش‪Gazin:‬‬ ‫گاليه کردن ‪ /‬شکايت کردن ‪Gazin kirin:‬‬ ‫برگه احضاريه ‪ /‬دعوتنامه ‪Gazîname:‬‬ ‫گله ‪ /‬سرزنش ‪ /‬زخم زبان ‪Gazinc:‬‬ ‫سرزنش اميز‪ /‬ماللت بار‪Gazincok:‬‬ ‫گله ‪ /‬سرزنش‪ /‬زخم زبان ‪Gazind:‬‬ ‫گاليه ‪Gazinde:‬‬ ‫گاليه کردن ‪ /‬شکايت کردن ‪Gazinde kirin:‬‬ ‫شاکي ‪Gazindekar:‬‬ ‫گاليه اي ‪Gazindekarî:‬‬ ‫شاکي ‪Gazindevan:‬‬ ‫گله مندانه ‪Gazindevanî:‬‬ ‫گاليه اي ‪Gazinî:‬‬ ‫شاکي ‪ /‬گاليه مند ‪Gazinkar:‬‬ ‫گاليه مندي ‪ /‬شاکيگري ‪Gazinkarî:‬‬ ‫گاليه مند ‪ /‬شاکي ‪Gazinvan:‬‬ ‫سنگ گچ ‪Gêç:‬‬ ‫فقير‪ /‬گدا ‪Geda:‬‬ ‫گذرگاه کوهستان ‪Gêdûk:‬‬ ‫تهديد ‪Gef:‬‬ ‫تهديد کردن‪Gef li kesî xwerin :‬‬ ‫تهديد کننده ‪Gefxwer:‬‬ ‫پس گردن ‪ /‬گاهي ‪Geh:‬‬

‫‪40‬‬

‫دسته کالف نخ يا پشم‪/‬ماسوره قرقره ‪Gac:‬‬ ‫بز نر کوهي‪Gakûvî :‬‬ ‫تته پته ‪ /‬من من ‪Galegal:‬‬ ‫سخن بيهوده ‪ /‬حرف مفت ‪ /‬ژاژخايي ‪Galegal:‬‬ ‫گالري‪Galerî :‬‬ ‫جوراب پشمي ضخيم ‪Galik:‬‬ ‫ماهي بزرگ‪Gamasî :‬‬ ‫گاوميش ‪Gamêş:‬‬ ‫گله ‪ /‬رمه ‪Garan:‬‬ ‫گله اي ‪ /‬رمه اي ‪Garanî:‬‬ ‫چوپان ‪ /‬شبان ‪Garanvan:‬‬ ‫چوپاني ‪ /‬شباني ‪Garanvanî:‬‬ ‫ذرت ‪Garis:‬‬ ‫پادگان‪Garnîzon :‬‬ ‫سورتمه ‪Garte:‬‬ ‫سورتمه راندن ‪Garte:‬‬ ‫سورتمه راندن ‪Garte ajotin:‬‬ ‫سورتمه ران ‪Gartekar:‬‬ ‫سورتمه راني ‪Gartekarî:‬‬ ‫سورتمه ران ‪Gartevan:‬‬ ‫سورتمه راني ‪Gartevanî:‬‬ ‫سورتمه اي ‪Garteyî:‬‬ ‫صدا زدن ‪ /‬فرا خواندن‪Gasî kirin :‬‬ ‫گاو آهن ‪ /‬خيش ‪Gasin:‬‬ ‫شخم زدن با گاو آهن ‪Gasin kirin:‬‬ ‫راننده گاوآهن ‪Gasinvan:‬‬ ‫گاوآهني ‪Gasinvanî:‬‬ ‫ميدان ‪ /‬فلکه ‪Gastîn:‬‬ ‫گاو نر بودن‪Gatî :‬‬ ‫گام برداشتن ‪ /‬اقدام کردن ‪Gav avêtin:‬‬ ‫بتدريج ‪ /‬مرحله به مرحله ‪Gav bi gav:‬‬ ‫وجب کردن ‪Gav kirin:‬‬ ‫گاوچران‪Gavan :‬‬

‫کثيف ‪ /‬نجس ‪Gendelî:‬‬ ‫شپش ‪ /‬حشره اي که خون را مي مکد ‪Gene:‬‬ ‫لفت دادن ‪ /‬کش دادن ‪Genefisî kirin:‬‬ ‫دانه سمي کرچک وخود اين گياه ‪Genek:‬‬ ‫آسان ‪Gengaz:‬‬ ‫بحث ‪ /‬گفتگو ‪Gengeşe‬‬ ‫گنديده ‪ /‬فاسد ‪Genî:‬‬ ‫گنديدن ‪ /‬فاسد شدن ‪Genî bûn:‬‬ ‫فاسد کردن ‪Genî kirin:‬‬ ‫گندم ‪Genim:‬‬ ‫گندمي رنگ ‪Genimî:‬‬ ‫پيش خريد کردن محصول سا ل آتي ‪Genimî kirin:‬‬ ‫گند‪Gen :‬‬ ‫لپ ‪ /‬گونه‪Gepik :‬‬ ‫گردش ‪ /‬سفر ‪Ger:‬‬ ‫گرداندن‪ /‬اداره کردن‪ /‬به گردش بردن‪ /‬چرخاندن ‪Gerandin:‬‬ ‫گردش‪Geran :‬‬ ‫گوجه فرنگي‪Gerçî :‬‬ ‫موثر‪ /‬برانگيزاننده ‪Gerd:‬‬ ‫حجله ‪ /‬مکان مختص زفاف ‪Gerdek:‬‬ ‫گردن ‪Gerden:‬‬ ‫گردنبند طال ‪ /‬اسم دخترانه ‪Gerdenî:‬‬ ‫اداره کننده ‪ /‬کارگردان ‪ /‬سرپرست ‪Gerdînende:‬‬ ‫گيتي ‪ /‬جهان ‪Gerdûn:‬‬ ‫جهاني‪Gerdûnî :‬‬ ‫خرمن ‪ /‬دعوا ‪Gêre:‬‬ ‫خرمن ‪Gêre:‬‬ ‫دعوا کردن ‪Gêre kirin:‬‬ ‫ضروري ‪ /‬بايد ‪Gerek:‬‬ ‫ضرورت پيدا کردن ‪ /‬اجبار پيدا کردن ‪Gerek kirin:‬‬ ‫گروگان ‪ /‬وثيقه ‪Gerew:‬‬ ‫گردشگر ‪Gerîde:‬‬ ‫گردشگر ‪ /‬چرخ زننده ‪Gerîdevan:‬‬

‫‪41‬‬

‫تکه تکه ‪ /‬بند انگشت ‪Geh geh:‬‬ ‫مفصل انگشت ‪Gehîk:‬‬ ‫قابليت دستيابي ‪Gehînbar:‬‬ ‫دست يافتن ‪ /‬رسيدن ‪Gehîştin:‬‬ ‫گيج ‪ /‬منگ‪Gêj:‬‬ ‫گيج شدن ‪Gêj bûn:‬‬ ‫گيج کردن‪Gêj kirin:‬‬ ‫ملت ‪/‬مردم ‪ /‬به همراه ‪Gel:‬‬ ‫اسم کوچک زن ‪ /‬اسم دومين ماه تابستان ‪Gelavêj:‬‬ ‫اسم زن ‪Gelavêj:‬‬ ‫گيالس ‪Gêlaz:‬‬ ‫فراوان ‪ /‬زياد ‪Gelek:‬‬ ‫زيادشدن ‪ /‬افزايش يافتن ‪Gelek bûn:‬‬ ‫وفور‪ /‬زيادي ‪Gelekî:‬‬ ‫وفور ‪ /‬زيادي ‪Gelektî:‬‬ ‫عمومي ‪ /‬مردمي ‪ /‬جمعيت ‪Gelêr:‬‬ ‫جمعيت ‪Gelhe:‬‬ ‫دره ‪Gelî:‬‬ ‫اهي! ‪ /‬اي! ‪Gelî:‬‬ ‫آيا ‪Gelo:‬‬ ‫غبغب ‪Gelpik:‬‬ ‫کثافت ‪ /‬نجاست ‪Gemar:‬‬ ‫کثيف کردن ‪ /‬نجس کردن ‪Gemar kirin:‬‬ ‫داوري ‪ /‬احقاق حقوق‪Gemgirî :‬‬ ‫کشتي بزرگ ‪Gemî:‬‬ ‫با سروصدا خوردن‪Gemirandin :‬‬ ‫کثيف ‪ /‬نجس ‪Gemirî:‬‬ ‫کشتيران ‪ /‬کشتيبان ‪Gemîvan:‬‬ ‫گنديدن‪Gen lê ketin :‬‬ ‫گنج ‪ /‬دفينه ‪Genc:‬‬ ‫گنجينه ‪ /‬دفينه‪Gencîne :‬‬ ‫بچه ‪Gende:‬‬ ‫چرکين‪ /‬کثيف ‪ /‬پليد ‪Gendel:‬‬

‫شهاب سنگ‪Geşûk :‬‬ ‫درخشان ‪ /‬شاد ‪ /‬توسه يافته‪Geş :‬‬ ‫شهري در کردستان ترکيه ‪Gever:‬‬ ‫پرحرف ‪ /‬وراج ‪Geveze:‬‬ ‫پرحرف ‪ /‬وراج ‪Geveze:‬‬ ‫پرحرفي کردن ‪Gevezetî kirin:‬‬ ‫روي زمين کشيدن‪Geviz:‬‬ ‫روي زمين غلتاندن‪Gevizandin :‬‬ ‫روي زمين کشيدن ‪Gevizîn:‬‬ ‫گل و الي گياهي‪Gevzik :‬‬ ‫(عمل ) خود را روي زمين کشيدن‪Gevzîn :‬‬ ‫مزخرف ‪ /‬بي معني ‪Gewc:‬‬ ‫مزخرف بودن ‪Gewcîtî:‬‬ ‫شبيه کولي ‪Gewende:‬‬ ‫گوهر ‪Gewher:‬‬ ‫جواهرفروش ‪Gewherfiroş:‬‬ ‫‪:‬جواهري ‪Gewherî:‬‬ ‫متمايل به خاکستري‪Gewirkî :‬‬ ‫خاکستري‪Gewr :‬‬ ‫بزرگ‪Gewre :‬‬ ‫متمايل به خاکستري ‪Gewrikî:‬‬ ‫گلو ‪ /‬گلوگاه‪Gewrî :‬‬ ‫دولتمندي ‪ /‬توانگري ‪Gewz:‬‬ ‫مفصل انگشت ‪Geyîk:‬‬ ‫گز‪ /‬درخت گز ‪Gez:‬‬ ‫متر کردن ‪ /‬اندازه گرفتن ‪ /‬گاز گرفتن ‪Gez kirin:‬‬ ‫هويچ ‪Gêze:‬‬ ‫فرصت ‪Gêzeg:‬‬ ‫فرصت طلب ‪Gêzeg teleb:‬‬ ‫هويچ ‪Gêzer:‬‬ ‫جارو ‪Gêzî:‬‬ ‫جارو ‪Gêzîk:‬‬ ‫جارو کردن ‪Gêzik kirin:‬‬

‫‪42‬‬

‫گردشگري ‪ /‬گردشي ‪Gerîdevanî:‬‬ ‫گريال ‪ /‬چريک‪Gerîla :‬‬ ‫گرديدن ‪ /‬گردش کردن ‪Gerîn:‬‬ ‫جستجو کردن ‪Gerîn (lê) :‬‬ ‫گردشگر ‪Gerînkar:‬‬ ‫گردشگري ‪Gerînkarî:‬‬ ‫گردشگر ‪Gerînvan:‬‬ ‫گردشگري ‪Gerînvanî:‬‬ ‫گردش ‪ /‬جستجو‪Gerîn :‬‬ ‫گرم ‪Germ:‬‬ ‫گرم کردن‪Germ kirin :‬‬ ‫حرارت ‪ /‬گرما‪Germahî :‬‬ ‫عرق جوش ‪ /‬جوش درآوردن ‪ /‬گرم کردن ‪Germandin:‬‬ ‫گرماسنج ‪Germapîv:‬‬ ‫گرماب ‪ /‬آب گرم‪Germav :‬‬ ‫گرما زده شدن ‪Germayî bûn:‬‬ ‫گرما‪Germayî :‬‬ ‫کثيف ‪ /‬نجس ‪Germegû:‬‬ ‫کثيف کردن ‪ /‬نجس کردن ‪Germegû kirin:‬‬ ‫نيمه تميز ‪ /‬تميز نشده ‪ /‬آلوده ‪Germeşo:‬‬ ‫گرما ‪ /‬نام دشتي در کردستان‪Germî :‬‬ ‫حساس به گرما‪Germok :‬‬ ‫مسافر‪ /‬ولگرد ‪Gerok:‬‬ ‫گردشگر ‪ /‬چرخ زننده ‪Gerok:‬‬ ‫انتشار جريان‪ /‬گردآب عميق ‪Gerr:‬‬ ‫گردآب‪Gerra avê :‬‬ ‫جريان گردش کاال ‪Gerra mal:‬‬ ‫جفت گيري مارها ‪Gerra maran:‬‬ ‫جريان گردش خون ‪Gerra xwînê:‬‬ ‫گروسي ‪ /‬بيجاري‪Gerusî :‬‬ ‫درخشان کردن ‪ /‬شاد کردن ‪ /‬توسعه دادن‪Geş kirin :‬‬ ‫گاو آهن ‪Gêsin:‬‬ ‫جشن ‪Geşin:‬‬

‫باارزش ‪ /‬گرانبها‪Giranbiha :‬‬ ‫سنگيني ‪ /‬حاملگي ‪Giranî:‬‬ ‫آش ‪Girar:‬‬ ‫ظرف سوپ خوري ‪Girarîn:‬‬ ‫شيربرنج ‪Girarşîr:‬‬ ‫جزيره ‪ /‬مجزا کردن ‪Girav:‬‬ ‫جبران ‪ /‬تالفي ‪Giraw:‬‬ ‫بزرگ ‪Girdek:‬‬ ‫نوعي اسباب بازي ‪Girdîk:‬‬ ‫بستن ‪ /‬گره زدن ‪Girê dan:‬‬ ‫گره گره‪/‬درهم وبرهم‪Girê girê:‬‬ ‫بستن ‪ /‬پيوند‪Girêdan :‬‬ ‫وابسته شدن ‪ /‬وابسته بودن‪Girêdayî bûn :‬‬ ‫وابسته‪Girêdayî: :‬‬ ‫بزرگ ‪ /‬رئيس‪Giregir :‬‬ ‫گره کور ‪ /‬گره محکم و خشک ‪Girehişk:‬‬ ‫گره ‪Girêk:‬‬ ‫توپ فوتبال ‪Girêka pê:‬‬ ‫آب دهان ‪ /‬بزاق ‪Girêz:‬‬ ‫اب دهان‪/‬بزاق‪Girêz:‬‬ ‫گره‪Girê :‬‬ ‫خشمناک ‪ /‬آتشي ‪ /‬متعصب ‪Girgîn:‬‬ ‫‪:‬گريه ‪Girî‬‬ ‫چونه نان ‪ /‬تپه کوچک ‪Girik:‬‬ ‫مهم ‪Girîng:‬‬ ‫مهم دانستن ‪ /‬ارزش دادن ‪Giring girtin:‬‬ ‫اهميت ‪Giringî:‬‬ ‫ارزش دادن ‪ /‬بها دادن ‪Giringî dan:‬‬ ‫مهم دانستن ‪ /‬ارزش قايل شدن‪Girîngî dan :‬‬ ‫گريه کردن‪Girîn :‬‬ ‫گريه کردن‪ /‬گريستن ‪Girîyan:‬‬ ‫گريه ‪Girî:‬‬ ‫تميز نشستن ‪ /‬پاک نکردن ‪Girmeşo kirin:‬‬

‫‪43‬‬

‫مترکننده ‪ /‬اندازه گير ‪Gezkar:‬‬ ‫صدايي براي فراخواندن بز و بز غاله ‪Gidê gidê:‬‬ ‫نوعي خنجر تازي(عربي) ‪Gidêmî:‬‬ ‫لقبي براي مردان معادل بز‪Gidî :‬‬ ‫به هم رساندن ‪ /‬جمع بندي کردن‪Gihan ser hev :‬‬ ‫رساندن ‪Gihandin:‬‬ ‫حرف ربط ‪ /‬پيوستگي ‪Gihanek:‬‬ ‫رسيدن ‪ /‬دست يافتن‪Gihêj :‬‬ ‫رسيدن ‪ /‬دست يافتن‪Gihêjtin :‬‬ ‫رسيده‪Gihêştî:‬‬ ‫رسيدن ‪ /‬دست يافتن‪Gihiştin :‬‬ ‫تغيير‪Gihor :‬‬ ‫تغيير‪Gihor:‬‬ ‫تغييردادن ‪ /‬جا بجا کردن ‪Gihorîn:‬‬ ‫دامن ردن ‪ /‬تحريک کردن ‪Gijgijandin:‬‬ ‫موي پريشان ‪ /‬موي فرفري ‪Gijik:‬‬ ‫خاک رس ‪ /‬گل ‪Gil:‬‬ ‫متوجه شدن ‪ /‬فهميدن‪Gilê bûn :‬‬ ‫مردمک چشم ‪Gilêlik:‬‬ ‫پرده چشم‪Gilêne :‬‬ ‫ذرت هندي ‪Gilgil‬‬ ‫غيبت کردن ‪ /‬گله کردن ‪Gilî kirin:‬‬ ‫حرف ‪ /‬قول ‪ /‬سخن ‪ /‬غيبت‪Gilî :‬‬ ‫خواهان ‪ /‬شاکي ‪Gilîdar:‬‬ ‫خواهان‪ /‬شاکي ‪Gilîhvan:‬‬ ‫چوچوله اندام تناسلي زنان ‪Gilik:‬‬ ‫مدعي‪ /‬شاکي ‪Gilîkar:‬‬ ‫خوانده ‪ /‬مدعي عليه ‪Gilîlêkirî:‬‬ ‫گيالس ‪Gilyaz:‬‬ ‫نوعي انگل گوسفندان ‪Gindir:‬‬ ‫تپه بزرگ ‪/‬درشت ‪ /‬بزرگ ‪Gir:‬‬ ‫بزرگ ‪ /‬ساخت يا ترکيب قوي ‪Gir boxe:‬‬ ‫سنگين ‪ /‬گران ‪ /‬حامله ‪ /‬وخيم ‪Giran:‬‬

‫جهاني شدن‪Globalîzebûn :‬‬ ‫سنگالخي ‪ /‬صخره اي ‪Gocarî:‬‬ ‫گوش کردن ‪ /‬تبعيت کردن ‪Godarî kirin:‬‬ ‫گفتگو‪Goftûgo :‬‬ ‫گوش ‪Goh:‬‬ ‫درياچه ‪ /‬برکه ‪ /‬دريا ‪Gol:‬‬ ‫درياچه زريبار‪Gola Zirêwar :‬‬ ‫گوساله ‪Golik:‬‬ ‫گوسالگي ‪Golikî:‬‬ ‫گوسالگي ‪Golikinî:‬‬ ‫گوساله چران ‪Golikvan:‬‬ ‫گوساله چران ‪Golikvan:‬‬ ‫طويله گوسفند ‪Gom:‬‬ ‫صخره بزرگ ‪Gome:‬‬ ‫رنگ ‪Gon:‬‬ ‫روي گرداني‪ /‬امتناع کردن‪Gonc kirin :‬‬ ‫پروانه چرخ‪ /‬پره توربين ‪Gond:‬‬ ‫رنگي ‪Gonî:‬‬ ‫طبق ‪ /‬براساس ‪Gor (li):‬‬ ‫دهقان ‪ /‬تغيير ‪Goran:‬‬ ‫دهقاني ‪Goranvanî:‬‬ ‫جوراب ‪Gore:‬‬ ‫نوبتي کردن ‪Gorî kirin:‬‬ ‫طبق ‪ /‬براساس ‪ /‬اندازه ‪ /‬نوبت‪Gorî :‬‬ ‫خواهر شوهر ‪Gorim:‬‬ ‫قبر‪ /‬گورستان ‪Goristan:‬‬ ‫گورکن ( حيوان )‪Gornepiş:‬‬ ‫قبر‪Gorr :‬‬ ‫کود حيواني ‪Gorum:‬‬ ‫گور ‪ /‬قبر‪Gor :‬‬ ‫گوشه ‪ /‬کنار‪Goş :‬‬ ‫زاويه بند‪Goşebend :‬‬ ‫زاويه بند‪Goşebend :‬‬

‫‪44‬‬

‫تميز نشستن ‪ /‬پاک نکردن ‪Girmeşo kirin:‬‬ ‫مشغول شدن‪Gîro bûn :‬‬ ‫به تعويق انداختن ‪ /‬گير کردن ‪Gîro kirin:‬‬ ‫گرد ‪ /‬دايره‪Girover‬‬ ‫چرم سازي‪ /‬دباغي ‪Girr:‬‬ ‫از کسي بد آمدن‪Girr lê hatin :‬‬ ‫نوعي نان کردي که گرد وضخيم است ‪Girrde:‬‬ ‫چرم سازي‪ /‬دباغي‪Girr:‬‬ ‫گالبي وحشي‪Girsik:‬‬ ‫صورت جلسه ‪ /‬خالصه مذاکرات ‪Girte:‬‬ ‫وضع کننده قانون ‪Girtenivîs:‬‬ ‫صورت جلسه‪/‬خالصه مذاکرات‪Girte:‬‬ ‫زندان‪Girtîgeh :‬‬ ‫گرفتن ‪ /‬بدست آوردن ‪ /‬دستگير کردن ‪Girtin:‬‬ ‫زندان‪Girtingeh :‬‬ ‫بسته ‪ /‬محدود ‪ /‬زنداني‪Girtî:‬‬ ‫گروه‪Girûb :‬‬ ‫گروه‪Girûp :‬‬ ‫بز دو يا سه ساله‪Gîsik :‬‬ ‫گاو آهن ‪ /‬خيش ‪Gîsin:‬‬ ‫خيش گاو آهن‪Gîsinê cot :‬‬ ‫همه ‪Gişt:‬‬ ‫کلي ‪ /‬همه ‪ /‬عمومي‪Giştî :‬‬ ‫همگي‪Giştî‬‬ ‫چالندن ‪ /‬فشار دادن ‪Giviştin:‬‬ ‫گياه ‪ /‬علف ‪Gîya:‬‬ ‫گياهان دارويي ‪Giyadermank:‬‬ ‫انبار گاه خشک شد ‪Giyadîn:‬‬ ‫علف هرز ‪Giyajeng:‬‬ ‫هويج ‪Gizêr:‬‬ ‫فجر‪ /‬سپيده دم ‪Gizing:‬‬ ‫خشک ‪ /‬ترد ‪Gizre:‬‬ ‫خشکي ‪ /‬تندي ‪Gizreyî:‬‬

‫گوش‪Go :‬‬ ‫مدفوع ‪Gû:‬‬ ‫گنج ‪ /‬گوشه ‪ /‬کنار‪Guç :‬‬ ‫شير برنجي که روغن دارد ‪Gudol:‬‬ ‫گفتگو کردن ‪ /‬مذاکره کردن‪Guftûgo kirin :‬‬ ‫بحث ‪ /‬گفتگو‪Guftûgo :‬‬ ‫گوش ‪Guh:‬‬ ‫توجه نکردن ‪ /‬گوش ندادن ‪Guh nedan:‬‬ ‫پستان گاو و گاوميش و بز ‪Guhan:‬‬ ‫پستان ‪Guhan :‬‬ ‫آمدن شير به پستان چهارپايان که نشانه ‪Guhan kirin:‬‬ ‫زاييدن است‬ ‫پستان ‪Guhandîl:‬‬ ‫خشتک مردان ‪Guhandîn:‬‬ ‫گوشواره ‪Guhar:‬‬ ‫گل آويز ‪ /‬گل گوشواره ‪Guharok:‬‬ ‫تغيير دادني ‪ /‬تبديلي‪Guhartinî :‬‬ ‫دگرگون کننده ‪Guhartinkarî:‬‬ ‫تغيير دادن ‪ /‬تغيير‪Guhartin :‬‬ ‫حمل کردن ‪ /‬تبعيد کردن‪ /‬جابجا کردن ‪Guhastin:‬‬ ‫تبعيدي ‪ /‬حملي ‪Guhastinî:‬‬ ‫حمل ونقل‪/‬تبعيد‪Guhastin‬‬ ‫شنونده ‪Guhdar:‬‬ ‫استراق سمع ‪Guhdarî:‬‬ ‫شنوايي ‪Guhdarî:‬‬ ‫گوش کردن ‪ /‬تبعيت کردن‪ /‬گوش وايسادن ‪Guhdarî kirin:‬‬ ‫گوش خارجي ‪Guhê derve:‬‬ ‫گوش دروني ‪Guhê hundirîn:‬‬ ‫گوش مياني ‪Guhê navîn:‬‬ ‫تغيير‪Guher:‬‬ ‫تغيير‪Guher :‬‬ ‫تغيير دهنده ‪ /‬مبدل‪Guhêr:‬‬ ‫متغير‪ /‬بي قرار‪Guhêrbar :‬‬

‫‪45‬‬

‫زاويه تند ‪Goşeya tûj:‬‬ ‫گوشه ‪ /‬زاويه ‪ /‬کنار‪Goşe :‬‬ ‫گوشت ‪Goşt:‬‬ ‫گوشت وبرنج دم کرده ‪Goştbirinc:‬‬ ‫قصاب‪Goştfiroş :‬‬ ‫گوشتي ‪Goştî:‬‬ ‫گوشتخوار‪Goştxwar :‬‬ ‫جر و بحث کردن‪Got û bêj kirin :‬‬ ‫گفتگو ‪ /‬جر و بحث‪Got û bêj :‬‬ ‫سخن گفتن‪Gotar kirin :‬‬ ‫گفتار ‪ /‬سخن‪Gotar :‬‬ ‫گفتار ‪ /‬مقاله ‪ /‬سخنراني‪Gotar :‬‬ ‫گفتاري ‪Gotarî:‬‬ ‫سخنور ‪Gotarvan:‬‬ ‫سخنوري ‪Gotarvanî:‬‬ ‫جدل ‪ /‬بحث‪Gotegot :‬‬ ‫گفتن ‪ /‬گفتار‪Gotin :‬‬ ‫ضرب المثل‪Gotina pêşîyan :‬‬ ‫گفتار کوتاه ‪Gotinok:‬‬ ‫گفتن ‪ /‬حرف ‪ /‬سخن‪Gotin :‬‬ ‫گفتگو ‪ /‬بحث‪Gotûbêj :‬‬ ‫طويله گوسفند‪Gov :‬‬ ‫مجله ‪Govar:‬‬ ‫رقص دسته جمعي ‪Govend:‬‬ ‫رقص دسته جمعي کردن ‪Govend girtin:‬‬ ‫رقصي‪Govendkî :‬‬ ‫رقاص ‪Govendvan:‬‬ ‫رقاصي ‪Govendvanî:‬‬ ‫گويا ‪ /‬مثل اينکه‪Goya :‬‬ ‫گويا ‪ /‬مثل اينکه‪Goya :‬‬ ‫گارد ‪ /‬محافظ ‪Goyîn:‬‬ ‫نگهبان ‪ /‬مراقب ‪Goyînger:‬‬ ‫قوزک پا ‪Gozînk:‬‬

‫خزه‪Gulçem :‬‬ ‫اسم کوچک زن ‪ /‬اسم نوعي گل‪Gulçîçek :‬‬ ‫گلدان ‪Guldan:‬‬ ‫گل آفتاب گردان ‪Gulebaxan:‬‬ ‫آفتابگردان‪Guleberoj :‬‬ ‫کشتي گير ‪Guleşkar:‬‬ ‫کشتي گيري ‪Guleşkarî:‬‬ ‫کشتي ‪Guleşt:‬‬ ‫کشتي ‪Guleştanê:‬‬ ‫کشتي گير ‪Guleşvan:‬‬ ‫کشتي گيري ‪Guleşvanî:‬‬ ‫گل فروش ‪Gulfiroş:‬‬ ‫سير وگردش درميان گلها ‪Gulgeşt:‬‬ ‫در نوسان بودن ‪ /‬تاب خوردن ‪Gulgulîn:‬‬ ‫رنگ صورتي ‪ /‬به رنگ گل ‪Gulgûn:‬‬ ‫دسته موي دختران ‪Gulî:‬‬ ‫زناني که درمراسم عزاداري گيسوي خود را ميبرند ‪Gulîbir‬‬ ‫گيسوبري ‪Gulîbirî:‬‬ ‫گل کاله ‪ /‬گل کفش ‪ /‬منگله ‪Gulik:‬‬ ‫حلقه ‪ /‬انگشتر ‪Gulîsk:‬‬ ‫گلستان ‪Gulistan:‬‬ ‫گل کاله ‪ /‬گل کفش ‪ /‬منگله ‪Gulîvk:‬‬ ‫اسم کوچک زن ‪Gulîzer:‬‬ ‫دسته‪/‬طرحدار‪Gulî:‬‬ ‫گل کلم ‪Gulkelem:‬‬ ‫اسم کوچک زن ‪Gulnaz:‬‬ ‫هرچيز گرد توپ مانند ‪Guloke:‬‬ ‫توپ ‪ /‬هرچيزگرد ‪Gulpik:‬‬ ‫تاج خروس ‪Gulqedîfe:‬‬ ‫اسم کوچک زن ‪Gulşan:‬‬ ‫گلشن ‪ /‬باغ گل ‪Gulşen:‬‬ ‫گل وگياه ‪Gulûgîya:‬‬ ‫گلخانه ‪Gulxane:‬‬

‫‪46‬‬

‫نوسان ‪Guhêrbarî:‬‬ ‫متغير‪/‬بي قرار‪Guhêrbar:‬‬ ‫تغيير ‪ /‬تبديلي‪Guherkarî :‬‬ ‫تغييردهنده ‪ /‬تبديل کننده‪Guherkar :‬‬ ‫تغيير دادن ‪ /‬تغيير يافتن ‪ /‬تغيير‪Guhertin :‬‬ ‫تغييري ‪ /‬تبديلي‪Guhertinî :‬‬ ‫تغيير دهنده ‪ /‬مبدل ‪Guhervan:‬‬ ‫دگرگون کاري ‪Guhervanî:‬‬ ‫سيار‪ /‬دوره گرد ‪Guhêzbar:‬‬ ‫سياري ‪ /‬دوره گردي ‪Guhêzbarî:‬‬ ‫سيار ‪ /‬دوره گرد ‪Guhêzkar:‬‬ ‫سياري ‪ /‬دوره گردي ‪Guhêzkarî:‬‬ ‫سيار ‪ /‬دوره گرد ‪Guhêzvan:‬‬ ‫سياري ‪ /‬دوره گردي ‪Guhêzvanî:‬‬ ‫خون سرد ‪ /‬القيد ‪ /‬بي طرف ‪Guhfire:‬‬ ‫خون سردي ‪ /‬القيدي ‪ /‬بي طرفي ‪Guhfireyî:‬‬ ‫گوشه زمين‪ /‬نبش ‪ /‬الله گوش ‪Guhik:‬‬ ‫چالندن ‪ /‬فشار دادن ‪Guhişandin:‬‬ ‫ترسيدن ‪ /‬واهمه داشتن ‪Guhişîn:‬‬ ‫فک پاييني اسب ‪Guhişk:‬‬ ‫نوعي ميوه کوهي ‪Guhîşk:‬‬ ‫ترسيده ‪Guhişok:‬‬ ‫تغييردهنده ‪ /‬عوض کننده ‪Guhurînkar:‬‬ ‫تغيير يافتن ‪ /‬عوض شدن‪Guhurîn :‬‬ ‫گل ‪Gul:‬‬ ‫ناکام‪/‬نامراد‪/‬جوانمرگ‪Gula bêmiraz/Canemerg :‬‬ ‫ماه کردي برابر مه ‪Gulan:‬‬ ‫کشتي گير‪Gulaşgir :‬‬ ‫گالب ‪Gulav:‬‬ ‫برف روب ‪Gulavêj:‬‬ ‫گالبتون ‪Gulavtûn:‬‬ ‫گل آفتابگردان‪Gulberojk:‬‬ ‫اسم کوچک زن ‪Gulcan:‬‬

‫کتيرا گياهي ‪Gûnî:‬‬ ‫اندام تناسلي مردان ‪ /‬بيضه ‪Gunik:‬‬ ‫مرض فتق ‪Gunikî:‬‬ ‫مرض فتق ‪Gunoyî :‬‬ ‫خالي بستن ‪ /‬هاي و هوي کردن‪Gup gup kirin :‬‬ ‫قله کوه ‪ /‬نوک هر چيزي ‪Gupik:‬‬ ‫گرگ ‪Gur‬‬ ‫پوست کنندن ‪ /‬قصابي ‪Gurandin:‬‬ ‫قصاب ‪Gurankar:‬‬ ‫موش بزرگ مزرعه ‪Gurcan:‬‬ ‫کليه ;‪Gurçik‬‬ ‫کليه چپ ‪Gurçika çepê:‬‬ ‫نرمه دست ‪ /‬نرمه شست دست ‪Gurçika dest:‬‬ ‫نرمه دست‪/‬نرمه شست دست ‪Gurçika dest:‬‬ ‫نرمه گوش ‪ /‬الله گوش ‪Gurçika guh:‬‬ ‫پوست حيوانات را کنندن ‪Gurdan:‬‬ ‫شخصي که تبديل به گرگ شده(افسانه) ‪Gurê manco:‬‬ ‫سگ تربيت شده براي شکار گرگ ‪Gurêx:‬‬ ‫نام مرد ‪Gurgîn:‬‬ ‫شعله آتش ‪ /‬کومه آتش ‪Gurî:‬‬ ‫آتش روشن کردن ‪Gurî avêtin:‬‬ ‫شعله آتش ‪Gurik:‬‬ ‫لرزه ناشي از وحشت ‪Gurîzank:‬‬ ‫لرزه افکننده ‪ /‬مشمئزکننده ‪Gurîzînkar:‬‬ ‫لرزيدن ‪ /‬مشمئز شدن‪Gurîzî:‬‬ ‫خروشيدن ‪ /‬غرش کردن ‪ /‬غريدن ‪Gurmijîn:‬‬ ‫گمرک ‪Gurmik:‬‬ ‫مشت ‪Gurmist:‬‬ ‫بکسوري ‪ /‬مشت زني ‪Gurmistanê:‬‬ ‫بکس ‪ /‬مشت زني ‪Gurmistî:‬‬ ‫مشت زن ‪ /‬بکسور ‪Gurmistkar:‬‬ ‫مشت زني ‪ /‬بکسوري ‪Gurmistkarî:‬‬ ‫مشت زن ‪ /‬بکسور ‪Gurmistvan:‬‬

‫‪47‬‬

‫گلخانه اي ‪Gulxaneyî:‬‬ ‫اسم کوچک زن ‪Gulxatûn:‬‬ ‫گلزار ‪Gulzar:‬‬ ‫شک ‪ /‬ترديد ‪ /‬گمان ‪ /‬وسيله امرار معاش ‪Guman:‬‬ ‫گمان کردن ‪ /‬شک کردن‪Guman kirin :‬‬ ‫مظنون ‪ /‬متهم ‪Gumanbar:‬‬ ‫متهم کردن ‪Gumanbar kirin:‬‬ ‫بد گماني ‪ /‬مشکوکي ‪Gumanbarî:‬‬ ‫اتهام ‪Gumanberî:‬‬ ‫متهم کنندگي‪Gumankarî :‬‬ ‫متهم کننده‪Gumankar :‬‬ ‫سوسمار‪Gumgumok:‬‬ ‫کتک ‪Gumisk:‬‬ ‫پيراهن ‪Gumlik:‬‬ ‫گمرک‪Gumrik :‬‬ ‫اندام تناسلي مردان ‪ /‬بيضه ‪Gun:‬‬ ‫اندام تناسلي مردان ‪ /‬بيضه ‪Gun:‬‬ ‫روي گرداني ‪ /‬امتناع کردن ‪Gunc kirin:‬‬ ‫تطبيق دادن‪ /‬گنجاندن ‪Guncandin:‬‬ ‫پروانه چرخ ‪ /‬پره توربين‪ /‬روستا‪Gund:‬‬ ‫روستايي ‪Gundî:‬‬ ‫کسي که مرض فتق دارد ‪Gundiriyayî:‬‬ ‫خربزه ‪Gundor:‬‬ ‫گناه ‪Gune:‬‬ ‫مرتکب گناه شدن ‪Gune kirin:‬‬ ‫گناهکار ‪ /‬مجرم ‪Gunehker:‬‬ ‫گناهکاري ‪ /‬مجرمي ‪Gunehkerî:‬‬ ‫گناهکار‪Gunekar :‬‬ ‫گناهکاري ‪ /‬معصيت کاري ‪Gunekarî:‬‬ ‫مرض فتق ‪Gunekî:‬‬ ‫بيچاره ‪ /‬مظلوم‪Gunengî :‬‬ ‫فرفري ‪Gungilî:‬‬ ‫استخوان قوزک يا اشتالنگ ‪ /‬استخوان کعب ‪Gûnî:‬‬

‫کالغ ‪Hacîreşk :‬‬ ‫شخص الگو ‪Haker:‬‬ ‫عوض شدن ‪ /‬تغيير حالت دادن ‪Hal bi hal bûn :‬‬ ‫در حالي که‪Hal ku :‬‬ ‫درحالي که ‪Halbû ku:‬‬ ‫ثروتمند ‪Halxweş:‬‬ ‫برانگيختن ‪ /‬تحريک کردن ‪Han dan:‬‬ ‫معلول ‪ /‬ناقص ‪Handîkap:‬‬ ‫اينطوري ‪Hanekî:‬‬ ‫هار شدن ‪Har bûn :‬‬ ‫غرش امواج ‪Harbûyîn:‬‬ ‫کمکي‪ /‬معاون(در) ‪Harîkar:‬‬ ‫شلوغ ‪ /‬هار‪Har :‬‬ ‫طفره رفتن ‪Haş kirin:‬‬ ‫حاشا ‪Haşa :‬‬ ‫مانع ‪Hasêgeh :‬‬ ‫محصول ‪ /‬نتيجه ‪Hasil :‬‬ ‫بي رمق ‪Haşivî :‬‬ ‫رفت و آمد‪Hat û çûn :‬‬ ‫آمدن ‪Hatin:‬‬ ‫با هم ديدار کردن‪Hatin cem hev :‬‬ ‫مطرح شدن ‪ /‬به ميدان آمدن‪Hatin holê :‬‬ ‫بهبود يافتن ‪Hatin ser xwe:‬‬ ‫رفت و آمد ‪Hatinûçûn:‬‬ ‫سود‪ /‬منفعت ‪ /‬سروسامان ‪Havil:‬‬ ‫سروسامان گرفتن ‪Havil kirin:‬‬ ‫تابستان ‪Havîn:‬‬ ‫ييالق ‪ /‬ويال ‪Havîngeh:‬‬ ‫فرياد ‪Hawar:‬‬ ‫اورژانسي ‪Hawarkî:‬‬ ‫صورت ‪ /‬شکل ‪Haweyî:‬‬ ‫روش ‪ /‬شيوه‪Hawe :‬‬ ‫اطراف ‪ /‬محيط‪Hawirdor :‬‬

‫‪48‬‬

‫مشت زني ‪ /‬بکسوري ‪Gurmistvanî:‬‬ ‫حلقه کوچک ‪Gurpik:‬‬ ‫تند ‪ /‬شديد ‪ /‬تهديد ‪Gurr:‬‬ ‫شدت بخشيدن ‪ /‬شتاب دادن ‪Gurr kirin:‬‬ ‫تهديد کردن ‪Gurr li kesê xwerin:‬‬ ‫کچل ‪Gurrî:‬‬ ‫تهديد کننده ‪Gurrxwer:‬‬ ‫سگي که براي مقابله با گرگ تربيت شده باشد ‪Gurxenêk:‬‬ ‫بسته بندي گندم ‪Gurz:‬‬ ‫گرز ‪Gurz:‬‬ ‫انگشتر ‪ /‬نگين ‪Gustîl:‬‬ ‫حلقه ‪ /‬انگشتر ‪Gustîlk :‬‬ ‫شلوغي ‪ /‬اجتماع ‪Gutil:‬‬ ‫شلوغي ‪ /‬اجتماع ‪Gutle:‬‬ ‫نوعي ميوه کوهي ‪Guvîj:‬‬ ‫فشار دادن ‪ /‬چالندن ‪Guvişandin / guvişîn:‬‬ ‫گواه ‪ /‬شاهد ‪Guwah:‬‬ ‫شاهد عيني ‪Guwahê çavkî:‬‬ ‫گواهي‪ /‬شهادت ‪Guwahî:‬‬ ‫گواهي‪ /‬شهادت‪Guwahî, Şahidî:‬‬ ‫کنايه از آدم طماع و خسيس ‪Gûxwar:‬‬ ‫گردو ‪Gûyîz:‬‬ ‫قوزک پا ‪Gûyîzik:‬‬ ‫گردو ‪Gûz :‬‬ ‫مردمک چشم ‪ /‬تخم چشم ‪Gûza çav:‬‬ ‫بخولق چهارپايان ‪ /‬قوزک ‪Gûzek:‬‬ ‫استخوان جانبي(عرضي) قوزک ‪ /‬قوزک ‪Gûzika derve:‬‬ ‫استخوان مياني قوزک ‪Gûzika hundir:‬‬ ‫سيب آدم ‪Gûzika zegilorê:‬‬

‫‪H‬‬ ‫بهانه ‪ /‬قضاي حاجت‪Hacet :‬‬ ‫لک لک‪Hacîleylek :‬‬

‫هفت ‪Heft:‬‬ ‫نام روستايي در حوالي سلماس ‪Heftan :‬‬ ‫هفتاد ‪Heftê:‬‬ ‫هفته نامه‪Heftename :‬‬ ‫پيمانه ‪ /‬پياله ‪Heftik:‬‬ ‫هفته‪Heftî :‬‬ ‫هفت رنگ ‪ /‬خيلي کلک باز ‪ /‬رنگين کمان‪Heftreng :‬‬ ‫هفتصد ‪Heftsed:‬‬ ‫انحصار ‪Hegamonî :‬‬ ‫اگر ‪ /‬علت ‪ /‬سبب‪Heger :‬‬ ‫توانا ‪ /‬اليق ‪Hêgin:‬‬ ‫چوب خشک خاردار ‪Hej:‬‬ ‫هنوز‪Hêj :‬‬ ‫تکان دادن ‪ /‬به اهتزاز در آوردن ‪ /‬لرزاندن‪Hejandin :‬‬ ‫هميشه فقير‪ /‬اسم پسر‪ /‬بدبخت‪Hejar :‬‬ ‫خزنده ‪Hejende:‬‬ ‫لرزيدن ‪ /‬تکان خوردن‪Hejîn:‬‬ ‫انجير ‪Hêjîr:‬‬ ‫تعداد ‪ /‬شمارش ‪Hejmar:‬‬ ‫حسابدار ‪Hejmarkar:‬‬ ‫شمردن ‪Hejmartin:‬‬ ‫حسابدار ‪Hejmarvan:‬‬ ‫حسابدار ‪Hejmaryar:‬‬ ‫مادر ‪Hek:‬‬ ‫تخم گذاشتن‪Hêk kirin :‬‬ ‫تخم مرغ‪Hêk :‬‬ ‫اگر‪Heke :‬‬ ‫نيمرو‪Hêkerûn :‬‬ ‫نام روستايي در منطقه مرگور و ترگور‪Hekke :‬‬ ‫نوعي بازي با تخم مرغ ‪Hêkşekanê:‬‬ ‫سمت ‪ /‬سوي ‪ /‬زمينه ‪Hêl:‬‬ ‫اتفاق افتادن ‪Hel ketin:‬‬ ‫حل کردن‪Hel kirin :‬‬

‫‪49‬‬

‫خبر داشتن از ‪ /‬با خبر بودن از‪Hay jê hebûn :‬‬ ‫با خبر بودن ‪ /‬در جريان ‪ ...‬بودن‪Hay ji … hebûn :‬‬ ‫متوجه شدن ‪ /‬فهميدن‪Hay lê bûn :‬‬ ‫هوشيار ‪ /‬آگاه ‪Haydar:‬‬ ‫آگاه کردن ‪ /‬با خبر کردن‪Haydar kirin :‬‬ ‫آگاهي ‪ /‬هشدار‪Haydarî :‬‬ ‫هشداري ‪Haydarkî:‬‬ ‫آگاه کننده ‪ /‬خبردهنده ‪Haydarvan:‬‬ ‫آشنا شدن ‪Hayêdan:‬‬ ‫مفت خور ‪Hazirxur :‬‬ ‫مرحله ‪ /‬هنوز ‪ /‬بله ‪Hê:‬‬ ‫هنوز هم‪Hê hê :‬‬ ‫هنوز هم‪Hê jî :‬‬ ‫ه کسي محبت کردن ‪ /‬پناه دادن ‪Hebandin:‬‬ ‫کمي‪Hebek ( bi ) :‬‬ ‫متعجب ‪Hêbetkar:‬‬ ‫متعجب ‪Hêbetmayî:‬‬ ‫هيبت زده ‪ /‬متعجب ‪Hêbetvan:‬‬ ‫کمي ‪ /‬يک کمي‪Hebik :‬‬ ‫هستي ‪ /‬دارايي ‪ /‬وجود‪Hebûn :‬‬ ‫قرص ‪ /‬دانه ‪ /‬عدد ‪Heb :‬‬ ‫دليل ‪ /‬بهانه ‪Hecet :‬‬ ‫پرحجم ‪Hecimfireh:‬‬ ‫صفت شتر‪Hêç :‬‬ ‫حوصله‪Hedan :‬‬ ‫آرام و قرار دل‪Hedar :‬‬ ‫هدف‪Hedef :‬‬ ‫آرام ‪ /‬آهسته‪Hêdî :‬‬ ‫آرام آرام ‪Hêdî hêdî:‬‬ ‫آرام ‪ /‬آهسته ‪Hêdîka:‬‬ ‫از بين بردن‪Hedimandin :‬‬ ‫از بين رفتن‪Hedimîn :‬‬ ‫حيف و ميل کردن ‪Hêf kirin:‬‬

‫آشيانه ‪ /‬اجازه دادن ‪Hêlîn:‬‬ ‫حل شدن ‪ /‬ذوب شدن‪Helîn :‬‬ ‫ميوه شل شده‪Heliqî :‬‬ ‫له کردن‪Helisandin :‬‬ ‫له کردني ‪Helisanî:‬‬ ‫له شدن‪Helisîn :‬‬ ‫فرارسيدن ‪Helkeftin:‬‬ ‫اتفاقي ‪Helketinî:‬‬ ‫قصد ‪ /‬نيت ‪Helkewt:‬‬ ‫مکنده ‪ /‬جذب کننده ‪Helmij:‬‬ ‫اداي ديوانه ها را در آوردن ‪Helodînk :‬‬ ‫النه ‪ /‬آشيانه ‪Hêlûn:‬‬ ‫نابود کردن ‪ /‬فروپاشاندن ‪Helweşandin:‬‬ ‫نابودي ‪ /‬فروپاشي ‪Helweşanî:‬‬ ‫فروپاشيدن ‪ /‬از بين رفتن ‪Helweşîn:‬‬ ‫عکس العمل ‪ /‬قصد ‪ /‬نيت‪Helwest :‬‬ ‫از خودش ‪Helxwe:‬‬ ‫خودماني ‪Helxweyî:‬‬ ‫نشانه ‪ /‬نماد ‪Hêma:‬‬ ‫حداقل‪Hema hema :‬‬ ‫همان‪Heman :‬‬ ‫همشهري ‪Hembajarî:‬‬ ‫برابر ‪ /‬مقابل‪Hember :‬‬ ‫بغل کردن ‪ /‬در آغوش گرفتن‪Hembêz kirin :‬‬ ‫بغل ‪ /‬آغوش‪Hembêz :‬‬ ‫جهاني‪Hemcîhan :‬‬ ‫صبوري ‪ /‬شکيبايي ‪Hemdanî:‬‬ ‫صبور ‪ /‬شکيبا ‪Hemdekar:‬‬ ‫معاصر ‪ /‬هم دوره‪Hemdem :‬‬ ‫شکيبا ‪ /‬صبور ‪Hemdevan:‬‬ ‫باحوصله ‪ /‬صبور ‪Hemdeyar:‬‬ ‫صبور ‪Hemdfire :‬‬ ‫جهاني ‪Hemdunyayî:‬‬

‫‪50‬‬

‫از نظر‪Hêla (ji ) :‬‬ ‫برجاي گذاشتن ‪ /‬ترک کردن ‪ /‬اجازه دادن ‪Hêlan:‬‬ ‫حل شده ‪ /‬ذوب شده ‪Helandî :‬‬ ‫حل کردن‪Helandin :‬‬ ‫دست آوردن ‪ /‬برجاي گذاشتن ‪ /‬اجازه دادن‪Hêlan :‬‬ ‫فرار کردن ‪Helatin:‬‬ ‫پيش غذا‪Helaw :‬‬ ‫هنوز ‪Hela :‬‬ ‫به کار بردن ‪Helberîn:‬‬ ‫شعر‪Helbest :‬‬ ‫سرودن ‪ /‬شعرگفتن ‪Helbestîn:‬‬ ‫شاعر‪Helbestkar :‬‬ ‫شاعر‪Helbestvan :‬‬ ‫شاعري‪Helbestvanî :‬‬ ‫البته‪Helbet :‬‬ ‫کايه چشم ‪ /‬حاقه آهني ‪Helboqe :‬‬ ‫له کردن‪Helçiqandin :‬‬ ‫له شدن‪Helçiqîn :‬‬ ‫له کننده ‪Helçiqkar:‬‬ ‫مادر ‪Hele:‬‬ ‫گهواره ‪Hêleçan :‬‬ ‫ارزان ‪ /‬گهواره ‪Hêlekan:‬‬ ‫مادر مار ‪ /‬مار ماده‪Helemar :‬‬ ‫صفتي که به چيزي که مي لرزد مي دهند ‪Helemînco: /‬‬ ‫بازي االکلنگ‬ ‫مکان دور دست‪Helemost :‬‬ ‫حلقه ‪ /‬موي فر‪ /‬چنگک‪Heleqe :‬‬ ‫نام يک روستا در منطقه صوماي برادوست ‪Heleqoçk :‬‬ ‫سرخي بعد از غروب آفتاب ‪ /‬شفق ‪Helesor:‬‬ ‫کسي که بيماري صرع دارد ‪Helhejok:‬‬ ‫بازي يک قل دو با سه سنگ ‪Helhêkikê :‬‬ ‫هيلوکوپتر ‪ /‬بال گرد ‪Hêlikopter:‬‬ ‫کيسه بيضه در دستگاه تناسلي مردان‪Hêlik :‬‬

‫عنکبوت پير‪Hephepok :‬‬ ‫خسته ‪ /‬بي رمق‪Hepikî :‬‬ ‫اسم کتيبهاي در استان کردستان که درباره رقصهاي ‪Hepîr:‬‬ ‫کردي است‬ ‫زنداني کردن ‪Hepis kirin:‬‬ ‫اثبات حقانيت ‪Heq kirin:‬‬ ‫حق دار ‪Heqdar:‬‬ ‫حقوق ‪Heqdest:‬‬ ‫درباره ‪ /‬راجع به‪Heqê ( di ) :‬‬ ‫هميشه ‪ /‬هر لحظه‪Herdem :‬‬ ‫پيوسته ‪ /‬مدام ‪Her du milan :‬‬ ‫همانطور ‪Her wisan:‬‬ ‫گيج ‪ /‬منگ‪Hêr :‬‬ ‫همه جانبه ‪Heralî:‬‬ ‫حرام کردن ‪ /‬ممنوع کردن‪Heram kirin :‬‬ ‫آدم پوچ ‪Heramza:‬‬ ‫حرام زاده ‪ /‬نامشروع ‪Heramzade:‬‬ ‫آسياب کردن ‪ /‬خرد کردن‪Hêran :‬‬ ‫نام روستايي کرد نشين در شهرستان سلماس ‪Herbanava:‬‬ ‫به معني هميشه آباد‬ ‫اشکال نداره ‪Herbilla:‬‬ ‫هميشه ‪Hercar:‬‬ ‫هرکسي ‪Herçîkes:‬‬ ‫هراندازه ‪Herçiqas:‬‬ ‫هر چه‪Herçî :‬‬ ‫هميشگي ‪Herdayîm:‬‬ ‫بله‪Herê :‬‬ ‫روستايي در منطقه شپيران سلماس ‪Herekiya :‬‬ ‫اسم کوهي در شمال کردستان ‪Herekol:‬‬ ‫منطقه ‪ /‬ناحيه ‪Herêm:‬‬ ‫منظقه فدرال‪Herêma Federe :‬‬ ‫منطقه اي ‪ /‬ناحيه اي ‪Herêmî:‬‬ ‫هميشگي ‪Hergavî:‬‬

‫‪51‬‬

‫صبر ‪ /‬حوصله ‪Hemd :‬‬ ‫يکرنگ ‪ /‬مشترک ‪Hemereng:‬‬ ‫هميشه‪Hemêşe :‬‬ ‫هميشه ‪Hemîdeman:‬‬ ‫دوقلو ‪Hemik / cêmik:‬‬ ‫آرام ‪ /‬اسم پسر‪Hêmin :‬‬ ‫همه ‪ /‬تمام‪Hemî :‬‬ ‫جنبش اتحاد کردها ‪Hemkurdî:‬‬ ‫باربر‪Hemmal :‬‬ ‫مانند ‪ /‬برابر ‪Hempa:‬‬ ‫پرستار‪Hemşîre :‬‬ ‫همه ‪ /‬تمام ‪ /‬کل‪Hemû :‬‬ ‫جمعي ‪ /‬گروهي ‪Hemûkî:‬‬ ‫اسم پادشاه بابل در ايران ‪Hemûrabî (hemû rabin):‬‬ ‫باستان‬ ‫همه ‪Hemûşka:‬‬ ‫هم ميهني ‪ /‬شهروندي ‪Hemwelatî:‬‬ ‫احساس‪Henas :‬‬ ‫گوني بزرگ و گشاد ‪Henban:‬‬ ‫حنازدن ‪ /‬حنابندان کردن ‪Hene kirin:‬‬ ‫عروسک ‪ /‬چانه ‪ /‬شوخي ‪ /‬مزاح ‪Henek:‬‬ ‫اهل شوخي ‪ /‬شوخ تبع ‪Henekbêj:‬‬ ‫دلقک ‪Henekçî:‬‬ ‫شوخي کننده‪Henekkar :‬‬ ‫دشمني ‪ /‬نفرت ‪Henekpêkirin:‬‬ ‫شوخي کننده‪Henekvan :‬‬ ‫شوخي کننده‪Henekyar :‬‬ ‫هياهو‪Hengaheng :‬‬ ‫دم دمه ‪ /‬نزديکي ‪Hengur :‬‬ ‫آواز خواندن ‪ /‬آهنگ خواندن ‪Hênijîn:‬‬ ‫خنک ‪Hênik:‬‬ ‫هم رديف ‪Henkûf :‬‬ ‫اتومبيل ‪Hentûr:‬‬

‫آلو‪Hêrûg :‬‬ ‫هميشه ‪Herûher :‬‬ ‫همچنين ‪ /‬نيز‪Herweha :‬‬ ‫مثل ‪ /‬مانند‪Herwekî :‬‬ ‫هميشه ‪Heryal:‬‬ ‫شلوغ ‪ /‬پر جنب وجوش ‪ /‬هرزه‪Herze :‬‬ ‫نياز ‪Heş:‬‬ ‫حساب کردن ‪ /‬محاسبه کردن‪Hesab kirin :‬‬ ‫حساب‪Hesab :‬‬ ‫آسان ‪ /‬سهل‪Hêsan :‬‬ ‫خبر ‪ /‬مطلع کردن ‪ /‬آگاهي دادن ‪ /‬ندا دادن ‪Hesandin:‬‬ ‫دادن‬ ‫سهولت ‪ /‬آساني‪Hêsanî :‬‬ ‫آساني ‪Hêsanitî:‬‬ ‫سهل انگار ‪Hêsankar:‬‬ ‫فارغ شدن از غم‪Hêsarî :‬‬ ‫آرام شدن درد کسي ‪Hêsayî bûn:‬‬ ‫حاشا ‪ /‬دور باد‪Heşa :‬‬ ‫حساس ‪Hesdar:‬‬ ‫به حساب آوردن ‪ /‬مالحظه کردن‪Hesibandin :‬‬ ‫محصول ‪Hesil:‬‬ ‫جعبه ‪ /‬قوطي ‪Hesîl:‬‬ ‫حصير ‪ /‬زيرانداز ‪Hêsîl:‬‬ ‫به آخر رساندن ‪ /‬به انجام رساندن ‪ /‬آرزو ‪Hesilandin:‬‬ ‫برآورده ساختن‬ ‫به آخر رسيدن کاري ‪ /‬به انجام رسيدن ‪ /‬برآورده ‪Hesilîn:‬‬ ‫شدن آرزو‬ ‫اوضاع و احوال‪Hêşim :‬‬ ‫متوجه شدن ‪Hesîn:‬‬ ‫رنگ آبي ‪Hêşîn :‬‬ ‫جوانه زدن ‪ /‬آبي شدن ‪Hêşîn bûn:‬‬ ‫آهن شدن ‪ /‬سفت شدن‪Hesin bûn :‬‬ ‫آهن‪Hesin :‬‬

‫‪52‬‬

‫هميشه ‪ /‬هر لحظه‪Hergav :‬‬ ‫هميشگي ‪Herherî:‬‬ ‫گل و الي ‪Herî:‬‬ ‫حرکت دادن ‪ /‬به حرکت در آوردن ‪Herikandin :‬‬ ‫محرک ‪ /‬انگيزه دهنده ‪Herikbar:‬‬ ‫ناگهان به حرکت در آمدن ‪ /‬ادامه يافتن‪Herikîn :‬‬ ‫به کام تلخ کردن ‪ /‬حرام کردن‪Herimandin :‬‬ ‫حرام شدن ‪ /‬به کام تلخ شدن‪Herimîn :‬‬ ‫حمله بردن ‪Hêriş birin:‬‬ ‫حمله ‪ /‬اسم پسر‪Hêriş :‬‬ ‫خراشيدن‪Herişandin :‬‬ ‫داغون کردن‪Herişandin :‬‬ ‫حمله ور ‪ /‬حمله بر ‪Hêrişber:‬‬ ‫حمله بردن ‪Hêrişberî kirin:‬‬ ‫حمله کننده ‪Hêrişkar:‬‬ ‫حمله کننده ‪Hêrişvan:‬‬ ‫حمله کننده ‪ /‬هجوم برنده ‪Hêrişyar:‬‬ ‫بيشترين ‪ /‬خيلي ‪ /‬زياد‪Herî :‬‬ ‫ترين ‪ /‬نشانه صفت عالي‪Herî :‬‬ ‫وظيفه ‪Herk:‬‬ ‫نام طايفه اي از کردها‪Herkî :‬‬ ‫اجتناب کردن از چيزي ‪ /‬نجس کردن چيزي ‪Hermandin :‬‬ ‫زن نازا ‪Hermik:‬‬ ‫ابريشم ‪Hermiş:‬‬ ‫آرام کردن اسب‪Hêrmiş kirin :‬‬ ‫آرام کردن اسب‪Hêrmiş :‬‬ ‫ابريشم‪Hermîş :‬‬ ‫هرروز ‪Heroj:‬‬ ‫تحريف کردن ‪Herrifîn:‬‬ ‫عصباني کردن ‪Hêrs kirin:‬‬ ‫عصبانيت ‪ /‬خشم‪Hêrs :‬‬ ‫هميشه‪Hertim :‬‬ ‫نام طايفه اي از کرد هاي کرمانج ‪Hertoşî:‬‬

‫استخوان‪Hestî :‬‬ ‫خوش احساس ‪ /‬لطيف‪Hestnerm :‬‬ ‫هشتصد ‪Heştsed:‬‬ ‫مصمم ‪ /‬با اراده ‪Hestyar:‬‬ ‫با احساس ‪Hesyar:‬‬ ‫مراقب ‪Hêsyar:‬‬ ‫مراقبت‪Hês :‬‬ ‫تاکنون ‪ /‬تا حاال‪Heta niha :‬‬ ‫روشن ‪Hetabî:‬‬ ‫هميشه ‪Hetaheta:‬‬ ‫خورشيدي ‪Hetavî:‬‬ ‫خورشيدي ‪Hetavîtî:‬‬ ‫آبرو ‪Hetik:‬‬ ‫آبرو ريزي کردن‪Hetik birin :‬‬ ‫حتما ‪Hetmen:‬‬ ‫بخارداغ ‪Hêtû :‬‬ ‫باسن ‪Hêt :‬‬ ‫مالقات کردن ‪ /‬ديدار کردن‪Hev dîtin :‬‬ ‫بهم چسبيدن‪ /‬همديگرراگرفتن‪ /‬متحدشدن ‪Hev girtin:‬‬ ‫تشکيل دادن ‪ /‬صلح کردن ‪ /‬به هم آمدن ‪Hev hatin:‬‬ ‫صلح کردن ‪ /‬به توافق رسيدن ‪Hev kirin:‬‬ ‫متحد ‪Hevaheng:‬‬ ‫رفيق ‪ /‬دوست ‪Heval:‬‬ ‫رفاقت ‪ /‬دوستي ‪Hevalbendî:‬‬ ‫رفاقت ‪ /‬دوستي ‪Hevalbenditî:‬‬ ‫حامي ‪ /‬دوست‪Hevalbend :‬‬ ‫رفاقت ‪ /‬دوستي ‪Hevaletî:‬‬ ‫دوستي‪Hevalî :‬‬ ‫شلوار زنانه کردي ‪Hevalkiras:‬‬ ‫نوعي بازي ‪Hevalko :‬‬ ‫هم نظر بودن ‪Hevbawerî:‬‬ ‫مرتبط ‪ /‬پيوسته ‪Hevbend:‬‬ ‫هم بندي ‪ /‬اشتراک ‪Hevbendî:‬‬

‫‪53‬‬

‫سرسبزي ‪ /‬آبادي ‪Hêşînahî:‬‬ ‫آباد شده با آهن ‪Hesinava :‬‬ ‫سرسبزي ‪ /‬گياه‪Hêşînayî :‬‬ ‫آهنگري‪ /‬کارگاه ذوب آهن‪Hesingeh :‬‬ ‫آهنگر ‪Hesinger:‬‬ ‫آهنگري ‪Hesingerî:‬‬ ‫سرسبزي ‪ /‬آبادي ‪Hêşînî:‬‬ ‫آهنگر ‪Hesinkar:‬‬ ‫آهنگري ‪Hesinkarî:‬‬ ‫اشک ‪Hêsir:‬‬ ‫اسيري‪Hêsîretî :‬‬ ‫اردوگاه اسرا ‪Hêsîrgeh:‬‬ ‫اسيري ‪Hêsîrî:‬‬ ‫حشيش‪Heşîş :‬‬ ‫احساس کردن ‪ /‬آگاه شدن ‪ /‬متوجه شدن ‪ /‬بيدار ‪Hesîyan:‬‬ ‫شدن‬ ‫نام روستايي در مرگورحوالي شهرستان اروميه‪Hêşmava :‬‬ ‫اسب ‪Hesp:‬‬ ‫هشت ‪Heşt / Heyşt:‬‬ ‫خواستن ‪ /‬اراده کردن‪Hest kirin :‬‬ ‫خواست ‪ /‬احساس ‪Hest :‬‬ ‫هنوز ‪Hêşta :‬‬ ‫با اراده ‪ /‬مصمم ‪Hestdar:‬‬ ‫هشتاد‪Heştê :‬‬ ‫با احساس‪Hestgerm :‬‬ ‫استخوان ‪Hestî:‬‬ ‫استخوان ‪Hêstî:‬‬ ‫درشت استخوان ‪Hestîgiran:‬‬ ‫برجاي گذاشتن ‪ /‬اجازه دادن ‪Hêştin:‬‬ ‫استر ‪ /‬قاطر ‪ /‬شتر بزرگ‪Hêstir :‬‬ ‫شتر بزرگ ‪Hêştir :‬‬ ‫اسم روستايي در منطقه صوماي برادوست اروميه ‪Heştîyan:‬‬ ‫با احساس ‪Hestiyar:‬‬

‫طرفداري ‪ /‬حمايت ‪Hevgirtinahî:‬‬ ‫متحد‪Hevgirtî :‬‬ ‫حمايت ‪ /‬اتحاد‪Hevgir :‬‬ ‫گرد هم آمدن ‪ /‬تشکيل دادن ‪ /‬آشتي کردن ‪Hevhatin :‬‬ ‫گرد هم آوردن ‪ /‬ادغام کردن ‪ /‬به هم وصل ‪Hevhûnandin:‬‬ ‫کردن‬ ‫اميد ‪Hêvî:‬‬ ‫آرزو کردن ‪ /‬اميدوار بودن ‪Hêvî kirin:‬‬ ‫اميدوار ‪ /‬واسطه ‪Hêvîçî:‬‬ ‫اميدوار ‪Hêvîdar:‬‬ ‫شلختگي ‪Hêviletî:‬‬ ‫شلختگي‪Hêvilî :‬‬ ‫شلخته‪Hêvil :‬‬ ‫خمير درست کردن ‪Hevîr kirin:‬‬ ‫خمير‪Hevîr :‬‬ ‫مايع خمير ‪Hevîrtirşik:‬‬ ‫شکست خورده ‪ /‬نااميد ‪Hêvîşikestî :‬‬ ‫تمام شدن شير در پستان حيوان مادر ‪Hevişîn :‬‬ ‫خوراک سيب زميني ‪Hevîşk :‬‬ ‫همسر ‪Hevjîn:‬‬ ‫همسري‪Hevjînitî :‬‬ ‫همسري‪Hevjînî :‬‬ ‫همکار ‪Hevkar:‬‬ ‫همکاري ‪ /‬شراکت‪Hevkaretî :‬‬ ‫همکاري کردن ‪ /‬شراکت داشتن‪Hevkarî kirin :‬‬ ‫همکاري‪Hevkarî :‬‬ ‫طرفداري ‪ /‬معادله ‪Hevkêşe:‬‬ ‫طرفداري ‪Hevkêşetî:‬‬ ‫به هم خوردن ‪ /‬عصباني شدن ‪Hevketin:‬‬ ‫کشت و کشتار ‪Hevkujî:‬‬ ‫همديگر را کشتن ‪Hevkujtin:‬‬ ‫هم خانه اي ‪Hevmal:‬‬ ‫هم مليت ‪Hevnetewe:‬‬

‫‪54‬‬

‫اشتراک ‪ /‬همبستگي ‪Hevbenditî:‬‬ ‫وابسته‪Hevbend :‬‬ ‫مقايسه کردن ‪Hevberdanan:‬‬ ‫مقايسه کردن ‪ /‬در برابر همديگر ‪Hevberî hevdu kirin:‬‬ ‫قرار دادن‬ ‫مشترک ‪Hevbeş:‬‬ ‫اشتراکي‪Hevbeşitî :‬‬ ‫اشتراکي‪Hevbeşî :‬‬ ‫معاصر ‪Hevçerx :‬‬ ‫گردهمايي ‪Hevcivîn:‬‬ ‫همزمان ‪ /‬هم دوره‪Hevdem :‬‬ ‫هم صدا ‪Hevdeng:‬‬ ‫هم صدايي ‪ /‬هماهنگي ‪Hevdengî:‬‬ ‫هم آوايي ‪ /‬هماهنگي ‪Hevdengitî:‬‬ ‫تضاد ‪Hevdijî:‬‬ ‫مالقات ‪ /‬ديدار‪Hevdîtin :‬‬ ‫همديگر‪Hevdu :‬‬ ‫نوعي گنجشک ‪Hevêdar:‬‬ ‫مخلوط کردن ‪ /‬درهم کردن ‪Hevedûdan:‬‬ ‫ماست درست کردن ‪ /‬مايه ريختن ‪Hêvên kirin:‬‬ ‫مايه‪Hêvên :‬‬ ‫همگام ‪ /‬همراه ‪ /‬معاصر ‪Hevgav:‬‬ ‫همگامي ‪ /‬همراهي ‪Hevgavî:‬‬ ‫همراهي ‪ /‬همگامي‪Hevgavitî :‬‬ ‫ياري دهنده ‪ /‬کمک کردن ‪Hevgihan:‬‬ ‫مساعدت ‪ /‬ياري ‪Hevgihanî:‬‬ ‫کمک کردن ‪ /‬ياري رساندن ‪Hevgihanîn:‬‬ ‫کمک ‪ /‬مساعدت ‪Hevgihanîtî:‬‬ ‫وابستگي ‪Hevgirêdan:‬‬ ‫وابسته ‪ /‬به هم گره خورده ‪Hevgirêdayî:‬‬ ‫اتحاد‪Hevgirîtî :‬‬ ‫حمايت ‪ /‬اتحاد‪Hevgirî :‬‬ ‫طرفداري کردن ‪ /‬حمايت کردن ‪Hevgirtin:‬‬

‫هم سن و سال ‪Hevsal:‬‬ ‫طرز ساختن ‪ /‬هم سازي ‪Hevsazî:‬‬ ‫رئيس مشترک‪Hevserok :‬‬ ‫همسايه ‪Hevsî:‬‬ ‫همسايه ‪Hevsînor:‬‬ ‫همسايه بودن ‪ /‬هم مرز بودن ‪Hevsînor bûn:‬‬ ‫همسايگي ‪Hevsînorî:‬‬ ‫همسايگي ‪Hevsînoritî:‬‬ ‫همراه ‪ /‬هم سفر‪Hevsiwar :‬‬ ‫مراقب ‪Hevşiyar:‬‬ ‫از يکديگر مراقبت کردن‪Hevşiyar bûn :‬‬ ‫شريک جرم ‪Hevsûc:‬‬ ‫داراي تفاهم ‪ /‬درک متقابل ‪Hevtêgih:‬‬ ‫درک متقابل ‪Hevtêgihiştin:‬‬ ‫هم سن و سال ‪Hevtemen:‬‬ ‫هم سن وسالي ‪Hevtemenitî:‬‬ ‫همديگر‪Hevûdin :‬‬ ‫يکديگر ‪Hevûdu :‬‬ ‫برخورد کردن دو چيز باهم ‪Hevxistin :‬‬ ‫کمک و مساعدت ‪Hevyarî :‬‬ ‫با هم ‪Hev :‬‬ ‫هوا ‪Hewa :‬‬ ‫معاق ماندن ‪Hewale man:‬‬ ‫هوا شناس ‪Hewanas:‬‬ ‫هواشناسي ‪Hewanasetî:‬‬ ‫جاي دادن ‪ /‬دربرگرفتن ‪ /‬محتوي ‪ ...‬بودن‪Hewandin :‬‬ ‫پناهگاه‪Hewangeh :‬‬ ‫هوا سنج ‪Hewapîvek:‬‬ ‫هوا سنجي ‪Hewapîvetî:‬‬ ‫فرياد ‪ /‬داد‪Hewar :‬‬ ‫منطقي ‪Hewaskar :‬‬ ‫محافظه کاري‪Hewaskarî :‬‬ ‫نيازمندي‪Hewcedaretî :‬‬

‫‪55‬‬

‫هم مليتي ‪Hevneteweyî:‬‬ ‫جمله سازي‪Hevoksazî :‬‬ ‫يادگرفتن ‪ /‬فهميدن ‪Hêvosîn:‬‬ ‫تشويق کردن ‪ /‬امر به کاري کردن‪Hêvotin :‬‬ ‫سهيم ‪ /‬مشترک ‪Hevpar:‬‬ ‫شراکت ‪ /‬سهيم بودن‪Hevparitî :‬‬ ‫مشترک ‪ /‬اشتراک‪Hevparî :‬‬ ‫هم پيمان ‪Hevpeyman:‬‬ ‫هم پيماني ‪Hevpeymanetî:‬‬ ‫ائتالف ‪ /‬هم پيماني‪Hevpeymanî :‬‬ ‫مصاحبه‪Hevpeyvîn :‬‬ ‫مصاحبه کننده ‪ /‬گفتگو کننده‪Hevpeyvînger :‬‬ ‫مصاحبه کننده‪Hevpeyvînyar :‬‬ ‫ارتباط دو سويه ‪ /‬تعامل ‪Hevpeywendetî:‬‬ ‫تعامل ‪ /‬ارتباط دو طرفه ‪Hevpeywendî:‬‬ ‫پخش و پال شدن ‪ /‬گالويز شدن ‪Hevpiçikîn:‬‬ ‫داراي سهم مشترک بودن ‪Hevpişkî:‬‬ ‫سهيم ‪ /‬شريک‪Hevpişkitî :‬‬ ‫به اندازه اي ‪ /‬آنقدر‪Hevqas :‬‬ ‫همراه‪Hevrê :‬‬ ‫کنار ‪ /‬بغل ‪Hevrex:‬‬ ‫همراهي ‪Hevrêyetî:‬‬ ‫هم رديفي ‪ /‬هم کفوي ‪Hevrêzetî :‬‬ ‫هم رديفي ‪ /‬هم کفوي ‪Hevrêzî :‬‬ ‫هم رديف ‪Hevrêz :‬‬ ‫لجباز ‪Hevrik:‬‬ ‫لجبازي ‪Hevrikanî:‬‬ ‫لجبازي ‪Hevrikî:‬‬ ‫نوعي درخت از خانواده کاج ‪Hevrisan:‬‬ ‫‪:‬ابريشمي ‪Hevrîşmî‬‬ ‫هم رديف ‪ /‬هم کف‪Hevrist :‬‬ ‫همراهي‪Hevriyî :‬‬ ‫مقايسه کردن‪Hevrû kirin :‬‬

‫تعجب کردن‪Heyirîn :‬‬ ‫واي بر من‪Heylo li min :‬‬ ‫‪:‬واي خدايا ‪Heylo‬‬ ‫حرف تعجب به معناي نه بابا ‪Heymaxa:‬‬ ‫قربان يا صدقه کسي رفتن‪Heyran bûn :‬‬ ‫ترانه ‪Heyranok :‬‬ ‫افه ‪ /‬ادا‪Heyş hewar :‬‬ ‫حيف و ميل ‪Heysûbeys:‬‬ ‫فرياد زدن با صداي بلند ‪Heytîn:‬‬ ‫ماه(کره) ‪Heyv :‬‬ ‫حيوان‪Heyvan :‬‬ ‫مهتاب ‪Heyveron:‬‬ ‫مهتابي ‪Heyveronî:‬‬ ‫قمري ‪Heyvî :‬‬ ‫قمري ‪ /‬اسم دخترانه‪Heyvîn :‬‬ ‫حيوان پرورش دادن‪Heywan xwedî kirin :‬‬ ‫حيوان‪Heywan :‬‬ ‫حيواني ‪ /‬مثل حيوان رفتار کردن‪Heywankî :‬‬ ‫دوست داشتن کسي يا چيزي ‪ /‬خواهان کسي يا ‪Hez kirin:‬‬ ‫چيزي بودن‬ ‫نيرو ‪ /‬قدرت ‪ /‬توان‪Hêz :‬‬ ‫نيروي بالقوه ‪ /‬پتانسيل‪Hêza nihênî :‬‬ ‫هزار‪Hezar :‬‬ ‫قدرتمندي‪Hêzdarî :‬‬ ‫قوي ‪ /‬صاحب قدرت‪Hêzdar :‬‬ ‫قدرتي ‪ /‬گروهي ‪Hêzikî :‬‬ ‫نيرومند ‪Hêzîn :‬‬ ‫تاب ‪Hêzînke :‬‬ ‫از دست رفتن ‪ /‬تباه شدن ‪Heziqîn:‬‬ ‫خواهان ‪ /‬دوستدار‪Hezker :‬‬ ‫عالقه ‪ /‬عشق‪Hez :‬‬ ‫نيرو‪Hêz :‬‬ ‫نام آوايي براي صداي آب رودخانه ‪Hîbehîbek:‬‬

‫‪56‬‬

‫نيازمندي ‪Hewcedarî:‬‬ ‫نياز‪Hewcedarî :‬‬ ‫محتاج ‪ /‬نيازمند‪Hewce :‬‬ ‫هوو‪Hêwî :‬‬ ‫جاي گرفتن ‪ /‬پناه گرفتن ‪Hewîn:‬‬ ‫جاي گرفتن ‪ /‬پناه گرفتن ‪Hewîn:‬‬ ‫پناهگاه‪Hewîngeh :‬‬ ‫جاي دادن‪ /‬اسکان دادن ‪Hêwirandin:‬‬ ‫اطراف ‪ /‬محيط‪Hewirdor :‬‬ ‫محل ‪ /‬مکان ‪ /‬جا ‪ /‬پناهگاه ‪Hêwirgeh:‬‬ ‫ياد گرفتن‪Hewisîn :‬‬ ‫هوو‪Hewî :‬‬ ‫تالش کردن‪Hewl dan :‬‬ ‫تالش ‪ /‬کوشش‪Hewldan :‬‬ ‫پايتخت منطقه فدرال کردستان عراق‪Hewlêr :‬‬ ‫شاخه اي از زبان کردي ‪Hewramî :‬‬ ‫درخت تبريزي‪Hewr :‬‬ ‫صفتي براي گاوي که در آستانه تمام شدن دوره ‪Hewşing:‬‬ ‫شيردهي وزاييدن بعدي است‬ ‫زاغه ‪ /‬غار‪Hewşî :‬‬ ‫پارس کردن سگ ‪Hewtîn:‬‬ ‫حوض آب‪Hewz :‬‬ ‫ديگه نه‪Hew :‬‬ ‫آه ‪ /‬افسوس‪Hey hey :‬‬ ‫تاکنون ‪ /‬تا بحال‪Heya niha :‬‬ ‫تا ‪ /‬تا زمان‪Heya :‬‬ ‫زمان ‪ /‬دوره‪Heyam :‬‬ ‫در شرف ‪ ...‬بودن‪Heyehey bûn :‬‬ ‫حيف ‪Heyf :‬‬ ‫اي واي ‪Heyhawar:‬‬ ‫داشتن ‪ /‬هستي ‪ /‬زمان ‪Heyîn:‬‬ ‫هستي‪Heyîn :‬‬ ‫متعجب ‪Heyirî:‬‬

‫فوران کردن ‪ /‬به خروش آمدن ‪Hilfirîn:‬‬ ‫خروشان ‪Hilfûr:‬‬ ‫فوران کردن ‪Hilfûrîn:‬‬ ‫شروع شدن ‪ /‬از نو آمدن ‪Hilhatin:‬‬ ‫بيش از حد پخته شده ‪Hilhilîn:‬‬ ‫افتادن ‪Hilingivîn:‬‬ ‫ناخودآگاه در خواب دست بر جايي گذاشتن‪Hilingivîn :‬‬ ‫آمار ‪ /‬ارقام ‪Hiljimêr:‬‬ ‫آماري ‪ /‬ارقامي ‪Hiljimêrkî:‬‬ ‫سريع نفس نفس زدن‪Hilkehilk :‬‬ ‫بلند شدن ‪Hilketin:‬‬ ‫آتشفشاني ‪ /‬صفت براي کوه ‪Hilkişbûn:‬‬ ‫کندن ‪ /‬زير و رو کردن‪Hilkolîn :‬‬ ‫کوبيدن چيزي به سنگ يا زمين ‪Hilkutan :‬‬ ‫بوي تند ‪ /‬بوي ناگهاني ‪Hilm:‬‬ ‫بخار ‪Hilm gulm:‬‬ ‫مکيدن ‪Hilmijîn:‬‬ ‫مکيدن‪Hilmijtin:‬‬ ‫کسي را غرق بوسه کردن‪Hilmirîstin :‬‬ ‫آتشي که در چهار شنبه سوري حلقه وار ‪Hilomilkanê:‬‬ ‫مي چرخانند‬ ‫صفت براي فردي که لباس پر حجم پوشيده‪Hilopayî:‬‬ ‫نام روستايي در منطقه مرگور و ترگور‪Hilorî :‬‬ ‫قاطي کردن ‪Hiloz bûn:‬‬ ‫ضربه زدن ‪ /‬محکم باال و پايين انداختن‪Hilpekandin :‬‬ ‫حمله ‪ /‬اسم هلپرکه از اين ريشه است ‪Hilpere:‬‬ ‫باال پريدن ‪ /‬جفتگيري کردن حيوانات‪Hilperîn :‬‬ ‫به باد دادن‪Hilpif kirin :‬‬ ‫بلند شدن بعد از خواب که حرکتي آرام دارد‪Hilqedimîn :‬‬ ‫از ته کندن ‪ /‬از ته در آوردن‪Hilqetandin :‬‬ ‫نماد در جا ‪ /‬در جاي خود حرکت کردن ‪Hilqizmilqiz:‬‬ ‫زدن‬ ‫تپش قلب‪Hilqut :‬‬

‫‪57‬‬

‫آستين‪Hiçik :‬‬ ‫کالغ نر‪Hido :‬‬ ‫تأثير ‪Hîkarî:‬‬ ‫سر هم کردن محصوالت يا جمع کردن روي هم ‪Hil dan: /‬‬ ‫سر بر آوردن‬ ‫جمع کردن علوفه تر تازه درو شده ‪ /‬سر بر ‪Hil êxistin:‬‬ ‫آوردن‬ ‫بغل کردن يا حمل کردن يک چيزي‪Hil girtin :‬‬ ‫سرريز کردن شيريا غذا ‪ /‬فوران کردن ‪Hil kelîn :‬‬ ‫باال بردن ‪ /‬بيرون آوردن ‪Hil kêşan:‬‬ ‫روشن کردن آتش ‪ /‬از بيخ و بن کندن ‪Hil kirin :‬‬ ‫از کسي نفرت داشتن ‪Hîlaka mirov kesekê çûn:‬‬ ‫قسمت ‪ /‬بخش ‪Hilale:‬‬ ‫جمعآوري کردن‪ /‬سرهم کردن‪ /‬بلند کردن‪ /‬رفع ‪Hilanîn:‬‬ ‫کردن‬ ‫فرار کردن ‪Hilatin :‬‬ ‫جفتک ‪ /‬باال پايين انداختن ‪ /‬به باال پرت کردن ‪Hilavêtin:‬‬ ‫انداختن‬ ‫آويزان کردن ‪Hilawestin:‬‬ ‫حکاکي کردن ‪ /‬ماندگار کردن ‪Hilawistin :‬‬ ‫به ثمر نشستن ‪Hilbarandin:‬‬ ‫صاف وبلند قرار دادن ‪ /‬به اتمام رساندن يک ‪Hilçikandin:‬‬ ‫منبع‬ ‫پشم را حالت کشدار کردن ‪Hilçinandin:‬‬ ‫جذب کردن ‪ /‬سر کشيدن ‪Hilçinîn:‬‬ ‫ناگهان جستن ‪ /‬از جا پريدن‪Hilciniqîn :‬‬ ‫پشم را حالت کشدار کردن‪Hilçirîn :‬‬ ‫تصاحب کردن ‪Hile kirin:‬‬ ‫حيله باز‪Hîlebaz:‬‬ ‫حيله بازي‪Hîlebazî :‬‬ ‫حيله بازي‪Hîlebazkî :‬‬ ‫جدا کردن يک مايع با کاسه و ريختن آن در ‪Hilêncan:‬‬ ‫ظرفي ديگر‬

‫فرستادن ‪Hinartin:‬‬ ‫انار‪Hinar :‬‬ ‫معادل دل دل و روده ‪Hinaw (dil û):‬‬ ‫يادگرفتن ‪ /‬يادگيري‪Hînbûn :‬‬ ‫فهميدن ‪ /‬يادگرفتن ‪Hînbûyîn:‬‬ ‫بهانه ‪ /‬دليل ‪ /‬قصد ‪ /‬نيت ‪Hincet:‬‬ ‫با هدف ‪ /‬به دليل‪Hinceta ( bi ) :‬‬ ‫تکه تکه کردن چيزي‪Hincî hincî kirin :‬‬ ‫پاره پاره کردن ‪Hincirîn:‬‬ ‫تنه درخت ‪Hindam :‬‬ ‫باال ‪Hindam:‬‬ ‫(در) شرف ‪Hindav:‬‬ ‫باالي سر چيزي ‪Hindaw:‬‬ ‫بغل ‪ /‬کنار ‪Hindê:‬‬ ‫محقق ‪Hindekar:‬‬ ‫آموزش ‪ /‬تمرين ‪Hîndekarî :‬‬ ‫کمي ‪ /‬مقداري‪Hindekî :‬‬ ‫نام زنانه ‪Hindê :‬‬ ‫آنقدر ‪ /‬به اندازه‪Hindî :‬‬ ‫کم ‪Hindik:‬‬ ‫کمبود ‪Hindikahî:‬‬ ‫محلي ‪ /‬منطقه اي ‪Hindikayî:‬‬ ‫داخل ‪ /‬درون‪Hindir :‬‬ ‫هندوستان ‪ /‬هند‪Hindûstan :‬‬ ‫هندي ‪ /‬زبان هندي‪Hindû :‬‬ ‫حنا بستن‪Hine kirin :‬‬ ‫حنا‪Hine :‬‬ ‫قدرت ‪ /‬توان ‪Hinêr:‬‬ ‫معيار ‪ /‬مالک ‪Hingav:‬‬ ‫زمان گذشته ‪ /‬آن وقت ها‪Hingê :‬‬ ‫نام روستايي در منطقه صوماي برادوست ‪Hingirvan :‬‬ ‫عسل‪Hingivîn :‬‬ ‫عسل‪Hingiv :‬‬

‫‪58‬‬

‫فوران کردن ‪ /‬منفجر شدن ‪Hilteqîn:‬‬ ‫پررو ‪ /‬صاف ‪Hilû:‬‬ ‫پررو شدن ‪Hilû bûn:‬‬ ‫صاف کردن ‪Hilû kirin:‬‬ ‫نابود شده ‪Hilveriyayî:‬‬ ‫منقرض شدن‪Hilwerîn :‬‬ ‫نابود شده ‪Hilweriyayî:‬‬ ‫فروپاشاندن ‪ /‬از بين بردن‪Hilweşandin :‬‬ ‫فروپاشيدن ‪ /‬سقوط کردن ‪Hilweşîn:‬‬ ‫فروپاشنده ‪ /‬ويران کننده‪Hilweşîner :‬‬ ‫پوک شدن‪Hilzirîn :‬‬ ‫تأثير پذيرفتن‪Hîm lê girtin :‬‬ ‫باربر ‪Himbal:‬‬ ‫باربري ‪ /‬حمالي ‪Himbaletî:‬‬ ‫جلوگيري کردن ‪Himber girtin :‬‬ ‫عليه ‪ /‬در برابر‪Himber :‬‬ ‫پناه دادن ‪ /‬بغل کردن ‪Himbêz kirin:‬‬ ‫چاالک ‪ /‬زيرک ‪Hîmdar:‬‬ ‫صداي سهمگين باد ‪Himehim:‬‬ ‫اساس ‪ /‬زور ‪ /‬حيله‪Hîm :‬‬ ‫هم ‪ /‬نيز‪Him :‬‬ ‫کم کم ‪Hin bi hin:‬‬ ‫يادگرفتن ‪ /‬عادت کردن ‪Hîn bûn:‬‬ ‫گاهي‪Hin caran :‬‬ ‫آموزش دادن ‪ /‬ياد دادن‪Hîn kirin :‬‬ ‫بعضي‪Hin :‬‬ ‫هنوز ‪ /‬يادگيري‪Hîn :‬‬ ‫حنا‪Hin :‬‬ ‫هنوز ‪Hîna:‬‬ ‫هنوز ‪Hinan:‬‬ ‫فرستادن ‪ /‬نهادينه کردن ‪Hinarde kirin:‬‬ ‫اناري‪Hinarî :‬‬ ‫فرستاده ‪Hinarok:‬‬

‫هوشياري ‪ /‬درک‪Hişmendî :‬‬ ‫داراي استقالل فکري ‪ /‬مستقل ‪Hişserbestî:‬‬ ‫برجاي گذاشتن ‪ /‬اجازه دادن‪ /‬ترک کردن ‪Hîştin:‬‬ ‫آگاه ‪Hişyar :‬‬ ‫هوشمندي ‪Hişyaretî:‬‬ ‫هوشمندي ‪Hişyarî:‬‬ ‫کتک ‪Hitik:‬‬ ‫قطعي شدن‪Hitim bûn :‬‬ ‫زن هميشه مرتب‪Hit :‬‬ ‫اميد و آرزو ‪ /‬اسم پسرانه ‪Hîva:‬‬ ‫گرز ‪ /‬چماق ‪Hivêzî:‬‬ ‫اميد ‪Hîvî :‬‬ ‫اميدوار ‪Hivîxwaz :‬‬ ‫حزن ‪ /‬اندوه ‪Hizîn:‬‬ ‫آرام آرام به عقب برگشتن ‪Hîzîn:‬‬ ‫ترس داشتن شديد از انجام دادن کاري ‪Hizir dîtin: /‬‬ ‫استرس داشتن‬ ‫فکر کردن ‪ /‬انديشيدن‪Hizirîn :‬‬ ‫متفکرانه ‪Hizirwarî:‬‬ ‫فکر ‪ /‬انديشه ‪Hizr:‬‬ ‫نياز ‪Hizret:‬‬ ‫متفکر ‪Hizrînkar:‬‬ ‫فکري ‪Hizrkî:‬‬ ‫فکر ‪ /‬انديشه‪Hizr :‬‬ ‫تأييد کردن ‪Ho kirin:‬‬ ‫نو عي نام آوا براي آرام کردن گاو ‪Hoççe:‬‬ ‫برادر يا خواهر ناتني ‪ /‬ناتني‪Hoge :‬‬ ‫نام آوايي که براي فراري دادن گرگ از گله به کار ‪Hogidî:‬‬ ‫مي رود‬ ‫دوست‪Hogir (heval û ) :‬‬ ‫رفاقت ‪ /‬دوستي ‪Hogiratî:‬‬ ‫ارتباط اجتماعي بر قرار کردن ‪Hogirî kirin:‬‬ ‫فاکتور ‪Hokar:‬‬

‫‪59‬‬

‫غروب ‪ /‬شفق ‪Hingûr:‬‬ ‫مسئوليت قبول کردن‪Hinir kirin :‬‬ ‫آموزش دهنده ‪ /‬ياد دهنده‪Hînkar :‬‬ ‫آموزش‪Hînkirin :‬‬ ‫اسم طايفه اي از کردهاي کرمانج ‪Hinnare / Hinarok:‬‬ ‫بعضي‪Hin :‬‬ ‫خوشي زدن زير دل کسي ‪ /‬هارشدن ‪Hir bûn:‬‬ ‫نام کوهي حوالي منطقه صوماي برادوست‪Hirçîn :‬‬ ‫خرس‪Hirç :‬‬ ‫شکم ‪Hirdim:‬‬ ‫صداي خرش رودخانه ‪ /‬قهقهه ‪Hirehir:‬‬ ‫هر هر ‪Hîrhîr:‬‬ ‫پشم گوسفند ‪Hirî:‬‬ ‫خيلي پير‪Hiriftî :‬‬ ‫شيهه کردن اسب ‪Hîrîn:‬‬ ‫پشمي ‪Hirînî:‬‬ ‫گالبي ‪Hirmî :‬‬ ‫نام روستايي در جنوب کردستان ‪Hiror:‬‬ ‫برگ ريختن درخت‪Hirşandin :‬‬ ‫ساکت شدن ‪ /‬زرنگ بودن ‪ /‬عاقل بودن‪Hiş bûn :‬‬ ‫هوش ‪ /‬مغز‪Hiş :‬‬ ‫صفتي براي زن قابل ‪Hisabî :‬‬ ‫حصار‪Hisar :‬‬ ‫روان گردان ‪ /‬بيهوش کننده ‪Hişbir:‬‬ ‫از يک چيزي بسيار ‪Hişên serê mirov ketin:‬‬ ‫تعجب کردن‬ ‫سفت ‪ /‬خشک ‪Hişk :‬‬ ‫خشکي ‪ /‬سفتي‪Hişkanî :‬‬ ‫خشکي ‪ /‬سفتي‪Hişkatî :‬‬ ‫سفت و سخت ‪Hişkûhold:‬‬ ‫متعجب ‪Hişmegirtî:‬‬ ‫متعجب شدن ‪ /‬تعجب کردن ‪Hişmegirtî bûn:‬‬ ‫باهوش ‪Hişmend:‬‬

‫هنرکاري‪Hunerkarî :‬‬ ‫هنرمندي‪Hunermendî :‬‬ ‫هنرمند‪Hunermend :‬‬ ‫هنر‪Huner :‬‬ ‫خنک ‪Hûnik:‬‬ ‫خنکي ‪Hûnikatî:‬‬ ‫ريز ‪ /‬ظريف ‪ /‬کوچک ‪Hûr:‬‬ ‫خرد کردن ‪ /‬ريز ريز کردن ‪Hûr kirin:‬‬ ‫ريز ريز کردن ‪ /‬تجزيه و تحليل کردن‪Hûrandin :‬‬ ‫نم نم باران ‪Hûrbaran:‬‬ ‫کوچک ‪ /‬ريز‪Hûrdek :‬‬ ‫ريز‪ /‬خرد‪Hûrde :‬‬ ‫ياد گرفتن ‪ /‬فهميدن ‪Hûre bûn :‬‬ ‫تحليل کردن‪Hûrgilî kirin :‬‬ ‫مشروح ‪ /‬مفصل‪Hûrgilî :‬‬ ‫ريز‪Hûrik :‬‬ ‫کوچکي ‪ /‬ريزي ‪Hûritî:‬‬ ‫محترم‪Hurmetkar :‬‬ ‫همانند ‪Hurmîna:‬‬ ‫تجزيه و تحليل کردن‪Hûrûgir kirin :‬‬ ‫خرد و ريز‪Hûrûmûr :‬‬ ‫اسم يک شخصيت افسانه اي مثل ديو ‪Hût:‬‬

‫‪I‬‬ ‫غار ‪Işkeft:‬‬ ‫شکنجه گاه‪Işkencexane :‬‬ ‫آمار‪Istatistik :‬‬ ‫ستاره ‪Istêrk :‬‬ ‫گرفتن ‪ /‬خريدن ‪Istandin :‬‬ ‫بسته لحاف ‪Istêr :‬‬

‫‪Î‬‬

‫نام آوايي که براي درست کردن کره با ‪Hokillê homeşkê:‬‬ ‫مشک به کار مي رود‬ ‫جمع کردن حيوانات ‪ /‬هل دادن ‪ /‬فشار دادن‪Hol kirin :‬‬ ‫توپ ‪ /‬صحنه ‪ /‬ميدان‪Hol :‬‬ ‫مسخره بازي ‪Homeymo:‬‬ ‫ريسيدن ‪ /‬بافتن‪Honan :‬‬ ‫چرت زدن‪Honijîn :‬‬ ‫خنک‪Honik :‬‬ ‫نوعي نام آوا براي آرام کردن گاوميش ‪Honne:‬‬ ‫نوعي بازي به نام لي لي ‪Hophopanê:‬‬ ‫نوعي وسيله براي کشيدن ترياک‪Hoqqe :‬‬ ‫فرشته ‪ /‬ناله همراه گريه ‪Horî:‬‬ ‫از ته دل وپيوسته گريه کردن ‪Horîn :‬‬ ‫نام مردانه ‪Hormo :‬‬ ‫کچل ‪ /‬هل ( دادن )‪Hot :‬‬ ‫بي رحم ‪ /‬سنگدل ‪ /‬وحشي‪Hov :‬‬ ‫وحشيانه‪Hovane :‬‬ ‫نام روستايي در منطقه صوماي برادوست‪Hovesin :‬‬ ‫وحشيانه‪Hovitî :‬‬ ‫وحشيانه‪Hovî :‬‬ ‫بعد ‪ /‬جنبه‪/‬شرط ‪ /‬فاکتور ‪Hoy:‬‬ ‫نام آوايي که در موسيقي گفته مي شود‪Hoynar :‬‬ ‫جدا کردن بره ها از گوسفندان‪Hoz kirin :‬‬ ‫خواننده‪Hozan :‬‬ ‫سلسله ‪ /‬قوم ‪ /‬گرد وخاک‪Hoz :‬‬ ‫صدا زدن غير رسمي فردي مذکر‪Ho :‬‬ ‫سلول‪Hucre :‬‬ ‫بوي تند ‪ /‬بوي ناگهاني ‪Hulm:‬‬ ‫بشردوستانه ‪Hûmanîtar:‬‬ ‫شما ‪Hûn:‬‬ ‫ريسيدن ‪ /‬به هم وصل کردن ‪Hûnandin:‬‬ ‫ريسيدن ‪ /‬به هم وصل کردن‪Hûnan :‬‬ ‫داخل ‪ /‬درون‪Hundur :‬‬

‫‪60‬‬

‫زيرک ‪ /‬زبر و زرنگ ‪ /‬چاالک ‪Jêhat:‬‬ ‫اليق ‪ /‬توانا ‪ /‬مناسب ‪ /‬بجا‪Jêhatî :‬‬ ‫زهر ‪ /‬سم ‪Jehr:‬‬ ‫مسموم کردن ‪Jehr dayîn:‬‬ ‫سم خوردن ‪ /‬زهر خوردن ‪Jehr xwarin:‬‬ ‫زهراوي ‪Jehravî:‬‬ ‫زهردار ‪ /‬سمي ‪Jehrdar:‬‬ ‫مسموم شدن ‪Jehrê ketin:‬‬ ‫مسموم بودن ‪ /‬مسموم شدن‪Jehrî bûn :‬‬ ‫بريدن ‪Jêkirin:‬‬ ‫زنگ ‪Jeng:‬‬ ‫زنگ گرفتن ‪ /‬زنگ زدن (آهن) ‪Jeng girtin:‬‬ ‫زير ‪ /‬پايين ‪Jêr:‬‬ ‫پاييني‪Jêrîn :‬‬ ‫زير نويس ‪Jêrnivîs:‬‬ ‫گسست ‪ /‬جدايي ‪Jêvebûn:‬‬ ‫براي ‪Ji:‬‬ ‫نيز ‪ /‬همچنين ‪ /‬عمر ‪ /‬سن ‪Jî:‬‬ ‫براي ‪ /‬از ‪Ji … re :‬‬ ‫صاحب شدن ‪ /‬حمايت کردن‪Ji … xwedî bûn :‬‬ ‫از طرف ديگر‪Ji aliyê din va :‬‬ ‫از طرفي‪Ji aliyekî va :‬‬ ‫براي اين که ‪ /‬به خاطر اين که ‪ /‬چون‪Ji ber ku :‬‬ ‫بدين خاطر ‪Ji ber vê:‬‬ ‫بجز ‪ /‬به استثناي‪Ji bilî :‬‬ ‫فراموش کردن ‪ /‬از ياد بردن‪Ji bîr kirin :‬‬ ‫به خاطر ‪ /‬براي ‪Ji bo:‬‬ ‫براي اين که ‪ /‬به خاطر اين که‪Ji bona ku :‬‬ ‫براي‪Ji bona :‬‬ ‫از نظر ‪ /‬از لحاظ‪Ji hêla … ve :‬‬ ‫از هم پاشيدن ‪ /‬از بين بردن‪Ji hev belav kirin :‬‬ ‫‪Ji holê rakirin:‬‬ ‫از بين بردن ‪ /‬از ميان برداشتن ‪ /‬حذف‬ ‫کردن‬

‫‪61‬‬

‫ديگر‪Îdî :‬‬ ‫اعالم کردن‪Îlan kirin :‬‬ ‫غيرقانوني‪Îlegal :‬‬ ‫ماه کردي برابر سپتامبر ‪Îlon:‬‬ ‫امپراتوري‪Împêratorî :‬‬ ‫جمعه ‪În :‬‬ ‫جمعه ‪Înî:‬‬ ‫آوردن ‪Înan:‬‬ ‫ابتکار‪Însiyatîf :‬‬ ‫ادغام‪Întêgre :‬‬ ‫ايران‪Îran :‬‬ ‫عراق‪Îraq :‬‬ ‫امروز‪ /‬امروزه ‪Îro:‬‬ ‫امروزه ‪ /‬معاصر‪Îroyîn :‬‬ ‫اشاره کردن‪Îşare kirin :‬‬ ‫شکنجه ‪Îşkence:‬‬ ‫شکنجه کردن ‪Îşkence kirin:‬‬ ‫اسيد ‪ /‬فلفل ‪Îsot:‬‬ ‫فلفلي ‪ /‬اسيدي ‪Îsotî:‬‬

‫‪J‬‬ ‫به درد آمدن ‪Jan dan:‬‬ ‫داراي درد ‪Jandar:‬‬ ‫دردي‪Janikî :‬‬ ‫درد ‪ /‬رنج‪Jan :‬‬ ‫الغر‪ /‬بيچاره ‪ /‬فقير ‪ /‬درمانده ‪Jar:‬‬ ‫الغري‪Jaritî :‬‬ ‫الغرترين ‪Jartirîn:‬‬ ‫از ‪Jê:‬‬ ‫بريدن‪Jê kirin :‬‬ ‫پاک کن ‪Jêbir:‬‬ ‫منبع ‪Jêder:‬‬

‫زانو ‪Jinû:‬‬ ‫خواستگار‪Jinxwaz :‬‬ ‫زيرک ‪ /‬باهوش ‪ /‬چاالک ‪Jîr:‬‬ ‫سازمان اطالعات ژاندارمري ترکيه‪JİTEM :‬‬ ‫زندگي ‪ /‬زندگي کردن ‪Jiyan:‬‬ ‫زندگي کردن ‪Jiyan kirin:‬‬ ‫زندگي بخشيدن ‪ /‬حيات بخشيدن ‪Jiyandin:‬‬ ‫زندگي نامه‪Jîyanname :‬‬ ‫باال ‪ /‬زبر ‪Jor:‬‬ ‫داخلي ‪ /‬دروني‪Jordayî :‬‬ ‫بااليي ‪ /‬زبرين ‪Jorîn:‬‬ ‫باالتر‪Jortir :‬‬ ‫زانو‪Junî :‬‬ ‫هيئت منصفه‪Jûrî :‬‬

‫‪K‬‬ ‫کاه ‪ /‬کجاست ‪Ka:‬‬ ‫کابوس ‪Kabûs:‬‬ ‫انبار کاه و علوفه ‪Kadîn:‬‬ ‫کادر ‪ /‬پرسنل ‪Kadro:‬‬ ‫قفقاز ‪ /‬منطقه قفقاز‪Kafkasya :‬‬ ‫قفقاز ‪ /‬منطقه قفقاز‪Kafkaz :‬‬ ‫کاهن ‪Kahîn:‬‬ ‫اسم دختران ‪Kajîn:‬‬ ‫برادر ‪Kak:‬‬ ‫قارچ ‪Kakovirk:‬‬ ‫پير ‪ /‬افتاده ‪Kal:‬‬ ‫پير مرد بودن (شدن)‪Kal bûn :‬‬ ‫پير(مرد) کردن‪Kal kirin :‬‬ ‫بع بع کردن‪Kalekal kirin :‬‬ ‫مردپير ‪ /‬مرد افتاده ‪Kalemêr:‬‬ ‫پيري ‪Kalemêrî:‬‬ ‫پدربزرگ‪Kalik :‬‬

‫‪62‬‬

‫لطفا ‪Ji kerema xwe re ً:‬‬ ‫شبيه کسي بودن ‪ /‬از دست کسي برآمدن‪Ji kesî hatin :‬‬ ‫از ميان برداشتن ‪Ji nav birin:‬‬ ‫از نو‪Ji nû ve :‬‬ ‫مثل ‪ /‬مانند ‪Ji rengê:‬‬ ‫از روبرو ‪ /‬از صورت‪Ji rû va :‬‬ ‫محکم ‪ /‬سفت‪Jidandî :‬‬ ‫تولد ‪Jidayîkbûn:‬‬ ‫زه ساز و برگ موسيقي ‪Jih:‬‬ ‫اژدها ‪Jiha:‬‬ ‫شمارش ‪ /‬عدد ‪Jimar:‬‬ ‫حسابي ‪ /‬شمارشي ‪Jimarkî:‬‬ ‫شمردن ‪Jimartin:‬‬ ‫حسابداري ‪Jimaryarî:‬‬ ‫حسابدار‪Jimêryar:‬‬ ‫زن ‪Jin:‬‬ ‫زندگي کردن ‪ /‬زندگي ‪Jîn:‬‬ ‫زن گرفتن ‪ /‬ازدواج کردن ‪Jin anîn:‬‬ ‫زن به زن‪Jin bi jin :‬‬ ‫زن بودن ‪ /‬زن شدن‪Jin bûn :‬‬ ‫زن گرفتن ‪ /‬ازدواج کردن‪Jin xwestin :‬‬ ‫همسري ‪ /‬زنانه ‪Jinanî:‬‬ ‫همسري کردن ‪Jinanî kirin:‬‬ ‫زنده ‪ /‬جاندار ‪Jîndar:‬‬ ‫بيوه زن‪Jinebî :‬‬ ‫جاي گرفتن ‪ /‬منزل کردن ‪Jînge bûn:‬‬ ‫محيط زيست ‪Jîngeh:‬‬ ‫خوگرفتن ‪Jîngeyî bûn:‬‬ ‫خودادن ‪Jîngeyî kirin:‬‬ ‫زن باز ‪ /‬دوستدار زنان‪Jinhez :‬‬ ‫زن‪Jinik :‬‬ ‫زنانه ‪ /‬مثل زنان‪Jinkî :‬‬ ‫مدافع زنان‪Jinparêz :‬‬

‫بار ‪ /‬محموله ‪ /‬پيک موتوري‪Kargo :‬‬ ‫بزغاله‪Karik :‬‬ ‫توانستن ‪ /‬از پس کاري برآمدن ‪Karîn:‬‬ ‫توانا ‪Karînkar:‬‬ ‫کارگر ‪Karker:‬‬ ‫ازکارافتاده ‪ /‬شکسته شده ‪Karketî:‬‬ ‫کارکرد‪Karkird :‬‬ ‫کارمند ‪Karmend:‬‬ ‫کارساز ‪Karsaz:‬‬ ‫سيب زميني ‪Kartol:‬‬ ‫مانده ‪ /‬تاريخ گذشته ‪Kartû:‬‬ ‫تاريخ گذشته شدن ‪Kartû bûn:‬‬ ‫کاروان ‪Karwan:‬‬ ‫کاروانچي ‪Karwançî:‬‬ ‫هدر دادن ‪ /‬اسراف کردن ‪Kaş kirin:‬‬ ‫نوار کاست‪Kaset :‬‬ ‫کاسه ‪Kasik:‬‬ ‫دسته ‪ /‬گروه ‪Kategorîya:‬‬ ‫ساعت ‪Katjimêr:‬‬ ‫خراب کردن ‪ /‬ويران کردن ‪Kavil kirin:‬‬ ‫خراب کاري ‪Kavilkarî:‬‬ ‫گوسفند شش ماهه تا يکساله ‪Kavir:‬‬ ‫خرابه ‪ /‬ويرانه ‪Kavlik:‬‬ ‫ستيغ کوه ‪ /‬اسم پسر ‪Kawan:‬‬ ‫نام غار آبي در شرق کردستان ‪Kawat:‬‬ ‫کاغذ ‪Kaxez:‬‬ ‫کاغذي‪Kaxezkî :‬‬ ‫نشخوار کردن‪Kayîn :‬‬ ‫آشوب ‪ /‬هرج و مرج ‪Kayosa:‬‬ ‫آشوب ‪ /‬بلوا‪Kayos :‬‬ ‫قزاقستان ‪Kazakîstan:‬‬ ‫شوراي جامعه کردستان ( وابسته به پ ک ک )‪KCK :‬‬ ‫مسابقه ‪Kêbirke:‬‬

‫کيفيت ‪Kalîte:‬‬ ‫پيري ‪ /‬افتادگي ‪Kalitî:‬‬ ‫کالکلوتيک ‪ /‬اسم دوره اي از تاريخ فرهنگ در ‪Kalkolotîk:‬‬ ‫ايران ‪ /‬خرابه کهن‬ ‫خراب ‪ /‬ويران ‪ /‬وقتي که سقف مکاني بريزد ‪Kambax:‬‬ ‫ناکام ‪ /‬به آرزو نرسيده ‪Kamçûyî:‬‬ ‫ناکام شدن ‪ /‬به آرزو نرسيدن ‪Kamçûyî bûn:‬‬ ‫ناکام گذاشتن ‪Kamçûyî kirin:‬‬ ‫کامل ‪Kamil:‬‬ ‫کمپ ‪ /‬اردو ‪Kamp:‬‬ ‫کمپين ‪ /‬مبارزه مدني‪Kampanya :‬‬ ‫اسم شهري در نزديکي سنندج ‪Kamyaran:‬‬ ‫منبع ‪Kan:‬‬ ‫کانال ‪ /‬شبکه تلويزيوني ‪Kanal:‬‬ ‫چشمه ‪ /‬معدن ‪ /‬ميدان‪Kanî :‬‬ ‫سرطان ‪Kansêr:‬‬ ‫يکي از ماههاي کردي برابر دسامبر ‪Kanûn:‬‬ ‫آشوب ‪ /‬بلوا‪Kaos :‬‬ ‫آغل ‪Kap:‬‬ ‫کاه ريزي که از خرمن کوب به هنگام کوبيدن گندم ‪Kapek:‬‬ ‫بدست مي آيد‬ ‫کپسول‪Kapsul :‬‬ ‫کار ‪ /‬سود ‪ /‬منفعت ‪Kar:‬‬ ‫کار ‪ /‬بزغاله ‪Kar:‬‬ ‫سودمند بودن ‪ /‬مفيد بودن‪Kar bûn ( bi ) :‬‬ ‫سر کار بودن‪Kar bûn ( li ) :‬‬ ‫کار کردن ‪ /‬زحمت کشيدن ‪Kar kirin:‬‬ ‫وضعيت ‪ /‬کار و زندگي ‪Kar û bar:‬‬ ‫قره باغ ‪Karabax:‬‬ ‫مسؤل ‪ /‬متصدي ‪Karbidest:‬‬ ‫انبرک ‪ /‬قندشکن ‪Kelbetan:‬‬ ‫اسم گل ‪ /‬از اسم هاي پسران ‪Kardo:‬‬ ‫فاجعه ‪ /‬مصيبت ‪Karesat:‬‬

‫‪63‬‬

‫کلداني ‪Keldanî:‬‬ ‫جوشاندن‪Keldanî :‬‬ ‫دستبند‪Kelebçe :‬‬ ‫آش دوغ ‪ /‬کاالدوش ‪Keledoş:‬‬ ‫درهم ‪ /‬شلوغ ‪Kelek:‬‬ ‫بغل ‪ /‬کمر ‪ /‬کليه‪Kêlek :‬‬ ‫کناري ‪ /‬بغلي ‪Kêlekatî:‬‬ ‫کلم ‪Kelem:‬‬ ‫خار ‪ /‬خاشاک ‪Kelem:‬‬ ‫کله شين ‪ /‬کتيبه به جاي مانده از حکومت اورارتو ‪Kêleşîn:‬‬ ‫در کوههاي آرارات‬ ‫اسم مردانه‪Keleş :‬‬ ‫وسيله اي براي بيرون کشيدن خاک از درون تنور ‪kelexank:‬‬ ‫کلهري‪Kelhurkî :‬‬ ‫داغي ‪Kelî:‬‬ ‫داغي ‪Kelikî:‬‬ ‫وصله اي ‪Kêlikî:‬‬ ‫جوشيدن ‪Kelîn:‬‬ ‫داغي ‪Kelitî:‬‬ ‫بهره ‪ /‬سود ‪Kelk:‬‬ ‫بغض گريه ‪ /‬آغاز گريه ‪Kelogirî:‬‬ ‫بغض کردن‪Kelogirî bûn :‬‬ ‫اسباب و اثاثيه ‪Kelûpel:‬‬ ‫اندک ‪ /‬کم ‪ /‬چرک زخم ‪Kêm:‬‬ ‫ترشحات جوش ‪Kêm:‬‬ ‫کم شدن‪ /‬کاهش يافتن ‪Kêm bûn:‬‬ ‫کم کردن ‪Kêm kirin:‬‬ ‫کماليست ‪Kemalîst:‬‬ ‫کمبود ‪Kêmanitî:‬‬ ‫حداقل ‪ /‬کمبود‪Kêmanî :‬‬ ‫اقليت‪Kêmar :‬‬ ‫کمبود ‪ /‬نداري ‪Kêmasî:‬‬ ‫کمبود ‪ /‬نداري ‪Kêmasîtî:‬‬

‫‪64‬‬

‫دختر ‪Keç:‬‬ ‫دختر به دنيا آوردن‪Keç anîn :‬‬ ‫دختر بودن ‪ /‬دختر شدن‪Keç bûn :‬‬ ‫(دوره) دختر بودن‪Keçanî :‬‬ ‫دختر عمو‪Keçap :‬‬ ‫کچل ‪ /‬طاس‪Keçel :‬‬ ‫دختر ‪ /‬دخترک ‪Keçik:‬‬ ‫دختر ‪Keçik:‬‬ ‫دخترانگي ‪Keçikatî:‬‬ ‫دختري ‪Keçkî:‬‬ ‫دخترعمو ‪Keçmam:‬‬ ‫دختر عمه‪Keçmet :‬‬ ‫دختر دايي ‪Keçxal:‬‬ ‫دخترخاله‪Keçxaltîk / Keçxaltî :‬‬ ‫دسترنج ‪ /‬دستمايه ‪Ked:‬‬ ‫درد ‪ /‬رنج ‪ /‬آه ‪Keder:‬‬ ‫زحمت کش‪Kedkar :‬‬ ‫برده دار ‪Kedxwar:‬‬ ‫شادي ‪ /‬خوشحالي ‪Kêf:‬‬ ‫کيف ‪ /‬حال ‪Kêf:‬‬ ‫خوشحالي ‪Kêfanî:‬‬ ‫خوشحال ‪ /‬شادمان ‪Kêfxweş:‬‬ ‫خوشحالي ‪ /‬شادماني ‪Kêfxweşî:‬‬ ‫بو ‪Kej:‬‬ ‫آهو ‪ /‬اسم دختران ‪Kejal:‬‬ ‫خرچنگ ‪Kêjmale:‬‬ ‫اي برادر ‪Keko:‬‬ ‫سنگ قبر ‪Kêl:‬‬ ‫وصله زدن ‪ /‬دوختن ‪Kêl dan:‬‬ ‫داغ‪Kel :‬‬ ‫جوشاندن ‪ /‬جوشانيدن ‪Kelandin:‬‬ ‫جوشاندني ‪Kelandinî:‬‬ ‫آب داغ ‪Kelav:‬‬

‫لطف کردن ‪Kerem kirin:‬‬ ‫کرکس‪Kergez :‬‬ ‫مفيد ‪ /‬به درد بخور ‪Kêrhatî:‬‬ ‫به دردخوردن‪ /‬مفيد بودن ‪Kêrhatin:‬‬ ‫گروه ‪ /‬گله گوسفند ‪Kerî:‬‬ ‫به درد ‪ ...‬خوردن ‪ /‬به کار آمدن ‪Kêrî … hatin:‬‬ ‫تکه اي ‪Kerikî:‬‬ ‫خري ‪ /‬االغي ‪ /‬احمقي ‪Keritî:‬‬ ‫شهري در کردستان عراق ‪Kerkûk:‬‬ ‫کهنه ‪ /‬زواردررفته ‪Kermekulot:‬‬ ‫کر ‪ /‬ناشنوا ‪Kerr:‬‬ ‫خريت‪Kertî :‬‬ ‫وسيله اي براي بيرون کشيدن خاک از درون تنور ‪Kerxank:‬‬ ‫کس ‪ /‬شخص ‪Kes:‬‬ ‫کش ‪ /‬وزن ‪Kêş:‬‬ ‫به موعد مقرر رسيدن ‪Kêş hatin:‬‬ ‫کساد ‪ /‬بي رونق ‪kesad:‬‬ ‫صرف کردن فعل ‪Kesandin:‬‬ ‫متشخصانه‪Kesayetanê :‬‬ ‫شخصيت ‪ /‬موقعيت ‪ /‬مقام ‪Kesayetî:‬‬ ‫شخصيت‪Kesayetî :‬‬ ‫مسئله ‪ /‬مشکل ‪Kêşe:‬‬ ‫مساله دار ‪ /‬مشکل دار ‪Kêşedar:‬‬ ‫درد ‪ /‬آه ‪ /‬رنج ‪Keser:‬‬ ‫کشيش‪Keşe :‬‬ ‫کثيف ‪ /‬ناپاک ‪kesîf:‬‬ ‫صرف کردن فعل ‪Kesîn:‬‬ ‫کشيش‪Keşîş :‬‬ ‫کسي ‪ /‬شخصي ‪Kesitî:‬‬ ‫سبز ‪Kesk:‬‬ ‫سرسبزي ‪ /‬آبادي ‪Keskatî:‬‬ ‫رنگين کمان ‪Keskesor:‬‬ ‫به رنگ سبز ‪Keskîn:‬‬

‫‪65‬‬

‫کمر ‪ /‬کمربند زنانه ‪Kember:‬‬ ‫کم شرکت کردن ‪Kêmbeşdarbûn:‬‬ ‫کم شدن ‪Kêmbûn:‬‬ ‫بي نظير ‪ /‬بي سابقه ‪Kêmdîtî:‬‬ ‫کمين ‪ /‬شکارگاه ‪Kemîn:‬‬ ‫کمين کردن‪Kemîn kirin :‬‬ ‫کم بودن‪Kêmiyan :‬‬ ‫محدوديت ‪Kêmjimarikî :‬‬ ‫کمک تعداد ‪ /‬اقليت‪Kêmjimar :‬‬ ‫اقليت قومي‪Kêmnetewe :‬‬ ‫محدود‪Kêmsînor :‬‬ ‫کمتر ‪Kêmtir:‬‬ ‫کمترين ‪Kêmtirîn:‬‬ ‫کمبود ‪ /‬نقص ‪Kemûkorî:‬‬ ‫کم خوراک ‪Kêmxwar:‬‬ ‫کم ‪ /‬چرک‪Kêm :‬‬ ‫خنداندن ‪Kenandin:‬‬ ‫گودال ‪ /‬خندق‪Kendal :‬‬ ‫خليج ‪Kendav:‬‬ ‫کي ‪ /‬چه موقع ‪Kengê:‬‬ ‫خنديدن ‪Kenîn:‬‬ ‫لبخند ‪Kenok:‬‬ ‫خر ‪ /‬االغ ‪ /‬تکه ‪ /‬قسمت ‪ /‬گله گوسفند ‪Ker:‬‬ ‫مفيد ‪ /‬کارا ‪ /‬چاقو ‪Kêr:‬‬ ‫خر بودن (شدن)‪Ker bûn :‬‬ ‫به کار آمدن ‪ /‬مفيد بودن ‪Kêr hatin:‬‬ ‫به کار آوردن ‪ /‬مورد استفاده قرار دادن ‪Kêr înan:‬‬ ‫خر کردن کسي ‪ /‬تکه تکه کردن ‪Ker kirin:‬‬ ‫خريت ‪ /‬احمقي ‪Keranî:‬‬ ‫خريت‪Kerbûn :‬‬ ‫منطقه اي در کردستان ترکيه ‪Kercews:‬‬ ‫از مکان هاي تاريخي در شرق کردستان ‪Kereftû:‬‬ ‫لطف ‪ /‬مرحمت ‪Kerem:‬‬

‫کدخدا ‪Kewxwedî:‬‬ ‫پادشاه ‪Key:‬‬ ‫دهدار ‪Keya:‬‬ ‫ملکه‪Keybanû :‬‬ ‫موقعت ‪ /‬فرصت ‪Keys:‬‬ ‫اوضاع خوب ‪ /‬موقعيت خوب ‪Keys û Kar:‬‬ ‫جگر ‪ /‬کبد ‪Kezeb:‬‬ ‫کبدي ‪ /‬جگري‪Kezebikî :‬‬ ‫گيسو دختر بالغ ‪ /‬طناب بافته ‪Kezî:‬‬ ‫کي ‪ /‬چه کسي‪Kê :‬‬ ‫کي ‪ /‬چه کسي ‪Kî:‬‬ ‫کباب ‪Kibab:‬‬ ‫مغرور ‪Kîbar:‬‬ ‫مسيحي قبطي‪Kibtî :‬‬ ‫دختر ‪Kiç:‬‬ ‫دخترگي ‪Kiçinî:‬‬ ‫صدايي براي فراخواندن بز و بز غاله ‪Kidê kidê:‬‬ ‫کفن ‪Kifin:‬‬ ‫مشخص کردن‪Kifş kirin :‬‬ ‫مشخص ‪ /‬نشانه‪Kifş :‬‬ ‫کدام ‪ /‬کدام يک ‪Kîjan:‬‬ ‫کالم ‪ /‬قرآن ‪Kilam:‬‬ ‫خواننده ‪ /‬قاري قرآن ‪Kilambêj:‬‬ ‫کالمي ‪ /‬قرآني ‪Kilamî:‬‬ ‫کالسيک ‪Kilasîk:‬‬ ‫کيبرد کامپيوتر ‪Kilavîye:‬‬ ‫انباري ‪Kîler:‬‬ ‫کلبه ‪Kilh:‬‬ ‫بدريخت ‪Kilimkotî:‬‬ ‫کليد ‪Kilît:‬‬ ‫کيلو ‪Kîlo:‬‬ ‫کيلومتر مربع‪kîlomêtro-çarçik (km2) :‬‬ ‫کيلومتر‪Kîlomêtro :‬‬

‫‪66‬‬

‫کس و کار ‪ /‬فاميل ‪ /‬قوم و خويش ‪kesokar:‬‬ ‫کشتي ‪Keştî:‬‬ ‫بي کس ‪Kesûk:‬‬ ‫کس و کار ‪ /‬فاميل ‪ /‬قوم و خويش ‪Kesûkar:‬‬ ‫کس وکار ‪ /‬فاميل ‪Kesûwêris:‬‬ ‫شکسته ‪ /‬پير ‪Ketî:‬‬ ‫برزمين خوردن ‪ /‬شکسته شدن ‪ /‬پير شدن ‪Ketin:‬‬ ‫دچار دردسر شدن‪Ketin belayê :‬‬ ‫کمين کردن ‪ /‬در کمين افتادن‪Ketin kemînê :‬‬ ‫کمان ‪ /‬پرانتز ‪Kevan:‬‬ ‫قاشق ‪Kevçî:‬‬ ‫قاشقي ‪Kevçikî:‬‬ ‫سنگ ‪Kevir:‬‬ ‫سنگي ‪ /‬همانند سگ‪Kevirkî :‬‬ ‫قديمي ‪ /‬کهن ‪Kevn:‬‬ ‫باستاني ‪ /‬انتيک ‪ /‬قديمي ‪Kevnar:‬‬ ‫کهنه ‪ /‬قديمي ‪ /‬ستني‪Kevnaretî :‬‬ ‫کهنه ‪ /‬قديمي ‪ /‬ستني‪Kevnare :‬‬ ‫قديمي ‪ /‬کهنه‪Kevnarkî :‬‬ ‫سنت گرا ‪ /‬پسرو ‪Kevnarperwer:‬‬ ‫مسئول سابق‪Kevneberpirs :‬‬ ‫کهنه پرست ‪ /‬سنت گرا ‪Kevneperest:‬‬ ‫کهنه پرستي ‪ /‬سنت گرايي‪Kevneperestî :‬‬ ‫باستان شناس ‪Kevneşop:‬‬ ‫باستان شناسي ‪Kevneşopî:‬‬ ‫باستان شناسي ‪Kevneşopitî:‬‬ ‫شوره سر ‪ /‬کهنه ‪Kevnik:‬‬ ‫کبوتر ‪Kevok:‬‬ ‫خرگوش ‪Kêvrêşk:‬‬ ‫کبک ‪Kew:‬‬ ‫کدبانو ‪Kewanî:‬‬ ‫کوير ‪Kewîr:‬‬ ‫کوکب ‪ /‬ستاره ‪Kewkeb:‬‬

‫خريدن ‪Kirrîn:‬‬ ‫خريدار ‪Kirrînkar:‬‬ ‫خريدار ‪Kirryar:‬‬ ‫خرگوش ‪Kirûşk:‬‬ ‫فاعل ‪ /‬کننده کار ‪Kiryar:‬‬ ‫فاعل ‪ /‬کننده کار ‪Kiryar:‬‬ ‫در آوردن ‪ /‬کشيدن ‪Kişandin:‬‬ ‫کشيدن ‪ /‬وزن کردن ‪Kişandin:‬‬ ‫بازي شطرنج ‪Kişik:‬‬ ‫کشيدن ‪ /‬حمل کردن ‪Kişîn:‬‬ ‫کيسه ‪ /‬جيب‪Kîs :‬‬ ‫کتاب ‪Kitêb:‬‬ ‫کتاب خانه ‪Kitêbxane:‬‬ ‫کند کردن ‪ /‬تيزي چيزي را کم کردن‪Ko kirin :‬‬ ‫که‪Ko :‬‬ ‫ازشهرهاي کردستان ‪Kobane:‬‬ ‫سال هجري ‪ /‬مهاجرت ‪Koçberî:‬‬ ‫مهاجرت کردن ‪Koçberî kirin:‬‬ ‫تبعيد ‪ /‬کوچ‪Koçberî :‬‬ ‫کوچرو ‪ /‬مهاجر ‪Koçer:‬‬ ‫کوچروي‪Koçerî :‬‬ ‫کد ‪ /‬رمز ‪Kod:‬‬ ‫کاله عروس ‪Kofî:‬‬ ‫ريشه ‪Kok:‬‬ ‫جمع کننده ‪Koker:‬‬ ‫کند کردن ‪ /‬تيزي چيزي را کم کردن‪Kol kirin :‬‬ ‫کوچه ‪ /‬خيابان ‪ /‬کندن ‪Kolan:‬‬ ‫کندن ‪Kolandin:‬‬ ‫خراشيدن ‪ /‬ساييدن ‪Koldaçûn:‬‬ ‫کلبه ‪ /‬برده ‪Kole:‬‬ ‫برده بودن ‪Kolebûn:‬‬ ‫برده دار ‪Koledar:‬‬ ‫بردگي ‪Koletî:‬‬

‫‪67‬‬

‫کوزه ‪ /‬سبو ‪kiloz:‬‬ ‫خاک رس ‪ /‬گل ‪Kîlte:‬‬ ‫بمباران شيميايي ‪Kîmyabaran:‬‬ ‫شيميايي ‪Kîmyawî:‬‬ ‫کوتاه ‪Kin:‬‬ ‫کينه ‪ /‬نفرت ‪Kîn:‬‬ ‫از ته دل خنديدن ‪Kin bûn:‬‬ ‫لباس ‪ /‬جامه ‪Kinc:‬‬ ‫لباس عوض کردن ‪ /‬لباس مبدل پوشيدن‪Kinc guhartin :‬‬ ‫لباس پوشاندن ‪ /‬مجهز کردن ‪Kinc kirin:‬‬ ‫لباس پوشيدن ‪ /‬لباس پهن کردن ‪Kinc vegirtin:‬‬ ‫لباس پوشيدن ‪Kinc xwe vekirin:‬‬ ‫لباس پاره ‪ /‬لباس درويشي ‪Kincir:‬‬ ‫کينه توز ‪Kîndar:‬‬ ‫طناب ‪ /‬ريسمان ‪Kindir:‬‬ ‫ريسماني ‪Kindirîn:‬‬ ‫طناب‪Kindir :‬‬ ‫کي ‪ /‬چه زماني ‪Kingê:‬‬ ‫کوتاه‪Kin :‬‬ ‫لباس ‪ /‬پيراهن ‪Kiras:‬‬ ‫کرايه ‪Kirê:‬‬ ‫کرايه کردن‪Kirê kirin :‬‬ ‫کاخ کرملين در روسيه ‪Kiremlîn:‬‬ ‫زشت ‪ /‬بدريخت ‪Kirêt:‬‬ ‫فحش دادن ‪ /‬بدرفتاري کردن ‪Kirêt kirin‬‬ ‫اسم يکي از طايفه هاي کرد ‪Kirêtî:‬‬ ‫خريد و فروش‪Kirîn û firotanê :‬‬ ‫کردن ‪ /‬انجام دادن‪Kirin :‬‬ ‫معيار‪Kirîter :‬‬ ‫بحران ‪Kirîz:‬‬ ‫حمله قلبي ‪ /‬سکته قلبي‪Kirîza dil :‬‬ ‫کرمانشاه ‪Kirmaşan:‬‬ ‫خرگوش‪Kiroşk :‬‬

‫کنفرانس‪Konferans :‬‬ ‫چادر نشيني‪Konitî :‬‬ ‫مادي ‪ /‬محسوس‪Konkret :‬‬ ‫شوراي رهبري‪Konseya Rêvebir :‬‬ ‫شورايي‪Konseyî :‬‬ ‫شورا‪Konsey :‬‬ ‫شورا‪Konse :‬‬ ‫کنسول‪Konsul :‬‬ ‫تماس‪Kontakt :‬‬ ‫ضد (گريال)‪Kontra :‬‬ ‫کنترل کردن‪Kontrol kirin :‬‬ ‫محموله‪Konvo :‬‬ ‫کپي کردن‪Kopî kirin :‬‬ ‫کوور‪ /‬گود ‪Kor:‬‬ ‫کور ‪Kor:‬‬ ‫کور شده ‪Korebûyî:‬‬ ‫مرکز ‪ /‬آکادمي ‪Korr:‬‬ ‫مرکز علمي ‪Korra zanyarî:‬‬ ‫جاش ‪Korucîyan:‬‬ ‫جاش بودن ‪Korucutî:‬‬ ‫کوسه ‪ /‬کسي که از اصل ريش ندارد ‪Kose:‬‬ ‫کاخ ‪Koşk:‬‬ ‫کاخ نشيني ‪Koşkitî:‬‬ ‫وسيله شخم زني ‪Kotan:‬‬ ‫شخم زدن ‪Kotan kirin:‬‬ ‫قر زدن‪Kotekot kirin :‬‬ ‫زشت ‪ /‬بدريخت ‪Kotî:‬‬ ‫مرض جزام ‪ /‬بدريخت شدن ‪Kotîbûnî:‬‬ ‫مريض جزامي ‪Kotîbûyî:‬‬ ‫کنده ‪ /‬قرقره ‪Kotik:‬‬ ‫کندن گوشت از استخوان با دندان ‪Kotin:‬‬ ‫غرغرو‪Kotkoto :‬‬ ‫مجله ‪Kovar:‬‬

‫‪68‬‬

‫برده داري ‪Koletkarî:‬‬ ‫برده‪Kole :‬‬ ‫کندن ‪Kolîn:‬‬ ‫خرابه ‪ /‬ويرانه ‪Kolotik:‬‬ ‫تپه‪Kol :‬‬ ‫جمع ‪ /‬انجمن ‪ /‬گروه‪Kom:‬‬ ‫جمع شدن ‪ /‬افزايش يافتن ‪ /‬گرد هم آمدن ‪Kom bûn:‬‬ ‫جمع کردن‪ /‬گرد هم آوردن ‪Kom kirin:‬‬ ‫جمهوري‪Komar :‬‬ ‫جمهوري دار‪Komardar :‬‬ ‫جمهوريت ‪Komaritî:‬‬ ‫جمهوري خواه ‪Komarîxwaz:‬‬ ‫گردهمايي ‪Kombûn‬‬ ‫گردهمايي ‪ /‬جلسه ‪ /‬کنگره ‪Komcivîn::‬‬ ‫مجمعي ‪ /‬انجمني ‪Komcivînî:‬‬ ‫کمک ‪Komek:‬‬ ‫جامعه ‪ /‬انجمن ‪Komel:‬‬ ‫گروهي ‪ /‬اجتماعي ‪Komelayetî:‬‬ ‫جامعه ‪ /‬انجمن‪Komele :‬‬ ‫جامعه شناس ‪Komelnas:‬‬ ‫جامعه شناسي ‪Komelnasî:‬‬ ‫اصطالحي ‪Komepeyvitî:‬‬ ‫اصطالح‪Komepeyv :‬‬ ‫زغال ‪Komir:‬‬ ‫زغالي‪Komirî :‬‬ ‫کميته ‪komîte:‬‬ ‫جمع کننده ‪Komker:‬‬ ‫قتل عام کننده ‪Komkuj:‬‬ ‫نسل کشي ‪ /‬قتل عام ‪Komkujî:‬‬ ‫جلسه ‪ /‬شب نشيني ‪Komsonî:‬‬ ‫ارتباط‪Komunîkasyon :‬‬ ‫چادر عشاير‪Kon :‬‬ ‫کنفرانسي‪Konferansî :‬‬

‫عمق ‪ /‬ژرفا ‪Kûrahî:‬‬ ‫عمق‪Kûrahîtî :‬‬ ‫عمق‪Kûrahî :‬‬ ‫پسر عمو ‪Kurap:‬‬ ‫پسر بودن‪Kurbûn :‬‬ ‫کردها ‪Kurdan :‬‬ ‫به سبک کردي ‪ /‬به شيوه کردي‪Kurdevarî :‬‬ ‫به سبک و سياق کردي ‪ /‬به روش کردي ‪Kurdewarî:‬‬ ‫کردزبان‪Kurdîaxêv :‬‬ ‫کميته آموزش و توسعه کردي‪Kurdî-Der :‬‬ ‫نويسنده کرد ‪Kurdînûs:‬‬ ‫کردستان ‪ /‬کشور مادري کردها ‪Kurdistan:‬‬ ‫کرد ‪ /‬اهل کردستان ‪Kurdistanî:‬‬ ‫مدافع کردستان‪Kurdistanperwer :‬‬ ‫کرد گرايي ‪Kurditî:‬‬ ‫کردزبان‪Kurdîyaxêv :‬‬ ‫کردي‪Kurdî :‬‬ ‫کردنشين‪Kurdnişîn :‬‬ ‫کرد پرور ‪Kurdperwer:‬‬ ‫خائن به کرد‪Kurdxayin :‬‬ ‫کرد‪Kurd :‬‬ ‫کره سني ‪ /‬به ترک هاي سني گفته مي شود ‪Kuresunî:‬‬ ‫پسر ‪Kurik:‬‬ ‫کره اسب چند ماهه ‪Kurik:‬‬ ‫پسري ‪ /‬فرزندي ‪Kurikitî:‬‬ ‫خرگوش ‪Kurişk:‬‬ ‫عمق ‪ /‬ژرفا‪Kûritî :‬‬ ‫کرک (مرغ) ‪ /‬کرچ ‪Kurk:‬‬ ‫کرک ( مرغ ) ‪ /‬خزه ‪Kurk:‬‬ ‫به کرک نشستن مرغ ‪Kurk bûn:‬‬ ‫به کرک ‪ /‬کرچ نشستن مرغ ‪Kurk ketin:‬‬ ‫پسر عمو ‪Kurmam:‬‬ ‫پسرعمويي ‪Kurmametî:‬‬

‫‪69‬‬

‫که‪Ko :‬‬ ‫حمله قلبي ‪ /‬سکته قلبي‪Krîza dil :‬‬ ‫که ‪Ku:‬‬ ‫کوچه ‪Kûçe:‬‬ ‫مانع‪Kuçebend :‬‬ ‫سگ صفت بودن ‪ /‬بد جنس بودن‪Kûçiktî :‬‬ ‫سگ ‪ /‬توله سگ‪Kûçik :‬‬ ‫کجا ‪Kuderê:‬‬ ‫کفر ‪Kufir:‬‬ ‫محدب ‪ /‬کوژ ‪Kûj:‬‬ ‫قاتل ‪Kujer:‬‬ ‫درد ‪ /‬دسترنج ‪Kul:‬‬ ‫درد و رنج‪Kul û xem :‬‬ ‫لباسي که چوپانان مي پوشند ‪Kulav:‬‬ ‫دردمند ‪Kuldar:‬‬ ‫دردمندي ‪Kuldar:‬‬ ‫کلفت ‪ /‬کنيز ‪Kulfet:‬‬ ‫شکوفه ‪Kulîlk:‬‬ ‫پشت پرده ‪ /‬محافل مخفي‪Kûlîs :‬‬ ‫درد و غم‪Kull :‬‬ ‫مشت ‪Kulm:‬‬ ‫فرهنگي‪Kûltûrî :‬‬ ‫مجله فرهنگي‪Kulturmagazîn :‬‬ ‫فرهنگ‪Kultur :‬‬ ‫کاله ‪Kum:‬‬ ‫سوراخ ‪ /‬حفره ‪Kun:‬‬ ‫سوراخ کردن ‪ /‬حفره ايجاد کردن ‪Kun kirin:‬‬ ‫گوشه ‪ /‬کنج ‪Kunc:‬‬ ‫کدو‪Kundur :‬‬ ‫سفال گلي‪Kûp :‬‬ ‫پسر ‪Kur:‬‬ ‫عميق ‪ /‬گود ‪Kûr:‬‬ ‫مو را تراشيدن ‪ /‬کچل کردن ‪Kur kirin:‬‬

‫کوتاهي ‪ /‬خالصه‪Kurtî :‬‬ ‫خالصه اي ‪ /‬کوتاهي ‪Kurtitî:‬‬ ‫پسر دايي‪Kurxal :‬‬ ‫پسر خاله‪Kurxaltî :‬‬ ‫عميق‪Kûr :‬‬ ‫کشتن ‪Kuştin:‬‬ ‫کتک زدن ‪ /‬کوبيدن ‪Kutan:‬‬ ‫سبب کتک زدن شدن ‪ /‬سبب زدن شدن ‪Kutandin:‬‬ ‫به اتمام رسيدن ‪ /‬به انجام رسيدن ‪Kutayî bûn:‬‬ ‫توله سگ ‪Kutik:‬‬ ‫قارچ ‪Kuvark:‬‬ ‫سرفه ‪Kuxik:‬‬ ‫سرفه کردن ‪Kuxîn:‬‬ ‫سرفه کننده‪Kuxîner :‬‬ ‫کوزه ‪ /‬خمره ‪Kûz:‬‬

‫‪L‬‬ ‫حلزون گوش ‪Labîrent:‬‬ ‫الل ‪Lal:‬‬ ‫اللي ‪Lalî:‬‬ ‫اللي ‪Lalitî:‬‬ ‫گونه ‪ /‬لب ‪ /‬فک ‪Lam:‬‬ ‫مواجه شدن ‪ /‬روبرو شدن‪Laqayî hatin :‬‬ ‫مواجه ‪ /‬رويارو‪Laqayî :‬‬ ‫شوخي ‪Laqirdî:‬‬ ‫جسم ‪ /‬تن ‪ /‬جسد ‪Laş:‬‬ ‫التماس ‪ /‬تضرع ‪Lavahî:‬‬ ‫التماس کردن ‪ /‬تضرع کردن ‪Lavahî kirin:‬‬ ‫التماس کننده ‪ /‬تضرع کننده ‪Lavahîçî:‬‬ ‫فرزند ‪ /‬پسر ‪Law:‬‬ ‫الغر شدن ‪Lawaz bûn:‬‬ ‫ضعيف‪Lawaz :‬‬ ‫ضعيفي ‪ /‬الغري‪Lawazitî :‬‬

‫‪70‬‬

‫کرمانج‪/‬کساني که به کردي کرمانجي سخن ‪Kurmanc:‬‬ ‫ميگويند‬ ‫لهجه اي از زبان کردي ‪Kurmancî:‬‬ ‫کرمانج بودن‪Kurmancitî :‬‬ ‫پسر عمه‪Kurmet :‬‬ ‫کرم‪Kurm :‬‬ ‫از ته تراشيده شدن‪Kurr bûn :‬‬ ‫از ته تراشيدن‪Kurrbûn :‬‬ ‫پسر ‪ /‬پسرک ‪Kurrik:‬‬ ‫کوروش کبير ‪ /‬فرزند آفتاب ‪Kurroj:‬‬ ‫چهار پايه ‪ /‬صندلي کم ارتفاع ‪Kursî:‬‬ ‫مبل راحتي ‪ /‬مبل دسته دار‪Kûrsîpalek :‬‬ ‫کوتاه ‪ /‬خالصه ‪Kurt:‬‬ ‫کوتاه و خالصه شدن ‪Kurt bûn:‬‬ ‫کوتاه کردن ‪ /‬خالصه کردن ‪Kurt kirin:‬‬ ‫خالصه اي ‪ /‬چکيده اي ‪Kurtahî:‬‬ ‫پاالز‪ /‬لباس ژنده ‪Kurtan:‬‬ ‫خالصه ‪ /‬چکيده‪Kurtasî :‬‬ ‫خالصه ‪Kurte:‬‬ ‫بخش کوتاه ‪Kurtebeş:‬‬ ‫داستان کوتاه‪Kurteçîrok :‬‬ ‫کوتاه مدت ‪Kurtedem:‬‬ ‫کوتاه مدتي‪Kurtedemitî :‬‬ ‫تاريخ کوتاه ‪Kurtedîrok:‬‬ ‫فيلم کوتاه ‪kurtefîlm:‬‬ ‫زندگينامه کوتاه‪Kurtejiyan :‬‬ ‫لباس زنانه کردي ‪Kurtek:‬‬ ‫کوتاه کننده ‪ /‬خالصه کننده ‪Kurtekar:‬‬ ‫نگاه کوتاه ‪Kurtenerîn:‬‬ ‫خالسه ‪ /‬نوشته کوتاه ‪Kurtenivîs:‬‬ ‫خبر کوتاه‪Kurtenûçe :‬‬ ‫انتقاد کوتاه ‪Kurterexne:‬‬ ‫خالصه ‪ /‬کوتاه‪Kurte :‬‬

‫بازجويي کردن ‪ /‬پرسيدن ‪Lêpirsîn‬‬ ‫لرزيدن ‪Lerizîn:‬‬ ‫سرباز ‪ /‬لشکر ‪Leşker:‬‬ ‫نظامي‪Leşkerî :‬‬ ‫ترک کردن ‪ /‬برجاي گذاشتن ‪Letilîn:‬‬ ‫لب ‪Lêv:‬‬ ‫لب پاييني ‪Lêva jêrîn:‬‬ ‫لب بااليي ‪Lêva jorîn:‬‬ ‫تقسيم کردن ‪ /‬پاره پاره کردن‪Leva kirin :‬‬ ‫بدين خاطر ‪ /‬لذا‪Lewma :‬‬ ‫از اين رو‪Lewra :‬‬ ‫از اين رو ‪ /‬بدين ترتيب‪Lewre :‬‬ ‫زدن ‪ /‬ضرب و شتم ‪Lêxistin:‬‬ ‫بازي ‪ /‬بازيچه ‪Leyistik:‬‬ ‫پلنگ‪Leyopar :‬‬ ‫عجله ‪Lez:‬‬ ‫عجله کردن ‪Lez ketin:‬‬ ‫به عجله واداشتن ‪Lezandin:‬‬ ‫قايق ورزشى و صيادى ‪Lezbot:‬‬ ‫با عجله‪Lezgîn :‬‬ ‫عجله کردن ‪Lezîn:‬‬ ‫با عجله ‪Lezobezo:‬‬ ‫در ‪ /‬به ‪Li:‬‬ ‫درباره‪Li bara :‬‬ ‫در انتظار کسي ‪ /‬چيزي ‪Li benda kesekî/tiştekî bûn:‬‬ ‫بودن‬ ‫منتظر بودن ‪ /‬در انتظار بودن‪Li bendê bûn :‬‬ ‫در شرف ‪ ...‬بودن‪Li ber … bûn :‬‬ ‫مد نظر قرار دادن ‪ /‬جلوي چشم را ‪Li ber çav girtin:‬‬ ‫گرفتن‬ ‫حيا کردن ‪ /‬شرم کردن‪Li ber xwe ketin :‬‬ ‫پهلو به پهلو ‪Li berahiyê:‬‬ ‫همراه اين‪Li cem vê :‬‬

‫‪71‬‬

‫فرزندي ‪Lawitî:‬‬ ‫ذرت هندي ‪Lazût:‬‬ ‫اما ‪ /‬لکن ‪Lê:‬‬ ‫نشان دادن ‪ /‬ثابت کردن‪Lê da nîşan :‬‬ ‫پوشاندن‪Lê kirin :‬‬ ‫بازجويي کردن ‪ /‬پرسيدن ‪Lê pirsîn:‬‬ ‫بلکه‪Lêbelê :‬‬ ‫هنرپيشه ‪Lêbok:‬‬ ‫هنرپيشگي ‪Lêbokitî:‬‬ ‫بخشش‪ /‬معذرت ‪Lêborîn:‬‬ ‫بخشيدن‪Lêborîn :‬‬ ‫زدن ‪ /‬ماليدن‪Lêdan :‬‬ ‫محقق ‪ /‬جستجوگر ‪ /‬پژوهشگر ‪Lêger:‬‬ ‫جستجو کردن ‪ /‬جستجو‪Lêgerîn :‬‬ ‫سيالب‪Lehî :‬‬ ‫تجزيه و تحليل‪Lêhûrbûn :‬‬ ‫فعل ‪Lêker:‬‬ ‫سببي ( دستور ) ‪Lêkirî:‬‬ ‫لکي‪Lekî :‬‬ ‫تحقيق کردن ‪ /‬پژوهش کردن‪Lêkolandin :‬‬ ‫تحقيق ‪ /‬پژوهش‪Lêkolîn :‬‬ ‫محقق ‪ /‬پژوهشگر‪Lêkolîner :‬‬ ‫تامل ‪ /‬انديشيدن‪Lêkûrbûn :‬‬ ‫آب گل آلود ‪Lêl:‬‬ ‫گل آلود بودن ‪Lêlîtî:‬‬ ‫رويکرد ‪ /‬ديدگاه‪Lênêzîkbûn :‬‬ ‫تکيه گاه ‪ /‬لنگر ‪ /‬سپر ‪ /‬مهار ‪Lenger:‬‬ ‫لنگر انداختن ‪Lenger avêtin:‬‬ ‫لنگر کشيدن ‪Lenger hildan:‬‬ ‫اسکله ‪ /‬لنگرگاه ‪Lengergeh:‬‬ ‫پلنگ‪Leopar :‬‬ ‫دست ‪Lep:‬‬ ‫مسول ‪Lêpirs:‬‬

‫پشم بره ‪Liva:‬‬ ‫حرکت دادن ‪ /‬جنباندن‪Livandin :‬‬ ‫ليوان‪Lîvan :‬‬ ‫جنبيدن ‪ /‬تکان خوردن ‪ /‬رخت خواب ‪Livîn:‬‬ ‫فعال ‪ /‬پرتحرک‪Livok :‬‬ ‫بدين خاطر ‪ /‬به اين دليل‪Loma :‬‬ ‫ناله کردن‪ /‬نواي غم سر دادن‪Lorandin‬‬ ‫ناله کردن‪ /‬نواي غم سر دادن‪Lorîn‬‬ ‫لري‪Lorî :‬‬ ‫اوج ‪ /‬قله ‪Lotke:‬‬ ‫اهرم ‪Lûm:‬‬ ‫بيني ‪Lût:‬‬ ‫گرد ‪ /‬گرد مانند ‪ /‬دايراه اي شکل‪Lûtik :‬‬

‫‪M‬‬ ‫مگر‪ /‬آيا‪Ma :‬‬ ‫بوسيدن‪Maç kirin :‬‬ ‫روبوسي کردن ‪Maçmaçanê kirin:‬‬ ‫روبوسي ‪Maçmaçanê:‬‬ ‫بوسه ‪ /‬ماچ ‪Maç:‬‬ ‫بوسيدن‪Maçî kirin :‬‬ ‫از اقوام آريايي ‪ /‬ماد ‪Mad:‬‬ ‫معده ‪ /‬ماده ‪Made :‬‬ ‫معدنچي‪Madençî :‬‬ ‫حق ‪ /‬حقوق ‪Maf:‬‬ ‫حق گرفتن‪Maf standin :‬‬ ‫صاحب حق ‪ /‬محق ‪Mafdar:‬‬ ‫حقوق بشر‪Mafên mirov :‬‬ ‫مافيا ‪Mafîya:‬‬ ‫حقوق شناسي‪Mafnasî :‬‬ ‫حق طلب‪Mafxwaz :‬‬ ‫مجله‪Magazîn :‬‬

‫‪72‬‬

‫در پي ‪ ...‬رفتن‪Li dû çûn :‬‬ ‫همراهي کردن ‪Li gel çûn:‬‬ ‫ماندن با ‪Li gel man:‬‬ ‫طبق‪ /‬براساس ‪Li gor:‬‬ ‫از کسي بردن ‪ /‬پيروز شدن‪Li kesî birin :‬‬ ‫در عقب بودن ‪ /‬عقب مانده بودن‪li paş bûn :‬‬ ‫در پيش بودن ‪ /‬جلودار بودن ‪ /‬پيشرفته بودن‪li pêş bûn :‬‬ ‫در پي ‪ /‬به دنبال‪Li pey :‬‬ ‫کنار ‪Li rex:‬‬ ‫روي پاي خود ماندن ‪ /‬ايستادن‪Li ser lingan man :‬‬ ‫بر سينه خود زدن ‪ /‬دفاع کردن ‪Li sîngê xwe dan: /‬‬ ‫نفرين کردن‬ ‫با تنگدستي مواجه شدن ‪ /‬با ‪Li tengasîyê asê bûn:‬‬ ‫مشکالت مواجه شدن‬ ‫با تنگدستي مواجه کردن ‪ /‬با ‪Li tengasîyê asê kirin:‬‬ ‫مشکالت مواجه کردن‬ ‫پوشيدن ‪ /‬به تن کردن‪Li xwe kirin :‬‬ ‫برگزار کردن ‪ /‬از درخت آويزان کردن‪Li dar xistin :‬‬ ‫لحاف ‪ /‬پوشش ‪Lihêv:‬‬ ‫بهم خوردن ‪Lihevketin:‬‬ ‫هيئت ‪ /‬جامعه ‪ /‬انجمن ‪Lijne :‬‬ ‫بندر ‪Lîman:‬‬ ‫نماز‪Limêj :‬‬ ‫ليمو ‪Lîmon:‬‬ ‫پا ‪ /‬ساق پا ‪Ling:‬‬ ‫مجموع‪Liserhev :‬‬ ‫سر خط ‪ /‬آنالين‪Liserxet :‬‬ ‫دبيرستان‪Lîse :‬‬ ‫ليست ‪ /‬فهرست‪Lîste :‬‬ ‫‪:‬بازي کردن ‪Lîstin:‬‬ ‫بازي ‪ /‬بازيچه‪Lîstok :‬‬ ‫ادبيات‪Lîteratur :‬‬ ‫سيالب ‪ /‬آب گل آلود ‪Lîtir:‬‬

‫خانواده دايي‪Malxal :‬‬ ‫بيچارگي ‪ /‬خانه خرابي‪Malxirabkî :‬‬ ‫بيچاره ‪ /‬خانه خراب‪Malxirab :‬‬ ‫مال خور‪ /‬حقه باز‪Malxwer :‬‬ ‫عمو ‪Mam:‬‬ ‫عمويي کردن ‪Mametî:‬‬ ‫استاد ‪ /‬آخوند ‪ :/‬معلم ‪Mamoste‬‬ ‫استادي ‪ /‬معلمي‪Mamosteyî :‬‬ ‫اي عمو ‪ /‬کلمه ندايي براي عمو‪Mamo :‬‬ ‫عمو بودن‪Mamtî :‬‬ ‫کرم پوستي‪Mamuxan :‬‬ ‫ماندن ‪ /‬اقامت کردن ‪Man:‬‬ ‫ماندن ‪ /‬اقامت کردن ‪Mayîn:‬‬ ‫معني دار ‪ /‬با معني ‪Mana:‬‬ ‫خسته‪Mandî :‬‬ ‫درماندن ‪ /‬خسته شدن‪Mandî bûn :‬‬ ‫بهانه ‪Mane:‬‬ ‫ماه ‪Mang / meh:‬‬ ‫نام دشتي در کردستان ايران ‪ /‬محل ‪ /‬سرزمين ماد ‪Manişt:‬‬ ‫نشست قوم ماد‬ ‫خر ماده‪Manker :‬‬ ‫مهريه ‪ /‬مار ‪Mar:‬‬ ‫عقد کردن ‪Mar kirin:‬‬ ‫از شهرهاي کردنشين ترکيه ‪Mardîn:‬‬ ‫عقد کرده ‪Markirî:‬‬ ‫درياي مرمره‪Marmara :‬‬ ‫ماشاءاهلل ‪Maşalah:‬‬ ‫ماسه ‪ /‬ميز‪Mase :‬‬ ‫ماش ‪ /‬لوبيا ‪Maşe :‬‬ ‫ماهي ‪Masî:‬‬ ‫ماهي گرفتن ‪Masî girtin:‬‬ ‫ماهي گير‪Masîgir :‬‬ ‫ماهي گيري ‪Masîgirî:‬‬

‫‪73‬‬

‫بهانه گرفتن ‪Mahne girtin:‬‬ ‫بهانه گير ‪Mahnegir:‬‬ ‫بهانه‪Mahne :‬‬ ‫اعليحضرت‪Majeste :‬‬ ‫ماکاروني‪Makarûnî :‬‬ ‫نظام اصلي ‪Makepergal:‬‬ ‫خر ماده‪Maker :‬‬ ‫قانون اساسي‪Makezagon :‬‬ ‫ماشين ‪ /‬دستگاه‪Makîne :‬‬ ‫وسيله اي در خياطي ‪Makû:‬‬ ‫اسم شهر ‪Makû:‬‬ ‫خانه ‪ /‬دارايي‪ /‬ثروت ‪Mal:‬‬ ‫خانه خراب شدن‪Mal çol bûn :‬‬ ‫مال اندوز کردن ‪ /‬خانه داري کردن ‪Mal kirin :‬‬ ‫خانه داري ‪Mal û maldarî:‬‬ ‫مال و ملک ‪ /‬خانه و کاشانه‪Mal û milk :‬‬ ‫خانه آباد ‪ /‬نداي تحسين ‪ /‬خداحافظ ‪Malava:‬‬ ‫سپاس ‪ /‬تشکر ‪Malavayî:‬‬ ‫خانواده‪Malbat :‬‬ ‫خانوادگي‪Malbatkî :‬‬ ‫خانه دار ‪ /‬ثروتمند ‪Maldar:‬‬ ‫خانه داري ‪Maldarî :‬‬ ‫دختر ترشيده ‪Maldemayî:‬‬ ‫مالزي ‪ /‬از کشورهاي آسيايي‪Malêzîya :‬‬ ‫غذاي آماده در خانه‪Malhazrî :‬‬ ‫زن خانه دار ‪ /‬ماله بنايي ‪ /‬کشوري آفريقايي ‪Malî:‬‬ ‫ماليدن‪ /‬جاروکردن‪Malîn :‬‬ ‫خانه دار ‪ /‬کد بانو‪Malîvan :‬‬ ‫مال اندوز‪ /‬خانه دار ‪Malkir :‬‬ ‫نوعي بازي ‪ /‬خاله بازي ‪Malmalanê:‬‬ ‫خانواده عمو ‪Malmam:‬‬ ‫تارنما ‪ /‬سايت اينترنتي‪Malper :‬‬ ‫اطالعات ‪ /‬آگاهي‪Malûmat :‬‬

‫جن‪Meçêtir( ji) :‬‬ ‫مجلس‪Meclîs :‬‬ ‫سيني بزرگ ‪Mecme:‬‬ ‫از تبار ماد ‪ /‬اسم دخترانه ‪Mêdiya:‬‬ ‫مدرسه‪Medrese :‬‬ ‫رسانه ‪ /‬سرزمين ماد‪Medya :‬‬ ‫فرصت ‪ /‬مجال‪Mefer :‬‬ ‫ماه ‪Meh:‬‬ ‫ماهانه ‪ /‬حقوق‪Mehane :‬‬ ‫محله‪Mehele :‬‬ ‫مثل ماه ‪ /‬نامي دخترانه ‪ /‬ماده اسب ‪Mehîn:‬‬ ‫دادگاهي کردن ‪Mehkeme kirin :‬‬ ‫دادگاه ‪Mehkeme :‬‬ ‫محکوم شدن ‪ /‬محکوم بودن ‪Mehkûm Bûn:‬‬ ‫محکوم کردن‪Mehkûm kirin :‬‬ ‫محکوم ‪ /‬زنداني‪Mehkûm :‬‬ ‫سرباز ارتش ترکيه‪Mehmetçîk :‬‬ ‫بيکار ماندن‪ /‬معطل شدن‪ /‬تعجب کردن‪Mehtel man :‬‬ ‫بي کاري ‪ /‬معطلي ‪Mehtelî:‬‬ ‫مهمان نوازي ‪ /‬مهماني ‪ /‬جشن‪Mêhvandarî :‬‬ ‫به تحليل رفتن‪Mehyan :‬‬ ‫مغز‪ /‬مخ ‪Mêjî :‬‬ ‫مکيدني ‪Mêjik:‬‬ ‫مغزي ‪ /‬ذهني ‪Mêjkî:‬‬ ‫سيني بزرگ ‪Mejme:‬‬ ‫تاريخ‪Mêjû :‬‬ ‫مکيده ‪ /‬جذب شده ‪Mêjyayî:‬‬ ‫مکه ‪ /‬خانه خدا‪Meke :‬‬ ‫پتک‪Mêkut :‬‬ ‫خوشه هاي انگورآويزان براي خشک کردن ‪Mêlaq:‬‬ ‫از شهرهاي کردستان ترکيه‪Melatîye :‬‬ ‫شنا ‪Melevanî:‬‬ ‫شنا کردن‪Melevanî kirin :‬‬

‫‪74‬‬

‫ماشين‪Maşîn :‬‬ ‫ماهي گير ‪Masîvan:‬‬ ‫ماهي خوار‪Masîxwar :‬‬ ‫مراسمي کردي در بهار‪Maşkane kirin :‬‬ ‫مراسمي در بين کردها که با هفت نوع غذا به ‪Maşkane :‬‬ ‫طبيعت مي روند‬ ‫رسانه جمعي‪Masmedya :‬‬ ‫ماست‪Mast :‬‬ ‫ماست درست کردن ‪Mast merandin:‬‬ ‫ماست درست کردن ‪Mast meyandin:‬‬ ‫منبع ماست ‪Mastekan:‬‬ ‫وسيله اي در خياطي که نخ را به دورش مي پيچند ‪Masû:‬‬ ‫ساکت شدن ‪ /‬ساکت بودن ‪Mat Bûn:‬‬ ‫ساکت کردن ‪ /‬مات کردن ‪Mat kirin:‬‬ ‫سکوت ‪ /‬بي صدايي ‪Matmayîn:‬‬ ‫مبهوت ‪ /‬حيران‪Matmayî :‬‬ ‫ساکت‪Mat :‬‬ ‫مدت ‪ /‬زمان‪Mawe :‬‬ ‫ماندگار ‪Mayinde:‬‬ ‫ماندگار ‪ /‬هميشگي‪Mayînde :‬‬ ‫باير ‪ /‬بي بهره‪Mazî :‬‬ ‫ما (ضمير)‪Me :‬‬ ‫ماده ‪ /‬مونث ‪Mê :‬‬ ‫قصد ‪ /‬نيت ‪ /‬هدف ‪Mebest:‬‬ ‫هدفمند ‪Mebestdar:‬‬ ‫هدفمندي ‪Mebestkî:‬‬ ‫منظورشناسي ‪Mebestnasî:‬‬ ‫هدفمند ‪Mebestvan:‬‬ ‫هدفمند‪Mebestyar :‬‬ ‫مجبور ‪Mecbûr:‬‬ ‫مجبور کردن ‪Mecbûr kirin :‬‬ ‫اجبار‪ /‬جبر ‪Mecbûrî :‬‬ ‫مجبوري‪Mecbûrkî :‬‬

‫بخشنده ‪ /‬دست و دلباز ‪Merd :‬‬ ‫بخشندگي ‪ /‬دست و دل بازي ‪Merditî:‬‬ ‫بخشندگي کردن ‪Merditî kirin:‬‬ ‫بيل‪Mere :‬‬ ‫مرد بيوه‪Mêrebî :‬‬ ‫مرحله‪Merhale :‬‬ ‫مرحوم‪Merhûm :‬‬ ‫انسان ‪Meriv:‬‬ ‫انسان بودن (شدن)‪Meriv bûn :‬‬ ‫انسان نمودن (کردن)‪Meriv kirin :‬‬ ‫انسان دوستي‪Merivanî :‬‬ ‫انسان دوست‪Merivan :‬‬ ‫انسانيت‪Merivatî :‬‬ ‫انسان دوست‪Merivhez :‬‬ ‫انسان دوستي‪Merivhezî :‬‬ ‫انسان شناس‪Merivnas :‬‬ ‫انسان شناسي‪Merivnasî :‬‬ ‫انسان پرور‪Merivperwer :‬‬ ‫انسان پروري‪Merivperwerî :‬‬ ‫انسانيت‪Merivtî :‬‬ ‫شوهر کرده ‪Mêrkirî:‬‬ ‫از شهرهاي کردستان ترکيه‪Mêrsîn :‬‬ ‫رادمرد ‪ /‬جنگاور‪Mêrxas :‬‬ ‫مردانه ‪ /‬جوانمرد‪ /‬شجاع ‪Mêrxwaz:‬‬ ‫نام يک سبزي معطر‪ /‬مرزه ‪Merze :‬‬ ‫راه پيمايي کردن ‪Meş kirin:‬‬ ‫مگس ‪Mêş:‬‬ ‫پيام‪Mesaj :‬‬ ‫‪:‬به راه انداختن ‪ /‬پيش بردن‪Meşandin:‬‬ ‫کندو ‪ /‬جنگل‪Mêşe :‬‬ ‫مساله‪Mesele :‬‬ ‫جنگلبان‪Mêşevan :‬‬ ‫مشهدي‪Meşhedî :‬‬

‫‪75‬‬

‫روحاني گري‪ /‬آخوندي ‪Meleyatî :‬‬ ‫شنا ‪ /‬روحاني‪Mele :‬‬ ‫له کردن‪Meliqandin :‬‬ ‫له شدن‪Meliqîn :‬‬ ‫نرم ‪ /‬گل نرم‪Melûç :‬‬ ‫ميل ‪ /‬تمايل‪Mêl :‬‬ ‫مم ‪ /‬قهرمان شاهکاراحمد خاني ‪Mem:‬‬ ‫پستان ‪Memik:‬‬ ‫زن شيرده ‪Memikşîr:‬‬ ‫مامور ‪ /‬کارمند‪Memûr :‬‬ ‫پيشاني بند‪Mendîl :‬‬ ‫سيما ‪ /‬سيرت ‪ /‬حال و هوا ‪Menzer :‬‬ ‫مقاله‪Meqale :‬‬ ‫آهنگ ‪ /‬مقام‪Meqam :‬‬ ‫قيچي کردن ‪Meqes kirin :‬‬ ‫‪:‬قيچي ‪Meqes‬‬ ‫پرستو‪Meqesok :‬‬ ‫شوهر کردن ‪Mêr kirin:‬‬ ‫بيل‪Mer :‬‬ ‫مرد‪/‬جنس مذکر ‪Mêr:‬‬ ‫مردانگي کردن ‪ /‬شجاعت به خرج دادن‪Mêranî kirin :‬‬ ‫مردانگي ‪ /‬شجاعت‪Mêranî :‬‬ ‫با عالقه ‪ /‬با اشتياق‪Meraq ( bi ) :‬‬ ‫خواستن ‪ /‬آرزو کردن‪Meraq kirin :‬‬ ‫عالقمندي‪Meraqvanî :‬‬ ‫عالقمند‪Meraqvan :‬‬ ‫آرزو ‪ /‬عالقه ‪ /‬اشتياق‪Meraq :‬‬ ‫مراسم‪Merasim :‬‬ ‫شرط بستن ‪ /‬قول دادن ‪ /‬پيمان بستن ‪Merc girtin:‬‬ ‫شرايط ‪ /‬شرط ‪ /‬وضعيت ‪Merc:‬‬ ‫شرط بندي ‪Mercanê:‬‬ ‫شرطي ‪ /‬قولي ‪ /‬تعهدي‪Merckî :‬‬ ‫مرد ‪Merd :‬‬

‫مهمان دار‪Mêvanyar :‬‬ ‫ميوه ‪Mêwe:‬‬ ‫ميوه اي ‪Mêwekî:‬‬ ‫انگور‪Mêwij :‬‬ ‫ازشاعران معروف کرد‪Mewlewî :‬‬ ‫والدت پيامبربزرگ اسالم ‪Mewlûd :‬‬ ‫جشن والدت حضرت محمد را گويند ‪Mewlûdî :‬‬ ‫کشمش‪Mewoj :‬‬ ‫مامور‪Mexmûr :‬‬ ‫ماموريت‪Mexmûretî :‬‬ ‫مايه زدن به شير براي ماست بندي‪Meyandin :‬‬ ‫ميدان‪ /‬فلکه ‪Meydan:‬‬ ‫ميداني ‪Meydanî :‬‬ ‫عمل درست شدن ماست ‪Meyîn:‬‬ ‫بوزينه‪Meymûnk :‬‬ ‫ميمون ‪ /‬کنايه از آدم بدريخت‪Meymûn :‬‬ ‫جنازه بردن‪Meyt birin :‬‬ ‫جنازه ‪ /‬جسد ‪Meyt :‬‬ ‫مرده شور‪ /‬غسال‪Meytşûr :‬‬ ‫کشمش ‪Meyûj:‬‬ ‫ميز‪Mêz :‬‬ ‫مزار‪ /‬مرقد‪Mezar :‬‬ ‫نگاه کردن ‪ /‬تماشاکردن‪Mêze kirin :‬‬ ‫تما شاگر‪Mêzekar :‬‬ ‫مرزه ‪ /‬نام يک سبزي معطر‪Mezer :‬‬ ‫تماشاگر ‪Mêzevan:‬‬ ‫تماشاگر ‪Mêzeyar:‬‬ ‫مذهبي‪Mezhebî :‬‬ ‫بزرگ ‪Mezin:‬‬ ‫بزرگ کردن ‪Mezin kirin :‬‬ ‫بزرگي ‪Mezinahî:‬‬ ‫بزرگي ‪Mezinatî:‬‬ ‫آقايي کردن ‪ /‬بزرگي کردن ‪Mezinatî kirin:‬‬

‫‪76‬‬

‫مشهد‪Meşhed :‬‬ ‫مغز ‪Mêşik:‬‬ ‫حرکت کردن ‪ /‬پيش رفتن‪Meşîn :‬‬ ‫مشک را تکاندن ‪ /‬کره درست کردن ‪Meşk kêlandin :‬‬ ‫مشک‪Meşk :‬‬ ‫مست‪/‬سرخوش ‪Mest:‬‬ ‫بزرگي‪Mestayî / mezinayî :‬‬ ‫راه پيمايي‪Meş :‬‬ ‫عمه ‪Met :‬‬ ‫ماده ‪Metal :‬‬ ‫عمه بودن (شدن)‪Metbûn :‬‬ ‫مکيدن ‪ /‬استعمار کردن‪Mêtin :‬‬ ‫مستعمره ‪Mêtingeh:‬‬ ‫استعمار گر ‪Mêtinger:‬‬ ‫استعمار شدن ‪Mêtingerî bûn:‬‬ ‫استعمار کردن ‪Mêtingerî kirin:‬‬ ‫مکيدن ‪ /‬استعمار‪Mêtingerî :‬‬ ‫استعمارگر ‪Mêtinkar:‬‬ ‫استعمارگر ‪Mêtinyar:‬‬ ‫متر‪ /‬واحد طول ‪Mêtir:‬‬ ‫تهديد کردن ‪Metirsî dan:‬‬ ‫تهديد‪Metirsî :‬‬ ‫عمگي ‪ /‬عمه بودن ‪Metitî:‬‬ ‫روش‪Metod :‬‬ ‫متر مکعب‪Metrekûbik :‬‬ ‫مترو‪Mêtro :‬‬ ‫مهمان ‪Mêvan:‬‬ ‫مهمان دار ‪Mêvandar :‬‬ ‫وليمه دادن ‪ /‬مهمانداري ‪ /‬مهمان نوازي‪Mêvandarî :‬‬ ‫مهمان سرا‪Mêvangeh :‬‬ ‫مهماني‪Mêvanî :‬‬ ‫مهمان دار‪Mêvankar :‬‬ ‫مهمانسرا‪Mêvanxane :‬‬

‫ميکروب‪Mîkrob :‬‬ ‫دست ‪ /‬کتف ‪ /‬شانه ‪ /‬سمت ‪ /‬سوي ‪Mil:‬‬ ‫دست به دست هم دادن ‪ /‬همکاري کردن‪Mil dan bi hev :‬‬ ‫به کسي زور گفتن‪Mil li kesî danîn :‬‬ ‫نام طايفه اي در ماکو ‪Mîlan:‬‬ ‫نام يکي از رقص هاي کردي‪Milanê :‬‬ ‫دامنه کوه ‪ /‬تپه‪Mile :‬‬ ‫ملت ‪ /‬مردم‪Milet :‬‬ ‫مليت‪Miletî :‬‬ ‫مردمي‪Miletkî :‬‬ ‫ملک ‪ /‬زمين‪Milk :‬‬ ‫فرشته ‪Milyaket :‬‬ ‫معمار‪Mîmar:‬‬ ‫مين ‪Mîn:‬‬ ‫من (ضمير) ‪Min:‬‬ ‫مثل ‪ /‬مانند ‪Mîna:‬‬ ‫مثال زدن ‪ /‬نمونه آوردن ‪Mînak lêdan:‬‬ ‫مثال ‪ /‬نمونه‪Mînak :‬‬ ‫مينياتور‪Mînyatur :‬‬ ‫اعتراف کردن ‪Miqûr kirin:‬‬ ‫اعتراف کننده‪Miqûrger :‬‬ ‫اعتراف‪Miqûr :‬‬ ‫امير‪ /‬سرور‪ /‬شاهزاده ‪Mîr:‬‬ ‫کشتن ‪ /‬سبب مرگ شدن‪Mirandin :‬‬ ‫ميراث ‪ /‬باقيمانده‪Mîrat :‬‬ ‫آرزو ‪ /‬خواسته‪Miraz :‬‬ ‫ميربهال ‪ /‬نام کوهي در مرگور اورميه ‪Mîrbahal :‬‬ ‫مرجان‪ /‬نامي دخترانه‪Mircan :‬‬ ‫نام آواي بوسه کردن ‪Mirçemirç:‬‬ ‫امارت ‪ /‬امير نشين‪Mîrekî :‬‬ ‫از مناطق کردنشين اورميه ‪Mirgewer:‬‬ ‫مرده ‪Mirî:‬‬ ‫مردن ‪ /‬فوت کردن ‪Mirin:‬‬

‫‪77‬‬

‫بزرگي ‪ /‬عظمت‪Mezinayî :‬‬ ‫شوراي امنيت ملي ترکيه‪MGK :‬‬ ‫گوسفند ماده ‪Mî‬‬ ‫مبارک ‪Mibarek/ bimbarek :‬‬ ‫جدي بودن ‪ /‬مجد بودن ‪ /‬راسخ بودن ‪Micid bûn:‬‬ ‫جدي ‪ /‬مجد ‪ /‬راسخ ‪Micid:‬‬ ‫جديت ‪Micidî:‬‬ ‫جديت ‪Miciditî:‬‬ ‫نام طايفه اي از کردهاي اورميه ‪Midqal‬‬ ‫مفت ‪ /‬رايگان ‪Mifte :‬‬ ‫ميش‪Mîh :‬‬ ‫مهاباد ‪ /‬ازشهرهاي کردنشين ايران ‪Mihabad :‬‬ ‫مهاجر شدن ‪ /‬مهاجر بودن‪Mihacir bûn :‬‬ ‫محه ‪ /‬از اسامي کردي براي مردان ‪Mihê :‬‬ ‫محمد نام پيامبر بزرگ اسالم ‪Mihemmed:‬‬ ‫نمايشگاه‪Mîhrîcan :‬‬ ‫مورچه ‪Mihrû / mustang:‬‬ ‫مه ‪ /‬مه آلود‪Mij :‬‬ ‫شير دادن به بچه‪Mijandin :‬‬ ‫موضوع‪Mijar :‬‬ ‫موضوعيت‪Mijaretî :‬‬ ‫موضوعي‪Mijarî :‬‬ ‫مه گرفته ‪ /‬ماه کردي برابرنوامبر ‪Mijdar :‬‬ ‫مکنده ‪ /‬جذب کننده ‪Mijek:‬‬ ‫مکيدن‪ /‬جذب کردن ‪Mijîn:‬‬ ‫مکش‪ /‬جذب ‪Mijînî:‬‬ ‫مکش ‪ /‬جذب ‪Mijînîtî:‬‬ ‫بچه شيرخوار ‪Mijînok:‬‬ ‫خيلي پخته ‪ /‬وا رفته ‪Mijmijî:‬‬ ‫نام بوته اي با گلهاي بنفش رنگ و کوچک ‪Mijmijok:‬‬ ‫مکنده ‪ /‬جذب کننده ‪Mijolker:‬‬ ‫توجه کردن ‪ /‬دقت کردن ‪Mijûl bûn:‬‬ ‫اشغال‪ /‬مشغول‪Mijûl :‬‬

‫ادرار ‪Mîz:‬‬ ‫ماساژ دادن‪Miz dan :‬‬ ‫شاشيدن‪Mîz kirin :‬‬ ‫بادبادک ‪ /‬کنايه از ظرف بسيار کوچک‪Mîzdank :‬‬ ‫مسجد ‪Mizgewt :‬‬ ‫نامي دخترانه‪Mizgîn :‬‬ ‫خبرخوش دادن ‪ /‬مژدگاني دادن‪Mizgînî dan :‬‬ ‫خبرخوش ‪ /‬مژده‪Mizgînî :‬‬ ‫وسيله اي براي پختن نان ‪Mizirgir:‬‬ ‫زمزمه کردن ‪Mizmizandin:‬‬ ‫شاشيدن‪Mîztin :‬‬ ‫موبايل ‪ /‬تلفن همراه‪Mobîlya :‬‬ ‫مهلت ‪Moledan:‬‬ ‫مهلت‪Molet :‬‬ ‫مهر کردن ‪ /‬تاييد کردن‪Mor kirin :‬‬ ‫مه ‪ /‬مه آلود ‪Moran:‬‬ ‫مهر ‪ /‬رنگ بور‪Mor :‬‬ ‫پياله ‪Motik:‬‬ ‫انگيزه‪Motîv :‬‬ ‫موز‪ /‬زنبورعسل ‪Moz :‬‬ ‫ساندويچ‪Mozî :‬‬ ‫کرک‪ /‬مو ‪Mû :‬‬ ‫خميده به جلو ‪Mûd:‬‬ ‫مداخله‪Mudaxale :‬‬ ‫مهندس‪Muhendis :‬‬ ‫مهلت‪Mulet :‬‬ ‫مراقب بودن‪Muqate bûn :‬‬ ‫گوشه گير‪ /‬منزوي ‪Mûş :‬‬ ‫موکل‪Muwekîl :‬‬ ‫اعتراف کردن ‪Muxir hatin :‬‬ ‫دهيار‪ /‬مسئول ده ‪Muxtar :‬‬ ‫موزه‪Mûzexane :‬‬ ‫موسيقي رپ‪Mûzîka rapê :‬‬

‫‪78‬‬

‫مرغ ‪Mirîşk :‬‬ ‫مرده شور ‪ /‬غسال ‪Mirîşûr:‬‬ ‫شاهزادگي ‪ /‬اميري ‪Mîritî:‬‬ ‫آدم ‪ /‬انسان ‪Mirov:‬‬ ‫انسانيت ‪ /‬بشريت‪Mirovahî :‬‬ ‫انسانيت ‪Mirovantî:‬‬ ‫انسانيت ‪Mirovatî:‬‬ ‫انسان دوستي ‪Mirovî:‬‬ ‫آدم خواري ‪Mirovxwarî:‬‬ ‫آدم خوار‪Mirovxwar :‬‬ ‫نام خوراکي محلي ‪Mirtoxe:‬‬ ‫زردآلو ‪Miş miş / zerdele :‬‬ ‫مس ‪Mîs :‬‬ ‫مهمان‪Misafir :‬‬ ‫معبد زرتشتيان ‪Mise :‬‬ ‫مسلمان‪Misilman :‬‬ ‫مسلمانيت ‪Misilmanetî:‬‬ ‫مسلمان بودن ‪Misilmanî:‬‬ ‫آفتابه ‪Misîn:‬‬ ‫موش‪Mişk :‬‬ ‫مشت ‪Mist:‬‬ ‫مشت کردن ‪Mist kirin:‬‬ ‫مشت زدن ‪Mist lêdan:‬‬ ‫بازي بکس ‪Mistanê:‬‬ ‫مصطفي‪Mistefa :‬‬ ‫دسته گياه‪Miştî :‬‬ ‫مشتي ‪Mistikî:‬‬ ‫مکيدن‪ /‬جذب کردن ‪Miştin:‬‬ ‫ادرار کردن ‪Mîstin:‬‬ ‫اسطوره شناسي ‪Mîtolojî:‬‬ ‫متاسف‪/‬متاسفانه ‪Mixabin:‬‬ ‫کشور ميانمار ‪Mîyanmar:‬‬ ‫ميو ميو کردن‪Mîyemû kirin :‬‬

‫نام بردن ‪ /‬ذکر کردن ‪Nav lê birin:‬‬ ‫نام نهادن ‪ /‬نامگذاري کردن‪Nav lê kiriye :‬‬ ‫اسم ‪ /‬ميان ‪ /‬وسط‪Nav :‬‬ ‫نام بردن‪Navandin :‬‬ ‫مکث ‪ /‬فاصله ‪ /‬وسط ‪Navber:‬‬ ‫بين ‪ /‬ميان ‪ /‬وسط‪Navbeyn :‬‬ ‫وساطت‪Navbeynkarî :‬‬ ‫نامبرده ‪ /‬مذکور‪Navborî :‬‬ ‫منطقه‪Navçe :‬‬ ‫منطقه اي‪Navçeyî :‬‬ ‫وساطت‪Navçîtî :‬‬ ‫واسطه ‪Navçiyar:‬‬ ‫مشهوريت ‪ /‬برجستگي‪Navdaretî :‬‬ ‫مشهوري ‪Navdarî:‬‬ ‫مشهور‪Navdar :‬‬ ‫اسم دستورري‪Navdêr :‬‬ ‫اسم معني ‪Navê razber:‬‬ ‫مرکزي‪Navendî :‬‬ ‫بينابين ‪ /‬کشاکش ‪ /‬مرکز‪Navend :‬‬ ‫محتوي ‪ /‬فهرست مطالب‪Naverok :‬‬ ‫وسيله ( ارتباط ) ‪ /‬وسط‪Navgîn :‬‬ ‫وسط ‪ /‬ميانه ‪ /‬مرکز‪Navîn :‬‬ ‫گودي بين دوکوه يا تپه يا دشت‪Navkûr :‬‬ ‫بين المللي‪Navnetewetî :‬‬ ‫بين المللي ‪Navneteweyî‬‬ ‫بين المللي‪Navnetewî :‬‬ ‫مشخصات ‪ /‬آدرس ‪Navnîşan:‬‬ ‫هسته اي ‪ /‬مرکزي ‪Navokî:‬‬ ‫الي ران ‪ /‬ميان ران‪Navran :‬‬ ‫داخلي ‪ /‬دروني‪Navxweyî :‬‬ ‫ناز کردن‪Nazandin/ Naz kirin :‬‬ ‫نازدار‪ /‬داراي ناز‪ /‬نامي زنانه در کردي‪Nazdar :‬‬ ‫نازه ‪ /‬نامي زنانه در کردي‪Nazê :‬‬

‫‪79‬‬

‫موسيقيدان‪Mûzîkjen :‬‬ ‫موسيقي‪Muzîk :‬‬

‫‪N‬‬ ‫ناچار ‪Naçar:‬‬ ‫ناچاري ‪Naçarî:‬‬ ‫خصومت ‪ /‬دشمني ‪ /‬اختالف ‪Nakokî:‬‬ ‫ناله کردن ‪ /‬فرياد کشيدن ‪Nalîn:‬‬ ‫نامه ‪Name:‬‬ ‫نامه نوشتن‪Name nivîsîn :‬‬ ‫نان‪Nan :‬‬ ‫نان دار ‪ /‬مهمان نواز ‪Nandar:‬‬ ‫مهمان نوازي‪Nandaretî :‬‬ ‫آشپز ‪ /‬نانوا‪Nanpêj :‬‬ ‫اسم کردي دخترانه‪Narê :‬‬ ‫پرهيز ‪ /‬خودداري ‪Narînî:‬‬ ‫شيرين ‪ /‬جذاب از نظر قيافه و ظاهر‪Narîn :‬‬ ‫آشنا ‪Nas :‬‬ ‫شناخته شده ‪Nasandî:‬‬ ‫معرفي کردن ‪ /‬شناساندن ‪Nasandin:‬‬ ‫آشنا‪Nasîner :‬‬ ‫آشنايي دادن ‪ /‬شناختن‪Nasîn :‬‬ ‫فرغون ‪Nasirqe:‬‬ ‫آشنا‪Nasiyar :‬‬ ‫آشنايي‪Nasî :‬‬ ‫ناشي ‪ /‬بي تجربه‪Naşî :‬‬ ‫آشنا ‪Naskirî :‬‬ ‫شناسنامه ‪ /‬هويت‪Nasname :‬‬ ‫نام خانوادگي ‪ /‬فاميلي ‪ /‬لقب ‪Nasnav:‬‬ ‫تلمبه زدن‪Nasûs kirin :‬‬ ‫تلمبه بادي‪Nasûs :‬‬ ‫ناسيوناليسم‪Nasyonalîzm :‬‬

‫غير کرد‪Nekurd :‬‬ ‫غايب ‪Neliwir:‬‬ ‫نم ‪ /‬رطوبت ‪Nem:‬‬ ‫نماندن ‪ /‬نابودي‪Neman :‬‬ ‫بويژه ‪ /‬مخصوصا ‪Nemaze:‬‬ ‫هنوز‪Nema :‬‬ ‫زنده ‪ /‬جاويدان‪Nemir :‬‬ ‫ناخن ‪Nênûk :‬‬ ‫ناخن گير‪Nênûkbir :‬‬ ‫زشت ‪ /‬ناپاک ‪ /‬بد‪Nepak :‬‬ ‫غير استاندارد ‪ /‬نسنجيده‪Nepîvan :‬‬ ‫سربااليي‪Neqew :‬‬ ‫نقش و نگار کردن ‪ /‬آراستن‪Neqişandin :‬‬ ‫قراردادن ‪ /‬نقش بستن‪Neqişîn :‬‬ ‫طريقت صوفي هاي نقشبندي‪Neqşbendî :‬‬ ‫کبک نر‪Nêrekew :‬‬ ‫نرگس‪ /‬نام گلي ‪ /‬نامي دخترانه‪Nêrgis :‬‬ ‫بزنر‪Nêrî :‬‬ ‫بد ‪ /‬زشت‪Nerind :‬‬ ‫ديدگاه ‪ /‬مراقبت‪Nêrîn :‬‬ ‫نر ‪ /‬مذکر‪Nêr :‬‬ ‫مريضي ‪ /‬بيماري‪Nesaxî :‬‬ ‫بيمار ‪ /‬مريض‪Nesax :‬‬ ‫مليت پرست ‪ /‬ملي گرا‪Neteweperest :‬‬ ‫ملي گرايي ‪Neteweperestî:‬‬ ‫ميهن پرستي‪Neteweperwerî :‬‬ ‫ملي‪Neteweyî :‬‬ ‫مليت‪Netewe :‬‬ ‫نتيجه ‪ /‬سرانجام‪Netîce :‬‬ ‫شجاع‪Netirs :‬‬ ‫ميان ‪ /‬وسط‪Nêvber :‬‬ ‫پرهيز کننده ‪Nevexwar:‬‬ ‫دره‪Newal :‬‬

‫‪80‬‬

‫نازک ‪ /‬ظريف‪Nazik :‬‬ ‫نازکي ‪ /‬ظرافت‪Nazikatî :‬‬ ‫نازيسم‪Nazîzm :‬‬ ‫ناز‪Naz :‬‬ ‫نه ‪ /‬نخير‪Na :‬‬ ‫پرهيز کردن ‪Ne kirin:‬‬ ‫نه ‪Ne :‬‬ ‫بد ‪ /‬خراب ‪ /‬بد حال‪Nebaş :‬‬ ‫نشدن‪Nebûn :‬‬ ‫بدي کردن ‪Neçakî kirin:‬‬ ‫فقير بودن ‪ /‬ناچار بودن ‪Neçar bûn:‬‬ ‫ناچاري ‪ /‬بيچارگي‪Neçarî :‬‬ ‫شکارگاه ‪Nêçîrgeh:‬‬ ‫نيجريه‪Nêcirîye :‬‬ ‫شکارگري ‪Nêçîrvanî:‬‬ ‫شکارچي‪Nêçîrvan :‬‬ ‫شکار‪Nêçîr :‬‬ ‫نفر‪ /‬واحد شمارش ‪Nefer:‬‬ ‫نفس حبس کردن‪Nefes girtin :‬‬ ‫نفس کشيدن‪Nefes kişandin :‬‬ ‫نفس‪Nefes :‬‬ ‫پتروشيميايي‪Neftûkîmyayî :‬‬ ‫غايب ‪Nehatî:‬‬ ‫جلوگيري کردن ‪Nehêlan:‬‬ ‫ظلم ‪ /‬بي عدالتي‪Neheqî :‬‬ ‫نارفيق ‪ /‬نااهل ‪Nehez:‬‬ ‫نهمين‪Nehimîn :‬‬ ‫نهصد‪Nehsed :‬‬ ‫نحس‪ /‬شوم‪Nehs :‬‬ ‫نود‪Nehvêd :‬‬ ‫عدد نه ‪Neh:‬‬ ‫ناکار‪Nekar :‬‬ ‫پرهيز کردن ‪Nekirin:‬‬

‫نزديک‪Nêz :‬‬ ‫حرف منفي ساز در ابتداي افعال‪Ne :‬‬ ‫گره ‪ /‬برجستگي ‪Niçik:‬‬ ‫نسل‪Nifş :‬‬ ‫نگارساز‪Nîgarkêş :‬‬ ‫تصوير‪ /‬تابلو‪Nîgar :‬‬ ‫حاال ‪ /‬اکنون ‪ /‬حال‪Niha :‬‬ ‫منتظر ‪Nihêryar:‬‬ ‫نژاد پرستي‪Nijadperestî :‬‬ ‫نژادپرست‪Nijadperest :‬‬ ‫نمره ‪ /‬تعداد‪Nimre :‬‬ ‫نمونه ‪ /‬الگو‪Nimûne :‬‬ ‫نيست‪Nîne :‬‬ ‫بحث کردن‪Nîqaş kirin :‬‬ ‫بحث کننده ‪Nîqaşkar:‬‬ ‫بحثي‪Nîqaşkî :‬‬ ‫بحث کننده ‪Nîqaşvan:‬‬ ‫بحث کننده‪Nîqaşyar :‬‬ ‫بحث‪ /‬تبادل نظر‪Nîqaş :‬‬ ‫حک کردن‪Niqir kirin :‬‬ ‫غيبت کردن‪Niqit kirin :‬‬ ‫غيبت ‪ /‬بدگويي‪Niqit :‬‬ ‫آسيب‪Niqûr :‬‬ ‫ارزش ‪ /‬قيمت‪Nirx :‬‬ ‫ارزشيابي کردن ‪ /‬ارزيابي کردن ‪Nirxandin:‬‬ ‫ارزيابي ‪ /‬ارزشيابي‪Nirxîn :‬‬ ‫ارزيابي کننده ‪ /‬تحليل کننده‪Nirxyar :‬‬ ‫نشان دادن‪Nîşan dan :‬‬ ‫نشان کردن‪ /‬عالمت گذاري کردن‪ /‬مشخص ‪Nîşan kirin:‬‬ ‫کردن‬ ‫نشان‪ /‬عالمت ‪/‬مشخصه‪Nîşan :‬‬ ‫نشاني‪ /‬مراسم شب حنابندان عروس‪Nîşanî :‬‬ ‫عالمت‪Nîşankî :‬‬

‫‪81‬‬

‫امتناع کننده‪Newan :‬‬ ‫ترس ‪ /‬بزدلي‪Newêrekî :‬‬ ‫ترسو‪Newêrek :‬‬ ‫ترسو‪Newêr :‬‬ ‫پهلو‪Newq :‬‬ ‫به ويژه ‪ /‬مخصوصا‪Nexasim :‬‬ ‫نقشه‪Nexşe :‬‬ ‫بيسواد‪Nexwendî :‬‬ ‫بيماري ‪Nexweşî:‬‬ ‫بيمارستان‪Nexweşxane :‬‬ ‫بيمار‪Nexweş :‬‬ ‫خيانت ‪Neyaretî:‬‬ ‫خائني ‪Neyarî:‬‬ ‫دشمن ‪ /‬خصم‪Neyar :‬‬ ‫ناهنجار ‪ /‬غير عادي ‪Neyasayî:‬‬ ‫ناهنجاري ‪Neyasayîtî‬‬ ‫منفي‪Neyînî :‬‬ ‫آينه‪Neynûk :‬‬ ‫ناخن گير‪Neynûkbir :‬‬ ‫نادان بودن (شدن) ‪Nezan bûn:‬‬ ‫نادان کردن ‪ /‬نادان به بار آوردن‪Nezan kirin :‬‬ ‫ناداني‪Nezanetî :‬‬ ‫ناداني ‪ /‬حماقت‪Nezanî :‬‬ ‫نادان‪ /‬جاهل‪Nezan :‬‬ ‫عدم شفافيت‪Nezelaletî :‬‬ ‫ابهام ‪ /‬گل آلود بودن ‪ /‬عدم شفافيت ‪Nezelalî:‬‬ ‫گل آلود ‪Nezelal:‬‬ ‫نزديک کردن‪Nêzîk kirin :‬‬ ‫نظر ‪ /‬ديدگاه‪Nêzîkahî :‬‬ ‫نزديکي‪ /‬خويشاوندي ‪Nêzîkî:‬‬ ‫نزديک‪Nêzik :‬‬ ‫نزديک‪Nêzîk :‬‬ ‫نزديک ‪ /‬صميمي‪Nezûk :‬‬

‫سر پوش گذاشتن ‪ /‬پوشاندن ‪Nixamtin:‬‬ ‫بارندگي‪Nixte :‬‬ ‫قسمت پايين دامنه کوه ‪Nizar‬‬ ‫پايين آمدن ‪ /‬تحقير شدن ;‪Nizim bûn‬‬ ‫پايين آوردن ‪ /‬تحقير کردن‪Nizim kirin :‬‬ ‫کوتاهي ‪ /‬کم ارتفاعي ‪Nizimatî:‬‬ ‫کم ارتفاعي‪Nizimkî :‬‬ ‫کم ارتفاع‪Nizim :‬‬ ‫کم ارتفاع بودن ‪ /‬کم ارتفاع شدن‪Nizm bûn :‬‬ ‫نزول ‪ /‬مال حرام‪Nizûl :‬‬ ‫نخود ‪Nok:‬‬ ‫آبله مرغان‪Nokolreş :‬‬ ‫عادي شدن ‪ /‬عادي بودن‪Normalîze bûn :‬‬ ‫عادي ساختن ‪ /‬عادي سازي کردن‪Normalîze kirin :‬‬ ‫نوش جان‪Noşê can :‬‬ ‫فرزند اول ‪ /‬رزند بزرگ‪Noxêrî :‬‬ ‫تجديد کردن ‪ /‬نوکردن‪Nû kirin :‬‬ ‫نوبهار‪ /‬نامي دخترانه‪Nubahar :‬‬ ‫خبرنگاري‪Nûçevanî :‬‬ ‫گوينده خبر ‪ /‬خبرنگار‪Nûçevan :‬‬ ‫خبر ‪ /‬اخبار‪Nûçe :‬‬ ‫حاال ‪ /‬اکنون‪Nuha :‬‬ ‫نو ‪ /‬تازه‪Nuh :‬‬ ‫مائده ‪ /‬طعام بهشتي‪ /‬ماده غذايي خوشمزه‪Nuj :‬‬ ‫مائده ‪ /‬طعام بهشتي‪ /‬ماده غذايي خوشمزه‪Nujdayî :‬‬ ‫تازگي ‪ /‬جديدي ‪ /‬مدرني ‪Nûjenahî‬‬ ‫نوگرايي‪Nûjenî :‬‬ ‫معاصر ‪ /‬جديد‪Nûjen :‬‬ ‫تازه کار‪ /‬مبتدي‪Nukar :‬‬ ‫تازه کاري ‪Nûkarî:‬‬ ‫تجديد کردن‪ /‬نوکردن‪Nukirin :‬‬ ‫هسته اي ‪ /‬اتمي‪Nûklerî :‬‬ ‫نخود‪Nuk :‬‬

‫‪82‬‬

‫نشان گذاري شده ‪ /‬عالمت گذاري شده‪Nîşankî :‬‬ ‫ماه کردي برابرآوريل‪Nîsan :‬‬ ‫جا ‪ /‬محل ‪ /‬مکان ‪Nişîngeh:‬‬ ‫زير نگه داشتن ‪Nişîv kirin:‬‬ ‫زيرين‪ /‬پايين(صفت)‪Nişiv :‬‬ ‫ناگهان‪Nişkêwe :‬‬ ‫ناگهان ‪ /‬سرزده ‪Nişkî:‬‬ ‫ناگهاني ‪ /‬سرزدگي ‪Nişkîtî‬‬ ‫اهل ‪ /‬ساکن‪Niştecih :‬‬ ‫تيز ‪ /‬نوک تيز‪Nişter :‬‬ ‫ميهني ‪ /‬ملي ‪Nîştimanetî:‬‬ ‫ميهني ‪ /‬ملي‪Niştimanî :‬‬ ‫ميهن پرست‪Niştîmanperwer :‬‬ ‫ميهن‪Nîştiman :‬‬ ‫نصف ‪ /‬نيم ‪Nîv:‬‬ ‫ناقص ‪ /‬نيمه ‪ /‬نصفه‪Nîvcî :‬‬ ‫وسط ‪ /‬ميان ‪Nîvek:‬‬ ‫نصف کردن‪Nîvî kirin :‬‬ ‫لحاف ‪ /‬خوابيدن‪Nivîn :‬‬ ‫بن فعل نوشتن‪Nivîs :‬‬ ‫نوشتن‪Nivîsanidin :‬‬ ‫مقاله ‪ /‬نوشته‪Nivîsar :‬‬ ‫نوشتن ‪ /‬مقاله ‪ /‬نوشته‪Nivîsin :‬‬ ‫ناقص کردن‪Nivîşkan kirin :‬‬ ‫ناقص‪Nivîşkan :‬‬ ‫نويسندگي‪Nivîskaretî :‬‬ ‫نويسندگي‪Nivîskarî :‬‬ ‫نويسنده‪Nivîskar :‬‬ ‫نوشتاري ‪Nivîskî:‬‬ ‫نويسنده ‪Nivîsyar :‬‬ ‫نصفي‪Nîvî :‬‬ ‫نصف روز‪ /‬ظهر‪Nîvroj :‬‬ ‫نيمه مستقل‪Nîvxweser :‬‬

‫خداحافظي ‪ /‬به سالمت ‪Oxir:‬‬

‫‪P‬‬ ‫شاه در بازي ورق ‪Papas:‬‬ ‫پهن ‪ /‬وسيع ‪Pan:‬‬ ‫پاپ ‪Pap:‬‬ ‫دفاع کردن ‪ /‬حمايت کردن ‪Parastin:‬‬ ‫استان ‪Parêzgeh:‬‬ ‫محافظ ‪Parêzvan:‬‬ ‫محافظت ‪Parêzvanî:‬‬ ‫پارسال ‪ /‬بخش ‪ /‬قسمت‪Par :‬‬ ‫پشت ‪ /‬عقب ‪ /‬بعد ‪Paş:‬‬ ‫عقب انداختن ‪ /‬پس انداز کردن ‪ /‬به تعويق ‪Paş xistin:‬‬ ‫انداختن‬ ‫پادشاه ‪ /‬سلطان ‪Paşa:‬‬ ‫بعداً ‪ /‬سپس ‪Paşanê:‬‬ ‫سپس ‪ /‬بعدا‪Paşê :‬‬ ‫عقب عقب ‪Paşepêl / Paşopêl:‬‬ ‫آينده ‪Paşeroj:‬‬ ‫آينده ‪Paşeroj:‬‬ ‫پادشاهي‪Paşetî :‬‬ ‫پاسبان ‪ /‬نگهبان‪Pasevan :‬‬ ‫وعده عصرانه ‪ /‬هنگام عصر ‪Paşfiravîn:‬‬ ‫بعد از ‪ /‬عقب ‪ /‬پشت ‪Paşî:‬‬ ‫آغوش ‪ /‬بغل‪Paşil :‬‬ ‫نهايي ‪ /‬آخرين ‪ /‬پايان ‪ /‬بعدي ‪Paşîn:‬‬ ‫وعده سحري ‪ /‬هنگام سحر ‪ /‬بعد از شام ‪Paşîv:‬‬ ‫عقب ماندن‪Paşketin :‬‬ ‫نام خانوادگي ‪Paşnav:‬‬ ‫عقب عقب ‪Paşpalî:‬‬ ‫عقب عقب رفتن ‪ /‬عقب عقب حرکت کردن ‪Paşpalî çûn:‬‬ ‫به عقب برگشتن ‪ /‬عقب نشيني کردن ‪Paşpalî hatin:‬‬

‫‪83‬‬

‫تظاهرات‪Numayîş :‬‬ ‫نمره ‪ /‬امتياز ‪Numre:‬‬ ‫نماينده ‪Nûner:‬‬ ‫نماينده کردن‪Nûner kirin :‬‬ ‫نمايندگي ‪Nûnerî:‬‬ ‫نمايندگي‪Nûnertî :‬‬ ‫نماينده‪Nûner :‬‬ ‫نوش جان کردن‪Nûşe can kirin :‬‬ ‫به هم پيوستن ‪Nûsikandin:‬‬ ‫نوش‪Nûş :‬‬ ‫تازه ‪ /‬نو‪Nû :‬‬ ‫نو‪ /‬جديد‪Nu :‬‬ ‫سازمان ملل‪NY :‬‬

‫‪O‬‬ ‫اتاق ‪Ode:‬‬ ‫دين ‪Ol:‬‬ ‫ديندار ‪ /‬روحاني ‪Oldar:‬‬ ‫دينداري ‪ /‬ديانت ‪Oldaretî:‬‬ ‫ديانت ‪Oldarî:‬‬ ‫صومعه ‪ /‬دير ‪Olxane:‬‬ ‫عمليات‪Operasyon :‬‬ ‫ارتش‪Ordî :‬‬ ‫سازمان‪Organizasyon :‬‬ ‫اندام ‪ /‬سازمان‪Organ :‬‬ ‫غريدن‪Orrîn :‬‬ ‫غريدن‪Orrînî kirin :‬‬ ‫هتل ‪Otêl:‬‬ ‫خودمختار‪Otonom :‬‬ ‫قدرت ‪ /‬اقتدار‪Otorîte :‬‬ ‫بهانه ‪Ovane:‬‬ ‫بهانه گرفتن ‪Ovane girtin:‬‬

‫پهن ‪ /‬وسيع ‪Pehn:‬‬ ‫اقيانوس ‪Pehnav:‬‬ ‫پختن‪Pehtin :‬‬ ‫پختن ‪Pêjîn:‬‬ ‫قابل قبول ‪ /‬قابل پذيرش‪Pejiranbar :‬‬ ‫قبول کردن ‪ /‬قبوالندن ‪Pejirandin:‬‬ ‫قابل پذيرش ‪Pejirbar:‬‬ ‫قبول ‪ /‬پذيرفته شده ‪Pejirî:‬‬ ‫قبول کردن ‪Pejirîn:‬‬ ‫پذيرش ‪ /‬پذيرش ‪Pejirîn:‬‬ ‫قابليت پذيرش ‪Pejirinîtî:‬‬ ‫خواهان پذيرش ‪Pejirînxwaz:‬‬ ‫بدست آورن ‪ /‬انجام دادن ‪ /‬از پس ‪ ...‬برآمدن‪Pêk anîn :‬‬ ‫تشکيل شدن ‪ /‬درست شدن‪Pêk hatin :‬‬ ‫تطبيق دادن ‪ /‬وفق دادن ‪Pêk hînan:‬‬ ‫جمع کردن ‪Pêk xistin:‬‬ ‫تحقق بخشيدن ‪ /‬انجام دادن‪Pêkanîn :‬‬ ‫توانا ‪ /‬اليق ‪Pêkar:‬‬ ‫مسخره ‪ /‬دلقک ‪Pêkenîk:‬‬ ‫خنديدن ‪ /‬مسخره ‪ /‬دلقک ‪Pêkenîn:‬‬ ‫مسخره ‪ /‬طنز ‪Pêkenînî:‬‬ ‫مبتال شدن ‪ /‬دچار شدن ‪Pêketin:‬‬ ‫تحقق يافتن ‪Pêkhatin:‬‬ ‫بدست آمده ‪ /‬ايجاد شده ‪ /‬تحقق يافته‪Pêkhatî :‬‬ ‫مجرب ‪ /‬باتجربه ‪Pêkirî:‬‬ ‫چسبيده ‪ /‬باهم ‪Pêkva:‬‬ ‫باهم ‪ /‬چسپيده ‪Pêkve:‬‬ ‫با هم بودن ‪ /‬پيوسته بودن ‪Pêkve bûn:‬‬ ‫برگ ‪ /‬برگه ‪Pel:‬‬ ‫موج ‪Pêl:‬‬ ‫پراکنده ‪Pelaş:‬‬ ‫پراکنده ‪ /‬پخش ‪Pelate:‬‬ ‫پراکنده کردن ‪ /‬پخش کردن ‪Pelate kirin:‬‬

‫‪84‬‬

‫پسوند‪Paşpirtik :‬‬ ‫يقه‪Pastî :‬‬ ‫يقه باز ‪Pastîvekirî:‬‬ ‫سپس ‪ /‬عقب ‪Paşve:‬‬ ‫عقب نشيني کردن ‪ /‬عقب رفتن ‪Paşve çûn:‬‬ ‫پسرو ‪ /‬سنتگرا ‪Paşverû:‬‬ ‫سنتي ‪ /‬عقب مانده ‪ /‬تنگ نظر‪Paşverû :‬‬ ‫يقه‪Patik :‬‬ ‫يقه ‪ /‬پس گردن‪Patik :‬‬ ‫پختن ‪Patin:‬‬ ‫بلند مرتبه‪ /‬بلند رتبه ‪Payeberz‬‬ ‫پاييزي ‪ /‬مخصوص پاييز ‪Payîze:‬‬ ‫پاييز‪Payîz :‬‬ ‫پايتخت ‪ /‬مرکز‪Paytext :‬‬ ‫پا ‪Pê:‬‬ ‫ياد دادن ‪Pê kirin:‬‬ ‫لگد کردن ‪ /‬زير پا گرفتن ‪Pê lê kirin:‬‬ ‫کليک کردن ‪ /‬نقض کردن ‪Pê li ser … kirin:‬‬ ‫همراهي کردن ‪Pê ra çûn:‬‬ ‫همراه ماندن‪Pê ra man :‬‬ ‫( کسي را) به جان کسي انداختن‪Pê venandin :‬‬ ‫اع تماد ‪Pêbawerî :‬‬ ‫باندپيچي کردن ‪Pêçan:‬‬ ‫پيچيدن ‪ /‬پيچاندن ‪Pêçandin:‬‬ ‫قنداق بچه ‪ /‬بسته ‪Pêçek:‬‬ ‫انگشت ‪Pêçî: :‬‬ ‫جثه ‪ /‬اندام ‪ /‬عضو ‪Pêçik:‬‬ ‫قنداق بچه ‪Pêçolk:‬‬ ‫پديده ‪ /‬واقعه ‪Pêdîdê:‬‬ ‫ضرورت ‪ /‬نياز‪Pêdivî :‬‬ ‫سنگين ‪ /‬کند ‪ /‬آبستن ‪ /‬حامله ‪Pêgiran:‬‬ ‫پهلوان ‪Pehlewan:‬‬ ‫پهلواني‪Pehlewanî :‬‬

‫گام ‪ /‬قدم ‪Pêngav:‬‬ ‫پنير ‪Penîr:‬‬ ‫خودکار‪Pênivîs :‬‬ ‫پنج شنبه‪Pênşemî :‬‬ ‫قلم ‪Pênûsê:‬‬ ‫خودکار ‪ /‬قلم‪Pênus :‬‬ ‫لگد کردن ‪ /‬زير پا کردن ‪ /‬نقض کردن ‪Pêpes kirin:‬‬ ‫له شده ‪ /‬نقض شده‪Pêpeskirî :‬‬ ‫پر ‪Per:‬‬ ‫پريروز ‪Pêr:‬‬ ‫پيار سال ‪ /‬دو سال قبل‪Pêrar :‬‬ ‫نفخ ‪Perçan:‬‬ ‫پارچه ‪Perçe:‬‬ ‫تقسيم شدن ‪ /‬تقسيم بودن ‪ /‬تکه تکه شدن ‪Perçe bûn: /‬‬ ‫تکه تکه بودن‬ ‫تقسيم کردن ‪ /‬تکه تکه کردن‪Perçe kirin :‬‬ ‫تکه تکه شدن‪Perçe perçe bûn :‬‬ ‫پارچه ‪ /‬قسمت ‪ /‬تکه‪Perçe :‬‬ ‫له کردن ‪Perçiqandin:‬‬ ‫باد کردن ‪ /‬ورم کردن ‪Perçivîn:‬‬ ‫پرده ‪Perde:‬‬ ‫پرده ساز ‪Perde saz:‬‬ ‫تکه هاي چوب براي ساختن سقف خانه ها ‪Perdik:‬‬ ‫پول ‪Pere:‬‬ ‫حرمسرا ‪ /‬دربار‪Perestgeh :‬‬ ‫معبد‪Perestgeh :‬‬ ‫نظام اداري‪Pergala îdarî :‬‬ ‫نظام ‪ /‬سامانه‪Pergal :‬‬ ‫مواجه شدن‪Pêrgî bûn :‬‬ ‫جفت شدن ‪ /‬آميزش کردن (براي حيوانات کاربرد ‪Perîn:‬‬ ‫دارد)‬ ‫افسرده ‪ /‬پريشان ‪Perîşe:‬‬ ‫پريشان بودن ‪ /‬پريشان شدن ‪Perîşe bûn:‬‬

‫‪85‬‬

‫کفش ‪Pêlav:‬‬ ‫زياد ‪ /‬فراوان‪Pelesing :‬‬ ‫نوعي گياه هرز ‪Pelex:‬‬ ‫برگ ‪Pelg:‬‬ ‫نوعي گياه با برگهايي پهن ‪Pelgpan:‬‬ ‫بازي کردن ‪ /‬به بازي گرفتن ‪Pêlîstin:‬‬ ‫اسباب بازي ‪ /‬آلت بازي ‪Pêlîstok:‬‬ ‫بازيچه‪Pêlîstok :‬‬ ‫له شدن ‪Pêlixîn:‬‬ ‫سنگ بزرگ ‪Pell:‬‬ ‫کته ‪ /‬خمير ‪Pelû:‬‬ ‫پنبه اي ‪ /‬رنگ صورتي ‪Pembeyî:‬‬ ‫پنبه‪Pembe :‬‬ ‫پنبه ‪Pembû:‬‬ ‫پناهنده ‪Penaber:‬‬ ‫پناهنده شدن ‪ /‬آواره شدن ‪Penaber bûn:‬‬ ‫پناهنده کردن ‪ /‬آواره کردن‪Penaber kirin :‬‬ ‫پناهندگي ‪Penaberî:‬‬ ‫هويت ‪ /‬شناسنامه ‪Pênase:‬‬ ‫هويت ‪ /‬شناسه‪Pênase :‬‬ ‫شناسنامه ‪ /‬کات شناسايي‪Pênasname :‬‬ ‫پر ‪ /‬بال ‪Penc:‬‬ ‫پنج ‪Pênc:‬‬ ‫پنجه ‪Pence:‬‬ ‫پنجه ‪Pence:‬‬ ‫پنجره ‪Pencere:‬‬ ‫سرطان ‪ /‬بيماري سرطان ‪Penceşêr:‬‬ ‫پنجاه ‪Pêncî:‬‬ ‫پنجول ‪ /‬بال ‪Pencik:‬‬ ‫چنگول زدن ‪Pencirûk kirin:‬‬ ‫پنج شنبه ‪Pêncşem:‬‬ ‫پند ‪ /‬نصيحت ‪Pend:‬‬ ‫پنير‪Penêr :‬‬

‫پيشاهنگ ‪ /‬رهبر ‪Pêşengî:‬‬ ‫نمايشگاه‪Pêşengî :‬‬ ‫آينده ‪Pêşeroj:‬‬ ‫کار ‪ /‬حرفه ‪ /‬عادت‪Pêşe :‬‬ ‫پيشگيري ‪ /‬جلوگيري‪Pêşgirî :‬‬ ‫پيشگيري کردن ‪ /‬جلوگيري کردن ‪Pêşgirî kirin:‬‬ ‫حرف اضافه ‪ /‬جلوگيري کننده‪Pêşgir :‬‬ ‫مقدمه ‪ /‬پيشگفتار ‪Pêşgotar:‬‬ ‫پيشگفتار ‪ /‬مقدمه‪Pêşgotin :‬‬ ‫رويداد ‪ /‬پيشامد ‪Pêşhat:‬‬ ‫پيشرفته ‪ /‬پيش آمده‪Pêşhatî :‬‬ ‫عادت ‪ /‬پيش ‪ /‬اول ‪Pêşî:‬‬ ‫جلوگيري کردن ‪ /‬جلوي ‪ ...‬را گرفتن‪Pêşî girtin :‬‬ ‫راه را باز کردن ‪ /‬هموار کردن‪Pêşî vekirin :‬‬ ‫مدح ‪ /‬ستايش ‪Pesin:‬‬ ‫قبلي ‪ /‬اولي‪Pêşîn :‬‬ ‫تقديم کردن ‪ /‬هديه دادن‪Pêşkêş kirin :‬‬ ‫هديه ‪ /‬پيشکشي ‪Pêşkêşî:‬‬ ‫مجري‪Pêşkêşker :‬‬ ‫تقديم کننده ‪ /‬مجري ‪Pêşkêşvan:‬‬ ‫مجريگري کردن ‪ /‬اجرا کردن‪Pêşkêşvanî :‬‬ ‫پيشرفته ‪Pêşketî:‬‬ ‫پيشرفت‪Pêşketin :‬‬ ‫فدايي ‪ /‬پيشمرگ ‪Pêşmerg:‬‬ ‫فدايي بودن ‪ /‬پيشمرگ بودن ‪Pêşmerg bûn:‬‬ ‫پيشمرگ کردن ‪Pêşmerg kirin:‬‬ ‫پيشمرگه ‪ /‬نيروي نظامي کُرد ‪Pêşmerge:‬‬ ‫ستايش کردن ‪Pesn kirin:‬‬ ‫پيشنهاد کردن ‪Pêşnêrî kirin:‬‬ ‫پيشنهاد ‪Pêşnîyar:‬‬ ‫پيشنهاد کردن‪Pêşniyar kirin :‬‬ ‫پيشوند‪Pêşpirtik :‬‬ ‫فشار ‪Pestên:‬‬

‫‪86‬‬

‫پريشان کردن ‪Perîşe kirin:‬‬ ‫پاره پاره کردن ‪Peritandin:‬‬ ‫پاره پاره شدن ‪Peritîn:‬‬ ‫بحث کردن ‪ /‬غلتيدن ‪Perpitîn:‬‬ ‫پر‪ /‬ورقه کاغذ ‪ /‬بال ‪Perr:‬‬ ‫اليه باسن‪Perrî :‬‬ ‫کتاب ‪Pertûk:‬‬ ‫پارچه ‪Perû:‬‬ ‫پرور ‪Perwer:‬‬ ‫تعليم ديدن ‪ /‬آموزش ديدن ‪Perwerde bûn:‬‬ ‫آموزش دادن ‪ /‬تعليم دادن ‪Perwerde kirin:‬‬ ‫آموزش ‪ /‬تعليم‪Perwerde :‬‬ ‫آموزش ‪ /‬پرورش‪Perwerde :‬‬ ‫پروري ‪ /‬پرورش‪Perwer :‬‬ ‫انبار ‪ /‬بايگاني‪Perxav :‬‬ ‫انبار ‪ /‬بايگاني‪Perxwaw :‬‬ ‫کاغذ ‪ /‬پر ‪ /‬بال‪Per :‬‬ ‫پيش ‪ /‬جلو ‪Pêş:‬‬ ‫جلو رفتن ‪ /‬پيش رفتن ‪Pêş da çûn:‬‬ ‫جلو افتادن ‪ /‬پيشي گرفتن ‪Pêş ketin:‬‬ ‫جلو رفتن ‪ /‬پيش رفتن ‪Pêş va çûn:‬‬ ‫نمايش دادن ‪ /‬به نمايش گذاشتن‪Pêşandin :‬‬ ‫نمايشگاه ‪Pêşangeh:‬‬ ‫پيشواز ‪Pêşbaz:‬‬ ‫نمايش براي مسابقه‪Pêşbazî :‬‬ ‫پيش بيني ‪Pêşbênî:‬‬ ‫دربرابر ‪ /‬جلوي ‪Pêşberî:‬‬ ‫به استقبال (کسي) رفتن ‪Pêşberî … çûn:‬‬ ‫مسابقه‪Pêşbirk :‬‬ ‫از پيش ‪ /‬از قبل ‪Pêşde:‬‬ ‫پيشرفته‪Pêşdeçûyî :‬‬ ‫عادت کردن ‪Pêşe kirin:‬‬ ‫‪:‬تصويب کردن ‪ /‬پسند کردن ‪Pesend kirin:‬‬

‫خبرنگار‪Peyamnêr :‬‬ ‫نمايان‪ /‬پيدا‪Peyda:‬‬ ‫نمايان شدن ‪ /‬پيدا شدن ‪Peyda bûn:‬‬ ‫پيدا کردن ‪Peyda kirin:‬‬ ‫جانشين ‪ /‬پيرو‪Peygir :‬‬ ‫به دنبال ‪ /‬پسامد ‪Peyhatî:‬‬ ‫اجرا کردن‪Peyîkandin :‬‬ ‫صحبت کردن ‪ /‬سخن گفتن‪Peyivîn :‬‬ ‫مجسمه ساز‪Peykersaz :‬‬ ‫پيمان ‪ /‬معاهده‪Peyman :‬‬ ‫کلمه ‪ /‬واژه ‪Peyv:‬‬ ‫سخنگو‪Peyvdar :‬‬ ‫کلمه‪Peyvik:‬‬ ‫صحبت کردن ‪ /‬گفتگو کردن ‪Peyvîn:‬‬ ‫کلمه سازي‪Peyvsazî :‬‬ ‫ارتباط ‪ /‬پيوند ‪ /‬رابطه ‪Peywendî:‬‬ ‫گوسفند ‪Pez:‬‬ ‫بزکوهي ‪Pezkûvî:‬‬ ‫پا ‪Pî:‬‬ ‫به ‪ ...‬پيچيدن ‪ /‬کنه شدن‪Piçikîn :‬‬ ‫کوچک‪Piçûk‬‬ ‫لگد‪Pîhn :‬‬ ‫تکه پاره کردن ‪ /‬از هم جدا کردن ‪Pijiqandin:‬‬ ‫تکه پاره شدن ‪ /‬از هم گسيختن‪Pijiqîn:‬‬ ‫طرح ‪ /‬نقشه ‪Pilan:‬‬ ‫پله ‪ /‬نردبان ‪Pilekan:‬‬ ‫درجه حرارت ‪Pileya germê:‬‬ ‫درجه‪Pileyî :‬‬ ‫ترش کردن ‪Pilpixandin:‬‬ ‫فراوان ‪ /‬زياد ‪Pir:‬‬ ‫زياد‪ /‬تمام ‪Pir:‬‬ ‫پير ‪Pîr:‬‬ ‫پير شدن ‪ /‬پير بودن ‪Pîr bûn:‬‬

‫‪87‬‬

‫پيش بند‪Pêştimal :‬‬ ‫پشه ‪Pêşû:‬‬ ‫پيشروي کردن ‪ /‬پيشرفت کردن ‪Pêşve çûn:‬‬ ‫پيش انداختن ‪ /‬جلو انداختن‪pêşve xistin :‬‬ ‫پيشرفت ‪Pêşveçûn:‬‬ ‫پيشرو‪Pêşverû :‬‬ ‫استقبال کردن ‪Pêşwazî kirin:‬‬ ‫استقبال ‪ /‬پيشوازي‪Pêşwazî :‬‬ ‫پيشرفت دادن ‪ /‬پيش انداختن‪Pêşxistin :‬‬ ‫قبل‪Pêş:‬‬ ‫‪:‬دقيق ‪Pêt:‬‬ ‫دقت ‪ /‬راستي ‪Pêtbûn:‬‬ ‫خالص ‪ /‬مطلق ‪Petî:‬‬ ‫نفت ‪Petrol:‬‬ ‫مرحله‪Pêvajo :‬‬ ‫به هم ريختن ‪ /‬اعصاب کسي به هم ريختن ‪Pevçûn: /‬‬ ‫درگيري ‪ /‬جنگ‬ ‫با هم ‪Pêve:‬‬ ‫چسبيدن‪ /‬وصل بودن ‪Pêve man:‬‬ ‫چسبيدگي‪ /‬پيوستگي ‪Pêvebûn:‬‬ ‫گم ‪ /‬غايب ‪Pêwar:‬‬ ‫پيوند ‪ /‬رابطه ‪ /‬ارتباط‪Pêwendî :‬‬ ‫ضرورت ‪ /‬لزوم ‪Pêwîstî:‬‬ ‫نياز ‪Pêwîstî:‬‬ ‫الزم ‪ /‬واجب‪Pêwîst :‬‬ ‫لنگ ‪ /‬کج پا ‪Pêxar:‬‬ ‫پابرهنه ‪ /‬بي کفش ‪Pêxas:‬‬ ‫پيامبر‪Pêxember :‬‬ ‫بخيل ‪ /‬حسود ‪Pexîl:‬‬ ‫به دنبال ‪ /‬از پس ‪Pey:‬‬ ‫دنبال کسي بودن ‪ /‬از کسي پيروي کردن‪Pey kesî bûn :‬‬ ‫مرد‪ /‬پياده ‪Peya:‬‬ ‫پياده شدن ‪ /‬به زمين نشستن‪Peya bûn :‬‬

‫بيشتر ‪Pirtir:‬‬ ‫پرتقالي رنگ ‪Pirtixalî:‬‬ ‫کتاب‪Pirtûk:‬‬ ‫کتابخانه ‪Pirtûkxane:‬‬ ‫بد ‪ /‬زشت ‪Pîs:‬‬ ‫مدفوع‪Pîsatî :‬‬ ‫مرکز صنعتي‪Pîşegeh :‬‬ ‫صنعت‪Pîşesazî :‬‬ ‫گربه ‪Pisîk:‬‬ ‫شش‪Pişik :‬‬ ‫گربه‪Pişîk :‬‬ ‫ماوراي قفقاز‪Pişkavkaz :‬‬ ‫بخش ‪ /‬قسمت ‪ /‬واحد‪Pişk :‬‬ ‫عموزاده ‪ /‬پسر عمو ‪Pismam:‬‬ ‫استاد ‪ /‬متخصص ‪ /‬کارشناس ‪Pispor:‬‬ ‫بعد از ‪Pişt:‬‬ ‫پشت ‪ /‬حمايت ‪ /‬نسل ‪Pişt:‬‬ ‫راست ‪ /‬سر و سينه صاف‪Pişt rast :‬‬ ‫پشتيباني کردن ‪ /‬حمايت کردن‪Piştevanî kirin :‬‬ ‫پشتيبان ‪ /‬حامي‪Piştevan :‬‬ ‫حمايت کردن ‪ /‬پشتيباني کردن‪Piştewanî kirin :‬‬ ‫حامي ‪ /‬پشتيبان ‪Piştgir‬‬ ‫حمايت ‪ /‬پشتيباني ‪ /‬جلوي ‪ ...‬بودن ‪Piştgirî:‬‬ ‫پشتيباني کردن ‪ /‬حمايت کردن ‪Piştgirî:‬‬ ‫حمايت کردن ‪ /‬طرفداري کردن ‪Piştgirî kirin:‬‬ ‫حمايت ‪ /‬اعالم حمايت‪Piştgirîdayîn :‬‬ ‫حمايت کردن ‪ /‬پشتيباني کردن ‪Piştgirtin:‬‬ ‫پس از ‪ /‬بعد از‪Piştî :‬‬ ‫حمايت‪Piştîvanî :‬‬ ‫پشتيبان ‪ /‬حامي‪Piştovan:‬‬ ‫تاييد کردن‪Piştrast kirin :‬‬ ‫سپس ‪ /‬بعد‪Piştre :‬‬ ‫پشت ‪ /‬عقب‪Pişt :‬‬

‫‪88‬‬

‫کم و بيش ‪pir û kêm:‬‬ ‫کم و بيش ‪pir û kêm:‬‬ ‫چند جانبه ‪ /‬تکثر‪Piralî :‬‬ ‫روستايي مشهور در کردستان ترکيه ‪Pîran:‬‬ ‫بيشتر ‪ /‬اکثريت ‪Piranî:‬‬ ‫اکثريت‪Piranîya :‬‬ ‫مو ‪ /‬کرک ‪Pirç:‬‬ ‫له کردن ‪ /‬سرکوب کردن‪Pirçiqandin :‬‬ ‫چند صدا ‪ /‬تکثر نظرات‪Pirdeng :‬‬ ‫مادر بزرگ ‪ /‬پير ‪Pîrê:‬‬ ‫پيرزن ‪Pîrejin:‬‬ ‫زن ‪ /‬همسر‪Pîrek :‬‬ ‫پير مرد ‪Pîremêr:‬‬ ‫جمع ‪ /‬کثير ‪Pirhejmar:‬‬ ‫جمع دستوري‪Pirhejmar :‬‬ ‫جمع ‪ /‬کثرت‪Pirhejmarî :‬‬ ‫انکبوت پير ‪Pîrhepok:‬‬ ‫زن پير دوران ديده‪ /‬مادربزرگ ‪Pîrik:‬‬ ‫پروژه ‪ /‬طرح‪Piroje :‬‬ ‫مقدس ‪ /‬واال ‪ /‬مبارک‪ /‬گرامي ‪Pîroz:‬‬ ‫تبريک گفتن ‪ /‬بزرگ داشتن‪Pîroz kirin :‬‬ ‫فراوان ‪ /‬زياد ‪Pirr:‬‬ ‫بيشترين ‪ /‬اکثريت ‪Pirranî:‬‬ ‫فراواني‪Pirrbûn :‬‬ ‫سوال ‪ /‬مسئله ‪Pirs:‬‬ ‫سوال کردن‪Pirs kirin :‬‬ ‫مسئله ‪ /‬قضيه‪Pirsgirêk :‬‬ ‫پرسيدن ‪Pirsîn / Pirs kirin:‬‬ ‫سوال ‪Pirsiyar:‬‬ ‫تکه تکه شدن ‪Pirt pirt bûn:‬‬ ‫پرتقال‪Pirteqal :‬‬ ‫تکه ‪ /‬قسمت ‪Pirtî:‬‬ ‫تکه تکه کردن ‪Pirtî kirin:‬‬

‫پروتئين ‪Proteîn:‬‬ ‫اعتراض کردن‪Protesto kirin :‬‬ ‫پروتز کردن ( جراحي ) ‪ /‬ترميم کردن‪Protez kirin :‬‬ ‫پروتکل ‪ /‬قرارداد‪Protocol :‬‬ ‫تحريک کننده‪Provokatîv :‬‬ ‫نکته ‪ /‬امتياز‪Puan :‬‬ ‫پوچ ‪ /‬توخالي‪Pûç :‬‬ ‫پوچ ‪ /‬خالي ‪Pûk:‬‬ ‫پول ‪Pûl:‬‬ ‫تمبر ‪Pûl:‬‬

‫‪Q‬‬ ‫قاچاق‪Qaçaxtî :‬‬ ‫ميدان ‪ /‬صحنه ‪Qad:‬‬ ‫اليه اليه‪Qat qat :‬‬ ‫ميدان هاي دفاعي‪Qadên Parastinê :‬‬ ‫فرق سر‪Qaf :‬‬ ‫گفتن ‪ /‬مطرح کردن‪Qal kirin :‬‬ ‫صحبت ‪ /‬بحث‪Qal :‬‬ ‫کاميون‪Qamyon :‬‬ ‫قد ‪ /‬اندازه‪Qam :‬‬ ‫قاطر ‪ /‬استر ‪Qantir:‬‬ ‫مغرور ‪Qapan:‬‬ ‫به اندازه اي که ‪ /‬طبق‪Qasê ku :‬‬ ‫به اندازه‪Qasî ( bi ) :‬‬ ‫باصطالح ‪ /‬مثال‪Qaşo :‬‬ ‫ماست ‪Qatix :‬‬ ‫اليه ‪ /‬طبقه‪Qat :‬‬ ‫ترانه سنتي ‪ /‬مانند ‪ /‬به سبک‪Qayde :‬‬ ‫مرغابي ‪ /‬غاز ‪Qaz: :‬‬ ‫قبيله‪Qebîle :‬‬ ‫قبرستان‪Qebristan :‬‬

‫‪89‬‬

‫دختر ‪ /‬دخترک ‪ /‬زن‪Pitik :‬‬ ‫اندازه ‪ /‬اندازه گرفتن ‪ /‬وزن ‪ /‬مقياس ‪Pîvan:‬‬ ‫استاندارد ‪Pîvankî:‬‬ ‫استاندارد کردن ‪Pîvankî kirin:‬‬ ‫پياز ‪Pîvaz:‬‬ ‫بورس ‪ /‬مطرح ‪Pîyase:‬‬ ‫فرسوده کردن ‪Pizirandin:‬‬ ‫فرسوده شدن ‪ /‬پوسيده شدن ‪Pizirîn:‬‬ ‫جوش ‪ /‬دمل ‪Pizrik:‬‬ ‫برنامه ريزي کردن‪Plan kirin :‬‬ ‫پوالد ‪Polat:‬‬ ‫پوالد ‪ /‬فوالد‪Pola :‬‬ ‫بجث ‪ /‬مناظره‪Polemîk :‬‬ ‫پليس‪Polês :‬‬ ‫سياست‪Polîtîk :‬‬ ‫موي سر‪Por:‬‬ ‫موزرد ‪ /‬موبور‪Porzer :‬‬ ‫پشيمان ‪ /‬نادم ‪Poşman:‬‬ ‫پشيمان شدن ‪Poşman bûn:‬‬ ‫ندامت ‪ /‬پشمياني ‪Poşmanî:‬‬ ‫اداره پست ‪Postxane:‬‬ ‫حواس کسي را پرت کردن ‪Poxte kirin:‬‬ ‫بيني ‪ /‬نوک ‪ /‬پوزه ‪Poz:‬‬ ‫موضع ‪ /‬سنگر‪Pozisyon :‬‬ ‫مثبت‪Pozîtîf :‬‬ ‫اصول‪Prensîp :‬‬ ‫شاهزاده‪Prens :‬‬ ‫اصل ‪ /‬اصول‪Prînsîp :‬‬ ‫مشکل ‪ /‬مسئله‪Problêm :‬‬ ‫طرح ‪ /‬پروژه‪Proje :‬‬ ‫تبليغات‪Propaganda :‬‬ ‫پروسه ‪ /‬روند‪Proses :‬‬ ‫روند‪Prosês :‬‬

‫يقه همديگر را گرفتن ‪ /‬با هم گالويز ‪Qirika hev ketin:‬‬ ‫شدن‬ ‫فرياد ‪ /‬فرياد کشيدن ‪Qîrîn:‬‬ ‫بر سر کسي داد زدن ‪Qîrîn ser kesî:‬‬ ‫معيار‪Qirîter :‬‬ ‫بحران‪Qirîz :‬‬ ‫گلوي کسي خشک شدن ‪ /‬تشنه شدن‪Qirqiçîn :‬‬ ‫نابود کدن ‪ /‬قتل عام کردن‪Qirr kirin :‬‬ ‫بخش ‪ /‬قسمت‪Qism :‬‬ ‫دختر ‪Qîz:‬‬ ‫ارتباط‪Qomunîkasyon :‬‬ ‫مرحله ‪Qonax:‬‬ ‫مچاله ‪Qonc:‬‬ ‫کنفرانس‪Qonferans :‬‬ ‫کنترل‪Qontrol :‬‬ ‫کوکائين‪Qoqaîn :‬‬ ‫سوراخ‪Qulik :‬‬ ‫فريب دادن ‪ /‬از ديد پنهان شدن‪Qulipîn :‬‬ ‫شن و ماسه‪Qûm :‬‬ ‫بچه ‪ /‬طفل ‪ /‬قنداق اسلحه‪Qundax :‬‬ ‫کوني‪Qûnek :‬‬ ‫قور قورکردن ‪Qurîn:‬‬ ‫قطع شدن ( سيم ‪Qurufîn :) ..‬‬ ‫بريدن ‪ /‬قطع کردن ‪Qut kirin:‬‬ ‫دانش آموز‪Qutabî :‬‬ ‫مدرسه‪Qutabxane :‬‬ ‫از ترس يا سرما خشک کردن‪Qutifandin :‬‬ ‫از ترس يا سرما خشک شدن‪Qutifîn :‬‬ ‫قدرت ‪ /‬توان‪Quwet :‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪90‬‬

‫تمام کردن‪Qedandin :‬‬ ‫سرنوشت‪Qeder :‬‬ ‫ممنوع‪Qedexe :‬‬ ‫قديمي‪Qedîmî :‬‬ ‫خشمگين شدن‪Qehirîn :‬‬ ‫چاق ‪ /‬گنده ‪Qelew:‬‬ ‫اتفاق افتادن‪Qelibîn :‬‬ ‫ضعيف ‪Qels:‬‬ ‫خوب ‪ /‬نيک ‪Qenc:‬‬ ‫منطقه قنديل‪Qendîl :‬‬ ‫تا شده ‪ /‬له شده‪Qerçimî :‬‬ ‫هياهو ‪ /‬سروصدا‪Qerebalix :‬‬ ‫مسخره کردن ‪ /‬شوخي کردن‪Qerf :‬‬ ‫مسدود کردن ‪ /‬يخ کردن‪Qerisandin :‬‬ ‫فريزر‪Qerisîner :‬‬ ‫قدرت ‪ /‬نيرو ‪ /‬توان‪Qewet :‬‬ ‫رخ دادن ‪ /‬اتفاق افتادن‪Qewimîn :‬‬ ‫قيد کردن ‪ /‬ثبت کردن‪Qeyd kirin :‬‬ ‫سربار کسي بودن ‪ /‬بالي سر کسي بودن‪Qeyda kesî bûn :‬‬ ‫ثبت‪Qeyd :‬‬ ‫نيمرو‪Qeymax :‬‬ ‫قائم مقام ‪ /‬استاندار‪Qeymeqam :‬‬ ‫بحران‪Qeyran :‬‬ ‫قيسي‪Qeysî :‬‬ ‫حادثه ‪ /‬اتفاق‪Qeza :‬‬ ‫سود کردن ‪ /‬برنده شدن ‪ /‬بدست آوردن‪Qezenc kirin :‬‬ ‫مسيحي قبطي‪Qibtî :‬‬ ‫کالغ ‪ /‬بدبخت ‪ /‬بيچاره‪Qijik :‬‬ ‫‪:‬قله کوه‪ /‬نگهبان ‪Qilal‬‬ ‫الکي مشغول شدن‪Qilqilîn :‬‬ ‫قيمت ‪ /‬قدر ‪ /‬ارزش‪Qîmet :‬‬ ‫از بين بردن ‪ /‬قتل عام کردن‪Qir kirin :‬‬ ‫کثيف ‪ /‬زشت‪Qirêj :‬‬

‫حکم جلب‪ /‬حکم دستگيري ‪Ragirtname :‬‬ ‫بازداشتگاه ‪Ragirtxane :‬‬ ‫عادت داده شده ‪Rahatî‬‬ ‫بر جاي گذاشتن ‪ /‬پرداختن به ‪ /‬حمله ‪Rahêlandin :‬‬ ‫ورشدن به‬ ‫راهبه‪Rahibe :‬‬ ‫عادت دادن ‪Rahînan:‬‬ ‫گرفتن ‪ /‬نگه داشتن ‪ /‬ناگهان حمله کردن ‪Rahîştin:‬‬ ‫تبعه ‪ /‬ملي ‪ /‬شهروند ‪Rajêr:‬‬ ‫حاکم ‪ /‬حکمران ‪Rajor:‬‬ ‫جلب کردن‪ /‬جذب کردن‪Rakêşandin :‬‬ ‫درگيري ‪ /‬کشمکش‪Rakêşîn :‬‬ ‫درگيري‪Rakêşî :‬‬ ‫خوابيدن ‪Raketan:‬‬ ‫رقيب‪Rakîb :‬‬ ‫بلند کردن بر روي ‪ /‬شوراندن عليه‪Rakirin ser :‬‬ ‫بلند کردن ‪/‬کندن ‪ /‬از ميان برداشتن ‪ /‬شخم زدن‪Rakirin :‬‬ ‫نزاع ‪ /‬درگيري ‪Rakişandin :‬‬ ‫انديشيدن ‪ /‬فکر کردن ‪Raman kirin:‬‬ ‫فکري ‪ /‬انديشه اي‪Ramanî :‬‬ ‫انديشمند ‪ /‬متفکر ‪Ramanvan:‬‬ ‫متفکر ‪ /‬انديشمند‪Ramanwer :‬‬ ‫فکر ‪ /‬انديشه‪Raman :‬‬ ‫دراز کردن ‪ /‬خواباندن ‪ /‬زمين گذاشتن ‪Ramedan: /‬‬ ‫خوابيدن ‪ /‬دراز کشيدن‬ ‫خواباندن ‪ /‬زمين گذاشتن ‪ /‬پهن کردن ‪Ramedandin: /‬‬ ‫مسطح کردن‬ ‫خوابيدن ‪ /‬استراحت کردن ‪ /‬دراز کردن(دست و ‪Ramedîn:‬‬ ‫پا)‬ ‫انديشيدن ‪ /‬فکر کردن ‪Ramîn:‬‬ ‫سياستمدا ر‪Ramiyar :‬‬ ‫سياست ‪ /‬سياسي ‪Ramiyarî:‬‬ ‫ماچ‪ /‬بوس ‪Ramosan :‬‬

‫ريشه ‪ /‬رأي ‪ /‬نظر ‪ /‬ديدگاه ‪Ra:‬‬ ‫قيافه ‪Rabêj:‬‬ ‫ترغيب کردن ‪ /‬با اصرار وادار کردن ‪ /‬به ‪Raber xistin:‬‬ ‫کسي فهماندن‬ ‫ابرو درهم کشيدن ‪ /‬ترشرويى واخم کردن ‪Rabezandin:‬‬ ‫حمله ‪ /‬يورش‪ /‬حمله ‪Rabezîn :‬‬ ‫گذراندن ( زندگي ) ‪Rabihardin:‬‬ ‫گذشته ‪ /‬ماضي ‪Rabirdû :‬‬ ‫گذراندن ‪ /‬نگهداشتن ‪ /‬حمايت کردن ‪Raborandin:‬‬ ‫گذراندن ‪ /‬نگهداشتن ‪ /‬حمايت کردن ‪Raborî kirin:‬‬ ‫ماضي‪ /‬گذشته‪ /‬پيشينه ‪/‬معيشت ‪Raborî :‬‬ ‫بلند شندن(از جا) ‪ /‬بيدار شدن از خواب‪ /‬قيام کردن‪Rabûn :‬‬ ‫رفتار ‪ /‬نشست و برخاست ‪Rabûn û rûniştin:‬‬ ‫دوباره برخاستن ‪ /‬بازيابي کردن ‪Rabûneve:‬‬ ‫پايه ريختن ‪Raçandin:‬‬ ‫بافتن ‪ /‬درست کردن‪ /‬ساختن ‪/‬بافت ‪ /‬بافندگى ‪Raçandin :‬‬ ‫يکي کردن ‪ /‬ترکيب کردن ‪ /‬مجتمع کردن ‪Racivandin: /‬‬ ‫جفت کردن‬ ‫چروک شدن ‪ /‬چين خوردن ‪ /‬خشک شدن ‪Racivîn: /‬‬ ‫منقبض شدن‬ ‫مصدر ‪Rader :‬‬ ‫مصدر مرکب ‪Radera hevedudanî:‬‬ ‫تسليم کردن‪ /‬تحويل دادن ‪Radest kirin:‬‬ ‫سطح ‪ /‬مرحله‪Rade :‬‬ ‫راديکال ‪ /‬تندرو ‪ /‬افراطي ‪Radîkal:‬‬ ‫راديکاليزه کردن ‪ /‬افراطي کردن ‪Radîkalîze kirin:‬‬ ‫راديکاليسم ‪ /‬مکتب افراطي گرايان ‪Radîkalîzm:‬‬ ‫راديو ‪Radyo:‬‬ ‫رساندن ‪ /‬اطالع رساندن ‪Ragehandin:‬‬ ‫کله شقي ‪ /‬لجاجت ‪Rageşî:‬‬ ‫آگاهي دادن ‪ /‬اعالم کردن ‪Ragihandin :‬‬ ‫پر‪ /‬لبريز‪ /‬کشيده ‪ /‬صاف ‪Ragirtî :‬‬ ‫تحمل کردن کشيدن ‪ /‬صاف کردن ‪/‬ممانعت کردن‪Ragirtin:‬‬

‫‪91‬‬

‫ربودن ‪ /‬گروگان گرفتن‪Revandin :‬‬ ‫توضيح دادن‪ /‬روشن ساختن‪ /‬تعريف کردن ‪Rave kirin :‬‬ ‫پارچه با طرح خط موازي‪ /‬راه راه ‪Ravravî :‬‬ ‫حالت ‪ /‬حوصله ‪ /‬حال ‪ /‬خلق ‪Rawe:‬‬ ‫ايستگاه ‪Rawes:‬‬ ‫تکان دادن ‪ /‬لرزاندن ‪Raweşandin:‬‬ ‫ايستادن ‪ /‬بلند شدن ‪ /‬مقاومت کردن‪Rawestan :‬‬ ‫متوقف کردن ‪Rawestandin :‬‬ ‫ايستگاه ‪Rawestgeh :‬‬ ‫رکود ‪ /‬ايستايي ‪ /‬کسادي ‪ /‬انحطاط ‪Rawestîn:‬‬ ‫رکود اقتصادي ‪Rawestîna aborî:‬‬ ‫حالت شرطي ‪ /‬وجه شرطي ‪Raweya bilanî:‬‬ ‫حالت امري ‪Raweya fermanî:‬‬ ‫حالت شرطي ‪Raweya hekînî:‬‬ ‫حالت اخباري ‪Raweya pê…ker:‬‬ ‫جانور شکاري ‪Rawir:‬‬ ‫فرش ‪ /‬قالي ‪ /‬زيلو ‪Raxer:‬‬ ‫آشکار کردن ‪ /‬پهن کردن ‪ /‬باز کردن ‪Raxistin:‬‬ ‫صفحه آرايي ‪ /‬نقشه ‪ /‬ترکيب ‪ /‬ساخت ‪Raxistina rûpelan:‬‬ ‫‪ /‬صفحه بندي‬ ‫رأي ‪ /‬حق انتخاب ‪ /‬نظر ‪ /‬قضاوت ‪Ray:‬‬ ‫براي‪ /‬به ‪Ray :‬‬ ‫عصب دنداني ‪Raya didanî:‬‬ ‫افکار عمومي ‪Raya giştî:‬‬ ‫مسئول ‪ /‬مقام‪Rayedar :‬‬ ‫وظيفه‪Raye :‬‬ ‫سر ‪ /‬راز ‪Raz:‬‬ ‫خوابيدن ‪Razan:‬‬ ‫بستري کردن ‪Razandin :‬‬ ‫انتزاعي ‪ /‬مجرد ‪Razber:‬‬ ‫راز دار ‪ /‬محرم ‪Razdar:‬‬ ‫راضي ‪ /‬خوشنود‪Razî :‬‬ ‫راه ‪ /‬جاده ‪Rê:‬‬

‫‪92‬‬

‫بوسيدن ‪ /‬ماچ کردن ‪Ramûsan:‬‬ ‫بوسيدن‪ /‬ماچ کردن ‪Ramûstin :‬‬ ‫ران ‪Ran:‬‬ ‫نظريه ‪ /‬اشاره ‪ /‬تلقين ‪ /‬اظهار عقيده ‪ /‬پيشنهاد ‪Ranav: /‬‬ ‫الهام‬ ‫نظريه ‪ /‬اشاره ‪ /‬تلقين ‪ /‬اظهار عقيده ‪ /‬پيشنهاد ‪Ranaviş: /‬‬ ‫الهام‬ ‫جلو بردن ‪ /‬راندن ‪ /‬بردن ‪ /‬هدايت نمودن ‪Randin:‬‬ ‫لحاف‪ /‬پتو ‪Ranza :‬‬ ‫عبور کردن از رودخانه ‪ /‬گذشتن از ‪ /‬پرش ‪Raperin:‬‬ ‫گزارش‪Rapor :‬‬ ‫رساندن ‪ /‬به پايان رساندن‪Raqetandin :‬‬ ‫رياست کردن ‪ /‬پيشقدم شدن ‪Raser bûn:‬‬ ‫باال‪ /‬بخش بااليي ‪Raser :‬‬ ‫راست ‪ /‬درست ‪ /‬صحيح ‪ /‬صاف ‪ /‬مستقيم ‪Rast:‬‬ ‫راست بودن ‪ /‬درست بودن ‪ /‬صاف بودن ‪Rast bûn:‬‬ ‫برخورد کردن‪ /‬اتفاقي بهم رسيدن‪Rast hatin :‬‬ ‫صاف کردن ‪ /‬درست کردن ‪ /‬شق کردن ‪Rast kirin:‬‬ ‫تأييد شده ‪ /‬تصديق شده ‪Rastandî:‬‬ ‫تأييد کردن‪ /‬قبول کردن ‪ /‬تصويب کردن ‪Rastandin :‬‬ ‫درست صحبت کردن‪Rastaxaftin :‬‬ ‫درست ‪ /‬واقعي ‪Rasteqîn:‬‬ ‫مستقيم ‪Rasterast:‬‬ ‫راستي ‪ /‬درستي ‪ /‬صداقت ‪ /‬واقعيت ‪Rastî:‬‬ ‫مواجه شدن ‪ /‬روياروي شدن ‪ /‬روبرو ‪Rastî hevdu hatin:‬‬ ‫شدن‬ ‫واقعي ‪Rastîn :‬‬ ‫ويراستار ‪Rastker :‬‬ ‫ويرايش‪ /‬تصحيح ‪ /‬ثابت کردن‪ /‬تصديق کردن ‪Rastkirin :‬‬ ‫درست نويسي ‪ /‬امالء صحيح ‪Rastnivîsîn:‬‬ ‫دنبال کردن يک حيوان ‪Rav hilanîn:‬‬ ‫شکار ‪ /‬شکار کردن ‪ /‬جستجو کردن ‪/‬خطوط موازي ‪Rav :‬‬ ‫باال آمدن ( کامپيوتر ) ‪Rava kirin:‬‬

‫دسته پرندگان ‪ /‬طاقچه ‪ /‬قفسه ‪Ref:‬‬ ‫رفراندوم ‪ /‬همه پرسي‪Referandom :‬‬ ‫طاقچه ‪ /‬قفسه ‪Refik:‬‬ ‫شانه ‪ /‬کتف ‪Refîsk :‬‬ ‫رفرم ‪ /‬اصالح ‪ /‬تغيير‪Reform:‬‬ ‫رفرم ‪ /‬اصالح ‪ /‬تغيير ‪Riform:‬‬ ‫اصالح کردن ‪ /‬تغيير دادن ‪Reform kirin:‬‬ ‫ريشه ‪ /‬مبدأ ‪Regez:‬‬ ‫رگ ‪ /‬ريشه ‪ /‬بنيان ‪ /‬اساس‪Reh :‬‬ ‫ريشه دواندن ‪Reh berdan :‬‬ ‫عصب بينايي ‪Reha bînahiyê:‬‬ ‫آزاد شده ‪ /‬رها شده ‪Reha bûn:‬‬ ‫عصب دنداني ‪Reha diran:‬‬ ‫مطلق کردن ‪Reha kirin:‬‬ ‫مطلق ‪Reha :‬‬ ‫مطلق بودن ‪Rehayî:‬‬ ‫عصب شنوايي ‪Rehê bihîstinê:‬‬ ‫راه آهن ‪Rêhesin:‬‬ ‫راحت ‪ /‬آسوده ‪Rehet :‬‬ ‫آسودگي خاطر‪ /‬راحتي ‪Rehetbûn :‬‬ ‫آسودگي‪ /‬راحتي ‪Rehetî :‬‬ ‫شکوفه دادن ‪ /‬باز کردن ‪ /‬باز شدن ‪ /‬به کمال و ‪Rehistin:‬‬ ‫زيبايي رسيدن‬ ‫رحم‪ /‬مهرباني ‪Rehm :‬‬ ‫رحمت ‪Rehmet :‬‬ ‫مايع ‪ /‬آبکي ‪ /‬سيال ‪ /‬نرم و آبکي ‪ /‬شفاف ‪Rehn:‬‬ ‫روان ‪ /‬سليس ‪Rehwan:‬‬ ‫حاصلخيز ‪ /‬پر برکت ‪ /‬پر حاصل ‪ /‬بارور ‪Rêj:‬‬ ‫تميز کردن ‪ /‬جاروب کردن(برف) ‪Rêj kirin:‬‬ ‫زغال سنگ ‪ /‬زغال چوب ‪ /‬نان سوخته ‪Rejî:‬‬ ‫سوخته ‪ /‬زغال مانند ‪Rejik:‬‬ ‫رژيم ‪ /‬نظام سياسي‪Rejîm :‬‬ ‫زغال سنگ ‪Rejiya axê:‬‬

‫راه دان ‪ /‬اجازه دادن ‪Rê dan:‬‬ ‫به راه افتادن ‪ /‬شروع شدن ‪Rê ketin:‬‬ ‫فرستادن‪ /‬از بين بردن‪Rê kirin :‬‬ ‫راه را براي ‪ ...‬باز کردن‪Rê li ber … vekirin :‬‬ ‫چاره ‪ /‬راهحل ‪Rê û dirb:‬‬ ‫راه و روش ‪Rê û rêçik:‬‬ ‫راه و رسم ‪ /‬سنت ‪ /‬عرف ‪Rê û resm:‬‬ ‫امکان ‪ /‬احتمال ‪ /‬چيز ممکن ‪Rê û rêwan:‬‬ ‫راه و رسم ‪ /‬سنت ‪ /‬عرف ‪Rê û rizm:‬‬ ‫راه و رسم‪Rê û tore :‬‬ ‫راه را باز کردن ‪ /‬زمينه را فراهم کردن ‪Rê vekirin:‬‬ ‫واکنش‪Reaqsîyon :‬‬ ‫راه آهن‪Rêasin :‬‬ ‫معبر ‪ /‬پاساژ ‪ /‬راهرو ‪ /‬گذرگاه ‪Rêbar:‬‬ ‫را ه ‪ /‬روش ‪ /‬روش شناسي‪Rêbaz :‬‬ ‫مظلوم ‪ /‬بيچاره ‪Reben:‬‬ ‫راهب ‪ /‬تارک دنيا ‪Reben:‬‬ ‫کوک ‪ /‬خشخاش ‪ /‬يک نوع الله ‪Rebenok:‬‬ ‫رهبر ‪Rêber:‬‬ ‫راهزن ‪ /‬سارق ‪Rêbir:‬‬ ‫معبر ‪ /‬پاساژ ‪ /‬راهرو ‪ /‬گذرگاه ‪ /‬عابر پياده ‪ /‬مسافر ‪Rêbiwar:‬‬ ‫‪ /‬رهسپار‬ ‫مسافرت ‪ /‬سياحت ‪ /‬سفر ‪Rêbiwarî:‬‬ ‫تميز کردن ‪ /‬جاروب کردن(برف) ‪Rêç kirin:‬‬ ‫ردپا ‪ /‬اثر‪ /‬نشان ‪Rêç:‬‬ ‫لرزيدن ‪ /‬از سرما لرزيدن ‪Ricifîn:‬‬ ‫رد کردن ‪ /‬نپذيرفتن ‪Red kirin:‬‬ ‫سردبير ‪Redaktor:‬‬ ‫هيئت تحريه‪Redaksîyon :‬‬ ‫منحرف کردن ‪Rêder kirin :‬‬ ‫انحراف ‪ /‬منحرف شدن ‪Rêderketin:‬‬ ‫منحرف کردن ‪Rêderxistin :‬‬ ‫ريش ‪Rêdîn:‬‬

‫‪93‬‬

‫رنگارنگ ‪Rengareng:‬‬ ‫به رنگ صاعقه ‪Rengbirûskî:‬‬ ‫با رنگ ‪ /‬رنگي ‪Rengdar:‬‬ ‫صفت ‪Rengdêr :‬‬ ‫صفت کيفي ‪Rengdêra çawahîn :‬‬ ‫صفت توصيفي ‪Rengdêra pêveber :‬‬ ‫صفات نامعين ‪Rengdêrên nebinavkirî :‬‬ ‫صفات اشاره اي ‪Rengdêrên nîşandanê :‬‬ ‫صفات پرسشي‪ /‬صفات ‪Rengdêrên pirsiyarkî :‬‬ ‫استفهامي‬ ‫صفات ملکي ‪Rengdêrên xwedîtiyê :‬‬ ‫صفات عددي ‪Rengdêrra jimarîn :‬‬ ‫رنگ خاکستري ‪ /‬رنگ سربي ‪Rengê zirincî:‬‬ ‫شايد‪Renge :‬‬ ‫رنگي ‪Rengî:‬‬ ‫رنگي ‪ /‬ملون ‪ /‬رنگين ‪Rengîn:‬‬ ‫رنگارنگ ‪ /‬چند رنگ ‪Rengrengî:‬‬ ‫رنگارنگ ‪ /‬چند رنگ ‪Rengûreng:‬‬ ‫مراقبت کردن ‪ /‬رسيدگي کردن ‪ /‬توجه کردن ‪Renîn:‬‬ ‫راهنما‪Rênîşanêr :‬‬ ‫رسم الخط ‪Rênivîs :‬‬ ‫ولگرد ‪ /‬اوباش ‪ /‬گردن کلفت ‪ /‬ديوانه ‪Rentele:‬‬ ‫زدن ‪Repandin:‬‬ ‫سر و صدا ‪Reptep:‬‬ ‫سفت و سخت ‪ /‬صاف و راست ‪ /‬سختي ‪ /‬دشواري ‪Req: /‬‬ ‫محکمي ‪ /‬استحکام‬ ‫الک پشت آبي ‪Req:‬‬ ‫کامالً خالي ‪ /‬لخت ‪ /‬عريان ‪Req û rût:‬‬ ‫سخت افزار ‪Reqalav:‬‬ ‫رقاص ‪Reqas:‬‬ ‫(کامپيوتر) ديسک سخت ‪Reqdîsk:‬‬ ‫سر و صدا ‪Reqereq:‬‬ ‫رقص ‪Reqs:‬‬

‫‪94‬‬

‫زغال چوب ‪Rejiya daran:‬‬ ‫زغال سنگ ‪ /‬زغال چوب ‪ /‬نان سوخته ‪Rejû:‬‬ ‫بتونه ‪ /‬اليه گذاري ‪ /‬آب اندازي پر کردن ‪Rek:‬‬ ‫مرتب کردن‪ /‬تنظيم کردن‪Rêk kirin :‬‬ ‫مرتب کردن ‪ /‬نظم دادن‪Rêk û pêk kirin :‬‬ ‫قفسه سينه ‪Rekeha sing:‬‬ ‫توافقنامه ‪Rêketinname:‬‬ ‫به راه فتادن ‪ /‬شروع شدن ‪Rêketin:‬‬ ‫فرستادن ‪Rêkirin :‬‬ ‫آگهى تبليغاتى ‪ /‬آگهى هاى تجارتى ‪ /‬تبليغ ‪Reklam:‬‬ ‫تبليغ کردن ‪ /‬آگهى دادن ‪ /‬اعالن کردن ‪Reklam kirin: /‬‬ ‫انتشار دادن‬ ‫آگاهى دهنده ‪ /‬اعالن کننده ‪Reklamger:‬‬ ‫تبليغ ‪ /‬اعالن ‪ /‬آگهى ‪Reklamgerî:‬‬ ‫صحيح و دقيق‪ /‬مفصل ‪ /‬منظم ‪Rêkûpêk :‬‬ ‫تنظيم کننده ‪Rêkxistinbar:‬‬ ‫سازمان ‪/‬تشکيالت‪Rêkxistin :‬‬ ‫انديشه ‪ /‬نظريه ‪ /‬خيال ‪ /‬ادراک ‪ /‬مفهوم ‪Rêman:‬‬ ‫ولگرد ‪ /‬اوباش ‪ /‬گردن کلفت ‪ /‬ديوانه ‪Remtele:‬‬ ‫مراقبت کردن ‪ /‬رسيدگي کردن ‪ /‬توجه کردن ‪Rênan:‬‬ ‫راهنما ‪ /‬راه بلد ‪Rênas:‬‬ ‫محنت ‪ /‬کار پر زحمت رنج ‪Renc :‬‬ ‫چوپان ‪ /‬غالم ‪ /‬نوکر ‪ /‬زحمتکش ‪Rêncber :‬‬ ‫چوپاني ‪ /‬نوکري ‪Rêncberî:‬‬ ‫آزرده شده ‪ /‬مجروح ‪ /‬جريحه دار ‪ /‬مصدوم ‪Rencîde:‬‬ ‫آزرده خاطر کردن‪ /‬اذيت کردن ‪Rencîde kirin :‬‬ ‫رنده ‪Rende:‬‬ ‫رنده کردن ‪ /‬ساييدن ‪ /‬خراشيدن ‪Rende kirin:‬‬ ‫رنگ‪Reng :‬‬ ‫حالت ‪ /‬وضعيت‪Rewş :‬‬ ‫رنگ دادن ‪ /‬رنگ باختن ‪ /‬سفيد شدن ‪Reng dan:‬‬ ‫رنگ کردن ‪Reng kirin:‬‬ ‫رنگ کردن ‪Reng lê xistin:‬‬

‫رهبر ‪ /‬مسئول‪Rêveber :‬‬ ‫مدير ‪ /‬مسئول‪Rêvebir :‬‬ ‫مديريت ‪ /‬حکومت کردن‪Rêvebirin :‬‬ ‫دوان دوان ‪Reverev:‬‬ ‫اسب هاي وحشي ‪Revî:‬‬ ‫روباه ‪Rêvî:‬‬ ‫فراري ‪Revî:‬‬ ‫چرکين ‪ /‬چرک ‪ /‬کثيف ‪Rêvin:‬‬ ‫کثيف کردن ‪Rêvin:‬‬ ‫دويدن ‪ /‬فرار کردن‪Revîn :‬‬ ‫چرکين ‪ /‬چرک ‪ /‬کثيف ‪Rêving:‬‬ ‫مسافرت ‪ /‬سياحت ‪ /‬سفر ‪Rêvingî:‬‬ ‫گله اسب و قاطر ‪Revo :‬‬ ‫فراري ‪ /‬کسي که خوب مي دود ‪Revok:‬‬ ‫سرباز فرارى ‪ /‬گريخته ‪ /‬فرارى ‪ /‬تبعيدى ‪Revoke:‬‬ ‫فرار‪Rev :‬‬ ‫شايسته ‪ /‬سزاوار ‪ /‬اليق ‪ /‬درخور ‪ /‬مشروع ‪Rewa:‬‬ ‫مجاز بودن ‪ /‬روا بودن ‪Rewa bûn:‬‬ ‫مشروعيت ‪Rewabûn :‬‬ ‫مشروعيت ‪Rewahî:‬‬ ‫روان ‪ /‬روح‪ /‬سليس ‪Rewan:‬‬ ‫مشروعيت ‪Rewatî :‬‬ ‫گروه ‪ /‬ازدحام ‪ /‬دسته ‪ /‬سپاه ‪Rewde:‬‬ ‫کوچ گر‪ /‬بدوى ‪ /‬خانه بدوش ‪Rewend:‬‬ ‫مسافر‪ /‬راهي ‪Rêwî :‬‬ ‫مسافر ‪Rêwingî:‬‬ ‫مسافرت ‪ /‬سياحت ‪ /‬سفر ‪Rêwingîtî:‬‬ ‫مسافرت ‪ /‬سياحت ‪ /‬سفر ‪Rêwîtî:‬‬ ‫براق شدن ‪Rewneq ketin :‬‬ ‫براق ‪Rewneq:‬‬ ‫زيبايي ‪ /‬جمال ‪ /‬محبوب ‪ /‬دلخواه ‪Rewş:‬‬ ‫وضع ‪ /‬حالت ‪ /‬وضعيت‪ /‬شرايط ‪Rewş:‬‬ ‫وضعيت اضطراري ‪ /‬وضعيت فوق العاده ‪Rewşa awerte:‬‬

‫‪95‬‬

‫رقص کردن‪Reqs kirin :‬‬ ‫مشکي ‪ /‬سياه ‪Reş:‬‬ ‫سياه شدن ‪ /‬خراب شدن ( کسي ) ‪Reş bûn:‬‬ ‫سياه کردن ‪ /‬خراب کردن ( کسي ) ‪Reş kirin:‬‬ ‫خون مردگى ‪ /‬کبودشدگى ‪Reş û mor:‬‬ ‫خون مردگى ‪ /‬کبودشدگى ‪Reş û şîn:‬‬ ‫تاريکي تمام ‪Reş û tarî:‬‬ ‫‪Reşandin:‬‬ ‫افشاندن ‪ /‬پخش کردن ‪ /‬پاشيدن‪Reşandin:‬‬ ‫سياهي ‪Reşatî:‬‬ ‫سياه و سفيد ‪Reşbelek:‬‬ ‫(پرنده) تله ‪ /‬دام ‪Reşbend:‬‬ ‫بدبين ‪Reşbîn:‬‬ ‫نم نم باران ‪ /‬باران ريز ‪Reşê:‬‬ ‫مترسک ‪ /‬لولو‪ /‬آدمک سرخرمن ‪ /‬موجب ترس ‪Reşe :‬‬ ‫اصيل ‪Resen:‬‬ ‫سياهي ‪Reşî:‬‬ ‫خوشه ‪ /‬دسته (علف خشک) ‪Rêsî:‬‬ ‫کفش راحتي زمستاني از جنس پشم و مو ‪Reşik:‬‬ ‫نقاشي ‪Resim :‬‬ ‫ريسيدن ‪Rêsîn:‬‬ ‫چسبيدن ‪ /‬پيوستن ‪Resîn:‬‬ ‫عنبيه ‪Reşka çav:‬‬ ‫رسم ‪ /‬تصوير ‪ /‬عکس ‪Resm:‬‬ ‫چادر سياه ‪Reşmal :‬‬ ‫سياه دانه ‪ /‬شونيز ‪Reşreşk:‬‬ ‫زغال سنگ ‪ /‬زغال چوب ‪ /‬نان سوخته ‪Reşû:‬‬ ‫ريخته شده ‪ /‬پاشيده شده ‪ /‬جاري شده ‪Rêt:‬‬ ‫فرار‪ /‬گريز ‪Rev :‬‬ ‫گريز ‪Reva :‬‬ ‫فراري دادن ‪ /‬برودن ‪Revandin:‬‬ ‫(گرگ‪ ،‬سگ) دسته ‪ /‬گروه تعقيب کننده ‪Revd:‬‬ ‫اداره کردن ‪ /‬کنار آمدن‪ /‬کوتاه آمدن‪Rêve birin :‬‬ ‫حاکميت ‪ /‬رهبري‪Rêveberî :‬‬

‫جاده عريض ‪ /‬جاده پهن ‪ /‬بزرگراه ‪Rêya fireh:‬‬ ‫راه ميان بر ‪Rêya kurtebir:‬‬ ‫جاده لغزنده ‪Rêya şemitok:‬‬ ‫جاده اصلي ‪ /‬راه اصلي ‪Rêya sereke:‬‬ ‫راه شوسه‪Rêya şose :‬‬ ‫راه ميان بر ‪Rêya vebir:‬‬ ‫مسير يک طرفه ‪ /‬جاده يک طرفه ‪Rêya yekalî:‬‬ ‫راه تنگ ‪ /‬مسير دراز و باريک ‪Rêya yekpê:‬‬ ‫رهگذر‪ /‬عابر پياده ‪ /‬مسافر ‪ /‬رهسپار ‪Rêyî:‬‬ ‫شترسوار ‪ /‬ساربان ‪Reyîvan:‬‬ ‫خشخاش معمولي ‪Rêywek:‬‬ ‫جايگاه ‪ /‬احترام ‪ /‬رديف ‪Rêz:‬‬ ‫خط ‪ /‬سطر ‪Rêz:‬‬ ‫رديف شدن ‪ /‬به صف ايستادن‪Rêz bûn :‬‬ ‫احترام گذاشتن ‪Rêz dan:‬‬ ‫گرامي داشتن ‪ /‬احترام گذاشتن‪Rêz girtin :‬‬ ‫رديف ايستادن‪Rêz girtin :‬‬ ‫رديف کردن ‪ /‬کنار هم قرار دادن ‪ /‬به صف کردن ‪Rêz kirin:‬‬ ‫تاکستان ‪ /‬موستان ‪ /‬رزستان ‪Rez :‬‬ ‫نظام مادي ‪Rêza madî :‬‬ ‫محترم شمردن کسي ‪ /‬احترام گذاشتن ‪Rêza yekî girtin:‬‬ ‫به کسي‬ ‫محترم ‪ /‬قابل احترام ‪ /‬آبرومند ‪Rêzdar:‬‬ ‫احترام ‪Rêzdarî:‬‬ ‫سري ‪ /‬رده ‪ /‬سلسله ‪ /‬رديف ‪ /‬يک دوره مسابقه ‪Rêze:‬‬ ‫رشته کوه‪Rêzeçiya :‬‬ ‫سريال ‪Rêzefîlm:‬‬ ‫مجموعه نوشته ها ‪Rêzenivîsar:‬‬ ‫مجموعه کتابها ‪Rêzepirtûk:‬‬ ‫رديف به رديف ‪Rêzerêz:‬‬ ‫مودب ‪ /‬پراحترام ‪ /‬با ادب ‪Rêzgir:‬‬ ‫احترام گزاري ‪ /‬رعايت احترام و ادب ‪Rêzgirî:‬‬ ‫رسم ‪ /‬سنت ‪ /‬قانون ‪ /‬رديف ‪Rêzik:‬‬

‫(دستورزبان) حالت معين ‪Rewşa binavkirî :‬‬ ‫(دستورزبان) حالت نامعين ‪Rewşa nebinavkirî:‬‬ ‫روشن ‪ /‬براق ‪ /‬تابناک ‪Rewşen:‬‬ ‫روشنفکر ‪Rewşenbîr:‬‬ ‫قيدي ‪ /‬ظرفي ‪Rewşîn:‬‬ ‫وضعيت ‪ /‬حالت‪Rewş :‬‬ ‫چوب دستي بلند ‪ /‬چوب بازي هاکي بلند ‪Rewt:‬‬ ‫پارس سگ ‪Rewterewt :‬‬ ‫پهلو به پهلو ‪Rex bi rex:‬‬ ‫کنار ‪ /‬بغل ‪Rex:‬‬ ‫سرگين ‪ /‬پهين ‪ /‬پهن ‪Rêx :‬‬ ‫کنار ‪Rex :‬‬ ‫يخبرف ‪ /‬فالت يخچالي ‪Rexa qeşahiyê:‬‬ ‫ارابه چوبي يا فلزي براي حمل و نقل خرمن ‪Rexê cencerê:‬‬ ‫کوب‬ ‫شانه خاکى جاده ‪ /‬حريم شاهراه يا راه ‪Rexerê:‬‬ ‫نظام ‪ /‬سازمان ‪Rêxistin:‬‬ ‫سازماندهي کردن‪ /‬راه انداختن ‪Rêxistin :‬‬ ‫سازماني ‪Rêxistinî :‬‬ ‫انتقاد کردن ‪ /‬نقد کردن‪Rexne kirin :‬‬ ‫انتقاد ‪Rexne :‬‬ ‫انتقاد ‪ /‬انتقاد کردن ‪Rexnegerî :‬‬ ‫درخشان ‪ /‬براق ‪ /‬درخشنده ‪Rexşan:‬‬ ‫اجازه دادن ‪ /‬فرصتي را فراهم کردن ‪ /‬باعث ‪Rexsandin:‬‬ ‫شدن‬ ‫دستگاه‪ / ،‬لوازم ‪ /‬ماشين ‪ /‬جهاز‪ /‬فانوسقه ‪ /‬نوار فشنگ ‪Rext :‬‬ ‫کدوي تابستاني ‪ /‬کدو سبز ‪Rextik:‬‬ ‫گياه نعل اسب ‪Rextok:‬‬ ‫کنار ‪ /‬طرف‪Rex :‬‬ ‫از طريق‪Rêya ( bi ) :‬‬ ‫جاده آسفالت ‪Rêya asfalt:‬‬ ‫مسير دو طرفه ‪/‬جاده دو طرفه ‪Rêya dualî:‬‬ ‫مسير دوچرخه ‪Rêya duçerxê:‬‬

‫‪96‬‬

‫موجود زنده ‪Rihliber:‬‬ ‫فرز ‪ /‬چابک ‪ /‬چاالک ‪ /‬زرنگ ‪Rihsivik:‬‬ ‫ريش قرمز ‪Rihsor:‬‬ ‫ريش سفيد ‪ /‬ريش خاکستري ‪Rihspî:‬‬ ‫ريش راهي ‪Rihtapan:‬‬ ‫صورت تراش ‪ /‬ژيلت ‪Rihtiraşînk:‬‬ ‫ريش کرکي ‪Rihxingilok:‬‬ ‫غذاي بي روغن ‪Rij:‬‬ ‫ريختن ‪Rijandin :‬‬ ‫غذاي بي روغن ‪Rijî:‬‬ ‫بي نمک ‪ /‬غذاي خيلي سوخته ‪ /‬جزغاله‪Rijî :‬‬ ‫سوخته ‪ /‬زغال مانند ‪Rijik:‬‬ ‫تمرد ‪ /‬خيره سري ‪ /‬سرسختى ‪ /‬لجاجت ‪Rik:‬‬ ‫لج کردن ‪Rik kutan:‬‬ ‫لج ‪Rik:‬‬ ‫سمج ‪ /‬خود سر ‪ /‬سر سخت ‪ /‬لجوج ‪Rikber:‬‬ ‫تمرد ‪ /‬خيره سري ‪ /‬سرسختى ‪ /‬لجاجت ‪Rikberî:‬‬ ‫لجوج ‪ /‬سرسخت ‪Rikdar:‬‬ ‫حمله کردن ‪ /‬هجوم بردن ‪Rikêb kirin:‬‬ ‫رکاب اسب ‪Rikêb:‬‬ ‫حالت تهاجمي به خود گرفتن ‪Rikêban:‬‬ ‫قفس ‪Rikeh:‬‬ ‫پست ‪ /‬نکبت ‪ /‬کثيف ‪Rîko:‬‬ ‫هياهو کردن ‪ /‬جغ جغ يا تلق تلق کردن ‪Rikrikandin: /‬‬ ‫صداى بهم خوردن اشيا‬ ‫خرزهره ‪Rîlik:‬‬ ‫نيزه‪Rim :‬‬ ‫نيزه دار‪ /‬نيزه زن ‪ /‬نيزه انداز ‪Rimbaz :‬‬ ‫ريمل مژه و ابرو ‪Rîmel:‬‬ ‫تخليه کردن شکم ‪ /‬خارج کردن مدفوع ‪Rîn:‬‬ ‫زيبا ‪ /‬خوب‪ /‬خوش ‪Rind :‬‬ ‫زيبا ‪ /‬خوشگل ‪Rindik :‬‬ ‫شانه چوبي نساج ‪Rino:‬‬

‫‪97‬‬

‫نيم تاج‪ /‬سربند يا پيشاني بند‪ /‬ديهيم‪ /‬تارک ‪Rêzik :‬‬ ‫بي آبرو‪ /‬بدنام‪ /‬پست ‪Rezîl:‬‬ ‫بي آبرو کردن‪ /‬بد نام کردن ‪Rezîl kirin :‬‬ ‫دستور زبان‪Rêziman :‬‬ ‫رزين ‪ /‬الستيک ‪Rêzîn:‬‬ ‫نبرد‪ /‬جنگ ‪Rezm :‬‬ ‫مبارز ‪ /‬رزمي کار‪Rezman :‬‬ ‫رزمگاه ‪ /‬نبردگاه ‪Rezmgeh :‬‬ ‫راه ‪ /‬دستيابي ‪Rê:‬‬ ‫ريش ‪Rî:‬‬ ‫ريواس ‪Ribês:‬‬ ‫استدعا ‪ /‬تقاضا ‪ /‬درخواست همراه با اصرار ‪Rica:‬‬ ‫مربا ‪ /‬فشرده ميوه ‪Rîçal:‬‬ ‫متراکم ‪ /‬چپانده شده ‪ /‬پنيري رشته رشته ‪Rîçal:‬‬ ‫فعال ‪ /‬برو ‪Riçe:‬‬ ‫از ترس يا سرما لرزيدن ‪Ricifandin:‬‬ ‫لرزيدن ‪ /‬از سرما لرزيدن ‪Ricifîn:‬‬ ‫ريش ‪Ridên :‬‬ ‫ريش سفيد ‪ /‬بزرگ محل‪Ridênsipî :‬‬ ‫رفرميسم ‪ /‬مکتب اصالح‪Riformîsm :‬‬ ‫رفرميست ‪ /‬طرفدار تغيير ‪Riformîst:‬‬ ‫رفرم خواه ‪ /‬اصالح طلب ‪ /‬طرفدار تغيير ‪Riformxwaz:‬‬ ‫ريش بلند ‪Rîgaz:‬‬ ‫ريش پرمو ‪ /‬ريش کرکين ‪ /‬ريش جاروب مانند ‪Rîgij:‬‬ ‫ريش پرمو ‪ /‬ريش کرکين ‪ /‬ريش جاروب مانند ‪Rîgijik:‬‬ ‫ريش ‪Rih:‬‬ ‫زردچوبه ‪Riha zer:‬‬ ‫ريحان ‪Rihan:‬‬ ‫ريش بزي ‪Rihbizin:‬‬ ‫ريش بزي ‪Rînêrî:‬‬ ‫ريش بلند ‪Rihdirêj:‬‬ ‫لرزيدن ‪ /‬از سرما لرزيدن ‪Rihilîn:‬‬ ‫ريش زبر ‪Rihjujî:‬‬

‫ريش گرد ‪Rîtopik:‬‬ ‫زبانه آتش‪ /‬شعله ‪Rivên :‬‬ ‫زبانه آتش‪ /‬شعله ‪Rivîn :‬‬ ‫خوالن ‪ /‬سنجد تلخ ‪Rixok:‬‬ ‫انبوه ‪ /‬متراکم ‪Rixtan:‬‬ ‫يراق اسب ‪ /‬دهنه ‪Rixtan:‬‬ ‫اسکله ‪ /‬بندرگاه ‪ /‬سکوي بارگيري ‪ /‬لنگرگاه ‪Rixtim:‬‬ ‫مجراي اسپرم بر ‪Riya avikê:‬‬ ‫برنج ‪Riz :‬‬ ‫رضايت ‪ /‬دل بخواهي ‪Riza :‬‬ ‫استهالک ‪ /‬فرسوده کردن ‪ /‬پوساندن ‪Rizandin :‬‬ ‫رشته کوه ‪ /‬زنجيرواره ‪Rizde:‬‬ ‫رشته کوه ‪Rizdeçiya:‬‬ ‫آزاد ‪ /‬رستگار ‪Rizgar:‬‬ ‫نجات دادن ‪Rizgar kirin:‬‬ ‫‪:‬آزاد شدن ‪Rizgar bûn:‬‬ ‫رستگاري ‪ /‬نجات ‪ /‬آزادي‪Rizgarî :‬‬ ‫فرسوده ‪ /‬پوسيده‪Rizî :‬‬ ‫فرسودن ‪ /‬پالسيدن‪Rizîn :‬‬ ‫پوسيدگي ‪ /‬فرسودگي‪Riziyan :‬‬ ‫فرسوده کردن‪Riziyandin :‬‬ ‫روزي ‪ /‬نان يا رزق روزانه ‪Rizq:‬‬ ‫رازيانه ‪Rizyane:‬‬ ‫رازيانه ‪Rizyank:‬‬ ‫فرسوده ‪ /‬پالسيده‪Rizyayî :‬‬ ‫قفس ‪Rkeh:‬‬ ‫رودخانه‪ /‬آفتاب ‪Ro:‬‬ ‫ريختن ‪Ro kirin:‬‬ ‫غرب‪Roava :‬‬ ‫رود خانه ‪Robar:‬‬ ‫پوشاک حمام ‪ /‬رخت حمام ‪Robê hemamê:‬‬ ‫ملخ سياه ‪Robînya:‬‬ ‫شرق‪Rohilat :‬‬

‫‪98‬‬

‫حيله ‪ /‬نيرنگ ‪Rîp:‬‬ ‫هموار ‪Ripe rast:‬‬ ‫کامالً خالي ‪ /‬لخت ‪ /‬عريان ‪Riqîrût:‬‬ ‫رشته ‪ /‬نخ تابيده ‪ /‬نخ بافندگي ‪ /‬الياف ‪Rîs:‬‬ ‫ريش ‪Rîş:‬‬ ‫خاکستر ‪Risas:‬‬ ‫رنگ خاکستري ‪Rîsasî:‬‬ ‫جذر‪ /‬ريشه ‪Rîşe:‬‬ ‫ريشه ‪Rîşe :‬‬ ‫نم نم باران ‪ /‬باران ريز ‪Rişêşk:‬‬ ‫خوشه ‪ /‬دسته(علف خشک) ‪Rîsî:‬‬ ‫رشته هاي نان خشک شده براي مصرف زمستان ‪Rîsî:‬‬ ‫چين ‪ /‬لبه ‪ /‬چتر زلف ‪Rîşik:‬‬ ‫شپش ‪ /‬رشک ‪ /‬تخم شپش ‪Rişik:‬‬ ‫انبار غله ‪ /‬سيلو ‪Risil:‬‬ ‫ريش سفيد ‪Rîsipî:‬‬ ‫خطر احتمالي ‪ /‬ريسک‪Rîsk :‬‬ ‫افسار ‪ /‬عنان ‪Rişme:‬‬ ‫رزق ‪ /‬روزي‪Risq :‬‬ ‫رشته هاي نان خشک شده براي مصرف زمستان نگه ‪Rist:‬‬ ‫موقعيت ‪Rist :‬‬ ‫رشته هاي نان خشک شده براي مصرف زمستان نگه ‪Rişte:‬‬ ‫رشته تحصيلي ‪ /‬جمله ‪Rişte :‬‬ ‫گردن بند ‪Ristik :‬‬ ‫نخ ريسي ‪Ristin :‬‬ ‫رسوايي ‪ /‬پستي ‪ /‬بدنامي ‪Riswayî:‬‬ ‫گل ‪ /‬لجن ‪Ritam:‬‬ ‫سيب زميني ‪Ritax:‬‬ ‫پست ‪ /‬نکبت ‪ /‬کثيف ‪Rîtek:‬‬ ‫بيضه ‪Ritil:‬‬ ‫کسي که بيضه هاي آويزان دارد ‪Ritilgîsk:‬‬ ‫تخليه کردن شکم ‪ /‬خارج کردن مدفوع ‪Rîtin:‬‬ ‫فتق ‪Ritloyî:‬‬

‫روزنامه نگاري ‪Rojnamegerî:‬‬ ‫روزنامه نگار ‪Rojnamevan:‬‬ ‫روزنامه نگاري‪Rojnamevanî :‬‬ ‫يادداشت روزانه‪Rojnivîsk :‬‬ ‫نقش ‪Rol :‬‬ ‫نقش اصلي ‪Rola serokê:‬‬ ‫خرزهره ‪Rolik:‬‬ ‫کشور ترکيه ‪Rom:‬‬ ‫رمان ‪Roman :‬‬ ‫ترک ‪ /‬اهل کشور ترکيه ‪Romî:‬‬ ‫آبکي بودن ‪ /‬آبکي شدن ‪Ron bûn:‬‬ ‫(خمير) روان شدن ‪Ron hatin:‬‬ ‫مايع ‪ /‬آبکي ‪ /‬سيال ‪ /‬نرم و آبکي ‪ /‬شفاف ‪Ron:‬‬ ‫تابان ‪ /‬روشن ‪ /‬درخشان ‪Ronahî:‬‬ ‫روشنايي ايجاد کردن ‪ /‬نور دادن ‪Ronahî dan:‬‬ ‫نور ايجاد کردن ‪Ronahî kirin:‬‬ ‫روشنفکر‪Ronakbîr :‬‬ ‫روشنفکر‪Ronakbîr :‬‬ ‫اشک ‪Rondî:‬‬ ‫اشک ‪Rondik:‬‬ ‫رنسانس ‪Ronesans :‬‬ ‫اشک ‪Ronik:‬‬ ‫خراش ‪Roş:‬‬ ‫خراشيدن ‪ /‬ساييدن ‪Roşan:‬‬ ‫جشن ‪Roşan :‬‬ ‫تابان ‪ /‬روشن ‪ /‬درخشان ‪Roşn:‬‬ ‫چوب بازي هاکي ‪ /‬شالق ‪Rotik:‬‬ ‫شخص مسئول آوردن نوعروس از خانهاش ‪/‬روباه ‪Rovî:‬‬ ‫روباه ‪Rovî:‬‬ ‫سرنوشت ‪ /‬دوره ‪ /‬عصر يا حادثه تاريخي ‪Rozgar:‬‬ ‫ريش ‪Rû:‬‬ ‫روبه رو ‪ /‬رودررو ‪Rû bi rû:‬‬ ‫روي دادن ‪Rû dan:‬‬

‫‪99‬‬

‫مايع ‪ /‬آبکي ‪ /‬سيال ‪ /‬نرم و آبکي ‪ /‬شفاف ‪Rohn:‬‬ ‫آشکار کردن‪ /‬بيان کردن‪ /‬پرداختن ‪Rohnî kirin :‬‬ ‫تابان ‪ /‬روشن ‪ /‬درخشان ‪Rohnî:‬‬ ‫روز به روز ‪Roj pey rojê:‬‬ ‫روز ‪ /‬خورشيد ‪Roj:‬‬ ‫روز بخير ‪ /‬سالم ‪Rojbaş:‬‬ ‫طلوع کردن آفتاب‪Roj derketin :‬‬ ‫نيمروز ‪ /‬ظهر ‪Roj li nîvro:‬‬ ‫روز پدر‪Roja bavan :‬‬ ‫از جنس خورشيد ‪ /‬از جنس روز ‪Rojan:‬‬ ‫روزانه ‪ /‬هرروز ‪Rojane :‬‬ ‫دستمزد روزانه ‪Rojanî:‬‬ ‫روشن ‪ /‬فروزنده ‪ /‬درخشان ‪ /‬شب نما ‪ /‬تابناک ‪Rojanî:‬‬ ‫غرب‪Rojava :‬‬ ‫روز تولد ‪Rojbûn :‬‬ ‫روزهاي استراحت ‪Rojên vehesînê:‬‬ ‫موضوع بحث ‪ /‬بحث روز ‪ /‬دستورکار ‪Rojev:‬‬ ‫روزگار ‪Rojgar :‬‬ ‫شرق‪Rojhelat :‬‬ ‫طلوع آفتاب ‪ /‬طلوع کردن خورشيد ‪Rojhelatin :‬‬ ‫شرق‪Rojhilat :‬‬ ‫خاورميانه ‪Rojhilata Navîn :‬‬ ‫شرقي‪Rojhilatî :‬‬ ‫روزه ‪Rojî:‬‬ ‫روزه گرفتن ‪Rojî girtin:‬‬ ‫کسي که روزه مي گيرد ‪Rojîgir :‬‬ ‫تقويم شمسي ‪Rojimêra hetavî:‬‬ ‫تقويم قمري ‪Rojimêra heyvî:‬‬ ‫تقويم ميالدي ‪Rojimêra zayînî:‬‬ ‫نورگير کف بامي ‪ /‬پنجره سقفي ‪ /‬دودکش ‪Rojin:‬‬ ‫نورگير کف بامي ‪ /‬پنجره سقفي ‪ /‬دودکش ‪Rojîn:‬‬ ‫روزنامه‪Rojname :‬‬ ‫روزنامه نگار ‪Rojnameger:‬‬

‫روح گرا ‪Ruhparêz :‬‬ ‫سرخاب ‪ /‬روژلب ‪Rûj:‬‬ ‫خندان ‪ /‬بشاش ‪ /‬خوش روي ‪Rûken:‬‬ ‫اصالح کردن ريش ‪Rûkurkirin :‬‬ ‫خرزهره ‪Rûl:‬‬ ‫ارزش ‪ /‬بها ‪ /‬ارج ‪Rûmet:‬‬ ‫روغن‪Rûn :‬‬ ‫روغن بهاري ‪Rûnê biharê:‬‬ ‫روغن بهاري ‪Rûnê kizinê:‬‬ ‫خوشخو ‪ /‬خوش خلق ‪ /‬خوش مشرب ‪Rûnerm:‬‬ ‫نشاندن‪Rûniştandin :‬‬ ‫نيمکت ‪ /‬صندلي ‪Rûniştek :‬‬ ‫نشستن‪Rûniştin :‬‬ ‫مقيم ‪ /‬ساکن ‪Rûniştvan :‬‬ ‫ماهي تابه ‪Rûnpêj:‬‬ ‫چهره پهن ‪ /‬چهره عريض ‪Rûpan:‬‬ ‫حروف چيني کردن‪ /‬صفحه آرايي کردن ‪Rûpel raxistin :‬‬ ‫صفحه ‪Rûpel :‬‬ ‫حروف چين‪ /‬صفحه آرا ‪Rûpelraxer :‬‬ ‫صفحه آرايي ‪Rûpelsazî:‬‬ ‫صفحه‪Rûpel :‬‬ ‫پريچهر ‪Rûperî:‬‬ ‫بي حيا ‪ /‬بي شرم ‪Rûqaîm:‬‬ ‫گستاخ ‪ /‬جسور ‪ /‬منزوي ‪ /‬بيحيا ‪Rûqayim :‬‬ ‫( پرنده) پر و بال کندن ‪ /‬چيدن ‪Rûqiçandin:‬‬ ‫سرافکنده ‪ /‬روسياه ‪ /‬شرمسار ‪ /‬خجالت زده ‪Rûreş :‬‬ ‫سرافکندگي ‪ /‬روسياهي ‪Rûreşî :‬‬ ‫شرمنده کردن ‪ /‬ننگين کردن ‪ /‬تمسخر کردن ‪Rûreş kirin:‬‬ ‫کم حرف ‪ /‬خوددار ‪ /‬شرمسار ‪ /‬خجل ‪ /‬سرافکنده ‪Rûsar:‬‬ ‫تابان ‪ /‬روشن ‪ /‬درخشان ‪Rûşen:‬‬ ‫رستن ‪ /‬روييدن ‪ /‬سبز شدن ‪ /‬رشد کردن ‪Rûsikîn:‬‬ ‫سرخ رو ‪Rûsor:‬‬ ‫تبرئه شده ‪ /‬کسي که بيگناه از محاکمه بيرون آيد ‪Rûsipî:‬‬

‫‪100‬‬

‫رو دادن ‪ /‬لوس کردن ‪Rû dayîn:‬‬ ‫رودار شدن ‪ /‬جسور شدن ‪Rû girtin:‬‬ ‫رودار شدن ‪ /‬جسور شدن ‪Rû stendin:‬‬ ‫رخ ‪ /‬رو ‪ /‬شکل‪Rû :‬‬ ‫رود ‪Rûbar:‬‬ ‫مساحت ‪Rûber‬‬ ‫خندان ‪ /‬بشاش ‪ /‬خوش روي ‪Rûbiken:‬‬ ‫مقايسه کردن ‪Rûbirû kirin :‬‬ ‫مقايسه ‪ /‬روبرو‪Rûbirû :‬‬ ‫بي حيا ‪ /‬بي شرم ‪Rûçarox :‬‬ ‫بي حيا ‪ /‬بي شرم ‪Rûçerm:‬‬ ‫اخم ‪Rûçik :‬‬ ‫چهره ‪ /‬قيافه ‪Rûçik :‬‬ ‫( پرنده) پر و بال کندن ‪ /‬چيدن ‪Rûçikandin:‬‬ ‫کنده شده ‪ /‬چيده شده ‪Rûçikîn:‬‬ ‫بي حيا ‪ /‬بي شرم ‪ /‬گستاخ ‪ /‬سمج ‪ /‬جسور ‪ /‬بي اعتنا ‪Rûçir:‬‬ ‫اتفاق افتادن ‪ /‬رخ دادن ‪Rûdan:‬‬ ‫ريش راهي ‪Rûdergeh:‬‬ ‫دل و روده ‪ /‬شکنبه ‪Rûdî:‬‬ ‫رو زميني ‪ /‬سطح‪Rûerd :‬‬ ‫روشني خيره کننده ‪ /‬گيرا ‪ /‬شگفت انگيز ‪Rûfener:‬‬ ‫رويگردان ‪Rûgerdan:‬‬ ‫تابان ‪ /‬درخشان ‪Rûgeş:‬‬ ‫(چهره يا مو) روشن ‪Rûgewr:‬‬ ‫چهره گرد ‪Rûgirover:‬‬ ‫پر رو ‪ /‬گستاخ ‪Rûgirtî:‬‬ ‫روح ‪ /‬روان ‪Ruh :‬‬ ‫جاندار ‪Ruhber :‬‬ ‫ماه رخ ‪ /‬ماه رو ‪Rûheyv:‬‬ ‫عزرائيل ‪ /‬روح ستان ‪Ruhistîn:‬‬ ‫ماه رخ ‪ /‬ماه رو ‪Rûhîv:‬‬ ‫از لحاظ روحي ‪ /‬روحي ‪ /‬رواني ‪Ruhiyet :‬‬ ‫مايع ‪ /‬آبکي ‪ /‬سيال ‪ /‬نرم و آبکي ‪ /‬شفاف ‪Ruhn:‬‬

‫تسويه کردن ‪ /‬حل شدن‪Safî bûn :‬‬ ‫حل کردن‪Safî kirin :‬‬ ‫سال ‪Sal:‬‬ ‫تقويم ‪Saljimêr:‬‬ ‫سالنامه ‪ /‬تقويم ‪Salname:‬‬ ‫سالگرد ‪Salveger:‬‬ ‫سرد‪Sar :‬‬ ‫سالم ‪ /‬زنده‪Sax :‬‬ ‫دستگاه ‪ /‬ارگان‪Sazî :‬‬ ‫درست کردن ‪ /‬ايجاد کردن ‪ /‬ساختن‪Saz kirin:‬‬ ‫براي ‪Sa :‬‬ ‫سگ ‪Se:‬‬ ‫سگ شدن ‪ /‬بد اخالق شدن ‪Se bûn:‬‬ ‫سجده‪Secde :‬‬ ‫علت و معلول‪Sedem û encamp :‬‬ ‫علت ‪ /‬دليل‪Sedem :‬‬ ‫اعدام ‪ /‬حلق آويز ‪Sêdaredan:‬‬ ‫قرن ‪ /‬سده‪Sedsal :‬‬ ‫سه جانبه ‪ /‬سه ضلعي‪Sêgonî :‬‬ ‫سه ضلعي ‪ /‬مثلث‪Sêgoşe :‬‬ ‫سجده‪Sejde :‬‬ ‫متوقف کردن‪Sekinandin :‬‬ ‫ايستادن ‪ /‬قرار گرفتن‪Sekinîn :‬‬ ‫موضع ‪ /‬رويکرد‪Sekn :‬‬ ‫دبير کل‪Sekreterê giştî :‬‬ ‫سالمت‪Selamet :‬‬ ‫تخته سنگ بزرگ‪Selbend :‬‬ ‫سمبل ‪ /‬نماد‪Sembol :‬‬ ‫سمينار‪Semîner :‬‬ ‫تحميل کردن‪Sepandin :‬‬ ‫معلول شدن ‪ /‬نقض عضو شدن‪Seqet bûn :‬‬ ‫معلول کردن ‪ /‬نقص عضو کردن‪Seqet kirin :‬‬ ‫معلول‪ /‬نقص عضو‪ /‬شديد ‪ /‬عجيب‪Seqet :‬‬

‫‪101‬‬

‫(چهره يا مو) روشن ‪ /‬ريش سفيد ‪ /‬پير ‪Rûsipî:‬‬ ‫پر رو ‪ /‬گستاخ ‪Rûstandî:‬‬ ‫رسم ها ‪ /‬عادات ‪Rusûmat :‬‬ ‫گستاخ ‪ /‬سمج ‪ /‬جسور ‪ /‬بي اعتنا ‪Rûşuştî:‬‬ ‫بي آبرو‪ /‬بدنام ‪Ruswa :‬‬ ‫لخت بودن ‪ /‬عريان بودن ‪Rût bûn:‬‬ ‫لخت کردن ‪ /‬غارت کردن ‪Rût kirin:‬‬ ‫بيپول ‪Rût û tût:‬‬ ‫لخت ‪ /‬عريان‪Rût :‬‬ ‫ريش راهي ‪Rûtapan:‬‬ ‫ترش رو ‪ /‬عبوس ‪ /‬کج خلق ‪Rûtirş:‬‬ ‫لخت گرايي ‪Rûtîtî:‬‬ ‫شرمگاه ‪Rûv :‬‬ ‫روباه ‪Rûvî:‬‬ ‫روده ‪Rûvî:‬‬ ‫ايليوم ‪ /‬بخش پاياني روده کوچک ‪Rûviya badayî:‬‬ ‫ژژونوم ‪ /‬بخش مياني روده کوچک ‪Rûviya birçî :‬‬ ‫راست روده ‪ /‬رکتوم ‪Rûviya dawîn:‬‬ ‫روده کور ‪Rûviya kor :‬‬ ‫روده بزرگ ‪Rûviya stûr:‬‬ ‫آپانديس ‪Rûviya zêde:‬‬ ‫روده کوچک ‪Rûviya zirav:‬‬ ‫فروپاشي‪Rûxan :‬‬ ‫روخواني کردن ‪Rûxandin:‬‬ ‫فروپاشاندن ‪ /‬فروپاشيدن‪Rûxandin :‬‬ ‫فروپاشاندن‪Rûxandin :‬‬ ‫متالشي شدن ‪ /‬متالشي کردن ‪ /‬فروپاشي‪Rûxandin :‬‬ ‫نماي ساختمان ‪ /‬نماي سر در ‪ /‬نماي خارجي ‪Rûxanî:‬‬ ‫فروپاشي‪Rûxîn :‬‬ ‫سطح آب‪Rûyê avê :‬‬ ‫سطح صخره ‪ /‬نماي خارجي سنگ يا صخره ‪Rûyê zinar:‬‬

‫‪S‬‬

‫دقت ‪Serêlî:‬‬ ‫اصالح کردن ‪ /‬درست کردن‪Sererast kirin :‬‬ ‫فرماندهي کل ارتش‪Sererkanî :‬‬ ‫فرمانده ارتش‪Sererkan :‬‬ ‫درد سر ايجاد کردن‪Serêşî anîn :‬‬ ‫سردرد ‪ /‬دردسر‪Serêşî :‬‬ ‫مراقب خود بودن‪Sereso bûn :‬‬ ‫آغاز ‪ /‬ابتدا‪Sereta :‬‬ ‫نيست و نابود کردن ‪ /‬از بين بردن‪Sergom kirin :‬‬ ‫تغيير يافته‪Serguherî :‬‬ ‫منطقه سرحد در شمال کردستان‪Serhed :‬‬ ‫قيام ‪ /‬انقالب ‪Serhildan:‬‬ ‫قيام‪Serhildan :‬‬ ‫قيام کردن ‪ /‬سر بلند کردن‪Serî bilind kirin :‬‬ ‫سر فرود آوردن‪ /‬اطاعت کردن‪ /‬تسليم شدن‪Serî tewandin :‬‬ ‫سر ‪ /‬اول ‪ /‬اصلي ‪ /‬ابتدا‪Serî :‬‬ ‫سرشماري‪Serjimarî :‬‬ ‫منبع ‪ /‬سرچشمه‪Serkanî :‬‬ ‫سرکش ‪ /‬ياغي ‪Serkêş‬‬ ‫پيروزي ‪ /‬موفقيت ‪ /‬موفق شدن‪Serketin :‬‬ ‫پيروز‪Serkevtî :‬‬ ‫ديدار ‪ /‬بازديد‪Serlêdan :‬‬ ‫سرلشکر ‪ /‬فرمانده ارتش‪Serleşkerî :‬‬ ‫سرما‪Serma :‬‬ ‫شانه ‪ /‬کتف‪Sermil :‬‬ ‫سرمايه‪Sermiyan :‬‬ ‫افزوده ‪ /‬اضافي ‪Sermûçe:‬‬ ‫رئيس ‪ /‬رهبر ‪Serok:‬‬ ‫رياست جمهوري‪Serokatîya komarê :‬‬ ‫رهبري ‪ /‬رياست‪Serokatî :‬‬ ‫رئيس جمهور ‪ /‬رئيس دولت‪Serokdewlet :‬‬ ‫فرمانده کل ارتش‪Serokerkan :‬‬ ‫رئيس جمهور‪Serokkomar :‬‬

‫‪102‬‬

‫مصدوميت‪Seqetî :‬‬ ‫سه جانبه‪Sêqolî :‬‬ ‫سر ‪Ser:‬‬ ‫ريختن روي ‪Ser da kirin:‬‬ ‫سرزدن ‪ /‬ديدار کردن ‪Ser dan:‬‬ ‫سر بريدن ‪Ser jê kirin:‬‬ ‫سر زدن ‪ /‬ديدار کردن ‪ /‬موي سر را اصالح ‪Ser lêxistin:‬‬ ‫کردن‬ ‫خوشامد ‪ /‬قدم بروي چشم‪Ser seran û ser çavan :‬‬ ‫سر و ته کردن ‪ /‬به هم زدن ‪Ser û bin kirin:‬‬ ‫سر و صورت ‪Ser û rî:‬‬ ‫چيزي را به کسي قالب کردن ‪Ser va kirin:‬‬ ‫آغاز کردن ‪ /‬پرداختن به ‪ /‬شروع کردن ‪Ser vekirin:‬‬ ‫خانه ‪ /‬ساختمان ‪Serban:‬‬ ‫سربار بودن ‪Serbarî :‬‬ ‫آزاد کردن ‪ /‬ول کردن‪Serbest berdan :‬‬ ‫آزاد کردن‪Serbest kirin :‬‬ ‫سرگذشت ‪ /‬خاطرات‪Serbihûrî :‬‬ ‫سربلند‪Serbilind :‬‬ ‫مستقل شدن‪Serbixwe bûn :‬‬ ‫استقالل‪Serbixwebûn :‬‬ ‫منبع ‪ /‬منشا‪Serçav :‬‬ ‫ديدار ‪ /‬بازديد‪Serdan :‬‬ ‫سردار‪Serdar :‬‬ ‫دوره ‪ /‬عصر‪Serdem :‬‬ ‫حاکم ‪ /‬سلطه گر‪ /‬فرمانروا‪Serdest :‬‬ ‫جنگ سرد‪Şerê sar :‬‬ ‫موي سر خود را اصالح کردن ‪Serê xwe lêdan:‬‬ ‫موي سر خود را اصالح کردن ‪Serê xwe lêxistin:‬‬ ‫مالقات ‪ /‬سرزدن ‪Seredan:‬‬ ‫اول ‪ /‬آغاز ‪Sereke:‬‬ ‫رياست‪Sereketî :‬‬ ‫اوليه ‪ /‬ابتدايي ‪ /‬اصلي‪Sereke :‬‬

‫سنجد‪Sincû :‬‬ ‫ختنه کردن‪Sinet kirin :‬‬ ‫چوب يا ميله حصارکشي دور باغات ‪Sing:‬‬ ‫سينه ‪Sîng:‬‬ ‫کنايه از آماده دعوا شدن ‪Sing hildan:‬‬ ‫به سينه خود زدن ‪ /‬دفاع کردن ‪Sîngê xwe kutan:‬‬ ‫ميخ خود را کوبيدن ‪ /‬جا خوش کردن ‪Singe xwe kutan:‬‬ ‫سيني ‪Sinî:‬‬ ‫محدود کردن ‪ /‬مرزبندي کردن‪Sînor kirin :‬‬ ‫مرز ‪ /‬محدوده‪Sînor :‬‬ ‫خانم ‪ /‬خاتون‪Sitî :‬‬ ‫سست‪Sist :‬‬ ‫کرکس‪Sîsark :‬‬ ‫سفيد ‪Sipî:‬‬ ‫سفيد کردن ‪ /‬پوست کندن ‪Sipî kirin:‬‬ ‫سفيدي تخم مرغ ‪Sipîk:‬‬ ‫سفيدي ‪Sipîtî:‬‬ ‫تبعيد شدن ‪Sirgûn bûn:‬‬ ‫تبعيد کردن‪Sirgûn kirin :‬‬ ‫تبعيد‪Sirgûn :‬‬ ‫غير نظامي‪Sivîl :‬‬ ‫سواره نظام آهني‪Siwarên zirxî :‬‬ ‫قالبي ‪ /‬مصنوعي ‪ /‬جعلي‪Sixte :‬‬ ‫سياستمدار‪Sîyasetmedar :‬‬ ‫توانا ‪ /‬اليق ‪Şiyaw:‬‬ ‫کيفردادن‪ /‬مجازات کردن ‪Siza kirin:‬‬ ‫جزا ‪ /‬تحريم‪Siza :‬‬ ‫شعار‪Slogan :‬‬ ‫بخاري‪Sobe :‬‬ ‫صحبت ‪ /‬بحث‪Sohbet :‬‬ ‫کفش ‪Sol:‬‬ ‫قرمز‪ /‬سرخ ‪Sor:‬‬ ‫سرخ شدن ‪ /‬داغ شدن ‪ /‬خيط شدن ‪Sor bûn:‬‬

‫‪103‬‬

‫نخست وزير‪Serokwezîr :‬‬ ‫موقتي‪ /‬موردي‪ /‬بي برنامه ‪Serpilkî:‬‬ ‫سر اسقف‪Serpîskopos :‬‬ ‫مرتب کردن ‪ /‬سر در آوردن ‪ /‬اصالح کردن ‪Serrast kirin:‬‬ ‫صفحه اصلي‪Serrûpel :‬‬ ‫بي تفاوت ‪Sersar:‬‬ ‫سرسري ‪ /‬الکي ‪Serserî:‬‬ ‫حمام ‪Serşo:‬‬ ‫سرتاج‪Sertac :‬‬ ‫سخت ‪ /‬سفت ‪ /‬سر سخت‪Sert :‬‬ ‫سرور ‪ /‬حاکم ‪Serwer:‬‬ ‫روي ‪ /‬سر‪Ser :‬‬ ‫سه شنبه‪Sêşemî :‬‬ ‫سيب ‪Sêv:‬‬ ‫سيب زميني ‪Sêvik:‬‬ ‫سطح ‪ /‬ميزان ‪Sewî:‬‬ ‫يتيم‪Sêwî :‬‬ ‫سخت ‪ /‬پيچده ‪Sext:‬‬ ‫سومين‪Sêyemîn :‬‬ ‫سوم‪Sêyem :‬‬ ‫سايه ‪Sî:‬‬ ‫سايه دادن ‪Sî dan:‬‬ ‫سايه ‪Sîber:‬‬ ‫فردا‪Siberojê :‬‬ ‫سايه ‪Sîdank:‬‬ ‫سفارش‪Sifarîş :‬‬ ‫صفر‪Sifir :‬‬ ‫سفره‪Sifre :‬‬ ‫اسيدي شدن ‪Sihik bûn:‬‬ ‫مردن ( سگ ) ‪ /‬به درک واصل شدن‪Sikitîn :‬‬ ‫سيلي‪Sîle :‬‬ ‫شعار دادن ‪Silogan dan:‬‬ ‫شعار‪Silogan :‬‬

‫کلفت بودن ‪Stûr bûn:‬‬ ‫بيچاره ‪ /‬بدبدخت ‪Stûxwar:‬‬ ‫گناه‪Sûcdar :‬‬ ‫گناهکار ‪ /‬مجرم ‪Sûcdar:‬‬ ‫جرم ‪ /‬گناه ‪Sûc:‬‬ ‫بهره مند شدن ‪ /‬سودمند شدن‪Sûd wergirtin :‬‬ ‫سو قصد‪Sûîqast :‬‬ ‫بازار‪Sûk :‬‬ ‫طبيعي‪Suriştî :‬‬ ‫سوريه‪Sûriye :‬‬

‫‪Ş‬‬ ‫شاد ‪ /‬خوشحال ‪Şa:‬‬ ‫شاد شدن ‪ /‬شاد بودن ‪Şa bûn:‬‬ ‫شاد کردن ‪Şa kirin:‬‬ ‫مکتب شافعي‪Şafiî :‬‬ ‫شاگرد ‪ /‬دانش آموز ‪ /‬کارآموز ‪Şagirt:‬‬ ‫شاگرد بودن ‪ /‬شاگرد شدن ‪Şagirt bûn:‬‬ ‫شاگردي ‪ /‬شاگرد بودن ‪Şagirtî:‬‬ ‫کارآموزي کردن‪Şagirtî kirin:‬‬ ‫شاهنشاهي ‪Şahtî:‬‬ ‫فرستاده‪Şande :‬‬ ‫فرستادن ‪Şandin:‬‬ ‫نمايش ‪ /‬تئاتر ‪Şano:‬‬ ‫شانس‪Şans :‬‬ ‫شهردار‪Şaredar :‬‬ ‫تمدن ‪Şaristanî:‬‬ ‫اشتباه ‪Şaş:‬‬ ‫بد اطالع رساني کردن ‪ /‬مغرضانه اطالع ‪Şaşagahdar kirin:‬‬ ‫رساني کردن‬ ‫اشتباه کردن ‪Şaşî kirin:‬‬ ‫اشتباه ‪Şaşî:‬‬

‫‪104‬‬

‫سرخ کردن ‪ /‬داغ کردن ‪ /‬خيط کردن ‪Sor kirin:‬‬ ‫رنگ باختن ‪ /‬سرخ و سفيد شدن ‪Sor û sipî bûn:‬‬ ‫لهجه اي از زبان کردي‪Soranî :‬‬ ‫بيماري سرخک ‪Sorik:‬‬ ‫شور ‪Şorr:‬‬ ‫سوخت ‪ /‬سوختني‪Sotemenî :‬‬ ‫سوختن ‪Sotin:‬‬ ‫شوروي‪Sovyet :‬‬ ‫قول ‪Soz:‬‬ ‫قول دادن ‪Soz dan:‬‬ ‫تعهد ‪ /‬رازداري‪Sozdarî :‬‬ ‫تحويل دادن ‪ /‬سپردن ‪Spartin:‬‬ ‫گوينده‪Spîker :‬‬ ‫ورزش‪Spor :‬‬ ‫استاديوم‪Stad :‬‬ ‫گرفتن ‪ /‬بدست آوردن ‪ /‬خريدن‪Standin :‬‬ ‫محافظت کردن ‪ /‬پناه دادن‪Star kirin :‬‬ ‫حالت ‪ /‬وضعيت‪Statû :‬‬ ‫بسته لحاف ‪Stêr:‬‬ ‫ماهي ستاره ‪ /‬نوعي ماهي‪Stêrkmasî :‬‬ ‫ستاره‪Stêrk :‬‬ ‫گردن ‪Sto:‬‬ ‫ترانه ‪ /‬ترانه خواندن ‪Stran:‬‬ ‫خواننده ‪ /‬ترانه سرا ‪Stranbêj:‬‬ ‫خواننده بودن ‪Stranbêj bûn:‬‬ ‫خوانندگي کردن ‪Stranbêjî kirin:‬‬ ‫شاخ ‪Strî:‬‬ ‫شاخ در آوردن ‪ /‬گردن کلفتي کردن ‪Strî derxistin:‬‬ ‫شاخ زدن ‪ /‬گردن کلفتي کردن ‪Strî lêxistin:‬‬ ‫ساختار‪Strûktûr :‬‬ ‫گردن ‪Stû:‬‬ ‫گردن کلفتي کردن ‪Stû dirêjî kirin :‬‬ ‫کلفت ‪ /‬بزرگ ‪Stûr:‬‬

‫شرايط ‪ /‬شرط‪Şert û merc :‬‬ ‫جنگجوي مرد ‪Şervan:‬‬ ‫جنگجوي کم سن وسال ‪Şervanok:‬‬ ‫جنگجوي زن ‪Şervîn:‬‬ ‫شب ‪Şev:‬‬ ‫شب تاريک ‪Şevareş:‬‬ ‫نشست شبانه ‪Şevbêrk:‬‬ ‫شب زنده داري ‪ /‬شب گذراني ‪Şevborîn:‬‬ ‫شبانه ‪Şevîn:‬‬ ‫سوز ‪ /‬سوزش ‪ /‬سوخت ‪Şewat:‬‬ ‫راه ‪ /‬روش‪Şêwaz :‬‬ ‫مشاور ‪Şêwirmend:‬‬ ‫سوزاندن ‪ /‬آتش زدن‪Şewitandin :‬‬ ‫سوختن ‪Şewitîn:‬‬ ‫شبيه بودن ‪ /‬مانند ‪ ...‬بودن ‪Şibîn:‬‬ ‫شبيه بودن‪Şibîn :‬‬ ‫خشونت‪Şîdet :‬‬ ‫رمز‪Şîfre :‬‬ ‫شکستن ‪Şikandin:‬‬ ‫شک ‪ /‬ترديد‪Şikberî :‬‬ ‫مشکوک‪Şikdar :‬‬ ‫جنگ چريکي‪Şerê gêrîlatî :‬‬ ‫نوع ‪ /‬جنس‪Şêrît :‬‬ ‫شکاف ‪ /‬غار‪Şikeft :‬‬ ‫خيس ‪ /‬نم ‪Şil:‬‬ ‫خيس شدن ‪ /‬نم بودن ‪Şil bûn:‬‬ ‫خيس کردن ‪ /‬نم کردن ‪Şil kirin:‬‬ ‫خيسي ‪ /‬نم بودن ‪Şilî:‬‬ ‫قسمت جلوي سر‪Şilikser :‬‬ ‫باران سنج ‪Şilîpîv‬‬ ‫خيس بودن ‪ /‬نم ‪Şilîtî:‬‬ ‫باراني بودن‪ /‬خيسي ‪Şilîtî‬‬ ‫خيس خيس ‪Şilopilo:‬‬

‫اشتباه‪Şaşitî :‬‬ ‫کوه ‪ /‬شاخه ‪Şax:‬‬ ‫شاخه‪Şaxe :‬‬ ‫شاخه شاخه ‪Şaxşaxî:‬‬ ‫شايان گفتن بودن ‪ /‬الزم به ذکر بودن‪Şayanê gotinê bûn :‬‬ ‫شادي ‪Şayî:‬‬ ‫شادي ‪ /‬عروسي ‪Şayîtî:‬‬ ‫توانا ‪ /‬اليق ‪Şê:‬‬ ‫شهيد‪Şehîd :‬‬ ‫نم ‪ /‬رطوبت ‪Şêhî:‬‬ ‫غارت کردن ‪ /‬سرقت کردن‪Şêlandin :‬‬ ‫سارق ‪ /‬راهزن‪Şêlanker :‬‬ ‫فاضالب ‪ /‬آب بالاستفاده ‪Şêlav:‬‬ ‫گل آلود ‪Şêlî:‬‬ ‫گل آلود بودن ‪Şêlîtî:‬‬ ‫ابهام ‪ /‬گل آلود بودن ‪ /‬عدم شفافيت‪Şêlîtî :‬‬ ‫شنبه ‪Şembe:‬‬ ‫شنبه ‪Şemî:‬‬ ‫سر خوردن ‪ /‬ليز خوردن‪Şemitîn :‬‬ ‫منطقه اي در شمال کردستان‪Şemzînana :‬‬ ‫آبادي ‪ /‬خانه ‪ /‬نعمت ‪Şênahî:‬‬ ‫وفور(نعمت) ‪Şên:‬‬ ‫جنگ ‪Şer:‬‬ ‫جنگ شدن ‪ /‬جنگ اتفاق افتادن ‪Şer bûn:‬‬ ‫جنگ کردن ‪Şer kirin:‬‬ ‫جنگ به راه انداختن ‪Şer rê xistin:‬‬ ‫شرم ‪ /‬حيا ‪Şerm:‬‬ ‫جاي شرم و حيا داشتن ‪ /‬زشت بودن ‪Şerm bûn:‬‬ ‫خجالت کشيدن ‪ /‬شرم کردن‪Şerm kirin :‬‬ ‫خجالتي ‪Şermîn:‬‬ ‫خجالتي ‪Şermoke:‬‬ ‫جنگ کردن‪ /‬نزاع کردن ‪Şerr kirin:‬‬ ‫جنگ‪ /‬نزاع ‪Şerr:‬‬

‫‪105‬‬

‫مثل شمشير ‪Şûrkî:‬‬ ‫کنايه از آدم دراز و قدبلند ‪Şûro:‬‬ ‫خط خطي ‪ /‬هاشوردار ‪Şûrşûrî:‬‬ ‫شمشيرزن‪Şûrzen :‬‬ ‫شيشه ‪ /‬صاف ‪Şûşe:‬‬ ‫شيشه اي ‪ /‬مثل شيشه ‪ /‬براق و صاف ‪Şûşekî:‬‬ ‫شيشه اي ‪Şûşeyî:‬‬ ‫شستن ‪ /‬فرسايش دادن ‪ /‬از بين بردن ‪Şûştin:‬‬ ‫بکار بردن ‪Şuxulandin:‬‬

‫‪T‬‬ ‫تب ‪ /‬نخ ‪ /‬تا که ‪Ta:‬‬ ‫اليه اليه شدن ‪ /‬خم شدن ‪Ta bûn:‬‬ ‫نخ زدن ‪ /‬تا کردن ‪ /‬اليه اليه کردن ‪Ta kirin:‬‬ ‫تلخ ‪Tahl:‬‬ ‫نخ مانند ‪ /‬نازک ‪Takî:‬‬ ‫راننده تاکسي‪Taksîvan :‬‬ ‫تلخ ‪Tal:‬‬ ‫غارت ‪Talan:‬‬ ‫غارت کردن ‪Talan kirin:‬‬ ‫غارتگر ‪Talankar:‬‬ ‫غارت وار ‪Talankî:‬‬ ‫دستورات ‪ /‬آموزش‪Talîmat :‬‬ ‫به تعليق در آوردن‪Taloq kirin :‬‬ ‫مزه ‪ /‬طعم ‪Tam:‬‬ ‫تنبور‪Tambûr :‬‬ ‫فشار خون داشتن‪Tansyon hebûn:‬‬ ‫فشار خون ‪Tansyon:‬‬ ‫تاريکي ‪Tarîtî:‬‬ ‫تاريک کردن ‪ /‬سياه کردن‪Tarî kirin :‬‬ ‫تاريک‪Tarî :‬‬ ‫تصفيه کردن ‪ /‬از بين بردن‪Tesfîye kirin :‬‬

‫بهتان ‪ /‬توهين‪Şiltax :‬‬ ‫سيلي ‪ /‬چک‪Şimaq :‬‬ ‫سر خوردن ‪ /‬ليز خوردن‪Şimitîn :‬‬ ‫آبي ‪ /‬مجلس ترحيم‪Şîn :‬‬ ‫هويت ‪Şinase:‬‬ ‫آبي ‪ /‬مراسم عزا‪Şîn :‬‬ ‫شرکت‪Şîrket :‬‬ ‫ناودان ‪ /‬لوله فاضالب ‪Şiroke:‬‬ ‫تفسير کردن ‪ /‬تشريح کردن‪Şirove kirin :‬‬ ‫تفسير ‪ /‬توضيح ‪ /‬تشريح‪Şirove :‬‬ ‫شير‪Şîr :‬‬ ‫شيشه‪Şîşe :‬‬ ‫ميله‪Şîşik :‬‬ ‫نهال ‪Şitil:‬‬ ‫شهرداري‪Şaredarî :‬‬ ‫چوپان ‪Şivan:‬‬ ‫چوپان بودن ‪ /‬چوپان شدن ‪Şivan bûn:‬‬ ‫چوپاني کردن ‪Şivanî kirin:‬‬ ‫چوپاني‪Şivanati :‬‬ ‫توانستن‪Şiyan :‬‬ ‫بيدار کردن ‪ /‬هوشيار کردن‪Şiyarkirin :‬‬ ‫پيگيري کردن ‪ /‬دنبال کردن ‪ /‬تحت تعقيب قرار ‪Şopandin:‬‬ ‫دادن‬ ‫آبگوشت ‪Şorav:‬‬ ‫آبگوشت‪Şorbe :‬‬ ‫شعبه‪Şûbe :‬‬ ‫عوض ‪ /‬مکان ‪ /‬جا ‪Şûn:‬‬ ‫عقب نشيني کردن ‪ /‬کنار کشيدن ‪Şûn da çûn:‬‬ ‫به جاي کسي بودن ‪ /‬عوض کسي بودن ‪Şûna kesî bûn:‬‬ ‫جا ‪ /‬مکان ‪Şûnewar:‬‬ ‫شمشير ‪Şûr:‬‬ ‫توليد کننده شمشير ‪Şûrçêkir:‬‬ ‫شمشيرگر ‪Şûrkar:‬‬

‫‪106‬‬

‫تهديد کردن ‪Tehdît Kirin:‬‬ ‫تلخ بودن ‪ /‬تلخ شدن ‪Tehl bûn:‬‬ ‫تلخ کردن ‪Tehl kirin:‬‬ ‫با طعنه صحبت کردن ‪Tehl tehl axavtin:‬‬ ‫تلخي‪Tehlî :‬‬ ‫پر ‪ /‬لبريز‪Tejî :‬‬ ‫از بين بردن ‪ /‬فروريختن‪Têk birin (dan) :‬‬ ‫فروپاشيدن ‪ /‬از بين رفتن‪Têk çûn :‬‬ ‫فروپاشي ‪Têkçûn:‬‬ ‫فروپاشي ‪Têkdan:‬‬ ‫قاطي شدن ‪ /‬داخل شدن ‪Têkel Bûn:‬‬ ‫مختلط ‪ /‬درهم‪Têkel :‬‬ ‫رابطه ‪ /‬پيوند ‪Têkelî:‬‬ ‫پيوند برقرار کردن ‪ /‬ارتباط برقرار کردن ‪Têkelî Kirin:‬‬ ‫وارد شدن ‪ /‬ورود‪Têketin :‬‬ ‫پيوند ‪ /‬ارتباط ‪Têkildarî:‬‬ ‫مرتبط‪Têkildar :‬‬ ‫تکنيک‪Teknîk :‬‬ ‫مبارز ‪ /‬تالشگر‪Têkoşer :‬‬ ‫مبارزه ‪ /‬تالش ‪ /‬کوشش ‪Têkoşîn:‬‬ ‫تالش کردن ‪ /‬کوشش کردن ‪Têkoşîn kirin:‬‬ ‫همراه ‪ /‬ياور ‪Tekûzker:‬‬ ‫تلفن ‪Telefon:‬‬ ‫تلويزيون ‪Televîzyon:‬‬ ‫تمام ‪ /‬همه‪Temam :‬‬ ‫تماشا ‪ /‬ديدني ‪Temaşe:‬‬ ‫تماشا کردن ‪Temaşe kirin:‬‬ ‫تماشاگر ‪ /‬بيننده‪Temaşevan :‬‬ ‫تنبور‪Tembûr :‬‬ ‫خاموش کردن ‪ /‬خواباندن‪Temîrandin :‬‬ ‫بشقاب ‪Temsî:‬‬ ‫تندرستي ‪ /‬سالمتي‪Tendûristî :‬‬ ‫تندرستي‪Tendurustî :‬‬

‫‪107‬‬

‫صبحانه‪Taştê :‬‬ ‫خورشيد ‪ /‬آفتاب ‪Tav:‬‬ ‫آفتاب در آمدن ‪ /‬طلوع کردن آفتاب ‪Tav dan:‬‬ ‫طلوع کردن آفتاب ‪Tav derketin:‬‬ ‫آبشار ‪Tavge:‬‬ ‫خوشيدي ‪ /‬خورشيدوار ‪Tavkî:‬‬ ‫شتاب بخشيدن ‪Taw kirin:‬‬ ‫نيروي جاذبه ‪Tawa kêşî:‬‬ ‫متهم کردن‪Tawanbar kirin :‬‬ ‫متهم ‪Tawanker:‬‬ ‫جرم ‪ /‬تاوان ‪Tawan:‬‬ ‫شتاب ‪Tawdan:‬‬ ‫شتاب دهنده ‪Tawder:‬‬ ‫مقعد‪Tawût :‬‬ ‫گروه ‪ /‬قسمت ‪ /‬دسته‪Taxim :‬‬ ‫محله‪Tax :‬‬ ‫مخصوص ‪ /‬ويژه ‪Taybet:‬‬ ‫مخصوص ‪ /‬ويژه‪Taybetî:‬‬ ‫ويژه ‪ /‬مخصوص‪Taybetî :‬‬ ‫خصوصيت ‪ /‬ويژگي ‪Taybetmendî:‬‬ ‫سوگ ‪ /‬عزا ‪ /‬ماتم ‪Tazî:‬‬ ‫عزادار ‪ /‬سوگوار ‪Tazîdar:‬‬ ‫عزادار بودن ‪ /‬سوگوار بودن ‪Tazîdar Bûn:‬‬ ‫تعالي ‪ /‬بلند مرتبه‪Teala :‬‬ ‫يک ماه کردي‪Tebax :‬‬ ‫تجاوز کردن‪Tecawiz kirin :‬‬ ‫درمان ‪ /‬معالجه‪Tedawî :‬‬ ‫تدبير ‪ /‬راهکار ‪Tedbîr:‬‬ ‫وحشت ‪ /‬ترس‪Tedhîşkarî :‬‬ ‫درک ‪ /‬فهم‪Têgeh :‬‬ ‫درک کردن ‪ /‬فهميدن ‪ /‬متوجه شدن ‪Têgihîştin:‬‬ ‫درک ‪ /‬فهم‪Têgîn :‬‬ ‫موضوع‪Têgîn :‬‬

‫ترور ‪Teror:‬‬ ‫خورجين قديمي ‪Têrr:‬‬ ‫حوزه ديد در شب‪Terrazin :‬‬ ‫دوک‪Teşî :‬‬ ‫مؤثر بودن ‪ /‬تأثير کردن ‪Tesîr kirin:‬‬ ‫تأثير ‪ /‬اثر‪Tesîr :‬‬ ‫سازمان ضد گريال‪Teşkîlata kontra :‬‬ ‫تشکيالت‪Teşkîlat :‬‬ ‫سازمان‪Teşkîldarî :‬‬ ‫تسليم ‪ /‬شکست‪Teslîmiyet :‬‬ ‫تسليم شدن‪Teslîmiyet :‬‬ ‫عجول ‪ /‬هول هولکي ‪Teşqele:‬‬ ‫شرکت کردن‪ /‬سهيم شدن‪ /‬قاطي شدن ‪Tev lê bûn:‬‬ ‫درهم ‪ /‬نامرتب ‪ /‬آشوب ‪Tev li hev:‬‬ ‫نامرتب بودن‪ /‬درهم بودن ‪ /‬به هم ريخته ‪Tev li hev bûn:‬‬ ‫بودن‬ ‫سهيم شدن ‪ /‬شريک شدن ‪ /‬متحد ‪Tev li yekî/kesî bûn:‬‬ ‫شدن‬ ‫همراه ‪ /‬با ‪ /‬همه‪Teva :‬‬ ‫حرکت ‪ /‬جنبش ‪Tevger:‬‬ ‫عضو شدن ‪ /‬پيوستن‪Tevî bûn :‬‬ ‫همراه ‪ /‬با ‪Tevlî:‬‬ ‫قاطي ‪ ...‬شدن ‪ /‬شرکت کردن‪Tevlî … bûn :‬‬ ‫بهم ريختن ‪ /‬مخلوط کردن‪Tevlihev kirin :‬‬ ‫به هم زدن ‪ /‬بهم ريختن‪Tevlihevandin :‬‬ ‫پذيرش ‪Têw kirin:‬‬ ‫براي هميشه‪ /‬به يکباره ‪ /‬تمام ‪Tew:‬‬ ‫خم کردن‪ /‬اطاعت کردن ‪ /‬صرف کردن ‪Tewandin:‬‬ ‫تحسين ‪ /‬هلهله ‪Tewînî:‬‬ ‫خم شدن ‪Tewîn:‬‬ ‫مزخرف ‪ /‬بي معني ‪Tewş:‬‬ ‫تغيير کردن ‪Texer kirin:‬‬ ‫تغيير ‪ /‬دگرگوني‪Texer :‬‬

‫‪108‬‬

‫فقط‪Tenê :‬‬ ‫آهن پاره‪Tenekok :‬‬ ‫تنگ ‪Teng:‬‬ ‫تنگ شدن ‪ /‬تنگ بودن ‪Teng bûn:‬‬ ‫تنگ کردن ‪ /‬محدود کردن‪Teng kirin :‬‬ ‫تنگنا ‪ /‬وضعيت ناگوار ‪Tengasî:‬‬ ‫تنگ ‪ /‬فضاي کم ‪Tengav:‬‬ ‫تنگي ‪ /‬تنگدستي ‪Tengayî:‬‬ ‫تنگي ‪ /‬سختي ‪Tengî:‬‬ ‫بغل ‪/‬کنار ‪Tenişt :‬‬ ‫دفتر ‪Tênivîs:‬‬ ‫توپ و تانک‪Tenq û top :‬‬ ‫تئوري ‪ /‬نظريه‪Teorî :‬‬ ‫ضربه ‪ /‬ضربه دست‪Tep :‬‬ ‫منفجر کردن ‪ /‬ترکاندن ‪Teqandin:‬‬ ‫صداي رگبار ‪Teqeteq:‬‬ ‫مطلقا ‪Teqez :‬‬ ‫انفجار ‪ /‬ترکيدن ‪Teqyan:‬‬ ‫سير ‪ /‬پر ‪Têr:‬‬ ‫سير بودن ‪ /‬سير شدن ‪Têr bûn:‬‬ ‫سير کردن ‪ /‬پر کردن ‪ /‬بس بودن ‪ /‬اندازه بودن ‪Têr kirin:‬‬ ‫سيراب بودن ‪ /‬سيراب شدن ‪Têrav bûn:‬‬ ‫سيراب کردن ‪Têrav kirin:‬‬ ‫سيري ‪Têrbûn:‬‬ ‫عوضي‪Teres :‬‬ ‫سيري ‪ /‬پر بودن ‪Têrî:‬‬ ‫سيري ‪ /‬ثروتمندي‪ /‬کافي بودن ‪Têrî:‬‬ ‫ترک کردن‪Terikandin :‬‬ ‫جنازه‪Term :‬‬ ‫ترور شدن ‪Teror bûn:‬‬ ‫ترور کردن ‪Teror kirin:‬‬ ‫تروريسم‪Terorîsm :‬‬ ‫تروريست ‪Terorîst:‬‬

‫از درون درد کردن ‪ /‬تير انداختن ‪Tîr avêtin:‬‬ ‫غليظ بودن ‪Tîr bûn:‬‬ ‫غليظ کردن ‪Tîr kirin:‬‬ ‫گوزيدن ‪Tir Kirin:‬‬ ‫تير کشيدن ‪ /‬از درون درد کشيدن ‪Tîr kişandin:‬‬ ‫تير زدن ‪Tîr lêxistin:‬‬ ‫غلظت ‪Tîrbûn:‬‬ ‫قبر‪Tirb :‬‬ ‫انگور‪Tirî :‬‬ ‫ترک ‪ /‬قوم ترک ‪Tirk:‬‬ ‫کشور ترکيه ‪Tirkîye:‬‬ ‫تير کمان ‪Tîrpeykan:‬‬ ‫شوخي ‪Tirrane:‬‬ ‫ترس‪Tirs :‬‬ ‫ترش ‪ /‬اسيدي ‪Tirş:‬‬ ‫ترساندن ‪ /‬تهديد کردن ‪Tirsandin:‬‬ ‫با ترس و لرز ‪Tirse tirs:‬‬ ‫ترسيدن ‪Tirsîn:‬‬ ‫ترسو ‪Tirsok:‬‬ ‫ترسو ‪Tirsonek:‬‬ ‫ترياک‪Tiryak :‬‬ ‫شي ‪ /‬موضوع ‪Tişt:‬‬ ‫وسايل ‪Tişt û mişt:‬‬ ‫چيزي ‪ /‬شيئي‪Tiştek :‬‬ ‫چيز ميز‪Tiştik miştik :‬‬ ‫وسايل و اسباب بازي ‪Tîtik û vîtik:‬‬ ‫تفنگ ‪ /‬اسلحه‪Tiving :‬‬ ‫طواف‪Tiwaf :‬‬ ‫تهمت ‪ /‬افترا‪Tohmet :‬‬ ‫گردهم آوردن‪Tomar kirin:‬‬ ‫گردهم آوردي ‪Tomar:‬‬ ‫محکوم کردن ‪ /‬ناراضي بودن ‪Tometbar kirin:‬‬ ‫محکوم‪Tometbar :‬‬

‫به تعويق انداختن‪Texpaş kirin :‬‬ ‫درد لحظه اي بدن‪Texsîr :‬‬ ‫راننده تاکسي‪Texsîvan:‬‬ ‫بشقاب ‪Teyfik:‬‬ ‫عقاب‪Teyr :‬‬ ‫تشنه ‪ /‬برادرشوهر ‪Tî:‬‬ ‫تشنه بودن ‪ /‬تشنه شدن ‪Tî bûn:‬‬ ‫تشنه نگه داشتن ‪Tî hîştin:‬‬ ‫تشنه کردن ‪Tî kirin:‬‬ ‫تشنه و گرسنه ‪ /‬گدا و گشنه ‪Tî û birçî:‬‬ ‫تشنه و گرسنه بون ‪ /‬تشنه و گرسنه شدن ‪Tî û birçî bûn:‬‬ ‫تشنه و گرسنه نگه داشتن و رها کردن ‪Tî û birçî hîştin:‬‬ ‫تشنه و گرسنه کردن ‪Tî û birçî kirin:‬‬ ‫اتحاد ‪ /‬وحدت ‪Tifaq:‬‬ ‫اتحاد داشتن ‪ /‬وحدت داشتن ‪Tifaq Hebûn:‬‬ ‫تند ‪ /‬تيز ‪Tîj:‬‬ ‫پر از‪Tije :‬‬ ‫پر ‪Tijî:‬‬ ‫پربودن ‪ /‬سير شدن ‪Tijî bûn:‬‬ ‫پرکردن ‪ /‬سير کردن ‪Tijî kirin:‬‬ ‫سيري ‪ /‬پر ‪Tijîtî:‬‬ ‫خواهش کردن‪Tika kirin :‬‬ ‫کليک کردن ‪ /‬فشار دادن‪Tikandin :‬‬ ‫خواهش‪Tika :‬‬ ‫انگشت دست‪Tilî :‬‬ ‫نبود ‪ /‬نداري ‪ /‬فقر‪Tineyî :‬‬ ‫تشنه ‪Tînî:‬‬ ‫کنار‪Tinişt :‬‬ ‫تشنگي ‪Tînîtî:‬‬ ‫حرف الفبا‪Tîp :‬‬ ‫حرف واژه ‪Tîppeyv:‬‬ ‫تير ‪ /‬پيکان ‪ /‬غليظ ‪Tîr:‬‬ ‫باد شکم ‪ /‬گوز ‪Tir:‬‬

‫‪109‬‬

‫‪Û‬‬ ‫وجدان‪Ûjdanê :‬‬ ‫و غيره‪Û hwd :‬‬

‫‪U‬‬ ‫گردن ‪Ustî:‬‬

‫‪V‬‬ ‫پشت و رو ‪ /‬بر عکس ‪ /‬معکوس ‪Vaca:‬‬ ‫بر عکس بودن ‪ /‬معکوس بودن ‪Vaca bûn:‬‬ ‫برعکس کردن ‪ /‬پشت و رو کردن ‪ /‬نقض کردن‪Vaca kirin:‬‬ ‫پشت و رو ‪ /‬بر عکس ‪ /‬معکوس ‪Vajî:‬‬ ‫خالي ‪ /‬خال ‪Vala:‬‬ ‫خالي شدن ‪ /‬خالي بودن ‪ /‬تهي بودن ‪Vala bûn:‬‬ ‫خالي کردن ‪ /‬تخليه کردن ‪Vala kirin:‬‬ ‫مزخرف گفتن ‪ /‬چرت و پرت گفتن ‪ /‬حرف ‪Vala peyivîn:‬‬ ‫مفت زدن‬ ‫خالي خالي ‪ /‬الکي ‪Vala vala:‬‬ ‫سوراخ‪ /‬خال ‪ /‬شکاف ‪Valahî:‬‬ ‫سوراخ گوش مياني ‪Valahiya guhê navîn:‬‬ ‫حفره رحم ‪Valahiya malzarûkê:‬‬ ‫سوراخ بيني ‪Valahiya poz:‬‬ ‫واالي زدن تاير ماشين ‪Valay lêxistin:‬‬ ‫خال ‪ /‬خالي بودن ‪Valayî:‬‬ ‫ليسيدن ‪Valêstin‬‬ ‫درخت وانيل ‪ /‬وانيل ‪Vanîl:‬‬ ‫گراز وحشى ‪Vanqor:‬‬ ‫مطلع شدن ‪ /‬آگاه شدن ‪ /‬باخبر شدن ‪Varqilîn:‬‬ ‫اين ‪Vê:‬‬ ‫اينجا ‪Vê dê:‬‬ ‫اينجا ‪Vê derê:‬‬

‫‪110‬‬

‫تن‪Ton :‬‬ ‫وحشت ايجاد کردن ‪ /‬ترساندن‪Toqandin :‬‬ ‫شبکه اطالع رساني‪Tora ragihandinê :‬‬ ‫کيسه ‪ /‬توبره‪Torbe :‬‬ ‫راه و رسم ‪ /‬ادبيات ‪Tore:‬‬ ‫نجيب زاده‪Torrin :‬‬ ‫تور ‪ /‬شبکه‪Tor :‬‬ ‫تخم ‪ /‬بذر ‪Toxim:‬‬ ‫سنت ‪ /‬آداب و رسوم‪Tradîsyon :‬‬ ‫انتقال‪Transfer :‬‬ ‫توت ‪Tû:‬‬ ‫اصال ‪ /‬هيچ ‪ /‬تو ‪Tu:‬‬ ‫هيچ وقت ‪ /‬اصال‪Tu caran :‬‬ ‫هرگز ‪ /‬هيچوقت‪Tu carî :‬‬ ‫تند ‪ /‬تلخ ‪ /‬تيز ‪Tûj:‬‬ ‫تند و تلخ بودن ‪ /‬تند و تلخ شدن ‪Tûj bûn:‬‬ ‫تلخ کردن ‪ /‬تيز کردن ‪Tûj kirin:‬‬ ‫تندي ‪ /‬تلخي ‪Tûjî:‬‬ ‫تندي ‪ /‬تلخي ‪Tûjîtî:‬‬ ‫تند و شديد‪Tund û hişk :‬‬ ‫خشونت‪Tundî :‬‬ ‫خشونت‪Tundûtîjî :‬‬ ‫نيست ‪Tune:‬‬ ‫نيست ‪ /‬وجود ندارد ‪Tune ye:‬‬ ‫از بين بردن ‪ /‬نابود کردن‪Tunekirin :‬‬ ‫نيستي ‪ /‬نداري ‪ /‬فقر ‪Tuneyî:‬‬ ‫توبره ‪ /‬هميان ‪ /‬کيسه‪Tûrik :‬‬ ‫ترک ‪ /‬قوم ترک ‪Turk :‬‬ ‫توت ‪Tût:‬‬ ‫به روي کسي تف کردن‪Tûyî ruyê kesî kirin :‬‬ ‫‪TZP (Tevgera Ziman û Perwedahiya‬‬ ‫جنبش زبان و آموزش کردي‪Kurdî) :‬‬

‫برگشتن‪ /‬برگرداندن ‪Vegerîn:‬‬ ‫پسروى ‪ /‬بازگشت ‪ /‬رگرسيون ‪ /‬پسرفت ‪Vegeriyan:‬‬ ‫انعکاسي ‪ /‬واکنشي ‪ /‬بازتابي ‪Vegerok:‬‬ ‫نصب کردن ‪ /‬کار گذاشتن ‪ /‬برقرار کردن ‪Vegirtin:‬‬ ‫گفتن ‪ /‬نقل کردن ‪ /‬قصه‪ ،‬داستان و و اقعهاي را ‪Vegotin :‬‬ ‫تعريف کردن‬ ‫جابجا کردن ‪ /‬حمل و نقل ‪ /‬انتقال ‪Veguhastin:‬‬ ‫جشن زن به زن ‪Veguhastin:‬‬ ‫تغيير دادن ‪Veguherandin:‬‬ ‫تغيير ‪Veguherîn:‬‬ ‫استراحت کردن ‪ /‬تجديد قوا کردن ‪ /‬استراحت ‪Vehesîn:‬‬ ‫استراحت کردن ‪ /‬تجديد قوا کردن ‪ /‬استراحت ‪Vehsan:‬‬ ‫دوباره زنده کردن ‪Vejîn:‬‬ ‫دوباره زنده کردن ‪Vejiyan:‬‬ ‫دوباره زنده کردن ‪Vejiyandin:‬‬ ‫منزل دادن ‪ /‬اسکان دادن ‪Vejiyandin:‬‬ ‫روشن شدن ‪Vêketin :‬‬ ‫دراز کردن( دست يا پا) ‪ /‬خوابيدن ‪Veketin:‬‬ ‫باز ‪ /‬باز شده ‪Vekirî:‬‬ ‫باز بودن ‪Vekirîbûn:‬‬ ‫افتتاح کردن ‪ /‬گشايش ‪ /‬باز کردن ‪Vekirin:‬‬ ‫باز ‪ /‬قابل دستيابي ‪Vekirî :‬‬ ‫کنار رفتن ‪ /‬کنار کشيدن ‪Vekişandin:‬‬ ‫برکنار شده ‪ /‬برکنار ‪ /‬مستعفي ‪Vekişiyayî:‬‬ ‫امالء ‪ /‬ديکته ‪ /‬تلقين ‪Vekît:‬‬ ‫دستور دادن ‪ /‬ديکته کردن ‪ /‬با صداى بلند ‪Vekîtandin:‬‬ ‫خواندن ‪ /‬امر کردن‬ ‫گودبردارى ‪ /‬کاويدن ‪ /‬ازخاک درآوردن ‪ /‬حفارى ‪Vekolan:‬‬ ‫کردن‬ ‫تحقيق کردن ‪ /‬جستجو کردن‪Vekolandin :‬‬ ‫پرس و جو ‪ /‬بررسى ‪ /‬تحقيق ‪ /‬رسيدگى ‪Vekolîn:‬‬ ‫باهم ‪ /‬بايکديگر‪ /‬با همديگر‪Vêkra:‬‬ ‫خاموش کردن ‪Vekujandin:‬‬

‫باز آوردن ‪Veanîn:‬‬ ‫راوي ‪ /‬روايت کننده ‪Vebêj:‬‬ ‫دوباره بستن ‪Vebestin:‬‬ ‫گزينه ‪ /‬انتخاب‪Vebijêrk :‬‬ ‫ميان بر ‪Vebir:‬‬ ‫يادآوري کردن ‪ /‬يادآوري ‪Vebîrandin:‬‬ ‫بريدن ‪ /‬قسمت کردن ‪ /‬بخش کردن ‪Vebirîn:‬‬ ‫تمام شده ‪ /‬نهايي ‪Vebirrî :‬‬ ‫تعيين کردن ‪ /‬منصوب کردن ‪ /‬کانديد کردن ‪Vebuhandin:‬‬ ‫‪ /‬معرفي کردن‬ ‫تعيين کردن ‪ /‬منصوب کردن ‪ /‬کانديد کردن ‪Vebuhtin: /‬‬ ‫معرفي کردن‬ ‫بازشدن ‪ /‬گشايش‪Vebûn:‬‬ ‫اين بار‪Vêcarê :‬‬ ‫کش آوردن ‪ /‬کش دادن ‪ /‬رفو کردن ‪ /‬درست کردن ‪Veçinîn:‬‬ ‫‪ /‬ازريشه کندن‬ ‫گوش خود را سيخ کردن ‪ /‬ناگهان ترسيدن ‪Veçinîn(guh):‬‬ ‫از جا پراندن ‪ /‬تکان دادن ‪ /‬رم دادن ‪Veciniqandin: /‬‬ ‫رمانيدن ‪ /‬وحشت زده شدن‬ ‫يکه خورده ‪ /‬بهت زده ‪ /‬وحشت زده ‪Veciniqî:‬‬ ‫دسته بندي يا جدا کردن پشم قبل از شانه يا ‪Veçirandin:‬‬ ‫حالجي کردن‬ ‫کندن ‪Vedan:‬‬ ‫کنده شده ‪Vedayî:‬‬ ‫بازگشت ‪ /‬ترجمه ‪Veger:‬‬ ‫راوي ‪ /‬روايت کننده ‪Vegêr:‬‬ ‫برگشت دادن ‪ /‬پس دادن ‪ /‬چپ کردن ‪Vegerandin: /‬‬ ‫برگرداندن ‪ /‬ترجمه کردن‬ ‫برگرداندن‪/‬عودت دادن ‪Vegerandin:‬‬ ‫برگرداندن ‪Vegêrandin:‬‬ ‫برگشتن به ‪ /‬رو کردن به ‪Vegerîn ( lê ):‬‬ ‫گفتن ‪ /‬نقل کردن ‪ /‬قصه‪ ،‬داستان و و اقعهاي را ‪Vegêrîn:‬‬ ‫تعريف کردن‬

‫‪111‬‬

‫جدا شده ‪ /‬جدا ‪Veqetyayî:‬‬ ‫ريختن ‪ /‬خالي کردن ‪ /‬پاشيدن ‪Verêhtin:‬‬ ‫سل‪Verem :‬‬ ‫خاراندن ‪ /‬خراشيدن ‪Verenîn:‬‬ ‫باز کردن ‪ /‬گشودن ‪ /‬حل کردن ‪Vereşandin:‬‬ ‫استفراغ کردن ‪Vereşandin:‬‬ ‫بدرقه کردن‪ /‬فرستادن ‪Verêxistin:‬‬ ‫ترجمه ‪ /‬بازگشت ‪Vergeran:‬‬ ‫با ناخن و ‪ ...‬خراشيدن ‪ /‬زدودن ‪ /‬باکهنه ياچيزى ‪Verotin:‬‬ ‫ساييدن‬ ‫کندن ‪ /‬از بيخ و بن کندن‪Verûçikandin :‬‬ ‫تاييد کردن ‪Veşandin :‬‬ ‫مخفي ‪ /‬سربسته ‪Veşartî:‬‬ ‫مخفي کردن ‪ /‬قايم کردن ‪Veşartin:‬‬ ‫بايستن ‪Vêtin:‬‬ ‫تکاندن ‪ /‬تکان دادن(آرد‪ ،‬گرد و خاک‪ ،‬برف) ‪Veweşandin:‬‬ ‫توقف ‪Vewestan:‬‬ ‫روشن کردن ‪Vêxistin:‬‬ ‫دراز کردن ‪Vexistin:‬‬ ‫خوردن ‪ /‬غذا خوردن ‪Vexwarin:‬‬ ‫طلب ‪ /‬وعده ‪ /‬مهلت ‪ /‬اعتبار مالى ‪Vexwazî:‬‬ ‫فراخوانده شده ‪Vexwendî:‬‬ ‫دعوت ‪ /‬فراخوان ‪Vexwendin:‬‬ ‫دعوت کردن ‪Vexwendin:‬‬ ‫اجاق ‪ /‬کوره ‪ /‬تنور ‪Veytûn:‬‬ ‫بلوز پشمي ‪ /‬کشي ‪Vezel:‬‬ ‫اين‪Vê :‬‬ ‫اين ‪Vî:‬‬ ‫اين طرف ‪ /‬اين سمت ‪Vî alî:‬‬ ‫چهچه زدن ‪ /‬صداهاي مسلسل ومتناوب ايجاد کردن‪Vîç vîç:‬‬ ‫چهچه زدن ‪ /‬صداهاي مسلسل ومتناوب ايجاد ‪Vîçevîç:‬‬ ‫کردن‬ ‫اسهال ‪Vîjik:‬‬

‫خاموش کردن ‪Vekujtin:‬‬ ‫دراز کشيدن ‪ /‬دراز کردن ‪ /‬خوابيدن‪Velezîn :‬‬ ‫وحشت زده شدن ‪/‬هول وهراس پيدا کردن ‪Velîstin:‬‬ ‫دراز کشاندن ‪ /‬خواباندن ‪Vellezandin:‬‬ ‫دراز کشيدن‪ /‬خوابيدن ‪Vellezîn:‬‬ ‫تف کردن (غذا‪ ،‬خون) ‪Velo kirin:‬‬ ‫جستجو کردن ‪Velo kirin:‬‬ ‫تميزکردن ‪ /‬پاک کردن ‪ /‬درست کردن ‪ /‬زدودن ‪Vemalîn:‬‬ ‫تميزکردن ‪ /‬پاک کردن ‪ /‬درست کردن ‪ /‬زدودن‪Vemaliştin:‬‬ ‫تميزکردن ‪ /‬پاک کردن ‪ /‬درست کردن ‪ /‬زدودن ‪Vemaltin:‬‬ ‫قابل جذب ‪Vemêjbar:‬‬ ‫قابليت جذب ‪Vemêjbarî:‬‬ ‫مکنده ‪Vemêjok:‬‬ ‫مکيدن پستان ‪Vemêtin:‬‬ ‫خاموش کردن ‪Vemirandin:‬‬ ‫خاموش شدن‪Vemirîn :‬‬ ‫شستن ‪Vemîştin:‬‬ ‫تمام ‪ /‬به نتيجه رسيده ‪Vemiştî:‬‬ ‫نصب کردن ‪Venandin:‬‬ ‫جوش زدن ‪ /‬چسباندن‪Venandin :‬‬ ‫اقرارکردن ‪ /‬اعتراف کردن ‪ /‬قبول کردن ‪Venasîn:‬‬ ‫تشخيص دادن ‪ /‬برسميت شناختن ‪ /‬بازشناختن ‪Venasîn: /‬‬ ‫تصديق کردن‬ ‫شناسايى ‪ /‬بازديد مقدماتى ‪ /‬اکتشاف ‪Venasîn:‬‬ ‫باز نشدن ‪Venebûn:‬‬ ‫عدم جدايي ‪ /‬جدا نکردن ‪Veneqetandin:‬‬ ‫بررسي کردن ‪ /‬تصديق کردن ‪ /‬تأييد کردن ‪Venêrîn:‬‬ ‫واررسي ‪ /‬تصديق ‪ /‬تأييد ‪Venêrîn:‬‬ ‫رسم کردن ‪Venin:‬‬ ‫نشيمن گاه پرنده ‪ /‬چوب زير پايى ‪Veniştek:‬‬ ‫نشستن ‪ /‬قرار گرفتن ‪ /‬فرود آمدن ‪Veniştin:‬‬ ‫جدا شده ‪ /‬جدا ‪Veqetandî:‬‬ ‫از هم جدا کردن ‪Veqetandin ( ji hev ):‬‬

‫‪112‬‬

‫‪W‬‬ ‫واقعا! ‪ /‬عجب ‪Wa weylê:‬‬ ‫همچنين ‪ /‬همينطور ‪ /‬بدين گونه ‪ /‬بدينسان ‪ /‬اين طور ‪Wa:‬‬ ‫فرض کردن ‪ /‬فرض ‪Wadanan:‬‬ ‫همچنين ‪ /‬همينطور ‪ /‬بدين گونه ‪ /‬بدينسان ‪ /‬اين ‪Wakîno:‬‬ ‫طور‬ ‫استاندار ‪ /‬فرماندار ‪ /‬حاکم ‪Walî:‬‬ ‫آنها ‪Wan:‬‬ ‫درس ‪Wane:‬‬ ‫همچنين ‪ /‬همينطور ‪ /‬بدين گونه ‪ /‬بدينسان ‪ /‬اين ‪Waniko:‬‬ ‫طور‬ ‫فرياد زدن ‪ /‬داد زدن ‪ /‬گريه کردن ‪ /‬صدا کردن ‪Waqînî:‬‬ ‫ازدرد به گريه افتادن ‪Waqînî pê ketin:‬‬ ‫لحاظ ‪ /‬جنبه ‪ /‬جا ‪ /‬مکان ‪ /‬سرزمين ‪War:‬‬ ‫زمينه‪War :‬‬ ‫شکل امري آمدن ‪ /‬بيا ‪Ware:‬‬ ‫محل سکونت ‪ /‬محل اقامت ‪Warge:‬‬ ‫محل سکونت ‪ /‬محل اقامت ‪Wargeh:‬‬ ‫جمع کردن گله در اصطبل روباز‪Warguherî:‬‬ ‫بشکه‪Warîl :‬‬ ‫بي اوالد ‪Warkor:‬‬ ‫پادگان زمستانى ‪ /‬اقامتگاه زمستانى ‪ /‬قشالق ‪Warkoz:‬‬ ‫مفهوم ‪ /‬معني ‪Wate:‬‬ ‫پذيرش ‪ /‬معني و مفهوم ‪Wate:‬‬ ‫معنادار ‪Watedar:‬‬ ‫شغال ‪ /‬توره ‪Wawîk:‬‬ ‫واي ‪Way:‬‬ ‫ترک کردن ‪ /‬رها کردن ‪ /‬دست کشيدن از ‪Wazhênan: /‬‬ ‫کناره گيري کردن ‪ /‬واگذار کردن‬ ‫متروکه ‪ /‬متروک ‪Wazlêhênraw:‬‬ ‫فرياد زدن ‪ /‬داد زدن ‪ /‬گريه کردن ‪ /‬صدا کردن ‪Wazqînî:‬‬ ‫آن ‪Wê:‬‬ ‫آن ‪ /‬او ‪ /‬مال او ‪Wê:‬‬

‫اسهال گرفتن ‪ /‬اسهال داشتن ‪Vîjikî bûyîn:‬‬ ‫اسهالي ‪Vîjo:‬‬ ‫عشق ‪Vîn:‬‬ ‫تو دماغي حرف زدن ‪Vinevin kirin:‬‬ ‫کسي که تو دماغي حرف مي زند ‪Vino:‬‬ ‫کسي که تو دماغي حرف مي زند ‪Vinvinokî:‬‬ ‫اراده‪Vîn :‬‬ ‫اينجا ‪Vir:‬‬ ‫اينجا و آنجا‪Vir û wir :‬‬ ‫اينجا ‪ /‬دروغ‪Vir :‬‬ ‫اينجا ‪Vira:‬‬ ‫به بعد ‪Virde:‬‬ ‫اسهال گرفتن ‪ /‬اسهال داشتن ‪Virikî:‬‬ ‫کوچک ‪ /‬نوزاد‪Virik :‬‬ ‫نابالغ ‪ /‬نوزاد ‪ /‬کودک ‪ /‬طفل ‪Virnî:‬‬ ‫دروغگو ‪Viro:‬‬ ‫دروغ ‪Virr:‬‬ ‫دروغ از آب در آمدن ‪Virr bûn:‬‬ ‫دروغ گفتن ‪Virr kirin:‬‬ ‫دروغ دروغ ‪Virr û derew:‬‬ ‫دروغگو ‪Virrek:‬‬ ‫قبض رسيد ‪ /‬رسيد پيام ‪ /‬يادداشت ‪Vîtik:‬‬ ‫فرياد جنگاوران ‪ /‬صداي جنگجويان در ميدان جنگ ‪Vixîne:‬‬ ‫اراده کردن ‪ /‬آرزو کردن ‪Vîyan:‬‬ ‫تندجاري شونده ‪ /‬غرا ‪ /‬بيرون ريزنده ‪ /‬جهنده ‪Viz:‬‬ ‫سيخ شدن ‪ /‬چرخش (به دور خود) ‪Vîz bûn:‬‬ ‫سيخ کردن ‪ /‬چرخاندن ‪Vîz kirin:‬‬ ‫تندجاري شونده ‪ /‬مگس ‪Vizik:‬‬ ‫بيرون ريختن( با فشار) ‪ /‬پرتاب ‪ /‬پراندن ‪ /‬فواره زدن‪Vîzikîn:‬‬ ‫نگاه ‪ /‬نگرش‪Vîzyon :‬‬ ‫واليبال ‪Voleybol:‬‬ ‫سگ بزبان کودکان ‪ /‬سگ کوچک ‪Vûve:‬‬

‫‪113‬‬

‫ميهن ‪ /‬سرزمين ‪ /‬وطن ‪Welat:‬‬ ‫رفيق ‪ /‬همکار‪ /‬هم ميهن هموطن ‪Welatî:‬‬ ‫ميهن پرست ‪ /‬وطن دوست ‪ /‬ميهن دوست ‪Welatparêz:‬‬ ‫ميهن پرستانه ‪Welatparêzane:‬‬ ‫ميهن پرستي ‪Welatparêzî:‬‬ ‫ميهن پرست ‪Welatperwer:‬‬ ‫ميهن پرستانه ‪Welatperwerane:‬‬ ‫ميهن پرستي ‪Welatperwerî:‬‬ ‫چنين ‪ /‬چنان ‪ /‬اين طور ‪ /‬اين جور ‪ /‬اين قبيل ‪Welê:‬‬ ‫به دنيا آوردن ‪Welidandin:‬‬ ‫گم ‪ /‬مفقود ‪Wenda:‬‬ ‫گم کردن ‪ /‬از دست دادن‪Wenda kirin :‬‬ ‫عکس ‪ /‬تصوير ‪Wêne:‬‬ ‫داستان مصور ‪Wêneçîrok:‬‬ ‫عکاس ‪Wênegir:‬‬ ‫نقاش ‪ /‬عکاس ‪Wênekêş:‬‬ ‫نقاشي کردن ‪ /‬نقاشي کشيدن ‪Wênekêşandin:‬‬ ‫عکاسي ‪ /‬نقاشي ‪Wênekêşî:‬‬ ‫نقاش ‪Wênesaz:‬‬ ‫نقاشي ‪Wênesazî:‬‬ ‫چُرت ‪Wenoz:‬‬ ‫چُرت زدن ‪Wenozdan:‬‬ ‫اگر ‪Wer:‬‬ ‫ويران ‪ /‬مخروبه ‪ /‬شجاع بودن ‪ /‬نترسيدن ‪Wêran:‬‬ ‫ويران کردن ‪ /‬خراب کردن ‪ /‬نابود کردن ‪Wêran kirin:‬‬ ‫ويران ‪ /‬جرات کردن ‪ /‬شجاع بودن‪Wêran :‬‬ ‫ول کردن ‪ /‬آزادکردن ‪ /‬رهاکردن ‪ /‬انداختن ‪Werandin:‬‬ ‫ويرانه ‪ /‬خرابه ‪Wêrane:‬‬ ‫آوردن ‪ /‬رساندن به ‪ /‬به دست آوردن ‪ /‬تحصيل ‪Weranîn:‬‬ ‫کردن ‪ /‬فراهم کردن‬ ‫ويران کردن‪Wêrankirin :‬‬ ‫خانه خراب ‪Wêranmal:‬‬

‫او ‪ /‬او را ‪ /‬مال او (مؤنث) ‪Wê:‬‬ ‫شما ‪We:‬‬ ‫فعل کمکي براي رخداد انجام کاري در آينده ‪Wê:‬‬ ‫نسل ‪Weçe:‬‬ ‫نمايندگى ‪ /‬وکالت ‪ /‬هيات نمايندگان ‪Wefd:‬‬ ‫صدايي که براي به حرکت در آوردن گله گاو ‪Weh weh:‬‬ ‫همچنين ‪ /‬همينطور ‪ /‬بدين گونه ‪ /‬بدينسان ‪ /‬اين طور‪Weha:‬‬ ‫عهد ‪ /‬پيمان ‪Wehd:‬‬ ‫گراز ‪Wehş:‬‬ ‫وحشي ‪ /‬جنگلي ‪ /‬رام نشده ‪Wehş:‬‬ ‫ادبيات ‪ /‬کلمه ‪Wêje‬‬ ‫ادب دوست‪Wêjehez :‬‬ ‫اديب ‪ /‬اهل ادب‪Wêjenas :‬‬ ‫حرف واژه ‪Wêjepeyv:‬‬ ‫اديب ‪Wêjer:‬‬ ‫اديب ‪ /‬اهل ادب‪Wêjevan :‬‬ ‫اديب ‪Wêjewan:‬‬ ‫ادبي ‪Wêjewanî:‬‬ ‫ادبي ‪Wêjeyî:‬‬ ‫ادبيات ‪ /‬ادب‪Wêje :‬‬ ‫بعنوان ‪ /‬مانند ‪ /‬همانند ‪Wek:‬‬ ‫مانند ‪ /‬شبيه ‪Weka:‬‬ ‫برابري ‪ /‬يکساني‪Wekehevtî :‬‬ ‫مثل هم‪ /‬برابر ‪ /‬مساوي ‪Wekhev:‬‬ ‫مساوى و مانند کردن ‪ /‬همسانى ‪ /‬تعديل ‪Wekhev kirin: /‬‬ ‫مساوي کردن‬ ‫برابرى ‪ /‬تساوى ‪ /‬يکسانى ‪ /‬شباهت ‪Wekhevî:‬‬ ‫مثل ‪ /‬مانند ‪Wekî / wek:‬‬ ‫ديگر ‪ /‬جزء اين ‪Wekî din:‬‬ ‫رونوشت ‪ /‬رونويسي کردن ‪ /‬کپي کردن ‪/‬نمونه ‪Wekok:‬‬ ‫آزمايش ‪ /‬مدل ‪ /‬پارادايم‬ ‫گمراه ‪ /‬سرگردان ‪ /‬منحرف ‪ /‬بيراه ‪Wêl:‬‬ ‫بسيار خوب ‪ /‬ها ‪ /‬به ‪ /‬وه ‪Wel wel:‬‬

‫‪114‬‬

‫فصل ‪ /‬دوران ‪ /‬هنگام ‪/‬کشاورزي‪Werz:‬‬ ‫بادي از سمت شمال شرقي ‪Werzeba:‬‬ ‫زراعت ‪ /‬کشاورزى ‪ /‬برزگرى ‪Werzêrî:‬‬ ‫بادي که از سمت شمال شرقي مي وزد ‪Werziba:‬‬ ‫ورزش ‪Werziş:‬‬ ‫فصلنامه ‪Werzname:‬‬ ‫توان ‪ /‬قدرت ‪ /‬توانايى ‪ /‬نيرومندى ‪ /‬لياقت ‪Weş:‬‬ ‫چاپ ‪Weşand:‬‬ ‫منتشر کردن ‪ /‬چاپ کردن ‪Weşandin:‬‬ ‫انتشارات ‪Weşanxane:‬‬ ‫منتشر کردن ‪ /‬نشر‪Weşan :‬‬ ‫وسايل‪Wesayîd :‬‬ ‫کلمه ‪ /‬واژه ‪Weşe:‬‬ ‫توانايي ‪Weşe:‬‬ ‫توانستن ‪Weşe kirin:‬‬ ‫سياه گوش ‪ /‬وشق ‪ /‬صورت فلکى شمال ‪Weşek:‬‬ ‫لحظه ‪ /‬دم ‪ /‬آن ‪Weşek:‬‬ ‫وصف کردن ‪Wesifandin:‬‬ ‫ريزش (مو‪ /‬برگ)‪Weşîn :‬‬ ‫تکان دادن ‪ /‬لرزاندن ‪ /‬بهم زدن ‪ /‬جنباندن‪Weşîn:‬‬ ‫تکان دادن ‪ /‬لرزاندن ‪ /‬بهم زدن ‪ /‬جنباندن‪Weşan:‬‬ ‫آوار ‪ /‬فروريختگى ‪ /‬تجزيه ‪Weşîn:‬‬ ‫نشريه‪Weşîne :‬‬ ‫برنامه راديو يا تلويزيون ‪Weşînek:‬‬ ‫ناشر ‪Weşîner:‬‬ ‫منتشر شده ‪Weşiyayî:‬‬ ‫خستگى ‪ /‬بيزارى ‪West:‬‬ ‫استراحت کردن‪ /‬خستگي در کردن‪Westa xwe derxistin :‬‬ ‫توقيف شخص ‪ /‬سد کردن ‪ /‬ممانعت کردن ‪Westandin:‬‬ ‫ممانعت ‪ /‬سد‪ /‬دستگير کردن‬ ‫خستگي ‪ /‬فرسودگي ‪ /‬کوفتگي ‪ /‬ماندگي ‪Westandin:‬‬ ‫خسته کردن ‪Westandin:‬‬ ‫خسته ‪Westî:‬‬

‫تکامل ‪ /‬تحول ‪ /‬فرگشت ‪ /‬سير تکاملي ‪ /‬تغيير شکل ‪Werar: /‬‬ ‫چرخش‬ ‫نشان ‪ /‬نشانه ‪ /‬اثر‪ /‬دليل ‪ /‬عالئم مرض ‪ /‬عالمت ‪Werar:‬‬ ‫جمع شدن ‪ /‬گردهم آمدن ‪Werar bûn:‬‬ ‫گل سرخ ‪Werd:‬‬ ‫معاوضه کردن ‪ /‬معاوضه و مبادله پول ‪Werdan:‬‬ ‫افزايش دادن ‪ /‬زياد کردن ‪Werdan:‬‬ ‫اردک ماده ‪ /‬مرغابي ‪Werdek:‬‬ ‫طول ميکشد ‪Werdigire:‬‬ ‫پس ‪ /‬بنابراين ‪ /‬همينطور ‪ /‬بقدري ‪ /‬همچنان ‪Werê:‬‬ ‫نترس ‪ /‬شجاع ‪Wêrek:‬‬ ‫مترجم ‪Wergêr:‬‬ ‫ترجمه شده ‪Wergerandî:‬‬ ‫ترجمه کردن ‪Wergerandin:‬‬ ‫کار ترجمه ‪Wergêrî:‬‬ ‫واژگوني ‪ /‬واژگون کردن ‪ /‬چپهکردن يا شدن ‪Wergeryan:‬‬ ‫ترجمه‪Werger :‬‬ ‫تحويل گرفتن ‪ /‬گرفتن ‪Wergirtin:‬‬ ‫لباس پوشيدن ‪ /‬لباس پوشاندن ‪ /‬پانسمان کردن ‪Wergirtin:‬‬ ‫‪ /‬درست کردن موي سر‬ ‫گرفتن ‪ /‬باز گرفتن‪Wergirtin :‬‬ ‫ريزش (مو‪ /‬برگ)‪Werihîn :‬‬ ‫پخش ‪ /‬پخش کردن ‪Werîn / werandin:‬‬ ‫جرات کردن ‪ /‬مبادرت بکار دليرانه کردن ‪ /‬بمبارزه ‪Wêrîn:‬‬ ‫طلبيدن ‪ /‬شهامت‬ ‫ريزش (مو‪ /‬برگ) ‪werîn:‬‬ ‫طناب يا ريسمان بافته شده از پشم بز ‪Werîs:‬‬ ‫ريزش نم نم ‪ /‬پوش باران ‪ /‬چکه ‪ /‬پاشيدن ‪ /‬آب ‪Werkirin:‬‬ ‫پاشى کردن‬ ‫سقف زدن ‪ /‬روکش کردن ‪ /‬پوشانيدن ‪Werkirin:‬‬ ‫ناراست ‪ /‬کج ‪ /‬نادرست ‪Werqîle:‬‬ ‫عضله ‪ /‬ماهيچه ‪ /‬نيروي عضالني ‪Werse:‬‬ ‫سياه گوش ‪ /‬وشق ‪ /‬صورت فلکى شمال ‪Werşeq:‬‬

‫‪115‬‬

‫همچنين ‪ /‬همينطور ‪ /‬بدين گونه ‪ /‬بدينسان ‪ /‬اين طور ‪Wilo:‬‬ ‫درهم بر هم ‪ /‬سروته‪Wilo çilo :‬‬ ‫چنين ‪ /‬اين طور‪Wilo :‬‬ ‫گم ‪Win:‬‬ ‫گم شدن ‪ /‬ناپديد شدن ‪Winda bûn:‬‬ ‫گم کردن ‪ /‬از دست دادن ‪ /‬باختن‪Winda kirin :‬‬ ‫گم شده ‪Windabûyî:‬‬ ‫ازدست رفته ‪ /‬مفقود ‪ /‬گم شده ‪ /‬منحرف ‪Windakirî:‬‬ ‫چپ چشم ‪Wîr:‬‬ ‫آنجا‪Wir :‬‬ ‫حرفهايي که در خواب زده ميشود ‪Wirawe:‬‬ ‫در خواب حرف زدن ‪Wirawe kirin:‬‬ ‫نماز ‪ /‬دعا ‪ /‬تقاضا ‪ /‬خواهش ‪Wird:‬‬ ‫حرف شکسته و نامفهوم ‪ /‬نامفهوم ‪ /‬قلمبه سولمبه ‪Wirêne:‬‬ ‫شکم ‪Wirg:‬‬ ‫شکمي ‪Wirgî:‬‬ ‫تشنج ‪ /‬غش يا بيهوشى وحمله در زنان ‪ /‬هيجان ‪Wirûjanî:‬‬ ‫زياد‪ /‬هيسترى ‪ /‬حمله عصبى‬ ‫پارتي شبانه ‪Wîrwîrane:‬‬ ‫اعالم خطر ‪ /‬آژير هوايي ‪Wirya:‬‬ ‫هوشيار ‪ /‬آگاه ‪Wirya:‬‬ ‫هوشياري ‪ /‬آگاهي ‪Wiryayî:‬‬ ‫همچنين ‪ /‬همينطور ‪ /‬بدين گونه ‪ /‬بدينسان ‪ /‬اين طور ‪Wisa:‬‬ ‫به شکلي ‪ /‬به وضعيتي ‪ /‬به اندازه اي ‪ /‬اينقدر ‪Wisan:‬‬ ‫چنين ‪ /‬چنان ‪ /‬آنقدر‪Wisan :‬‬ ‫سياه گوش ‪ /‬وشق ‪ /‬صورت فلکى شمال ‪Wişk:‬‬ ‫درخت آلبالو ‪Wişne:‬‬ ‫مقاله ‪Witar:‬‬ ‫عبارت ‪ /‬جمله کوتاه ‪Wite:‬‬ ‫انرژي ‪Wize:‬‬ ‫چشم انداز‪Wîzyon :‬‬ ‫سگ بزبان کودکان ‪ /‬سگ کوچک ‪Wowo:‬‬ ‫سو سو ‪Wrîşe:‬‬

‫‪116‬‬

‫خسته شدن ‪Westîn:‬‬ ‫خسته شدن ‪Westiyan:‬‬ ‫خسته ‪ /‬بيحال ‪Westiyayî:‬‬ ‫عقده روحى ‪ /‬فکر دائم ‪ /‬وسواس ‪Weswas:‬‬ ‫مدعو ‪Wetî:‬‬ ‫غيبت ‪ /‬غايب بودن ‪Wêve mayîn:‬‬ ‫غايب ‪ /‬مانده ‪Wêvemayî:‬‬ ‫بوي بد ‪ /‬بوي تعفن ‪Wexm:‬‬ ‫بوي بد اجساد ‪Wexmê mirîyan:‬‬ ‫زمان ‪ /‬وقت‪ /‬هنگام ‪Wext:‬‬ ‫وقت گرفتن ‪ /‬زمان بردن ‪ /‬طول کشيدن‪Wext girtin :‬‬ ‫بسيار خوب ‪ /‬ها ‪ /‬به ‪ /‬وه ‪Wey wey:‬‬ ‫اي بيچاره‪Weyla rebeno :‬‬ ‫زيرک ‪ /‬مکار‪ /‬حيله باز‪ /‬ماهر ‪Weyn:‬‬ ‫وزارت ‪Wezaret:‬‬ ‫وزارتخانه امنيت ‪Wezareta Asayişê:‬‬ ‫وزارت اقتصاد ‪Wezareta Darayîyê:‬‬ ‫وزارت کار ‪Wezareta Kar:‬‬ ‫وزارت امور خارجه ‪Wezareta Karên Derve:‬‬ ‫وزارتخانه ‪Wezaretxane:‬‬ ‫موظف کردن ‪ /‬به کار گماردن‪Wezîfedar kirin :‬‬ ‫وزير ‪Wezîr:‬‬ ‫وزير دادگستري‪Wezîrê Dadî :‬‬ ‫وزير امور خارجه‪Wezîrê derve :‬‬ ‫او ‪Wî / wê:‬‬ ‫او (مذکر)‪Wî :‬‬ ‫جيک جيک ‪ /‬جيرجير‪ /‬زق زق کردن ‪ /‬جيرجير ‪Wîcewîc:‬‬ ‫کردن‬ ‫به اين صورت ‪ /‬بدين گونه ‪Wiha / weha:‬‬ ‫وجدان ‪Wijdan:‬‬ ‫جواب ‪ /‬پاسخ ‪Wilam:‬‬ ‫استان ‪ /‬واليت‪Wîlayet :‬‬ ‫اما ‪ /‬ولي ‪Wilo:‬‬

‫نيکي ‪ /‬خوبي ‪Xêr:‬‬ ‫خرمن ‪Xerman:‬‬ ‫غلظت ‪Xestî:‬‬ ‫خط‪Xet :‬‬ ‫خواب ‪ /‬رويا ‪Xew:‬‬ ‫خواب آلود بودن ‪Xewar bûn‬‬ ‫غيبت ‪ /‬غايب بودن ‪Xewareyîtî‬‬ ‫خواب ‪ /‬رويا‪Xewn :‬‬ ‫خيالي‪Xeyalî :‬‬ ‫نااميد کردن‪Xeyalşikestî kirin :‬‬ ‫قهر کردن ‪Xeyidîn:‬‬ ‫بجز ‪ /‬به استثناي‪Xeynî :‬‬ ‫گنجينه ‪ /‬خزينه ‪Xezîne:‬‬ ‫گنجينه ‪ /‬خزينه‪Xezne :‬‬ ‫تمام کردن ‪ /‬نجات دادن‪Xilas kirin :‬‬ ‫غيرت‪Xîret :‬‬ ‫مسيحي‪Xiristîyanî :‬‬ ‫فراموشي ‪ /‬حواس پرتي ‪Xirman:‬‬ ‫حواس پرت ‪Xirmayî:‬‬ ‫مزخرف بودن ‪Xirpotî:‬‬ ‫قرار دادن ‪ /‬گذاشتن ‪Xistin:‬‬ ‫زنداني کردن‪Xistin zîndanê :‬‬ ‫خيانت‪Xiyanet :‬‬ ‫بيچاره گي ‪ /‬بدبختي ‪Xizanî:‬‬ ‫فقير ‪ /‬بدبخت‪Xizan :‬‬ ‫سورتمه‪Xizek :‬‬ ‫کارهاي مراقبتي‪Xizmetên nêrînî :‬‬ ‫خدمتکار‪Xizmetkar :‬‬ ‫خراسان‪Xoresan :‬‬ ‫پسر جوان ‪Xort:‬‬ ‫هلو‪Xox :‬‬ ‫خاراندن ‪Xurandin:‬‬ ‫خارش ‪ /‬ناشتا ‪Xurînî:‬‬

‫‪117‬‬

‫سو سو زدن نور از دور ‪Wirîşe Wirîş kirin:‬‬ ‫چنين‪Wusa :‬‬

‫‪X‬‬ ‫خال ‪ /‬نقطه ‪ /‬نکته ‪ /‬دايي ‪Xal:‬‬ ‫نقطه ضعف ‪ /‬پاشنه آشيل ‪Xala sistîyê:‬‬ ‫خاله‪Xalet :‬‬ ‫قالي‪Xalî :‬‬ ‫ساختمان ‪ /‬خانه ‪Xanî:‬‬ ‫خان بودن ‪ /‬ارباب بودن‪Xantî :‬‬ ‫فريب دادن ‪ /‬کاله گذاشتن بر سر کسي‪Xapandin :‬‬ ‫زبردست ‪ /‬ماهر ‪Xasok:‬‬ ‫پوشش زنانه ‪ /‬لباس زنانه ‪Xavik:‬‬ ‫غزه ( نوار )‪Xaze ( zîvala ) :‬‬ ‫کار ‪ /‬تالش ‪ /‬مبارزه ‪Xebat:‬‬ ‫کار کردن ‪ /‬مبازره کردن‪xebat kirin :‬‬ ‫کارگر ‪ /‬مبارز ‪Xebatkar:‬‬ ‫راست گفتن ‪ /‬حق با کسي بودن‪Xebera kesî bûn :‬‬ ‫بکار بردن ‪ /‬استفاده کردن‪Xebitandin :‬‬ ‫کار کردن ‪ /‬مبارزه کردن‪Xebitîn :‬‬ ‫پرورش دادن ‪ /‬بزرگ کردن‪Xefirandin :‬‬ ‫نجات دهنده ‪ /‬رها کننده‪Xelaskar :‬‬ ‫جايزه ‪ /‬پاداش‪Xelat :‬‬ ‫حلقه ‪ /‬موي فر ‪Xelek:‬‬ ‫اشتباه‪Xeletî :‬‬ ‫اهل ‪ /‬خلق ‪ /‬ساکن‪Xelk :‬‬ ‫غم ‪ /‬درد ‪ /‬رنج ‪Xem:‬‬ ‫تاسف ‪ /‬غم‪Xemgînî :‬‬ ‫غمگين ‪ /‬ناراحت‪Xemgîn :‬‬ ‫تزيين کردن ‪ /‬آراستن ‪Xemilandin:‬‬ ‫آراسته شدن ‪Xemilîn:‬‬ ‫غرق کردن ‪ /‬خفه کردن‪Xeniqandin :‬‬

‫استعفا ‪Xwenihan:‬‬ ‫نوسازي کردن ‪ /‬مدردن کردن‪Xwenûkirin :‬‬ ‫خوش ‪ /‬زيبا ‪ /‬قشنگ ‪Xweş:‬‬ ‫سرد مزاج بودن ‪ /‬بي تفاوت بودن ‪Xwesar bûn:‬‬ ‫استقالل طلب‪Xweserîxwaz :‬‬ ‫استقالل‪Xweserî :‬‬ ‫مستقل ‪ /‬خودسر‪Xweser :‬‬ ‫خوشحالي‪Xweşhalî :‬‬ ‫زيبا ‪ /‬خوش ‪Xweşik:‬‬ ‫به ويژه ‪ /‬مخصوصا‪Xwesma :‬‬ ‫در خواست ‪ /‬خواسته ‪Xwestek:‬‬ ‫خواستن ‪ /‬دوست داشتن ‪ /‬درخواست کردن ‪Xwestin: /‬‬ ‫خواستگاري کردن‬ ‫زيبا ‪ /‬قشنگ‪Xweş :‬‬ ‫طبيعت ‪ /‬سرشت‪Xweza :‬‬ ‫اختياري‪ /‬غيراجباري ‪Xwezayî:‬‬ ‫طبيعي‪Xwezayî :‬‬ ‫خون ‪Xwîn:‬‬ ‫خواهر ‪Xwîşk:‬‬ ‫نمايان بودن ‪ /‬واضح بودن ‪Xwiyan:‬‬

‫‪Y‬‬ ‫اي عزيز ! ‪Yabo:‬‬ ‫يادگار ‪ /‬يادبود ‪Yadîgar:‬‬ ‫قسمت ‪ /‬سمت ‪ /‬طرف ‪Yal:‬‬ ‫يا ‪Yan:‬‬ ‫عدد يازده ‪Yanzde:‬‬ ‫يازده ‪Yanzdeh:‬‬ ‫يار ‪Yar:‬‬ ‫شوخي کردن ‪ /‬شوخي کردن ‪Yarî kirin:‬‬ ‫کمکي ‪Yarîder:‬‬ ‫همراهي کردن ‪Yawerî kirin:‬‬

‫‪118‬‬

‫قوي ‪Xurt:‬‬ ‫تند و تيز ‪ /‬شديد‪Xurt û gur :‬‬ ‫آبشار کوچک‪Xurxure :‬‬ ‫خواهر ‪Xûşk:‬‬ ‫طبيعت ‪ /‬خلق ‪ /‬خوي ‪Xûy:‬‬ ‫طبيعت ‪ /‬خلق ‪ /‬خوي ‪Xûy:‬‬ ‫خواندن‪Xwandin :‬‬ ‫خوردن ‪ /‬غذا ‪ /‬خوراک ‪Xwarin:‬‬ ‫خواهر‪Xwa :‬‬ ‫خودپسند بودن‪Xwe ecêbandn :‬‬ ‫وجود خود را حفظ کردن‪Xwe heyî kirin :‬‬ ‫سرپا ايستادن ‪ /‬مقاومت ‪Xwe li ser pîyan ragirtin:‬‬ ‫کردن‬ ‫استعفا دادن ‪Xwe nihandin:‬‬ ‫يادگرفتن ‪ /‬آموزش ديدن‪Xwe şemitandin :‬‬ ‫استناد کردن ‪ /‬متکي بودن‪Xwe spartin :‬‬ ‫بومي ‪ /‬اهل محل‪Xwecihî :‬‬ ‫خدا ‪ /‬پروردگار ‪Xweda:‬‬ ‫صاحب ‪ /‬مالک‪Xwedan :‬‬ ‫نمکدان ‪ /‬نمک پاش ‪Xwêdan:‬‬ ‫صاحب دولت‪Xwedandewlet :‬‬ ‫همچنان که‪Xwedê giravî :‬‬ ‫مالک ‪ /‬صاحب ‪Xwedî:‬‬ ‫صاحب شدن‪ /‬حمايت کردن ‪Xwedî bûn:‬‬ ‫مستقر شدن ‪ /‬صاحب زمين شدن‪Xwedî cih bûn :‬‬ ‫صاحب شدن‪ /‬حمايت کردن ‪Xwedî derketin:‬‬ ‫صاحب شدن ‪ /‬حمايت کردن‪Xwedî lê derketin :‬‬ ‫حمايت ‪ /‬فاميل بودن ‪Xwedîtî:‬‬ ‫مدرسه‪Xwendegeh :‬‬ ‫خواندن ‪Xwendin:‬‬ ‫خواندن ‪ /‬تحصيل کردن‪Xwendin:‬‬ ‫خواندن‪Xwendin :‬‬ ‫دانش آموز‪Xwendkar :‬‬

‫پليس ‪ /‬ضابط ‪Zabit:‬‬ ‫شير آغوز ‪Zag:‬‬ ‫قانون ‪ /‬مقررات‪Zagon :‬‬ ‫رشته کوه زاگرس ‪Zagros:‬‬ ‫زياد ‪ /‬بيشتر‪Zahf :‬‬ ‫ظالم ‪Zalim:‬‬ ‫اسم يکي از اعضاي شکم ‪Zam:‬‬ ‫دانشمند ‪ /‬آدم دانا ‪ /‬فهميده ‪Zana:‬‬ ‫دانش ‪ /‬آگاهي‪Zanahî :‬‬ ‫علم ‪ /‬دانش‪Zanist :‬‬ ‫دانستن ‪ /‬فهميدن ‪ /‬پي بردن ‪Zanîn:‬‬ ‫دانشگاه ‪Zanîngeh:‬‬ ‫دانشکده ‪Zanîngok:‬‬ ‫علم ‪Zanist:‬‬ ‫آکادمي ‪Zanistgeh:‬‬ ‫علمي‪Zanistî :‬‬ ‫دانشگاه ‪Zanko:‬‬ ‫دانشمند ‪Zanyar:‬‬ ‫اسم يکي از رودهاي کردستان ‪Zap:‬‬ ‫بچه ‪ /‬زبان ‪Zar:‬‬ ‫لهجه‪Zarava :‬‬ ‫لهجه ‪Zarave:‬‬ ‫خوش بيان ‪Zardev:‬‬ ‫زبان تند وتلخ ‪Zarê tûj:‬‬ ‫بچه ‪ /‬کودک‪Zarok :‬‬ ‫بچگي ‪ /‬کودکي ‪Zarokatî:‬‬ ‫خوش بيان ‪ /‬خوش زبان ‪Zarşêrîn:‬‬ ‫کودک ‪ /‬بچه ‪Zarûk:‬‬ ‫بروبچه ها ‪Zaruwan:‬‬ ‫برو بچه ‪Zarûzêç:‬‬ ‫زبان مبهم و نارسا ‪Zarwinda:‬‬ ‫زبان ‪Zav:‬‬ ‫زاييدن ‪Zayên:‬‬

‫‪119‬‬

‫همراهي ‪Yawerî:‬‬ ‫روغني که ماشين و چرخ خياطي مي زنند ‪Yax:‬‬ ‫نشانه مالکيت در زبان کردي ‪Yê:‬‬ ‫يک ‪Yek:‬‬ ‫يک به يک ‪ /‬يکي يکي ‪Yek bi yek:‬‬ ‫متحد شدن ‪Yek girtin:‬‬ ‫يکي کردن ‪ /‬متحد کردن‪Yek kirin :‬‬ ‫يک طرفه ‪ /‬يک جانبه‪Yekalî :‬‬ ‫مرتب کردن ‪Yekbeyek kirin:‬‬ ‫متحد شده ‪ /‬يکي شده ‪Yekbûyî:‬‬ ‫براي هميشه ‪ /‬به يکباره ‪ /‬تمام ‪Yekcar:‬‬ ‫همدل ‪ /‬متحد‪Yekdil :‬‬ ‫مفرد ‪Yekejimar:‬‬ ‫اتحاد ‪Yekêtî:‬‬ ‫مفرد ‪Yekhejmar:‬‬ ‫اول ‪Yekim:‬‬ ‫اتحاد شوروي‪Yekîtîya Sovyetê :‬‬ ‫اتحاد‪Yekîtî :‬‬ ‫يکي يکي ‪ /‬تک تک‪Yeko yeko :‬‬ ‫يکشنبه ‪Yekşem:‬‬ ‫يکشنبه‪Yekşemî :‬‬ ‫يکسره‪Yekser :‬‬ ‫يکتا ‪Yekta:‬‬ ‫واقعيت ‪Yeqîn:‬‬ ‫يونان ‪Yewnan:‬‬ ‫رام کردن ‪Yêx kirin:‬‬ ‫نمک نشناس ‪ /‬بي چشم و رو ‪Yêxintî:‬‬ ‫خدا ‪Yezdan:‬‬ ‫اسم پسر ‪Yezdînşêr:‬‬ ‫مال و منال ‪Yûx:‬‬

‫‪Z‬‬

‫سيب آدم ‪Zengelok:‬‬ ‫جغ جغه ‪ /‬اسباب بازي ‪Zengil:‬‬ ‫بزرگ ‪ /‬خيلي بزرگ ‪Zeqe:‬‬ ‫طال ‪Zêr:‬‬ ‫نوعي مرکب که از آب طال درست شده ‪Zêravî:‬‬ ‫طال کاري شده ‪Zerbûyî:‬‬ ‫سيني ‪Zêrcam:‬‬ ‫پالسما ‪Zerdav:‬‬ ‫زردچوبه ‪Zerdeçû:‬‬ ‫زردآلو ‪Zerdele:‬‬ ‫نماد تلخي ‪Zerend:‬‬ ‫نگهبان‪Zêrevan :‬‬ ‫پاکت نامه ‪Zerf:‬‬ ‫اسم عامي براي کل دخترهاي فاميل که ازدواج کرده ‪Zerî:‬‬ ‫باشند‬ ‫زرين طاليي‪Zerî zêrîn :‬‬ ‫سطل ‪ /‬بيماري زردي ‪Zerik:‬‬ ‫بيماري زردي گرفتن ‪Zerikî bûn:‬‬ ‫طاليي ‪Zêrîn:‬‬ ‫زرگري ‪Zêringeh:‬‬ ‫زرگر ‪Zêringer:‬‬ ‫اسم رودخانه اي در سنندج ‪Zerîwar:‬‬ ‫سرسره ‪Zerzelok:‬‬ ‫زيرزمين ‪Zerzemîn:‬‬ ‫زر ‪ /‬طال‪Zêr :‬‬ ‫اسم يک منطقه کرد نشين حوالي اروميه ‪Zêve:‬‬ ‫مزرعه ‪Zevî:‬‬ ‫ازدواج کردن ‪Zewcîn:‬‬ ‫بزرگ کردن ‪ /‬افزايش دادن‪Zeximandin :‬‬ ‫بزرگ ‪ /‬گنده‪Zexm :‬‬ ‫سختي ‪ /‬رنج ‪Zexmetî:‬‬ ‫فشار‪Zext :‬‬ ‫روغن ‪Zeyt:‬‬

‫‪120‬‬

‫جنس ‪Zayend:‬‬ ‫طبيعت‪Zayend :‬‬ ‫ميالدي ‪Zayênî:‬‬ ‫ميالدي‪Zayînî :‬‬ ‫لهجه اي از زبان کردي‪Zazakî :‬‬ ‫هندوانه ‪Zebeş:‬‬ ‫معلول ‪Zebîn:‬‬ ‫آزرده خاطر کردن ‪ /‬ناراحت کردن ‪Zebirîn:‬‬ ‫سرزمين ‪ /‬محل ‪ /‬مکان ‪Zêd:‬‬ ‫اضافه ‪ /‬زيادي ‪Zêdayî:‬‬ ‫زياد بودن ‪ /‬زياد شدن‪Zêde bûn :‬‬ ‫زياد کردن ‪Zêde kirin:‬‬ ‫بيشتر ‪ /‬ازدياد‪Zêdehî :‬‬ ‫بيشتر ‪ /‬متجاوز از ‪Zêdetir:‬‬ ‫ياد ‪ /‬فراوان‪Zêde :‬‬ ‫غصب کردن ‪ /‬به زور مالک چيزي شدن ‪Zeft kirin:‬‬ ‫کنجد ‪Zegerek:‬‬ ‫زهرمار ‪Zeher:‬‬ ‫زياد ‪ /‬خيلي ‪Zehf:‬‬ ‫وفور ‪ /‬فراواني ‪Zehfî:‬‬ ‫سخت ‪ /‬مشکل ‪Zehmet:‬‬ ‫تيز هوشي ‪Zek:‬‬ ‫هويدا ‪ /‬روشن ‪ /‬شفاف ‪ /‬زالل ‪Zelal:‬‬ ‫شفاف کردن ‪ /‬روشن و واضح کردن‪Zelal kirin:‬‬ ‫مرد ‪ /‬فرد‪Zelam :‬‬ ‫ناتوان ‪Zelîl:‬‬ ‫سر خوردن به طور ارادي ‪Zelîn:‬‬ ‫وقت ‪ /‬زمان ‪Zeman:‬‬ ‫زنبيل فروش ‪Zembîlfiroş:‬‬ ‫زمينه ‪Zemîne:‬‬ ‫ساعد ‪Zend:‬‬ ‫ساق دستي که مي پوشند ‪Zendik:‬‬ ‫زنگ ‪ /‬زنگار ‪Zeng:‬‬

‫به مجموعه محصوالت برداشتي گفته مي شود ‪Zimhêr:‬‬ ‫زين ‪Zîn:‬‬ ‫سنگ بزرگ ‪ /‬صخره سنگي‪Zinar :‬‬ ‫زنجير ‪Zincîr:‬‬ ‫زندان ‪ /‬حبس ‪zîndan:‬‬ ‫زنده ‪Zîndî:‬‬ ‫زيور و زينت ‪Zînet:‬‬ ‫حلقوم ‪ /‬سيب آدم‪Zingilok :‬‬ ‫زيپ ‪Zîp:‬‬ ‫خيره شدن ‪Zîq man:‬‬ ‫نوعي درخت ‪Ziqûm:‬‬ ‫اولين تاللو خورشيد ‪Ziraq:‬‬ ‫زحمت ‪ /‬سختي ‪Ziraqet:‬‬ ‫زيان و ضرر ديدن‪Zirarê ketin :‬‬ ‫نازک ‪ /‬باريک ‪Zirav:‬‬ ‫نازک نارنجي ‪ /‬عزيز ‪Ziravbihîstiyar:‬‬ ‫تکه مورب شکل از هر چيزي ‪Ziravîçk:‬‬ ‫از دماغ فيل افتاده ‪Zirçanpoz:‬‬ ‫زرنگ ‪Zîrek:‬‬ ‫ملکه زنبورها ‪Zirkête:‬‬ ‫آهک ‪Zirnîx:‬‬ ‫بلوز (زنانه) ‪Zîrok:‬‬ ‫زر زدن ‪Zirrezir kirin:‬‬ ‫مغرور ‪Zirt:‬‬ ‫پز دادن ‪Zirt kirin:‬‬ ‫طبيعت ‪Zirûşt:‬‬ ‫آهني‪Zirxî :‬‬ ‫لگد بازي کردن ‪ /‬جفتک انداختن ‪Zîtik avêtin:‬‬ ‫جفتک اندازي ‪ /‬لگد بازي ‪Zîtkanê:‬‬ ‫نقره ‪Zîv:‬‬ ‫باريکه ‪ /‬نوار( مثال غزه ) ‪Zîval:‬‬ ‫تکه تکه کردن ‪Zîvar zîvar kirin:‬‬ ‫نقره اي ‪ /‬از جنس نقره ‪Zîvhêlî:‬‬

‫‪121‬‬

‫زيتون ‪Zeytûn:‬‬ ‫آشغال ‪ /‬فضوالت حيواني ‪Zibil:‬‬ ‫آکنه ‪ /‬جوش صورت ‪Ziftik :‬‬ ‫شکمو ‪Zigoyî:‬‬ ‫خشک ‪Ziha:‬‬ ‫شکم ‪Zik:‬‬ ‫خيلي شکمو‪Zikçêl :‬‬ ‫شکمو‪Zikçor :‬‬ ‫شکم درد ‪Zikêş:‬‬ ‫شکم درد‪Zikêşî :‬‬ ‫شکمي ‪Zikî :‬‬ ‫مادر زادي ‪ /‬مادري ‪Zikmakî:‬‬ ‫شکمو‪Zikne :‬‬ ‫شکمو ‪ /‬شکم سياه ‪Zikreş:‬‬ ‫بد دلي ‪ /‬دشمني ‪Zikreşî:‬‬ ‫شکمو ‪Ziktojen:‬‬ ‫مات و مبهوت ماندن ‪Zil man:‬‬ ‫جوان ‪Zilam:‬‬ ‫اسم دختر ‪Zîlan:‬‬ ‫از رنگ و رو افتاده ‪ /‬رنگ پريده ‪Zilhimî:‬‬ ‫نحيف ‪ /‬خيلي الغر ‪Zilik:‬‬ ‫صفت براي گودرفتگي چشم ‪Zilînk:‬‬ ‫ظلم ‪Zilm:‬‬ ‫زبان ‪ /‬کليد‪Ziman :‬‬ ‫زبان دراز ‪ /‬فک زن ‪Zimandirêj:‬‬ ‫زبان مادري‪Zimanê zikmakî :‬‬ ‫گس ‪ /‬تند ‪Zimangez:‬‬ ‫زبان کشي ‪Zimankujî:‬‬ ‫زبان شناس ‪Zimannas:‬‬ ‫زبانشناسي‪Zimannasî :‬‬ ‫لهجه‪Zimanok :‬‬ ‫محافظ زبان ‪ /‬پاسدار زبان ‪Zimanparêz:‬‬ ‫زبان دان‪Zimanzan :‬‬

‫کنايه از خفه شو ‪ /‬زهرمار ‪Zuqutim:‬‬ ‫زوزه کشيدن ‪ /‬آه و ناله کردن ‪Zûrin:‬‬ ‫نوعي آلت موسيقي ‪ /‬سرنا ‪Zurne:‬‬ ‫دهل زن ‪ /‬نوازنده سرنا و دهل ‪Zurnebêj:‬‬ ‫دهل زن ‪ /‬نوازنده سرنا و دهل ‪Zurnebêj:‬‬

‫‪122‬‬

‫نقره اي ‪Zîvî:‬‬ ‫اتاق ‪Ziving:‬‬ ‫زبر ‪ /‬سخت ‪Zivir:‬‬ ‫زبر بودن ‪Zivir bûn:‬‬ ‫برگشن ‪ /‬دوباره آمدن‪Zivirîn :‬‬ ‫زيور آالت نقره اي ‪Zîvirok:‬‬ ‫زمستان ‪Zivistan:‬‬ ‫زبربودن ‪Zivrîtî:‬‬ ‫خشک ‪ /‬بي آب ‪Ziwa:‬‬ ‫زرنگ ‪ /‬باهوش ‪Zîx:‬‬ ‫بد و بيراه ‪ /‬فحش ‪Zixt:‬‬ ‫روزنه ‪ /‬سوراخ ‪Zixur:‬‬ ‫خشک ‪ /‬بي آب‪Ziya :‬‬ ‫ضرر ‪ /‬زيان ‪Zîyan:‬‬ ‫ضرر رساندن ‪Zîyan kirin:‬‬ ‫صداي دلنشين ‪Zîz:‬‬ ‫ساندويچ‪Zomî :‬‬ ‫چماق ‪Zop:‬‬ ‫غول چماق ‪Zopirme:‬‬ ‫زور ‪ /‬فشار‪ /‬سخت‪Zor :‬‬ ‫ظالم ‪Zordar:‬‬ ‫زورگويي ‪Zordarî:‬‬ ‫زورگويي ‪Zordarîtî:‬‬ ‫خارج از اراده ‪ /‬دست آدم نبودن ‪Zordest:‬‬ ‫زورگويي ‪ /‬ظلم‪Zordestî :‬‬ ‫به زور ‪ /‬به سختي‪Zorê zorê :‬‬ ‫زورگويي ‪Zorgayî:‬‬ ‫زياد ‪ /‬فراوان ‪ /‬زور‪Zor :‬‬ ‫ييالق ‪Zozan:‬‬ ‫زود ‪ /‬سريع ‪Zû:‬‬ ‫زود به زور ‪ /‬با سرعت ‪Zû bi zû:‬‬ ‫دراز ‪Zûle:‬‬ ‫نوعي پرنده ناياب به رنگ زمرد ‪Zumirtîs :‬‬

‫ترس‪ /‬دوك‬ ‫گردن‬ ‫شستن‬ ‫خالي‬ ‫شما‬ ‫ساختمان‬ ‫يك‬ ‫زبان‬

‫‪Tirs/Teşî‬‬

‫ت‬ ‫ط‪ْ /‬‬ ‫ْ‬

‫ت ‪Tê‬‬ ‫ط‪ِ /‬‬ ‫ِ‬

‫‪Ustî‬‬ ‫‪Şûştin‬‬ ‫‪Vala‬‬ ‫‪We‬‬ ‫‪Xanî‬‬ ‫‪Yek‬‬ ‫‪Ziman‬‬

‫ئو‬ ‫او‬ ‫ڤ‬ ‫ْ‬ ‫ْو‬ ‫خ‬ ‫ْ‬ ‫ي‬ ‫ْ‬ ‫ض ‪ْ /‬ذ ‪ْ /‬ز‬ ‫ظ ْ‬ ‫‪ْ /‬‬

‫ئو ‪U‬‬ ‫او ‪Û‬‬ ‫ڤ ‪Vê‬‬ ‫ِ‬ ‫ِو ‪W‬‬ ‫خ ‪Xê‬‬ ‫ِ‬ ‫ي ‪Yê‬‬ ‫ِ‬ ‫ض ‪ِ /‬ذ ‪ِ /‬ز ‪Zê‬‬ ‫ظ‪ِ /‬‬ ‫ِ‬

‫دو ‪T/t‬‬ ‫تلفظ دارد‬ ‫‪U/u‬‬ ‫‪Û/û‬‬ ‫‪V/v‬‬ ‫‪W/w‬‬ ‫‪X/x‬‬ ‫‪Y/y‬‬ ‫‪Z/z‬‬

‫فرهنگ كنوني‬ ‫ايده گردآوري کلمات کرد ي کرمانجي به صورت يک فرهنگ لغت چند سال پيش به ذهنمان رسيد ‪ .‬آن را باا دوساتان در کاالس‬ ‫کردي کرمانجي در جامعه کردهاي مقيم مرکز ( تهران ) مطرح کرديم و از آن استقبال شد ‪ .‬با همکاري صميمانه کار را بر حساب‬ ‫حروف تقسيم کرديم و گاهي نيز چند نفر روي يک حرف کار کردند ‪ .‬کلمات تکراري نيز زيااد بودناد ‪ .‬باه تادريج فرهناگ ماورد‬ ‫نظرمان به اين مرحله رسيد که البته کاستي هاي زيادي دارد ‪ .‬اين صرفا آغاز کار است ‪.‬‬ ‫در اين فرهنگ تالش شده تا بيشتر از واژه هايي استفاده گردد که در رسانه ها‪ ،‬مطبوعات و به ويژه اينترنت کاربرد دارند ‪ .‬دوستان‬ ‫گرد آورنده اين فرهنگ از مناطق مختلف کرمانج نشين و حتي سوران نشين هستند و تا حد امکان از واژه هاي تمام مناطق استفاده‬ ‫شده است ‪ .‬گاهي بعضي واژه ها ممکن است به بيش از يک صورت نوشته شده باشد و ما سعي کرده ايم هماه حالات هاا را حفاظ‬ ‫کنيم ‪.‬‬ ‫اسامي گردآورندگان اين فرهنگ لغ ت به ترتيب ميزان مشارکت و تعداد کلماتي است که جمع آوري کرده اند ‪ .‬ما اين کار را اداماه‬ ‫خواهيم داد تا ضمن تالش براي رفع کاستي هاي حتمي‪ ،‬هم کيفيت کار را افزايش دهيم و هم تعداد واژه هاا را باراي چااپ هااي‬ ‫بعدي افزايش دهيم تا به يک فرهنگ جامع تبديل گردد ‪.‬‬ ‫در اينجا الزم است از همه دوستاني که به هر نحوي ما را در کار اين فرهنگ يااري کارده اناد باه وياژه آقااي احماد محمادزاده‬ ‫سپاسااگزاري کناايم ‪ .‬شااما بزرگااواران نيااز مااي توانيااد هاار گونااه همکاااري يااا انتقاااد و پيشاانهادات خااود را از طريااق‬ ‫ايميل‪ [email protected]‬با ما مطرح کنيد ‪.‬‬

‫‪Koma Kurdîya Kurmancî‬‬ ‫انجمن کردي کرمانجي‬

‫‪123‬‬

‫دراصل نوشتار آنها به صورت َئلي و َهسن است اما علي و حسن تلفظ مي شوند ‪ .‬شايد اين يكي از ايرادات الفباي التين‬ ‫باشد اما ازلحاظ علمي درست است ‪.‬‬ ‫توجه مهم‪:‬‬ ‫هر حرف در هر الفبايي داراي دو ويژگي است ‪ -1 :‬اسم حرف ‪ -2‬صداي حرف ‪ .‬هر حرفي فقط يك اسم دارد اما مي‬ ‫تواند يك‪،‬دو يا چند صدا داشته باشد ‪ .‬الفباي كردي كرمانجي نيز اين ويژگي مهم را دارد ‪ .‬با يك مثال از انگليسي موضوع‬ ‫روشن مي شود ‪ .‬حرف ‪ c‬در انگليسي ‪ :‬اسم آن سي اما صدايش گاهي س گاهي ك ‪ .‬جدول حروف الفباي كردي كرمانجي‬ ‫با اسم و صداي حروف همراه با مثال در زير آمده است‪:‬‬ ‫مثال‬

‫‪Mînak‬‬

‫اسم حرف ‪Navê tîpê‬‬

‫‪Dengê tîpê‬‬ ‫صداي حرف‬

‫آب‬ ‫باد‬ ‫بار‪ /‬دفعه‬ ‫چهار‬ ‫درخت‬ ‫من‬ ‫عصر‪ /‬شب‬ ‫فروختن‬ ‫ذرت‬ ‫آهن‬ ‫ستاره‬ ‫امروز‬ ‫الغر‬ ‫پيرمرد‪/‬افتادن‬

‫‪Av‬‬ ‫‪Ba‬‬ ‫‪Car‬‬ ‫‪Çar‬‬ ‫‪Dar‬‬ ‫‪Ez‬‬ ‫‪Êvar‬‬ ‫‪Firotin‬‬ ‫‪Garis‬‬ ‫‪Hesin‬‬ ‫‪Istêr‬‬ ‫‪Îro‬‬ ‫‪Jar‬‬ ‫‪Kal/Ketin‬‬

‫آ‬ ‫ب‬ ‫ْ‬ ‫ج‬ ‫ْ‬ ‫چ‬ ‫ْ‬ ‫ْد‬ ‫ع‬ ‫اَ ‪َ /‬‬ ‫ع ‪ِ /‬ا‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ْ‬ ‫گ‬ ‫ْ‬ ‫ح ‪ْ /‬ه‬ ‫ْ‬ ‫ْء‬ ‫اي‬ ‫ْژ‬ ‫ك‬ ‫ْ‬

‫آ ‪A‬‬ ‫ب ‪Bê‬‬ ‫ِ‬ ‫ج ‪Cê‬‬ ‫ِ‬ ‫چ ‪Çê‬‬ ‫ِ‬ ‫ِد ‪Dê‬‬ ‫ع ‪َ /‬ا ‪E‬‬ ‫َ‬ ‫ع ‪ِ /‬ا ‪Ê‬‬ ‫ِ‬ ‫ف ‪Fê‬‬ ‫ِ‬ ‫گ ‪Gê‬‬ ‫ِ‬ ‫ح ‪Hê‬‬ ‫ِه‪ِ /‬‬ ‫ْء ‪I‬‬ ‫اي ‪Î‬‬ ‫ِژ ‪Jê‬‬ ‫ك ‪Kê‬‬ ‫ِ‬

‫به همين خاطر‬ ‫مكيدن‬ ‫شناختن‬ ‫دين‬ ‫سهم ‪ /‬گوسفند‬

‫‪Loma‬‬ ‫‪Mêtin‬‬ ‫‪Nasîn‬‬ ‫‪Ol‬‬ ‫‪Par/Pez‬‬

‫ل‬ ‫ْ‬ ‫ْم‬ ‫ن‬ ‫ْ‬ ‫اُ‬ ‫پ‬ ‫ْ‬

‫ل ‪Lê‬‬ ‫ِ‬ ‫ِم ‪Mê‬‬ ‫ن ‪Nê‬‬ ‫ِ‬ ‫اُ ‪O‬‬ ‫پ ‪Pê‬‬ ‫ِ‬

‫‪Quran‬‬ ‫‪Reş‬‬ ‫‪Sivik‬‬ ‫‪Şev‬‬

‫ق‬ ‫ْ‬ ‫ْر‬ ‫س‬ ‫ص‪ْ /‬‬ ‫ث‪ْ /‬‬ ‫ْ‬ ‫ش‬ ‫ْ‬

‫ق ‪Qê‬‬ ‫ِ‬ ‫ِر ‪Rê‬‬ ‫س ‪Sê‬‬ ‫ص‪ِ /‬‬ ‫ث‪ِ /‬‬ ‫ِ‬ ‫ش ‪Şê‬‬ ‫ِ‬

‫قرآن‬ ‫سياه‬ ‫سبك‬ ‫شب‬

‫‪124‬‬

‫‪Tîp‬‬ ‫حرف‬ ‫‪A/a‬‬ ‫‪B/b‬‬ ‫‪C/c‬‬ ‫‪Ç/ç‬‬ ‫‪D/d‬‬ ‫‪E/e‬‬ ‫‪Ê/ê‬‬ ‫‪F/f‬‬ ‫‪G/g‬‬ ‫‪H/h‬‬ ‫‪I/i‬‬ ‫‪Î/î‬‬ ‫‪J/j‬‬ ‫دو ‪K/k‬‬ ‫تلفظ دارد‬ ‫‪L/l‬‬ ‫‪M/m‬‬ ‫‪N/n‬‬ ‫‪O/o‬‬ ‫دو ‪P/p‬‬ ‫تلفظ دارد‬ ‫‪Q/q‬‬ ‫‪R/r‬‬ ‫‪S/s‬‬ ‫‪Ş/Ş‬‬

‫الفباي كردي‬ ‫زبان كردي تاكنون با الفباهاي متعددي ( عربي‪ ،‬التيني‪ ،‬سيريليك‪،‬ارمني‪ ،‬فرانسه‪،‬انگليسي‪ ) ... ،‬نوشته شده است اما در‬ ‫حال حاضر دو الفبا براي آن تثبيت شده اند ‪ :‬رومن ( التيني ) براي كرمانجي و عربي ( آرامي ) با تغييراتي براي‬ ‫سوراني ‪ .‬البته گاهي بعضي از الفباي عربي براي كرمانجي و يا التيني براي سوراني نيز استفاده مي كنند اما در مجموع‬ ‫التيني براي كرمانجي و عربي براي سوراني قطعي شده است ‪ .‬هر يك از اين الفباها معايب و محاسن خاص خود را دارند‬ ‫اما بيشتر زبانشناسان كرد الفباي التيني را به داليلي ماننند زير بر الفباي عربي ترجيح مي دهند ‪ :‬ظاهر زيباتر‪ ،‬قابليت‬ ‫استفاده بهتر در تكنولوژي مدرن مانند اينترنت‪ ،‬بيان دقيق تر بعضي حروف‪ ،‬تشخيص درست اقسام كلمه‪ ... ،‬اين موضوع‬ ‫خود بحثي مفصل مي طلبد ‪.‬‬ ‫يك مثال‪:‬‬ ‫‪ Ew Azad e .‬ئه و ئازاده‪.‬‬ ‫او آزاد است ‪ ( .‬با توجه به حرف بزرك در اسم آزاد در جمله ي با حروف التين خواننده مي داند نام وي آزاد است ) ‪.‬‬ ‫‪ Ew azad e .‬ئه و ئازاده‪.‬‬ ‫او آزاد است ‪ ( .‬با توجه به حرف كوچك در صفت آزاد در جملهي با حروف التين خواننده مي داند وي آزاد است و مثال‬ ‫زنداني نيست )‪.‬‬ ‫در رسم الخط عربي امكان نشان دادن اسم خاص ( مانند مثال باال ) وجود ندارد و اين در آموزش يك زبان تاثير بسزايي‬ ‫دارد ‪ .‬اين فقط يكي از ايرادهاي الفباي عربي است ‪ .‬البته اين به معناي رد اين الفبا نيست در اينجا صرفا موضوع‬ ‫ارجحيت نسبي است ‪.‬‬ ‫الفباي التيني كردي ‪ 11‬حرف دارد ‪ .‬اين الفبا توسط جالدت بدرخان زبانشناس كرد كه به چندين زبان مسلط بود پس از‬ ‫‪ 11‬سال تحقيق تنظيم شد ‪ .‬الفباي التيني كه به الفباي هاوار ( بر گرفته از مجله جالدت به نام هاوار ( فرياد ) نيز مشهور‬ ‫است با قاعده مهم اقتصاد زبان در زمينه الفبا سازگار است چرا كه هر چه تعداد حروف غير ضروي بيشتر باشد به همان‬ ‫ميزان بر روند آموزش زبان تاثير نامناسب مي گذارد ‪ .‬به عنوان مثال يكي از عوامل اصلي مانع رشد جهاني زبان چيني (‬ ‫علي رغم قدرت چين ) الفباي زياد و سخت آن مي باشد ‪ .‬الفباي التيني كردي همان طور خوانده مي شود كه نوشته مي‬ ‫شود ‪ .‬بدرخان از ورود حروف عربي در نظام نوشتاري كردي كرمانجي خودداري كرده است و اين از لحاظ علمي كاري‬ ‫درست است ‪ .‬حروف غ‪ ،‬ذ‪،‬ظ‪،‬ض‪،‬ع‪،‬ح‪ ...،‬عربي هستند‪ .‬حروف ح‪،‬ع‪ ،‬در كردي گفتاري كنوني وجود دارند اما در‬ ‫نوشتار نشانه اي براي آن وجود ندارد اما به هنگام تلفظ كلمه مربوطه همان تلفظ رايج انجام مي گيرد ‪.‬‬ ‫مثال ‪ :‬علي‪،‬حسن ( كردها حروف ع و ح را همانند عربي به صورت حلقي تلفظ مي كنند ‪ .‬در نوشتار التيني نشانه اي‬ ‫براي حلقي بودن وجود ندارد و فرد با توجه به آشنايي به زبان فقط هنگام تلفظ كردن آن را حلقي تلفظ مي كند )‪.‬‬

‫‪125‬‬

‫به نام خداوند يكتا كه انسان ها را از رنگ ها و زبان هاي مختلف آفريد‬ ‫زبان كردي‬ ‫زبان مهم ترين وسيله ارتباطي انسان است ‪ .‬انسان به هر زباني تکلم کند به همان زبان نيز فکر مي کند ‪ .‬اگر فردي به چندين زبان‬ ‫تکلم کند به زباني فکر مي کند که بيشترين تسلط را بر آن دارد ‪ .‬کردي زبان ارتباطي کردهاست که خود به لهجاه هاايي تقسايم‬ ‫مي گردد ‪ .‬اين لهجاه هاا گااهي آنقادر از هماديگر دور هساتند کاه باه جارات ماي تاوان آنهاا را زباان هاايي مساتقل نامياد ‪.‬‬ ‫کرمانجي‪،‬سوراني‪،‬زازاکي‪،‬هورامي‪،‬لکي‪ ،‬فيلي‪ ،‬کرمانشاهي ‪ ...‬همگي را از لهجه هاي کاردي ماي دانناد ‪ .‬در ايان مياان کرماانجي و‬ ‫سوراني از رشد نسبي بهتر در حوزه ادبي و رسانه اي برخوردار هستند ‪ .‬اگر بخواهيم نگاهي به دور از احساسات ملي گرايانه کردي‬ ‫به اين موضوع بيندازيم مي توان به جرات گفت که کرمانجي و سوراني دو زبان مستقل اماا از ياک ريشاه هساتند ‪ .‬تفااوت هااي‬ ‫دستوري و زبا نشناختي ( جنس کلمه‪،‬جمع بستن اسم‪ ،‬حالت کنايي‪ ،‬مجهول شدن‪ ،‬صرف زمان ها‪ ) ...،‬زيادي دارند ‪.‬‬ ‫حوزه تكلم كردي كرمانجي‬ ‫به تاييد بيشتر کردها‪ ،‬کرمانجي زبان ارتباطي بين ‪ 57‬الي ‪ 08‬درصد کردهاست و ‪ 57‬الي ‪ 08‬درصد بااقي باه ديگار لهجاه هااي‬ ‫کردي تکلم مي کنند ‪ .‬کردي کرمانجي در حوزه جغرافيايي وسيعي کاربرد دارد‪ :‬تقريبا تمام کردهاي ترکيه ( حدود ‪ 5‬ميليون کرد‬ ‫ترکيه به زازاکي تکلم مي کنند )‪ ،‬کردهاي سوريه‪،‬مناطق شمالي کردستان عاراق‪ ،‬اکثريات کردهااي مقايم اروپا‪،‬کردهااي لبناان‪،‬‬ ‫اسرائيل‪ ،‬افغانستان‪ ،‬سودان‪ ،‬خراسان‪ ،‬قزاقستان‪ ،‬قرقيزستان‪،‬ترکمنساتان ‪،‬ليبي‪،‬الجزاير‪ ،‬جمهاوري آذربايجاان‪ ،‬ارمنساتان‪ ،‬اکاراين‪،‬‬ ‫گرجستان‪ ،‬روسيه‪،‬بلوچستان‪،‬پاکستان‪ ،‬خلخال‪،‬قزوين‪،‬رودبار‪ ،‬آذربايجان غربي ( ماکو‪،‬شوط‪،‬پلدشت‪ ،‬خوي ‪،‬قره ضياالدين‪ ،‬چالادران‪،‬‬ ‫سلماس‪ ،‬اروميه)‪،‬دماوند ‪.‬‬ ‫شاعران و نويسندگان زيادي به کردي کرمانجي قلم فرسايي کرده اند ‪ .‬افرادي مانند احمد خاني‪ ،‬فقي طيران‪ ،‬مالي جزيري با آثاار‬ ‫کالسيک خود و کساني مانند جگرخوين‪ ،‬محمد اوزون ( برنده جايزه آکادمي نويسندگان سوئد )‪ ،‬شيخ موس ( برناده جاايزه شاعر‬ ‫ماالرمه فرانسه )‪ ،‬عرب شمو با آثار معاصر ‪.‬‬ ‫بر اساس تحقيقات هفت ساله لوئي ژان کالوه زبانشناس فرانسوي که در مجله فرانسه در جهان شماره منتشر شده رتباه جهااني‬ ‫کردي در مقايسه با آذري‪ ،‬فارسي ‪،‬ترکي قابل تامل است و اين نشان مي دهد زبان کردي مورد بي مهري خود کردها قارار گرفتاه‬ ‫است ‪ .‬در اين تحقيق رتبه کردي‪ ،03‬فارسي ‪ ،08‬آذري ‪ 00‬و ترکي نياز ‪ 52‬اسات ‪:‬‬

‫‪le français dans le monde no 355 janvier‬‬

‫‪2008‬‬

‫اين زبان به ويژه در سالهاي اخير وارد مرحله جديدي شده است و حتي در دانشگاههايي مانند سوربن ( فرانسه)‪،‬اگزتر ( انگلساتان‬ ‫)‪،‬چندين دانشگاه ترکيه به عنوان رشته تحصيلي تدريس مي گردد ‪ .‬اما نکته تاسف بار برخورد سياسي حکومات اقلايم کردساتان‬ ‫عراق با اين زبان است ‪ .‬علي رغم اين که تعداد قابل توجهي از کردهاي عراق کرمانجي زبان هستند‪ ،‬حکومت با برخوردي سياسي و‬ ‫به بهانه ايجاد زبان واحد ( که مبناي علمي ندارد ) تدريس کرمانجي را در دانشگاهها و مدارس حذف و کردسوراني را زبان رسمي و‬ ‫اداري اعالم کرد و فقط د ر مناطق کرمانج نشين تا مقطع ابتدايي را مجاز دانست‪ .‬علي رغم اعتاراض کردهااي کرماانج و بعضاي از‬ ‫کردهاي سوران اين امر مهم ناديده گرفته شد‪ .‬اين رفتار سياسي بيشتر خوشايند ترکيه بود‪.‬‬

‫‪126‬‬

‫شناسنامه ‪:‬‬ ‫فرهنگ كُردي(كرمانجي)‪ -‬فارسي‬ ‫چاپ ‪ :‬اول‬ ‫شمارگان ‪3888 :‬‬ ‫تدوين ‪ :‬انجمن كردي كرمانجي‬ ‫حروف نگاري ‪ :‬گردآورندگان‬ ‫ناشر ‪ :‬گردآورندگان‬ ‫قيمت ‪ 0888 :‬تومان‬ ‫شابك ‪952-920-7053- 08-9 :‬‬ ‫ايميل‪[email protected] :‬‬ ‫تهران ‪3098 -‬‬ ‫‪........................................................................................‬‬ ‫كليه حقوق اين اثر به گردآورندگان آن تعلق دارد و هر گونه استفاده غير‬ ‫مجاز از آن پيگرد قانوني دارد ‪ .‬استفاده از اين اثر با ذكر منبع بالمانع‬ ‫است ‪.‬‬

‫‪Kurmancî / 1‬‬

‫‪127‬‬

‫فرهنگ‬ ‫كردي (کرمانجي)– فارسي‬ ‫علی پاک سرشت (ماکويی)‪،‬هاشم محمودي‪،‬‬ ‫شهناز عمرزاده‪ ،‬ناصر عجمي‪ ،‬محسن قلي زاده‪،‬‬ ‫كژال پاداش‪ ،‬افسون يوسفي‬

‫‪Kurmancî / 1‬‬

‫‪128‬‬