FATUM Schadeverzekering N.V. FATUM Levensverzekering N.V. FATUM Investments N.V. Hoofdkantoor / Head office Noorderkerkstraat 5 - 7, Paramaribo Telefoon (+597) 471541 Fax (+597) 410067 Bijkantoren / Branches Kwattaweg 405, Paramaribo Telefoon (+597) 465755 Fax (+597) 530801 Landingstraat 14, Nieuw-Nickerie, district Nickerie Telefoon (+597) 231537 Fax (+597) 232031 E-mail: Website:
[email protected] www.fatum-suriname.com
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
1
Inhoudsopgave Algemene informatie 3 Visie, Missie, Profiel 4 Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers 2011 - 2007
5
Pre-advies van de Raad van Commissarissen
6
Verslag van de Directie 7 Jaarrekening
- Geconsolideerde balans per 31 december 2011 ná voorstel winstbestemming
14
- Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2011
15
- Geconsolideerde kasstroomoverzicht 16 Toelichting - Grondslagen voor consolidatie, waardering, en resultaatbepaling 17
- Toelichting op de geconsolideerde balans
21
- Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening
27
- Vennootschappelijke balans per 31 december 2011 ná winstbestemming
29
- Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2011 - Toelichting op de vennootschappelijke balans
30
35
- Toelichting op de vennootschappelijke winst- en verliesrekening
31
Overige gegevens
- Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
37
English version - Summary of the annual report 2011 39
2
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Algemene informatie Raad van Commissarissen Mr. Ch. A. Calor - voorzitter Mr. A. R. Baarh M. Goede Prof. Dr. R. Lai A Fat Ir. M.P. Hindori
Directie N. W. Lalbiharie
Sectorleiders en daaraan gelijkgestelden G. Laigsingh Mevr. Mr. R. E. F. Parsan-Lalbiharie M. V. Parsan MBA Mr. M. M. Pitti D. P. Sakiman R.R.R. Lalbiharie
Accountants BDO Assurance N.V.
Medisch adviseur Drs. F. C. Chan Pin Jin
Herverzekeringsadviseur A. I. H. Witteveen
Juridisch adviseur Mr. S. Mangroelal
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
3
Visie, missie en profiel Visie
FATUM is de meest service-gerichte financiële dienstverlener voor elke inwoner van Suriname.
Missie
FATUM biedt zekerheid aan personen en bedrijven. Door de financiële gevolgen van de alledaagse risico’s aan ons over te dragen, kunnen onze klanten met meer zekerheid ondernemen, wonen, werken, leven en zich ontwikkelen. Wij zijn ondernemend, integer en gericht op samenwerking. Wij geven bovendien rekenschap aan de maatschappij waar wij deel van zijn
Profiel
FATUM is een dynamische financiële dienstverlener met een ruim pakket aan verzekerings- en beleggingsproducten voor de Surinaamse markt. De middelen die uit de onderneming worden gegenereerd, worden voornamelijk geïnvesteerd in de lokale economie. Wij zijn als oudste verzekeringsmaatschappij in Suriname een stabiele factor en een vertrouwenwekkende financiële partner. Met de enthousiaste inzet van onze deskundige medewerkers en tussenpersonen willen wij uitblinken door de excellente kwaliteit van onze dienstverlening.
Ons handelen wordt bepaald door drie kernwaarden: Ondernemend
Het vroegtijdig kansen en/of risico’s signaleren en op grond hiervan adequaat handelen.
Integer
Het hanteren van sociale en ethische normen die algemeen aanvaard zijn. FATUM onderschrijft de tien principes van ‘The Global Compact’.
Teamwork
Het gebruik maken van elkaars kennis en van die van partners om een solide resultaat voor de klant te bereiken.
Reeds meer dan 130 jaar uw betrouwbare financiële partner Wat er ook gebeurt...
4
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers 2011 - 2007 Bedragen in duizenden SRD1 m.u.v de gegevens per aandeel
Balans
2011
Balanstotaal 220.292 Beleggingen 205.632 Verzekeringstechnischeen overige voorzieningen 31.320 Eigen vermogen 92.630
Resultaten
20102
2009
2008
2007
163.105 127.528
177.666 167.398
169.173 158.081
150.708 140.516
29.160 69.578
23.680 65.396
22.733 57.715
8.450 60.444
25.674 1.931 9.537 37.142
23.172 1.523 11.979 36.674
21.748 1.522 6.273 29.543
18.310 1.324 10.207 29.841
7.328 2.982 9.732 11.427 31.469
5.351 241 8.606 11.116 25.314
3.507 1.595 7.907 8.755 21.764
3.227 35 9.127 8.037 20.426
11.360 31 11.391 (309) 11.082 10.182 900
7.779 (362) 7.417 (248) 7.169 6.669 500
9.415 32 9.447 (108) 9.339 9.039 300
Omzet
Premie-inkomen schade Premie-inkomen leven Opbrengst beleggingen
30.458 1.927 20.469 52.854
Bedrijfslasten
Herverzekeringspremies 6.233 Mutatie technische voorzieningen 2.312 Netto geleden schade 11.416 Provisie en kosten 11.896 31.857
Winst en winstbestemming
Resultaat technische rekening Andere baten/lasten Winst vóór belastingen Belastingen Nettowinst te verdelen -In bedrijf gehouden -Dividend
20.997 52 21.049 (314) 20.735 18.635 2.100
Cijfers per aandeel van nominaal SRD 0,025 Nettowinst 103,68 Dividend 10,50 Eigen vermogen 463,15
1 2
5.673 513 6.186 (205) 5.981 4.181 1.800
29,91 55,41 35,85 9,00 4,50 2,50 347,89 326,98 288,58
46,70 1,50 302,22
SRD = Surinaamse Dollar Vanwege doorgevoerde reorganisatiemaatregelen ter versterking van de financiële positie van het concern in 2011 zijn de vergelijkende cijfers over 2010 waar nodig dienovereenkomstig aangepast. Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
5
Pre-advies van de Raad van Commissarissen Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van FATUM Schadeverzekering N.V. Ter voldoening aan het bepaalde in artikel 29, lid 4 van de statuten, is het ons een genoegen u over de jaarrekening 2011 van FATUM Schadeverzekering N.V., bestaande uit de geconsolideerde en de vennootschappelijke jaarrekening, het volgende te berichten. Wij hebben conform het bepaalde in de statuten van FATUM Schadeverzekering N.V., de geconsolideerde en vennootschappelijke balans per 31 december 2011 en de geconsolideerde en vennootschappelijke winst- en verliesrekening over het boekjaar 2011, alsmede de daarbij behorende toelichting, laten onderzoeken. Wij adviseren u dan ook de onderhavige jaarrekening, die de directie samen met de verklaring van BDO Assurance N.V. heeft aangeboden, conform vast te stellen. Deze vaststelling strekt tot décharge van de directie voor het bestuur en beheer en de Raad voor het gehouden toezicht. Met het voorstel van de directie om een bedrag van SRD 18.635.000 van de uit de jaarrekening blijkende nettowinst te reserveren en het restant van SRD 2.100.000 in de vorm van dividend in contanten uit te keren, hebben wij ons kunnen verenigen. Volgens het door de Raad van Commissarissen opgemaakte rooster van aftreden, zoals bepaald in artikel 20 van de statuten van FATUM Schadeverzekering N.V., is het de beurt aan de heer Prof. Dr. Lai A Fat en de heer M. Goede om af te treden. Wij stellen u voor de aftredende commissarissen, die zich herkiesbaar stellen, te herbenoemen. De Raad bedankt de directie voor de wijze waarop zij de belangen van de vennootschap in het afgelopen boekjaar heeft behartigd. Wij danken verder de medewerkers alsook de tussenpersonen voor hun bijdrage in het afgelopen boekjaar. Paramaribo, oktober 2012 Raad van Commissarissen: Mr. Ch. A. Calor - voorzitter Mr. A. R. Baarh M. Goede Prof. Dr. R. Lai A Fat Ir. M.P. Hindori
6
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Verslag van de Directie Algemeen Op internationaal gebied heeft Europa in het verslagjaar 2011 ernstig geleden onder de schuldenproblematiek. Dit heeft geresulteerd in het instellen van een noodfonds, waarop Euro-lidlanden met financieringsproblemen een beroep konden doen. Een belangrijke ontwikkeling in Suriname was het kunnen stabiliseren van de wisselkoers van de Amerikaanse dollar door de overheid. Vanwege de aanpassing van de koers van vreemde valuta per 20 januari 2011 met circa 20% alsook het verhogen van de “Government Take” op de brandstofprijzen, steeg de inflatie voor het jaar 2011 naar 15,3% (2010: 10,3%) In 2011 is de overheid gestart met het ordenen van de goudsector. Het uiteindelijk doel van deze ordening dient te resulteren in het in kaart brengen van alle actoren in deze sector, zodat er op een adequate wijze aan belastingheffing kan worden gedaan. In het verslagjaar is de overheid ook gestart met een groot huisvestingsproject te Hanna’s Lust. De huizen die op dit project gebouwd zullen worden, zullen voor 100% gefinancierd worden voor bepaalde inkomensgroepen. De financieringen zullen respectievelijk door De Surinaamsche Bank N.V. en de Surinaamse Postspaarbank (SPSB), worden verstrekt. Een positieve ontwikkeling die in het verslagjaar heeft plaatsgevonden is het verhogen van de credit rating door Standard & Poor’s van B+ naar BB.
De verzekeringsbranche Invoering Algemene Ziektekostenverzekering (AZV) De invoering van de AZV is ook in het verslagjaar 2011 niet doorgegaan. Een speerpunt voor de invoering van deze verzekering blijft het financieringsvraagstuk. Wettelijke Aansprakelijkheid Motorrijtuigen (WAM) De minimale dekking van de wettelijke aansprakelijkheidsverzekering (WAM-verzekering) bedraagt SRD 10.000 voor motorrijtuigen en SRD 3.000 voor bromfietsen. Met ingang van 1 juni 2011 is op initiatief van de Surinaamse Vereniging van Assurantie Maatschappijen (SURVAM) de dekking van de aansprakelijkheidsverzekering verhoogd naar SRD 20.000 voor motorrijtuigen en naar SRD 6.000 voor bromfietsen. De premie zal dientengevolge worden aangepast. Deze aanpassing houdt in dat de verzekeringsnemer over een ruimere dekking zal beschikken voor wat de WAM-verzekering betreft. De wettelijke maximale dekking van SRD 10.000 voor motorrijtuigen en SRD 3.000 voor bromfietsen blijkt in een groot aantal gevallen niet voldoende te zijn om de veroorzaakte schade volledig te herstellen.
De FATUM groep Herstructurering In het verslagjaar 2010 was al gestart met de studie van de herstructurering van de Fatum-groep. In het verslagjaar 2011 is een begin gemaakt met de uitvoering van een aantal belangrijke stappen die moeten leiden tot een FATUM-groep met een sterke positie op de kapitaalmarkt zodat daarmee meer vertrouwen geboden kan worden aan de samenleving. Deze uitvoering heeft ondermeer geleid tot de ontvlechting van ingewikkelde structuren, tot het afstoten van riskante niet-direct verzekeringsgerichte activiteiten en het opzetten van een houdster-, c.q. beheersmaatschappij, dat een transparant bestuur kan uitoefenen over de werkmaatschappijen. Aan de basis van deze herstructurering staan Good Corporate Governance als prudente eisen van de Centrale Bank van Suriname. Met genoemde stappen wordt door de FATUM-groep vorm gegeven aan de Strategische en “Estate Planning” ter verzekering van de continuïteit van het bestuur en het verkrijgen van een solide basis voor de aandeelhouders. Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
7
ISO-Certificering FATUM Schadeverzekering N.V en FATUM Levensverzekering N.V. zijn sinds 29 april 2010 ISO 9001:2008 gecertificeerd. Ultimo 2011 werden de voorbereidingen getroffen om de certificering in januari 2012, voor een periode van 12 maanden te continueren. Tijdens de opmaak van dit verslag is door de certificerende instelling SGS N.V. aangegeven dat zij haar activiteiten in Suriname zal beëindigen. Branche Motorrijtuigen Bij het schadebedrijf is het resultaat van de autobranche ten opzichte van het vorig boekjaar nagenoeg onveranderd gebleven. Het aanpassen van de aangeboden dekking heeft geresulteerd in een lichte toename van de premieopbrengsten, wat echter tenietgedaan wordt door een meer dan evenredige stijging van de schadelasten. Branche Brand Ultimo 2011 werden wij geconfronteerd met een grote brand in het district Nickerie waarbij er meerdere grote zakenpanden, waaronder een hotel, zijn afgebrand. Door deze brand is ons duidelijk geworden dat doorlopende screening van dergelijke commerciële risico’s van eminent belang is. Met een externe risk manager hebben wij een lopend arrangement om onze risico’s te inspecteren en uitgebreid advies inclusief aanbevelingen ter verbetering uit te brengen. Beleggen en beleggingsopbrengsten Het beleggingsresultaat over 2011 werd sterk beïnvloed door indirecte beleggingsopbrengsten vanwege de herwaardering van effecten, door de relatief sterke toename van de beurskoersen, en herwaarderingsresultaten van de vreemde valutabeleggingen, als gevolg van de koersaanpassing van de USD en EUR in januari 2011. In 2011 heeft de oplevering plaatsgevonden van twee vastgoedprojecten met name het project Hermitage Residence en het project Wanicaweg. Met de oplevering van deze twee projecten alsook voor een belangrijk deel door de verkoop van deze vastgoedobjecten, wordt er naar gestreefd om optimaal in te spelen op de spin-off effecten op het gebied van financieringen en verzekeringen. Balanstotalen 2007-2011 (in SRD duizend) 300.000 200.000
150.708
169.173
177.666
220.292 163.105
100.000 0
2007
2008
2009
2010(*)
2011
(*) Vanwege doorgevoerde reorganisatiemaatregelen ter versterking van de financiële positie van het concern in 2011, zijn de vergelijkende cijfers over 2010 waar nodig dienovereenkomstig aangepast.
In bovenstaande grafiek wordt het verloop van het balanstotaal over de periode 2007-2011 weergegeven. Vanaf 2006/2007 is er een significante toename waar te nemen die te maken heeft met de introductie van het eerste beleggingsproduct van FATUM Investments N.V, namelijk het FATUM Suriname Fund en de daarmee gepaard gaande investeringen in vastgoedprojecten en beleggingsobjecten als TBL Multiplex en Twin Hotels N.V.
8
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Premie-inkomen
Beleggingsopbrengsten
35.000
32.385
30.000 25.000 20.000 15.000 10.000
27.605
24.695
23.270
20.469
19.634 11.979
10.207
9.537
6.237
5.000 -
2007
2008
2009
2010 (*)
2011
(*) Vanwege doorgevoerde reorganisatiemaatregelen ter versterking van de financiële positie van het concern in 2011, zijn de vergelijkende cijfers over 2010 waar nodig dienovereenkomstig aangepast.
In bovenstaande grafiek wordt het verloop van het premie-inkomen en de beleggingsopbrengsten over de periode 2007-2011 weergegeven. Het premie-inkomen vertoont vanaf 2007 een groei. Zoals eerder vermeld hebben de koersaanpassingen van de vreemde valuta (EUR/USD) op 20 januari 2011 geresulteerd in een meer dan verdubbeling van de beleggingsopbrengsten ten opzichte van het boekjaar 2010. Verdeling van de omzet 2011 Premie inkomen Opbrengst beleggingen
39% 61%
Van de omzet over 2011 bestaat 61% (2010: 74%) uit premie-inkomen en 39% (2010: 26%) uit beleggingsopbrengsten
Het Levenbedrijf Evenals bij het Schadebedrijf is ook het resultaat van het Levenbedrijf sterk beïnvloed door de koersaanpassingen van de USD en de EUR. In 2011 zijn er verdere stappen ondernomen om een internationale strategische samenwerking tot stand te brengen, die dient te resulteren in het aanbieden van een ruimer productaanbod en een betere bediening van de Surinaamse markt. Tussenpersonen Tussenpersonen zijn en blijven onmisbaar in het dienstverlenend proces. In 2010 is er gestart met een opleidingsplan voor alle actieve tussenpersonen, dat in het boekjaar 2011 is voortgezet. In dit plan zijn opgenomen permanente educatie, kennisvergroting en verkooptechnieken. Het is ons streven dat onze klanten zoveel mogelijk worden voorzien van een goede service; dit kunnen wij alleen aanbieden met behulp van professionele tussenpersonen en medewerkers.
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
9
Bijkantoor Nickerie Zoals eerder vermeld is ons rijstdistrict in het verslagjaar enkele malen geteisterd door branden, waaronder de grote brand in het centrum van Nieuw Nickerie, waarbij meerdere zakenpanden werden verwoest. Ook voor dit district geldt dat er een continue screening van de commerciële risico’s dient plaats te vinden. Organisatie en medewerkers Het optimaal scholen van medewerkers op alle niveaus is van strategisch belang in de dienstverlening. Middels bijscholing en training wordt dan ook getracht om de kennis en de competenties van de medewerkers te vergroten. Onze medewerkers hebben in het verslagjaar zowel intern als extern, diverse cursussen gevolgd waarbij er aandacht is besteed aan het klantgericht werken en het verhogen van de klanttevredenheid. Jubilarissen In het verslagjaar 2011 hebben wij vijf jubilarissen mogen huldigen, allen met een dienstverband van 12 ½ jaar. Het betrof Mevr. M. Hardajal-Raghoe en de heren H. Mangala, E. Ngadino, M. Sisal en J. Ori. Wij spreken onze waardering uit voor de jarenlange trouwe inzet van deze medewerkers. Medewerker van het jaar en meest belovende medewerker van het jaar Tot ‘medewerker van het jaar’ werd gekozen Mevr. S. Doekharan-Gahar en tot ‘meest belovende medewerker van het jaar’ Mevr. S. Kromowidjojo-Setrowidjojo. Wij feliciteren beide dames met deze bijzondere prestatie. Resultaat Het bruto geconsolideerde premie-inkomen is in het verslagjaar toegenomen van SRD 27,6 miljoen in 2010 tot SRD 32,3 miljoen in 2011. De verdiende premies zijn gestegen van SRD 17,3 miljoen naar SRD 23,8 miljoen. Het netto rendement op de beleggingen is als volgt samengesteld:
2011
(in duizenden SRD) Bruto rendement beleggingen Af: financiële lasten financiering beleggingen Netto opbrengst beleggingen
2010
SRD
%
SRD
%
28.939 8.470 20.469
22.1 13.7 29,6
13.293 3.756 9.537
13,5 8,0 23,5
In het bruto rendement zijn opgenomen de beleggingsopbrengsten die voortvloeien uit: vastgoedprojecten, dividend, hypotheekrente en rente uit leningen op schuldbekentenissen, verminderd met desinvesteringsverliezen van beleggingen. De interestlasten aan de beleggers in het FATUM Suriname Fund alsmede rente van opgenomen bankleningen zijn vanwege de financieringsrelatie met de beleggingen in mindering gebracht op het beleggingsresultaat Na aftrek van het herverzekeringsaandeel en de te betalen schaden (mutatie technische verplichting) is het eigen aandeel in de schadelast ten opzichte van 2010 met circa 17% toegenomen. De bedrijfslasten zijn ten opzichte van 2010 nagenoeg over de gehele linie toegenomen met 5%. Als gevolg van de bovenvermelde ontwikkelingen van de opbrengsten en de operationele kosten is de bedrijfswinst vóór belasting gestegen van SRD 6 miljoen in 2010 tot SRD 21 miljoen in 2011.
10
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Nettowinst 25.000
20.735
20.000 15.000
9.339
10.000
11.082 7.169
5.981
5.000 2007
2008
2009
2010
2011
De nettowinst over het boekjaar 2011 vertoont ten opzichte van 2010 een stijging van 247%; dit is voor een belangrijk deel veroorzaakt door de toename van de indirecte beleggingsopbrengsten alsmede toename van vreemde valuta premieopbrengsten als gevolg van de koersaanpassing per 20 januari 2011 van de USD en de EUR. Vooruitzichten De ontwikkelingen in Europa hebben al in het eerste kwartaal van 2012 geresulteerd in een sterke daling van de aan de Europese beurzen genoteerde effecten. In 2012 zal er een grondige evaluatie plaatsvinden van ons beleggingsbeleid teneinde de risico’s van zowel de buitenlandse als de binnenlandse beleggingen te minimaliseren. In 2012 bestaat de FATUM 130 jaar. Dit jubileum zal op een gepaste wijze worden gevierd. Naast het vieren van dit heugelijk feit staat 2012 in het teken van het verder structureren c.q. versterken van de organisatie voor de komende jaren. Niet alleen zal de organisatie op het gebied van management worden versterkt, er zullen ook maatregelen genomen worden om de commerciële en technische slagkracht van de organisatie te verbeteren. Hiertoe behoort ook een grondige analyse van het HRM-beleid waar een medewerkers-tevredenheidsonderzoek deel van zal uitmaken. Teneinde kwaliteitsmanagement (ISO 9001;2008) te behouden voor onze organisatie zal er in 2012 een andere certificerende instelling (CI) aangetrokken moeten worden. Bij de opmaak van dit verslag waren er reeds gesprekken gevoerd met twee andere in Suriname actieve CI’s. Onze dank Wij betuigen onze bijzondere dank aan het personeel, waartoe wij ook ons agentenkorps rekenen, voor hun inzet en loyaliteit in het afgelopen boekjaar.
N.W. Lalbiharie Directeur
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
11
12
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Jaarrekening
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
13
Geconsolideerde balans per 31 december 2011 ná voorstel winstbestemming In duizenden SRD
2011
Activa Beleggingen Onroerend goed Overige financiële beleggingen
2010
30.385 175.247
18.787 108.741 205.632
Vorderingen Vorderingen uit directe verzekeringen en beleggingen Rekening-courantvordering Overige vorderingen
1.698 1.344 1.228
127.528 461 23.473 1.345
4.270 Overige activa Bedrijfsmiddelen Liquide middelen
780 1.748
Overlopende activa Overlopende rente Totale activa
Passiva
866 1.895 2.528
2.761
7.862
7.537
220.292
163.105
2011
Groepsvermogen
2010
5 6.075 4.417 82.133
Aandelenkapitaal Herwaarderingsreserve Beleggingsreserve Algemene reserve Voorzieningen Langlopende schulden Participaties aan deelgerechtigden in het FATUM Suriname Fund Investeringskrediet De Surinaamsche Bank n.v.
25.279
5 6.355 63.218 92.630
69.578
31.320
29.160
32.191 1.998
31.366 34.189
Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Te betalen schaden Schuld aan de Stichting Pensioenfonds van de FATUM Schadeverzekering N.V Overige schulden Overlopende passiva Totale passiva
14
31.366
41.224 14.260
16.453 12.265
183 5.431
885 3.063 61.098 1.055 220.292
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
32.666 335 163.105
Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2011 In duizenden SRD
2011
Baten
2010
23.840 20.469
Verdiende premies Opbrengst beleggingen
17.295 9.537 44.309
Lasten
Schadelasten Bedrijfskosten (inclusief acquisitiekosten)
11.416 11.896
Resultaat technische rekening Andere financiële baten en lasten Resultaat vóór belasting Belasting Operationele winst Winstbestemming Dividend in contanten Toevoeging algemene reserve
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
26.832
9.732 11.427 23.312
21.159
20.997 52 21.049 -314 20.735
5.673 513 6.186 -205 5.981
2.100 18.635 20.735
1.800 4.181 5.981
15
Geconsolideerd kasstroomoverzicht In duizenden SRD
2011 Kasstroom uit operationele activiteiten Winst vóór belasting Belasting over het resultaat Resultaat ná belasting Afschrijvingen Herwaardering beleggingen minus beleggingsreserve Vermeerdering voorzieningen Mutatie kortlopende schulden, exclusief bankkrediet Mutatie vorderingen Kasstroom uit investerings- en beleggingsactiviteiten Investeringen en verstrekkingen in: Belegde middelen (netto) Bedrijfsmiddelen Desinvesteringen, aflossingen en verkopen Belegde middelen
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Langlopende schulden , exclusief bankkrediet Bankkrediet Mutatie overige bezittingen Dividend
Mutatie liquide middelen
2010
21.049 314 20.735 756 -22.510 2.160 3.661 21.009 25.811
6.186 205 5.981 768 -6.131 6.280 -8.094 457 -739
-79.546 -194 -79.740
-29.832 -52 -29.884
27.893 -51.847
35.986 6.102
825 26.769 395 -2.100 25.889
-2.594 897 -1.803 -1.800 -5.300
-147
63
Bovenstaand kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de zogenoemde indirecte methode. Alleen die mutaties zijn verwerkt die een wijziging in de liquide middelen tot gevolg hebben gehad. Het effect van valutaverschillen op de saldi van liquide middelen die in vreemde valuta worden aangehouden is als koersverschil in het resultaat verwerkt.
16
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Toelichting algemeen
Grondslagen voor consolidatie en vergelijkende cijfers In de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen FATUM Schadeverzekering N.V. en haar nagenoeg 100% dochterondernemingen FATUM Levensverzekering N.V. alsmede FATUM Investments N.V. Belangen van derden in het vermogen en het resultaat van de deelneming worden afzonderlijk in de geconsolideerde jaarrekening vermeld. De vennootschappelijke jaarrekening van FATUM Schadeverzekering N.V. is in dit verslag apart opgenomen. De door FATUM Investments N.V. uitgegeven participaties in het FATUM Suriname Fund worden als schuld in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt. Anderzijds worden de - wat betreft de vergoeding van interest en waardemutaties - aan de deelgerechtigden van het fonds toekomende beleggingen (het fonds), die allen eigendom zijn van de FATUM-groep, als bezittingen in de geconsolideerde balans opgenomen. In het verslagjaar is de Hermitage Mall, ondergebracht in N.V. SUVAM, ontvlecht uit het FATUM concern, i.c. FATUM Suriname Fund, enerzijds om de liquiditeit van het Fonds te verbeteren en te beschermen en anderzijds om financieringsmogelijkheden te scheppen voor verdere investeringen in de Mall, waartoe het Fonds beleidsmatig de middelen niet kan aantrekken. Door de vermelde vermogensmutaties wordt N.V. SUVAM niet langer betrokken in de jaarrekening van FATUM Schadeverzekering N.V. De vergelijkende cijfers voor het boekjaar 2010 zijn dienovereenkomstig aangepast. Vreemde valutawaarderingsgrondslagen Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de onderstaande koersen per balansdatum. Baten en lasten uit hoofde van transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koersen op transactiedatum. De verschillen verbandhoudende met wijzigingen van wisselkoersen worden afzonderlijk in de winst- en verliesrekening verwerkt onder de post ‘Andere financiële baten en lasten’.
De voor de omrekening in lokale valuta gebruikte koersen per balansdatum zijn als volgt:
US Dollar (USD) Euro (EUR)
2011
2010
SRD 3,35 4,35
SRD 2,80 4,10
Waarderingsgrondslagen Algemene waarderingsgrondslagen Activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij hierna een andere waarderingsgrondslag wordt vermeld. Waar nodig is een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht.
Specifieke waarderingsgrondslagen Onroerende goederen De onroerende goederen, met uitzondering van aanschaffingen in het lopende boekjaar, worden in beginsel opgenomen tegen de actuele waarde verminderd met lineaire afschrijvingen op basis van de geschatte economische levensduur. De actuele waarde van de onroerende goederen is gebaseerd op in 2007 extern verrichte taxaties.
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
17
Investeringen nadien zijn tegen bestede kosten opgenomen totdat er weer een taxatie wenselijk is. In 2012 zullen de onroerende goederen weer integraal worden getaxeerd. Het vermogenssurplus voortvloeiende uit de vorenvermelde herwaarderingen wordt toegevoegd aan de onder het eigen vermogen opgenomen ‘Herwaarderingsreserve’. Over de herwaardering van het hoofdkantoor en filialen wordt geen voorziening voor latente inkomstenbelasting gevormd daar het niet verwachtbaar is dat deze gedesinvesteerd zullen worden. Bedrijfsgebouwen worden in 20 jaar lineair afgeschreven. Overige financiële beleggingen De overige financiële beleggingen, met uitzondering van effecten, worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Effecten worden gewaardeerd tegen de marktwaarde; in principe de beurskoers. Buitenlandse effecten worden gewaardeerd tegen de koers per balansdatum zoals genoteerd op de buitenlandse effectenbeurzen. Koerswaarde mutaties tezamen met herwaarderingsverschillen van vreemde valuta financiële beleggingen worden gewaardeerd tegen de aangepaste omrekeningskoers in SRD per 20 januari 2011 en in het resultaat verwerkt onder de post ‘Beleggingsopbrengsten’ als indirecte beleggingsopbrengsten. Ongerealiseerde waarderingsverschillen op vreemde valuta hypothecaire leningen en leningen op schuldbekentenis worden geacht te zijn gerealiseerd naarmate de verstrekte leningen waarop zij betrekking hebben zijn afgelost. Uit dien hoofde zijn de ongerealiseerde koersverschillen opgenomen onder het groepsvermogen als ‘Beleggingsreserve’ en worden zij naarmate de aflossingen plaatsvinden overgeboekt van de ‘Beleggingsreserve’ naar ‘Beleggingsopbrengsten’. Vastgoedbeleggingen, bestaande uit in aanbouw zijnde c.q. opgeleverde woonhuizen, worden verantwoord op basis van uitgaafprijzen. Overlopende rente van depositobeleggingen - onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid- en dividend van aandelen alsmede hypotheekrente zijn opgenomen onder de post ‘Overlopende activa’. Vorderingen De hieronder opgenomen vorderingen uit directe verzekeringen hebben betrekking op tussenpersonen, uit hoofde van afgesloten verzekeringen, en op de nog te ontvangen bedragen van hypotheekdebiteuren, alsmede leningen op schuldbekentenis, uit hoofde van de verstreken aflossingstermijnen, die zijn opgenomen tegen de nominale waarde verminderd met een voorziening voor oninbaarheid. Bedrijfsmiddelen De bedrijfsmiddelen worden opgenomen tegen aanschafwaarde verminderd met lineaire afschrijvingen gebaseerd op de economische levensduur van de objecten. Het afschrijvingspercentage bedraagt voor voertuigen, automatiseringsapparatuur en overige bedrijfsmiddelen respectievelijk 20%, 33⅓% en 10% per jaar. Liquide middelen De liquide middelen betreffen kas- en direct opvraagbare banktegoeden en zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. De onder de liquide middelen begrepen vreemde valuta tegoeden zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende koersen zoals vermeld onder de vreemde valuta waarderingsgrondslagen. De verschillen verbandhoudende met wijzigingen van wisselkoersen worden, zoals eerder vermeld onder de vreemde valuta waarderingsgrondslagen, afzonderlijk in de winst- en verliesrekening verwerkt onder de post ‘Andere financiële baten en lasten’. Beleggingsreserve Hieronder zijn verantwoord de ongerealiseerde koersverschillen op hypothecaire leningen en leningen op schuldbekentenis als gevolg van de omrekening van de beleggingen tegen de aangepaste koersen per 20 januari 2011 en het koersverloop nadien. De koersverschillen worden geacht te zijn gerealiseerd naarmate de verstrekte leningen waarop zij betrekking hebben zijn afgelost. Naarmate de aflossingen plaatsvinden worden de ongerealiseerde koersverschillen van de beleggingsreserve overgeboekt naar de beleggingsopbrengsten.
18
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Algemene reserve De algemene reserve ontstaat uit toevoegingen uit de winst, terwijl er met goedvinden van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders ook onttrekkingen daaruit kunnen plaatsvinden ten bate van de winst. De fiscale egalisatiereserve maakt deel uit van de algemene reserve. De fiscale egalisatiereserve dient tot egalisatie van de aan het verzekeringsbedrijf verbonden risico’s. De omvang van deze reserve beloopt bij het schadebedrijf niet meer dan tweemaal het bedrag van de verdiende netto premies, terwijl bij het levenbedrijf de egalisatiereserve 10% van de netto premiereserve dient te bedragen.
Voorzieningen Premiereserve De premiereserve bij het schadebedrijf betreft een voorziening voor het nog niet verdiende gedeelte van de geboekte premies van aangevangen en nog niet verstreken risicotermijnen verminderd met de provisies. De voorziening wordt vastgesteld op basis van het zogeheten ‘vierentwintigsten systeem’. Voorziening voor verzekeringsverplichtingen De voorziening voor verzekeringsverplichtingen van het levenbedrijf wordt actuarieel becijferd volgens de nettomethode, zijnde de verzekeringstechnische waarde van de toekomstige uitkeringen verminderd met de contante waarde van de toekomstige premies. De vaststelling van de voorziening heeft plaatsgehad met inachtneming van een rekenrente van 4% en de sterftetafel voor mannen en vrouwen gedurende 1961-1965. De aldus berekende voorziening voor verzekeringsverplichtingen is vermeerderd met een voorziening voor administratiekosten, gebaseerd op 0,25% van de contante waarde van het verzekerd kapitaal voor premievrije- en koopsommenverzekeringen en 5% van de voorziening voor verzekeringsverplichtingen tegen premiebetaling. Voorts wordt een voorziening gevormd voor het verhoogd actuarieel risico in verband met de samenstelling van de levenportefeuille. Voorziening voor postemployment benefits De voorziening voor zogenoemde ‘postemployment benefits’ is gevormd ter dekking van de medische kosten van de gepensioneerden en is bepaald als de contante waarde van de benodigde voorziening. Deze voorziening wordt ook gevormd voor actieven, waaraan gedurende de resterende diensttijd tot hun pensionering wordt gedoteerd, rekening houdende met verdere actuariële ontwikkelingen. Tevens is een pensioenvoorziening gevormd, gebaseerd op het eindloon beginsel, als aanvulling op de regulier ten laste van het pensioenfonds uitgekeerde pensioenen. De dotatie over 2010 is in het resultaat verwerkt onder het hoofd personeelskosten. In het lopend boekjaar is aan de voorziening voor postemployment benefits niet gedoteerd daar de directie de betreffende voorziening aan het evalueren is in het kader van de herstructurering van de financiële positie van de werkmaatschappijen. De actuariële vaststelling van de voorziening is onder andere gebaseerd op de geschatte medische kosten, het inflatieverloop, de ontslag- en invaliditeitskansen, het beleggingsrendement en een discontovoet van 0,92%. Langlopende schulden De waarde van de hieronder opgenomen participaties van deelgerechtigden in het FATUM Suriname Fund is tot stand gekomen door verwerking van agio, c.q. disagio, op de inleggelden in diverse valutaklassen en de herwaardering van de in vreemde valuta genoteerde participaties tegen de balanskoers. Het waarderingsverschil is tezamen met het agio/disagio en de nominale rentevergoeding op de participaties in het resultaat verwerkt onder de post ‘Opbrengst beleggingen’. Zowel de nominale inleg als de minimale rente van de deelgerechtigden in alle klassen van het FATUM Suriname Fund zijn gegarandeerd door de FATUM-groep. De eveneens onder de langlopende schulden opgenomen vreemde valuta bank- en overige investeringsleningen voor financiering van de vastgoedbeleggingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde en gewaardeerd tegen de per balansdatum vermelde omrekeningskoersen voor vreemde valuta. De koersverschillen uit deze hoofde zijn onder de rentelasten van de financiële beleggingen verantwoord.
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
19
Grondslagen van resultaatbepaling De premies, provisies, en schade-uitkeringen zijn verantwoord onder aftrek van het aandeel van herverzekeraars en worden tezamen met de opbrengst uit beleggingen verantwoord in het boekjaar waarop zij betrekking hebben. De kosten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde grondslagen van waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. De afschrijvingen geschieden tijdsevenredig op basis van de verwachte economische levensduur. Op aanschaffingen gedurende het jaar wordt naar gelang de tijd afgeschreven. De belastingen worden in de winst- en verliesrekening opgenomen op basis van het fiscale resultaat, rekeninghoudend met toevoegingen of onttrekkingen aan de fiscale egalisatiereserve, de fiscaal vrijgestelde posten, en respectievelijk geheel of gedeeltelijk niet-aftrekbare kosten.
20
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Toelichting op de geconsolideerde balans In duizenden SRD Beleggingen De beleggingen zijn als volgt onderverdeeld:
2011 Onroerend goed Bedrijfsgebouwen en terreinen Vastgoedbeleggingen Overige financiële beleggingen Hypotheken Effecten Leningen op schuldbekentenis Termijndeposito’s
Totale beleggingen
2010
16.876 13.509 30.385
13.570 5.217 18.787
52.838 72.558 42.673 7.178 175.247
38.974 55.972 7.814 5.981 108.741
205.632
127.528
Onroerend goed Onder het onroerend goed zijn opgenomen het kantorencomplex aan de Noorderkerkstraat en de Henck Arronstraat, het kantoor te Kwatta, het filiaal in Nieuw Nickerie en de dienstwoning voor de filiaalhouder, alsmede de onder vastgoedbeleggingen opgenomen woningen op de projecten aan de Mr. Jagernath Lachmonstraat en de Wanicaweg bestemd voor verkoop en de onbebouwde terreinen waarvan de bestemming per balansdatum in voorstudie was. Het verloop in de onroerende goederen is als volgt:
2011 Beginsaldo boekwaarde Investeringen -/- desinvesteringen
2010
Afschrijvingen Eindsaldo boekwaarde
13.570 3.782 17.352 -476 16.876
15.435 -1.397 14.038 -468 13.570
Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Historische boekwaarde Boekwaarde herwaarderingen Eindsaldo boekwaarde
12.133 -1.293 10.840 6.036 16.876
8.351 -1.097 7.254 6.316 13.570
Hypothecaire leningen De hypothecaire leningen zijn verstrekt onder zekerheid van eerste hypotheek en zijn opgenomen tegen nominale waarde onder aftrek van een voorziening wegens oninbaarheid. De interestpercentages van de per balansdatum uitstaande hypothecaire vorderingen in Surinaams courant variëren tussen de 17% en 20% per jaar en van de uitzettingen in vreemde valuta tussen de 10% en 14% per jaar.
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
21
Effecten De afname van de effectenportefeuille heeft betrekking op buitenlandse beleggingen en heeft voor SRD 2.857 duizend betrekking op de afname van de beurswaarde die voor ca. SRD 1.211 duizend is gecompenseerd door voordelige omrekeningsverschillen. Daarnaast werden slecht renderende fondsen verkocht tot een bedrag van SRD 1.450 duizend en vervangen door nieuwe fondsen tot een bedrag van SRD 1.360 duizend. De koerswaarde mutatie van de totale effectenportefeuille en transactie resultaten alsmede omrekeningsverschillen van vreemde valuta fondsen zijn ten gunste van de beleggingsopbrengsten verwerkt voor een bedrag van ca. SRD 18,1 miljoen; (2010: SRD 6,1 miljoen). Leningen op schuldbekentenis Het rentepercentage van leningen op schuldbekentenis beloopt voor SRD en vreemde valuta leningen respectievelijk 13% tot 23% en 9% tot 15 % per jaar. Termijndeposito’s De onder dit hoofd opgenomen beleggingen in termijndeposito’s en spaarrekeningen luidende in locale valuta renderen tussen de 6,5% en 12,5% per jaar. De eveneens onder dit hoofd opgenomen vreemde valuta termijndeposito’s met een tegenwaarde van in totaal SRD 4.882 duizend (2010: SRD 4.532 duizend) zijn belegd tegen rentepercentages van 2% per jaar. Onder de beleggingen is begrepen het termijndeposito dat belegd was bij CLICO Life Insurance Company Suriname N.V. (CLICO) van oorspronkelijk USD 250 duizend dat op basis van het door de rechter aangeboden en door beleggers gehomologeerd akkoord voor 50% in locale valuta tegen de koers van SRD 2,75 is terugbetaald. Het restant is conform het betalingsakkoord herbelegd bij CLICO voor de oorspronkelijke looptijd. Van de totale depositobelegging is een bedrag van SRD 570 duizend afgezonderd aangehouden bij De Surinaamsche Bank N.V. ter voldoening aan het solvabiliteitsvoorschrift van de Centrale Bank van Suriname (CBvS) voor het verzekeringsbedrijf en dat bedrag kan slechts na schriftelijke toestemming van de CBvS worden aangesproken. Vorderingen uit directe verzekeringen en beleggingen
2011 1.698 1.344 1.228 4.270
Vorderingen uit directe verzekeringen Rekening-courantvordering Overige vorderingen
2010 461 23.473 1.345 25.279
De vorderingen uit directe verzekeringen belopen als volgt:
2011 Agentensaldi Af: voorziening voor dubieuze vorderingen Balanswaarde
2.188 490 1.698
2010 891 430 461
De achterstallige vorderingen uit voorgaande jaren t/m het boekjaar 2010 zijn geheel voorzien voor een bedrag van SRD 290 duizend; (2010: ca. SRD 285 duizend). Daarnaast is op de dubieuze vorderingen over 2011 een voorziening getroffen van ca. SRD 200 duizend; (2010: SRD 145 duizend). Ten laste van het resultaat is aan de voorziening ultimo 2011 SRD 60 duizend toegevoegd, terwijl ultimo 2010 SRD 470 duizend was vrijgevallen.
22
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Rekening-courantvordering Ultimo 2011 is onder dit hoofd opgenomen de rekening-courantvordering van FATUM Suriname Fund (FSF) op N.V. SUVAM. De laatste wordt, zoals toegelicht onder de grondslagen van consolidatie en vergelijkende cijfers, niet langer in de consolidatie betrokken. De rekening-courantvordering is ten opzichte van 2011 afgenomen doordat in het kader van de herstructurering N.V. SUVAM ultimo boekjaar 2011 is ontvlecht uit de FATUM-groep, waarbij de rekening-courantvordering, met uitzondering van de vordering van FSF op SUVAM van SRD 1.344 duizend, door FATUM Schadeverzekering is overgenomen. Overige vorderingen Deze post heeft betrekking op personeelsvoorschotten, leningen aan agenten, vooruitbetaalde herverzekeringspremies en niet operationele deelnemingen alsmede een vordering uit de afwikkeling van opgenomen leningen op schuldbekentenis. Bedrijfsmiddelen Het verloop van de bedrijfsmiddelen is als volgt:
2011
2010
Afschrijvingen Boekwaarde einde van het jaar
866 194 1.060 -280 780
1.005 162 1.167 -301 866
Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde
2.905 -2.125 780
2.711 -1.845 866
Boekwaarde begin van het jaar Investeringen (netto)
Liquide middelen De samenstelling van deze post ziet er als volgt uit:
2011
Kastegoeden Banktegoeden Totaal
352 1.396 1.748
2010 423 1.472 1.895
De kas- en banksaldi staan ter vrije beschikking van de in de consolidatie betrokken vennootschappen. Kas- en banksaldi in vreemde valuta zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende koersen, zoals vermeld onder de vreemde valuta waarderingsgrondslagen. Overlopende activa Hieronder zijn overlopende beleggingsopbrengsten opgenomen van:
2011 1.123 4.824 1.778 101 36 7.862
Effecten Hypotheken Leningen u/g Termijndeposito’s Verhuurde gebouwen
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
2010 406 4.675 2.369 87 7.537
23
Groepsvermogen Het maatschappelijk en geplaatst kapitaal bestaat uit 200.000 aandelen elk nominaal SRD 0,025 nominaal. Het verloop in de reserves kan als volgt worden weergegeven: Herwaarderingsreserve
Balanswaarde begin van het jaar Bij: - resultaat ná belastingen - voorziening ongerealiseerde herwaardering beleggingen - dividend 2011 - gerealiseerde herwaardering onroerende goederen Balanswaarde einde van het jaar
Beleggingsreserve
6.355 4.417 -280 6.075
4.417
Algemene reserve
63.218 20.735 -2.100 280 82.133
Voorzieningen Het verloop in de voorzieningen is als volgt:
Stand begin van het jaar Toevoeging in het jaar Stand einde van het jaar
2011
2010
29.160 2.160 31.320
23.680 5.480 29.160
Onder de voorzieningen zijn naast de technische voorzieningen voortvloeiende uit het schade- en levenbedrijf ook opgenomen een voorziening voor postemployment benefits van ca. SRD 17,1 miljoen (2010: SRD 17,2 miljoen). Naast de reguliere voorziening voor technische verplichtingen van het levenbedrijf van SRD 1.971 duizend (2010: SRD 1.216 duizend) is een extra voorziening gevormd in verband met de samenstelling van de levenportefeuille van SRD 2.270 duizend (2010: SRD 2.546 duizend) op basis van actuariële berekeningen. De premiereserve heeft betrekking op de onverdiende premie van het schadebedrijf van aangevangen en nog niet verstreken risicotermijnen verminderd met de provisies tot een bedrag van SRD 9.984 duizend (2010: SRD 8.152 duizend). De voorzieningen voor postemployment benefits omvatten een voorziening voor geneeskundige kosten voor gepensioneerden en actieven na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd voor een bedrag van SRD 6,2 miljoen alsmede een voorziening ter aanvulling op de reguliere ten laste van het pensioenfonds uitgekeerde pensioenen voor een bedrag van ca. SRD 11 miljoen. Aan deze ultimo 2010 actuarieel bepaalde voorzieningen is in het verslagjaar niet gedoteerd daar de directie de voorziening aan het evalueren is in het kader van de herstructurering van de financiële positie van de werkmaatschappijen. Aan de voorziening werd SRD 151 duizend onttrokken voor uitkeringen van pensioentoeslagen en gratificaties aan de gepensioneerden. Langlopende schulden
2011 Participaties van deelgerechtigden in het FATUM Suriname Fund (FSF) Overige investeringsleningen
24
32.191 1.998 34.189
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
2010 31.366 31.366
Het verloop in participaties van de deelnemers in het FSF is als volgt:
2011 (in duizenden SRD) Beginsaldo Aantrekking Uitbetaling Agio / (disagio) Herwaardering Eindsaldo
SRD klasse
6.068 -256 5.812 5.812
USD klasse
10.680 84 -475 10.289 2.072 12.361
2010
Euro klasse
14.618 1.467 -3.045 13.040 978 14.018
Totaal
SRD klasse
31.366 1.551 -3.776 29.141 3.050 32.191
6.727 60 -719 6.068 6.068
USD klasse
11.323 140 -783 10.680 10.680
Euro klasse
15.402 2.362 -3.146 14.618 14.618
Totaal
33.452 2.562 -4.648 31.366 31.366
De inleggelden in de verschillende valutaklassen zijn gewaardeerd tegen de in de dagbladen door de uitgever van de participatiebewijzen in het FATUM Suriname Fund (FSF) gepubliceerde koersen per balansdatum voor coupures van 1.000 voor SRD en 100 voor USD en EUR participaties. Ondanks het herstel van de beleggingsopbrengsten van het FSF heeft dit niet geleid tot een agio vanwege de toegenomen financieringslasten bestaande uit de nadelige koersverschillen uit de waardering van de vreemde valuta inleggelden en de verschuldigde rente over de inleggelden. De omrekeningskoers naar SRD voor de EUR participaties is conform het vermelde onder de grondslagen van vreemde valuta omrekening; resulterende in 2011 tot een nadelig koersverschil van SRD 3.050 duizend Investeringskrediet De Surinaamsche Bank Ter financiering van de aankoop van onroerende goederen heeft de vennootschap een investeringskrediet bij de DSB Bank opgenomen tot de tegenwaarde ultimo 2011 van EUR 679,3 duizend. De langlopende lening is onder aftrek van de tegenwaarde van de kortlopende aflossingsverplichting van EUR 220 duizend opgenomen. De laatste is onder kortlopende schulden opgenomen.
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
25
Kortlopende schulden
2011 Schulden aan kredietinstellingen Te betalen schaden Rekening-courantschuld aan Stichting Pensioenfonds van de FATUM Schadeverzekering N.V. Overige schulden
2010
41.224 14.260
16.453 12.265
183 5.431 61.098
885 3.063 32.666
Schulden aan kredietinstellingen Betreffen rekening-courantfaciliteiten alsmede kortlopende investeringskredieten waarvoor specifieke hypothecaire dekking en overige zekerheden zijn verstrekt. Te betalen schaden
2011 Te betalen schaden Af: aandeel herverzekering Te betalen schaden eigen rekening
22.132 7.872 14.260
2010 12.279 14 12.265
De te betalen schaden betreffen de voorziening voor de per balansdatum nog niet afgewikkelde schaden. De vaststelling is geschied hetzij post voor post, hetzij als benadering hiervan op grond van ervaringscijfers. De te betalen schaden hebben, evenals voorgaande jaren, voornamelijk betrekking op de branches brand- en motorrijtuigenverzekering. Overige schulden Hieronder zijn opgenomen:
2011 Schulden uit verzekeringen Belastingen Overige te betalen schulden Totaal
3.443 500 1.488 5.431
2010 1.063 390 1.610 3.063
Onder ‘schulden uit verzekeringen’ zijn onder meer opgenomen herverzekeringspremies en schadeverzekeringen alsmede af te dragen toeslagen waarborgfonds uit hoofde van de motorrijtuigenverzekering. Onder de belastingen zijn voornamelijk opgenomen de per saldo nog af te dragen omzetbelasting en te betalen inkomsten en loonbelasting en sociale premies. Onder overige te betalen schulden zijn voornamelijk opgenomen vooruit ontvangsten, waarborgsommen en te betalen rente aan deelnemers in het FATUM Suriname Fund. Overlopende passiva
2011 Accountants- en actuariskosten Te betalen dividend Diversen
26
186 869 1.055 Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
2010 225 13 97 335
Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening In duizenden SRD Netto verdiende premies
2011 Schadebedrijf Brutopremie Herverzekeringspremie Mutatie technische voorziening Verdiende premie Levenbedrijf Brutopremie Herverzekeringspremie Mutatie technische voorziening Verdiende premie
2010
30.458 -5.921 -1.832 22.705
25.674 -6.814 -1.046 17.814
1.927 -312 -480 1.135 ---------23.840
1.931 -514 -1.936 -519 ---------17.295
Uit het bovenstaande overzicht blijkt dat de verdiende premie van het schadebedrijf ten opzichte van 2010 met circa 27 % bij nagenoeg alle branches is gestegen hetgeen voornamelijk veroorzaakt is door de relatief hogere valutakoers van vreemde valuta verzekeringspremies. Het lagere premieresultaat in 2010 van het levenbedrijf had voornamelijk betrekking op een relatief hogere dotatie aan de voorziening voor verzekeringsverplichtingen en voor het risico van vóór-overlijden, waarin ook begrepen was een inhaaldotatie. Opbrengst beleggingen De opbrengst van beleggingen is als volgt:
2011 Bruto beleggingsopbrengsten Af: financiële lasten financiering beleggingen Netto opbrengst beleggingen
28.939 8.470 20.469
2010 13.293 3.756 9.537
De opbrengst op de beleggingen is ten opzichte van 2010 gestegen door toegenomen indirecte beleggingsopbrengsten bestaande uit beurswaarde mutaties van effecten en herwaarderingsresultaten van vreemde valuta beleggingen tegen de aangepaste wisselkoersen voor USD en EUR per 20 januari 2011. De rente van opgenomen bankleningen en aangetrokken inleggelden in het FATUM Suriname Fund is vanwege de financieringsrelatie met de beleggingen in mindering gebracht op het beleggingsresultaat. Vanwege de hogere koers van de rente op de vreemde valuta bank- en overige leningen zijn de rentelasten uit deze hoofde ten opzichte van 2010 eveneens toegenomen. Schadelast en uitkeringen De per saldo schadelast is als volgt samengesteld:
2011 165 11.251 11.416
Levenbedrijf Schadebedrijf
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
2010 92 9.640 9.732
27
Provisie en kosten Acquisitiekosten Personeelskosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten
2011
2010
3.154 3.664 755 4.323 11.896
3.101 6.888 768 670 11.427
De acquisitiekosten hebben voor SRD 2.821 duizend betrekking op het schadebedrijf, overeenkomend met 9% van het premie-inkomen en het restant op het levenbedrijf. Andere financiële baten en lasten Onder deze post zijn opgenomen de per saldo voordelige koersresultaten ontstaan uit afrekening van transacties tegen hogere koersen dan waartegen deze oorspronkelijk waren verwerkt. N.W. Lalbiharie Directeur
28
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Vennootschappelijke balans per 31 december 2011 (ná winstbestemming) In duizenden SRD
2011
Activa Beleggingen Onroerend goed Deelnemingen Overige financiële beleggingen
2010
16.876 10.246 126.011
13.570 6.384 67.582 153.133
Vorderingen Vorderingen uit directe verzekeringen Vorderingen groepsmaatschappijen Overige vorderingen
1.697 12.305 2.566
87.536 461 27.670 1.162
16.568 Overige activa Bedrijfsmiddelen Liquide middelen
780 1.536
Overlopende activa Overlopende rente Totale activa
866 1.684 2.316
2.550
7.002
6.446
179.019
125.825
2011
Passiva Eigen vermogen Geplaatst en gestort aandelenkapitaal Herwaarderingsreserve Beleggingsreserve Algemene reserve
2010
5 6.075 4.417 82.133
Voorzieningen
29.293
5 6.355 63.218 92.630
69.578
27.079
25.398
Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Te betalen schaden R/C Schuld aan pensioenfonds Overige schulden
40.266 13.925 183 3.961
Overlopende passiva Totale passiva
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
16.453 11.814 885 1.496 58.335
30.648
975
201
179.019
125.825
29
Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over 2011 In duizenden SRD
2011 Bedrijfsopbrengsten Verdiende premies Opbrengst beleggingen
22.705 16.571
Bedrijfskosten Acquisitiekosten Personeelskosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten Af: doorberekend naar dochtermaatschappijen
30
17.814 8.322 39.276 11.251 28.025
Schadelast
Resultaat technische rekening Resultaat deelnemingen Andere financiële baten en (-) lasten Resultaat vóór belastingen Belasting lopend jaar Resultaat ná belastingen
2010
2.821 3.664 756 5.188 12.429 1.725
26.136 9.640 16.496 2.775 6.888 768 1.081 11.512 885
10.704 17.321 3.860 -132 21.049 -314 20.735
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
10.627 5.869 -196 514 6.187 -205 5.982
Toelichting op de vennootschappelijke balans In duizenden SRD Algemeen De deelnemingen zijn gewaardeerd tegen de netto vermogenswaarde zoals hierna is vermeld. De overige grondslagen van waardering en resultaatbepaling van de vennootschappelijke jaarrekening zijn gelijk aan de grondslagen die zijn vermeld in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.
BALANSPOSTEN Onroerend goed Het verloop is als volgt:
2011 Beginsaldo boekwaarde Investeringen -/- desinvesteringen
2010
Afschrijvingen Eindsaldo boekwaarde
13.570 3.782 17.352 -476 16.876
15.435 -1.397 14.038 -468 13.570
Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Historische boekwaarde Boekwaarde herwaarderingen Eindsaldo boekwaarde
12.133 -1.293 10.840 6.036 16.876
8.351 -1.097 7.254 6.316 13.570
Deelnemingen Het verloop in de deelnemingen is als volgt:
2011 FATUM Levensverzekering N.V. - Saldo begin van het jaar - Resultaat lopend jaar - Saldo einde van het jaar FATUM Investments N.V. - Saldo begin van het jaar - Resultaat lopend jaar - Saldo einde van het jaar Totaal
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
2010
3.698 4.060 7.758
3.281 417 3.698
2.686 -198 2.488 ---------10.246
3.299 -613 2.686 ---------6.384
31
Overige financiële beleggingen
Hypothecaire leningen Effecten Leningen op schuldbekentenis Termijndeposito’s Totaal
2011
2010
35.521 41.102 42.535 6.853 126.011
33.212 20.788 7.726 5.856 67.582
De hypothecaire vorderingen en leningen op schuldbekentenis zijn uitgezet tegen rentepercentages variërend tussen de 17% en 20% per jaar voor SRD beleggingen en tussen de 10% en 14% per jaar voor vreemde valuta beleggingen. De termijndeposito’s in lokale valuta renderen tussen de 6,5% en 12,5% per jaar en de vreemde valutabeleggingen tegen de 2% per jaar.
2011 Vorderingen uit directe verzekeringen
1.697
2010 461
Betreft agentenvorderingen onder aftrek van een voorziening voor dubieusheid van circa SRD 490 duizend (2010: SRD 430 duizend). Vorderingen op groepsmaatschappijen Onder vorderingen op groepsmaatschappijen zijn opgenomen de rekening-courant vordering op FATUM Investments N.V. van SRD 14.040 duizend verminderd met de schuld aan FATUM Levensverzekering N.V. van SRD 1.735 duizend. Ultimo 2010 bedroeg de vordering op en de schuld aan de vermelde groepsmaatschappijen respectievelijk SRD 28.359 duizend en SRD 684 duizend.
2011 2.566
2010 1.162
Overige vorderingen De overige vorderingen hebben voornamelijk betrekking op personeelsvoorschotten en leningen aan derden alsmede herverzekeringsdebiteuren en een rekening-courantvordering van ca. SRD 1.344 duizend op de niet tot de groepsmaatschappijen behorende N.V.SUVAM. Bedrijfsmiddelen De kantoorinventarissen en automatiseringsapparatuur zijn tegen brandschade verzekerd voor USD 595 duizend. De bedrijfsvoertuigen zijn ‘all-risk’ verzekerd.
2011 Liquide middelen
1.536
De hieronder opgenomen kas- en banksaldi staan ter vrije beschikking van de vennootschap. Overlopende activa Hieronder zijn de overlopende beleggingsopbrengsten opgenomen.
32
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
2010 1.684
Eigen vermogen Voor een toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. Voorzieningen De voorzieningen zijn als volgt:
2011 9.984 17.095 27.079
Premiereserve Postemployment benefits
2010 8.152 17.246 25.398
De premiereserve heeft betrekking op de onverdiende premies van het schadebedrijf van aangevangen en nog niet verstreken risicotermijnen verminderd met de provisies. Voor een toelichting op de voorziening voor postemployment benefits wordt verwezen naar de toelichting terzake opgenomen bij de geconsolideerde jaarrekening.
2011 Schulden aan kredietinstellingen
40.266
2010 16.453
Als dekking voor kredietfaciliteiten bij de kredietinstellingen heeft de vennootschap hypothecaire en secundaire zekerheden verstrekt.
2011 Te betalen schaden
13.925
2010 11.814
De te betalen schaden hebben, evenals voorgaande jaren, voornamelijk betrekking op de branches brand- en motorrijtuigenverzekering. De toename van de te betalen schaden en het daarmede samenhangende herverzekeringsaandeel heeft voornamelijk betrekking op brand- en motorrijtuigenschaden.
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
33
Overige schulden Hieronder zijn opgenomen:
2011 3.443 518 3.961
Schulden uit verzekeringen Overige te betalen schulden Totaal
2010 1.062 434 1.496
De ‘schulden uit verzekeringen’ hebben betrekking op herverzekeringspremies en schadeverrekeningen alsmede af te dragen toeslagen waarborgfonds uit hoofde van motorrijtuigen-verzekeringen. Onder ‘overige te betalen schulden’ zijn onder meer opgenomen de per saldo nog af te dragen omzetbelasting alsmede de vooruit ontvangen huren en waarborgsommen. Overlopende passiva Betreft het te betalen dividend en de voorziening voor accountantskosten.
34
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Toelichting op de vennootschappelijke winst- en verliesrekening In duizenden SRD Verdiende premies De mutaties in de premiebaten over 2011, met vergelijkende cijfers over 2010, zijn als volgt weer te geven:
Bruto premie-inkomen Herverzekering Premie eigen rekening Mutatie technische voorziening Verdiende premies
2011
2010
30.458 -5.921 24.537 -1.832 22.705
25.674 -6.814 18.860 -1.046 17.814
Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de verdiende premie t.o.v. 2010 met ca. 27% bij nagenoeg alle branches is gestegen, voornamelijk veroorzaakt door de hogere valutakoersen voor vreemde valuta posten. Opbrengst beleggingen De beleggingsopbrengsten alsmede de gemiddelde rendementspercentages zijn als volgt:
2011
2010
%
%
3.830 1.645 5.475
11,7 5,0 16,7
3.379 3.379
10,2 10,2
390 12.216 817 13.423
1,3 39,6 2,6 43,4
1.526 3.428 4.954
8,0 18,1 26,1
Rente leningen op schuldbekentenis Gerealiseerde herwaardering
1.880 442 2.322
24,3 5,7 30,0
1.141 1.141
12,4 12,4
Rente deposito’s en spaargelden Gerealiseerde herwaardering
247 803 1.050
3,9 12,6 16,5
437 437
10,8
22.270
28,6
9.911
15,2
490 490
7,5 7,5
186 -357 -171
2,5 -24,8 -1.9
22.760
27,0
9.740
13,3
Rente hypothecaire leningen Gerealiseerde herwaardering Effecten - dividendopbrengsten - koerswaarde mutatie - gerealiseerde herwaardering
Subtotaal Verhuuropbrengst na aftrek van exploitatiekosten Boekverlies verkoop onroerende goederen
Af: financiële lasten beleggingen Netto-opbrengst beleggingen
6.189 16.571
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
10,8
1.418 8.322
35
De nettoschadelast is als volgt samengesteld:
2011 9.148 8 9.140 2.111 11.251
Bruto schade Herverzekeringsuitkeringen Nettoschade Mutatie technische verplichtingen Schadelast
2010 9.355 611 8.744 896 9.640
Na aftrek van het herverzekeringsaandeel en bijtelling van de mutatie technische verplichting (toevoegingen aan te betalen schaden) is het eigen aandeel in de schadelast, door de ontwikkeling van de schaden van de verschillende branches t.o.v. 2010 met ca. 17% toegenomen (2010: toename t.o.v. 2009 met ca. 15%). Overige bedrijfskosten De overige bedrijfskosten zijn als volgt samengesteld:
2011 Acquisitiekosten Personeelskosten Afschrijvingen Diensten van derden Huisvestingskosten Kantoorkosten Productiekosten Overige algemene kosten Af: doorbelast aan groepsmaatschappijen Netto
2.821 3.664 756 370 253 348 881 3.336 12.429 1.725 10.704
2010 2.775 6.888 768 365 305 324 941 -854 11.512 885 10.627
Resultaat deelnemingen
2011 FATUM Levensverzekering N.V. FATUM Investments N.V. Af: minderheidsbelang van derden
36
4.060 -198 2 3.860
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
2010 417 -613 -196
Overige gegevens Aan: De Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van FATUM Schadeverzekering N.V.
CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit jaarverslag op pagina 16 tot en met 38 opgenomen jaarrekening 2011 van FATUM Schadeverzekering N.V., te Paramaribo gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de vennootschappelijke jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde balans per 31 december 2011, de geconsolideerde winst- en verliesrekening en het geconsolideerde kasstroomoverzicht over 2011 en de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. De vennootschappelijke jaarrekening bestaat uit de vennootschappelijke balans per 31 december 2011, de vennootschappelijke winst en verliesrekening over 2011 en de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening, alsmede voor het opstellen van het directieverslag, die het vermogen en het resultaat getrouw dienen weer te geven, in overeenstemming met algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met algemeen aanvaarde controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
37
Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het geconsolideerde en vennootschappelijke vermogen van FATUM Schadeverzekering N.V. per 31 december 2011 en van het geconsolideerde en vennootschappelijke resultaat en de kasstromen over 2011 in overeenstemming met de algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving. Paramaribo, oktober 2012 BDO Assurance N.V. Namens deze L. Bhawanie AA Drs. R. Abrahams RA Manager Partner
38
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Summary of the annual report 2011
FATUM Schadeverzekering N.V. FATUM Levensverzekering N.V. FATUM Investments N.V.
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
39
Vision, Mission and Profile
Vision
FATUM is the most service-oriented financial services provider for every resident of Suriname.
Mission
FATUM offers security to private individuals and businesses. By transferring the financial consequences of everyday risks to us, our customers are able to pursue their lives in terms of business, home, work and personal development with greater peace of mind. We undertake our activities in a spirit of entrepreneurship, integrity and teamwork. And we are always accountable to the local communities to which we belong.
Profile
FATUM is a dynamic financial services provider that offers a wide range of insurance and investment products in the Suriname market. The funds that customers entrust to us are primarily invested in the local economy. As the oldest insurance company in Suriname, we are a stable factor and a trustworthy financial partner. Drawing on the enthusiastic efforts of our expert employees and intermediaries, we aim to distinguish ourselves by the excellent quality of our service.
Our actions are guided by three core values: Entrepreneurship
Identifying opportunities and/or risks at an early stage and responding effectively.
Integrity
Adhering to generally accepted social and ethical standards. FATUM endorses the ten ‘Global Compact’ principles.
Teamwork
Benefiting from each other’s knowledge and that of partners to achieve a solid result for the customer.
More than 130 years your reliable financial partner Whatever happens...
40
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Five years of consolidated key figures 2011 - 2007 Amounts in thousands of SRD3, except for the data per share
Balance sheet
2011
20104
2009
2008
2007
220,292 205,632
163,105 127,528
177,666 167,398
169,173 158,081
150,708 140,516
31,320 92,630
29,160 69,578
23,680 65,396
22,733 57,715
8,450 60,444
30,458 1,927 20,469 52,854
25,674 1,931 9,537 37,142
23,172 1,523 11,979 36,674
21,748 1,522 6,273 29,543
18,310 1,324 10,207 29,841
6,233 2,312 11,416 11,896 31,857
7,328 2,982 9,732 11,427 31,469
5,351 241 8,606 11,116 25,314
3,507 1,595 7,907 8,755 21,764
3,227 35 9,127 8,037 20,426
Profit and profit appropriation Underwriting result Other income/expenses Profit before taxes Taxes Distributable net profit -Retained profit -Dividend
20,997 52 21,049 (314) 20,735 18,635 2,100
5,673 513 6,186 (205) 5,981 4,181 1,800
11,360 31 11,391 (309) 11,082 10,182 900
7,779 (362) 7,417 (248) 7,169 6,669 500
9,415 32 9,447 (108) 9,339 9,039 300
Figures per share of SRD 0.025 nominal value Net profit Dividend Shareholders’ equity
103.68 10.50 463.15
29.91 9.00 347.89
55.41 4.50 326.98
35.85 2.50 288.58
46.70 1.50 302.22
Total assets Investments Insurance and other provisions Shareholders’ equity Income statement Income General premium income Life premium income Investment income Operating expenses Reinsurance premiums Movement in technical provision Net claims paid Commissions and expenses
3 4
SRD = Suriname Dollar Due to implemented restructuring measures to strengthen the Group’s financial position in 2011, the comparative figures for 2010 have been adjusted where necessary.
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
41
Report of the Supervisory Board
To the General Meeting of Shareholders of FATUM Schadeverzekering N.V. Pursuant to the provisions in article 29.4 of the Articles of Association, we are delighted to report as follows in respect of the financial statements for the year 2011 of FATUM Schadeverzekering N.V., consisting of the consolidated and company financial statements. The consolidated and company balance sheet as at 31 December 2011 and the consolidated and company income statement for the 2011 financial year as well as the accompanying notes have been audited at our request in conformity with the provisions in the Articles of Association of FATUM Schadeverzekering N.V. We therefore recommend that you adopt these financial statements as presented by the Management Board together with the auditor’s report of BDO Assurance N.V. The adoption of the financial statements serves to ratify the actions of the Management Board and the Supervisory Board. We have agreed with the proposal of the Management Board to add SRD 18,635,000 from the profit stated in the financial statements to the reserves and to pay out the remainder of SRD 2,100,000 in the form of a cash dividend. According to the schedule of retirement drawn up by the Supervisory Board in accordance with article 20 of the Articles of Association of FATUM Schadeverzekering N.V., Mr R. Lai A Fat and Mr M. Goede are due to retire. We propose that you reappoint the resigning members of the Supervisory Board who have made themselves available for reappointment. We thank the Management Board for the manner in which they represented the company’s interests in the past financial year. Furthermore, we thank our employees as well as the intermediaries for their contribution in the past financial year. Paramaribo, October 2012 Supervisory Board: Ch. A. Calor - Chairman A. R. Baarh M. Goede R. Lai A Fat M.P. Hindori
42
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Report of the Management Board General In the international environment, Europe suffered severely from the debt problems in the year under review. This resulted in the creation of an emergency fund to assist eurozone countries facing funding problems. One major development in Suriname was the government’s ability to stabilise the exchange rate against the US dollar. Due to the adjustment of foreign exchange rates on 20 January 2011 by about 20%, as well as the increase in the ‘Government Take’ on fuel prices, inflation for the year 2011 accelerated to 15.3% (2010: 10.3%) In 2011, the government embarked on the restructuring of the gold sector. The ultimate aim is to identify all actors in this sector, so that adequate taxation can take place. In the year under review the government also started up a large-scale housing project at Hanna’s Lust. The houses being built in this project will be 100%-funded for certain income groups. The funding will be provided by De Surinaamsche Bank N.V. and the Surinaamse Postspaarbank (SPSB). One positive development in the year under review was the rating upgrade by Standard & Poor’s from B+ to BB. Introduction of General Health Insurance (AZV) The introduction of the AZV again failed to go ahead in 2011. Funding is one key issue that needs to be resolved before this general health insurance system can be launched. Motor Vehicle Liability Insurance (WAM) Effective from 1 June 2011, the minimum motor vehicle liability insurance (WAM insurance) was raised to SRD 20,000 for motor vehicles and to SRD 6,000 for light motorcycles. This was a decision of the Suriname Association of Insurance Companies (SURVAM). The premium rates will be adjusted accordingly. The adjustment provides the customer with wider WAM insurance cover. In practice, the former statutory maximum cover of SRD 10,000 for motor vehicles and SRD 3,000 for light motorcycles was in many cases insufficient to fully cover the damage.
The FATUM Group Restructuring After carrying out a restructuring study in 2010, the FATUM Group started to implement several important steps in 2011, the aim being to achieve a strong position in the capital market and thus offer society greater confidence and security. These measures have led, among other things, to the untangling of complicated structures, to the disposal of risky activities that are not directly insurance-related, and the creation of a holding or management company to exercise transparent control over the operating companies. This restructuring is designed to comply with Good Corporate Governance standards as well as the prudential requirements of the Central Bank van Suriname. With the aforementioned steps, the FATUM Group has given shape to its Strategic and ‘Estate Planning’ objectives in order to ensure management continuity and achieve a solid basis for the shareholders. Motor insurance In the general insurance sector, the result of the automotive segment remained virtually unchanged compared to last year. The adjustment of the cover resulted in a slight increase in premium income which, however, was cancelled out by a more than proportionate rise in the cost of claims.
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
43
The insurance sector Fire insurance At year-end 2011, a large fire in the Nickerie District destroyed several large commercial buildings, including a hotel. This fire once again underlines the paramount importance of the continuous screening of such commercial risks. We have an ongoing arrangement with an external risk manager to inspect our risks and provide us with detailed advice, including recommendations for improvements. Investments and investment income The investment result for 2011 was strongly influenced by indirect investment income due to the revaluation of securities, the relatively strong rise in stock exchange prices, and the revaluation of foreign currency investments as a result of the exchange rate adjustment of the USD and EUR in January 2011. The year under review saw the completion of two property projects, namely the Hermitage Residence project and the Wanicaweg project. We are seeking to take optimal advantage of the significant financing and insurance spin-off opportunities resulting from the completion and sale of these two projects. in thousand of SRD
Balans sheet total 2007-2011
300,000 150,708
200,000
220,292
177,666
169,173
163,105
100,000 0
2007
2008
2009
2010(*)
2011
(*) Due to the implemented reorganisation measures to strengthen the group’s financial position in 2011, the comparative figures for 2010 have been adjusted accordingly where necessary.
The above graph shows the progress of the balance sheet total over the period 2007-20011. A significant increase can be seen from 2006/2007. This is due to the launch of the first-ever investment product of FATUM Investments N.V, the FATUM Suriname Fund, and the resulting investments in property projects and investment properties such as TBL Multiplex and Twin Hotels N.V. in thousand of SRD
Premium income Premie-inkomen
Investment income Beleggingsopbrengsten
35,000
32,385
30,000 25,000 20,000 15,000 10,000
27,605
24,695
23,270
20,469
19,634 11,979
10,207
9,537
6,237
5,000 -
2007
2008
2009
2010 (*)
2011
(*) Due to the implemented reorganisation measures to strengthen the group’s financial position in 2011, the comparative figures for 2010 have been adjusted, where necessary.
The above graph tracks the movement of premium income and investment income over the period 2007-2011 period. Premium income has grown steadily since 2007. As noted earlier, due to the foreign exchange rate (EUR/ USD) adjustments on 20 January 2011, the investment income more than doubled relative to the year 2010.
44
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Breakdown of turnover Of the turnover for 2011, 61% (2010: 74%) consists of premium income and 39% (2009: 26%) of investment income.
2011 Premium income Investment income
Life insurance As with General Insurance, the result of Life Insurance was strongly affected by the exchange rate adjustments of the USD and the EUR. In 2011, further steps were taken to bring about a strategic international alliance aimed at widening the product range and delivering a better service to the Suriname market.
39% 61%
Intermediaries Intermediaries remain as indispensable as ever in the service provision process. In 2011 the training plan that was started up in 2010 for all active intermediaries was continued. This plan comprises lifelong learning, knowledge building and sales techniques. We are committed to giving our customers the best possible service; we can only offer this with the aid of professional intermediaries and employees. Nickerie branch As reported earlier, our rice district was plagued with several fires in the year under review, including the large fire in the centre of Nieuw Nickerie, which destroyed several commercial buildings. In this district, too, continuous screening of the commercial risks remains vital. Organisation and employees The optimal development of employees at all levels is of strategic importance in our services. Additional education and training are being offered to improve the knowledge and competences of our staff. In the year under review our employees followed both internal and external courses aimed at strengthening our customer focus and increasing customer satisfaction. Anniversaries In the year under review we celebrated five anniversaries, all for 12 ½ years of service. The employees concerned were Ms M. Hardajal-Raghoe and Messrs H. Mangala, E. Ngadino, M. Sisal and J. Ori. We would like to express our appreciation to these employees for their many years of loyal service. Employee of the year and most promising employee of the year Ms S. Doekharan-Gahar was voted ‘employee of the year’, while Ms S. Kromowidjojo-Setrowidjojo was voted most promising employee of the year in 2011. We congratulate both ladies with this outstanding achievement. Result Consolidated gross premium income increased from SRD 27.6 million in 2010 to SRD 32.3 million in 2011. Earned premiums also rose from SRD 17.3 million to SRD 23.8 million. The breakdown of net investment income was as follows: in thousand of SRD
2011
Gross investment income Less: investment funding expenses Net investment income
SRD 28,939 8,470 20,469
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
% 22.1 13.7 29.6
2010 SRD 13,293 3,756 9,537
% 13.5 8.0 23.5
45
Gross income includes the investment income from: property projects, dividends, mortgage interest and interest on acknowledgement-of-debt loans, less losses on sales of investments. In view of the funding relationship with the investments, the interest payable to the investors in the FATUM Suriname Fund as well as the interest on bank loans was deducted from the investment result. After deduction of the reinsurance share and outstanding claims (the movement in the technical provision), the company’s share of the cost of claims increased by approximately 17% compared to 2010. Operating expenses increased virtually across the board by 5% relative to 2010. As a result of these movements in income and operational expenses, the pre-tax profit increased from SRD 6 million in 2010 to SRD 21 million in 2011. in thousand of SRD
Net Profit
25,000
20,735
20,000 15,000 10,000
11,082
9,339 7,169
5,981
5,000 2007
2008
2009
2010
2011
The net profit for the 2011 financial year grew by 247% relative to 2010; this is largely attributable to the increase in indirect investment income as well as higher foreign currency premium income due to the exchange rate adjustment of the USD and the EUR on 20 January 2011. Outlook The developments in Europe pushed securities listed on the European stock exchanges sharply lower in the first quarter of 2012. Our investment policy will undergo a thorough evaluation in 2012 in order to minimise the risks of both foreign and domestic investments. The year 2012 marks FATUM’s 130th anniversary, which will be celebrated in appropriate fashion. Besides the festivities surrounding this memorable occasion, the focus in 2012 will be on the further restructuring and reinforcement of the organisation for the coming years. Apart from strengthening the management structure, measures will also be taken to enhance the organisation’s commercial and technological capabilities. This will include an in-depth analysis of the HRM policy, including an employee satisfaction survey. In order to retain our quality management certification (ISO 9001;2008), we will need to enlist the services of another certifying institution (CI) in 2012. At the time of producing this report, talks were already under way with two CI’s active in Suriname. Our thanks We extend our special thanks to the staff, including our intermediaries, for their hard work and loyalty in the past financial year.
N.W. Lalbiharie Director
46
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
Consolidated Balance Sheet as at December 31, 2011 (after profit appropriation) In thousands of SRD
2011
Assets Financial assets Real estate Investments
2010
30,385 175,247
18,787 108,741 205,632
Current assets Accounts receivable Cash
12,912 1,748
127,528 33,682 1,895
14,660 220,292
Total assets
35,577 163,105
Liabilities Shareholders’ equity Insurance and other provisions
92,630 31,320
69,578 29,160
Current liabilities
96,342
64,367
Total liabilities
220,292
163,105
Consolidated Profit and Loss Account for 2011 In thousands of SRD
2011 Revenues Net premium income Return on investments Total revenues Expenses Claims incurred Commissions and expenses Other income Total expenses
2010
23,840 20.469
17,295 9.537 44,309
11,416 11,896 -52
Operating profit before taxes Taxes Operating profit after taxes
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011
26,832
9,732 11,427 - 513 23,260
20,606
21,049 -314 20,735
6,186 -205 5,981
47
Redactie / editors: Fatum Schadeverzekering N.V. Grafische vormgeving / Graphic design Mirella Klas CTP & Druk / CTP & Printing: N.V. Drukkerij Leo Victor
48
Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011