Farmakundigen zwermen uit

Vakblad voor apothekersassistenten, farmaceutisch consulenten en farmaceutisch managers jaargang 27 NR 3 maart 2013

Dossier Allergie: Allergie of intolerantie? De kriebels van je crème Test je kennis

O p ti ma Far ma Vivian Zanders trainee bij Z-index

Hbo-opleiding biedt toekomst

Farmakundigen zwermen uit

OF 3 2013.indd 1

27-02-13 12:18

LADIVAL ZET DE OVERGEVOELIGE HUID IN HET ZONNETJE

SPECIAAL VOOR DE OVERGEVOELIGE HUID

Ladival zonnebrandproducten zijn ideaal bij allergische huidreacties (zonneallergie) ten gevolge van blootstelling aan de zon. De lichte gelformule bevat geen olie of emulgatoren. Het is makkelijk te verspreiden, snel geabsorbeerd, watervast en laat de huid aangenaam zacht voelen. Daardoor uitermate geschikt voor kinderen. De kwaliteit van Ladival en de deskundigheid van de apotheek zorgen ervoor dat iedereen, van jong tot oud, zorgeloos kan genieten van de zon! UV-A en UV-B bescherming volgens EU richtlijnen Beschermt tegen de schadelijke gevolgen van IR-A straling Bevat geen kleurstoffen, parfum en conserveringsmiddelen www.ladival.nl OF 3 2013.indd 2 661665_adv_ladival.indd 1

27-02-13 12:18 2/26/13 1:47 PM

jaargang 27 NR 3 MAART 2013

O p ti ma Far ma colofon

in dit nummer

Optima Farma is een uitgave van de KNMP/ Optima Farma

Zelfzorg Jouw advies bij hooikoorts. 7

Redactieadres Postbus 30460, 2500 GL Den Haag tel. 070 373 73 02 fax 070 346 49 26 [email protected] Eindredactie Martine Boelsma

Overgevoelig

Actueel

Redactie Edwin Bos Margo Briejer Arwen Kleyngeld Jeltje Luinenburg Michiel Tent Froukje Wattel

Apothekersassistent in opleiding vindt steeds moeilijker een stageplaats. 8

Vormgeving Jaap Snijder

Interview

Fotografie Hans Oostrum Fotografie, Den Haag

De ene overgevoeligheid is de andere niet. Hoe zit het met allergie, intolerantie en aversie? 12

Druk Deltahage B.V. Den Haag Adreswijzigingen & abonnementen Administratie KNMP, Postbus 30460, 2500 GL Den Haag, tel. 070 373 71 41, email: [email protected] Advertenties Monique Ruigrok Kevin Aniba tel. 070 373 74 07 [email protected] [email protected] Volgende Optima Farma 11 april 2013

bij dit nummer

4 Nieuws en actualiteiten 14 Interview: cosmetica-allergie 17 Het vak: opleiding

Farmakunde biedt perspectief

19 Update: test je kennis over allergie 21 Verenigingsnieuws

‘Daar ben ik allergisch voor’. Hoe vaak hoor je dat niet. De een mag geen suiker, de ander geen lactose (melksuiker) en een volgende eet geen tarwebrood of mijdt alle cosmetische producten. Allergieën komen vaak voor. Maar niet zo vaak als mensen denken. Van een allergie is alleen sprake als het afweersysteem erbij betrokken is. Dat is niet het geval bij reacties op suiker, en ook niet bij lactose-intolerantie. Maar wél weer bij glutenintolerantie (coeliakie), een combinatie van allergie en een auto-immuunziekte. En cosmetica-allergie? Dat blijkt meestal ‘gewone’ huidirritatie door foute crèmes. Best verwarrend dus. Omdat je in de apotheek vragen kunt krijgen over allergieën en andere vormen van overgevoeligheid, zetten we in dit nummer van Optima Farma de verschillen op een rijtje. Van hooikoorts tot huisstofmijt. Begint het al te kriebelen?

Martine Boelsma Hoofdredacteur

nl

1:47 PM

Optima farma

OF 3 2013.indd 3

3

27-02-13 12:18

Lang last van hersenschudding

Lancering lovepoep.nl Je ontlasting vertelt veel over je gezondheid. De Maag-Lever-Darm Stichting wil mensen daarom bewuster maken van de stoelgang. Wie na afloop een kritische blik in de toiletpot werpt, ontdekt bijvoorbeeld eerder een belangrijk signaal als bloed in de ontlasting, wat kan wijzen op een ernstige darmaandoening. Ook kleur, vorm en consistentie van poep kunnen informatie geven over de darmgezondheid. Als handig hulpmiddel introduceert de stichting daarbij de Poepchecker op www.lovepoep.nl.

Hersenschudding veroorzaakt langdurige schade. Bij een hersenschudding loopt het brein schade op waar je nog tientallen jaren last van kunt hebben. Dat blijkt uit een onderzoek van een Canadese neuropsycholoog, dat zij presenteerde tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de American Association for the Advancement of Science. Maryse Lassonde onderzocht de

langetermijneffecten van zware hersenschuddingen bij de spelers in een hockeyteam. Ze voerde oog- en gehoortesten uit en onderzocht het brein van spelers die een zware klap gekregen hadden. Haar resultaten geven aan dat er nog jaren na de hersenschudding sprake is van abnormale hersengolfactiviteit die kan leiden tot concentratieproblemen.

Geloof in fabels staat afvallen in de weg Mensen die in fabels over voeding geloven, hebben meer moeite om af te vallen. Dat stelt het Voedingscentrum. Uit onderzoek van het Voedingscentrum blijkt dat 58% van de Nederlanders gelooft dat grapefruit- en citroensap in staat zijn vet af te breken. Ruim een derde van de Nederlanders meent dat overgewicht het gevolg kan zijn van ‘zware botten’. Dat je na acht uur ’s avonds geen calorieën meer verbrandt, is volgens 60% een feit. Geen van deze beweringen klopt: grapefruit en citroen breken geen vet af, overgewicht heeft niets te maken met zware botten en het maakt niet uit op welk moment van de dag je calorieën tot je neemt.

Taalproblemen in de apotheek Turkse en Chinese ouderen ondervinden de meeste problemen in de apotheek, vooral vanwege taalbarrières. Dat blijkt uit een onderzoek onder 186 ouderen met een migrantenachtergrond, dat is uitgevoerd door het Instituut voor Verantwoord Medicijnengebruik (IVM), onderzoeksinstituut Nivel en het Farmaceutisch Bureau Amsterdam (FBA). Door meer werk te maken van communicatie met deze doelgroepen, kunnen apothekers volgens de organisaties betere farmaceutische zorg verlenen.

Huisartsen en apothekers overleggen beter De samenwerking tussen huisartsen en apothekers in het farmacotherapeutisch overleg (FTO) is verbeterd ten opzichte van enkele jaren geleden. Dat blijkt uit een onderzoek van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). Het IVM peilde het niveau van bijna vijfhonderd FTO-groepen in 2011 en concludeerde dat er beter overleg is en dat er meer concrete afspraken worden gemaakt en ook getoetst. Bij 40% van de groepen is nog verbetering van de kwaliteit van het overleg mogelijk. Goed overleg bevordert een goed, veilig en ook betaalbaar medicijngebruik.

4

OF 3 2013.indd 4

27-02-13 12:18

Nieuws & Actualiteiten ‘Minder vroeggeboortes door rookverbod’ In Vlaanderen zijn 360 minder baby’s te vroeg geboren sinds daar in de horeca een rookverbod geldt. Dat is de conclusie van milieu-epidemioloog Tim Nawrot, die verbonden is aan de Universiteit van Hasselt. Het aantal te vroeg geboren baby's, bevallingen voor het einde van de 37ste week, was tot 2006 vrij constant. Maar na de invoering van het rookverbod in restaurants in 2007 daalde het risico op vroeggeboorten met 3,13%. Met het rookverbod in eetcafés in 2010 daalde dit risico met nog eens 2,65%, concludeert Nawrot, die zijn bevindingen in het prestigieuze British Medical Journal publiceerde. Zijn bevindingen komen overeen met een onderzoek dat eerder in Schotland werd uitgevoerd.

Patiënten nemen 500.000 keer per jaar geneesmiddelen verkeerd in door het preferentiebeleid Preferentiebeleid leidt tot fouten en onrust

Veel koffie: kleine baby Vrouwen die tijdens de zwangerschap een paar koppen koffie per dag drinken, lopen een hoger risico op een baby met ondergewicht. Dat suggereert Noors onderzoek. De onderzoekers bestudeerden de gegevens van bijna 60.000 zwangerschappen over een periode van tien jaar. Ze keken onder andere naar hoeveel voedingsmiddelen en dranken met cafeïne de vrouwen dagelijks namen. Van koffie en thee tot hagelslag en chocoladerepen. Zo ontdekten de onderzoekers een duidelijk verband tussen de inname van cafeïne en geboortegewicht. De kans op een kleine baby voor de zwangerschapsduur werd door het gebruik van 200 tot 300 mg per dag vergroot met maar liefst 62%.

Optima farma

OF 3 2013.indd 5

Apotheekmedewerkers constateren dagelijks bij meer dan 30.000 patiënten boosheid, agressie of verwarring als reactie op het preferentiebeleid. Een half miljoen keer per jaar nemen patiënten geneesmiddelen verkeerd in als gevolg van dit beleid. Dat blijkt uit een onderzoek onder ruim achthonderd apotheekmedewerkers. Aanleiding voor de onrust onder patiënten zijn de wijzigingen in uiterlijk en verpakking van de preferente geneesmiddelen. Dit kan leiden tot dubbelmedicatie en therapieontrouw en daarmee tot gezondheidsschade. Daarnaast vergroot het preferentiebeleid het risico op fouten van apotheekmedewerkers. Het SIR Institute for Pharmacy Practise and Policy (SIR) trekt deze conclusies op basis van een onderzoek onder 819 apotheekmedewerkers: 87% apothekersassistent en 13% farmaceutisch manager en farmaceutisch consulent. De meeste klachten van patiënten gaan over bijwerkingen of allergie (35%), een mindere of onvoldoende werking (26%) of de toedieningsvorm dan wel het uiterlijk van het preferente geneesmiddel (21%). Drie kwart van de (bijna-)fouten die ontstaan in de apotheek door het preferentiebeleid heeft te maken met het aanschrijven en/of klaarmaken van een verkeerde sterkte, soort en/of (toedienings)vorm of met het klaarmaken en/of pakken van een verkeerd merk. De doorsnee apotheekmedewerker constateert dat deze (bijna-)fouten twee keer per week voorkomen. Verder constateren de apotheekmedewerkers dat door het preferentiebeleid de admi-

nistratieve lasten en werkdruk ernstig toenemen. Ervan uitgaande dat de helft van het apotheekteam direct patiëntencontact heeft en de andere helft backoffice-taken uitvoert, concludeert SIR dat een doorsnee apotheekmedewerker minstens vijftig minuten per dag besteedt aan het preferentiebeleid. Bij een gemiddeld aantal van 5,6 fte in Nederlandse apotheken is dit ongeveer vijf uur per dag per apotheek die besteed worden aan dit beleid.

5

27-02-13 12:18

OF 3 2013.indd 6

27-02-13 12:18

Advies & Zelfzorg

Niezen, loopneus jeuk... Jouw advies bij allergie en hooikoorts

In de lente neemt het aantal mensen met hooikoorts weer toe. Die zul je dus veel aan de balie zien de komende tijd. Meestal zul je antihistaminica adviseren, maar soms is een ander zelfzorgadvies vereist. Jeltje Luinenburg

Voor veel, vooral jonge mensen is het een jaarlijks terugkerend probleem: niezen, een loopneus, een jeukende neus en ogen, jeuk aan het gehemelte en kriebelhoest, soms ook moeheid en malaise. Typische hooikoortsklachten. Hooikoorts is een allergie voor stuifmeelkorrels (pollen) die in de lucht zitten. Ze zijn afkomstig van grassen, bomen en bloemen. Als die gaan bloeien, komen de pollen in de lucht. Als iemand met hooikoorts hiermee in contact komt, wordt er histamine vrijgezet in het lichaam. Dit veroorzaakt de genoemde klachten. Als iemand met hooikoortsklachten komt, vraag dan voor de zekerheid of de klachten inderdaad seizoensgebonden zijn. Dit is om uit te sluiten dat het gaat om een andere allergie, bijvoorbeeld voor katten of honden of de huisstofmijt. Bij deze allergieën kun je allergische prikkels zo veel mogelijk vermijden. Bij hooikoorts gaat dat eigenlijk niet, al kan het dragen van een (grote) zonnebril wel helpen om geen stuifmeel in de ogen te krijgen.

Eerste keus: antihistaminica Iemand met hooikoorts komt eigenlijk Optima farma

OF 3 2013.indd 7

altijd in aanmerking voor een medicijn. Tabletten met cetirizine of loratadine hebben de voorkeur. Dit zijn antihistaminica: ze blokkeren de histaminereceptoren, zodat de histamine geen klachten kan veroorzaken. Het voordeel van tabletten is dat ze zowel op neus- als op oogklachten werken. Als er alleen sprake is van neusklachten, kun je azelastine neusspray (ook een antihistaminicum) adviseren. Het voordeel van azelastine neusspray is dat deze al binnen een kwartier werkt. De tabletten werken binnen enkele uren. Het is verstandig de antihistaminica tijdens het hooikoortsseizoen dagelijks te gebruiken.

de klant dan naar de huisarts, die kan een neusspray met een corticosteroïd voorschrijven. Dit werkt bij matige tot ernstige klachten beter dan antihistaminica. Verwijs ook naar de huisarts bij benauwdheid of kortademigheid. Mogelijk is er dan iets anders aan de hand, zoals astma. Ook is het verstandig kinderen die voor het eerst hooikoortsklachten hebben, naar de huisarts te sturen.

Zwangerschap en borstvoeding De antihistaminica kun je niet als zelfzorg adviseren tijdens zwangerschap en borstvoeding. Wel mogen cetirizine en loratadine eventueel worden gebruikt in overleg met de huisarts. Cromoglicinezuur kun je wel veilig adviseren als zelfzorg tijdens zwangerschap en borstvoeding. Dit is er in neusspray en in oogdruppels. De werking is optimaal als de klant hiermee al vóór het hooikoortsseizoen begint. Dat komt doordat cromoglicinezuur al eerder aangrijpt in het allergieproces dan de antihistaminica. Het voorkomt namelijk het vrijzetten van histamine in het lichaam. Als er al klachten zijn (dus als er al histamine is vrijgezet), dan helpt cromoglicinezuur niet meer. Het voorkomt wel het vrijzetten van nieuw histamine, dus gebruik heeft op langere termijn wel nut om aanhoudende klachten te voorkomen. Wanneer naar de huisarts Soms zijn de klachten vrij ernstig en helpen antihistaminica niet genoeg. Verwijs 7

27-02-13 12:18

Subsidie van SBA voor leerwerkplek BBL-leerling stopgezet

Tekort aan stagepla assistenten d A

Edwin Bos

Vraag en aanbod van stageplaatsen in de apotheek raactueel ken steeds verder uit evenwicht. Een derde van de ROC’s geeft aan dat er een tekort dreigt. Stagecoördinatoren en apothekers spreken van een zorgelijke ontwikkeling. Een tekort aan stageplaatsen dreigt voor beide opleidingstrajecten voor apothekersassistenten: de beroepsopleidende leerweg (BOL) en de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) – zie kader. Dat blijkt uit de Arbeidsmarktmonitor Apotheekmarkt 2011-2012 van de Stichting Bedrijfsfonds Apotheken (SBA). Deze monitor geeft echter niet aan wat voor problemen de ROC’s precies ondervinden bij het zoeken naar stageplaatsen. Op het MBO College West in Amsterdam dreigen enkele BBL-leerlingen te moeten stoppen met de opleiding omdat ze geen betaalde stage kunnen vinden. De overige BBL-leerlingen hebben een onbetaalde stage moeten 8

OF 3 2013.indd 8

Optima farma

27-02-13 12:18

Actueel

eplaatsen en dreigt accepteren. Voor volgend jaar heeft deze opleiding, inmiddels de eis gesteld dat alle BBL-leerlingen vóór ze met de opleiding kunnen beginnen zelf een stageplaats of baan in een apotheek moeten hebben. Het is niet bekend of de situatie voor nog meer ROC’s zo nijpend is. Vooralsnog lijkt dit voorbeeld extreem, zo blijkt uit een rondgang. Irene Wolff, projectleider onderwijs en arbeidsmarkt van de SBA,

stageplaatsen, bevestigen alle partijen. Jeannie Bertens, directeur afdeling Assistenten in de Gezondheidszorg van het ROC Willem I College in Den Bosch: “Eind januari hadden wij nog nog niet alle stageplaatsen ingevuld voor de stages die beginnen medio maart. Dat hebben we nog niet eerder meegemaakt.” Dit ROC heeft in totaal 115 BOL-leerlingen. Het Deltion College Zwolle kan na veel

Door de huidige werkdruk worden stagiaires nog weleens aan hun lot overgelaten spreekt desondanks van een zorgelijk situatie. “Het kost veel meer moeite om een stageplaats te vinden, horen we van steeds meer opleidingen.” Ook Calibris, het kenniscentrum voor leren in de praktijk in Zorg, Welzijn en Sport, bevestigt dit beeld. Het aantal leerlingen neemt volgens het kenniscentrum weer toe na een periode van daling. Met name de betaalde stageplaatsen voor BBLleerlingen zijn ook volgens Calibris steeds moeilijker te vinden. De toegenomen werkdruk in de apotheek heeft een negatief effect op het aantal Optima farma

OF 3 2013.indd 9



bellen met apotheken voorzien in de stageplaatsen voor BOL-leerlingen, maar de betaalde stageplaatsen voor de BBL-leerlingen en deeltijdleerlingen die stage lopen tegen een kleine vergoeding, zijn ook hier moeilijker in te vullen, zo vertelt Marian Ottens, apothekersassistent en docent. De toegenomen werkdruk in de apotheken heeft als bijkomend nadelig effect, zo benadrukt Ottens, dat de begeleiding soms te wensen overlaat. “Dat hoor ik af en toe tijdens stagebezoeken.” Volgens Ottens worden stagiaires door de huidige werkdruk nog weleens aan hun lot over-

Pakweg drieduizend stageplaatsen gezocht In totaal bieden 26 ROC’s de opleiding voor apothekersassistent aan. Deze opleidingen zochten volgens Calibris in 2011-2012 voor 2200 leerlingen een stageplaats. Daarnaast zijn er de particuliere aanbieders, zoals Capabel Onderwijs Groep, NTI Opleidingen en LOI Opleidingen. Die zochten in dat schooljaar naar schatting voor 530 leerlingen een stageplek. Bij de beroepsopleidende leerweg (BOL) volgt de student het grootste deel van de veelal driejarige opleiding op school en loopt daarnaast stage. Het aantal uren stage bedraagt bij een voltijdopleiding gemiddeld 1500, maar kan variëren van 1100 tot 2200 uur. De opleidingen voor de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) duren meestal twee jaar. Deze leerlingen gaan een of twee dagen naar school en hebben een arbeidsovereenkomst voor de rest van de week. Vaak is een arbeidscontract in een apotheek voorwaarde voor toelating tot de opleiding. Volgens Calibris overstijgt het potentiële aanbod van erkende BeroepsPraktijkVorming-plaatsen in apotheken ruimschoots de vraag. Maar niet alle apotheken nemen ook daadwerkelijk een stagiaire aan. Het aantal leerlingen dat op een bepaald moment realtime stage loopt, is niet bekend omdat er voor BOL-leerlingen geen centrale registratie is van stageovereenkomsten.

gelaten of moeten zij bijvoorbeeld de hele dag ‘op central filling staan’. Ottens wil overigens wel benadrukken dat veel apothekers ondanks de problemen in de sector doorgaan met opleiden van nieuw personeel. Apotheker Karin Derks van Apotheek Roomburgh in Leiden heeft om die reden altijd een stagiaire in de apotheek. “Dat is de toekomst, daar moeten we als apothekers samen in investeren.” Derks vindt echter ook dat het steeds moeilijker wordt om voldoende tijd te investeren in de begeleiding. Kosten Naast de tijdsinvestering spelen ook de kosten van een stagiaire een rol. Voor een BOL-leerling betaalt de apotheek een kleine vergoeding van zo’n € 10 per dag, maar de loon- en begeleidingskosten voor een BBL-leerling zijn veel hoger: bruto € 1500, schaal 3 CAO Apotheken. Maar de apotheek kan deze kosten sneller terugverdienen, omdat de apotheker deze leerlingen aan de balie kan inzetten. 9

27-02-13 12:18

ALS JOU IETS OVERKOMT, VERWACHT JE TOCH OOK DAT JE BLOED KRIJGT? Word nu bloeddonor. Je bent nodig. Meld je aan op www.ikgeefbloed.nl

Dit beeld is opgebouwd uit 6.989 sigaretten. Daar doe je ongeveer een jaar mee*. Voor hetzelfde geld wordt Mr. Choo je nieuwe beste vriend. Wat loop jij mis? *bij 20 sigaretten per dag

Stivoro_190x133mm_AW.indd 3

OF 3 2013.indd 10

Stop vandaag nog met roken! Ga naar www.stoppenwatkiesjij.nl

15/03/2012 16:44

27-02-13 12:18

Actueel Apothekers konden de afgelopen jaren gebruikmaken van de stimuleringsregeling van de SBA voor BBL-leerling. Deze vergoeding van maximaal € 4000 per jaar per leerling is echter met ingang 1 januari 2013 komen te vervallen. In 2012 hebben 163 apotheken een subsidieaanvraag

gedaan. “Jammer dat deze nu is weggevallen, maar de subsidie was een tijdelijke regeling en die kunnen we niet meer verantwoorden in tijden van bezuinigingen”, aldus Wolff van de SBA. Marian Ottens van het Deltion College in Zwolle vindt het ‘erg jammer’ dat de subsidie verdwijnt.

“Dat zal zeker gevolgen hebben voor de aanwas van nieuw apotheekpersoneel.” Apotheker Karin Derks geeft aan dat ze geen stageplaats meer heeft voor een BBL-leerling vanwege de kosten. “Daar heb ik inderdaad geen financiële ruimte meer voor.”

'42 sollicitaties, één serieuze reactie' Voor Stephanie Barbe scheelde het maar een haar of ze had haar opleiding moeten stoppen omdat ze geen stage kon vinden. In september 2012 begon ze met de tweejarige Beroepsbegeleidende Leerweg (BBL) op het MBO College West in Amsterdam. Ze kreeg daar te horen dat ze zelf een stageplaats moest zoeken in een apotheek. “Als me dat niet zou lukken voor 1 december, moest ik stoppen met de opleiding. Twee medestudenten hebben de opleiding om die reden ook inderdaad moeten beëindigen.” Op de website stagemarkt.nl zocht ze naar alle apotheken in Amsterdam met een BBL-stageplaats. Ze stuurde uiteindelijk naar in totaal 42 apotheken een sollicitatie. Van 41 apotheken kreeg ze het bericht dat ze geen plaats hadden of geen tijd om haar te begeleiden. “Dan zinkt de moed je wel in de schoenen.” Van één apotheek kreeg ze een serieuze reactie: de Rijn Apotheek in Amsterdam Zuid. Daar loopt ze nu sinds oktober vorig jaar stage. “Het bevalt me heel goed in apotheek. Heel leerzaam en afwisselend werk.”

‘Steeds hetzelfde verhaal; ik voelde me net een robot’ Bijna honderd apotheken heeft Semiha Coskun benaderd voor een stageplaats. Ze wist dat het heel moeilijk zou worden, daarom is ze drie maanden voor aanvang van de opleiding begonnen met zoeken. Toen ze in september vorige jaar startte met de Beroepsbegeleidende Leerweg op het MBO College West in Amsterdam, had ze bijna alle apotheken in Amsterdam gevraagd om een stageplaats. “Met behulp van de Gouden Gids heb ik eerst apotheken per stadsdeel bezocht. Maar dat was veel te vermoeiend. Toen ben ik maar gaan bellen.” Ze stuurde haar cv op, maar heel vaak hoorde ze vervolgens helemaal niets meer. “Elke keer hetzelfde verhaal vertellen. Op een gegeven moment voelde ik met net een robot.” ‘We hebben geen tijd’, kreeg ze vaak te horen. Maar dat is volgens haar niet de echte reden. “Als eerstejaars weet ik nog niets van het vak. Waarom zou een apotheker me daarvoor betalen?” De zoektocht van Semiha werd uiteindelijk beloond. Vanaf de start van de opleiding loopt ze stage in de Molukken Apotheek in Oost. “Ik hoop dat ik hier twee jaar kan blijven werken.”

Optima farma

OF 3 2013.indd 11

11

27-02-13 12:18

Allergie? Intolerantie? Of wat anders? Allergoloog Jan de Monchy: Veel misverstanden

D

Michiel Tent

Welke soorten allergie zijn er? Wat is het verschil tussen allergie en intolerantie? En hoe veel of weinig heeft lactose-intolerantie Dossier te maken met koemelkallergie? Wat voor soort overgevoeligheid is aversie? En: welke misverstanden bestaan over dit alles? Prof. dr. Jan de Monchy, allergoloog aan het Academisch Ziekenhuis Groningen, legt het allemaal even helder als vriendelijk uit. Schadelijke reactie “Een allergie is een schadelijke reactie van het immuunsysteem tegen onschadelijke stoffen uit de buitenwereld”, begint De Monchy. “Om van een allergie te spreken, moet aan drie voorwaarden worden voldaan. Ten eerste moet het antigeen (allergeen) door het immuunsysteem worden herkend. Sommige moleculen zijn daarvoor te klein: die in water en suiker bijvoorbeeld. Daar kun je dus niet allergisch voor zijn. Ten tweede is de reactie van het immuunsysteem schadelijk. Ten derde treedt het slechts bij een minderheid van de mensen op. Met deze drie voorwaarden herken je het verschil tussen allergie en normale, nuttige afweerreacties tegen onder meer virussen en bacteriën, maar ook

12

OF 3 2013.indd 12

Voor de meeste mensen heeft het begrip allergie een heel brede betekenis: 'ergens niet tegen kunnen'. Het gevolg: miscommunicatie, misverstanden en extra werk in de apotheek. Allergoloog Jan de Monchy zet daarom nog eens op een rij welke soorten overgevoeligheid er bestaan.

tegen bijvoorbeeld eigen kankercellen.” Er bestaan vier verschillende allergische reacties. De drie waar je als apothekersassistent het vaakst mee te maken krijgt worden hieronder besproken: • Bij type I vormt het lichaam antistoffen van het type IgE (immunoglobuline E). De gevoeligheid ontstaat bij het eerste contact. Bij herhaald contact treden reacties op als roodheid, jeuk, astma-aanval of zelfs shock. Dit gebeurt snel: binnen enkele minuten tot ongeveer een uur. Voorbeelden: atopisch astma, atopisch eczeem, hooikoorts, anafylaxie en reacties op sommige geneesmiddelen, zoals penicilline. • Bij type II spelen antistoffen van het type IgG (immunoglobuline G) of IgM (immunoglobuline M) een rol. Het gaat meestal om overgevoeligheid voor geneesmiddelen. Voorbeelden zijn hemolytische anemie en allergische trombopenie. • Type IV: cellulaire allergie, ook ‘vertraagd-type-overgevoeligheid’ genoemd. Een bekend voorbeeld is allergisch contacteczeem (nikkelen oorbellen!). Maar het speelt ook een rol bij sommige allergische (huid)reacties op geneesmiddelen, zoals co-trimoxazol en carbamazepine. Het beeld hierbij is een mazelen-achtig (maculo-papulens) exantheem.

Optima farma

27-02-13 12:19

Dossier Heldere allergoloog Prof. dr. Jan de Monchy specialiseerde zich, na zijn studie geneeskunde, in allergologie aan de Rijksuniversiteit Groningen (1976-1980). Hij promoveerde in 1986 op onderzoek naar allergische reacties bij bronchiaal astma. Sinds 1993 is hij hoofd van de afdeling Allergologie binnen het Academisch Ziekenhuis Groningen. De Monchy vervulde en vervult diverse bestuursfuncties en is referent van verscheidene internationale vaktijdschriften.

Allergie wordt vaak verward met intolerantie, een andere vorm van overgevoeligheid. “Het grote verschil met allergie is dat bij intolerantie het immuunsysteem niet is betrokken”, aldus De Monchy. Een bekend voorbeeld is lactose-intolerantie. Hierbij kan iemand lactose (melksuiker) niet of niet goed verteren, doordat het lichaam het enzym lactase niet of onvoldoende aanmaakt. Melkhoudende producten kunnen beter vermeden worden.“Lactose-intolerantie wordt nogal eens verward met koemelkallergie, maar dat is iets heel anders”, benadrukt De Monchy. Bij koemelkallergie worden antistoffen tegen bepaalde eiwitten in de koemelk gemaakt. Deze reactie komt vooral bij jonge kinderen veel voor, onder meer omdat het maag-darmkanaal nog niet helemaal is volgroeid. Over intoleranties zegt De Monchy: “Er zijn er veel minder dan aanvankelijk gedacht. De meeste intoleranties voor kleur-, geur-, smaak- en conserveerstoffen blijken niet te bestaan, zoals door goed dubbelblind placebogecontroleerd onderzoek aan het licht is gekomen. De ophef hierover is dus grotendeels overbodig, al is dat nog niet zo bekend. Er blijven slechts een paar van dergelijke intoleranties ‘overeind’, zoals die voor sulfiet.” Als reacties op genoemde

Optima farma

OF 3 2013.indd 13

stoffen geen intoleranties zijn, wat dan wel? “Ze vallen onder een derde categorie overgevoeligheden: aversies. Dit betekent dat er geen lichamelijke grond is waarop een stof slecht wordt verdragen. Is het dus psychisch? Ja, zij het dat iemand zich van zijn aversie niet bewust hoeft te zijn.” Eiwitallergie En hoe zit het met eiwitallergie? “Bijna alle allergieën zijn eiwitallergieën. Zelfs pollen bevatten suikereiwitten, aldus De Monchy. “Eiwitallergie is geen handige term, je bent nooit allergisch voor eiwitten in het alge-

meen, maar voor een specifieke soort. Je hoeft dus ook niet alle eiwitten te vermijden, zoals mensen wel eens denken. Maar het is wél belangrijk te weten welke soort je hebt.” Er bestaat allergie voor onder meer kippenei-eiwit, soja-eiwit en eiwitten in pinda’s, vis en schaaldieren. Een bijzondere groep zijn de stoffen die vooral maagdarmklachten geven, zoals gluten (glutenintolerantie ofwel coeliakie is een combinatie van een allergie en een autoimmuunziekte) en melksuiker (lactose). Moeten mensen met een overgevoeligheid voor lactose of gluten deze stoffen vermijden? Tot op zekere hoogte, aldus De Monchy. “Minder dan 10 mg gluten per dag is waarschijnlijk veilig. Bij lactose ligt de grenswaarde veel hoger, omdat het geen immuunreactie is: rond de één of enkele grammen. Bij intolerante patiënten geeft 25 gram of meer lactose zéker een reactie.” Boodschap De Monchy wil huisartsen en het apotheekteam graag een boodschap meegeven: dat het belangrijk is om de klachten waarmee de patiënt komt, goed te omschrijven en vast te leggen. “Dit helpt ons specialisten te bepalen om welke soort overgevoeligheid het gaat. De klachten die de patiënt omschrijft en die de arts of apotheker ziet, worden vaak niet vastgelegd en daardoor weer vergeten, zelfs door de patiënt zelf. Goede informatie, inclusief foto’s, kan de allergoloog helpen bij het testen en het vaststellen van beleid.” Dit geldt zeker ook voor bijwerkingen van geneesmiddelen. “De patiënt spreekt dan al gauw van allergie. Maar dat is alleen het geval als de reactie niet te herleiden is tot het farmacologische effect, dus niet te verwachten valt bij dit geneesmiddel. Het betreft dan inderdaad een allergie of intolerantie. Het kan zich bijvoorbeeld uiten in astmatische symptomen. Het middel in kwestie moet dan verder vermeden worden; een reden om dit goed vast te leggen.”l

13

27-02-13 12:19

Een geïrriteerde huid is niet altijd een allergie Meer dan 50% van de mensen heeft een gevoelige huid

Arwen Kleyngeld

D

In de apotheek komen geregeld mensen met een geïrriteerde huid om advies doss i e r vragen. Ze denken zelf snel aan allergie voor huidverzorgingsproducten. Maar dat hoeft lang niet altijd zo te zijn. Arts en onderzoeker Jetske Ultee, gespecialiseerd in cosmetica en huidverzorging, legt uit hoe je patiënten goed zou kunnen adviseren. Er zijn verschillende oorzaken van huidirritatie, zegt Ultee. “Soms is een allergie voor cosmetica de oorzaak. Het kan ook zijn dat iemand helemaal niet allergisch is, maar te veel en te veel verschillende soorten cosmetica gebruikt. En bij anderen is de huid extreem gevoelig.” Echte allergie voor cosmetica komt bij 10% van de bevolking voor, is uit onderzoek gebleken. Bij een allergische reactie is altijd het afweersysteem betrokken. Dat afweersysteem reageert op een stofje dat bij anderen geen problemen veroorzaakt. Een allergie

14

OF 3 2013.indd 14

Optima farma

27-02-13 12:19

Dossier kan plotseling ontstaan, ook na jarenlang gebruik van een middel. Een dermatoloog kan met een eenvoudige test ontdekken voor welke stof iemand precies allergisch is. Door die stof te vermijden, is het probleem opgelost. Gevoelige huid Heel veel mensen hebben dus geen echte allergie. Hun huid reageert gevoelig op cosmetica. “Naar schatting heeft meer dan 50% van de mensen een gevoelige huid”, zegt Ultee. “Dan is er niets mis met het afweersysteem. Het verschil tussen een allergie en een geïrriteerde huid is soms lastig met het oog te zien, maar bij een allergie zijn er vaak ook kleine bultjes en jeukt de huid. Het komt meestal ook iets sneller opzetten dan irritatie. Een geïrriteerde huid kan verschillende oorzaken hebben. De eerste mogelijke oorzaak is rosacea, een aandoening waar vooral blanke vrouwen van boven de dertig jaar last van hebben. Kenmerken zijn een gezicht dat snel rood wordt, couperose (zichtbare rode haarvaatjes op de huid), vaak een brandende en prikkelende huid en gevoelige ogen. “Een andere oorzaak kan irritatie door verkeerd gebruik van cosmetica zijn óf door gebruik van verkeerde cosmetica. Als je lange tijd te veel verschillende producten smeert, of je gebruikt producten met agressieve ingrediënten, dan kan de huid geïrriteerd raken. De belangrijkste functie van de huid is dat die een barrière vormt tussen je lichaam en de buitenwereld. Verkeerde producten beschadigen die barrièrefunctie. Het gevolg: een vatbare huid, met rode plekjes en vlekjes, die bovendien sneller veroudert. De laatste oorzaak van irritatie is gewoon een hoogsensitieve huid. Mensen die hier last van hebben, krijgen bij het minste of geringste een rode schrale huid. Een droge huid maakt de kans op irritatie ook groter.” De Nederlandse vrouw gebruikt gemid-

betekent niet dat je helemaal moet afzien van het gebruik van cosmetica. Door rust te brengen in het verzorgingsritueel, is er vaak een heleboel te herstellen.” De rust terugbrengen Als de oorzaak van de huidirritatie bekend is, kan je stap voor stap proberen de rust in de huid terug te krijgen. Ultee: “Het is belangrijk om de barrièrefunctie van de huid te herstellen. Kijk goed naar de producten die iemand op de huid smeert. Met een gevoelige huid moet je natuurlijk

De Nederlandse vrouw gebruikt gemiddeld negen tot twaalf verzorgingsproducten per dag deld negen tot twaalf verzorgingsproducten per dag. “Logisch dat we massaal lijden aan een gevoelige en snel geïrriteerde huid”, vindt Ultee. “Ik ontmoet dagelijks mensen die zich geen raad meer weten met hun huid. Die durven helemaal niets meer te smeren. Maar een gevoelige huid

Optima farma

OF 3 2013.indd 15

extra voorzichtig zijn, zo min mogelijk cosmetica gebruiken met zo min mogelijk ingrediënten. Irriterende ingrediënten moet je zo veel mogelijk uit de weg gaan, zoals parfum, sodium lauryl sulfaat en gedenatureerde alcohol.” Cetomacrogol of lanette crème met 20% vaseline zijn goede

crèmes om een geïrriteerde, droge huid te kalmeren. ‘Plantaardig en natuurlijk’ Op verpakkingen staan vaak termen als ‘hypo-allergeen’, ‘dermatologisch getest’, ‘plantaardig’ of ‘natuurlijk’. Volgens Ultee betekent dat niet dat het milde producten zijn. “Hypo-allergene producten geven over het algemeen wat minder irritatie, maar het is zeker geen garantie. Er is ook geen controle op de toekenning van deze term aan producten. Dermatologisch getest betekent alleen dat het product is getest. Over het aantal geteste proefpersonen en de uitkomst van die test weet je niets. ‘Plantaardig’ of ‘natuurlijk’ betekent ook niet dat het product mild is. Er zijn prima natuurlijke stoffen, maar er zijn zeker ook ingrediënten die je liever in de natuur laat… Een aantal plantaardige stoffen zijn zelfs beruchte allergie-uitlokkers: tea tree, lavendel, mint. “Het zijn maar een paar voorbeelden van stoffen met een natuurlijk imago die bij veel mensen problemen veroorzaken. Veel dermatologen adviseren bij mensen met allergieën of een zeer gevoelige huid juist het gebruik van plantaardige producten te vermijden.”

15

27-02-13 12:19

Kijk ook goed naar de houdbaarheid van producten. “Cosmetica is vaak veel minder lang houdbaar dan gedacht”, aldus Ultee. “Over het algemeen kun je stellen dat moisturizers, foundation en toners na opening maximaal twaalf maanden houdbaar zijn. Zit het product in een potje of is het op plantaardige basis, houd dan voor de zekerheid zes maanden aan. Producten in potjes hebben een kortere houdbaarheid dan producten in dispensers en producten met minerale oliën hebben over het algemeen een langere houdbaarheid dan producten met plantaardige oliën. Producten op waterbasis, dus waarbij water als eerste genoemd staat, bederven sneller dan producten op oliebasis.” Proberen Ultee raadt mensen met een gevoelige huid aan om producten eerst te testen op de binnenkant van de elleboog. “Vraag om samples als je last hebt van een gevoelige huid. Test producten één voor één en wacht een paar weken voor je iets nieuws probeert. Een mythe die de ronde doet, is dat irritatie geen probleem is, omdat de huid moet wennen aan een nieuw product. Dat is een fabel. Het is zeker niet de bedoeling dat je huid eerst verslechtert. Alleen bij het gebruik van producten met ingrediënten als glycolzuur of vitamine A-zuur moet je huid wennen. Over het algemeen zijn dit producten die alleen op recept verkrijgbaar zijn.” Huidverzorging De beste manier waarop mensen volgens Ultee hun huid kunnen verzorgen is ’s ochtends reinigen met lauw water en ’s avonds met een milde reiniger. “Vervolgens een vochtinbrengende crème met zo weinig mogelijk irriterende ingrediënten aanbrengen. Serums, maskers peelings, scrubs en andere producten heeft de huid niet nodig. Laat de huid zo veel mogelijk met rust, daar vaart ze wel bij. De huid kan ook geïrriteerd raken van ouderwetse zeep of badschuim, scrubs, stoombaden en wisseldouches.” Hoe droger de huid is, hoe vetter de crème zou moeten zijn. Bij een nattend eczeem is het verstandig om een crème op waterbasis te smeren, water droogt de huid uit. Cremor lanette of cremor cetomacrogol zijn hiervoor geschikt. Bij een droge huid is het juist verstandig om te smeren met een crème op oliebasis, die de droogheid tegengaat.

16

OF 3 2013.indd 16

Te mijden en aan te raden ingrediënten Irriterend: Veel producten bevatten stoffen die irriterend kunnen werken. Hieronder vind je de lijst met ingrediënten waarvan bewezen is dat ze irriterend kunnen werken op de huid en waar veel mensen last van hebben: ● Parfum ● Alle soorten alcohol (tenzij helemaal onderaan de ingrediëntenlijst en behalve die met de toevoeging cetyl, stearyl, cetearyl en lanolin) ● Balsam of Peru ● Bergamot ● Cinnamic acid ● Mintachtige stoffen ● Eucalyptus ● Kamfer ● Citrusachtige stoffen ● Lavendel ● Geranium ● Methylisothiazolinone ● Tea tree olie ● Witch hazel ● Ylang ylang ● Oxybenzone ● PABA ● Propylene glycol ● Sodium lauryl sulfaat ● Methyl nicotinate ● Synthetische kleurstoffen ● Aceton Door op de ingrediëntenlijst van een product te kijken kun je zelf checken welke producten stoffen bevatten die kunnen irriteren. Het is altijd van belang om deze stoffen te vermijden. Goede ingrediënten: In cosmetica zitten ook stoffen die juist wel iets goeds doen voor de geïrriteerde huid: ● Dimethicone, cyclomethicone, glycerine, hyaluronzuur, collageen, petrolatum, minerale oliën, plantaardige oliën, lanolin, sodium PCA en urea zijn hydraterend. ● Niacinamide (vitamine B3), panthenol (vitamine B5), ceramiden, cholesterol en cetyl stearate herstellen het beschermende laagje van de huid. ● Allantoïne, glycyrrhiza glabra, beta glucan, groene thee, grapeseed, ginko biloba, bisabolol en niacinamide werken kalmerend. Antioxidanten zijn ook heel goed voor de huid, vooral vitamine C (ascorbic acid), liefst gecombineerd met een andere antioxidant zoals vitamine E (tocopherol). Tot slot zijn er goede ingrediënten die je echter toch beter kunt vermijden bij huidirritatie. Glycolic acid (glycolzuur), lactic acid (melkzuur), salicylzuur en retinol stimuleren de celvernieuwing, maar zijn minder geschikt voor de geïrriteerde huid.

Optima farma

27-02-13 12:19

Het vak

Farmakundigen waaieren uit Van apotheek tot automatisering

Twaalf jaar geleden ging de hbo-opleiding Farmakunde van start. Wat is het verschil tussen een farmakundige en een farmaceutisch consulent? En waar komen farmakundigen zoal terecht? Froukje Wattel

“De opleiding Farmakunde is in overleg met de KNMP opgezet”, vertelt Ellen Leijten, lid van het managementteam Farmakunde en van huis uit apotheker. “Het werkveld zag ruimte tussen de universitair opgeleide apotheker en de mbo-opgeleide apothekersassistent. Hbo Farmakunde is een bredere opleiding dan Farmaceutisch Consulent. Farmakundigen krijgen tijdens hun opleiding vakken zoals kwaliteitsmanagement, farmacologie, gezondheidsvoorlichting,

bedrijfsvoering en projectmanagement, terwijl de farmaceutisch consulent zich vooral richt op farmaceutische patiëntenzorg (FPZ). Farmakundigen zijn vooral heel goede projectmanagers met kennis van het farmaceutisch werkveld”, aldus Leijten. Veel mogelijkheden De bijna vierhonderd afgestudeerde farmakundigen komen deels in de openbare apotheek terecht. Maar je vindt ze ook op andere plekken, bij de farmaceutische industrie of groothandel, ziekenhuisapotheken, op hoofdkantoren van ketens of bij beroeps- of patiëntenorganisaties. “Ze werken daar als coördinator kwaliteitszorg, projectmedewerker FPZ of productmanager”, zegt Leijten. “En een deel gaat in de automatiseringswereld aan de slag, bijvoorbeeld bij bedrijven die apotheeksystemen ontwikkelen en verkopen.” De opleiding Farmakunde wordt alleen aan de Hogeschool Utrecht gegeven en duurt vier jaar. Een derde van

de studenten heeft de mbo-opleiding apothekersassistent gevolgd, de rest komt van de havo. Bij de opleiding horen drie stages, waaronder een beroepsvoorbereidende stage van 19 weken. De opleiding De student volgt colleges in onder meer: • Farmacologie: geneesmiddelen- gebruik van patiënten(groepen), werking van het menselijk lichaam; ontwikkeling van voorlichtingsmateriaal • Kennis van het werkveld • Organisatie van gezondheidszorg: communicatie, preventie, wetgeving en kostenbeheersing • Projectmanagement • Bedrijfsvoering • Gezondheidsvoorlichting • Kwaliteitsmanagement Afgestudeerden mogen zich farmakundige en Bachelor of Health noemen. www.bachelors.hu.nl

Kersverse farmakundige Vivian Zanders (28) Vivian besloot na een half jaar werken als apothekersassistent de Farmakundeopleiding te volgen. “Ik wilde meer doorgroeimogelijkheden. Ik ben blij dat ik deze opleiding gevolgd heb, het was praktijkgericht onderwijs met veel nadruk op projectmatig werken. Ik werk sinds juni 2012 als trainee bij Z-Index, een dochter van de KNMP. Deze intermediair in zorginformatie verzamelt, koppelt en verspreidt gegevens van zorgproducten via de G-Standaard (voorheen KNMP Geneesmiddelendatabank). Deze gegevens ondersteunen het voorschrijven, afleveren, bestellen, declareren en vergoeden van zorgproducten. Alle apotheken, huisartsen, ziekenhuizen en zorgverzekeraars maken gebruiken van de G-Standaard, maar ook zorgverzekeraars. Ik doe veel projecten en het is de bedoeling dat ik in twee jaar doorgroei naar productmanager of consultant. De opleiding geeft je dus meer keuze voor je toekomst, want je kunt werken bij de overheid, zorgverzekeraars, in de medische of farmaceutische wereld of bij andere bedrijven in de zorg.”

Optima farma

OF 3 2013.indd 17

17

27-02-13 12:19

Zaterdag 20 april 2013

O p ti ma Far ma

Beatrix Theater, Jaarbeurs Utrecht

CONGrES

Meld je nu online aan

InfectIezIekten www.optimafarma.nl OF 3 2013.indd 18 Optima Farma Congres 2013.indd 1

27-02-13 26-02-13 12:19 08:48

13 08:48

?

Update

Wat weet jij over allergie? Test nu je kennis

wrijven, slaapkamerramen gesloten houden. b Het huis goed luchten, niet zelf grasmaaien, vakanties aan zee i.p.v. in binnenland. c Rekening houden met pollenberich- ten, alleen in de namiddag naar buiten. d Veel water drinken, genoeg ventileren, regelmatig stofzuigen.

onvoldoende effect had. b Nee. Je mag het maar kort gebrui ken, wat geen zin heeft bij allergische rinitis. c Ja. Bij een verstopte neus. Aan het begin van een kuur met een antihistaminicum. d Nee. Het helpt niet bij allergische rinitis, alleen bij verkoudheid.

2 Wanneer weet je vrijwel zeker dat het niet gaat om een verkoudheid? a Als de klant ook last heeft van hoofdpijn. b Als het gaat om terugkerende klachten. c Als jeuk aan de neus één van de verschijnselen is. d Als het droog, zonnig, warm weer is, met wind.

6 Bij welke klachten zou je cetirizine tabletten adviseren? a Jeuk, kriebelhoest, verstopte neus, oogklachten. b Jeuk, niezen, loopneus, oogklachten. c Niezen, kriebelhoest, loopneus, hoofdpijn. d Oogklachten, jeuk aan oren en gehemelte, verstopte neus.

3 Hoe gebruik je azelastine neusspray? a Indien nodig 1x sprayen in beide neusgaten. b Eerste week 2x daags, 2x sprayen. Daarna 1x daags, 1x sprayen in beide neusgaten. c 1x daags, 2x sprayen in beide neusgaten. d 2x daags, 1x sprayen in beide neusgaten.

7 Waarom is cromoglicinezuur neus spray tweede keus bij hooikoorts? a Omdat je het 4 tot 6 maal daags moet gebruiken. b Omdat het minder goed werkt dan tabletten met cetirizine of loratadine. c Omdat het niet mag worden gebruikt bij zwangerschap. d Omdat het niet geschikt is voor kinderen onder de 12 jaar.

10 Wat kan de klant zelf doen om contact met huisstofmijt te vermijden? a Goed stofzuigen, regelmatig het huis luchten, synthetische knuffels. b Geen tapijt of kleedjes, geen dikke gordijnen, regelmatig met sop schoonmaken. c Goed stofzuigen, beddengoed elke twee weken boven de 60°C wassen. d Geen wollen maar een donzen dekbed, allergeendichte matrashoezen.

4 Wanneer verwijs je naar de huisarts? a Bij vermoeidheid, hoofdpijn en kinderen tot 12 jaar. b Bij rode ogen, bij zwangerschap of als zelfzorgmiddelen niet helpen. c Bij benauwdheid, geïnfecteerde ogen, aanhoudende hoofdpijn. d Bij oorpijn, langdurig verstopte neus en overgevoeligheid voor geurstoffen.

8 Hoe snel zou het effect van een oraal antihistaminicum merkbaar moeten zijn? a Meestal na 1 à 2 dagen gebruik. b 15 minuten tot een half uur na toediening. c Binnen een week na het eerste gebruik. d Binnen enkele uren na toediening.

5 Wat kan de klant zelf doen om de verschijnselen van hooikoorts te beperken? a Een zonnebril dragen, niet in de ogen

9 a

1 Wat zijn typische verschijnselen van allergische rinitis veroorzaakt door huisstofmijt of huisdieren? a Niezen, loopneus, verstopte neus. b Niezen, loopneus, jeukende ogen. c Loopneus, kriebelhoest, keelklachten. d Niezen, loopneus, kriebelhoest.

Optima farma

OF 3 2013.indd 19

Zijn er gevallen waarin je xylometa- zoline neusspray adviseert bij allergische rinitis? Ja. Als het eerste-keuzemiddel niet of

Benieuwd of je de antwoorden goed hebt? Ga naar: www.optimafarma.nl Voor meer en uitgebreidere kennistesten kijk op www.kennistest.knmp.nl. Inloggegevens zijn kosteloos beschikbaar voor alle openbare apotheken door samenwerking van KNMP en SBA. De apotheker (of degene die verantwoordelijk is voor de nascholing in de apotheek) kan de beheerinloggegevens van de apotheek opvragen via: [email protected]. Vanuit het beheeraccount kan de apotheker persoonlijke inloggegevens aanmaken voor alle assistenten. KennisTesten zijn korte online nascholingen voor apothekersassistenten. Er zijn 24 KennisTesten, deze zijn door SANA geaccrediteerd voor nascholingspunten.

19

27-02-13 12:19

Omdat veel kinderen collega’s hebben in plaats van klasgenoten.

Help mee kinderarbeid te stoppen. Ga naar unicef.nl

Stopper FC 210 x 20 297 mm.indd 1 OF 3 2013.indd

16-02-12 12:19 11:54 27-02-13

12 11:54

Verenigingsnieuws

O p ti ma Far ma Zaterdag 20 O p ti m a Fa r m a

CO NG rE S

Optima Farma Congres 2013

Optima Farma Voor vragen over je beroep of de vereniging Optima Farma kun je contact opnemen met Margo Briejer, ambtelijk secretaris. KNMP – Optima Farma t.a.v. Margo Briejer Postbus 13166 2500 ED Den Haag telefoon: 070 373 72 15 e-mail: [email protected]

Agenda Zaterdag 23 maart VAZ Symposium 'Infecties in Ziekenhuizen' Locatie: Unie te Culemborg Meer informatie zie: www.vaz-org.nl Zaterdag 20 april Optima Farma Congres 'Infectieziekten' Locatie: Jaarbeurs te Utrecht Meer informatie: www.optimafarma.nl

Optima farma

OF 3 2013.indd 21

Het Optima Farma Congres is dit jaar voor het eerst in het voorjaar, namelijk op zaterdag 20 april. De reden hiervoor is dat in het najaar, tijdens het KNMP Congres, ook al een Apotheek Praktijkdag wordt georganiseerd, op woensdag 9 oktober. Het Optima Farma Congres staat dit jaar in het teken van infectieziekten. Het programma is zeer gevarieerd met onder meer antibioticabeleid in de praktijk, hiv-medicatie, reizigersvaccinaties, tekenbeten, maar ook de dilemma’s waarmee je aan de apotheekbalie te maken kunt krijgen. Er zijn twee plenaire lezingen en verder heb je, in de ochtend en middag, keuze uit acht parallelsessies. Het volledige programma en het aanmeldingsformulier voor het congres kun je vinden op onze website www.optimafarma.nl.

VAZ symposium Wil je een leuke, leerzame en ontspannende middag, schrijf je dan in voor het VAZ-symposium ‘Infecties in Ziekenhuizen ’op zaterdag 23 maart 2013. Dit jaarlijkse symposium van de VAZ wordt voor de eerste keer gehouden bij de Unie te Culemborg. Het symposium start om 13.30 uur en heeft een wetenschappelijk, een algemeen en een ontspannend deel. In het wetenschappelijk deel zullen een intensivist en een microbioloog de oorzaak en behandeling van infecties in ziekenhuizen bespreken. In het algemene deel wordt kort uitleg gegeven over de herstructurering van onze vakvereniging en worden onze nieuwe naam, logo en website onthuld door zangeres (en apothekersassistent) Floortje Smit, bekend van ‘The Voice of Holland’. Zij zal tevens een spetterend optreden verzorgen. Het definitieve programma en het inschrijfformulier staan op de website van de VAZ www.vaz-org.nl.

april 2013

Beatrix Thea ter, Jaarbeurs Ut recht Noteer 20 april alvast in je agend a!

In f e c t Ie z Ie

kten

Kwaliteitsregisters Apothekersassistenten Loop jij al tijden rond met het idee om je in te schrijven bij het Kwaliteitsregister Apothekersassistenten Openbare Farmacie (KAOF) of het Kwaliteitsregister Apothekers Assistenten (KAA) en kom je er niet aan toe omdat je jouw diploma nog moet waarmerken? Kom dan tijdens het Optima Farma Congres langs bij de stand van KAOF waar je, tijdens de pauzes, je diploma kosteloos door de KABIZ kunt laten waarmerken. Je neemt mee: 1) het originele diploma, 2) een kopie van het diploma, 3) een geldig ID-bewijs (paspoort of rijbewijs) 4) het inschrijfformulier dat je hebt ontvangen nadat je je hebt aangemeld via de website van KAOF www.kaof.nl of KABIZ www.kabiz.nl . Voor verwerking van deze gegevens dien je rekening te houden met eventuele feestdagen, dus doe dit tijdig. Ook kan je op woensdagmiddagen bij de KABIZ, tussen 13.30 en 15.30 uur en op donderdagochtenden tussen 10.30 en 12.30, langskomen op het kantoor aan de Catharijnesingel 73 te Utrecht voor het waarmerken van je diploma.

21

27-02-13 12:19

l

M V A

KO Ch

OF 3 210x297mm 2013.indd 22 DVN donateurs 01-2012.indd 1

27-02-13 13:36 12:19 15-02-12

12 13:36

lOVE IT...

MET AL JE VRIENDEN IN ACTIE KOMEN

KOM OOK IN ACTIE ChECK fIghTCANCEr.Nl

OF 3 2013.indd 23

27-02-13 12:19

OF 3 2013.indd 24

27-02-13 12:19