Exposure vanuit optieposities

Exposure vanuit optieposities ABN AMRO is continue bezig haar dienstverlening op het

van de exposure voor u betekent, worden eerst enkele

gebied van beleggen te verbeteren. Eén van die verbe-

begrippen uitgelegd. Daarna volgt een uitgebreid voorbeeld

teringen betreft de vaststelling van de zogenaamde exposure

van een exposure in opties met een vergelijkbare aandelen-

(blootstelling) die voortvloeit uit optieposities. Door het

positie gevolgd door de uitleg van een aantal verschillende

vaststellen van de exposure worden de risico’s in uw porte-

situaties van exposureverhogende en –verlagende optie-

feuille meer inzichtelijk gemaakt. Vanaf de 2e helft van juni

posities vergezeld van voorbeeldberekeningen. Vervolgens

2009 zal de exposure zichtbaar zijn in de portefeuilleanalyse

wordt een voorbeeld gegeven van een portefeuilleanalyse.

via Internet Bankieren. Vanaf juli 2009 ziet u de exposure

Tot slot is er een lijst met antwoorden geformuleerd op

van uw portefeuille op uw periodieke rapportage.

vragen die u zou kunnen hebben naar aanleiding van de

Om u meer inzicht te geven wat de introductie van het tonen

introductie van exposure.

BEGRIPPEN Exposure Exposure geeft weer hoe uw portefeuille blootgesteld is aan veranderingen in de markt. De exposurewaarde doet dienst als een soort risicograadmeter om te kunnen beoordelen of uw portefeuille in lijn is met het bijbehorende risicoprofiel. De exposurewaarde is gelijk aan de economische waarde van de portefeuille plus of min de exposure die voortvloeit uit optieposities. De verlaagde of verhoogde exposure ten gevolge van optieposities is gebaseerd op de delta van een optie. Hierbij wordt een optiepositie met gebruikmaking van de delta omgerekend naar een theoretische hoeveelheid onderliggende waarde. Deze wordt voor de risicobeoordeling bijgeteld of afgetrokken als er respectievelijk geen of wel een relevante dekking aanwezig is in de portefeuille. Dekking kan aanwezig zijn in de vorm van de onderliggende waarde en/of optieposities met dezelfde onderliggende waarde. De exposure berekeningen vinden plaats per onderliggende waarde en de bijbehorende optieposities. In de situatie dat de berekening tot een negatieve uitkomst leidt, wordt als exposurewaarde voor de betreffende onderliggende waarde dezelfde waarde gehanteerd maar dan positief (absolute waarde). Dit omdat een exposurewaarde de blootstelling ten aanzien van de markt weergeeft, ongeacht of die veranderingen in de markt positief of negatief zijn. De exposure van uw totale portefeuille wordt vervolgens bepaald door de hierboven berekende exposure per onderliggende waarde op te tellen. Valutaopties kunnen niet aan een specifieke vermogenscategorie worden toegekend en worden daarom niet meegenomen in de portefeuilleanalyse. De delta van een optie De delta geeft de relatieve verandering in de optie-

premie weer als gevolg van een verandering in de koers van de onderliggende waarde. De delta van een calloptie ligt tussen 0 en 1. De delta van een putoptie ligt tussen -1 en 0. De delta is geen constante, maar is afhankelijk van de koers van de onderliggende waarde, de looptijd, het dividend, de rente en de volatiliteit en wordt berekend door middel van een vaste formule. In het algemeen kan men stellen dat de delta bij een at-the-money optie ongeveer (+/-) 0,5 is. Bij een ver in-the-money optie benadert de delta (+ of -) 1 en bij een ver out-of-the-money optie benadert deze 0 (nul). At-the-money: De koers van de onderliggende waarde is nagenoeg gelijk aan de uitoefenprijs van de optie. In-the-money: In het geval van een calloptie is de uitoefenprijs veel lager dan de koers van de onderliggende waarde. In het geval van een putoptie is de uitoefenprijs veel hoger dan de koers van de onderliggende waarde. In beide gevallen heeft de optie (veel) intrinsieke waarde. Out-of-the-money: In het geval van een calloptie is de uitoefenprijs veel hoger dan de koers van de onderliggende waarde. In het geval van een putoptie is de uitoefenprijs veel lager dan de koers van de onderliggende waarde. In beide gevallen heeft de optie geen intrinsieke waarde. Hefboomwerking De hefboomwerking betekent dat de winst of het verlies procentueel groot is in verhouding tot de investering of tot verhouding van een rechtstreekse investering in de onderliggende waarde. Met relatief kleine bedragen kan er een grote exposure ontstaan. Vermogenscategorie ABN AMRO hanteert de volgende vermogenscategorieën: aandelen, obligaties, onroerend goed en liquiditeiten.

▼

Onderliggende waarde Het instrument waar de optie betrekking op heeft, bijvoorbeeld een aandeel of een index. Deel A Beleggersprofiel, Risicoprofiel In het kader van de eind 2007 ingevoerde Europese regelgeving, werkt ABN AMRO met een tweetal vragenlijsten, waarmee de risicohouding en de kennis en ervaring wordt bepaald. Voor elke beleggingsportefeuille kunt u uw risicohouding invullen met behulp van de bijbehorende vragenlijst, deel A van het beleggersprofiel. Op basis van uw beleggingsdoelstelling, risicohouding en financiële situatie, wordt daarmee uw risicoprofiel bepaald. ABN AMRO heeft 6 risicoprofielen variërend van zeer defensief (weinig risicovol) tot zeer offensief (veel risico). Bij elk risicoprofiel hoort een portefeuillemodel, waarbij onze aanbevolen verdeling van het

belegde vermogen over aandelen, obligaties, onroerend goed en liquiditeiten gehanteerd wordt. Door de introductie van de berekening van de exposurewaarde kan het voorkomen dat uw vermogenscategorieverdeling verandert en dat u in uw portefeuilleanalyses hiervan melding kunt krijgen dat u onder- of overwogen bent in één of meerdere vermogenscategorieën. Geschiktheidtoets De geschiktheid binnen uw risicoprofiel van een effectenorder opgegeven via uw beleggingsadviseur of de Beleggingsadvieslijn wordt getoetst op basis van het door u gekozen risicoprofiel. Hierbij wordt u vooraf gewaarschuwd indien de opgegeven order niet binnen uw risicoprofiel past. Dit geldt niet voor orders opgegeven via de directe kanalen (Internet en Beleggingsorderlijn).

VOORBEELD EXPOSURE De exposurewaarde (zie legenda) wordt volgens de volgende formule berekend:

sche waarde naar EUR 9.000,- en is er een verlies van EUR 1.000,-.

Exposure = aantal contracten x contractgrootte x koers onderliggende waarde x delta van de optieserie

Situatie met opties in depot 2 gekochte call optiecontracten op de aandelen ABC met een uitoefenprijs van EUR 100,-. Delta van deze optie is 0,5 en de optiepremie is EUR 10,-. In dit geval is de koerswaarde (economische waarde) EUR 2.000,- (200 x 10) De berekende exposurewaarde = 2 x 100 x 100 x 0,5 = EUR 10.000,-. Bij een daling van 10% in de koers van het aandeel ABC zakt de koers met EUR 10,-. De delta geeft aan in welke mate de optiepremie mee beweegt in relatie tot deze koersmutatie van de onderliggende waarde. In dit geval is de delta 0,5 hetgeen betekent dat de optiepremie in dit geval met EUR 5,- zakt. Aangezien er hierbij sprake is van 2 optiecontracten is het verlies op de betreffende positie eveneens EUR 1.000,-.

Hieronder treft u een praktisch voorbeeld aan van een optiepositie en een aandelenpositie met een vergelijkbare exposure. Hierbij is inzichtelijk dat bij verandering van de marktomstandigheden de financiële gevolgen voor de twee verschillende posities met een zelfde exposurewaarde vergelijkbaar zijn. Situatie met aandelen in depot 100 stuks aandelen ABC met een koers van EUR 100,-. In dit geval is de koerswaarde (economische waarde) EUR 10.000,-. De koerswaarde is voor aandelen tevens de exposurewaarde en dus EUR 10.000,-. Bij een daling van 10% in de koers zakt de economi-

▼

VOORBEELDEN VAN EXPOSURE TOE- EN AFNAME Over het algemeen is de inname van een optiepositie exposureverhogend. Er zijn echter een aantal situaties waarbij de optiepositie exposureverlagend is.

Hieronder treft u een overzicht aan van een aantal verschillende situaties met daarbij aangegeven of de positie exposureverhogend dan wel exposureverlagend is.

Positie

Gevolg exposure van de optiepositie

Gekochte call zonder onderliggende waarde in depot

Verhogend

Gekochte put zonder onderliggende waarde in depot

Verhogend

Geschreven call zonder onderliggende waarde in depot

Verhogend

Geschreven put zonder onderliggende waarde in depot

Verhogend

Gekochte call met onderliggende waarde in depot

Verhogend

Gekochte put met onderliggende waarde in depot

Verlagend

Geschreven call met onderliggende waarde in depot

Verlagend

Geschreven put met onderliggende waarde in depot

Verhogend

Gekochte call en gekochte put (gekochte straddle of strangle)

Verhogend, maar beperkt door tweede optiepositie

Geschreven call en geschreven put (geschreven straddle of strangle)


Gekochte call en geschreven put (synthetisch aandeel)

Beide verhogend

Geschreven call en gekochte put (verkocht synthetisch aandeel)

Beide verhogend

Gekochte call en geschreven call (spread)


Gekochte put en geschreven put (spread)


Hieronder worden een aantal van de bovenstaande situaties gedetailleerd uitgewerkt in rekenvoorbeelden.

VOORBEELDEN VAN EXPOSUREBEREKENINGEN Voor de onderstaande voorbeelden wordt uitgegaan van de

wordt de regel toegepast dat wanneer de berekening per

volgende uitgangssituatie:

onderliggende waarde tot een negatieve waarde leidt dat

- Aandeel (onderliggende waarde) met huidige koers van

dan als exposurewaarde deze waarde als een positieve

EUR 20,-.

waarde wordt gehanteerd (absolute waarde).

- Optiecontracten met de standaard contractgrootte van 100. Bij de voorbeelden is tevens aangegeven wat de conse-

3) Een gekochte put met de aandelen in portefeuille

quenties voor de exposure van uw portefeuille zijn.

Aandelen

: 500 stuks

Optieserie

: Uitoefenprijs EUR 19,-, Delta –0,4

1) Een gekochte call zonder de aandelen in portefeuille

Positie

: 5 gekochte contracten

Optieserie

: Uitoefenprijs EUR 19,-, Delta 0,6

Exposure aandelen

: 500 x 20 = EUR 10.000,-

Positie


Exposure optieserie : 5 x 100 x 20 x –0,4 = –EUR 4.000,-

Exposure

: 5 x 100 x 20 x 0,6 = EUR 6.000,-

Vanwege de dekking in de portefeuille is de optiepositie in

Aangezien er geen dekking in de portefeuille aanwezig is,

dit geval exposureverlagend. De exposure van deze posities

is deze optiepositie EUR 6.000,- exposureverhogend.

voor de portefeuille is 10.000 – 4.000 = EUR 6.000,-.

2) Een gekochte put zonder de aandelen in portefeuille

4) Een geschreven put zonder de aandelen in portefeuille

Optieserie


Optieserie


Positie


Positie

: 5 geschreven contracten

Exposure

: 5 x 100 x 20 x –0,4 = –EUR 4.000,-

Exposure

: –5 x 100 x 20 x –0,4 = EUR 4.000,-



is deze optiepositie EUR 4.000,- exposureverhogend. Hierbij

is deze optiepositie EUR 4000,- exposureverhogend.

▼

5) Een geschreven call zonder de aandelen in portefeuille

8) Een geschreven put en een gekochte call, een zogenaamd

Optieserie


synthetisch aandeel

Positie


Optieserie call


Exposure

: –5 x 100 x 20 x 0,6 = –EUR 6.000,-

Positie call


Aangezien er geen dekking in de portefeuille aanwezig is, is

Optieserie put


deze optiepositie EUR 6.000,- exposureverhogend. Hierbij

Positie put


wordt de regel toegepast dat wanneer de berekening per

Exposure call

: 5 x 100 x 20 x 0,6 = EUR 6.000,-

onderliggende waarde tot een negatieve waarde leidt dat

Exposure put

: –5 x 100 x 20 x –0,4 = EUR 4.000,-

dan als exposurewaarde deze waarde als een positieve

Aangezien de posities elkaar hier qua exposure versterken,

waarde wordt gehanteerd (absolute waarde).

wordt de totale exposure van deze posities voor de portefeuille 6.000 + 4.000 = EUR 10.000,-.

6) Een geschreven call met de aandelen in portefeuille Aandelen

: 500 stuks

9)Een geschreven call met een niet overeenkomend aantal

Optieserie


aandelen in portefeuille

Positie


Aandelen

: 600 stuks

Exposure aandelen

: 500 x 20 = EUR 10.000,-

Optieserie


Exposure optieserie : –5 x 100 x 20 x 0,6 = –EUR 6.000,-

Positie


Vanwege de dekking in de portefeuille is de optiepositie in

Hierbij is het deel van de optiepositie dat overeenkomt met

dit geval exposureverlagend. De exposure van deze posities

het aantal aandelen in portefeuille exposureverlagend:

voor de portefeuille is 10.000 – 6.000 = EUR 4.000,-.

Exposure aandelen

: 600 x 20 = EUR 12.000,-

Exposure optieserie : –6 x 100 x 20 x 0,6 = –EUR 7.200,7) Een gekochte call met lagere uitoefenprijs (L) en een

De exposure voor de portefeuille is voor dit deel

geschreven call met hogere uitoefenprijs (H), een

12.000 – 7.200 = EUR 4.800,-.

zogenaamde price-spread Optieserie call(L)


Voor de rest van de optiepositie wordt de exposure op

Positie call(L)


dezelfde manier bepaald als bij de situatie dat er geen aan-

Optieserie call(H)


delen in depot aanwezig zijn:

Positie call(H)


Exposure optieserie : –4 x 100 x 20 x 0,6 = –EUR 4.800,-

Exposure call(L)

: 5 x 100 x 20 x 0,6 = EUR 6.000,-

Aangezien er voor dit deel van de optiepositie geen dekking

Exposure call(H)

: –5 x 100 x 20 x 0,4 = –EUR 4.000,-

in de portefeuille aanwezig is, is dit deel van de optiepositie

Aangezien de posities elkaar hier gedeeltelijk compenseren,

EUR 4800,- exposureverhogend. Hierbij wordt de regel

is de totale exposure van deze posities voor de portefeuille

toegepast dat wanneer de berekening tot een negatieve

6.000 - 4.000 = EUR 2.000,-.

waarde leidt dat dan als exposurewaarde deze waarde als een positieve waarde wordt gehanteerd (absolute waarde). De totale exposure van deze positie is hiermee 4.800 + 4.800 = EUR 9.600,-.

▼

VOORBEELD PORTEFEUILLEANALYSE In dit voorbeeld wordt uitgegaan van de volgende uitgangs-

- Aandelen met een economische waarde van

situatie:

EUR 25.000,-

- Risicoprofiel met de volgende vermogenscategorie-

- Obligaties met een economische waarde van

verdeling:

EUR 55.000,-

■ Aandelen

30%

■ Obligaties

50%

■ Onroerend goed ■ Liquiditeiten

- Onroerend goed fondsen met een economische waarde van EUR 6.000,-

5%

- Spaarrekeningen met een economische waarde van

15%

EUR 14.000,-

In uw (huidige) portefeuilleanalyse levert dit het volgende overzicht: Categorie

Waarde in EUR

Waarde in %

Aanbevolen in %

Verschil

Aandelen

25.000

25

30

5

Obligaties

55.000

55

50

5

6.000

6

5

1

14.000

14

15

1

100.000

100

100

Onroerend Goed Liquiditeiten Totaal

deze exposurewaarde opgenomen bij de vermogenscategorie “Aandelen”. Tevens wordt er een extra informatiedeel getoond, waar per onderliggende waarde de exposure vanuit optieposities in detail getoond wordt. Dit ziet er als volgt uit:

Stel dat er een aantal callopties gekocht zouden worden met als onderliggende waarde aandeel ABC en een exposurewaarde van EUR 50.000,-. In de nieuwe situatie wordt in de portefeuilleanalyse bij de aanwezigheid van deze aandelenoptieposities

Categorie

Waarde in EUR

Aandelen

75.000

50

30

20

Obligaties

55.000

36,7

50

13,3

6.000

4

5

1

Onroerend Goed Liquiditeiten Totaal

Waarde in %

14.000 150.000

Aanbevolen in %

9,3

15

100

Verschil

5,7

100

Exposure vanuit optieposities Onderliggende waarde

Vermogenscategorie

Exposurewaarde

ABC

Aandelen

50.000

Totale exposurewaarde

Door de koop van de callopties wordt de exposure van de gehele portefeuille aanzienlijk verhoogd van EUR 100.000,- naar EUR 150.000,-. Merk tevens op dat

50.000

de exposure in de vermogenscategorie “aandelen” procentueel toeneemt van 25% naar 50%, waardoor de portefeuille uit het gewenste risicoprofiel zou lopen.

▼

Mogelijke vragen met bijbehorende antwoorden Heeft exposure fiscale consequenties?

Kan de exposurewaarde per onderliggende waarde ook

Nee. Exposure dient puur om het risico van uw portefeuille

negatief zijn?

inzichtelijk te maken.

De exposurewaarde wordt altijd berekend per onderliggende waarde en de uitkomst is uiteindelijk altijd een absolute

Heeft exposure gevolgen voor de effectendekkingswaarde?

waarde en per definitie positief.

Nee. De berekening van de effectendekkingswaarde blijft

Een exposure van een optiepositie zonder aanwezigheid

onveranderd.

van de onderliggende waarde in depot is altijd positief, ongeacht of het een gekochte of geschreven positie dan wel

Heeft exposure gevolgen voor het fiatteren van effecten-

een call- of putoptie is.

orders? Nee. De introductie van de exposurewaarde heeft geen

Kan een optiepositie exposure verlagen?

gevolgen voor de fiattering van uw order. Deze blijft bij

Ja, als de ingenomen optiepositie in combinatie met de

koop onveranderd plaatsvinden op uw bestedingsruimte

onderliggende waarde risicoverlagend is. Dit kan het geval

en bij verkoop op de beschikbaarheid van de positie in uw

zijn als de onderliggende waarde in het depot aanwezig is

effectendepot.

en de exposurewaarde van de optiepositie negatief is. De onderliggende waarde zelf heeft altijd een positieve

Heeft exposure effect op de marginverplichting?

exposurewaarde. De totale positie van de combinatie

Nee. De berekening van de marginverplichting blijft on-

(onderliggende waarde plus optiepositie) heeft uiteindelijk

veranderd.

een lagere exposure dan wanneer er alleen de exposure van de onderliggende waarde zou zijn.

Voor welke opties wordt de exposurewaarde berekend?

Voorbeelden hiervan zijn een gekochte putpositie in com-

De exposurewaarde wordt voor alle opties berekend.

binatie met de onderliggende waarde of een geschreven callpositie in combinatie met de onderliggende waarde.

Hoe wordt bij exposureberekeningen de dekking voor

In de portefeuilleanalyse wordt een dergelijke exposure-

aandelenopties bepaald?

verlagende situatie getoond door een negatieve exposure-

Bij elke optieserie behoort een onderliggende waarde. Als

waarde bij de optieserie.

de betreffende onderliggende waarde in het effectendepot aanwezig is, wordt die bij de berekening als (gedeeltelijke)

Hoe wordt de exposure bepaald als het aantal optie-

dekking betrokken. Zie ook het antwoord bij de vraag “Kan

contracten niet exact overeenkomt met het aantal stukken

een optiepositie exposure verlagen?”.

van de onderliggende waarde in depot? Voor het gedeelte dat qua aantallen overeenkomt wordt

Hoe wordt de dekking voor valutaopties bepaald?

de methodiek toegepast zoals hierboven beschreven is bij

Bij valutaopties wordt er geen relatie gelegd met een

“Kan een optiepositie exposure verlagen?”. Voor de rest van

eventueel aanwezige Vreemde Valuta Rekening. Dit betekent

de positie (onderliggende waarde of de optieserie) wordt de

dat er geen dekking van de onderliggende waarde bepaald

daaruit volgende exposure volledig opgeteld. Zie voor een

wordt. Valutaopties worden overigens niet toegekend aan

berekening voorbeeld 9.

een bepaalde vermogenscategorie en zullen daardoor geen consequenties hebben voor uw portefeuilleanalyse.

Hoe wordt de exposure in geval van een vermogenscontract bepaald?

Hoe wordt de dekking voor indexopties bepaald?

Als u een vermogenscontract heeft wordt de exposure

Aangezien een index zelf niet als onderliggende waarde in

per onderliggende waarde bepaald aan de hand van alle

een depot aanwezig kan zijn, betekent dit dat één of meer-

effectendepots die onderdeel uitmaken van het vermogens-

dere posities in indexopties binnen dezelfde optieklasse

contract.

altijd tot een toegenomen exposure zal leiden. De indexoptie wordt toebedeeld aan de vermogenscategorie waar de

Is er een maximum aan exposure dat u mag innemen?

onderliggende waarde betrekking op heeft. Bijvoorbeeld:

Heeft u als beleggingsvorm Direct Beleggen dan wordt

Een AEX-optie heeft als onderliggende waarde de AEX-index,

u geen beperking ten aanzien van maximale exposure

die samengesteld is uit 25 hoofdfondsen van Euronext

opgelegd, zolang uw bestedingsruimte voldoende is. De

Amsterdam. Aangezien deze hoofdfondsen aandelen

portefeuilleanalyse inclusief de exposure geeft u wel een

betreffen, wordt een AEX-optie aan de vermogenscategorie

beeld van de risico’s die u loopt. U kunt dan zelf beslissen

“Aandelen” toebedeeld.

of u uw exposure wilt beperken.

▼

Bent u adviesklant bij de beleggingsvorm Trading of Beleg-

berekenen. Overigens wordt de uitkomst van de exposure

gingsadvies dan wordt uw order getoetst op geschiktheid

van de berekening per optieklasse/onderliggende waarde

of uw exposure (binnen de verschillende vermogens-

in de portefeuilleanalyse in uw Internet Bankieren getoond.

categorieën) in lijn blijft met uw risicoprofiel. In de praktijk

Houdt u bij het eventueel narekenen hiervan rekening met

betekent dit dat u geadviseerd zal worden om af te zien van

mogelijk kleine afwijkingen tussen TradeBox in vergelijking

een order die leidt tot een exposure die niet overeenkomt

met de portefeuilleanalyse. Dit komt door de verschillende

met uw gekozen risicoprofiel.

momenten van bepaling van de delta die gelegen is in het feit dat de gegevens van verschillende bronnen afkomstig zijn.

Waar kan ik de delta van een optie zien? Heeft u een abonnement op TradeBox dan kunt u binnen

Waar kan ik meer informatie vinden over opties en

de optietools de delta van de optieserie raadplegen. Tevens

optiestrategieën?

kunt u de verandering van de delta observeren afhankelijk

Euronext Liffe heeft een Nederlandstalig document met uitleg

van de veranderingen in de koers van de onderliggende

over mogelijke optiestrategieën:

waarde, de looptijd, het dividend, de rente en de volatiliteit.

http://www.euronext.com/fic/000/031/636/316368.pdf Bent u geïnteresseerd in veel diepgaandere informatie dan

Kan ik de exposure zelf berekenen?

stelt Euronext Liffe tevens een zeer uitgebreid Engelstalig

Op basis van de bovenstaande beschreven methodiek en

document over opties, de delta en optiestrategieën beschik-

de optiegegevens uit TradeBox kunt u uw exposure zelf

baar: http://www.euronext.com/fic/000/010/729/107297.pdf

■

Exposure vanuit optieposities

Recommend Documents