ecc011dfex.qxd
Economie
■■■■
21-11-00
14:31
Pagina 1
Examen VBO-MAVO-C Voorbereidend Beroeps Onderwijs Middelbaar Algemeen Voortgezet Onderwijs
Voor dit examen zijn maximaal 80 punten te behalen; het examen bestaat uit 40 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden. Bij dit examen hoort een boekje met informatie. Voor de uitwerking van de vragen 25, 26 en 33 is een bijlage toegevoegd.
100017
17
20
01
Tijdvak 1 Dinsdag 22 mei 9.00 – 11.00 uur
Als bij een open vraag een verklaring, uitleg of berekening wordt gevraagd, worden aan het antwoord meestal geen punten toegekend als deze verklaring, uitleg of berekening ontbreekt. Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, dan worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld.
Begin
ecc011dfex.qxd
21-11-00
■■■■
14:32
Pagina 2
Een computer kopen Bij de beantwoording van de vragen 1 tot en met 5 moet je soms gebruik maken van informatie 1 en 2 uit het informatieboekje.
• • •
2p
1 ■ A B C D E
2p
2p
Björn bezoekt winkels maar kijkt ook op internet. Veel computers zijn goedkoper als je ze via internet bestelt omdat bepaalde kosten dan lager zijn dan bij verkoop via een winkel. Noem een voorbeeld van kosten die lager zijn voor een bedrijf dat computers levert via internet.
2 ■
Björn ziet de computer, die hij uit het „Testboek 2000” had gekozen, op internet. Deze computer kan geleverd worden voor 1.429 Amerikaanse dollars. De vader van Björn kiest voor deze computer. Hij betaalt per creditcard. De bank rekent daarvoor een provisie van ƒ 1,50. Welk totaalbedrag in guldens moet de vader van Björn uitgeven voor deze computer? ƒ 3.038,70 ƒ 3.040,20 ƒ 3.041,70
3 ■ A B C
• • •
2p
4 ■ A B C
2p
5 ■ A B C D
100017
17
Björn is 15 jaar. Hij weet veel van computers. Zijn vader wil een nieuwe computer kopen en hij heeft Björn gevraagd om zich eens te oriënteren. Björn raadpleegt het „Testboek 2000” van de Consumentenbond. Hij zoekt een computer die: maximaal ƒ 3.500,– kost; niet lager dan redelijk scoort bij ’Kantoorwerk’; niet lager dan redelijk scoort bij ’Geluidskwaliteit’. Welke computer voldoet het beste aan deze wensen? GATEWAY G7- 450 SKY PENTIUM III 450 SHITEC ROYAL HIGHSCREEN KAI
Op 1 mei werd de computer besteld. Op 14 mei werd de computer geleverd. Op 15 mei werd de computer betaald. Op welke dag werd de vader van Björn eigenaar van de computer? De vader van Björn werd eigenaar op 1 mei. 14 mei. 15 mei. Ook bij kopen via internet gelden, binnen Nederland, de regels van de Colportagewet. Wat betekent dit voor de klant die in Nederland iets via internet koopt? Volgens de Colportagewet kan de klant de koop binnen acht dagen schriftelijk ongedaan maken. de leverancier aansprakelijk stellen voor verborgen gebreken. het artikel een maand op proef houden en dan definitief kopen of teruggeven. het artikel teruggeven als er sprake is van een ondeugdelijk product.
2
Lees verder
ecc011dfex.qxd
■■■■
21-11-00
14:32
Pagina 3
Spannende tijden op de arbeidsmarkt Bij de beantwoording van de vragen 6 tot en met 10 moet je soms gebruik maken van informatie 3 tot en met 5 uit het informatieboekje. Ondanks de economische groei van de laatste jaren is er in Nederland nog steeds sprake van geregistreerde werkloosheid.
2p
6 ■
2p
7 ■
2p
8 ■
2p
2p
9 ■
10 ■ A B C D E F
100017
17
Niet iedereen die zonder werk is, behoort tot de geregistreerde werkloosheid. Noem twee voorwaarden, waaraan mensen zonder werk moeten voldoen om tot de geregistreerde werkloosheid te behoren. Hoeveel personen waren er in 2000 in Nederland (geregistreerd) werkloos? Verklaar het antwoord met behulp van de informatie. Bereken voor 2000 het indexcijfer van de beroepsbevolking met 1994 als basisjaar. Rond het antwoord af op één decimaal nauwkeurig. Er zijn nog steeds mensen in Nederland op zoek naar betaald werk. Toch is het moeilijk om aan voldoende personeel te komen, met name bij het midden- en kleinbedrijf. Geef een reden waarom het midden- en kleinbedrijf nauwelijks aan personeel kan komen terwijl er nog steeds werkzoekenden in Nederland zijn. Er zijn economen die verwachten dat door een krappe arbeidsmarkt de werkloosheid (verder) zal afnemen. Hieronder staan drie tussenstappen: 1 meer afzet bij de bedrijven; 2 meer bestedingen in Nederland; 3 hogere lonen. In welke van de onderstaande regels staan de tussenstappen in zodanige volgorde, dat ze de gedachtegang van deze economen goed weergeven? krappe arbeidsmarkt → 1 → 2 → 3 → afname werkloosheid krappe arbeidsmarkt → 1 → 3 → 2 → afname werkloosheid krappe arbeidsmarkt → 2 → 1 → 3 → afname werkloosheid krappe arbeidsmarkt → 2 → 3 → 1 → afname werkloosheid krappe arbeidsmarkt → 3 → 1 → 2 → afname werkloosheid krappe arbeidsmarkt → 3 → 2 → 1 → afname werkloosheid
3
Lees verder
ecc011dfex.qxd
■■■■
21-11-00
14:32
Pagina 4
Wereldhandelsconferentie: „TRADE, NO AID” Bij de beantwoording van de vragen 11 tot en met 16 moet je soms gebruik maken van informatie 6 en 7 uit het informatieboekje.
2p 2p
11 ■ 12 ■
A B C
2p
13 ■ A B C D E F
2p
14 ■ A B C D
2p
15 ■ A B C D
2p
16 ■ A B C
100017
17
Brazilië is één van de voorstanders van meer vrijhandel in de wereld. De regering van dit land denkt dat vrijhandel een oplossing is voor het probleem van de slechter wordende handelsrekening. Leg uit wat men bedoelt met vrijhandel. In welke jaren had Brazilië in de periode 1992 tot en met 1998 een tekort op de handelsrekening? In de jaren 1992 tot en met 1994. 1992 tot en met 1998. 1995 tot en met 1998. De rijke landen willen kinderarbeid in arme landen verbieden. De Braziliaanse regering verzet zich hier tegen. Door het verbod op kinderarbeid verwacht ze een toename van het tekort op de handelsrekening. Hieronder staan drie tussenstappen: 1 duurdere industrieproducten; 2 hogere loonkosten; 3 minder export naar de rijke landen. In welke van de onderstaande regels staan de tussenstappen in een zodanige volgorde dat ze de gedachtegang van de Braziliaanse regering goed weergeven? verbod op kinderarbeid → 1 → 2 → 3 → toename tekort handelsrekening verbod op kinderarbeid → 1 → 3 → 2 → toename tekort handelsrekening verbod op kinderarbeid → 2 → 1 → 3 → toename tekort handelsrekening verbod op kinderarbeid → 2 → 3 → 1 → toename tekort handelsrekening verbod op kinderarbeid → 3 → 1 → 2 → toename tekort handelsrekening verbod op kinderarbeid → 3 → 2 → 1 → toename tekort handelsrekening De rijke landen kunnen maatregelen nemen om de ontwikkeling van Brazilië te bevorderen. Hieronder staan twee mogelijke maatregelen: 1 De overheid van de rijke landen helpt bij het opbouwen van de infrastructuur in Brazilië; 2 De bedrijven in de rijke landen verplaatsen arbeidsintensieve bedrijven naar Brazilië. Welke van de bovengenoemde maatregelen bevordert/bevorderen de ontwikkeling van Brazilië? geen van beide alleen 1 alleen 2 beide Brazilië en ook andere arme landen stelden in Seattle de eis dat de Verenigde Staten en andere rijke landen hun invoerrechten aanpassen. Hoe moeten de rijke landen hun invoerrechten aanpassen? En waarom? De rijke landen moeten hun invoerrechten verhogen, want dan worden Braziliaanse producten voor de rijke landen duurder. verhogen, want dan worden Braziliaanse producten voor de rijke landen goedkoper. verlagen, want dan worden Braziliaanse producten voor de rijke landen duurder. verlagen, want dan worden Braziliaanse producten voor de rijke landen goedkoper. Om de positie van Brazilië in de wereldhandel te kunnen vergelijken met andere landen zijn gegevens over de handelsrekening van belang. De handelsrekening wordt bepaald door de hoeveelheden van de export en de import. de waarde van de export en de import. het prijspeil van de export en de import.
4
Lees verder
ecc011dfex.qxd
■■■■
21-11-00
14:32
Pagina 5
Het laatste punt Bij de beantwoording van de vragen 17 tot en met 21 moet je soms gebruik maken van informatie 8 uit het informatieboekje.
2p
2p
17 ■
18 ■
2p
19 ■
2p
20 ■ A B C D
2p
21 ■
100017
17
Richard is lid van tennisvereniging „Het laatste punt”. In het clubblad van december 2000 leest hij over de financiële situatie van de vereniging. Leg uit waarom het voor een vereniging noodzakelijk is om een begroting op te stellen. Richard bezoekt de ledenvergadering. Tijdens die vergadering verlangt een aantal leden dat het bestuur het begrotingstekort wegwerkt. De leden zoeken naar mogelijkheden daarvoor bij de lasten van de vereniging. Noem een mogelijkheid die deze leden kunnen noemen om dit begrotingstekort weg te werken. Voor het jaar 2001 doet de penningmeester van de vereniging een voorstel tot verhoging van de contributie, zoals vermeld in het clubblad. Als dit voorstel wordt aangenomen zal het begrotingstekort verdwijnen. De penningmeester gaat uit van 952 leden. Bereken het overschot dat dan ontstaat op de begroting voor 2001. Uit de kolom 2000 (werkelijk) blijkt dat er bij de toernooien in 2000 baten en lasten waren. Was er in 2000 voor de toernooien sprake van een voordelig of een nadelig saldo? En hoe hoog was dit saldo? Een nadelig saldo van ƒ 3.420,–. Een nadelig saldo van ƒ 8.000,–. Een voordelig saldo van ƒ 3.420,–. Een voordelig saldo van ƒ 8.000,–. De penningmeester overweegt een lagere contributie in te stellen voor jeugdleden (onder de 18). Hij denkt aan ƒ 250,– in plaats van ƒ 350,–. Leg uit dat deze contributieverlaging toch méér inkomsten uit contributie kan gaan opleveren voor de vereniging.
5
Lees verder
ecc011dfex.qxd
21-11-00
■■■■
14:32
Pagina 6
Werken of niet werken Bij de beantwoording van de vragen 22 tot en met 29 moet je soms gebruik maken van informatie 9 tot en met 11 uit het informatieboekje en van de bijlage.
• • • •
2p
22 ■ A B C D E F
2p
23 ■ A B C D
2p
24 ■
3p
25 ■
2p
26 ■
1p
27 ■
2p
28 ■ A B C
2p
29 ■
100017
17
Het gezin Hessink bestaat uit vader Koos(48) en moeder Trudy(46). Ze hebben twee kinderen. Amber is 16 jaar en zit in de vierde klas van het VWO. Ria is 11 jaar en zit in groep 8 van de basisschool. Het belastbaar inkomen van Koos was in 1999 ƒ 40.000,– per jaar. Trudy heeft geen inkomen. Daarnaast ontvangt het gezin Hessink: vakantiegeld, ten bedrage van ƒ 1.800,–, dat in de maand mei wordt uitbetaald; tegemoetkoming studiekosten; elke maand huursubsidie; elke eerste maand van het kwartaal kinderbijslag. De tegemoetkoming in het les- of cursusgeld wordt niet uitbetaald aan de ouders van Amber. Welk bedrag ontving het gezin Hessink in augustus 1999 als tegemoetkoming studiekosten? ƒ 484,– ƒ 968,– ƒ 1.371,50 ƒ 1.775,– ƒ 2.259,– ƒ 2.743,– Het gezin betaalt ƒ 925,– per maand aan huur. De huursubsidie wordt berekend door de huurprijs te verminderen met de normhuur. Bereken de maandelijkse huursubsidie. ƒ 143,– ƒ 293,– ƒ 632,– ƒ 782,– Bereken de hoogte van de kinderbijslag per kwartaal voor de familie Hessink. Het nettosalaris van Koos is ƒ 2.480,– per maand. Vul op de bijlage de inkomsten van het gezin Hessink in voor de maanden juli, augustus en september. Rond hierbij de bedragen af op hele guldens. Bereken ook de totale inkomsten voor deze maanden. Bereken de tekorten en/of overschotten van de maanden juli, augustus en september. Vul deze bedragen in op de bijlage. Leg uit hoe het mogelijk is dat een gezin in een maand méér uit kan geven dan het aan inkomsten heeft in diezelfde maand. Trudy kan drie dagen per week gaan werken als verkoopster in warenhuis de Bijenkorf. Haar belastbaar inkomen zal dan ƒ 20.000,– per jaar bedragen. Welke inkomsten gaat het gezin daardoor in de toekomst missen? alleen de huursubsidie en de kinderbijslag alleen de tegemoetkoming studiekosten en de huursubsidie alleen de tegemoetkoming studiekosten en de kinderbijslag Tijdens het eten ontstaat er in het gezin Hessink een discussie over het wel of niet gaan werken van moeder Trudy bij de Bijenkorf. Moeder zegt: ’Als ik ga werken vraag ik mij af of we er als gezin netto op vooruit gaan. Het lijkt me dus beter deze baan niet aan te nemen.’ Amber is het oneens met moeder. ’Kom op moeder, naast het inkomen zitten er nog meer positieve kanten aan het werken buiten de deur.’ Noem, naast het inkomen, één andere reden die Amber kan noemen om deze baan wel aan te nemen.
6
Lees verder
ecc011dfex.qxd
■■■■
21-11-00
14:32
Pagina 7
De kringloop in de bouw Bij de beantwoording van de vragen 30 tot en met 33 moet je soms gebruik maken van informatie 12 en 13 uit het informatieboekje en van de bijlage.
1p
2p
30 ■
31 ■
A B C D
2p
32 ■
A B C
3p
33 ■
100017
17
Recycling van afval kost geld, maar kan ook leiden tot kostenbesparing. Geef een voorbeeld van kostenbesparing door recycling. De overheid ziet het als één van haar taken om de totale hoeveelheid bouwafval terug te dringen. Daarom wordt het tarief voor het storten van bouwafval verhoogd. Welk gevolg zal deze verhoging hebben voor de bedrijfskosten van bedrijven in de bouw en voor de maatschappelijke kosten? De bedrijfskosten zullen
De maatschappelijke kosten zullen
gelijk blijven. gelijk blijven. stijgen. stijgen.
dalen. stijgen. dalen. stijgen.
Wat gebeurt er door die tariefsverhoging met de concurrentiepositie van aannemingsbedrijf Schreuders ten opzichte van de andere aannemingsbedrijven in Nederland? De concurrentiepositie van aannemingsbedrijf Schreuders verandert niet. verbetert. verslechtert. De heer Van Nierop heeft op 18 december 1999 een offerte laten maken bij aannemingsbedrijf Schreuders voor de sloop van een pand. Op 15 en 16 maart 2000 is de sloop uitgevoerd. Op 25 maart ontvangt de heer Van Nierop de rekening van het aannemingsbedrijf. Bereken het bedrag (inclusief BTW) dat het aannemingsbedrijf in rekening brengt aan de heer Van Nierop. Vul daartoe de bijlage in.
7
Lees verder
ecc011dfex.qxd
■■■■
21-11-00
14:32
Pagina 8
Een eigen huis Bij de beantwoording van de vragen 34 tot en met 40 moet je soms gebruik maken van informatie 14 en 15 uit het informatieboekje.
2p
2p
34 ■
35 ■ A B C D
2p
36 ■ A B C D
2p
37 ■ A B C D
2p
2p
38 ■
39 ■ A B C D
100017
17
Het bedrag dat mensen aan huur betalen is soms hoger dan het bedrag aan lasten voor een vergelijkbare koopwoning. Noem een reden waarom mensen in die situatie toch huren. In 1999 wilde in Nederland 74% van de mensen die zelfstandig gingen wonen beslist een huis kopen en 11% wilde liever huren. Jamie Westland discussieert met zijn collega over kopen of huren. Hij zegt: 1 „Je kunt nu een hypothecaire lening sluiten tegen een heel lage rente voor 20 jaar vast;” 2 „Gelukkig blijft de hypotheekrente een aftrekpost voor de loon- en inkomstenbelasting.” Welke van de twee beweringen is/zijn goede argumenten om een huis te kopen? geen van beide alleen 1 alleen 2 beide In 2000 was de gemiddelde prijs van een koopwoning in Nederland ƒ 361.500,–. De laatste tijd worden prijzen regelmatig ook in euro’s uitgedrukt. Welke berekening geeft bij benadering de prijs in euro’s van een koopwoning in 2000? (361.500 : 2) – 10% = 162.675,– (361.500 : 2) + 10% = 198.825,– (361.500 × 2) – 10% = 650.700,– (361.500 × 2) + 10% = 795.300,– Jamie en Hester Westland zijn per 1 januari 2000 verhuisd van een huurflat naar een koopwoning. Voordat ze de flat verlieten, kwam iemand van de woningbouwvereniging op bezoek. Hij had twee opmerkingen: 1 „Jullie hebben de plafonds bruin geschilderd. Die moeten jullie weer wit maken;” 2 „Jullie moeten de kozijnen aan de buitenkant nog schilderen.” Van welke van de genoemde werkzaamheden komen de kosten voor rekening van Jamie en Hester? geen van beide alleen 1 alleen 2 beide Per 1 januari 2000 sloten Jamie en Hester bij DELTA B.V. een gecombineerde inboedelen opstalverzekering af. Bereken hoeveel premie ze voor 2000 voor deze gecombineerde verzekering in totaal moeten betalen. Hieronder staan twee uitspraken over verzekeren: 1 Bij oververzekeren krijg ik meer schadevergoeding uitgekeerd dan wanneer ik het voor de werkelijke waarde verzeker; 2 Bij onderverzekeren betaal ik minder premie dan wanneer ik het voor de werkelijke waarde verzeker. Welke bewering is of welke beweringen zijn juist geen van beide alleen 1 alleen 2 beide
8
Lees verder
ecc011dfex.qxd
2p
40 ■ A B C
21-11-00
14:32
Pagina 9
In verband met de Wet Onroerende-zaakbelastingen (WOZ) werd het huis van Jamie en Hester geschat op een waarde van ƒ 250.000,–. Welk bedrag moeten ze in 2000 voor de Onroerende-zaakbelastingen betalen? ƒ 775,– ƒ 950,– ƒ 1.725,–
Einde
100017
17
9
