European Social Innovation Week 2015 - Inspiratiesessie ouderen en brandveiligheid 17 september 2015 Elke dag breken in 20 woningen in Nederland brand uit, 85% van dodelijke slachtoffers bij brand valt in woningen, de verwachting is dat 60% van de slachtoffers 65-plusser is in 2030, de brandweer is binnen 8 minuten ter plaatse, binnen 3 minuten ontstaat er een onleefbare situatie en 60% van de slachtoffers is binnen 8 minuten overleden….zomaar wat feiten op een rijtje die tot de verbeelding spreken en waar de brandweer zich zorgen over maakt. De brandveiligheid van een groeiende groep ouderen die steeds langer zelfstandig thuis blijven wonen komt in gevaar. De verwachting is dat het aantal 65-plussers dat gewond raakt bij een brand of zelfs overlijdt de komende jaren sterk zal groeien. Dit is een maatschappelijk probleem dat met andere partners opgepakt moet worden. Samen met betrokken maatschappelijke organisaties hopen we tot oplossingen te komen waar de brandweer alleen het antwoord niet op weet. Voor deze inspiratiesessie nodigden we iedereen uit die betrokken is bij dit dilemma of iets kan en wil bijdragen aan brandveiligheidssituaties. Uiteindelijk gingen we aan de slag met een 30-tal aanwezigen vanuit gemeenten, zorginstellingen, woningbouwcorporaties, een bedrijf in brandveiligheidsproducten en studenten Fontys. Aan de hand van een aantal casussen werd het probleem onder de loep genomen en werd duidelijk dat de deelnemers het probleem herkenden en dat ook iedereen zich bewust werd van de noodzaak tot een oplossing. De verschillende situaties werden verdeeld over de deelnemers en bogen de groepen zich verspreid in de ruimte over de uitgereikte casus. Daarbij moesten de volgende vragen beantwoord worden: 1.Wanneer de bewoner(s) slapen, hoeveel minuten hebben zij nodig om de woning te verlaten? 2.Kunnen zij zelf zorgen voor een snelle en veilige ontvluchting naar buiten of wie helpt daarbij? 3.Wat is het grootste brandrisico in en om het huis waarom? 4.Is het nodig dat deze personen hulp krijgen om de brandveiligheid te verbeteren, waarom en hoe? 5.Welke oplossingen zijn er denkbaar om de brand-en vluchtveiligheid te verbeteren? 6.Wie zijn de betrokkenen die daar een rol in kunnen/moeten spelen? 7.Welke gevolgen van brand (schade, nasleep, kosten) zijn (nog) acceptabel? 8.Wie is verantwoordelijk voor de brandveiligheidssituatie van de bewoner en waarom? Na het bestuderen van de casus en de vragen werden antwoorden opgeschreven en plenair behandeld. Dit zijn de uitkomsten van de besprekingen:
Ouder echtpaar in rijtjeswoning met aanpassingen waaronder stoeltjeslift Het oudere echtpaar Kuiper (73+76 jaar) woont in vrijstaande woning en hebben aanpassingen in huis waaronder in douche, rollator en traplift en ontvangen huishoudelijk hulp. 1. Wanneer de bewoner(s) slapen, hoeveel minuten heeft men nodig om de woning te verlaten? In totaal 10 min 2. Kunnen zij zelf zorgen voor een snelle en veilige ontvluchting naar buiten of wie helpt daarbij? Ze zijn niet zo snel en moeten elkaar helpen, dus kunnen niet veilig ontvluchten. 3. Wat is het grootste brandrisico in en om het huis en waarom? Kaarsen, roken in bed, koken, cv-ketel/geiser en oude elektrischa 4. Is het nodig dat deze personen hulp krijgen om de brandveiligheid te verbeteren, waarom en hoe? Ja, vaak zijn ze er zelf niet mee bezig en hebben gebrek aan kennis, wel hard nodig omdat ze niet zelfredzaam zijn. Ze moeten hulp krijgen van de gemeente, ouderenbonden, lokale kranten, huis aan huis bladen en familie. 5. Welke oplossingen zijn er denkbaar om de brand-en vluchtveiligheid te verbeteren? Rook- en co-melders, elektriciteit vervangen, kleine blusmiddelen in huis, niet roken in bed, koken op inductie. 6. Wie zijn de betrokkenen die daar een rol in kunnen/moeten spelen? De bewoners van zelf, familie van de bewoners, gemeente, verzekeraar (bv korting op rookmelders, gratis veiligheidscheck) Het gaat ook om gedrag zelf, kleine dingen helpen al. Snelle eerste actie en kleine investering kan achteraf veel opleveren 7. Welke gevolgen van brand (schade, nasleep, kosten) zijn (nog) acceptabel? Materiële schade is acceptabel en dat de personen er heel uitkomen. Daarnaast investeren in preventie en awareness. 8. Wie is verantwoordelijk voor de brandveiligheidssituatie van de bewoner en waarom? Bewoners zelf maar ook andere partijen die erbij betrokken zijn: lokale overheid, VR, verzekeraar (niet verantwoordelijk maar wel betrokken)
Jonge invalide vrouw in appartement op 11e verdieping Dewy Bos is een jonge zelfstandige vrouw. Ze heeft verschillende aandoeningen waaronder spasme waardoor ze in rolstoel zit. Ze woon in het midden van de stad in een appartement op 11e verdieping 1. Wanneer de bewoner(s) slapen, hoeveel minuten heeft men nodig om de woning te verlaten? Deze vrouw heeft veel tijd nodig, minimaal een half uur. Zij kan bij brand geen lift gebruiken, dus duurt veel te lang. 2. Kan zij zelf zorgen voor een snelle en veilige ontvluchting naar buiten of wie helpt daarbij? Nee. Idee is om alameringsknop te hebben zodat iemand haar kan helpen, zoals bv de buren of in ieder geval iemand in naaste omgeving. 3. Wat is het grootste brandrisico in en om het huis en waarom?
Ze woont op de 11e verdieping in het centrum, is moeilijk om weg te komen, elektronica aanwezig in appartement, moderne meubels = brandbaar materiaal, 4. Is het nodig dat deze persoon hulp krijgt om de brandveiligheid te verbeteren, waarom en hoe? Ja! Door brand- en rookmelders, blusdeken aan te schaffen. Ook eventueel een evacuationchair en bekenden inschakelen. 5. Welke oplossingen zijn er denkbaar om de brand-en vluchtveiligheid te verbeteren? Zorgen voor blusdeken, rookmelder, soort brancard, bekenden inschakelen, alarmeringsknop, label aan woning, check brandweer. 6. Wie zijn de betrokkenen die daar een rol in kunnen/moeten spelen? Buren, preventief flatbewoners, advies van therapeuten, woningbouw, zorginstellingen Je moet goed nadenken over zorg en wonen, woning koppelen aan behoeften wat wel en niet kan. Geschakelde rookmelders (bv bij buren) 7. Welke gevolgen van brand (schade, nasleep, kosten) zijn (nog) acceptabel? Materiele schade, maar ook bij buren? Is dat acceptabel? Ligt aan subjectieve oordelen vd buren hoe acceptabel het is. 8. Wie is verantwoordelijk voor de brandveiligheidssituatie van de bewoner en waarom? Dewi is zelf verantwoordelijk maar ook hulpinstanties. Je kunt mensen niet verbieden ergens te gaan wonen, wat kun je met huurcontract? Goede voorlichting geven, inschatten wat kan wel en niet.
Ouders in woning met drie kinderen waarvan oudste gehandicapt is Familie Gerritse is een gezin van vijf. De ouders hebben drie kinderen, waarvan oudste gehandicapt is. Ze wonen in een rijtjeswoning. De schuur is verbonden met de woning en omgebouwd tot slaap-en badkamer. 1. Wanneer de bewoner(s) slapen, hoeveel minuten heeft men nodig om de woning te verlaten? Hangt van variabelen af, om met zn allen te gaan, maar zeker meer dan 3 min… 2. Kunnen zij zelf zorgen voor een snelle en veilige ontvluchting naar buiten of wie helpt daarbij? Ja dat kan maar kinderen hebben hulp nodig van de ouders, hoe haal je het gehandicapte kind uit huis? Het gezin moet voorbereid zijn en kunnen zij dit ook? 3. Wat is het grootste brandrisico in en om het huis en waarom? Elektrische rolstoel is een groot brandrisico. 4. Is het nodig dat deze personen hulp krijgen om de brandveiligheid te verbeteren, waarom en hoe? Ja, ze hebben specifieke risico’s, er is meer tijd nodig ivm gehandicapte zoon en andere jonge kinderen. Goede voorlichting is essentieel. 5. Welke oplossingen zijn er denkbaar om de brand-en vluchtveiligheid te verbeteren? Zij moeten voorlichting krijgen en ook rookmelders aanschaffen. Watermistinstallaties aanbrengen (rookgassen koelen en neerslaan), dan heb je meer tijd om te vluchten (15 min)
6. Wie zijn de betrokkenen die daar een rol in kunnen/moeten spelen? Primair de bewoners zelf (ouders) maar ook iedereen die achter de voordeur kan komen en een sociale functie heeft (zorginstelling, brandweer, gemeente). 7. Welke gevolgen van brand (schade, nasleep, kosten) zijn (nog) acceptabel? Alleen materiële schade is acceptabel, de mensen moeten uit pand komen. 8. Wie is verantwoordelijk voor de brandveiligheidssituatie van de bewoner en waarom? Personen zelf (de volwassenen), tenzij hij of zijn niet capabel is en daar moet dan over nagedacht worden.
Alleenstaande doof en licht-dementerende vrouw in seniorenflat Mevrouw Jansen is 85 en woont alleen. Ze heeft problemen met haar gehoor en is licht dementerend. Ze woont nog zelfstanding in een seniorenflat/ aanleunwoning en ontvangt in de ochtend en avond thuiszorg aan huis. 1. Wanneer de bewoner(s) slapen, hoeveel minuten heeft men nodig om de woning te verlaten? Zij heeft zeker 15 min nodig, dit is veel te lang 2. Kan zij zelf zorgen voor een snelle en veilige ontvluchting naar buiten of wie helpt daarbij? Nee, er is niemand anders…. 3. Wat is het grootste brandrisico in en om het huis en waarom? Open vuur is risico, koken, roken, elektriciteit 4. Is het nodig dat deze persoon hulp krijgt om de brandveiligheid te verbeteren, waarom en hoe? Zeker! Door het bieden van handelingsperspectieven wordt het bewustzijn vergroot. 5. Welke oplossingen zijn er denkbaar om de brand-en vluchtveiligheid te verbeteren? Bewustzijn verhogen en handelingsperspectief bieden. Ook technische apparatuur zoals sprinklers, rookmelders (maar wat is nut als je toch te laat bent) 6. Wie zijn de betrokkenen die daar een rol in kunnen/moeten spelen? Woningbouwcorporatie, familie, ouderbond, vereniging van eigenaren. 7. Welke gevolgen van brand (schade, nasleep, kosten) zijn (nog) acceptabel? Maatschappelijke discussie? 0 schade is ambitie, maar is niet haalbaar, heel lastig, wel proberen naar te streven. 8. Wie is verantwoordelijk voor de brandveiligheidssituatie van de bewoner en waarom? De bewoonster is zelf verantwoordelijk maar ook de naaste omgeving.
Oudere echtparen wonen samen in een herenhuis Vier oudere echtparen hebben gezamenlijk een groot herenhuis gekocht waar ze samen in wonen. Een aantal bewoners krijgt in de ochtend bezoek voor o.a. medicijnen. Boodschappen worden gebracht en eten wordt verzorgd door een maaltijdservice. 1. Wanneer de bewoner(s) slapen, hoeveel minuten heeft men nodig om de woning te verlaten?
Zij hebben zeker 10 minuten nodig, naar bril zoeken, schoenen aan doen e.d. 2. Kunnen zij zelf zorgen voor een snelle en veilige ontvluchting naar buiten of wie helpt daarbij? Ze wonen zelfstandig dus er is geen hulp van buitenaf. Omdat de bewoners al op leeftijd zijn moeten ze elkaar helpen. 3. Wat is het grootste brandrisico in en om het huis en waarom? Kortsluiting in elektrische apparaten zoals koffiezetapparaat, waterkoker. Maar ook eventueel roken en open haard. 4. Is het nodig dat deze personen hulp krijgen om de brandveiligheid te verbeteren, waarom en hoe? Oplossingen: familie inschakelen en voorlichting geven. In huurcontract iets over in zetten, natuurlijk moment om daar aandacht aan te besteden. 5. Welke oplossingen zijn er denkbaar om de brand-en vluchtveiligheid te verbeteren? Rookmelders, mobiele blusmiddelen, doorschakelen naar meldkamer/zorgcentrale 6. Wie zijn de betrokkenen die daar een rol in kunnen/moeten spelen? Kinderen, familie van de ouderen, maaltijdservice, de gemeente 7. Welke gevolgen van brand (schade, nasleep, kosten) zijn (nog) acceptabel? Dat mensen veilig zijn is acceptabel, maar nasleep is niet acceptabel 8. Wie is verantwoordelijk voor de brandveiligheidssituatie van de bewoner en waarom? De bewoners zelf zijn verantwoordelijk, maar moeten wel bewust gemaakt worden van wat er mis kan gaan en daarvoor maatregelen treffen. Ze kunnen dan zelf keuze maken waar ze wel of niet voor kiezen. Ook melding maken bij naaste familie.
In de algemene discussie die volgde op het doornemen van de antwoorden op de vragen ging het met name over het bewust maken van bewoners en de maatschappij. Maar hoe doe je dat? Hoe kunnen wij met de maatschappij het bewustzijn vergroten? Er zijn op dit moment nog veel eilandjes, maar die komen langzaam bij elkaar. We zien nieuwe etwerken ontstaan die het gesprek op gang brengen. Kans op brand verkleinen kan niet alleen door de brandweer. Is het mogelijk om preventief ook in woningen verplichtingen opleggen? Dit gebeurt nu nog niet. Een positieve ontwikkeling is dat er niet meer meteen naar de brandweer wordt gewezen met de roep om bijvoorbeeld extra kazernes. Je ziet dat er al in andere richtingen wordt gedacht en dat er al andere ontwikkelingen zijn. Samen moeten we met oplossingen komen, vasthouden waar je iets mee kan. Iedereen moet zich verantwoordelijk voelen. Helaas blijft bij alles wat je wilt ontwikkelen toch ook altijd sprake van een centenkwestie…. Hoe nu verder? Via de Kennicloud, een kennistool van de Biblikotheek Midden-Brabant, wordt de voortgang van deze gesprekken ondersteund en bevorderd. De deelnemers kunnen zich inschrijven in de Kenniscrowd (dit is een visualisatie van kennisnetwerken) en biedt daarna mogelijkheden om kennisdeling online voort te zetten in de Kenniscloud.
