7/11/2014
ETHISCH BEGELEIDEN VAN JEUGDSPORT Toelichting VUB (onderzoeks)luik
Prof. Dr. Kristine De Martelaer Jens De Rycke
oktober 2014
2
Inleiding Onze visie en doelstellingen te beperkt aanbod van ethische thema’s in de opleidingen Een kwaliteitsvolle en praktische tool ontwikkelen Zodat sporttrainers bewust worden, reflecteren en skills aanleren Actief stimuleren van ethisch handelen en pro-sociaal gedrag* bij jeugdsporters! Onze ambitieuze taak Effectieve gedragswijziging en gedragsbehoud vraagt duurzame inspanningen… Begeleider moet competent en gemotiveerd zijn… Steun en aanpak van club/school/bestuur/management/collega’s is cruciaal… * Pro-sociaal gedrag is vrijwillig gedrag dat overwegend gericht is op het vergroten van het welzijn of welbevinden van anderen.
• Een
• • •
• • •
1
7/11/2014
oktober 2014
3
Theoretisch kader Sport als middel • Maatschappelijke kracht van sport • Fysieke activiteit cruciaal in ontwikkeling van het menselijk kapitaal Sport is niet per definitie voordelig Aan bepaalde voorwaarden voldoen Bron: The Human Capital Model o.a. Gezond en Ethisch sportklimaat ⇒ Intrinsieke motivatie begeleider & jongeren essentieel ⇒ Méér dan sporttechnische vaardigheden = competente begeleider Academisch onderzoek wijst uit: Bij problemen in de jeugdsport => belang van competente begeleider!
oktober 2014
4
Methode Welke accenten leggen om aan competenties te werken? => stimuleren van pro-sociaal gedrag via sport (pro-actief). Welke reacties op anti-sociaal gedrag in dagelijkse omgang en besluitvorming tussen ⇒ (a) jongeren onderling, ⇒ (b) jongeren en volwassen begeleiders en ⇒ (c) volwassen begeleiders onderling (reactief). Welke didactische werkvormen blijken effectief en efficiënt zijn? => i.f.v. competenties betreffende stimuleren van pro-sociaal gedrag en reageren op anti-sociaal gedrag in de sport.
2
7/11/2014
oktober 2014
5
Theoretisch kader Cases uit de sportwereld: resultaten focusgroepen • Situaties zijn sterk afhankelijk van de context • Iedere deelnemer had onethische situatie meegemaakt • Vaak complex => moeilijk te categoriseren • Niet eenvoudig om oplossingen te formuleren Wat kan pro-sociaal gedrag beïnvloeden en wanneer kan het worden verhoogd? An ecological approach influencing learning pro-social behaviour in youth sport (De Martelaer, De Bouw & Struyven, 2013)
Belang van holistische aanpak (verschillende niveaus, ganse omgeving => klimaat)
oktober 2014
6
Vragen waar we op inspelen Hoe reageer ik op problemen of conflicten? Hoe ethisch handel ik als begeleider? Hoe kan ik mijn ethisch handelen verhogen? Hoe kan ik ethisch handelen bij anderen stimuleren? Hoe kan ik duurzame verandering teweegbrengen?
3
7/11/2014
7
oktober 2014
Drie beleidsniveaus en actoren binnen een EVS beleid Bestuur/Beleid
•Kwaliteitsbeleid •Preventiebeleid •Reactiebeleid
Jeugdsporter & entourage
Begeleider
Figuur 1: Drie beleidsniveaus en actoren binnen een EVS beleid
oktober 2014
8
Kwaliteitsbeleid • Wat betreft kwaliteitsbeleid zetten we in op:
• Respectvol met elkaar omgaan • Fungeren als rolmodel • Reflecteren over eigen begeleiden • Positief coachen • Op gepaste wijze communiceren • Opletten voor verantwoorden van onethisch gedrag • Stimuleren van prosociaal gedrag.
4
7/11/2014
oktober 2014
9
Preventiebeleid • Wat betreft preventiebeleid zetten we in op :
• Vermijden van risicofactoren • Overdreven competitiviteit en te sterke focus op winnen • Attent zijn voor signalen van potentieel negatieve situaties • Preventief werken a.d.h.v. empowerment. • Stimuleren van prosociaal gedrag.
oktober 2014
10
Reactiebeleid • Wat betreft reactiebeleid zetten we in op:
• Omgaan met probleemgedrag • Gestructureerd te werk gaan bij een dilemma of conflict • Reactieve coaching-stijl.
5
7/11/2014
oktober 2014
11
oktober 2014
12
Tool
Zelfreflectie a.d.h.v. stripverhalen
6
7/11/2014
oktober 2014
13
Omgaan met ethische dilemma’s Een ethisch dilemma: • waarden en normen staan op het spel • keuze tussen verschillende alternatieven • elk alternatief is te verantwoorden ⇒ Hulpmiddel in zoektocht naar best
mogelijke oplossing • RESPECT: de situatie in kaart brengen • STAR: oplossingsgericht
oktober 2014
14
RESPECT • Reden:
Wat is oorsprong of achterliggende oorzaak van case? • Elementen:
Wat typeert deze case? Wegnemen van onduidelijkheden en nagaan wat de feiten zijn. • Sport specifiek:
Is het een ongewone situatie of bijna eigen aan de sport? Context afhankelijk? • Personen:
Wie zijn de betrokken personen? Wat staat er voor ieder van de betrokkenen bij deze kwestie op het spel?
7
7/11/2014
oktober 2014
15
RESPECT • Evenwicht:
Is er een onevenwichtige machtsverhouding? Zijn de partijen gelijkwaardig?
• Controle:
In welke mate is de situatie onder controle?
• Tijd:
In welk tijdsbestek situeert het probleem zich?
oktober 2014
• Situering:
16
STAR
Wat is de ernst van de situatie? Welke handelingsalternatieven zijn er? • Taak:
Welke persoon of groep is verantwoordelijk om dit op te lossen? Welke nieuwe verantwoordelijkheden worden uitgedeeld? • Actie:
Welke actie ondernemen we? Welke beslissing nemen we? Waarom is de actie te verkiezen boven de andere? • Reflectie:
Wanneer kunnen we als organisatie tevreden zijn over het de afloop? Waar willen we uiteindelijk naartoe? Hoe motiveren we de gekozen actie?
8
7/11/2014
17
oktober 2014
Opdracht reactieve coaching-stijl Relatie is belangrijk
Toedekken
Confronteren
Resultaat is belangrijk Ontlopen
Forceren
Bron: Conflicthanteringsstijlen
oktober 2014
18
Opdracht reactieve coaching-stijl Toedekken: De trainer reageert lacherig op de situatie of komt niet openlijk uit voor zijn mening.
Ontlopen: De trainer reageert helemaal niet of reageert onverschillig.
Confronteren: Open communicatie door middel van een persoonlijk rustig gesprek of groepsgesprek.
Forceren: De trainer wil zijn eigen wil doordrukken en acht vooral het resultaat belangrijk.
9
7/11/2014
oktober 2014
19
Tool Wensen
Behoeften Aannames Waarom wil ik dat?
Wat wil ik?
Jongere
Ons gezamenlijke doel
Begeleider Wat wil begeleider?
Waarom wil hij/zij dat? Aannames
Bron: Theory of Constraints for Education (TOCfE)
oktober 2014
20
Output Document Presentatie Handleiding Workshop
10
7/11/2014
21
oktober 2014
What next? VTS Samenwerking: Cartoons Clipboard Ethische principes Bijscholing lesgevers Inhoud initiatorcursus VTS(+) & Hoger onderwijs
OUTPUT
oktober 2014
22
Indien ik het sportbeleid mocht vormgeven zou ik… 1.
Sterker inzetten op gediplomeerde trainers geschoold in de principes omtrent ethische begeleiding
2.
Pleiten voor een holistische EVS aanpak aandacht voor kwaliteit, preventie & reactie
3.
Jeugdsport meer ‘op maat van het kind’ maken geen mini-volwassensport & minder competitie
11
7/11/2014
oktober 2014
23
Vragen/opmerkingen?
12
