Er is meer dan mais !!! “Bij zoekt boer” d.m.v. Alternatieve teelten.
Inhoud. • • • • • • • • • •
Inleiding. Klaver. Luzerne. Veldbonen. Amarant. Lupine. Koolzaad. Kemp of hennep. Silphie. Wikke.
• • • • • •
Facelia. Tagetes. Seradella. Zonnebloemen. Akkerranden. Energie uit biomassa.
• Literatuur.
Mais • “Vermaising” van het platteland. • Voordelen van mais → hoge opbrengst, veelzijdig bruikbaar. • Kan veel dierlijke mest (gier) verwerken → residuen in grondwater. • Uitbreiding van de maiswortelboorworm (vruchtwisseling !!). • Gebruik van neonicotinoïden. • Gentechnisch gemodificeerde mais. • Mais als energieplant → bio-energie.
Mais • Windbestuiver. • Stuifmeel van mais. De lokale bodemgesteldheid en de klimaatomstandigheden vóór de bloei beïnvloeden de samenstelling v.h. stuifmeel. • Ook de bij haalt stuifmeel op mais. De kwaliteit is goed → proteïnen, vetten, vitaminen en mineralen. • Stuifmeelmengsel van een bont, bloeiend lanschap is beter. • Schema: stuifmeelgebruik en aantal uitgebroede bijen.
Klaver (Trifolium repens). • Bodemverbeteraar. • Meeropbrengst volgteelt. • 12 ton droge stof per ha. = 2 ton eiwit. • Zeer goede drachtplant met stuifmeel en nectar.
Alexandrijnse klaver (Trifolium alexandrium) • Heeft sterk onkruidonderdrukkend effect. • Activeert bodemleven. • Behoorlijke biomassaproductie. • Kan tegen nattere omstandigheden. • Snelle groei en daardoor bevredigende bodembedekking. • Vorstgevoelig.
Luzerne of alfalfa (Medicago sativa). • Zeer geschikt voor klei- en zandgronden. • Bodemverbeteraar • Onderdrukt wortelonkruid. • Vooral voor vleesvee. • 13 ton droge stof per ha. = 2,2 ton eiwit. • Lage energiewaarde. • Goede drachtplant met stuifmeel en nectar (4).
Veldbonen (Vicia faba). • Vlinderbloemige → legt stikstof vast. • Sojavervanger voor varkens, legkippen en herkauwers. • 3 tot 8 ton droge stof per ha. = 1 tot 2 ton eiwit. • Bestuiving verbetert de opbrengst. • 3 volken per ha. • Nectar- en pollenwaarde(2 & 3). • Geschikt als groenbedekker. • Grote, diepe spilwortel → bodemontsluiter.
Amarant (Achyranthes). • Onderdrukt onkruid. • Kan al in augustus geoogst worden. Daarna winterkoolzaad op hetzelfde perceel. • 5 ton per ha. = 1 tot 2 ton eiwit. • Eenjarige bijenplant.
Lupine (Lupinus). • Vlinderbloemige → legt stikstof vast. • Eiwitrijk krachvoer (35 – 40% eiwit). • Ook voor menselijke consumptie. • 3 tot 5 ton per ha. = 1,5 tot 2,5 ton eiwit. • Nectar en stuifmeel miniem.
Koolzaad (Brassica napus). • Perskoek, olie. • Bestuiving levert meeropbrengst. • 3 volken per ha. • Uitstekende nectar- en stuifmeelopbrengst. • Verbetert bodemstructuur. • Opbrengst: 4 ton zaad per ha. = 1 ton eiwit.
Kemp of hennep (Cannabis sativa) • Gemakkelijke teelt. Hoge biomassaopbrengst. • Windbestuiver. Bloeitijd juni-augustus. • Veel stuifmeel. Geen nektar. • Zaad kan geperst worden voor menselijke consumptie. Rijk aan vitaminen, eiwitten en mineralen. • 9 tot 15 ton per ha. = 2 ton eiwit. • Zeer geschikt als wisselteelt. • Groeit in 3 maanden tot 2-6 m. hoog. • In Belgie gesubsidieerd.
Silphie (Silphium perfoliatum). • Meerjarige plant →15 jaar. • Grote biomassaproductie → energieplant →13-20 ton droge massa /ha. • Geen ziekteaantasting bekend → geen pesticiden. • Bloeit van juli tot september →drachtarme zomermaanden.
Silphie (Silphium perfoliatum). • Nectar is geschikt als wintervoedsel. • Wordt door veel soorten insecten bezocht. • Positieve berichten over de teelt in vergelijking met mais. • Ook geschikt als plant voor akkerranden bij mais voor gebruik van biogas.
Wikke (Vicia sativa) • Vlinderbloemige → legt stikstof vast. • Zaaien tot eind augustus. Beste tijd is juli. • Jonge wikke onderdrukt onkruid onvoldoende. Later wel.
Facelia (Facelia tanacetifolia). • Uitstekende groenbedekker waar de bij honing en stuifmeel op haalt. • Vòòr 1 augustus zaaien. • Goede doorworteling van de bodem. • Gewas sterft na de eerste nachtvorst. • Aanvankelijk langzame groei, daarna snel.
Tagetes (Tagetes Patula) • Op Tagestes Erecta haalt de bij nectar en honing. • Tagetes is bestrijder van wortellesieaaltje. • Warmteminnaar. • Gewas sterft na de eerste nachtvorst. • T. zorgt voor goede bodemstructuur.
Serradella (Ornithopus sativus) • Eenjarig. Vlinderbloemig. • Vooral op zandgronden als voedergewas en groenbemesting. • 30-60 cm. Lang. • Bloei van juni tot augustus.
Zonnebloemen. (Helianthus annuus) • Zonnebloemolie → onverzadigde vetzuren, geschikt om te frituren, linolzuur (chlolesterol verlagend) • Veevoer als meel(zaden), loof en kippenvoer(donkere dooier). • Daarnaast voor industriële doeleinden, verfstof, snijbloem en brandstof. • 1,5 tot 3,5 m. Hoog. • Meerdere bloemhoofden die meedraaien met de zon.
Akkerranden Voordelen: • Biodiversiteit →wormen, bijen, hommels, sluipwespen. • Natuurlijke plaagonderdrukking. • Bufferstrook tussen gewas en oppervlaktewater. • Schuilmogelijkheid in de winter, voedselmix. • Weide- en akkervogels • Vele soorten bijen en hommels. • Recreanten en toersiten.
Akkerranden Nadelen: • Productieoppervlakte. • Onkruidbestrijding. • Registratie.
Subsidie: • Grasland: € 0,15 – 0,20 per m² • Bouwland: € 0,175 – 0,25 per m²
Energie uit biomassa Voordelen: • •
Kan op verschillende manieren gebruikt worden voor energie:biogas, motorbrandstof, warmte, electriciteit. Het kan opgeslagen worden.
Nadelen: • • •
Heeft veel landbouwgrond nodig. Hogere broeikasgasemissie. Beinvloedt de omgeving meer →voedingsstofkringloop,hoger watergebruik.
Alternatieven: •
Wind- en zonenergie.
Belangrijk: • •
Energiebesparing Energieefficiëntie
Energie uit biomassa→ bloeiende planten. • Prachtig bloeiende velden met een grotere opbrengst dan mais. • Groot kaasjeskruid, boerenwormkruid, “Sonnenhut”, knoopkruid, Silphium en andere soorten kunnen concurreren met mais als energieplant. • Voedsel voor bijen en ruimte voor wild. • Voordelen voor bodem en grondwater. • Voordeel i.v.m. mais: geen nieuwe inzaai, geen intensieve bodembewerking, geen bespuiting, geen jarenlange eenzijdige teelt (bodem), geen belasting van grondwater
Energie uit biomassa→ bloeiende planten. Voordelen t.o.v. mais: • geen nieuwe inzaai (5 jaar), • geen intensieve bodembewerking, • geen bespuiting, • geen jarenlange eenzijdige teelt (bodem !!), • geen belasting van grondwater met bemesting, • Voedsel en woning voor bijensoorten,hommels, vogels en wild (haas, patrijs, ree).
Eindhovends Dagblad (25 september 2012)
Literatuur. • Meer biodiversiteit door bodembedekkers. In: Kempische Imkersvereniging. Juli 2012, blz.86-98. • Vandijck, Albert – Enkele alternatieve teelten op een rij. In : Vlaams Imkerblad, september 2011, blz. 251 – 253. • Paske, Peter – In: Die Biene, december 2011, blz. 9. • Illies, Ingrid e.a. – Immer nur Maispollen ? In: Die Biene, mei, 2012, blz.1013. • www.ingrocvba.be • Biertümpfel, Andrea e.a. – Gefundenes fressen. Die durchwachsene Silphie. Trachtpflanze der Zukunft? In: Die Biene, aug.2012,blz.14-15. Ook blz. 16-17. • Kritiek op biomassa als energieplant: www.pflanzenforschung.de onder aktuelles van 2-8-2012.