EFRO)

BIJLAGE I

PROJECTVOORSTEL Sociaal-economische vitalisering Holthees & Vierlingsbeek: Gemeente Boxmeer (t.b.v. CERES Noordoost-Brabant/EFRO)

Augustus 2007: Gemeente Boxmeer – dhr. R. Setz CHO Consultants BV – drs. T.J. Bierens

1

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees

Inhoudsopgave Inhoudsopgave............................................................................................................................ 1 Hoofdstuk 1. Inleiding & doelstelling ....................................................................................... 2

1.1 Achtergrondinformatie Boxmeer ........................................................................... 2 1.2 Aanleiding project .................................................................................................. 3 1.3 Knelpunten ............................................................................................................. 4 Hoofdstuk 2. Visie & doelstelling.............................................................................................. 5

2.1 Algemene visie op dorpsontwikkeling ................................................................... 5 2.2 Doelstelling project ................................................................................................ 7 Hoofdstuk 3. Samenwerking ..................................................................................................... 8 Hoofdstuk 4. Plan van aanpak .................................................................................................. 9

4.1 Inleiding ................................................................................................................. 9 4.2 Uitvoeringsplan dorpsontwikkeling ....................................................................... 9 4.3 Sociaal-economisch effect.................................................................................... 17 Hoofdstuk 5. Fasering project ................................................................................................. 18

5.1 Tijdspad ................................................................................................................ 18 5.2 Vergunningen ....................................................................................................... 18 Hoofdstuk 6. Begroting ............................................................................................................ 19

6.1 Kostenraming ....................................................................................................... 19 6.2 Financieringsplan ................................................................................................. 20 6.3 Toelichting ........................................................................................................... 20 Hoofdstuk 7. Spiegeling Ceres-regeling.................................................................................. 22 Hoofdstuk 8. Relaties met andere plannen............................................................................. 23 Hoofdstuk 9. Resumé ............................................................................................................... 24

1


Hoofdstuk 1. Inleiding & doelstelling 1.1 Achtergrondinformatie Boxmeer De gemeente Boxmeer is gelegen in het noordoosten van Noord-Brabant, in het Reconstructiegebied Peel & Maas. De afgelopen jaren is de gemeente actief geweest met het ontwikkelen van plannen, specifiek gericht op het landelijk gebied. Zo zijn er bijvoorbeeld – om enkele voorbeelden te noemen - ecologische verbindingszones aangelegd, gecombineerde voorzieningen gerealiseerd en zijn er verscheidene landschapsplannen tot uitvoering gebracht (waaronder de inrichting van het Maasheggen gebied), wandelen fietspaden aangelegd etc. Kortom, de basis is gelegd voor het maken van de slag naar sociaaleconomische vitalisering. De gemeente Boxmeer bestaat uit tien karakteristieke dorpen rondom de centrumplaats Boxmeer. De tien dorpen zijn Beugen, Groeningen, Holthees, Maashees, Oeffelt, Overloon, Rijkevoort, Sambeek, Vierlingsbeek en Vortum-Mullem. De gemeente Boxmeer vormt samen met vier andere gemeenten het Land van Cuijk, dat eeuwenlang een geïsoleerd gebied was. Met de Maas aan de ene kant en de Peel aan de andere kant was het tot aan het begin van de twintigste eeuw zeer lastig bereikbaar. Uiteindelijk heeft Boxmeer in de 20e eeuw enigszins aansluiting weten te vinden. Toch is de invloed van de barrière die de Peel destijds vormde nog enigszins voelbaar. De gemeente Boxmeer probeert via verschillende investeringen de gemeente sterker te maken, daar hoort ook de aantrekkingskracht – zowel woon- alsmede vestigingsplaats – van de kleine kernen bij. Deze aanvraag heeft betrekking op de buurdorpen Vierlingsbeek en Holthees. Vierlingsbeek is een dorp met historie in het “Land van Cuijk”. Het had vroeger een eigen schepenbank die niet alleen het eigen dorp bestuurde maar ook rechtspraak uitoefende. Tot de herindeling in 1997 was het een eigen gemeente, waartoe ook de kerkdorpen Groeningen, Holthees, Maashees, Overloon en VOrtum-Mullem behoorden. Nu behoort het tot de gemeente Boxmeer. De oorlog 1940-1944 heeft veel vernield, maar gelukkig zijn er nog een aantal historische plekjes en panden bewaard gebleven. Denk bijvoorbeeld aan het oude Joodse kerkhof (zie foto).

Oude Joodse kerkhof Om het dorp heen is er veel natuurschoon waarbij het Maasheggen landschap een uniek stukje Nederland laat zien. Vierlingsbeek heeft ook een pontverbinding met het Limburgse plaatsje Bergen. Het dorp ligt aan het Pieterpad en er leiden een aantal fietsroutes door en om het dorp. De routes lopen onder andere langs de watermolen. Het Pieterpad is overigens een Lange-Afstands-Wandelroute (zie plaatje onder) over een langere route dan 100 km en die niet rond gaat. Het pad voert van Pieterburen in Noord-Groningen en loopt naar Sint-Pietersberg in Zuid-Limburg. Een andere bezienswaardigheid is het monumentale pand, naast de eveneens beeldbepalende protestantse kerk, dat ooit dienst deed als jachthuis van Koning Willem I.

Oude watermolen

Wandelroute Pieterpad

2

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees In Holthees staat een kapel die toegewijd is aan patrones O.L. Vrouw van (zeven) Smarten. Rond deze middeleeuwse kapel is dit dorp ontstaan. In 1464 wordt de kapel voor het eerst in de historie vermeld. Het circa 40 cm hoge bronzen Barbara-klokje, dat ook nu nog bovenin de kapel hangt, dateert van 1639. De kapel werd in de loop der eeuwen meer dan eens beschadigd en weer opgebouwd. Op 30 september 1944 werd het gebouw zwaar getroffen door het bombardement op Holthees. In 1999 en 2000 onderging de kapel een grondige restauratie. Op 21 mei 2000 kon de stichting Mariakapel haar weer in gebruik nemen. De huidige kapel symboliseert daarmee nog de oprichting van het dorp. In vroeger tijden was Holthees een belangrijk militair steunpunt voor de verdediging van het land van Cuijk. Als aandenken voor alle gevallenen tijdens het bombardement van 30 september 1944 staat er in Holthees ook een Monument. Hier worden ook herdenkingsbijeenkomsten gehouden (o.a. 16 oktober 2004; circa 60 jaar na het bombardement). Ten noorden van het dorp heeft het kasteel Makken gestaan. Het is ontstaan in het begin van de 16e eeuw, na de grondige verbouwing van een grote boerderij aan de Molenbeek. Na een roerige geschiedenis werd het in 1806 bijna geheel gesloopt. Aan de Makkenweg (naast het Pieterpad; recreatieve route van/naar Limburg) is nog een klein gedeelte van de voormalige voorburcht te zien. Het is nu een schuur met bouwelementen van de 15e tot de 19e eeuw en bestaat voornamelijk uit handvormbaksteen met speklagen van zandsteen. Een gevelsteen van het kasteel is te zien naast de St. Jozef kapel in Smakt. Deze kapel werd in 1699 gesticht. Concluderend kan worden gezegd dat Vierlingsbeek en Holthees voor de toerist in beginsel veel te bieden hebben. Het is van belang om de toeristen meer te trekken en in de kern vast te houden. De gemeente Boxmeer tracht dit te faciliteren door de verbetering van verschillende centrale pleintjes in Holthees en Vierlingsbeek die betekenisvol zijn voor de lokale economie. Ook daaromheen wordt een belangrijke landschappelijke kwaliteitsimpuls gegeven aan de kernranden en in lanen, om een goed verzorgde en leefbare situatie te creëren. Tegelijkertijd kunnen de pleinen een belangrijke verbindende rol vervullen naar de omringende bezienswaardigheden en tegelijkertijd een het publiek vasthouden voor (initiatieven van) plaatselijke ondernemers. Ook voor de leefbaarheid van het dorp is de uitvoering van het project van belang.

1.2 Aanleiding project De raad en het bestuur van de gemeente Boxmeer heeft in de loop der tijd uiteenlopende thema’s behandeld, daarop beleid afgestemd en plannen uitgevoerd. Echter, het opwaarderen van de leefbaarheid in Vierlingsbeek en Holthees is geruime tijd onvoldoende aan bod gekomen. Vierlingsbeek – de oude hoofdplaats van een aparte gemeente – is vanuit de historie een belangrijke kern voor het Land van Cuijk. Tegenwoordig is het een kern waar nadrukkelijker moet worden geïnvesteerd in leefbaarheid en in zekere zin in recreatie. Conform Reconstructietermen wonen er in een kleine kern niet meer dan 15.000 mensen. In totaal heeft Vierlingsbeek 2.568 inwoners en 955 woonadressen (peildatum: juni 2006). Kleine kernen en het gebied buiten de kom wordt tezamen tot het buitengebied gerekend. In totaal heeft Holthees 447 inwoners en 164 woonadressen (peildatum: juni 2006). Gezien de ligging nabij Duitsland en Limburg is het voor de gemeente belangrijk aantrekkingskracht te behouden en als het kan te vergroten. De kernen liggen ook tegen Overloon aan, het projectlocatiegebied op het vlak van recreatie. Ontwikkeling in Vierlingsbeek en Holthees kunnen in het kielzog van Overloon van grote waarde zijn. In de kleine kernen speelt – evenals in meerder kleine kernen – de terugloop in het voorzieningenniveau. Eén van de manieren om een positieve invloed uit te oefenen op de sociaal-economische vitaliteit van een dorp is te investeren in de kenmerken ervan. Typerende zaken zijn: groene omgeving, sereniteit, hechte gemeenschap en interessante landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Door op dit vlak samen te werken met inwoners tracht de gemeente Boxmeer het resultaat te behalen waar de meeste partijen zich in kunnen vinden. In concreto betekent dit dat de plannen vorm zijn gegeven doordat het college van Burgemeester & Wethouders op 22 november 2005 een bezoek heeft gebracht aan Vierlingsbeek. De inwoners van de kern kregen op die dag de mogelijkheid hun wensen voor de toekomst in beeld te brengen. Op 8 november 2006 was de beurt aan Holthees. De dialoog met de samenleving was georganiseerd door de Dorpsraden.

3

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees Met dit als uitgangspunt is het dorpsontwikkelingsplan tot stand gekomen. De gemeente is van mening dat dit bepalend is voor een succesvolle implementatie van de werkzaamheden. De dorpsontwikkeling van de kernen behelst in grote lijnen het volgende: Deze tot een aantrekkelijker vestigings- en verblijfgebied maken. Meer groen realiseren, teneinde de toenemende verstening te bestrijden. Combinaties zoeken in groen, veiligheid en recreatie. Bij de totstandkoming van de pleinen en de daarmee in verband staande paden worden deze drie aspecten in ogenschouw genomen.

1.3 Knelpunten Ten behoeve van mogelijke knelpunten is het volgende te melden: Draagvlak en samenwerking. Door het integrale karakter van dit project en het opstellen van de plannen in samenwerking met de inwoners van beide kernen is er sprake van een groot draagvlak. Op dit vlak wordt geen knelpunt verwacht. Zeker omdat het bij de projecten gaat om het dorpshart van de kern. Financiële knelpunten. De gemeente Boxmeer wil met behulp van eigen middelen (uit diverse budgetten) een impuls geven aan de vitalisering van de kleine kernen. Plannen zijn op een dusdanige wijze voorbereid dat er sprake is van een integrale aanpak. De plannen rondom de leefomgeving gaan zodoende uit van een combinatie van beplanting, landschap, cultuurhistorie, verlichting, recreatie en speelelementen. Bij de totstandkoming van het dorpsontwikkelingsplan heeft de gemeente Boxmeer onvoldoende financiële middelen tot haar beschikking. Desalniettemin acht zij het van significant belang dat de plannen op een zo’n korte mogelijke termijn volledig worden uitgevoerd. Vandaar dat een subsidieverzoek uitkomst moet bieden. Knelpunten in de uitvoering. Samenwerking is binnen integrale projecten onontbeerlijk. Daarbij moeten de werkzaamheden op een effectieve en juiste wijze op elkaar worden afgestemd en is planning heel belangrijk. Dit zodat overlast voor de burger tot een minimum wordt beperkt. Dankzij een heldere samenwerking treedt er een tijdsbesparing op in de uitvoering, minder klachten betekent dat er voortvarender gewerkt kan worden. Beleidsmatig. 15 maart is er een ATP-formulier ingediend bij de Provincie, zodat het ATP-team de beleidsmatige toets kan maken. Gezien de ligging van de her in te richten locaties worden er geen onoverkoombare bezwaren verwacht. Planning. Vanaf het moment van de beschikking (indien positief) zijn er 24 maanden om het project uit te voeren. Er is sprake van een uitvoeringsgereed project. Daarbij gaat het niet om bijzonder complexe werkzaamheden. Voor de herinrichting zijn wel veel werkzaamheden nodig. Echter, door deze niet autonoom en op sectorale wijze door het gehele jaar uit te voeren, maar juist integraal, wordt er tijd en geld bespaard. Derhalve worden er geen knelpunten in de uitvoering verwacht. Na de implementatie. Na afronding en oplevering worden er geen knelpunten meer verwacht. Dit project is juist bedoeld om knelpunten op het vlak van landschappelijke aantrekkingskracht en leefbaarheid tegen te gaan. Dit alles met een duurzaamheid als streven.

4


Hoofdstuk 2. Visie & doelstelling 2.1 Algemene visie op dorpsontwikkeling Voor een dorps is de inrichting van het dorpshart van groot belang. Van oudsher bevinden zich hier de voorzieningen zoals winkels, horeca, kerk e.d. Ook de evenementen en de buitenactiviteiten zoals vinden binnen de kern plaats. Aantrekkelijke pleintjes met een goede bereikbaar zijn hierbij essentieel. Verkeersafwikkeling is wel een belangrijk punt, maar de verblijfsfunctie van het gebied staat voorop. Onderstaand wordt de visie van de gemeente verder uiteengezet. Landschappelijke visie dorpsontwikkeling In het buitengebied van Boxmeer liggen de Maasheggen. Hierin streeft Boxmeer een kwaliteitsverbetering van de Maasvallei na. Naast de Maasvallei liggen 8 van de 11 kernen van de gemeente Boxmeer. Ook vanuit Vierlingsbeek is het gewaarde natuurgebied goed te bereiken. Vervolgens wordt middels fietsen wandelpaden Holthees bereikt. De Maasheggen vormt een bijzonder natuurgebied, waar ook veel recreatie plaatsvindt. Door kleine kernen aantrekkelijker te maken voor fietstoerisme, wordt tevens aansluiting gevonden op het Maasheggengebied.1 Vanuit de visie Ruimte voor Herinnering is er een project gestart in de Maasvallei, genoemd het Integraal Gebiedsproject Maasheggen (IGP). Uitvoering van dit plan geeft een kwaliteitsimpuls aan een groot deel van het buitengebied van de gemeente. Verbindingen vanuit de kleine kernen zorgen ervoor dat dorpen mee kunnen profiteren van deze impuls in de Maasheggen. Belangrijker nog, in Boxmeer wordt hierdoor een totaalvisie zichtbaar gemaakt. Er ontstaat een netwerk van wandelpaden, die aansluitend op de kernen en door het Maasheggengebied lopen. In het landschapsontwikkelingsplan (LOP) – opgesteld door de gemeente Boxmeer en in samenwerking met Bureau Kragten – zijn tal van projecten beschreven die de kwaliteit van het landschap verbeteren. Er is sprake van landschappelijke inpassing van dorpen in de kernrandzones. Dit plan zorgt voor een nog sterkere aansluiting van de dorpsontwikkelingsplannen bij andere, toekomstige plannen. Overige projecten die de landschappelijke kwaliteit van de gemeente Boxmeer moeten opwaarderen: De gemeente Boxmeer is thans bezig met het project Vierlingsbeekse Molenbeek. Dit project omvat beek- en kreekherstelproject net buiten Holthees richting Vierlingsbeek en is thans in voorbereiding. Het Jeneverbes project in de bossen in Overloon is thans in uitvoering. De gemeente Boxmeer bezit één van de twee echte jeneverbesstruwelen in de provincie Noord-Brabant. Dit project zet zich in voor behoud en ontwikkeling van deze struwelen. Voorbereidingen zijn aan de gang met nieuwe EVZ’s. Het realiseren van de Groene geleding tussen de kernen Boxmeer en Beugen met een breedte van circa 100 meter. Visie recreatie en toerisme in relatie tot dorpsontwikkeling Vele van de hierboven beschreven elementen hebben een positief effect op het leefklimaat van onze burgers en trekken daarnaast bovendien toeristen aan. Enkele voorbeelden zijn hieronder vermeld: Maasheggen: realiseren fietsvoorziening (recreatief netwerk). Ommetjes rondom de kernen, zo ook rondom Vierlingsbeek en Holthees. NK Maasheggenvlechten 11 maart 2007 (reeds voor de tweede keer). Realiseren van een historisch Maasheggen Monument in de Maasvallei. Op dit moment zijn er verschillende particuliere initiatieven voor het opzetten van een camping (luxe bungalows), paardenrusthuis in Vierlingsbeek, forellenvijvers + speelweide, hondenuitlaatservice, aspergepruvement in Vierlingsbeek etc. 1

De gemeente Boxmeer en de provincie in samenwerking met de Rijksoverheid zijn bezig met een vervolg op het herstelplan Maasheggen. Doelstelling is meer grond te verwerven waarbij er sprake is van een aaneenschakeling van Maasheggen, waarbij de eigendomssituatie komt te liggen bij SBB (Staatsbosbeheer).

5

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees De gemeente heeft voor de bereikbaarheid in de kernen een compleet nieuw bewegwijzeringsysteem opgesteld. Samenwerking met Staatsbosbeheer (SBB) om wandelroutes te maken en af te stemmen op elkaar. In het actieschema van de beleidsvisie recreatie en toerisme staan de volgende punten vermeld: Jachthaven in Beugen beter ontwikkelen (2008) Stuw- en Sluizencomplex Sambeek beter ontwikkelen (2008) Veerstoepen Vortum-Mullem en Vierlingsbeek onderzoeken mogelijkheden (2007) Bezoekerscentrum gemeente Boxmeer stimuleren en faciliteren (2008-2010) Openbare ruimte verbeteren (2007-2008) Evenementen gemeente en ondernemers (2007-2008) De gemeente heeft ook plannen op het gebied van cultuurhistorie en archeologie. De gemeente Boxmeer heeft het oudste cultuurlandschap van Nederland, de Maasvallei. Door middel van het verschaffen van informatie aan de inwoners en de toeristen, wordt cultuurhistorisch besef gekweekt. Binnenkort start in Boxmeer de grootste archeologische opgraving in Nederland. Dit geeft zowel publiciteit, maar ook de mogelijkheid om iets over het gebied te vertellen. De Gemeente wil dit gaan oppakken. Bij de graafwerkzaamheden van het project Oeffeltse Raam is een 3000 jaar oude bijl gevonden. Dit type bijl is zeer bijzonder en komen uitsluitend in dit gebied voor. Educatie en dorpsontwikkelingen Veel van de genoemde projecten hebben een educatief element in zich. De gemeente Boxmeer heeft het standpunt dat met name de jeugd geïnformeerd dient te worden over het unieke landschap van de gemeente. Hieromtrent zijn verschillende projecten in voorbereiding, te weten: Scholen project Maasvallei (basisscholen in Boxmeer en Cuijk). Scholen project Oeffeltse Raam (Scholengemeenschap Stevensbeek en Elzendaalcollege). Excursies (maandelijks) vanuit het project Oeffeltse Raam door de IVN en Agrarische NatuurVereniging (ANV). Initiatief om met gehandicapten beheerprojecten in de Maasvallei te organiseren. NK kampioenschap Maasheggenvlechten (voorbereiding: cursus voor potentiële deelnemers). Het element educatie is zeer belangrijk. Als dorpen zich verder willen ontwikkelen (zeker in relatie tot het buitengebied) is het belangrijk dat de jongeren van een dorp vroegtijdig op de hoogte worden gebracht van landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Ook de geschiedenis (IIe wereldoorlog) is in educatief opzicht belangrijk. Landbouw & landschapsbeheer en dorpsontwikkeling De gemeente is bezig met het ontwikkelen van LandbouwOntwikkelingsGebieden (LOG’s). Het ontwikkelen van LOG’s heeft een positieve invloed op de kernen van Boxmeer. Immers worden op bepaalde plekken agrariërs verplaatst, die op andere gebieden (waar ze voor minder overlast zorgen) op één locatie worden samengevoegd. Hierdoor kunnen kernen zich vrijer ontwikkelen en door de verminderde overlast (stank en verkeer) worden dorpen leefbaarder. Visie op groen Het ruimtelijk beeld en de vormgeving van de pleinen heeft een belangrijke invloed op de attractieve waarde van een verblijfsgebied en dus indirect een belangrijk sociaal-economisch effect. Bomen vervullen hierbij diverse functies: Cultuurhistorische functie, doordat ze verwijzen naar de historie van de plaats waar ze staan of omdat ze van monumentale waarde zijn. Sommige bomen geven eigendomsgrenzen aan of markeren de plaats waar ooit een boerderij heeft gestaan. Landschappelijke functie. Beplantingen in het buitengebied zijn veelal beeldbepalend. Ze kenmerken de schaal waarop het landschap is ingedeeld en accentueren de aanwezigheid van wegen en bebouwing. Voor recreatie, maar ook bijvoorbeeld voor de verkeersveiligheid zijn dit belangrijke aspecten. Met name oudere bomen die solitair in het landschap staan, worden vaak hoog gewaardeerd. Daarmee hebben bomen ook meteen recreatief-toeristische waarde.

6

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees Ook geeft beplanting aan waar een bepaald gebied eindigt en waarin het overgaat. Wanneer men zich vanuit het landelijk gebied naar de kern van een dorp begeeft is het belangrijk dat dit landschappelijk wordt verduidelijkt. Stedenbouwkundige functie. Bomen spelen een grote rol bij de vormgeving van de openbare ruimte in de stedelijke omgeving. Ze creëren en versterken structuren. De bomen in de stedelijke omgeving bepalen voor een groot deel het straatbeeld. Natuurfunctie. De natuurwaarden in het buitengebied en in dorpen, met name als het gaat om de vogel- en insectenhabitat zijn voor een groot deel afhankelijk van de aanwezigheid van bomen. Beleveningsfunctie. Groen binnen en rondom stedelijke locaties is van belang voor de belevingswaarde van de inwoners en draagt hiermee bij aan het gevoel van ‘leefbaarheid’. Alle bovenstaande functies kunnen in relatie tot elkaar staan. Door ze optimaal met elkaar te combineren op en rondom pleintjes, ontstaat een krachtig geheel. De bovenbeschreven visie is een totaalvisie voor de gehele gemeente. Belangrijke en kostbare deelprojecten daarbinnen vormen de herinrichtingen van Vierlingsbeek en Holthees. Niet expliciet meegenomen in de visie zijn de aspecten duurzaamheid, veiligheid en waterhuishouding. Duurzaamheid betekent dat de openbare ruimte zoveel mogelijk met duurzame materialen wordt ingericht. Duurzame waterhuishouding betekent dat de gemeente het regenwater middels afkoppeling gaat scheiden, zodat het in kan trekken in de grond. De gemeente is hiertoe niet verplicht, maar wil dit gelijktijdig meenemen in de in hoofdstuk 4 te beschrijven herontwikkeling Doordat een school en een kinderdagverblijf aan het plein gelegen zijn, vormt Duurzaam Veilig Verkeer een belangrijk onderwerp in de ontwikkeling. Alles moet heel overzichtelijk worden ingericht, zodat ook duidelijk is waar er rustig gereden moet worden, waar gestopt en waar geparkeerd. Dit hangt meteen ook weer samen met sociale veiligheid, waarbij het ook essentieel is om geen onduidelijke of donkeren gedeelten in het plein te realiseren. Onlosmakelijk maakt verlichting hier onderdeel van uit.

2.2 Doelstelling project Wat de gemeente omschrijft in de visie op dorpsontwikkelingen, komt uiteindelijk terug in de doelstelling van dit project: Het doel is het dusdanig herontwikkelen van de kleinen kernen Vierlingsbeek en Holthees, dat de sociaal-economische attractiviteit van de leefomgeving in met name beide dorpsharten en daarmee de leefbaarheid in de kleine kern toeneemt. Dit leidt tot meer bezoekers (recreanten/toeristen). Deze ontwikkelingen hebben een positief economisch resultaat.

7


Hoofdstuk 3. Samenwerking Samenwerking is in het geval van integrale projecten - zoals eerder vermeld - van wezenlijk belang. De gemeente Boxmeer werkt met een aantal organisaties samen, teneinde dit project tot een goed einde te brengen. Dorpsraad Vierlingsbeek en Dorpsraad Holthees. De gemeente Boxmeer kent al vele jaren een convenant tussen de wijken dorpsraden en de gemeentelijke organisatie gemeentebreed. Het college is er van overtuigd dat collegebezoeken aan wijken en dorpen bijdragen aan het commitment van de burger bij de politiek. Hierdoor wordt de inbreng van burgers vergroot en wordt de leefomgeving zoals als die zou moeten zijn en niet zoals de gemeente denkt dat deze zou kunnen zijn. De inwoners kunnen zelf immers het beste het gevoel uitdragen over wat er wel en niet goed gaat op het gebied van leefbaarheid. Het college heeft derhalve in november 2005 en november 2006 respectievelijk de dorpen Vierlingsbeek en Holthees bezocht, om te praten over de problemen, de knelpunten te bekijken en om over oplossingen na te denken. De gesprekken hebben o.a. geresulteerd in ontwerpschetsen t.a.v. het dorpshart. Het college heeft een brochure laten maken die als gevolg van de bezoeken is ontwikkeld. HAS Den Bosch. In het voorjaar 2006 is er door de gemeente een afstudeeropdracht geformuleerd aan de HAS in Den Bosch, teneinde de groenontwikkeling in de kleine kernen nader onder de loep te nemen. Wederom is het bestuur van Vierlingsbeek en Holthees geraadpleegd in zogenaamde kring- of huiskamergesprekken. Dit heeft geresulteerd in een actueel plan: de Groene Leefomgeving. Dit plan is tijdens een informatiebijeenkomst de raad van Vierlingsbeek en Holthees overhandigd. Het college heeft inmiddels ingestemd met de plannen. Externe (advies)organisaties. Om het project goed uit te kunnen voeren wordt er in de voorbereiding en in de uitvoering samengewerkt met diverse externe bureaus. Zij zullen ondersteunen bij de planontwikkeling, het uitwerken van ontwerpschetsen, het uitvoeren van het werk en het verzorgen van projectmanagement. Op deze wijze zal de gemeente ervoor zorgen dat de subsidiegelden (exacte hoogte subsidieaanvraag is in hoofdstuk 5 beschreven) zodanig ingezet worden om een kwalitatief resultaat neer te zetten. De gemeente Boxmeer streeft er naar om projecten te realiseren met een lange termijn effect, waarbij sprake is van een hoge kwalitatieve investering. Provincie Noord-Brabant. De Provincie heeft in 2007 een beleidsmatig akkoord afgegeven voor dit project, waarmee zij duidelijk maken dat dit project procedureel gezien geen belemmeringen op zal leveren. Vanuit het Reconstructiebeleid streeft de Provincie leefbaarheid in de kernen na. Dit project vertoont raakvlakken met die beleidsplannen.

8


Hoofdstuk 4. Plan van aanpak 4.1 Inleiding De plannen in de kleine kernen van deze aanvraag zouden in beginsel in 2006 van start zijn gegaan. Echter wegens het gebrek aan afdoende financiële middelen om het project integraal uit te voeren, is de start gepland na het genereren van voldoende middelen. Vierlingsbeek heeft verder een klein bedrijventerrein, dat alleen voor (bijzondere) initiatieven van ondernemers/inwoners van Vierlingsbeek uitgebreid mag worden. Vierlingsbeek kent verder vrij veel voorzieningen, zoals eerstelijnszorg (tandarts, fysiotherapeut, huisarts etc.), basisschool, bibliotheek, gemeenschapshuis, jongerencentrum, steunpunt voor ouderen etc. Daarenboven wil Stichting Pantein in dit dorp een gezondheidscentrum gaan bouwen met daarboven 14 woonzorgappartementen. Holthees is een dermate kleine kern dat er op de dag als van vandaag geen winkels meer zijn. Ook een eerstelijnszorg ontbreekt, als ook andere zorgvoorzieningen. Er is wel een basisschool en een peuterspeelzaal. Er is ook een gymzaal en een voetbalveld. Daarnaast is er Dorpscafé het Trefpunt dat fungeert als gemeenschapshuis. Een impuls voor Holthees is belangrijk om de rendabel te houden. Holthees ligt in een landelijk aantrekkelijke omgeving, hetgeen betekent dat er weinig ruimte is rond de woonkern om woningen of bedrijven te bouwen; zie ook kaart met sociaaleconomische kwaliteiten in bijlage II waar een extensiveringsgebied voor natuur met groen is weergegeven. Voor een dorp als Holthees - waar het heel moeilijk is om te investeren in nieuwe publieke (gemeenschaps)accommodaties - is het juist noodzaak het vestigings- en bezoekklimaat te versterken door te investeren in pleinen. Hierbij wordt ingestoken op kwaliteitsverbetering, dus het zorgen voor verblijfplaatsen door middel van bankjes en realiseren van een aantrekkelijke omgeving. Ook is de gemeente Boxmeer momenteel bezig met een algemeen plan van bewegwijzering. Uniformiteit en een juiste bewegwijzering zorgen voor meer veiligheid en minder zoekend verkeer op de weg. Dit komt de leefbaarheid van de kernen ten goede. Deze activiteit wordt geheel gefinancierd door de gemeente Boxmeer en maakt geen onderdeel uit van de onderhavige projectbegroting. 4.2 Uitvoeringsplan dorpsontwikkeling Het plan van aanpak t.a.v. de vitalisering is als volgt:

A. VIERLINGSBEEK 1. Realisatie pleintjes Vierlingsbeek: omgeving Prins van Oranjestraat.2 De Prins van Oranjestraat is een brede straat, die daardoor een onaantrekkelijke uitstraling (somber/kaal) heeft en onveilig is. Daarenboven wordt hier volgens de dorpsraad te hard gereden. Voor de leefbaarheid is het belangrijk de verstening tegen te gaan. Ook moet de straat op sommige stukken versmald worden.

Vandaar dat de gemeente Boxmeer voornemens is om laanstructuren, lage beplanting, straatmeubilair, meerdere pleintjes (inclusief verlichting) te realiseren. 2

In een aaneengesloten gebied worden meerdere pleintjes gerealiseerd (zie bijlage V). Dit zal plaatsvinden in de wegen: Prins van Oranjestraat, J. van Cuykstraat, A. van Burenstraat en Cath. De Berthoutstraat.

9


Zoals te zien op de foto hierboven is het mogelijk delen van de weg op te nemen in de bestaande openbare structuren. Op dergelijke wijze kunnen verblijfslocaties worden gecreëerd. Tegelijkertijd wordt de snelheid van de automobilisten gereduceerd, omdat de weg wordt versmald. Dit leidt tot de volgende ontwikkeling (nieuwe situatie):

Zichtbaar is dat er pleinen worden gerealiseerd, waardoor verblijf mogelijk is voor zowel de inwoners als recreanten. Dit bestaande situatie heeft voor Vierlingsbeek veel potentie vanwege de omvang. Omdat het gelegen is nabij de Spoorstraat (één van de hoofdwegen), is het eenvoudig te vinden, ligt het veelal op de route, maar is het er wel rustig. In Vierlingsbeek zijn voldoende pleinen van de juiste kwaliteit, maar door deze ingreep wordt het aantrekkelijker als vestigings- en verblijfsgebied. Door de aanpassingen ontstaat er tevens een veiligere situatie. De regeling van het verkeer ter plaatse doet de rest. Middels een goede ontsluiting van Vierlingsbeek en bewegwijzering moet het gebruik van deze plekken toenemen. 2. Kwaliteitsimpuls Grote Straat. De Grotestraat loopt van Maashees, door Vierlingsbeek naar Groeningen. De Grote Straat heeft een stenige uitstraling. Het zou een zachtere uitstraling kunnen krijgen door de laanstructuur te versterken met blokhagen rondom de boomstammen en/ of plantvakken. Ook moet het fietspad beter geaccentueerd worden en moet de verblijfskwaliteit in zijn algemeenheid worden verbeterd.

3. Rustplek ’t Veld. Locatie ’t Veld ligt ten Noordwesten van Vierlingsbeek. Deze locatie maakt momenteel een slordige indruk en nodigt niet uit om op de locatie te verblijven (zie volgende pagina). De uitstraling van de speelplek moet verbeterd worden door meer groene scheidingen te realiseren.

10


4. Rustplek Spoorstraat – omgeving Heihoek. In 2003 is hier een rustplaats gerealiseerd. Echter, de werkzaamheden konden om budgettaire redenen niet worden afgerond. Om de rustplek te verfraaien, moet er een haag worden aangebracht.

5. ‘Parkje’ nabij station. Tegenover het hoofdstation bij de parkeerplaatsen is een parkje met drie grote bomen (o.a. 2 rode beuken). Om de landschappelijke waarde van dit parkje te beschermen dient er hekwerk omheen geplaatst te worden en krijgt het door de afscherming van ongewenste gebruikers een duidelijkere locatie en betekent het een verbetering van het aanzicht van het dorp en draagt het derhalve bij aan de leefkwaliteit in het dorp. 31-05-2006.

6. Omgeving horeca ’t Vrijthof. Aan de Grote Straat ligt ’t Vrijthof. De omgeving van de horecagelegenheid (Concordia) kent weinig landschappelijke kwaliteiten, terwijl het gelegen is aan de hoofdweg van Vierlingsbeek en

11

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees van betekenis is voor de eerste indruk van het dorp. Aan de zijkant (zie bovenstaande foto’s) moeten de parkeerplaatsen voorzien worden van groene elementen. Er komen veel wandelaars langs deze locatie vanwege de nabijheid van het Pieterpad. Voor de plaatselijke ondernemer is een aansprekende omgeving van financieel belang. 7. Landschappelijke inrichting de Vierlingh. In het verleden heeft de gemeente Boxmeer een groene locatie op de Vierlingh aangebracht (zie foto’s hieronder). De inwoners en de Dorpsraad signaleren dat er weinig gebruik wordt gemaakt van de locatie. De gemeente is voornemens om solitaire rode beuken te planten. In de nabije omgeving wordt ook een plantsoen aangebracht en worden bomen aangebracht aan de Jenniskensstraat.

8. Plein Pastoor Jansenstraat. Tussen de huidige kerk en de school en nabij het oude klooster bevindt zich in het centrum het plein aan de Pastoor Jansenstraat. Het plein heeft volgens de dorpsraad een stenige uitstraling (zie onderstaande foto’s).De gemeente Boxmeer zal op deze locatie rondom de ‘nonnenkappen’ (lantaarnpalen) de boomspiegels met hagen aanplanten. De landschappelijke ingrepen worden gedaan zonder inbreuk te doen aan de parkeermogelijkheden in het centrum. Deze ingreep betekent een verbetering van het dorpshart, wat voor de plaatselijke ondernemers van toegevoegde waarde zal zijn.

12

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees 9. Omgeving Koningskerkje - Domineestraat. Nabij het Koningskerkje (zie onderstaande foto) vinden het gehele jaar door veel sociaal-culturele activiteiten plaats, zoals trouwerijen. In het dorpsleven neemt dit kerkje een aanmerkelijke plaats in. In de omgeving van dit centraal gelegen gebied moet bosplantsoen worden moet de groenstructuur worden verbeterd. De solitaire heesters op deze locatie worden gehandhaafd. Voor een inrichtingsschets van de nieuwe situatie zie bijlage VIII.

10. Herinrichting kernrandzone: entree Watermolen. Aan de kernrand van Vierlingsbeek bevindt zich aan de Grote Straat de watermolen (zie pagina 2 voor foto). Gezien de grote cultuurhistorische waarde van dat gebied is het belangrijk deze locatie dusdanig in te richten dat de kwaliteit van de omgeving wordt verhoogd. Recreanten moeten aangespoord worden om eventueel even te rusten op de locatie. Voor de betreffende inrichting zie bijlage VIII. 11. Herinrichting kernrandzone: entree Groeningsestraat. Aan de Groeningsestraat/Grote straat moet een duidelijke overgang vanuit het landelijk gebied naar de kern en vice versa worden gerealiseerd. Dit zal de gemeente realiseren door middel van het versterken van de komingang en het aanbrengen van haagblokken naast het fietspad. Deze afscheiding geeft niet alleen een geschikte uitstraling, maar heeft eveneens een stedenbouwkundige functie (veiliger verkeer). 12. Bomen hoofdstructuur & monumentale bomen. De hoofdstructuur bestaat uit lijnvormige beplantingen (lanen en bomenrijen) en kenmerkt het landschap. De hoofdstructuur draagt bij aan de oriëntatie in dat landschap. Zeker voor toeristen is dit langs het wegtracé zeer waardevol. Het verbindt de verschillende dorpen en ligt zowel in de dorpen als in het buitengebied. Voor Vierlingsbeek betekent zijn dit dat er bomen in de hoofdstructuur die van Vierlingsbeek naar Overloon, Maashees en Groeningen gaat, moeten worden aangeplant. Deze hoofdstructuur wordt versterkt/aangeplant. Het betreft bomen van de 1e grootte en het zijn inlandse soorten: eiken/linden. Het bomenbestand in de bebouwde kom vervult een belangrijke functie bij het aankleden van de wijken. Samen met bijvoorbeeld het stratenpatroon kenmerken bomen en boomsoorten de wijk en dragen bij aan het karakter van de wijk. Het is het beleid van de gemeente de voornamelijk esthetische functie te handhaven en waar nodig te versterken. De bomen zijn in principe ondergeschikt aan het goed functioneren van de wijk. Het beleid van de gemeente is om binnen Vierlingsbeek de hoofdstructuur volledig te realiseren en te beschermen door middel van de bomenverordening en de nog op te stellen bestemmingsplannen. Tevens wordt er extra aandacht besteed aan de monumentale bomen van Boxmeer.3 De gemeente heeft het beleid rondom de bescherming van bijzondere bomen aangescherpt. Daarnaast kunnen in het kader van dorpsontwikkelingen beeldbepalende bomen meer op de voorgrond geplaatst worden. 3

De gemeente is eigenaar van 18 van de 55 monumentale bomen in Boxmeer die geregistreerd staan bij de Bomenstichting. Het is het beleid van de gemeente om deze bomen te behouden. De monumentale bomen die

13

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees De ingrepen hebben dus niet alleen betrekking op een versterking van de landschappelijke waarden (voor de inwoners), maar ook voor de cultuurhistorische waarden. En ook wordt verstening bestreden.

B. HOLTHEES 1. Herinrichting plein Gildestraat. Het herinrichten van het plein heeft voor de gemeente en de dorpsraad de hoogste prioriteit in Holthees. Voor de gemeente Boxmeer is dit een mogelijkheid om in het bijzonder bij te dragen aan een interessant centrum, waar café het trefpunt zich bevindt en alle activiteiten van Holthees moeten gaan plaatsvinden (kermis, markt, vieringen etc.). Het plein moet een eigen identiteit krijgen als centrumplein. Bij de herinrichting is het wenselijk dat de straat een onderdeel wordt van het plein, door een verhoging van het geheel. De rijbaan zal zich uiteraard wel optisch onderscheiden van het andere deel van het plein. Dit in verband met de veiligheid. Gezien dit laatste zal ook voorzien moeten worden in een afscheiding tussen rijbaan en overig deel van het plein. De afscheiding wordt zo uitgevoerd dat deze wegneembaar is in geval van evenementen op het plein aan de Gildestraat. Het aanduiden van een logische parkeeropstelling voor auto’s is voorzien. Hierbij wordt rekening gehouden met de uitstraling van het plein. Daarenboven wordt een nieuwe bomenstructuur aangeplant (o.a. leibomen, daar deze niet alleen in stedenbouwkundig opzicht functioneel zijn, maar tevens sfeerverhogend zijn). De brug zal aangepast worden, zodat deze beter toegankelijk wordt. Het plein zal door alle herinrichtingen een multifunctioneel karakter krijgen, hetgeen de aantrekkingskracht op bezoekers moet vergroten. Huidige situatie:

Toekomstige situatie:

Zie bijlage V voor een gedetailleerd schetsontwerp van het nieuwe plein aan de Gildestraat. In dat ontwerp is de omgeving betrokken. Zoals zichtbaar op die tekening loopt er een wandelpad over het plein, dat wordt vervolgd achter de school en uiteindelijk leidt tot een (nog te plaatsen) bruggetje, waarna deze de wandelaars van het plein worden geleid. Dit pad betreft het op pagina 2 benoemde Pieterpad (in de omgeving Boxmeer gemiddeld per week bezocht door een honderdtal recreatieve passanten). Ook komt er een jeu-de-boule baan. voldoen aan de criteria van de Bomenstichting (landelijke norm) worden op de lijst met monumentale bomen geplaatst. Op voordracht van de Monumentencommissie kunnen het college van Burgemeester en Wethouders bomen op de lijst plaatsen die op basis van de Monumentenverordening bescherming behoeven. De potentiële monumentale bomen kunnen tevens op de lijst worden geplaatst.

14

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees 2. Omgeving Oorlogsmonument. Naast het herinrichten van het dorpsplein zal de gemeente Boxmeer de omgeving van het Oorlogsmonument versterken. De dorpsraad wil de driehoekige vormen van het monument (zie foto kaft) terug laten komen in de weg. Ook moeten er optische remmers op de wegen in de buurt van het monument aangebracht worden. Verder moet het monument toegankelijk worden gemaakt voor ouderen en minder validen (zie foto’s onder). Er zal er een helling gemaakt moeten worden voor rolstoel / rollator gebruikers en het grindpad moet vanaf de (loop)brug worden versterkt. Er moet duidelijkheid komen over de functie van het pad en door wie en waarvoor deze gebuikt mag worden.

Pad met onduidelijke functie

Ontoegankelijk voor ouderen en minder validen

3. Kernrandzone: entree spoorlijn. De entree aan de spoorlijn (brug over een watertje) leidt naar het plein aan de Gildestraat. Deze overgang accentueert onvoldoende het verschil tussen de bebouwde kom en het landelijke gebied. Met name vanwege de hoge natuurlijke waarden rondom Holthees wil de gemeente hier extra accenten in aanbrengen. Bij de versterking van de kernrand zal uiteraard gelet worden op veiligheid. 4. Rustplek: Broek. De gemeente Boxmeer is van plan om op de huidige locatie van het plantsoen (zie foto op pagina 11) een pleintje te realiseren, dat afgescheiden wordt middels een haagje. Hierbij wordt de relatie gelegd met het aanwezige beeld. Het plein gaat als rustplek dienst doen.

5. Omgeving plein Gildestraat. In de Gildestraat zal de gemeente Boxmeer de boomstructuur versterken. Hier zal de gemeente de bomenlaan doortrekken langs de gehele weg. Het aanplanten gebeurt in samenwerking met omwonenden. 6. Omgeving Rodermansstraat. Aan de Rodermansstraat zal de gemeente Boxmeer bomen plaatsen, zodat er een duidelijke laanstructuur gecreëerd wordt. Ook zal de knotbomenstructuur in stand worden gehouden nabij de boerderij aan de Rodermansstraat.

15

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees 7. Groenstrook nabij Mariakapel. De Mariakapel is één van de belangrijkste accommodaties in Holthees en wordt gebruikt voor diverse sociaal-culturele activiteiten. De groenstroken nabij de Mariakapel moet versterkt worden met het oog op duurzaamheid. Het verkeer zal na inrichting van het gebied (met lage beplanting) worden geweerd middels (lage) hekjes.

Kapot gereden groenstrook

Groenstrook in slechte staat,

8. Omgeving Kasteel Makken en Mariakapel. De omgeving van het Mariakapel wordt in de regel als ‘kaal’ ervaren (zie foto hieronder). De gemeente wil hiertoe een bomenstructuur aan de weg naar de Mariakapel aanbrengen. Met name in de omgeving van twee beeldbepalende panden zoals de voorburcht van het vroegere Kasteel Makken en de oude Mariakapel dient een grote uitstraling te bezitten. Het aanbrengen van de nieuwe structuur zal niet ten kosten gaan van de parkeermogelijkheden.

Kale Kapelstraat

Versterken laanstructuur Makkenweg

9. Opwaarderen Kapelstraat De infrastructuur in de Kapelstraat dient kwalitatief versterkt te worden, waardoor het beter begaanbaar is voor minder validen. De gemeente zal er zorg voor dragen dat het wandelpad wordt verbeterd. 10. Monumentale bomen4. De gemeente heeft het beleid in het kader van dorpsontwikkelingen om beeldbepalende bomen meer op de voorgrond te plaatsen. Er zullen herinrichtingswerkzaamheden worden gedaan op deze meer 4

De gemeente is eigenaar van 18 van de 55 monumentale bomen in Boxmeer die geregistreerd staan bij de Bomenstichting. Het is het beleid van de gemeente om deze bomen te behouden. De monumentale bomen die voldoen aan de criteria van de Bomenstichting (landelijke norm) worden op de lijst met monumentale bomen geplaatst. Op voordracht van de Monumentencommissie kunnen het college van Burgemeester en Wethouders bomen op de lijst plaatsen die op basis van de Monumentenverordening bescherming behoeven. De potentiële monumentale bomen kunnen tevens op de lijst worden geplaatst.

16

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees te accenturen. Het totaal aan ingrepen heeft dus niet alleen betrekking op een versterking van de landschappelijke waarden, maar ook voor de cultuurhistorische waarden.

4.3 Sociaal-economisch effect Om het sociaal-economisch effect van dit project te omschrijven is het van belang om alle gerelateerde plannen en projecten in het achterhoofd te houden, zoals die omschreven zijn in hoofdstuk 2. Onderdeel van het totaalconcept van Boxmeer, maar niet opgenomen in deze aanvraag (dus niet subsidiabel), zijn de werkzaamheden aan de watermolen, de entrees van Vierlingsbeek en Holthees, enkele overige rustplekken, omgeving Oorlogsmonumenten (toegankelijk maken van rolstoelen), omgeving Mariakapel en kasteel Makken, het parkje bij het station en de bomenhoofdstructuur in zijn algemeenheid. Op deze wijze ontstaat er een totale dorpsvernieuwing die aansluit op reeds uitgevoerde en ontwikkelde plannen van de gemeente. Verschillende bestaande en te realiseren verbindingen rondom Boxmeer worden met elkaar verbonden. Dit betekent dat bezoekers van de kernen, van de Maasheggen, het Pieterpad, wandelaars in de omgeving, de bewoners van Vierlingsbeek en Holthees meer binnen de kernen zullen verblijven dan deze passeren.

Maasheggengebied Pleintjes

Toelichting figuur: zie rechts het belangrijke Maasheggengebied voor het toerisme in het landelijk gebied. De pijlen geven weer hoe de mensen (bewoners, recreanten, toeristen en passanten) zich veelal bewegen. Vanuit het Maasheggengebied zijn er verbindingen tussen bosgebieden, maar ook met de kernen. Tussen de kernen kunnen mensen ook wandelen en fietsen. Zoals te lezen zijn de mensen voor primaire voorzieningen vooral gewezen op Vierlingsbeek. Via goede en recreatief interessante verbindingen kan men via Holthees eenvoudig in Vierlingsbeek komen. Vanwege de aantrekkingskracht in Vierlingsbeek kan men via bewegwijzering weer in Holthees terecht komen. Zo versterken de kernen elkaar. Met name de verbindingsfuncties van het nationaal bekende Pieterpad (dat van Limburg tot en met Groningen doorloopt) is van belang. Ook de ontwikkelingen in de Vierlingsbeekse Molenbeek leidt tot een toename in het bezoek (door o.a. natuurliefhebbers). Ook de pleintjes zijn in de bovenstaande figuur weergegeven. Deze krijgen een duidelijke functie als dorpshart. Gelegen aan de routing tussen de kernen en het Maasheggengebied zijn verschillende (toeristische) ondernemers actief. Zo is er een paardenmanege die overnachtingen aanbied. Aan het vrijthof heeft sinds kort een nieuwe horecagelegenheid zich geopend waar 4 medewerkers fulltime actief zijn. Ook is er Grunewald: een nieuwe ontwikkeling van een bungalowpark met beautyfarm. Voor deze initiatiefnemers ontstaan er natuurlijk ook nieuwe kansen door de opwaardering van de dorpskernen Vierlingsbeek en Holthees. Voor de uiteindelijke inschatting van de outputindicatoren (inschatting/meting sociaal-economische effect) zie de bijlagen.

17


Hoofdstuk 5. Fasering project 5.1 Tijdspad Fase: Voorbereiding Uitvoering Oplevering Eindafrekening

Data: Maart 2005 - september 2007 oktober 2007- september 2008 September 2008 December 2008

Het project is binnen 12 maanden uitvoerbaar. Op 6 maart is dit project besproken met het programmamanagement van Stimulus en direct een vooraankondiging per e-mail gedaan. Op 8 juni is de vooraankondiging nogmaals toegestuurd.

5.2 Vergunningen Het bestemmingsplan waarop dit project gerealiseerd wordt is in overeenstemming met de doelen. Er hoeft dus geen traject van bestemmingsplanwijzing te worden doorlopen. te worden ingezet. Er worden verder geen gebouwen gesloopt. Binnen het project worden geen bomen gekapt. Verder worden er één nieuw (onverhard) paadje aangelegd, maar hiervoor is geen vergunning nodig. Conclusie: het project is uitvoeringsgereed en kan direct na beschikking starten.

18


Hoofdstuk 6. Begroting 6.1 Kostenraming

SOC-EC Vitalisering Holthees/Vierlingsbeek

Totale kosten ↓ Kostenposten:

Excl.btw

Incl. btw

Totaal externe voorbereidingskosten

€

10.000

€

11.900

Extern projectmanagement: Directievoering en toezicht Projectmanagement CHO Consultants BV Totaal extern projectmanagement

€ € €

10.000 6.500 16.500

€ € €

11.900 7.735 19.635

€ € € €

306.000 803.383 117.959 160.180

€ € € €

364.140 956.025 140.371 190.614

€ €

12.328 1.399.850

€ €

14.670 1.665.821

€

7.500

€

8.925

Overige kosten: Accountantskosten Totaal overige kosten

€ €

4.500 4.500

€ €

5.355 5.355

+ Totale subsidiabele projectkosten

€

Niet-subsidiabele kosten

€

Totale subsidiabele projectkosten

€

+

Aanleg & inrichting: Herinrichten Plein Gildestraat Herinrichten Prins van Oranjestraat Overige fysieke dorpsontwikkeling Holthees Overige fysieke dorpsontwikkeling Vierlingsbeek Onvoorzien overige kosten Totaal aanleg & inrichting

+

Totaal PR en communicatie

+

Totaal BTW €

19

1.438.350 36.650

1.475.000

€ 1.711.636 €

43.614

€ 1.755.250 280.250

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees 6.2 Financieringsplan

SOC-EC Vitalisering Holthees/Vierlingsbeek Bijdragen

↓ Financiers: Gemeente Boxmeer - subsidiabele deel Gemeente Boxmeer - niet-subsidiabele deel BTW compensatiefonds EFRO - CERES

+

Totale financiering

€ 719.175 € 36.650 € 280.250 € 719.175

€ 1.755.250

6.3 Toelichting Toelichting kostenbegroting (onderstaande bedragen zijn exclusief BTW, omdat deze teruggevorderd kan worden bij het Rijkscompensatiefonds): Externe voorbereidingskosten: de voorbereidingskosten zijn verdeeld over veel verschillende locaties. Uitgangspunt is dat ieder gebied goed wordt onderzocht, waarna er schetsontwerpen van de toekomstige situaties worden uitgewerkt. Gelijktijdig wordt een besteksraming opgesteld. Deze werkzaamheden zijn momenteel in volle gang. Enkele eerste schetsen zijn terug te vinden in hoofdstuk 4 en bijlage VIII. De definitieve ontwerpen kunnen op verzoek tussentijds worden toegezonden en worden sowieso opgenomen in het dossier. De voorbereidingskosten worden begroot op: € 10.000,--. Projectmanagement: op de uitvoering van het project zal een aannemer of een eventuele derde partij (moet nog aanbesteed worden) toezicht houden. Ook vindt er overleg op directieniveau plaats. De kosten hiervan bedragen in totaal € 10.000,--. Tijdens de uitvoering wordt extra projectmanagementondersteuning gevraagd om de inhoudelijke en financiële voortgang te waarborgen. Kosten hiervoor: € 6.500,--. Aanleg & inrichting: dit omvat de werkzaamheden zoals in hoofdstuk 4 beschreven. De twee kernen zijn in de begroting uitgesplitst en de belangrijkste pleinen zijn afzonderlijk benoemd. De herinrichting Plein Gildestraat in Holthees wordt geraamd op € 306.000,-- (inclusief onvoorziene kosten). Overigens wordt hierbij een stelpost van € 20.000,-- opgenomen in de begroting (= een extra post t.o.v. gespecificeerde raming in bijlage V). De herinrichting van de Prins van Oranjestraat te Vierlingsbeek wordt geraamd op € 803.383,-(inclusief onvoorziene kosten). De herinrichting van de pleinen is even kostbaar als belangrijk om de leefbaarheid in een dergelijke plattelandsgemeente te behouden. Voor de gespecificeerde begrotingen van deze werkzaamheden zie bijlage V. Het totaalbedrag in die specificaties is lager, maar dat komt doordat de post onvoorzien daar deel van uit maakt en in dit hoofdstuk separaat is benoemd. Daarnaast worden alle overige locaties aangepakt, op de wijze zoals dat in hoofdstuk 4 is omschreven. Ook van deze werkzaamheden is een detailraming voorzien. Dit omvat o.a. het verwijderen van verhardingen, het verrichten van grondwerkzaamheden, het verplaatsen en aanplanten van groen. Voor Holthees worden de kosten begroot op € 117.959,-- en voor Vierlingsbeek op € 160.180,--. Voor deze twee posten wordt een post onvoorzien opgenomen van € 12.328,--. PR & Communicatie: Er moeten een tweetal bouwborden worden geplaatst; 1 in Holthees en 1 in Vierlingsbeek omwille van bekendmaking van het project en openbaring van de subsidieverstrekker. Kosten hiervan bedragen: € 4.000,--. Tot slot wil de gemeente de

20

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees versterking van de leefbaarheid ook doorcommuniceren aan de burgers en de nodige publiciteit geven (bij voorkeur via een opening). Kosten inzake PR en Communicatie: € 3.500,-. Overige kosten: hieronder worden accountantskosten verstaan van circa € 4.500,-- (voor de eindafrekening). Toelichting financieringsplan: Gemeente Boxmeer subsidiabel: de gemeente Boxmeer zal uit eigen middelen conform budgettering een bijdrage leveren van € 719.175,--. Gemeente Boxmeer niet-subsidiabel: de kosten voor het aanvragen van de subsidie zijn nietsubsidiabel. Teneinde een sluitende begroting aan te tonen met de financiering wordt derhalve deze kostenpost in beeld gebracht. Deze kosten bedragen € 36.650,--. BTW compensatie: de BTW is verrekenbaar bij het Rijk, tot zover er middelen voorhanden zijn in het compensatiefonds. Het risico hierbij wordt gedragen door de gemeente, omdat op voorhand niet te zeggen is of alle BTW zal worden teruggevorderd. Dit gaat om een bedrag van € 280.250,--. Deze is terugvorderbaar bij het Rijk en derhalve niet subsidiabel. EFRO - Ceres: t.b.v. het Ceres-budget 2000-2006, bestemd voor Noordoost-Brabant, wordt een verzoek ingediend voor een bijdrage van € 719.175,--. NB1: percentages: Gemeente Boxmeer subsidiabel: 41%. Gemeente Boxmeer niet-subsidiabel: 2%. BTW compensatie: 16%. EFRO – CERES: 41%. NB 2: Aanbesteding: Binnen het project is een werk aan te merken van € 1.399.850,--. Dit is lager dan de drempelwaarde van Europees aanbesteden. In de brief van “Van Gennip” van 16 februari jongstleden is aangegeven dat in dit geval niettemin de aanbesteding met inachtneming van belangrijke Europese regels dient plaats te vinden (o.a. de TON-principes). Dit zal geschieden in de volgende vorm: - De opdracht transparant aangeboden op Europees niveau. - Iedereen mag inschrijven. Op basis van selectiecriteria wordt een groep gevormd van organisaties die een offerte mogen uitschrijven. - Op basis van gunningscriteria wordt een opdracht verstrekt. - Er zal sprake zijn van een beoordelingscommissie. - Alle partijen worden op de hoogte gebruik van de afwijzing en hebben tijd om daar bezwaar tegen te maken. - De looptijd van alle termijnen wordt in acht genomen. Momenteel is een extern bureau doende met het uitschrijven van het bestek, zodat dit voldoet aan de richtlijnen van een Europese aanbesteding. Daarnaast wordt een offerte opgevraagd voor de kosten van de begeleiding van deze aanbesteding.

21


Hoofdstuk 7. Spiegeling Ceres-regeling Voor de uitvoering van het project sociaal-economische vitalisering Vierlingsbeek en Holthees) is maatregel 3.2 (Versterking Sociale Cohesie en Culturele identiteit) van toepassing. Er is enige affiniteit met de maatregelen 1.5, omdat de verbeteringen op en aan recreatieve routes zijn en zodoende het volledig recreatieve netwerk versterkt. De nadruk ligt echter geheel op maatregel 3.2. Maatregel 3.2 heeft als doel het verhogen van de sociale attractiviteit van het gebied, door het instandhouden en versterken van het voorzieningenniveau, het versterken van de culturele attractiviteit van het landelijke gebied, teneinde aantrekkelijk te blijven als vestigingsplaats. Het versterken van de sociale cohesie is hierin een belangrijke noemer. De leefbaarheid van de verschillende groepen in de samenleving is daarmee onder druk komen te staan. Er is verschraling van het voorzieningenniveau op het gebied van zorg, openbare en maatschappelijke voorzieningen en het openbare vervoer opgetreden. Vierlingsbeek en Holthees zijn naast elkaar gelegen kernen die elkaar op verschillende vlakken kunnen aanvullen/versterken. Recreanten in het Maasheggengebied zullen hoofdzakelijk bestaan uit fietsers, wandelaars en ruiters. Voor hen is het gebied bij uitstek geschikt om te genieten van natuur, ruimte en rust. Hierbij kunnen Holthees en Vierlingsbeek gebruikt worden als vertrekpunt, rustpunt en tussenstation. Dit biedt perspectieven voor de sociaal-economische ontwikkeling van de kernen. Bedrijven/ondernemers zullen geneigd zijn eerder in een locatie te investeren, indien de faciliteiten goed zijn. Voor MKB (waaronder horeca) kunnen hierdoor unieke mogelijkheden worden geschapen. SPIN-OFF PROJECT A. Vernieuwde c.q. verbeterde openbare ruimte: In Holthees wordt in totaal 2.130 m2 openbare ruimte aangepast en in Vierlingsbeek 6.710 m2. In totaal gaat het om 8.840 m2. Dit betekent dat er 2 nieuwe voorzieningen worden gecreëerd op sociaal en cultuurhistorisch gebied. Deze aanpassingen hebben uiteraard hun effecten op de werkgelegenheid. B. Werkgelegenheid: Door de uitvoering van het project in beide kernen wordt de kwaliteit van het vestigingsklimaat versterkt. Rondom het plein in Holthees zal dat leiden tot meer activiteiten en meer toeristen/recreanten. Dit heeft op de eerste plaats effect op de plaatselijke ondernemer, gelegen aan de Gildsestraat. Daarnaast wordt het voor de aangrenzende school, de kinderdagopvang, kermisexploitanten etc. interessanter om iets te ondernemer. In totaal wordt er op dit vlak 1 FTE aan werkgelegenheid behouden. In Holthees wordt daarnaast als gevolg van de investering 0,5 FTE gecreëerd. Dit als gevolg van de totstandkoming van een pleisterfunctie. De recreanten in het buitengebied, van het Pieterpad en het Maasheggengebied zullen hierdoor eerder in het dorpshart verblijven en niet direct het centrum passeren. Voor de kern Vierlingsbeek geldt dat er als gevolg van het project verspreid over diverse voorzieningen 5 FTE’s behouden zullen blijven. Concordia is er één van. In deze horecazaak aan de Vrijthof werken momenteel 4 mensen. Verder zijn er verschillende paardenmaneges en is er Grunewald (nieuw bungalowpark). In Holthees zijn verschillende commerciële ruimten voor de primaire levensbehoeften verdwenen. Voor Holthezenaren en bezoekers is het in dat geval met name interessant om te bekijken in hoeverre samengewerkt kan worden met Vierlingsbeek, daar waar er bijvoorbeeld wel winkels zijn. Door bijvoorbeeld bewegwijzering kunnen mensen voor specifieke voorzieningen (bijvoorbeeld supermarkt) op de mogelijkheden in Vierlingsbeek worden gewezen. Vice versa kan op bijvoorbeeld het pieterpad (gedeeltelijk over het plein lopend) gewezen worden. Naast de 5 FTE aan behoud wordt er verwacht dat erin Holthees 1 FTE wordt gecreëerd als gevolg van dit project. Deze paragraaf over werkgelegenheid houdt als vanzelfsprekend niet eens rekenschap met de versterking van de sociale cohesie voor de dorpsbewoners. Gezamenlijk met de gemeente hebben zij bepaald wat ze wilde hebben en hebben dat uiteindelijk ook gekregen. Dit creëert een bepaald onderling vertrouwen, waardoor ook nieuwe initiatieven (van individuen) sneller van de grond kunnen komen.

22


Hoofdstuk 8. Relaties met andere plannen Zie hoofdstuk 2 voor een overzicht van verschillende aanverwante projecten en programma’s. Eén plan willen wij hier meer aandacht schenken. Dat is het Reconstructieplan Peel & Maas. Een provinciaal programma met een overeenstemmende doelstellende doelstelling als Ceres. Vanuit het Reconstructieplan wil de provincie op integrale wijze komen tot een herinrichting van het buitengebied (inclusief kleine kernen) van Noord-Brabant. Hier hoort ook het stimuleren van alternatieve economische inkomstenbronnen in plattelandsregio’s bij. Dit sluit aan bij de achtergrond van Ceres (www.stimulus.nl): “De regio Noordoost-Brabant staat de komende jaren ingrijpende veranderingen te wachten in de inrichting van haar platteland. De Europese Unie stelde in het kader van het Doelstelling 2 programma gelden ter beschikking uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) om deze veranderingen soepel te laten verlopen. Met het Ceres-programma worden projecten ondersteund die gericht zijn op het gezond maken én houden van de economische structuur in de regio.” De regio Noordoost-Brabant bestaat voor het overgrote deel uit plattelandsgemeenten, vandaar dat het Reconstructieplan en Ceres veel overeenkomen. Het Reconstructieplan bespreekt de problematiek rondom de sociaal-economische gesteldheid en de toekomstige gesteldheid van het landelijke gebied. Knelpunten zijn o.a. het voorzieningenniveau in de kleine kernen (zie paragraaf 4.1), uitloopmogelijkheden vanuit de kernen (zie hoofdstuk 2), ontwikkeling van toerisme en recreatie en ontwikkeling van de landschappelijke kwaliteit in de kernrand (zie hoofdstuk 4; de overgang tussen bebouwd gebied en het landschap is erg belangrijk voor de beleving van dit gebied). De gemeente Boxmeer gaat de kernen Vierlingsbeek en Holthees op al deze vlakken herinrichten, waarbij voor de Ceres-aanvraag (subsidiabele kosten) enkel de pleintjes van toepassing zijn. Desalniettemin is het zinvol te weten dat er méér gebeurt. Het Reconstructieplan zegt over wonen, werken en leefbaarheid onder ander het volgende: Het Sociaal Economisch Platform (SEP) Noordoost-Brabant heeft een sociaal-economische visie voor de reconstructiegebieden Peel en Maas en Meijerij opgesteld. In de visie geeft het SEP aan dat er zorgen zijn over de sociale en economische vitaliteit en de leefbaarheid in beide reconstructiegebieden. Dit komt door de veranderingen in de landbouw en in het landelijk gebied in het algemeen. Daarom wil de Reconstructie aandacht geven aan: 1. Het opvangen van de sociale aspecten van verandering in de landbouw. 2. Het stimuleren van alternatieve economische mogelijkheden voor het landelijk gebied. 3. Het behouden en versterken van de leefbaarheid op het platteland. Bij de verdere uitwerking van die doelen gaat de Reconstructie van de volgende punten uit : 4. Betrek ondernemers en bewoners ten volle. 5. Hanteer een flexibele aanpak, aangepast aan de sociale en economische situatie en de ontwikkeling in het gebied, dat alles binnen een helder en niet-onderhandelbaar kader. 6. Versterk de identiteit van het gebied op verschillende schaalniveaus omdat de bevolking en vertegenwoordigers zich daarin het beste herkennen. 7. Zet in op vernieuwing met waardering van het bestaande. 8. Streef naar duurzaamheid in haar drie betekenissen: ecologie, sociaal en economisch duurzaam. De gemeenten heeft getracht zoveel mogelijk gezamenlijk met de burgers, aangrenzende partijen en overige belanghebbenden te komen tot een planopzet. Een gedragen plan heeft meer kans van slagen leert de praktijk. T.a.v. leefbaarheid: er moet aandacht besteed worden aan de fysiek ruimtelijke aspecten van leefbaarheid. Binnen het onderhavige project worden de typische kenmerken (groene identiteit) van een kleine kern derhalve benadrukt in een integrale (niet-sectorale) aanpak.

23


Hoofdstuk 9. Resumé In het kort zullen wij nogmaals de meeste belangrijke zaken op een rij zetten: De gemeente Boxmeer is voornemens de kleine kernen Vierlingsbeek (2.568 inwoners) en Holthees (447 inwoners) op te waarden op sociaal-economisch gebied, aansluitend op maatregel 3.2 van de Ceres-regeling van Noordoost-Brabant. Ook is er affiniteit met maatregel 1.5 (toeristische infrastructuur), omdat het plein Gildestraat onderdeel uitmaakt van het nationaal bekende Pieterpad De gemeente Boxmeer heeft talloze plannen ontwikkeld en gedeeltelijke uitgevoerd ten aanzien van het buitengebied. Deze plannen staan allemaal in relatie tot elkaar en mogen dan ook niet los van elkaar gezien worden. Derhalve worden ze veelal opeenvolgend en in harmonie uitgevoerd. Zie hoofdstuk 2 voor een totaaloverzicht; hier een kleine opsomming. De gemeente is voornemens de Maasheggen - een waardevol natuurgebied dat veel recreanten trekt – te versterken. Vierlingsbeek en Holthees wordt hierbij overeenstemmend ingericht. Herstel Vierlingsbeekse Molenbeek. Gezien het draagvlak, de afspraken met projectontwikkelaars en de uitvoeringsgereedheid (geen procedures benodigd) is het nodig deze projecten afzonderlijk maar in relatie tot elkaar uit te voeren. De gemeente zal ook in alle overige plannen aanzienlijk bijdragen. Desalniettemin wordt de onderhavige dorpsontwikkeling op integrale wijze aangepakt. Het project behelst concreet het herinrichten van Plein Gildestraat te Holthees en de Prins van Oranjestraat te Vierlingsbeek. Deze pleinen zullen na de herinrichting dienst moeten doen als belangrijke dorpsharten. Het gaat om een duidelijke kwalitatieve verbetering met oog voor verblijf (bankjes), groen, recreatie (jeu-de-boule baan, wandelpad etc.), veiligheid en de omgeving. Met dit laatste wordt bedoeld dat breder wordt gekeken dan de pleintjes. Middels bewegwijzering worden ook verwijzingen gemaakt naar belangrijke bezienswaardigheden of voorzieningen (bijvoorbeeld winkels in Vierlingsbeek). Ook andere recreatieve routes (vanaf Maasheggen en bijvoorbeeld het Pieterpad) worden in ogenschouw genomen. De uitvoering van het project kan starten zodra beschikkingen zijn ontvangen (indien van toepassing). Hopelijk kan het project in september 2007 starten Eén jaar later – in september 2008 – wordt alles opgeleverd, waarna de eindafrekening 3 maanden later zal worden toegezonden (in december 2008). De totale kosten van het project bedragen € 1.755.250,--. Hiervan is 280.250 euro BTW en 36.650 euro niet-subsidiabel. De BTW is terugvorderbaar via het BTW-compensatiefonds. De gemeente Boxmeer zal zelf een bijdrage leveren van 50% van de subsidiabele kosten exclusief BTW, hetgeen neerkomt op een bedrag van € 719.175,--. Daarbij zijn de apparaatskosten niet meegenomen, evenals de kosten van gerelateerde projecten (bv. verbeteren bewegwijzering, investeringen in ‘rode omgeving’, inclusief straatmeubilair), waar geen subsidie voor wordt aangevraagd (= ook nog niet uitvoeringsgereed). Voor de sociaal-economische vitalisering wordt t.a.v. de Ceres-regeling een verzoek ingediend voor een bijdrage van € 719.175,--. Output is: 1. Heringerichte openbare ruimte Holthees: 2.130 m2 Vierlingsbeek: 6.710 m2 2. Werkgelegenheid Creatie: 1,5 FTE Behoud: 6 FTE Enkele ondernemers in Vierlingsbeek en Holthees ondervinden hinder van de afname in voorzieningen in de kernen. De gemeente Boxmeer is daarom voornemens deze projecten uit te voeren en wil met name de relatie tot belangrijke economische peilers in de regio versterken,

24

Bijlage I – Sociaal-economische Vitalisering Vierlingsbeek & Holthees zoals het Maasheggengebied. Zodra er mensen vanuit het Maasheggen in de kernen gebracht kunnen worden, dan wordt het interessanter te blijven. In een kleine kern betekent dat een gemeente de openbare ruimte dusdanig moet faciliteren, dat ondernemers er heil in zien er in te investeren. Kortom het vestigingsgebied moet interessanter worden. Met alle ontwikkelingen in het achterhoofd en een nieuw kwalitatief goed plein wordt zowel werkgelegenheid gecreëerd als behouden. Wellicht wat lastiger in kwantitatieve cijfers uit te drukken is de toename in gevoel van leefbaarheid. De bewoners hebben zelf ideeën gegeven voor de ontwikkeling en zijn bij het finetune van de plannen betrokken geweest via informatieavonden. De opwaardering van het verstigings- en verblijfsgebied heeft ook invloed op het organiseren of uitoefenen van (nieuwe) activiteiten op het plein. Dit betekent een versterking van de leefbaarheid, wat veel waar is in dergelijke kleine kernen.

25

EFRO)

Recommend Documents