Effectief onderwijs Onderzoek in vogelvlucht
ROC Mondriaan, Strategisch Beleidscentrum, Marja van Knippenberg
Effectief onderwijs Veel onderzoek • met verschillende onderzoeksopzetten • in verschillende settings: onderwijssoorten, onderwijsvormen, binnen- en buitenland • veel variabelen: leerling(kenmerken), docent(kenmerken), thuissituatie, didactiek, curriculum, school, peer-group enz.
Overzichtsstudie • Visscher/Ehren (Universiteit Twente): ‘’ De eenvoud en complexiteit van Opbrengst- gericht Werken’’ • Jaap Scheerens (Universiteit Twente): effectiviteit van scholen • Filip Dochy (Katholieke Universiteit Leuven): assessment, samenwerkend leren, competentiegericht leren • Maurice Crul (Universiteit van Amsterdam): schoolloopbanen jongeren tweede generatie
Veel effectfactoren Bijvoorbeeld Wat is het effect van klassenverkleining op leerprestaties?
Orden de factoren naar effect 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Feedback Stimuleren van talent Geïntegreerd curriculum Huiswerk Individuele instructie Niveaugroepen Van school veranderen
Effecten op leerprestaties • • • • • • •
Feedback Stimuleren van talent Geintegreerd curriculum Huiswerk Individuele instructie Niveaugroepen Van school veranderen
.72 .60 .40 .30 .20 .10 -.34
Kwaliteitseisen feedback* • • • • • • •
Voldoende en gedetailleerd Focus op prestaties, leren en acties, niet op persoonlijkheid Juiste moment en constructief voor leerproces Congruent met doel van opdracht Aansluiting op percepties van leerlingen t.a.v. wat van hen wordt verwacht Moment relevant: leerling moet kunnen tonen dat hij eruit leert Specifiek: gerelateerd aan de behoeften van de student *Gibbs, G. & Simpson, C. (2004). Does your assessment support your students’ learning? Journal of Learning and Teaching in Higher Education, 32 (2) 175-187.
Effecten op schoolniveau • Slagvaardige schoolleiding actief bezig met de inhoud en evaluatie van het onderwijs en gericht op het bereiken van leerdoelen door leerlingen
• Consensus binnen het team overuitgangspunten en doelen van het onderwijs en de werkwijze op school
• Nascholingsplannen voor de uitvoerders • Hoge verwachtingen t.a.v de studenten met erkenning van positieve kwaliteiten en prestaties
Factoren op school- en klasniveau in samenhang cognitieve leerprestaties* • Resultaatgerichtheid • Pedagogisch klimaat • Gestructureerd onderwijs
* Oostdam, R.J. (2009). Tijd voor dikke leerkrachten. Over maatwerk als kern van goed onderwijs. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam.
Resultaatgerichtheid a. b. c. d.
Basisvakken lezen, taal en rekenen Duidelijke doelen Hoge verwachtingen van studentprestaties Bijhouden van leervorderingen
Pedagogisch klimaat • Veilige plek met duidelijke regels en discipline • Goede interactie docent - studenten • Positieve emotionele atmosfeer studenten
Gestructureerd onderwijs • Doelgericht en planmatig werken • Uitdagende leeromgeving • Geven van ondersteuning en feedback (modelling, monitoring, scaffolding)
Docentverwachtingen • Gebaseerd op hun alledaagse ervaringen • Invloed op studentgedragingen (Pygmalioneffect): positief of negatief
Self-fullfilling prophesy 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Docent heeft vroeg in het studiejaar (uiteenlopende) verwachtingen van gedrag en onderwijsprestaties Docent vertoont (gedifferentieerd) gedrag overeenkomstig verwachtingen Student weet door de (verschillende) behandeling wat wordt verwacht Consistent docentgedrag beïnvloedt bij student zelfbeeld, gedrag en interactie met docent Dat studentgedrag versterkt de verwachtingen van de docent Uit studentresultaten blijkt: Hoge verwachtingen → hoge prestaties Lage verwachtingen → lage prestaties
Casestudy mbo niveau 2* Lage docentverwachtingen t.a.v. taalvaardigheid Nederlands van studenten
* Marja van Knippenberg (2010) Nederlands in het Middelbaar Beroepsonderwijs. Een casestudy in de opleiding Helpende Zorg. Delft: Eburon. (te verschijnen december 2010)
In de vaklessen •
Geen eisen aan leesvaardigheid studenten (uitdelen korte schema’s, boek niet belangrijk)
•
Geen oefening schrijfvaardigheid studenten (nauwelijks schriftelijke opdrachten)
•
Geen feedback op schrijfvaardigheid studenten (“als ik maar begrijp wat er staat”)
•
Feedback op mondelinge taalvaardigheid alleen met betrekking tot fatsoensnormen (billen i.p.v. kont)
→ Weinig gelegenheid (gestuurde) taalontwikkeling
Verklaringen docentgedrag • Verwachtingen: “Hun taalvaardigheid Nederlands is zwak.” • Sterk pedagogisch concern: “Feedback op hun taalvaardigheid is vervelend voor leerlingen.”
• Gebrek aan (taal)didactische vaardigheid “Hoe moet ik dat woord uitleggen?”
