Een vreemd beest, 2008, Fleur van den Berg

Een vreemd beest, 2008, Fleur van den Berg

een tentoonstelling rondom werk van Fleur van den Berg en een animatie van Cristina García Martín

Lerarenhandleiding bij de tentoonstelling voor groep 1 en 2 1

Inhoud 3

Voorwoord

4

Inleiding

5

Opzet en inhoud

7

Over Fleur van den Berg

8

Les 1: Wat een vreemd beest!

kunstkijkles met kijkwijzer

11

Les 2: Groeit hij konijnenoren?

14

Les 3: Hoe heet het beest?

17

Les 4: Daar woont het beest!

19

Colofon

Kerndoelen kunstzinnige oriëntatie De lessen in deze handleiding voldoen aan de kerndoelen voor kunstzinnige oriëntatie. Bij elke les staan specifieke lesdoelen beschreven die hierbij aansluiten. Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om ermee te communiceren. Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen reflecteren.

2



Voorwoord Kunst kan je verwonderen, vermaken, kietelen, prikkelen, uitdagen, kortom: je meenemen op een bijzondere reis. Kijken naar kunst maakt dat je anders gaat kijken naar jezelf, naar anderen en naar de wereld om je heen. Door kunst aan te bieden in het primair onderwijs krijgen leerlingen spelenderwijs toegang tot een andere wereld. Kunstmenu brengt leerlingen in het primair onderwijs in Zuid-Holland van jongs af aan in aanraking met theater, beeldende kunst, dans, muziek, literatuur en film. Deelnemen aan Kunstmenu betekent: bewust kiezen voor een structureel aanbod van professionele kunst. Kunstgebouw selecteert speciaal voor Kunstmenu kwalitatief hoogstaande en aansprekende voorstellingen uit het landelijke aanbod en ontwikkelt beeldende kunstprojecten in samenwerking met bekende en minder bekende kunstenaars. Naar een voorstelling of tentoonstelling gaan is voor veel leerlingen een groot avontuur. Op deze ontdekkingsreis bepaalt u de koers met als kompas het educatief materiaal dat iedere voorstelling of tentoonstelling vergezelt. Dit educatief materiaal bestaat uit een lerarenhandleiding, cd of dvd en voldoet aan de kerndoelen voor kunstzinnige oriëntatie in het primair onderwijs. Met dit kompas in de hand wensen wij u een prettige reis!

‘Berenjas’, 2001, Fleur van den Berg

3

Inleiding “ … Ik heb nu een fluffy beest gemaakt met veel ogen en oren, een paar mondjes en neuzen en een paar staartpoten. Wat is nu wat? Wat is voor en achter? Je kunt hem op allerlei manieren neerzetten of neerleggen. Echt een vreemd beest …” De tentoonstelling EEN VREEMD BEEST laat leerlingen van groep 1 en 2 op een speelse manier kennis maken met beeldende kunst aan de hand van een kunstwerk van beeldend kunstenaar Fleur van den Berg. Speciaal voor de tentoonstelling van Kunstmenu maakte Fleur ‘een vreemd beest’. Het beest is niet wat het op het eerste gezicht lijkt. Door het om te draaien, anders te laten zitten, staan of liggen, ziet het er telkens anders uit. Soms lijkt het een lief, vriendelijk beest, dan weer lijkt het beest boos, soms lijkt het beest te gaan vliegen of vrolijk op zijn rug te spartelen. Het is een beest waar je op allerlei manier naar kunt kijken en waarover je van alles kunt bedenken. Wat ziet het beest met al die kleine oogjes? Hoeveel oortjes heeft het? Wat hoort het beest? Waar woont dit beest? Hoe zou het beest lopen? Hoe zou het heten? Het is leuk in het kader van de tentoonstelling hierover met leerlingen van gedachten te wisselen. In de animatie ‘vreemd beest’, die filmer Cristina García Martín in nauwe samenwerking met Fleur maakte, komen al deze aspecten op een speelse manier aan bod. Voordat de tentoonstelling EEN VREEMD BEEST bij u op school komt ontvangt u een cassette met daarin: • een dvd met de animatie ‘vreemd beest’ van Cristina García Martín en een uitleg hoe het kunstwerk tentoon te stellen, • een cd-rom met de lerarenhandleiding. Met behulp van de dvd en de cd-rom kunt u de komst van de tentoonstelling voorbereiden. EEN VREEMD BEEST komt een week in de klas. De week start met les 1: de kunstkijkles, waarbij alle aandacht gaat naar het kunstwerk dat bij u in de klas komt. In les 2 staat de animatie ‘vreemd beest’ van Cristina García centraal. Zij maakte de film in nauwe samenwerking met kunstenaar Fleur van den Berg. Les 3 en 4 zijn beeldende verwerkingslessen waarin de leerlingen zelf aan de slag gaan geïnspireerd door wat ze gezien, gehoord en ervaren hebben. Op de website www.splatsj.nl staat een pagina EEN VREEMD BEEST met een interactieve opdracht voor leerlingen, de animatie ‘vreemd beest’, een fotoalbum en informatie over de kunstenaar en een link naar haar site. In het lesmateriaal van de tentoonstelling EEN VREEMD BEEST vormen beschouwen, reflecteren en zelf actief beeldend bezig zijn een samenhangend geheel. Alle opdrachten hebben het kunstwerk van Fleur van den Berg als uitgangspunt.

‘Een vreemd beest’, 2008, Fleur van den Berg

4

Opzet en inhoud Voorbereiding Lees voordat de tentoonstelling EEN VREEMD BEEST bij u in de klas komt de lerarenhandleiding goed door. Bekijk vooraf de animatie. Bezoek op www.splatsj.nl het project EEN VREEMD BEEST en bekijk de website van de kunstenaar: www.fleurvandenberg.nl Kunstwerk van Fleur van den Berg in de klas tentoonstellen De tentoonstelling EEN VREEMD BEEST komt in een kist in uw klas. Zet de kist goed zichtbaar neer en laat het kunstwerk nog in de kist. In de kist zitten een paar luikjes die open kunnen. Wanneer de luikjes open gaan zien de leerlingen een klein stukje van het kunstwerk EEN VREEMD BEEST. Maak het openen van de luikjes een beetje spannend. Wie wil er een luikje open maken en vertellen wat hij ziet? Wie maakt het volgende luikje open? Tot slot tilt u het kunstwerk uit de kist en is het in zijn geheel zichtbaar. U zet de kist op een tafel of op de grond. De kist is de sokkel voor het kunstwerk. EEN VREEMD BEEST kan op vele manieren op de sokkel staan (zie ook dvd-track 2: Een vreemd beest in de klas). Het is niet de bedoeling dat de leerlingen het beest verplaatsen, dit doet de leerkracht. De leerlingen mogen hem wel voorzichtig één voor één aaien. Kunstkijkles De kunstkijkles (les 1) is een klassikale activiteit. De kijkwijzer bij deze les geeft u tips en aanwijzingen om met de leerlingen over de film en het kunstwerk te praten. De standaardregel voor de kunstkijkles is dat alle antwoorden die de leerlingen geven goed zijn. U stelt de vragen en roept verwondering op. Animatie ‘vreemd beest’ De animatie ‘vreemd beest’ vormt een belangrijk onderdeel van de tentoonstelling. De film vindt u op de dvd. De film kan met een dvd-speler op een tv-toestel, maar nog mooier, op een digitaal schoolbord of met een beamer op groter formaat op de wand geprojecteerd aan de leerlingen vertoond worden. De film duurt 4.30 minuten. De filmer Cristina García Martín maakte de animatie in nauwe samenwerking met kunstenaar Fleur van den Berg. In de film komen allerlei aspecten van het vreemde beest spelenderwijs en vragenderwijs aan de orde. De film prikkelt de fantasie en geeft ruimschoots aanleiding tot gesprekken tussen de leerlingen onderling en tussen u en de leerlingen. In les 2 staan tips voor het begeleiden van zo’n gesprek beschreven. Verwerkingslessen - De lessen zijn beschreven voor een klassikaal werkende groep. Op veel scholen wordt gewerkt met andere lesvormen. De lessen kunnen aangepast worden aan de eigen situatie. - Zorg voor goede materialen. - De leerlingen produceren veel eigen werk. Zorg voor voldoende plaats in het lokaal en op de gang om het werk neer te leggen of op te hangen. Planning EEN VREEMD BEEST vergt een behoorlijke tijdsinvestering. Houdt daar van tevoren rekening mee. Les 1: 60 minuten, les 2: 60 minuten, les 3: 80 minuten, les 4: gedurende een hele dag. Extra benodigdheden! Voor les 2 (Groeit hij konijnenoren?) folders en tijdschriften. Voor les 4 (Daar woont het beest!) lappen, wasknijpers, veiligheidspelden, karton, dozen, enzovoort, zie ook les 4.

5

Splatsj Bij beeldende tentoonstellingen van Kunstmenu hoort de website www.splatsj.nl. Ook EEN VREEMD BEEST is gemakkelijk op deze site te vinden. De leerlingen, en natuurlijk thuis ook hun ouders, kunnen er de animatie opnieuw bekijken, doorklikken naar de website van Fleur, in het fotoalbum werk van andere leerlingen bekijken en een individuele interactieve opdracht uitvoeren: • maak je eigen vreemde beest. U heeft een toegangscode ontvangen om foto’s van werkstukken van uw leerlingen in het fotoalbum van EEN VREEMD BEEST op www.splatsj.nl te plaatsen. Toegangscode vergeten? Mail dan naar: [email protected]. De leerlingen kunnen in dit album de werkstukken van elkaar bekijken. Thuis kunnen de ouders (verzorgers) meekijken met wat de leerlingen op school gedaan hebben. Heeft u problemen met het zelf plaatsen van foto’s? Zend ze direct naar [email protected], dan zetten wij ze voor u op splatsj. Tot slot Na een week reist de tentoonstelling weer verder. Wat blijft zijn de werkstukken van de leerlingen en de foto’s die tijdens de lessen gemaakt zijn. U kunt daarmee bijvoorbeeld een presentatie maken voor een andere groep binnen de school. De leerlingen van deze groep mogen film komen kijken en het tentoongestelde werk bezichtigen. U kunt natuurlijk ook ouders en verzorgers uitnodigen.

‘Een vreemd beest’, 2008, Fleur van den Berg

6

Over Fleur van den Berg “ …Ik heb nu een fluffy beest gemaakt met veel ogen en oren, een paar mondjes en neuzen en een paar staartpoten. Wat is nu wat? Wat is voor en achter? Je kunt hem op allerlei manieren neerzetten of neerleggen. Echt een vreemd beest …” Fleur van den Berg begint bij al haar kunstwerken met een idee. Ze werkt met verschillende materialen en op verschillende manieren. Ze kiest precies wat ze nodig heeft om haar ideeën te verbeelden. Fleur bouwt haar kunstwerken op uit herkenbare elementen van mensen, dieren en voorwerpen uit ons dagelijks leven. Ze maakt die elementen los van hun context. Ze bewerkt, vervormt, verandert of versmelt ze. Daarbij maakt ze gebruik van tegenstellingen. Verontrustende ‘enge’ elementen verpakt ze in ‘mooie’ verpakkingen of ze camoufleert die via een humoristische wending. Het doel van Fleur is beelden te maken die op meer manieren te duiden of te ervaren zijn. Website van Fleur van den Berg: www.fleurvandenberg.nl

‘Een vreemd beest’, 2008, Fleur van den Berg

7

Les 1: Wat een vreemd beest!

kunstkijkles met kijkwijzer

Korte lesinhoud De leerlingen maken kennis met het kunstwerk EEN VREEMD BEEST van Fleur van den Berg. Met behulp van de kijkwijzer bekijkt, bespreekt en analyseert u met leerlingen het kunstwerk. Lesdoelen De leerlingen kijken naar kunst en leren verwoorden wat ze zien en ervaren. De leerlingen leren antwoord geven op de door de leerkracht, aan de hand van de kijkwijzer, gestelde vragen. De leerlingen leren tekenen en/of schilderen naar waarneming. Benodigdheden Het kunstwerk EEN VREEMD BEEST, De kijkwijzer, Dvd track 2: Een vreemd beest in de klas, tentoonstellingsinstructies (1.55 min.), Vetkrijt of verf in rood, geel en blauw, kwasten en A3-formaat tekenpapier. Tijd 30 minuten kunst kijken. 30 minuten verwerken, zie afsluiting. Voorbereiding Zet het kunstwerk in de kist op een centrale plaats in de klas neer. Zet verwerkingsmaterialen klaar. Zorg voor afspeelapparatuur voor de dvd. Inleiding De leerlingen zitten in een kring, in het midden staat de kist met het kunstwerk. In de kist zijn een paar luikjes die open kunnen. Wanneer de luikjes open gaan zien de leerlingen een klein stukje van het kunstwerk EEN VREEMD BEEST. Start met een gesprek over de kist in de kring. Vraag aan de leerlingen wat het zou kunnen zijn. Wat zou er in kunnen zitten? Maak het een beetje spannend. Wie wil er een luikje open maken en vertellen wat hij ziet? Wie maakt het volgende luikje open? Tot slot tilt u het kunstwerk uit de kist en is het in zijn geheel zichtbaar. U zet de kist op een tafel of op de grond. De kist is de sokkel voor het kunstwerk. EEN VREEMD BEEST kan op vele manieren op de sokkel staan. Het is niet de bedoeling dat de leerlingen het beest verplaatsen, dit doet de leerkracht. De leerlingen mogen hem wel voorzichtig één voor één aaien. KERN Vraag aan de leerlingen hoe het vreemde beest kan staan of zitten en demonstreer dit door hem op verschillende manieren neer te zetten. Bespreek met behulp van de kijkwijzer het kunstwerk. U speelt daarin de rol van aangever en stelt vragen. Geef de leerlingen de kans hun eigen mening te geven en hun persoonlijke indrukken te verwoorden in een open gesprek. De belangrijkste spelregel is dat leerlingen vrij zijn hun ideeën en bevindingen te vertellen. Er bestaan geen foute antwoorden.

8

Verwerking Om alles wat de leerlingen gezien en genoemd hebben een plaats te geven is het leuk om hen het beest na te laten tekenen of schilderen. Door deze verwerking aan te bieden wordt een extra appèl gedaan op het kijken en om naar waarneming te werken. Zo kunnen de leerlingen hun ervaringen met dit kunstwerk een plaats geven. Geef de leerlingen hiervoor tekenpapier formaat A3, wasco, vetkrijt of verf. Leg kloddertjes rode, gele en blauwe verf op een velletje papier (A4), dit is het paletje voor de leerlingen. Kwasten worden niet met water uitgespoeld, maar aan een papieren handdoekje afgeveegd. Na de les worden de paletjes weggegooid. Op deze manier komen de leerlingen beter tot schilderen en het ontdekken van de mengkleuren. Afsluiting Met elkaar bekijkt u in de kring de resultaten van het tekenen of schilderen. Vraag aan de leerlingen of ze vinden dat de schildering of tekening op het vreemde beest lijkt en waaraan ze dat kunnen zien.

9

Kijkwijzer Met behulp van deze kijkwijzer stelt u vragen aan de leerlingen. U kunt een keuze uit de vragen maken en de vragen afstemmen op het niveau en de spanningsboog van de groep. Samen met leerlingen naar het kunstwerk kijken en er over praten is een spannende en leuke activiteit. Maar hoe doe je dat? Een kijkwijzer is een goed hulpmiddel om het gesprek te structureren en het kunstwerk EEN VREEMD BEEST analytisch te bekijken. Bij het bekijken van het vreemde beest komen de volgende stappen aan de orde: 1. De eerste indruk 2. Goed kijken 3. Expressie en emotie 4. De eigen mening 1. De eerste indruk Wat zie je hier? Vraag de leerlingen rustig te kijken en nog niets hardop te zeggen, roepen, of vragen. Ze houden hun ideeën nog even voor zich zelf. Geef vervolgens een aantal leerlingen de kans hun eerste indruk te verwoorden in een opmerking of een vraag. Zet het beest regelmatig in een andere houding en vraag of de leerlingen andere dingen zien. Vraag aan de leerlingen: wat denk je dat het is? Wat kan je er mee doen? Heb je wel eens eerder zo iets gezien, zo ja waar dan? 2. Goed kijken Vraag aan de leerlingen of ze het vreemde beest zo precies mogelijk kunnen beschrijven. Ze bekijken het aan alle kanten en mogen het voorzichtig aaien. Hoeveel ogen heeft het beest, hoeveel oren en poten? Wat zie je allemaal aan dit beest? Waar is het van gemaakt, van welk materiaal? Kan je de materialen benoemen? Is het een koud of warm materiaal, een glad of stroef materiaal? Hoeveel verschillende materialen zijn er gebruikt? Welke kleuren zie je en hoeveel kleuren zijn dat? 3. Expressie en emotie Bij stap 3 gaat u in op de expressie van de kunstenaar en het kunstwerk. Waarom heeft Fleur van de Berg dit beest gemaakt? (Fleur houdt van verzinnen en bijzondere dingen maken). Wat zal ze er mee doen? (naar scholen laten reizen). Kan het beest kijken, waarom wel en waarom niet? Is het een beest dat hard kan lopen? Wat denk je dat hij kan? Waarom heeft hij zoveel oren en ogen? Wat ziet het beest met al die kleine oogjes? Hoeveel oortjes heeft het? Wat hoort het beest? Waar woont dit beest? Hoe zou het beest lopen? 4. De eigen mening Met stap 4 geven de leerlingen hun eigen mening. Vertel wat je goed en mooi vindt aan dit beest, en waarom? Wat vind je het mooist en wat het leukst? Vergelijk de opmerkingen van de leerlingen. Het is leuk om ze te wijzen op de verschillende dingen die gezegd worden. Welke naam kan je voor dit beest verzinnen?

10

Les 2: Groeit hij konijnenoren? Korte lesinhoud Naar aanleiding van een voorgelezen tekst en de animatie maken de leerlingen een collage van een eigen verzonnen vreemd beest. Ze tekenen een groot vreemd beest en gaan dan op zoek naar dingen en voorwerpen in folders en tijdschriften waarmee ze hun beest héél vreemd kunnen maken. Deze uitgeknipte of gescheurde voorwerpen plakken ze op of aan het getekende vreemde beest. Lesdoelen De leerlingen leren luisteren naar een korte beschrijving van (gesproken verhaal over) het kunstwerk. De leerlingen leren hun fantasie om te zetten in een beeldende uitwerking. De leerlingen leren te werken naar aanleiding van het luisterfragment, de animatie en het kunstwerk. Benodigdheden De voorleestekst ‘Wat is het nou?’ bij les 2, Dvd track 1: de animatie ‘vreemd beest’ (4.30 min.), Dvd-speler en monitor, een digitaal schoolbord of een beamer en scherm, Tekenpapier in A3-formaat of 50 x 65 cm groot, Vetkrijt of pastelkrijt, verdunde ecoline in geel, rood en blauw op schotels of in bakjes, lyonse kwasten (niet te dun), lijm, Tijdschriften en folders, gekleurd papier. Tijd 60 minuten. Verdeel deze les eventueel over twee dagdelen: dagdeel 1 luisteren en kijken, dagdeel 2 verwerking. Voorbereiding Het kunstwerk EEN VREEMD BEEST staat ergens in de klas, dit keer niet centraal, maar wel op een plaats waar de leerlingen er, als ze dat willen, naar kunnen kijken. Zet afspeelapparatuur voor de animatie klaar. Zorg ervoor dat u ruim op tijd folders en tijschriften heeft verzameld. Inleiding Lees eerst de tekst ‘Wat is het nou?’ voor. Vraag aan de leerlingen waar dit over ging, herkennen ze iets uit het verhaaltje? Daarna laat u de animatie ‘vreemd beest’ zien, hierin wordt de tekst herhaald, maar is er ook beeld bij. Praat kort na over wat ze hebben gezien. Wat gebeurde er in het filmpje? Vertel dat ze nu een eigen vreemd beest gaan maken. Leg uit dat ze eerst een groot vreemd beest gaan tekenen met vetkrijt en dat ze het daarna gaan inschilderen met ecoline (vetkrijt stoot waterverf af, dit geeft een mooi effect en maakt de tekening rijk van kleur). Is de tekening/schildering klaar, dan gaan ze op zoek in tijdschriften naar ogen, oren, snorren, hoeden enzovoort. Wanneer de tekening droog is plakken ze de uitgeknipte of gescheurde onderdelen op hun beest.

11

Kern De leerlingen gaan naar aanleiding van het luisterfragment en de animatie een collage maken van een héél vreemd beest. Stel vragen aan de leerlingen over hoe hun vreemde beest eruit gaat zien, hoeveel oren heeft het? Of heeft hun beest misschien wel heel veel staarten? Breng de fantasie van de leerlingen op gang. Eerst tekenen ze met vetkrijt een groot beest. Met verdunde ecoline kunnen ze het beest inschilderen. Daarna gaan ze op zoek in tijdschriften naar dingen die zij aan hun beest willen toevoegen. Van gekleurd papier kunnen de leerlingen ook vormen scheuren en opplakken. Alle verrassende dingen die ze vinden zijn in principe goed. Afsluiting De leerlingen leggen om de beurt hun vreemde beest in de kring op de grond. Bekijk de beesten met elkaar. Zien ze overeenkomst met het kunstwerk van Fleur? Maak foto’s van de resultaten en zet deze op www.splatsj.nl. Heeft u problemen met het zelf plaatsen van foto’s? Zend ze direct naar [email protected], dan worden ze er voor u opgezet. Tip Op www.splatsj.nl vindt u onder EEN VREEMD BEEST een sleepspel waarbij leerlingen individueel of in tweetallen een vreemd beest kunnen samenstellen door verschillende onderdelen op de basisvorm te slepen. Deze activiteit sluit mooi aan op bovenstaande les.

12

Voorleestekst ‘Wat is het nou?’ bij les 2 Het heeft een zachte vacht. Het … hij … heeft ook veel ogen en ook veel oren. Wat is het nou? Is het een beest? Kijkt het nu naar ons? Wat heeft hij veel ogen… En daar ook… Bij de andere kop zie ik één oog. Wat is nu zijn hoofd? Wat is voor en wat is achter? Wat is boven en wat is onder? Hij heeft wel héél veel poten. Hoe zou hij bewegen? Zou hij kunnen lopen en springen? Zou hij kunnen vliegen? En wat is dat groene daar? Groeit er gras op zijn vacht? Zou hij door het gras hebben gerold? Misschien dat er graszaadjes in zijn vacht terecht kwamen en die zaadjes zijn door de regen gaan groeien. Of zijn het misschien antennes waarmee hij de wereld kan beluisteren? Maar waar komt hij vandaan? Komt hij van de aarde? Van de sterren? Of is het een toverdier? Komt hij uit een ei? En komt dat ei uit de grond? Of niet? Misschien begon het met wel met een klein monster, een alleseter, die alles opat wat hij tegenkwam. Of misschien begon het met een konijn en een beer die elkaar zo aardig vonden dat ze niet meer zonder elkaar konden. Ze bleven aan elkaar vastgeplakt. En toen wilden er nog meer dieren bij omdat ze het zo gezellig hadden samen. En nu zijn het er zoveel dat je niet meer kan zien hoeveel het er zijn … Zou het dan één denkhoofd hebben dat de baas is? Of meer? Maakt hij wel eens ruzie met zichzelf? Misschien is het wel een soort van kameleon. Hij neemt een stuk van het dier over dat hij tegenkomt. Ziet hij konijnenoren, dan groeit hij konijnenoren. Ziet hij een mooie staart achter een struik, dan groeit hij ook een mooie staart. Hij verandert steeds. Is hij alleen? Is hij de enige? Of zijn er meer zoals hij op de wereld? Kan hij praten, dan kan hij het ons vertellen? Weet je wat, laten we het hem vragen … Hallo … Wie en wat bent u? - Humgrfdrraggjdhs Ja, nu weten we het nog niet. Het is … het is … het is een vreemd beest! 13

Les 3: Hoe heet het beest? Korte lesinhoud In deze les gaan de leerlingen verder in op de gemaakte collage in de vorige les, door er over te vertellen en gevoel en ervaring te verwoorden. Lesdoelen De leerlingen leren naar aanleiding van de gemaakte collage hun fantasie, emotie en gevoel onder woorden te brengen. De leerlingen leren reflecteren op het kunstwerk van Fleur. Benodigdheden De collage van les 2, Per leerling een geprinte A4 Het vreemde beest van: (zie bijlage). Tijd 15 minuten kringgesprek. 20 minuten gesprek per groepstafel. Voorbereiding Kopieer per leerling de bijlage Het vreemde beest van:. Deze les is inhoudelijk leuker om in tafelgroepen uit te voeren. De leerlingen komen per tafel aan de beurt terwijl de rest van de leerlingen met andere activiteiten bezig kan zijn. In kleine groepen bent u meer in de gelegenheid om per leerling vragen te stellen en de juiste aandacht te geven. De antwoorden schrijft u in kernwoorden met viltstift op het A4, Het vreemde beest van:. De teksten horen bij de collages van de leerlingen. Schrijf de tekst niet op de collage, dat verstoort het beeldende werk van de leerling. Inleiding Start in de kring. Praat met de leerlingen over vreemde beesten. Stel daarbij de volgende vragen: Wie voelt zichzelf wel eens een vreemd beest? Wanneer voel je je een vreemd beest? Hoe zie je er dan uit? Is je vacht glad of harig? Kan je vliegen, lopen of zwemmen? Heb je wel eens een vreemd beest gezien en waar? Ben je bang voor vreemde beesten of vind je ze juist leuk? Na dit kringgesprek gaat u verder met de tafelgesprekken. Kern De collages van de betreffende leerlingen liggen op tafel. Vraag aan de leerlingen wat voor vreemd beest ze gemaakt hebben. Vraag 1: Wat kan jouw beest? (goed luisteren, kijken, vliegen, zwemmen, lopen, rennen, surfen, skaten, fietsen, springen, enzovoort). Vraag 2: Waar zie je dat aan? (laat ze kijken naar hun collage en aanwijzen waar je dat aan kunt zien). Vraag 3: Hoe voelt jouw beest zich? (blij, verdrietig, alleen, héél erg vrolijk!). Vraag 4: Waar woont jou vreemde beest? (bij je thuis, op school, in een heel warm land, in de zee, op het water, in de lucht, in de tuin, op de wolken, op de maan, enzovoort). Vraag 5: Hoe heet jouw vreemde beest? Schrijf de antwoorden op Het vreemde beest van:.

14

Afsluiting Hang de collages met de tekstvellen op in de klas. Dit wordt een kleine tentoonstelling van vreemde beesten. Loop er met de leerlingen langs en lees de informatie die erbij hoort aan ze voor. Zo kan iedereen van elkaar horen, wat het beest kan, waar je dat aan kunt zien, waar het woont en hoe het heet. Natuurlijk kan dit ook in een kringgesprek plaats vinden, vergeet dan niet om daarna het werk en de teksten op te hangen. Extra: Het is leuk om ouders/verzorgers uit te nodigen om de resultaten van de leerlingen te laten zien. Aan ouders/verzorgers vertellen over dit kunstproject geeft hen inzicht in de kwaliteit van kunsteducatie aan jonge kinderen. Wijs de ouders/verzorgers ook op de website www.splatsj.nl waar ze de foto’s die de school erop heeft geplaatst, informatie en spelletjes en over het project kunnen vinden.

15

bijlage bij les 3:

Het vreemde beest van:

Het kan heel goed:

Het voelt zich:

Het woont:

Het beest heet:

16

Les 4: Daar woont het beest! Korte lesinhoud De leerlingen maken een verblijfplek voor het kunstwerk EEN VREEMD BEEST van Fleur van den Berg. Lesdoelen De leerlingen leren zich een plek voor te stellen waar het vreemde beest zou kunnen wonen. De leerlingen leren samen één decor te maken. Benodigdheden Een lege hoek of plek in het lokaal, Gekleurde lappen of een oud laken dat beschilderd kan worden, Diverse voorwerpen en dingen om een decor te bouwen, Verf in rood, geel, blauw en wit, Kwasten en papieren handdoekjes om de kwasten af te vegen, Karton, veiligheidspelden, draden wol, gekleurd papier, kartonnen dozen, touw, wasknijpers, enzovoort. Tijd Gedurende de dag. Voorbereiding Verzamel op tijd verschillende materialen en leg deze in het lokaal. Zet alle benodigdheden klaar. Het kunstwerk staat weer op een centrale plek in het lokaal. Inleiding Start een gesprek over het verblijf van het vreemde beest (het kunstwerk). Wat zou een fijne plek voor hem zijn? Hoe ziet die plek eruit? Is het buiten of binnen? Leg uit dat er materialen zijn waar een verblijfplaats voor het vreemde beest mee gemaakt kan worden. Wijs de afgebakende plek aan waar de leerlingen mogen gaan bouwen. Kern In deze les is het leuk om de leerlingen in groepjes te laten werken aan een verblijfplaats voor het beest. Gezien de jonge leeftijd van de leerlingen kan er per groepje steeds opnieuw een bouwwerk gemaakt worden. De oudere kleuters kunnen al meer samenwerken. Het is goed om hen te stimuleren door te bouwen aan het werk van de vorige groep en daarop aanvullingen te maken. De eerste groep maakt bijvoorbeeld de basis van de verblijfplaats en de volgende groep leerlingen brengt er bijvoorbeeld bomen, een voederbak of versieringen op aan. Maak van het bouwproces en het eindbeeld af en toe wat foto’s. Deze zijn leuk om op Splatsj te zetten. Heeft u problemen met het zelf plaatsen van foto’s: zend ze direct [email protected], dan worden ze er voor u opgezet. Afsluiting Bezoek met de leerlingen de gemaakte verblijfplaats(sen). Is het een goede plek geworden voor het beest? Laat de leerlingen over de gemaakte verblijfplaats vertellen. De verdere afsluiting van het kunstwerk EEN VREEMD BEEST gebeurt in de kring. Het kunstwerk staat in het midden. Vraag aan de leerlingen wat ze er van vonden om met dit kunstwerk te werken. Neem met elkaar afscheid van het kunstwerk. U plaatst het weer in de kist en laat de leerlingen de luikjes sluiten, het vreemde beest gaat nu slapen en op reis naar een andere school.

17

Extra tips Tip 1 In het gesproken verhaaltje en in de animatie van les 2 komt de zin voor “Ze bleven aan elkaar vastgeplakt”. Het vreemde beest is een samenstelling van allerlei beesten. Vraag of de leerlingen een knuffel mee naar school nemen. Deze knuffels worden allemaal heel dicht bij elkaar gezet of voorzichtig aan elkaar vastgebonden, met linten of touw, tot één groot vreemd beest. Kijk eens hoeveel ogen, benen, poten, armen en staarten het heeft. Alle knuffels bij elkaar zijn één beeld geworden. Bespreek dit met de leerlingen. Tip 2 De leerlingen veranderen hun eigen meegebrachte knuffel. Ze tekenen of scheuren extra oren, ogen en staarten. Ook kunnen er met textiel, lapjes of vilt extra dingen worden gemaakt. Bevestig deze met veiligheidsspelden of dubbelzijdig plakkend tape aan de knuffel. Om de leerlingen te inspireren kijken ze goed naar het kunstwerk van Fleur. Bespreek de resultaten met de leerlingen. Zijn het vreemde knuffels geworden?

18

Colofon Uitgave Kunstgebouw, Stichting Kunst en Cultuur Zuid-Holland Broekmolenweg 16 2289 BE Rijswijk Telefoon (015) 215 45 15 Telefax (015) 215 45 66 Internet www.kunstgebouw.nl E-mail [email protected] Concept, samenstelling en organisatie Kunstgebouw, Karola Pezarro Beschouwende en beeldende lessen Kunstgebouw, Wilma Kuil Kunstwerk Fleur van den Berg, Leiden Animatie Cristina García Martín, Amsterdam Eindredactie lerarenhandleiding Kunstgebouw, Margot Bogaards Fotografie Steven Witkam, Den Haag Grafisch ontwerp lerarenhandleiding en cassette met dvd en cd-rom Yvo Zijlstra, Antenna-men, Rotterdam Splatsj pagina Tom van Teijlingen, Tasty Mouse, Amsterdam Vormgeving en uitvoering tentoonstellingen Henk Dicke, Rotterdam De tentoonstelling EEN VREEMD BEEST is in vijfvoud geproduceerd en rouleert vanaf januari 2009 in Kunstmenu in de provincie Zuid-Holland. © december 2008 - Kunstgebouw, Stichting Kunst en Cultuur Zuid-Holland Niets uit deze lerarenhandleiding mag worden vermenigvuldigd of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of andere wijze zonder voorafgaande toestemming van Kunstgebouw.

19