Een toetsingskader voor de invoering van regionaal cameratoezicht

Een toetsingskader voor de invoering van regionaal cameratoezicht

In opdracht van: NV Rewin West-Brabant en de Kamer van Koophandel West-Brabant Auteur: Frits Neijgh van Lier van de Prins Advies Groep uit Weert Versie: definitief Datum: 1 september 2008 Inhoudsopgave

Toetsingskader cameratoezicht

Inhoudsopgave 1

INLEIDING................................................................................................................................................... 4 1.1 1.2

2

ALGEMEEN ................................................................................................................................................ 4 DE OPDRACHT ........................................................................................................................................... 5

EEN VISIE OP VEILIGHEID .................................................................................................................... 6 2.1 DE ALARMERINGS- EN BEVEILIGINGSKETEN .............................................................................................. 6 2.2 ROL VAN LOKALE OVERHEDEN .................................................................................................................. 8 2.3 DE EFFECTEN VAN CAMERATOEZICHT ....................................................................................................... 8 2.4 VORMEN VAN CAMERATOEZICHT .............................................................................................................. 9 2.4.1 Reactief cameratoezicht .................................................................................................................. 9 2.4.2 Semi-proactief cameratoezicht ...................................................................................................... 10 2.4.3 Proactief cameratoezicht............................................................................................................... 11 2.4.4 Intelligent cameratoezicht ............................................................................................................. 11 2.5 EEN NIEUW VEILIGHEIDSCONCEPT ........................................................................................................... 11 2.6 VEILIGHEID VERSUS BEVEILIGING ........................................................................................................... 12 2.6.1 Schematisch overzicht ................................................................................................................... 13 2.7 CONCEPTUELE UITGANGSPUNTEN ........................................................................................................... 13

3

WET EN REGELGEVING........................................................................................................................ 14 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

4

BELANG CAMERATOEZICHT VERSUS PRIVACY ......................................................................................... 14 HANDHAVING OPENBARE ORDE ............................................................................................................... 14 BEVEILIGING VAN EIGENDOMMEN ........................................................................................................... 15 DOEL VAN CAMERATOEZICHT ................................................................................................................. 16 INTEGRATIE VAN SYSTEMEN EN FUNCTIES ............................................................................................... 16

ORGANISATIE VAN CAMERATOEZICHT......................................................................................... 17 4.1 REGIONALE EN LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN ....................................................................................... 17 4.2 PUBLIEK-PRIVATE SAMENWERKING ........................................................................................................ 17 4.2.1 Het bedrijfsleven ........................................................................................................................... 17 4.2.2 De regionale politie....................................................................................................................... 18 4.2.3 Het gemeentebestuur ..................................................................................................................... 18 4.2.4 De particuliere beveiligingsbedrijven ........................................................................................... 20

5

INRICHTING CENTRALE TOEZICHTRUIMTE ................................................................................ 21 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8

6

ACTIEF CAMERATOEZICHT....................................................................................................................... 21 PROCES- EN FUNCTIEBESCHRIJVINGEN .................................................................................................... 21 PRIMAIRE WERKPROCESSEN .................................................................................................................... 22 CAPACITEIT EN OVERHEAD PRIMAIRE PROCES ......................................................................................... 22 SECUNDAIRE WERKPROCESSEN ............................................................................................................... 23 CAPACITEIT SECUNDAIRE PROCES EN OVERHEAD .................................................................................... 23 MANAGEMENT CAMERATOEZICHT........................................................................................................... 23 ORGANISATIEMODEL ............................................................................................................................... 24

TECHNIEK ................................................................................................................................................. 25 6.1 ICT-ARCHITECTUUR ................................................................................................................................ 25 6.2 DE LOKALE CAMERA-OMGEVING ............................................................................................................. 26 6.3 DE HOOFDINFRASTRUCTUUR ................................................................................................................... 27 6.3.1 Graven of huren? .......................................................................................................................... 27 6.3.2 Huren van breedband.................................................................................................................... 28

Prins Advies Groep Weert

2


6.3.3 Aanbieders in de regio .................................................................................................................. 29 6.3.4 Vraagbundeling............................................................................................................................. 29 6.3.5 Eisen en wensen ............................................................................................................................ 30 6.4 EEN CENTRALE TOEZICHTRUIMTE............................................................................................................ 30 6.4.1 Eisen en wensen ............................................................................................................................ 31 6.5 BEHEER EN ONDERHOUD ......................................................................................................................... 32 6.6 GEBRUIK VAN EISEN EN WENSEN ............................................................................................................. 32 7

FINANCIËN ................................................................................................................................................ 33 7.1 INVESTERINGEN ....................................................................................................................................... 33 7.1.1 Beeldtransmissie ........................................................................................................................... 33 7.1.2 Lokale camera-omgeving .............................................................................................................. 34 7.1.3 Centrale toezichtruimte ................................................................................................................. 34 7.2 EXPLOITATIE CAMERATOEZICHT ............................................................................................................. 35 7.3 VERDELING VAN DE KOSTEN ................................................................................................................... 36 7.3.1 Bedrijfsgerichte Gebiedsverbetering............................................................................................. 36 7.3.2 Risico-indeling .............................................................................................................................. 36

8

EEN ROADMAP......................................................................................................................................... 37 8.1

9

TIEN-STAPPENPLAN ................................................................................................................................. 37

BIJLAGE I VOORWAARDEN CAMERATOEZICHT......................................................................... 38 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8 9.9

10 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7 10.8 10.9 11 11.1 11.2

NOODZAKELIJKHEID EN SELECTIVITEIT ................................................................................................... 38 OPSLAAN EN BEWAREN VAN BEELDMATERIAAL ...................................................................................... 38 VERWERKING VAN BEELDMATERIAAL ..................................................................................................... 38 VERWERKING IN DE PRAKTIJK ................................................................................................................. 39 BEVEILIGING ........................................................................................................................................... 39 RECHTEN VAN BETROKKENEN ................................................................................................................. 39 GEHEIMHOUDING .................................................................................................................................... 39 KENBAARHEID VAN HET CAMERATOEZICHT ............................................................................................ 39 EVALUATIE CAMERATOEZICHT ................................................................................................................ 39 BIJLAGE II CONCEPTVOORSTEL GEMEENTERAAD............................................................. 40 INLEIDING ........................................................................................................................................... 40 WET- EN REGELGEVING ...................................................................................................................... 40 VEILIGHEIDSBELEID GEMEENTE.......................................................................................................... 42 CAMERATOEZICHT OP BEDRIJVENTERREINEN ..................................................................................... 43 DOELOMSCHRIJVING ........................................................................................................................... 43 CAMERA-OBSERVATIE EN KETENSAMENWERKING .............................................................................. 44 PUBLIEK-PRIVATE SAMENWERKING ................................................................................................... 44 CONCLUSIES ....................................................................................................................................... 45 JURIDISCHE KADERS ........................................................................................................................... 46 BIJLAGE III VERANTWOORDING ................................................................................................ 47 LITERATUUR EN OVERIGE DOCUMENTATIE ......................................................................................... 47 GERAADPLEEGDE PERSONEN .............................................................................................................. 47


3


1 Inleiding 1.1 Algemeen Het bedrijfsleven in de regio West-Brabant wil de criminaliteit en overlast op de bedrijventerreinen terugdringen. Ondernemers hebben soms hoge verwachtingen van cameratoezicht en zijn bereid om daarin te investeren. De ontwikkelingen op de verschillende bedrijventerreinen lopen echter uiteen en er is behoefte aan kennis en inzicht om desinvesteringen te voorkomen. Er is landelijk al veel ervaring opgedaan met cameratoezicht. In een aantal regio’s zijn initiatieven genomen voor de inrichting van een regionale toezichtruimte waarop de camera’s van winkelcentra en bedrijventerreinen kunnen worden aangesloten. In de gemeente Utrecht zijn vijfentwintig winkelcentra, bedrijventerreinen, parkeergarages, parkeerterreinen en een sportcomplex aangesloten op een centrale toezichtruimte. Daar worden camerabeelden 24 uur per dag geobserveerd. De gemeente Utrecht heeft hiertoe in 2004 het initiatief genomen en voert regie over het cameratoezicht en de ketensamenwerking. Deze aanpak heeft geleid tot een reductie van het aantal bedrijfsinbraken1 en een forse afname van de winkelcriminaliteit. Het kabinet heeft in oktober 2006 de aanpak in Utrecht aangewezen als een werkwijze die voor een ruimere toepasbaarheid in aanmerking komt. De minister van Binnenlandse Zaken heeft de gemeente Utrecht vervolgens opdracht gegeven om het veiligheidsconcept regionaal en landelijk op te schalen2. Een onderdeel van deze opdracht is het documenteren van de concepten en de overdracht van de kennis en ervaring. Daarvoor is opschalingsdocumentatie ontwikkeld3 en wordt adviesondersteuning aangeboden aan regio’s waar cameraprojecten4 worden ontwikkeld met opschalingsperspectieven. In de regio West-Brabant zijn initiatieven genomen om cameratoezicht op bedrijventerreinen in te voeren. De NV Rewin heeft zich bereid verklaard om samen met de Kamer van Koophandel WestBrabant deze ontwikkelingen te coördineren en de initiatieven voor Europese subsidie (OP-Zuid) aan te melden. Rewin ontwikkelt projecten die gericht zijn op het behoud en de uitbreiding van de bedrijvigheid zoals de revitalisering van bedrijventerreinen en grensverleggend parkmanagement. Veiligheid vormt hiervan een integraal onderdeel. Omdat in de regio West-Brabant voldoende perspectieven voor regionale opschaling van cameratoezicht5 aanwezig zijn wordt het Programmamanagement van Rewin door adviseurs van de gemeente Utrecht ondersteund. Ook het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Midden- en West-Brabant zet zich in voor de ontwikkeling van regionaal cameratoezicht op bedrijventerreinen en in winkelcentra. Daarom heeft het platform opdracht gegeven aan Movares B.V. om de haalbaarheid van een regionale toezichtruimte (RTR) te onderzoeken. Er wordt gestreefd naar een goede afstemming tussen beide adviestrajecten om een verantwoorde besluitvorming mogelijk te maken zowel voor het bedrijfsleven als het openbaar bestuur.

1

Op de bedrijventerreinen van de Westflank in Utrecht zijn de bedrijfsinbraken in 2006 met meer dan 40% gedaald t.o.v. 2005 terwijl de aangiftebereidheid is toegenomen (Bron TNS NIPO, Monitor Bedrijfsleven). Uit de gegevens van de politie blijkt dat deze trend zich heeft doorgezet in 2007. 2

Programma ICT en Maatschappelijke sectoren. Zie de website van het Centrum voor Innovatie en Veiligheid, www.hetciv.nl 4 ‘Innovatie van de beveiligings- en alarmeringsketen’ d.d. 28 maart 2007. ‘Een handreiking voor regionale en landelijke opschaling’ van het Centrum voor Innovatie en Veiligheid. 5 Op de bedrijventerreinen Vosdonk in Etten-Leur en Theodorushaven, Noordland en De Poort in Bergen op Zoom zijn reeds concrete aanzetten gegeven voor de invoering van cameratoezicht en aansluiting op een video toezichtruimte. 3


4


1.2 De opdracht Rewin heeft aan de Prins Advies Groep opdracht gegeven om een toetsingkader te ontwikkelen op grond waarvan de haalbaarheid van cameratoezicht en de opschalingsmogelijkheden ervan kunnen worden beoordeeld. Er zal achtereenvolgens inzicht worden geboden in een aantal relevante onderdelen van cameratoezicht inclusief de kengetallen. Die maken het mogelijk om op hoofdlijnen de financiële consequenties van cameratoezicht te kunnen overzien. • Een visie op veiligheid • De wet- en regelgeving • De organisatie van cameratoezicht • Een centrale toezichtruimte • De technische consequenties • De financiële consequenties • Een roadmap voor lokale cameraprojecten • Voorwaarden voor cameratoezicht Alle relevante aspecten van regionaal cameratoezicht worden in dit toetsingskader op hoofdlijnen beschreven. Dit document biedt dan ook een kader voor de beoordeling van de noodzaak en haalbaarheid van lokaal cameratoezicht en de mogelijkheden van regionale opschaling. Er is echter geen volledigheid nagestreefd. De verantwoordelijkheid voor de invoering van cameratoezicht en de aanbesteding van camerasystemen, infrastructuur en videotoezicht met bijbehorende bestekken ligt dan ook te allen tijde bij de (lokale) opdrachtgevers. Er dient daarbij rekening gehouden te worden met de actuele ontwikkelingen op technisch gebied.


5


2 Een visie op veiligheid 2.1 De alarmeringsen beveiligingsketen Ondernemers investeren op grote schaal in organisatorische, bouwkundige en elektronische maatregelen om hun bedrijven en eigendommen te beveiligen. Ook wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van camera’s. Hoewel aan de preventieve werking daarvan veel waarde wordt toegekend, is het beoogde doel niet altijd duidelijk. Maar de vraag naar beveiligingsoplossingen blijft nog steeds toenemen en particuliere beveiligingsbedrijven reageren hierop met een uitgebreid aanbod aan dienstverlening en producten. De kwaliteit van de dienstverlening blijft echter vaak achter bij de groei. Zo is het niet ongebruikelijk dat meerdere particuliere beveiligingsbedrijven en particuliere alarmcentrales (PAC’s) actief zijn op dezelfde bedrijventerreinen zonder dat ze hun taken op elkaar afstemmen of met elkaar samenwerken. Integendeel, de concurrentie is hevig en dat gaat meestal ten koste van het resultaat. De inzet is ondoelmatig en niet of onvoldoende afgestemd op de aard en omvang van de veiligheidsproblematiek. Omdat de politie haar prioriteiten heeft herzien, wordt de beveiliging van eigendommen in de praktijk grotendeels aan private partijen overgelaten. Dat heeft tot gevolg dat de beveiligingsbranche in belangrijke mate leidend is geworden. Omdat er weinig of geen samenwerking is tussen de vele partijen die actief zijn in de beveiligings- en alarmeringsketen, kan zelfs worden betwijfeld of er nog wel sprake is van een keten. In Nederland zijn circa 400.000 alarmeringsketens actief om inbraak te signaleren. Deze ketens hebben de onderstaande basisvorm. Na een alarmmelding worden door particuliere alarmcentrales (PAC’s) de sleutelhouders en eventuele particuliere beveiligers gewaarschuwd. Zodra het alarm is geverifieerd wordt de politie gewaarschuwd.

Totale alarmeringsen beveiligingsketen Alarmeringsketen vanaf detectie tot verificatie Detectie apparatuur op locatie

Alarm overdrager op locatie

Netwerk

Alarmontvangst en verificatie door PAC

De conventionele alarmeringsen beveiligingsketen bestaat uit detectie van een (poging tot) inbraak en het doorgeven van het alarm aan een PAC. Na verificatie van dit alarm wordt de politie gealarmeerd. Deze keten kan op onderdelen worden verbeterd door toepassing van IPtechnologie, ICT-oplossingen en de toevoeging van camerabeelden voor de alarmverificatie. Organisatorische verbeteringen van de alarmeringsen beveiligingsketen en samenwerking in de keten blijken in de praktijk slechts moeizaam tot stand te komen. De beveiligingsbranche beperkt zich dan ook tot technische innovaties binnen de alarmeringsketen.


Alarmopvolging door beveiligers en politie

In dit deel van de keten kan winst worden geboekt door coördinatie van samenwerking

6


Verschillende migratiepaden 1. 2.

Verbetering van de huidige beveiligings- en alarmeringsketen door de beveiligingsbranche, voornamelijk met behulp van ‘slimme’ ICT- toepassingen en de toevoeging van camerabeelden. Een complex migratietraject met proactief en intelligent cameratoezicht, innovatieve ICT-toepassingen en ketensamenwerking onder centrale coördinatie.

Huidige alarmeringsen beveiligingsketen • • •

• • •

•

• •

•

•

Reactief beveiligingsconcept Alarmverificatie op afstand is problematisch Inzet van particuliere beveiligers voor collectieve surveillance, sleutelbeheer, alarmopvolging, bedrijfsbewaking en sluitronden Beveiligingsbranche is leidend Gebruik van conventionele netwerken en technieken Huidige concept heeft onvoldoende meerwaarde om hogere participatiegraad te bereiken van ondernemers (de zogeheten free riders) Relatief lange doorlooptijden van detectie tot reactie van de politie Geen of weinig samenwerking tussen de ketenpartners Geen centrale coördinatie en afstemming in de beveiligingsketen mogelijk Huidige beveiligingsketen is niet geordend en wordt geleid door commerciële belangen. De regie en coördinatie ontbreken vrijwel volledig Geen mogelijkheden tot opschaling van de concepten

Verbetering alarmeringsketen (1) • • • • •

Conventionele netwerken

• • • • •

• •

Verbetering van de totale keten (2)

Digitalisering en IP technologie

• • • • • • • • • • • • •


Blijft een reactief beveiligingsconcept Toevoeging camerabeelden is mogelijk IP- technieken beperkt mogelijk Alarmverificatie blijft problematisch en vergt investeringen bedrijfsleven Reactietijd politie afhankelijk van de betrouwbaarheid van de meldingen en de verificatiemogelijkheden Onderlinge concurrentie belemmert verbetering ketensamenwerking Uitbreiding van dienstverlening mogelijk maar tegen hoge kosten Regie in handen van private partijen Commerciële belangen zijn leidend Uitbreiding toezicht naar publieke domein door particulieren niet mogelijk c.q. ongewenst Relatief eenvoudig migratietraject Huidige ‘chaos’ blijft in stand omdat centrale regie en coördinatie niet mogelijk is

Publiek-Private Samenwerking Organisatie van de ketensamenwerking Regie veiligheid bij lokaal bestuur Gemeentebestuur verantwoordelijk voor privacybescherming Proactief veiligheidsconcept Digitalisering en IP-technologie Centrale toezichtruimte Video management en selectie van beeldmateriaal Ondersteuning van alarmverificatie Beelden direct naar politiemeldkamer en ‘112’ prioriteit op basis beeldmateriaal Reactietijd politie wordt aanzienlijk verkort Organisatie van de ketensamenwerking Observatie publieke domein mogelijk door betrokkenheid lokale overheid

7


2.2 Rol van lokale overheden De meeste gemeentebesturen hebben een integraal veiligheidsplan met prioriteiten vastgesteld. Overlast in binnensteden krijgt vaak een hoge prioriteit terwijl in de praktijk de aandacht voor bedrijventerreinen achterblijft. Dat versterkt de noodzaak voor het bedrijfsleven om zelf initiatieven te nemen om de veiligheidsproblematiek op de politieke agenda geplaatst te krijgen. Het bedrijfsleven is immers een belangrijk element in de lokale economie en voorziet in werkgelegenheid. Het behoud en verbetering van het vestigingsklimaat is trouwens wel vaak een speerpunt van het lokale economische beleid. Dat rechtvaardigt dan ook een actieve bijdrage van gemeentebesturen bij de aanpak van de criminaliteit en overlast op de bedrijventerreinen. De methodiek zoals die is omschreven in het certificatieschema voor het Keurmerk Veilig Ondernemen biedt daarvoor een praktisch kader. Op grond van een veiligheidsanalyse kunnen maatregelen worden vastgesteld die door de publieke en private partijen gezamenlijk worden uitgevoerd6. Cameratoezicht kan één van deze maatregelen zijn. Daarbij is het wel noodzakelijk om te beoordelen of het beoogde doel niet met minder ingrijpende middelen kan worden bereikt. Ook de te verwachten effecten van cameratoezicht zullen kritisch moeten worden beoordeeld. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat de effecten van de traditionele vormen van cameratoezicht tot nu toe gering zijn gebleken. Omdat maatregelen vrijwel altijd een directe betrekking hebben met het publieke domein is een gemeentelijke regierol noodzakelijk om een integrale aanpak mogelijk te maken. Dat is zeker het geval wanneer tot de invoering van cameratoezicht wordt besloten.

2.3 De effecten van cameratoezicht Cameratoezicht wordt voor veel doeleinden gebruikt, hoewel wel eens betwijfeld kan worden of het inmiddels geen doel op zich is geworden. Het lijkt een vanzelfsprekend instrument in de aanpak van criminaliteit en overlast. Terreurdreiging heeft deze ontwikkeling in een stroomversnelling gebracht. Onder het motto ‘Als je niets verkeerds doet, heb je ook niets te verbergen’ wordt de privacy van burgers steeds verder onder druk gezet. Het College Bescherming Persoonsgegevens ziet gericht en selectief gebruik van cameratoezicht weliswaar als een aanvaardbare aanvulling op een breder pakket van maatregelen maar blijft wijzen op de noodzaak van een regelmatige evaluatie van de effectiviteit. In 2003 heeft het CBP een onderzoek in laten stellen bij alle Nederlandse gemeenten naar de inzet van cameratoezicht in het publieke domein7. Het doel was om een overzicht te verkrijgen van de wijze waarop cameratoezicht in de praktijk functioneert en hoe in de verschillende gemeenten met de privacyaspecten van cameratoezicht wordt omgegaan. Uit dit onderzoek blijkt dat één op de vijf gemeenten camera’s inzet voor openbare orde, toezicht en veiligheid. Het betreffen veelal traditionele vormen van cameratoezicht waarbij (vrijwel) geen sprake is van live beeldobservatie8. Meer dan de helft van de onderzochte gemeenten heeft de effectiviteit van cameratoezicht niet geëvalueerd. Onder beleidsmakers circuleren uiteenlopende ideeën over de effecten van cameratoezicht maar er is nog geen onderzoek uitgevoerd dat de effectiviteit ervan onomstotelijk heeft kunnen aantonen.

6

Door het MKB worden het bedrijfsleven de publieke partners ondersteund in het behalen van het Keurmerk Veilig Ondernemen. Er worden kosteloos procesbegeleiders ter beschikking gesteld. 7 Cameratoezicht in de openbare ruimte, Rapport 1; CBP, Den Haag, november 2003 8 In één van de vijf gemeenten worden de beelden op bepaalde tijdstippen live geobserveerd. De burger leeft echter veelal in de verwachting dat camera-observatie permanent plaatsvindt en dat bij incidenten direct wordt opgetreden. Bron CBP


8

Toetsingskader cameratoezicht In opdracht van het Britse Home Office is in 2005 een gezaghebbende publicatie9 verschenen. In zes van de dertien onderzochte gebieden met cameratoezicht bleek sprake te zijn van een relatief substantiële afname van de criminaliteit, vergeleken met een controlegebied. Daarbij was in slechts twee gevallen sprake van een statistisch significant effect en in één van die twee gevallen zou het effect ook een andere oorzaak kunnen hebben. In de andere zeven gebieden nam de criminaliteit toe hoewel dat geen gevolg was van het cameratoezicht. Het gevoel van onveiligheid daalde overigens wel in twaalf van de dertien gebieden. In slechts drie gebieden was sprake van een afname die sterker was dan in het controlegebied. Die afname was echter nergens statistisch significant. De onderzoekers concluderen overigens niet dat cameratoezicht niet werkt. Mits goed doordacht en uitgevoerd kan cameratoezicht een positief effect sorteren. Met veiligheidsconcepten die een hoger ambitieniveau hebben dan de traditionele vormen van cameratoezicht kunnen al vrij snel betere resultaten worden bereikt. Zeker als cameratoezicht wordt benut om de ketensamenwerking te verbeteren. In dat geval kunnen de effecten zichtbaar ten positieve veranderen. Op grond van actuele camerabeelden kan de reactiesnelheid van de ketenpartners aanzienlijk worden verhoogd terwijl de objectieve pakkans wordt vergroot. Inbraakalarmeringen kunnen met cameratoezicht sneller worden geverifieerd. Op deze wijze kan de preventieve werking ervan ook op langere termijn worden gegarandeerd.

2.4 Vormen van cameratoezicht Cameratoezicht veronderstelt actieve camera-observatie. Daarom is de traditionele vorm van ‘Closed Circuit Television’ (CCTV), waarbij uitsluitend beeldmateriaal wordt verzameld en opgeslagen, in dit toetsingskader buiten beschouwing gelaten. De effecten ervan zijn onvoldoende aangetoond terwijl de resultaten niet in verhouding staan tot de investeringen die moeten worden gedaan. Het voordeel is dat er geen camera-observatie bij komt kijken. Daar staat wel tegenover dat het beeldmateriaal na de constatering van incidenten alsnog moet worden verwerkt. In de praktijk levert dat veel organisatorische en technische problemen op. CCTV in deze vorm heeft in het verleden dikwijls geleid tot desinvesteringen en teleurstelling bij ondernemers. Dat wordt mede veroorzaakt doordat soms te hoge verwachtingen worden gewekt door leveranciers van camerasystemen. In dit toetsingskader worden vier vormen van actief cameratoezicht beschreven met voor- en nadelen. 1. Reactief cameratoezicht 2. Semi-proactief cameratoezicht met intelligente ICT-toepassingen 3. Proactief cameratoezicht 4. Intelligent cameratoezicht

2.4.1 Reactief cameratoezicht Bij deze vorm van cameratoezicht worden de camera’s ingezet voor de beoordeling en registratie van feiten, omstandigheden en het verkrijgen van situational awareness zodra daartoe een aanleiding bestaat. Dat kan onder meer naar aanleiding van een inbraakalarm. Doel van deze vorm van cameratoezicht is alarmverificatie terwijl tevens een beeld worden verkregen van de betrokken personen en voertuigen en een mogelijke vluchtroute. De camera’s worden in een zogenaamde preset positie geplaatst om een zo goed mogelijk overzicht van de omgeving te krijgen. Alle camerabeelden (kunnen) worden opgeslagen. Na vordering door de politie kan het beeldmateriaal worden gebruikt voor opsporing en identificatie.

9

Assessing the impact of closed circuit television (CCTV), Gill & Spriggs, 2005


9


Voordelen Deze vorm van cameratoezicht kan beeldmateriaal opleveren voor het opsporingsonderzoek door de politie. Bovendien kunnen alarmmeldingen in veel gevallen sneller worden geverifieerd en dat levert een aanzienlijke verbetering op van de reactietijd van politie en overige hulpdiensten. De (reactieve) alarmeringsketen wordt met deze vorm van cameratoezicht aanzienlijk verbeterd.10 Nadelen Om aan de verwachtingen van de aangesloten deelnemers te kunnen voldoen, veronderstelt deze vorm van cameratoezicht een optimale dekking zodat het mogelijk is om alle deelnemende ondernemers in beeld te brengen. Dat vraagt om aanpassingen zodra het aantal deelnemers wordt uitgebreid en een mogelijke desinvestering zodra een deelnemer uittreedt. Als de conceptuele uitgangspunten wijzigen, kan het cameraplan niet zonder nieuwe, wellicht ingrijpende investeringen, worden aangepast. Een vroegtijdig signaleren van verdachte voertuigen en personen en het combineren van informatie uit andere gebieden in een centrale toezichtruimte, is met deze vorm van cameratoezicht slechts in zeer beperkte mate mogelijk.

2.4.2 Semi-proactief cameratoezicht Deze vorm van cameratoezicht is gebaseerd op intelligente ICT-toepassingen die door de meeste leveranciers worden ingebouwd in de camera’s. Er komen in toenemende mate technisch hoog kwalitatieve (IP) camera’s op de markt. Afhankelijk van de noodzaak daartoe kunnen deze ICTtoepassingen worden geactiveerd. Actief cameratoezicht wordt uitgevoerd nadat er sprake is van een trigger. Deze vorm van ‘trigger-gestuurd’ cameratoezicht wordt door veel particuliere alarmcentrales aangeboden. De licentiekosten van deze toepassingen kunnen wel flink oplopen. Video motion detection Deze technologie is geschikt voor situaties waarin geen bewegingen zijn waar te nemen. Zodra er een beweging optreedt, wordt het camerabeeld geactiveerd. Deze toepassing is ook in te stellen voor een bepaalde zone van het beeld, terwijl het aantal meer of minder bewegingen kan worden ingesteld. Er is hier nog geen sprake van patroonherkenning. Video Content Analyse (VCA) Deze technologie komt er op neer dat beeldinformatie wordt geanalyseerd en opgeslagen in een database. Het VCA-systeem detecteert alle bewegingen en reageert op veranderingen in het beeld op grond waarvan een alarm wordt doorgegeven. De systemen worden ingesteld door het selecteren van complexe criteria zoals objectgrootte, bewegingsrichting, snelheid etc. Virtual Fencing bijvoorbeeld voorziet in een virtueel hekwerk dat een beeld opschakelt als een virtuele grens in het zicht van een camera wordt overschreden. Een gebied kan ook in zones worden verdeeld. Zodra een persoon of object de zone binnengaat, wordt een alarm doorgegeven terwijl de betreffende camera wordt opgeschakeld. Bijgaande foto toont virtual fencing, ontwikkeld en toegepast door Observision op vliegveld Eelde.

10

Zie ook schema paragraaf 2.1 verbetering alarmeringketen (1)


10


Overige VCA-toepassingen 1. Stopped car detectie: detectie van onbekende, stilstaande voertuigen; 2. Counting: het tellen van voertuigen of mensen; 3. Virtual gating: toegangscontrole van voertuigen op basis van objectherkenning; 4. Tail gating: detectie van ongeautoriseerde toegang tot terreinen door bumperklevers; 5. Close-up tracking: automatische close-up en tracking van mensen en voertuigen; 6. Detectie van rondhangende personen op parkeerplaatsen of objecten; 7. Kentekenherkenning Audio Analyse Met deze technologie wordt geluid geanalyseerd. Voorbeelden van recente ontwikkelingen zijn bijvoorbeeld agressie- en scooterdetectie11. In de gemeente Utrecht is ruime ervaring opgedaan met beide toepassingen.

2.4.3 Proactief cameratoezicht Bij live camera-observatie worden actuele camerabeelden bepalend voor vervolgacties van ketenpartners zoals particuliere beveiligingsbedrijven, politie en overige hulpdiensten. Dat levert een aanzienlijke verbetering op van de ketensamenwerking, bespaart tijd en kosten en verhoogt de kwaliteit van de dienstverlening. Beelden kunnen onmiddellijk worden opgeschaald naar een gemeenschappelijke meldkamer (GMK) of een bestuurscentrum in crisissituaties. Op deze wijze kunnen operationele (overheids)diensten en crisisteams over actuele informatie beschikken. In toenemende mate wordt deze vorm van cameratoezicht ondersteund door de landelijke overheid. De voordelen die kunnen worden behaald door het koppelen van systemen en netwerken zijn van groot belang bij crisissituaties en dreigende terreur12.

2.4.4 Intelligent cameratoezicht Voor de uitvoering van intelligent cameratoezicht wordt naar een goede balans gezocht tussen semiproactief en proactief cameratoezicht. De camera-observant wordt ondersteund door de techniek maar blijft wel leidend in het werkproces. Met intelligent cameratoezicht kan een ongestructureerd aanbod van beelden omgezet worden in relevant beeldmateriaal. Belangrijke informatie kan niet meer worden gemist en het vergroot de ‘span of control’. Het stelt de camera-observant in staat om meer camera’s te bedienen en dat levert kostenbesparingen op.

2.5 Een nieuw veiligheidsconcept Live observatie van camerabeelden13 in een centrale toezichtruimte kunnen de continuïteit en effecten van cameratoezicht op langere termijn borgen. Actuele camerabeelden worden bepalend voor vervolgacties van ketenpartners zoals particuliere beveiligingsbedrijven, particuliere alarmcentrales, politie en overige hulpdiensten. Intelligente ICT-toepassingen zijn daarbij ondersteunend. Dat levert een aanzienlijke verbetering op van de ketensamenwerking, bespaart tijd en kosten en verhoogt de totale kwaliteit van de dienstverlening. Met behulp van een goede incidentenregistratie kunnen patronen worden geanalyseerd. Als deze informatie door de politie 11

Ontwikkeld door Sound Intelligence en toegepast door VCS Observations uit Waalwijk In de Subarena Geïntegreerde Systemen worden onderzoeksvragen opgesteld voor de ontwikkeling van een lange termijn visie op het delen van systemen en netwerken. Dit maakt deel uit van het landelijke programma ‘Veiligheid door Innovatie’ van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. 13 Zowel proactief als intelligent cameratoezicht 12


11


wordt ‘veredeld’, vormt het een goede basis voor informatiegestuurde surveillance en toezicht door particuliere beveiligers. De kwaliteit van de dienstverlening van particuliere alarmcentrales wordt aanzienlijk verbeterd als bij alarmeringen gebruik wordt gemaakt van de beschikbare camerasystemen om de alarmverificatie te ondersteunen. Digitalisering en IP-technologie maken het mogelijk om netwerken en systemen te koppelen, zoals een directe beeldverbinding met de politie en particuliere alarmcentrales. In de praktijk worden cameraplannen vaak opgesteld door leveranciers. Daarbij kan niet altijd voorkomen worden dat commerciële belangen leidend worden. Het is ook zeker niet eenvoudig om te kunnen beoordelen of datgene wat wordt aangeboden wel overeenstemt met de behoefte en de verwachtingen. De inzet van onafhankelijke deskundigheid is dan ook zeker aan te bevelen. Cameratoezicht moet altijd op een selectieve wijze worden uitgevoerd en aansluiten bij de aard en omvang van de veiligheidsproblematiek (subsidiariteit- en proportionaliteitbeginsel). Bij de inrichting van cameraplannen kunnen drie schaalniveaus worden onderscheiden: de eigen panden en bedrijfslocaties (privaat), de onderdelen van het bedrijventerrein (straten) en het gehele bedrijventerrein en de daarop aansluitende omgeving (publiek privaat). Het is aan te bevelen om cameraplannen modulair op te bouwen en gefaseerd in te voeren. Uitgangspunt kan een eenvoudige basisconfiguratie zijn met vaste camera’s voor kentekenregistratie en eventueel kentekenherkenning op de toegangswegen, indien gewenst aangevuld met zogeheten domecamera’s (360 graden) op strategische posities. Bij kentekenherkenning worden de kentekens van passerende voertuigen afzonderlijk opgeslagen. Zij kunnen direct of later vergeleken worden met een database. Bij de ontwikkeling en inrichting van de ICT-architectuur moet altijd rekening gehouden worden met de uitbreidingsmogelijkheden in een eventuele vervolgfase.

2.6 Veiligheid versus beveiliging Voor de organisatie van de collectieve veiligheid op een bedrijventerrein gaan de private en publieke belangen gelijk op en is publiek-private samenwerking een voorwaarde. Deze wijze van samenwerking geeft tevens de begrenzing aan van het veiligheidsconcept. Op ondernemingsniveau is er nog sprake van beveiliging en dat is een verantwoordelijkheid van de individuele ondernemer. Overigens kan er op dit punt nog veel worden verbeterd. Er kan over veiligheid worden gesproken als er sprake is van collectieve belangen. Als er gekozen wordt voor collectief cameratoezicht waarbij gebruik wordt gemaakt van een infrastructuur die (deels) is aangelegd met publieke middelen, dienen de grenzen tussen de publieke en private belangen goed onderscheiden te worden om concurrentievervalsing te voorkomen. In onderstaand overzicht worden mede om deze reden de verschillen op hoofdlijnen weergegeven.


12


2.6.1 Schematisch overzicht

Collectieve veiligheid

Individuele beveiliging

Organisatie

Collectieve veiligheid is een taak voor publiekprivate samenwerking tussen politie, gemeente en ondernemers.

De beveiliging op ondernemingsniveau is een verantwoordelijkheid voor individuele ondernemers.

Uitvoering

• Gemeenschappelijk cameratoezicht met als doel de beveiliging van eigendommen en personen. Er worden ook delen van het publieke domein bestreken. • Centrale toezichtruimte voor cameratoezicht en coördinatie van de ketensamenwerking. • Coördinatie over de inzet van een particuliere beveiliger vanuit centrale toezichtruimte. • Ondersteuning van PAC’s bij alarmverificatie met cameratoezicht. • Informatiegestuurde surveillance door particuliere beveiligers

• Inbraak- en branddetectie en camera’s in bedrijven en op private terreinen. • Aansluiting op PAC voor alarmopvolging en eventueel alarmopvolging door een particuliere beveiliger. • Openings- en sluitronden en receptiediensten

Locatie

Bedrijventerreinen en overige vergelijkbare locaties

Inpandig of op aangrenzende private terreinen

Privacy

Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de privacybescherming in het publieke domein en draagt zorg voor de uitvoering van de Wet Bescherming Persoonsgegevens en melding College Bescherming Persoonsgegevens.

De individuele ondernemer is verantwoordelijk voor de privacybescherming. Valt veelal onder vrijstellingenbesluit in verband met de duur van beeldopslag.

2.7 Conceptuele uitgangspunten Voor de invoering van proactief cameratoezicht kunnen een aantal uitgangspunten worden geformuleerd die de basis vormen voor een nieuw veiligheidsconcept. 1. Er is sprake van publiek-private samenwerking met een regierol voor de lokale overheid. 2. Het cameratoezicht is onderdeel van een integrale aanpak. 3. Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de privacybescherming. 4. De doelomschrijving en de voorwaarden van het cameratoezicht worden aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens. 5. Er is sprake van live camera-observatie met een aansluiting op een centrale toezichtruimte. 6. Er worden intelligente ICT-toepassingen gebruikt voor de ondersteuning van de cameraobservatie. 7. De ketensamenwerking wordt georganiseerd en gecoördineerd op grond van protocollen. 8. Er is een directe beeldverbinding met de gemeenschappelijke meldkamer (GMK).


13


3 Wet en regelgeving 3.1 Belang cameratoezicht versus privacy Cameratoezicht is een geautomatiseerde persoonsregistratie waarop privacyregels van toepassing zijn. De vraag is of er in beginsel een evenwicht bestaat tussen behoefte aan controle en registratie enerzijds en het respect voor de privacy van burgers anderzijds. Privacy en cameratoezicht in de publieke ruimte staan dan ook op gespannen voet met elkaar. Enerzijds is er een sterke behoefte om de persoonlijke levenssfeer optimaal te beschermen. Anderzijds kan deze bescherming niet langer worden gegarandeerd als gevolg van de toenemende behoefte aan toezicht en veiligheid. De moderne technologie kent vrijwel geen beperkingen meer en de ontwikkelingen volgen elkaar dan ook zeer snel op. Omdat de wetgeving daarmee geen gelijke tred kan houden, bestaat er een voortdurend spanningsveld tussen de praktijk en de bestaande wet- en regelgeving. De privacybescherming bij cameratoezicht wordt onder meer geregeld op grond van de Gemeentewet, de Wet Politiegegevens, de Wet Bescherming Persoonsgegevens (Wbp) en het Wetboek van Strafrecht (verbod op heimelijk cameratoezicht). Het doel van het cameratoezicht is bepalend voor de vraag welke wet- en regelgeving van toepassing is. In dit verband kunnen twee juridische regiems worden onderscheiden voor cameratoezicht op openbare plaatsen voor de handhaving van de openbare orde en cameratoezicht voor de beveiliging van eigendommen. Voor de handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen is de Gemeentewet van toepassing terwijl voor de beveiliging van eigendommen de Wet Bescherming persoonsgegevens de mogelijkheden biedt om de privacy van burgers te beschermen14.

3.2 Handhaving openbare orde De gemeenteraad kan op grond van artikel 151c van de Gemeentewet de burgemeester de bevoegdheid verlenen tot het plaatsen van camera’s op openbare plaatsen indien dit noodzakelijk is voor de handhaving van de openbare orde. De gemeenteraad bepaalt tot welke openbare plaatsen de bevoegdheid zich uitstrekt en voor welke duur de camera’s mogen worden geplaatst. Deze vorm van cameratoezicht kan worden toegepast in uitgaans- en woongebieden waar sprake is van tijdelijke overlast. Het cameratoezicht moet wel in verhouding staan tot het beoogde doel en dit doel moet niet op een minder ingrijpende wijze kunnen worden bereikt. De mate waarin de openbare orde wordt verstoord is bepalend voor de noodzaak om cameratoezicht toe te passen. Het cameratoezicht moet zodanig zijn ingericht dat niet meer plaatsen en personen kunnen worden waargenomen en vastgelegd dan voor het doel noodzakelijk is. Periodiek moet worden beoordeeld of de doelstelling(en) die men wil behalen, is/zijn bereikt en of er voor het cameratoezicht nog langer een noodzaak bestaat. Plaatsing mag dan ook slechts voor bepaalde duur zijn. Wel mag deze termijn bij gebleken noodzaak worden verlengd. Als het aantal incidenten is teruggedrongen, vervalt de noodzaak van cameratoezicht en zullen de camera’s moeten worden verwijderd. Omdat daarna de overlast veelal weer terugkeert, is het ondertussen praktijk geworden dat deze vorm van cameratoezicht een semi-permanent karakter heeft gekregen, zeker in uitgaansgebieden. Op grond van de wet voert de politie bij deze vorm van cameratoezicht de operationele regie. De Gemeentewet voorziet in een exclusieve regeling voor cameratoezicht ter handhaving van de openbare orde.

14

Zie voor een uitvoerige toelichting op het juridische kader de opschalingsdocumentatie van de gemeente Utrecht: ‘Innovatie van de beveiligings- en alarmeringsketen; Een handreiking voor regionale en landelijke opschaling’ d.d. 28 maart 2007.


14


‘Het gemeentebestuur is hoofdverantwoordelijk voor het veiligheidsbeleid en toezicht in de publieke ruimte. De besluitvorming over het plaatsen van camera’s ten behoeve van het toezicht op openbare plaatsen dient dan ook plaats te vinden door het bestuur van de betrokken gemeente. De burgemeester is volgens artikel 172 van de Gemeentewet primair belast met de handhaving van de openbare orde. Omdat de toepassing van cameratoezicht diep kan ingrijpen op de persoonlijke levenssfeer, heeft de wetgever besloten om de toekenning van de bevoegdheid tot het plaatsen van camera’s met democratische waarborgen te omkleden. De gemeenteraad moet op grond van artikel 151c lid 12 van de Gemeentewet de burgemeester bij verordening deze bevoegdheid verlenen, waarbij de gemeenteraad kan bepalen tot welke openbare plaatsen en over welke periode de bevoegdheid tot cameratoezicht zich uitstrekt. Gelet op het doel van de wet, handhaving van de openbare orde, ligt het voor de hand om een nieuw artikel op te nemen in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). De eis van de noodzakelijkheid en daarmee samenhangende criteria voor proportionaliteit en subsidiariteit verlangen dat periodiek moet worden beoordeeld of de doelstellingen van het cameratoezicht inmiddels gehaald zijn en in hoeverre er nog langer een noodzaak voor bestaat. Daarom geldt op grond van artikel 151c van de Gemeentewet dat de plaatsing van camera’s altijd aan een bepaalde duur gekoppeld is. Mocht na het verstrijken van deze termijn het cameratoezicht nog steeds noodzakelijk worden geacht dan kan de periode worden verlengd.15

3.3 Beveiliging van eigendommen Cameratoezicht met als doel de beveiliging en bewaking van eigendommen en personen heeft een geheel ander karakter dan het cameratoezicht voor de handhaving van de openbare orde. Artikel 151c van de Gemeentewet is hier dan ook niet voor bedoeld. Er is dan ook geen sprake van cameratoezicht met een tijdelijk karakter. Deze vorm van toezicht omsluit vrijwel altijd ook de bewaking van de openbare weg. Ten eerste omdat de camera’s hier mede op gericht zijn maar ook omdat ‘verdachte bewegingen’ die gerelateerd kunnen worden aan de doelstelling gevolgd zullen worden op de openbare weg. Het is dan ook een gerechtvaardigd belang voor de ondernemers om met behulp van camera’s mee te kijken op de openbare weg. Gelet op de privacybescherming is het wel noodzakelijk om de plaatsing van camera’s in het publieke domein met democratische waarborgen te omkleden. Het lokale bestuur is in dit geval verantwoordelijk en kan voorwaarden stellen aan de uitvoering van het cameratoezicht in het publieke domein. Het particuliere belang en de uitoefening van de publiekrechtelijke taak gaan gelijk op en deze vorm van cameratoezicht is dan ook prima geschikt voor publiek-private samenwerking. Het doel van deze vorm van cameratoezicht en de voorwaarden waaronder het cameratoezicht plaatsvindt, moeten worden omschreven en aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens. ‘Gericht cameragebruik kan - ook in de ogen van de Registratiekamer - een waardevol onderdeel zijn van een breder pakket aan veiligheidsmaatregelen. Ongebreideld gebruik dient echter geen zinnig doel en vormt daarmee een ongerechtvaardigde aantasting van de privacy van de burgers. Maathouden is daarom noodzakelijk. Even cruciaal is het dat de overheid de regie blijft voeren in het publieke domein. Het belang van deze uitgangspunten wordt onderstreept door de technische ontwikkelingen. Verfijnde detectiesystemen kunnen ongewenst gedrag en gezochte burgers opsporen. Centrale meldkamers vergroten de slagvaardigheid van camerasystemen.’16‘ Bij bedrijventerreinen omsluit de beveiliging bijna altijd ook de bewaking van de openbare weg. De inbreuk op belangen en rechten van bezoekers speelt hier minder een rol dan in de 'warmere buurten'. Dus is het gerechtvaardigd belang van de ondernemers op dit terrein al veel sterker om het toezicht op de openbare weg 'mee te nemen'. Maar dit betekent niet dat de overheid daarmee haar bevoegdheid kwijtraakt. Het gerechtvaardigd private belang en de uitoefening van de publiekrechtelijke taak gaan in deze situaties gelijk op. In het algemeen geldt dat een grens tussen het publieke en private domein niet altijd scherp valt te trekken. In de kern behoudt dit onderscheid echter zijn waarde.’17

15 16 17

Handreiking Cameratoezicht uitgave 2006, veiligheid door samenwerking Bron CBP (voorheen Registratiekamer) Bron CBP


15


‘Uitbesteding van het bekijken van de beelden aan bijvoorbeeld een meldkamer van een particuliere beveiligingsorganisatie is mogelijk. Juist in situaties waarin sprake is van parallelle bevoegdheden van de overheid en bedrijven kan dit een oplossing zijn. Denk hierbij aan het toezicht op bedrijventerreinen. De verantwoordelijkheid van de overheid voor het toezicht in het publieke domein moet in een dergelijk samenwerkingsverband wel duidelijk tot uitdrukking komen.’18

3.4 Doel van cameratoezicht Voor de uitvoering van het cameratoezicht wordt een publiek-private samenwerking aangegaan tussen partijen die zich verbinden aan de bestaande wet- en regelgeving en de doelomschrijving met de voorwaarden waaronder cameratoezicht mag worden uitgevoerd.

Een doelomschrijving Cameratoezicht voor de beveiliging en bescherming van private en publieke eigendommen en personen op bedrijventerreinen, bestaat in beginsel uit de bescherming van de veiligheid en gezondheid van een of meer natuurlijke personen; de beveiliging van de toegang tot gebouwen en terreinen; de bewaking van zaken die zich in gebouwen of op terreinen bevinden en het vastleggen van incidenten.

Omdat de camerabeelden soms informatie kunnen bevatten die van belang is voor de politie, het openbaar ministerie, de brandweer en overige (hulp)diensten kunnen de volgende subdoelen worden geformuleerd: 1. Camerabeelden kunnen door de politie worden gebruikt voor de identificatie, opsporing en vervolging van verdachten van strafbare feiten. 2. Camerabeelden kunnen worden gebruikt ter ondersteuning van een veilige en adequate inzet van de politie, brandweer en overige hulpdiensten. 3. Camerabeelden kunnen worden gebruikt voor de vervulling van publiekrechtelijke taken van gemeenten zoals het beheer en onderhoud van de openbare ruimte. 4. Camerabeelden kunnen worden opgeschaald in crisissituaties ten behoeve van het openbaar bestuur en rampenstaf in crisissituaties.

3.5 Integratie van systemen en functies De huidige wet- en regelgeving staat een integratie van cameratoezicht voor de handhaving van de openbare orde en de beveiliging van eigendommen vooralsnog niet toe. Het is dan ook noodzakelijk om de functies, opslag en verwerking van beeldmateriaal fysiek en procedureel te scheiden. Wel kunnen systemen en netwerken worden gedeeld zodat kostenbesparingen kunnen worden gerealiseerd. Camera’s en infrastructuur kunnen ook wisselend worden benut voor de handhaving van openbare orde en de beveiliging van eigendommen, afhankelijk van tijdstippen en situaties. Het doel van het cameratoezicht bepaalt wie verantwoordelijk is en welke wetgeving leidend is voor de opslag en verwerking van beeldmateriaal. Op grond van artikel 2 van de Politiewet is het mogelijk om in rampsituaties, grootschalige ordeverstoringen en overige calamiteiten de politie tijdelijk gebruik te laten maken van de camerasystemen die bedoeld zijn om eigendommen van ondernemers te beveiligen. Aanbevolen wordt om dit in een samenwerkingsprotocol te regelen.

18

Bron CBP


16


4 Organisatie van cameratoezicht 4.1 Regionale en landelijke ontwikkelingen Zowel de private als de publieke sector benut in toenemende mate camera’s voor toezicht op openbare plaatsen en de beveiliging van gebouwen, goederen en personen. De politie is het sluitstuk van een beveiligings- en alarmeringsketen geworden waarin de samenwerking grotendeels ontbreekt. Inmiddels zijn wel aanvullende wettelijke eisen gesteld aan de alarmverificatie die moeten leiden tot een reductie van het aantal valse alarmeringen. Door deze eisen wordt het bedrijfsleven met extra kosten geconfronteerd zonder dat de beveiligings- en alarmeringsketen feitelijk wordt verbeterd. Om aan deze ongewenste situatie een eind te maken, worden zowel landelijk als regionaal nieuwe veiligheidsconcepten ontwikkeld en beproefd. Door de gemeente Utrecht is het initiatief genomen om de beveiligings- en alarmeringsketen te innoveren. Cameratoezicht en ketensamenwerking vormen hier tevens de basis voor innovatieve ICTtoepassingen. Ook in de regio’s Zuidoost-Brabant en IJsselland zijn vergelijkbare initiatieven genomen. Vanuit regionale toezichtruimten wordt cameratoezicht uitgevoerd voor zowel gemeenten als bedrijfsleven.19

4.2 Publiek-Private Samenwerking 4.2.1 Het bedrijfsleven In de praktijk blijkt dat het draagvlak onder de ondernemers voor collectieve veiligheid moeilijk te organiseren is. Niet alle ondernemers zijn overtuigd van de toegevoegde waarde van samenwerking. Ook kan men zich vaak niet vinden in de verhouding tussen de individuele kosten en baten; zij schatten hun eigen risico relatief laag in; hebben hun eigen beveiliging georganiseerd of zijn 24 uur per dag in bedrijf. Het vinden van een kritische massa is essentieel. Niet alleen het aantal is daarbij van belang, maar ook de omvang van de bedrijven en het aantal werknemers. Uiteindelijk kan de financiële bijdrage van grote bedrijven wel eens bepalend zijn voor een sluitende exploitatie in een gebied. Van het bedrijfsleven mag verwacht worden dat het niet alleen verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen beveiliging maar ook voor de participatie in de collectieve veiligheid. Bij de collectieve veiligheid gaat het belang van de ondernemers gelijk op met dat van politie en lokale overheid. Om deze reden leent het zich dan ook prima voor publiek-private samenwerking.

Het is natuurlijk van belang dat zoveel mogelijk ondernemers deelnemen aan de collectieve beveiliging. Er zijn echter ondernemers die het geld niet kunnen missen of het er niet voor over hebben. Oneerbiedig worden dit ook wel free riders genoemd. Dit free riderschap staat de eigen deelname echter vaak in de weg.

19

In opdracht van het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Oost-Brabant heeft de Prins Advies Groep uit Weert in 2006 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van regionaal cameratoezicht. Op grond van de resultaten van dit onderzoek is een regionale toezichtruimte (RTR) ingericht in Eindhoven.


17


Zoals hiervoor al vermeld heeft de N.V. Rewin het initiatief genomen om de ondernemers te ondersteunen bij de invoering van cameratoezicht op bedrijventerreinen. Zij heeft het programmamanagement op zich genomen en subsidie aangevraagd20 voor deskundige procesbegeleiders en de noodzakelijke investeringen. Dit document is bedoeld om bij de ontwikkeling van lokale plannen als toetsingskader te dienen.21

4.2.2 De regionale politie “De Nederlandse politie heeft haar aandacht en prioriteiten verlegd. De traditionele oriëntatie op de gebiedsgebonden en fysieke leefomgeving heeft zich verplaatst naar sociale processen. Het aangrijpingspunt voor de politie ligt op de knooppunten van infrastructurele netwerken”.22 Cameratoezicht levert voor de politie dan ook waardevolle informatie op waardoor zij haar werkprocessen beter kan sturen. Deze doelstelling kan alleen worden bereikt als beeldinformatie centraal bijeen wordt gebracht. Omdat de politie het sluitstuk is van de beveiligingsketen, is een goede samenwerking tussen alle ketenpartners essentieel. Op basis van samenwerkingsafspraken kan relevant beeldmateriaal direct beschikbaar gesteld worden aan een gemeenschappelijke meldkamer van politie, brandweer en Ghor (112 meldingen). De politie kan op deze wijze haar prioriteiten beter bepalen en over beeldmateriaal beschikken voor opsporingsdoeleinden. De regionale politie in Midden en West Brabant heeft besloten om de haalbaarheid van een regionale centrale toezichtruimte te onderzoeken voor de observatie en verwerking van camerabeelden voor de handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen. Op deze wijze kan de regiopolitie de operationele regie efficiënter uitvoeren.23 Thans worden de mogelijkheden onderzocht van het huren van breedbandverbindingen in de regio. Bij deze ontwikkeling zijn de gemeenten Bergen op Zoom, Breda, Oosterhout en Tilburg betrokken. Vraagbundeling wordt nadrukkelijk aanbevolen om betere voorwaarden bij de aanbieders te kunnen bedingen.

4.2.3 Het gemeentebestuur Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de privacybescherming van haar burgers bij cameratoezicht in het publieke domein. Ook het cameratoezicht op bedrijventerreinen beslaat een deel van de openbare ruimte. Bovendien heeft het gemeentebestuur een verantwoordelijkheid op het gebied van veiligheid. Daarom wordt aanbevolen om een gemeentelijke visie te ontwikkelen op cameratoezicht en het beoogde doel vast te stellen.24 De belangen van de ondernemers om hun eigendommen te beschermen en de verantwoordelijkheid van de overheid voor het publieke domein hoeven niet met elkaar in strijd te zijn. Het is goed om het initiatief voor de collectieve veiligheid op bedrijventerreinen aan het bedrijfsleven over te laten, maar de verantwoordelijkheid van de overheid zal wel nadrukkelijk moeten worden vastgelegd.

20

Subsidie OP-Zuid, aanvrager NV Rewin West Brabant te Breda voor het project ‘Safe Sites’ Door de gemeente Utrecht wordt aan programmamanagement adviesondersteuning geboden. 22 Visienota ‘Politie in Ontwikkeling’ van de Raad van Hoofdcommissarissen d.d. 21 juni 2005. 23 M & I partners hebben daarvoor een visiedocument opgesteld. 24 Er is een concept-voorstel voor het gemeentebestuur als bijlage toegevoegd aan dit document

21


18


Gemeentebestuur en cameratoezicht 1.

Regie

De burgemeester is verantwoordelijk voor de openbare orde in de gemeente. Hij plaatst dit onderwerp op de bestuurlijke agenda en maakt cameratoezicht onderdeel van een integraal veiligheidsbeleid. De gemeenteraad wordt betrokken bij de opinievorming en legitimeert de keuze voor cameratoezicht. Zij bepaalt de doelstelling op grond van de Gemeentewet artikel 151c of de Wet Bescherming Persoonsgegevens (Wbp). Op deze wijze wordt de democratische controle gewaarborgd.

2.

Verantwoordelijkheid van lokale overheden

Voor cameratoezicht ter handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen is een raadsbesluit noodzakelijk. De burgemeester is verantwoordelijk en de politie voert de operationele regie. (Gemeentewet 151c ). Cameratoezicht voor de beveiliging van eigendommen en personen valt onder de Wbp. Regie door de lokale overheid is gewenst omdat deze vorm van cameratoezicht delen van het publieke domein omvatten. In dat geval is de lokale overheid ook verantwoordelijk voor de privacybescherming. Dit standpunt wordt onderschreven door het College Bescherming Persoonsgegevens (CPB)25. Over varianten op deze aanpak bestaat tot nu toe onvoldoende zekerheid zodat het risico niet denkbeeldig is dat het CBP een nader onderzoek zal instellen en op ongewenste situaties zal reageren met handhavingsmaatregelen.

3.

Afgifte vergunningen

Door de lokale overheid worden vergunningen afgegeven voor de aanleg van camerasystemen en infrastructuur in het publieke domein.

4.

Financiering

Gemeentebesturen stellen een integraal veiligheidsbeleid vast en verlenen hun actieve medewerking aan het verkrijgen van subsidies en/of reserveren eigen middelen om het veiligheidsbeleid vorm en inhoud te kunnen geven. Cameratoezicht is een onderdeel van dit beleid. Door het gemeentebestuur kan de aanleg van camera’s op bedrijventerreinen financieel ook worden ondersteund vanuit economische middelen. Het doel hiervan is de verbetering van het ondernemersklimaat.

25

Deze werkwijze is door de gemeente Utrecht voorgelegd aan het College Bescherming Persoonsgegevens.


19


4.2.4 De particuliere beveiligingsbedrijven In de samenwerking tussen een centrale toezichtruimte, een particuliere alarmcentrale en een particulier beveiligingsbedrijf, kunnen drie hoofdprocessen worden onderscheiden. 1. Alarmopvolging en ondersteuning bij alarmverificatie Een particuliere alarmcentrale (PAC) informeert de centrale toezichtruimte over plaats en tijdstip van een alarmmelding.26 Met behulp van cameratoezicht kan de alarmverificatie worden ondersteund. Op deze wijze kan een alarmmelding in veel gevallen sneller worden geverifieerd zodat de reactietijd van de politie aanzienlijk kan worden bekort.

2. Incidentenopvolging Naar aanleiding van camerabeelden of een melding kan de centrale toezichtruimte een particulier beveiligingsbedrijf verzoeken om naar de plaats van een incident te gaan, de noodzakelijke maatregelen te nemen en de afhandeling terug te koppelen. Vanzelfsprekend zullen hier wel contracten aan ten grondslag moeten liggen. 3. Informatiegestuurde surveillance Op grond van geregistreerde incidenten en politiegegevens wordt het mobiele toezicht door particuliere beveiligingsbedrijven gestuurd met informatie. Daarvoor is goede onderlinge communicatie, informatie-uitwisseling en de bereidheid om samen te werken essentieel.

26

Twee grote particuliere alarmcentrales maken in Utrecht al gebruik van deze mogelijkheid. Dat is circa 75% van het marktsegment.


20


5 Inrichting centrale toezichtruimte 5.1 Actief cameratoezicht De centrale toezichtruimte vormt de kern van het veiligheidsconcept. Hier kunnen 24 uur per dag camerabeelden live worden geobserveerd, opgeslagen en verwerkt. Met een video-managementsysteem worden de camera’s bestuurd en beelden zichtbaar gemaakt op de monitoren. Door het gebruik van innovatieve ICTtoepassingen kan een ongestructureerd aanbod van camerabeelden worden omgezet in relevant beeldmateriaal. Dat maakt het mogelijk om een camera-observant een groter aantal monitoren te laten bedienen.

In de praktijk blijkt dat circa 64 aansluitingen per werkplek tot de mogelijkheden behoort27 zonder dat er veel relevante beelden worden gemist. Als camera’s worden voorzien van bewegingsdetectie, geluidsdetectie of VCA, zoals virtual fencing en/of patroonherkenning, is verdere uitbreiding van het aantal te bedienen camera’s mogelijk. Goede arbeidsomstandigheden zoals verstelbare tafels en een goede rusttijdenregeling zijn een voorwaarde om de camera-observanten hun werk zo goed mogelijk te laten doen. Bij de inrichting van een centrale toezichtruimte is het van belang om voldoende ruimte te reserveren voor de systeemapparatuur tenzij die elders wordt ondergebracht. Airconditioning en brandblusinstallatie zijn aspecten waar technisch advies over moet worden ingewonnen om de risico’s van uitval te voorkomen.

5.2 Proces- en functiebeschrijvingen De primaire en secundaire werkprocessen, functie- en competentieprofielen zijn beschreven in de opschalingsdocumentatie van het Centrum voor Innovatie en Veiligheid Utrecht28. Tevens is een indicatie afgegeven van de benodigde capaciteit voor cameratoezicht, de ICT-organisatie en de coördinatie van het primaire en secundaire proces. Het tertiaire proces (facilitaire dienstverlening) is buiten beschouwing gelaten maar mag niet onderschat worden, zeker niet bij een toenemende omvang van de organisatie. In een video toezichtruimte kunnen een aantal werkprocessen worden onderscheiden: 1. De primaire werkprocessen die zich richten op proactief cameratoezicht, melding en registratie. 2. De secundaire werkprocessen die zich richten op het faciliteren van bovengenoemde functies met behulp van ICT.

27

In Utrecht wordt gewerkt met circa 75 aansluitingen per tafel met gebruik van intelligente ICT-toepassingen. Zie opschalingsdocumentatie www.hetciv.nl; Procesbeschrijving, functies en competentieprofielen van het gemeenschappelijk dienstencentrum Beveiliging Utrecht, opgesteld door ing. M. Leijten d.d. 15 maart 2008.

28


21


Op ieder niveau is enige mate van hiërarchie noodzakelijk om tactische en operationele sturing te kunnen geven aan de verschillende processen.

Management

Cameraobservatie

Melding incidenten

Afhandeling incidenten

ICT & SLA advisering

Systeem- & applicatiebeheer en onderhoud

Registratie incidenten

Verwerking gegevens

Bewaking protocolafspraken & kwaliteitsbewaking

Besturende proces Primaire proces Ondersteunende proces Schematische weergave van de werkprocessen

5.3 Primaire werkprocessen De primaire werkprocessen bestaan uit een logische opeenvolging van werkzaamheden die behoren bij de functie van een camera-observant. Deze functie stelt eisen aan persoonlijke kwaliteiten en vaardigheden om er naar behoren invulling aan te kunnen geven. De volgende werkprocessen kunnen worden onderscheiden: 1. Camera-observatie 2. Melding van incidenten 3. Afhandeling van incidenten 4. Registratie van incidenten 5. Verwerking en verstrekking van gegevens

5.4 Capaciteit en overhead primaire proces Voor een berekening van de benodigde capaciteit per werkplek dient rekening gehouden te worden met vakantiedagen, opleiding, feestdagen, ziektedagen en roostervrije dagen. De netto beschikbaarheid van 1 fte kan worden bepaald op 1811 uur per jaar. Voor 8 uur camera-observatie per dag zijn 2920 uren per jaar noodzakelijk of 1,61 fte. Dat betekent voor een continue dienst van 3 x 8 uren totaal 8760 uren per jaar of 4,83 fte per werkplek. Voor de berekening van de overhead kan een 20/80 procent verdeling worden gehanteerd. Dat betekent voor een coördinator camera-observatie 584 uur (20 procent van de benodigde bezetting tijdens kantooruren) of 0,32 fte. Deze capaciteit is toereikend voor de coördinatie van de reguliere werkprocessen. Projectmatige werkzaamheden zullen afzonderlijk moeten worden begroot.


22


5.5 Secundaire werkprocessen De secundaire werkprocessen bestaan uit een logische opeenvolging van werkzaamheden die noodzakelijke zijn om het primaire proces te ondersteunen. Deze functies stellen eisen aan kennis en vaardigheden op gebied van de informatie- en communicatietechnologie. Voor de inrichting van de beheerprocessen wordt ITIL aanbevolen, een in Nederland en ook internationaal breed geaccepteerde standaard. Het is niet noodzakelijk om alle elementen van ITIL in de centrale toezichtruimte te implementeren maar te beperken tot de noodzakelijk processen. Er kunnen twee hoofdgroepen worden onderscheiden: 1. Beheer van de hard- en software ten behoeve van de kantoorautomatisering. De eerste lijn support voor deze werkzaamheden wordt bij voorkeur zo dicht mogelijk bij de uitvoering belegd. 2. Beheer van de hard- en software ten behoeve van het cameratoezicht en de camera applicaties. Het merendeel van de eerste lijn support wordt bij de leverancier belegd op basis van een Service Level Agreement (SLA). Daarbij dient wel in aanmerking te worden genomen dat de ondersteuning door de leveranciers nadrukkelijk geregisseerd moet worden. De werkzaamheden die door de eigen ICT-beheerorganisatie moeten worden uitgevoerd zijn uitgebreid beschreven29. Op basis van ervaring kan worden aangegeven dat voor de uitvoering van beheer en onderhoud van circa 150 camera aansluitingen tijdens kantoortijden, minimaal 1 fte noodzakelijk is.

5.6 Capaciteit secundaire proces en overhead Voor een berekening van de benodigde capaciteit voor beheer en onderhoud dient rekening gehouden te worden met vakantiedagen, opleiding, feestdagen, ziektedagen en roostervrije dagen van de medewerkers. De netto beschikbaarheid van 1 fte is 1811 uur per jaar. Voor 8 uur beheer en onderhoud per dag zijn 2048 uren per jaar noodzakelijk. Er dient ook rekening gehouden te worden met een bereikbaarheidsdienst buiten kantooruren. Na berekening blijkt minimaal 2,1 fte noodzakelijk voor 24 uur ICT-beheer per dag30. Een eigen ICT-organisatie dient afgewogen te worden tegen het uitbesteden van deze taken. Voor de berekening van de overhead kan de 20/80 procent-verdeling worden aangehouden. Dat betekent voor een coördinator ICT 410 uur (20 procent van de benodigde bezetting tijdens kantooruren) is 0,23 fte. De berekening is gebaseerd op de coördinatie van de reguliere werkprocessen. Projectmatige werkzaamheden en ICT advisering worden daar niet onder begrepen.

5.7 Management cameratoezicht Het functieprofiel van een manager cameratoezicht is niet beschreven. Deze taak kan in deeltijd worden belegd bij een organisatie die verantwoordelijk is voor de uitvoering van het cameratoezicht. Deze manager is verantwoordelijk voor de algemene leiding en sturing van het primaire en secundaire proces.

29

Zie opschalingsdocumentatie www.hetciv.nl; Procesbeschrijving, functies en competentieprofielen van het gemeenschappelijk dienstencentrum Beveiliging Utrecht, opgesteld door Ing. M. Leijten d.d. 15 maart 2008. 30 Gelet op de huidige werkbelasting mag van circa 8 uren beheer en onderhoud per dag worden uitgegaan.


23


5.8 Organisatiemodel

Manager cameratoezicht

ICT adviseur

Coördinator ICT

Systeem & applicatie beheerders


Coördinator cameratoezicht

Cameraobservanten

24


6 Techniek 6.1 ICT-architectuur De technologische veranderingen volgen elkaar snel op. De netwerkcommunicatie dient volledig gedigitaliseerd te worden, gebaseerd op IP-protocollen. Dat heeft veel voordelen ten opzichte van conventionele analoge technieken. In het analoge tijdperk zou een centrale toezichtruimte niet tegen aanvaardbare kosten mogelijk zijn. Bij digitale techniek kan gebruik worden gemaakt van generieke toepassingen zodat uitbreiding en opschaling tegen veel lagere kosten mogelijk is. Bovendien kunnen ICT componenten van verschillende leveranciers worden gecombineerd.

Lokale infrastructuur

Breedband infrastructuur

Video toezichtruimte

Digitaal breedbandnetwerk

Live toezicht en terugzoeken van relevant beeldmateriaal

Lokaal koppelvlak met e.v.t. conversie analoog/ digitaal, encoding en compressie voor beeldtransmissie

Camera’s TCP/IP Tu r

Video management, centrale opslag en verwerking van beeldmateriaal.

Koppelvlak met aansluitingen op de centrale toezichtruimte

Beeldtransmissie

Centrale observatie/opslag

Omdat overal op de hoofdinfrastructuur kan worden gekoppeld, bestaat geen afhankelijkheid meer van een dienstenaanbieder. Met encoding worden de beelden gedigitaliseerd en met compressie technieken gecomprimeerd zodat beeldtransmissie met minder bandbreedte kan plaatsvinden. Door digitalisering worden uitbreiding van systemen en de toepassing van videomanagement, intelligente beeldselectie, beeldanalyse en overige innovatieve ICT-toepassingen eenvoudiger. Alle componenten in het systeem hebben een eigen IP-adres en kunnen, indien gewenst, op een open gestandaardiseerde wijze met elkaar communiceren over het IP-netwerk.


25


6.2 De lokale camera-omgeving Aan de lokale infrastructuur wordt een aantal eisen gesteld die tevens parameters vormen voor het overige deel van de verwerkingsketen. De technologische ontwikkelingen van camera’s volgen elkaar snel op. Camera’s hebben PTZ-functies (pan, tilt en zoom), nachtopname-mogelijkheden met infrarood, thermische afbeeldingmogelijkheden en overige intelligente ICT-toepassingen zoals video content analyse (VCA). Er wordt gewerkt met hoge beeldresoluties en het is te verwachten dat deze resoluties binnen afzienbare tijd nog verder zullen toenemen. Als er analoge camera’s in gebruik zijn, dan is het noodzakelijk om de beelden te converteren naar IP-technologie om betaalbaar beeldtransport mogelijk te maken.

Mogelijke eisen bij aanbesteding Cameratoezicht wordt op selectieve wijze uitgevoerd. Uitgangspunt is een basisconfiguratie met kentekenregistratie op de toegangswegen en eventueel camera’s op strategische posities. Camera’s zullen ook hun meerwaarde moeten kunnen aantonen bij alarmverificaties door PAC’s.

Wensen bij aanbesteding Mogelijkheid tot herkenning van kentekens en vergelijking met een database.

Camera’s moeten geschikt zijn om te kunnen waarnemen, te herkennen en te identificeren. De afstanden moeten lokaal nader gespecificeerd worden afhankelijk van het doel en de noodzaak. Er wordt gebruik gemaakt van de Rotakin-Pop (BS EN 50132-7:1996). Elektronische privacy masking, presets en automatische surveillance moeten tot de mogelijkheden behoren.

‘Slimme technieken zoals objectdetectie, motion detectie, motion tracking en video content analyse (VCA) zoals virtual fencing, objecten patroonherkenning etc.

De systeembetrouwbaarheid moet minimaal 99,5% zijn. Er zullen waarborgen moeten zijn tegen vernieling, vandalisme en sabotage.

Redundancy en risicospreiding.

Camera’s voldoen aan een minimale resolutie van MPEG4, 4 CIF. Domecamera’s zijn voor surveillance en vaste camera’s voor registratie en/of herkenning.

Infrarood-belichting voor nachtopname en automatische overschakeling van dag naar nacht.

Het digitale koppelvlak moet een minimale beeldresolutie van 4 CIF (704 x 576 pixels), een beeldtransport van minimaal 25 beelden p/s en een minimale compressie van MPEG 4 part 231 ondersteunen.

31

Recent is MPEG 4, part 10 Advanced Video Codec (AVC) geïntroduceerd. De benodigde bandbreedte per camera is 2 à 2,5 Mbps. Deze standaard vraagt zeer veel rekencapaciteit en is daardoor nog (te) duur om te gebruiken.


26


6.3 De hoofdinfrastructuur Breedbandige infrastructuren zijn van doorslaggevend belang voor de economische groei en ontwikkeling van de kenniseconomie. Breedband betekent dat er een continue verbinding beschikbaar is voor dataverkeer. De beschrijving van breedband is soms functioneel van aard (streaming video) en soms technisch van aard waarbij de capaciteit wordt uitgedrukt in transportsnelheden (Mbps)32. Breedbandverbindingen zijn mogelijk met koperdraad, coaxkabel, glasvezel en draadloos. Voor massaal transport van camerabeelden is glasvezel noodzakelijk omdat de capaciteit daarmee enorm kan worden opgevoerd en grote afstanden overbrugd kunnen worden. Een glasvezelnetwerk bestaat uit een passieve en een actieve infrastructuur. De passieve infrastructuur omvat het ingegraven stelsel van pvc-buizen met glasvezelkabels. Zolang er geen gebruik van wordt gemaakt worden deze glasvezels ‘dark fibre’ genoemd. Er wordt namelijk nog geen ‘licht’ door gezonden. Op een actieve infrastructuur kunnen meerdere dienstverleners gelijktijdig hun diensten aanbieden en exploiteren. Voor de toezichthouder is het een vereiste dat de passieve infrastructuur ‘open’ en toegankelijk is voor meerdere dienstverleners om een monopoliepositie te voorkomen. Om transmissie over grotere afstanden mogelijk te maken en de benodigde bandbreedte te beperken, is het noodzakelijk om de videosignalen te comprimeren. Dat is een belangrijke parameter bij de ontwikkeling van de ICT-architectuur. Er zijn voor het comprimeren van de beelden een aantal hoofdprotocollen en profiles ontwikkeld, variërend van MPEG 2 (8 Mbps) tot MPEG 4 part 10 Advanced Video Codec (2 tot 2,5 Mbps). Deze laatste techniek is sinds kort beschikbaar. De benodigde bandbreedte wordt sterk gereduceerd bij gelijkblijvende kwaliteit als MPEG 4 part 2. Dat kan tot aanzienlijke kostenbesparingen leiden bij de huur van ethernetverbindingen. Deze techniek biedt bovendien voordelen op omdat het leidt tot een scherpere waarneming van het beeld. Het onderwerp wordt duidelijk weergegeven hoewel bij bewegingen de achtergrond wordt vertekend. Voor het terugzoeken van beeldmateriaal levert dat een nadeel op.

6.3.1 Graven of huren? Investeringen die noodzakelijk zijn voor de aanleg van een glasvezelnetwerk kunnen niet op korte termijn worden terugverdiend. Dat hoeft geen probleem te zijn omdat die infrastructuur tientallen jaren mee gaat. Het bedrijfsleven kan zich echter veelal niet veroorloven om te investeren in projecten die pas na tien jaar gaan renderen. Daarom kunnen gemeenten overwegen om samen met marktpartijen te investeren in een ‘netwerkbedrijf’. 32

Digitale transportsnelheden worden uitgedrukt in ‘bits per seconde’.


27


Dat bedrijf legt een passieve glasvezelinfrastructuur aan en verhuurt capaciteit aan alle geïnteresseerde marktpartijen. Een overheidsbijdrage van circa 20 procent is veelal voldoende om andere investeerders te vinden.

6.3.2 Huren van breedband Voor de huur van breedband zijn een tweetal alternatieven beschikbaar: 1. Managed Dark Fibre (MDF): Op één glasvezelpaar (1 Gbps) kunnen circa 250 camera’s worden aangesloten, afhankelijk van de gebruikte technieken. In de gemeente Utrecht worden 8 Mbps per camera gebruikt met een overhead van 2 Mbps. Dat betekent dat er 100 camera’s worden aangesloten op één glasvezelpaar. Flat fee oplossingen33 kunnen tot aanzienlijke kostenbesparingen leiden omdat er zonder noemenswaardige kostenverhogingen kan worden uitgebreid. 2. Managed Ethernet Service (MES): De benodigde bandbreedte voor circa 10 camera aansluitingen is 100 Mbps (uitgaande van circa 10 Mbps per camera). Uitbreiding tot 1 Gbps is mogelijk zodat 100 camera’s kunnen worden aangesloten. Door Dialogic is in opdracht van de provincie Noord-Brabant onderzoek uitgevoerd naar de glasvezelinfrastructuur in de provincie.34 Deze inventarisatie biedt een goed inzicht in de aanwezigheid van glasvezel. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen interlokale verbindingen en de lokale infrastructuur. Via deelkaarten wordt de infrastructuur per aanbieder weergegeven.

33 34

Er worden prijzen van 60 tot 90 cent per jaar per meter betaald, afhankelijk van de lengte en de locatie. Dialogic innovatie en interactie, Utrecht 7 september 2005.


28


6.3.3 Aanbieders in de regio Eurofiber Eurofiber biedt managed dark fibre verbindingen tussen alle grote steden in Noord Brabant. Het netwerk van Eurofiber is de afgelopen jaren fors uitgebreid als gevolg van fusies en overnames van Utrecht Telecom en Reggefiber. Als gevolg daarvan beschikt Eurofiber thans ook over fijnmazige netwerken. BT Group (voormalig British Telecom) De BT Group heeft haar netwerk ooit gekocht van de Nederlandse Spoorwegen. Dat is ook duidelijk zichtbaar op de tracékaarten. BT is in staat om interlokale koppelingen te verzorgen. Voor de lokale verglazing zal in de regel gegraven moeten worden. BT biedt ethernet diensten aan voor grote klanten maar levert geen managed dark fibre. Ziggo Casema is onlangs samengegaan met Essent en is één van de drie grote kabelbedrijven in NoordBrabant onder de bedrijfsnaam Ziggo. De glasvezelactiviteiten concentreren zich vooral rond het project ‘Breedband Breda’. Ziggo levert zowel managed dark fibre als ethernetdiensten. KPN KPN is in de gehele provincie met glasvezelverbindingen aanwezig. Het bedrijf beschikt over het meest fijnmazige netwerk van alle aanbieders. De maximale afstand tot de glasvezelinfrastructuur van KPN in de gehele provincie is maximaal 7 kilometer. Het netwerk is volledig redundant. KPN levert onder beperkingen managed dark fibre en heeft een zeer uitgebreid aanbod van ethernet diensten. Relined Het netwerk van Relined vertoont sterke overeenkomsten met het BT-netwerk omdat het ook langs de spoorwegtracés loopt. Relined biedt alleen managed dark fibre. Alle plaatsen tussen de grote steden kunnen via Relined ontsloten worden.

6.3.4 Vraagbundeling Aanbevolen wordt om bij aanbesteding van glasvezelverbindingen de vraag te bundelen. In dat geval is een gezamenlijke visie op de regionale perspectieven noodzakelijk. Zoals al eerder is opgemerkt, ligt samenwerking met de regiopolitie Midden en West Brabant voor de hand omdat daar al vergevorderde plannen zijn voor de inrichting van een regionale centrale toezichtruimte voor openbare orde en veiligheid. Zodra het totale volume en de te verwachten ontwikkelingen duidelijk zijn, kan een verzoek om een prijsindicatie worden gedaan aan aanbieders van breedbandverbindingen. Pas dan is het mogelijk om een goede begroting met business case op te stellen. Uitgangspunt daarbij is dat alle noodzakelijk hoofdverbindingen al beschikbaar zijn. Veel bedrijventerreinen in de regio zijn al ‘verglaasd’. Nederland Breedbandland Nederland Breedbandland (NBL) is bereid om een ondersteunende rol bij vraagbundeling in de regio te vervullen. NBL is een nationaal onafhankelijk platform dat maatschappelijk en economisch relevante sectoren stimuleert en ondersteunt bij het gebruik van breedband. NBL is initiator en regisseur van breedband(diensten) en –infrastructuur. Alle grote aanbieders zijn aangesloten bij NBL. De ondersteuning zal resulteren in een vraagbundeling waarbij op grond van voldoende volume Prins Advies Groep Weert

29


hoge kortingen kunnen worden bedongen bij de aanbieders. De alternatieven voor lokale verglazing van bedrijventerreinen zullen afzonderlijk moeten worden onderzocht. Daarbij behoren ook draadloze netwerken tot de mogelijkheden.

6.3.5 Eisen en wensen

Mogelijke eisen bij aanbesteding

Mogelijke wensen bij aanbesteding

Voor de transmissie van beelden van bedrijventerrein naar een centrale toezichtruimte kan gebruik worden gemaakt van: • Managed Dark Fibre (MDF) en • Managed Ethernet Services (MES) De beschikbaarheid moet voor beide alternatieven minimaal 99,5 % zijn.

Een ringvormig netwerk waarin toezichtruimte en bedrijventerreinen zijn opgenomen heeft de voorkeur. Een stervorming netwerk is doorgaans kwetsbaar. Een combinatie van beiden voldoet in sommige situaties beter aan de financiële mogelijkheden.

Er wordt gebruik gemaakt van een open platform waarmee circa 75% van de huidige in de markt aangeboden camera’s kunnen worden ondersteund.

Omdat de techniek zich snel ontwikkelt, zal er bij het aangeboden platform een Software Development Kit (SDK) meegeleverd kunnen worden zodat het mogelijk is om nietondersteunde apparatuur of nieuwe ontwikkelingen in het platform te ontwerpen.

Alle actieve componenten worden dusdanig overgedimensioneerd dat een uitbreiding van 50% van het aantal camera’s geen upgrade van de actieve infrastructuur behoeft.

6.4 Een centrale toezichtruimte Voor de data-opslag, de bediening en de intelligentie voor de beeldanalyse zijn een aantal eisen op hoofdlijnen opgesteld die in het onderstaande overzicht worden weergegeven. De inrichting van een centrale toezichtruimte moet voldoen aan de eisen van de Arbo-wetgeving.

Per werkplek moet een werkblad beschikbaar zijn dat in hoogte elektronisch verstelbaar is. De stoelen moeten geschikt zijn om langdurig en intensief mee te kunnen werken. Het aantal werkplekken moet op identieke wijze uitgebreid kunnen worden. De beschikbare ruimte moet uitgebreid kunnen worden op grond van een regionaal toekomstperspectief. Per werkplek moeten minimaal 64 camera’s kunnen worden opgeschakeld.


30


6.4.1 Eisen en wensen

Mogelijke eisen voor een aanbesteding Er zijn een tweetal alternatieven voor een centrale toezichtruimte: • Aansluiting op een bestaande toezichtruimte (publiek of privaat) • Inrichting van een (eigen) regionale centrale toezichtruimte.

Wensen bij de aanbesteding Een bestaande centrale toezichtruimte dient te worden aangepast aan de geldende wet- en regelgeving en voldoen aan alle technische eisen en eventuele wensen.

De capaciteit van de dataopslag moet voldoende zijn om beeldmateriaal van spotmonitoren op te slaan met een minimum van 25 beelden p/s en alle overige beelden met een minimum van 6 beelden p/s. Beeldmateriaal dat ouder is dan 28 dagen wordt automatisch vernietigd. De hardware en randapparatuur ondersteunen minimaal de protocollen TCP/IP, PPP, SMTP en SNMP. Het systeem wordt modulair opgebouwd zodat uitbreiding niet tot desinvesteringen kan leiden. Er wordt gebruik gemaakt van een open platform waarmee circa 75% van de huidige door de markt aangeboden apparatuur kan worden ondersteund.

Zie ook onder wensen hoofdstructuur t.a.v. de Software Development Kit (SDK)

Monitoren hebben een beelddiameter van 19, 20 of 21 inch afhankelijk van de gekozen opstelling. De beeldresolutie is minimaal 1280 x 1024 pixels. Op alle monitoren moeten beelden minimaal in vier segmenten kunnen worden weergegeven met 1 tot 4 beelden per segment. Op iedere werkplek worden minimaal 8 identieke TFT monitoren geplaatst in een monitorwand, twee of drie rijen boven elkaar. De monitorwand staat gebogen op het werkblad en is zodanig opgesteld dat de operator een goed overzicht heeft over alle beeldschermen. Het is mogelijk om de volgorde, duur en frequentie te bepalen van (groepen) beelden en die te plaatsen op gespecificeerde monitoren. Er moet een flexibele toewijzing van de camerabeelden en applicaties mogelijk zijn over de verschillende monitoren. Geautomatiseerde incidentenregistratie moet mogelijk zijn waarmee alle meldingen, incidenten en overige waarnemingen kunnen worden geregistreerd in een centrale database.35

35

Door de gemeenten Eindhoven en Utrecht is een incidentenregistratie-systeem ontwikkeld op nietcommerciële basis genaamd WebM. Deze applicatie wordt aan de opschalingspartners ter beschikking gesteld.


31


Mogelijke eisen voor een aanbesteding

Wensen bij de aanbesteding

Kantoorautomatisering inclusief internetaansluiting moet worden geïntegreerd in de bediening en het gebruik ervan moet naar personen herleidbaar zijn. Dataopslag bevindt zich in een beveiligde en afgesloten systeemruimte. De koeling van de systeemapparatuur moet over voldoende capaciteit beschikken om de opgewekte warmte te kunnen compenseren36. De systeemruimte moet zijn voorzien van branddetectie en een (gas) blusinstallatie.

6.5 Beheer en onderhoud Op alle onderdelen van de verwerkingsketen (lokale infrastructuur, hoofdinfrastructuur en video toezichtruimte) moet onderhoud en beheer worden uitgevoerd. Bij onderhoud kan een onderscheid worden gemaakt tussen preventief en correctief onderhoud. Het is gebruikelijk dat hiervoor een contract wordt afgesloten met een externe partij. Het serviceniveau wordt vastgelegd in een Service Level Agreement. Vaak wordt aangenomen dat de leverancier voor alles zorg draagt. Dat is een misvatting omdat de gebruiker c.q. opdrachtgever die met een storing wordt geconfronteerd, zich eerst af zal moeten vragen wie daar verantwoordelijk voor is. Vooral bij complexe systemen zal deze vraag zich al vrij snel voordoen. Daarbij is het niet uitgesloten dat bij betrokkenheid van verschillende leveranciers de gebruikers van systemen van ‘het kastje naar de muur’ worden gestuurd. Bij de keuze voor opschaling zal dan ook rekening moeten worden gehouden met de inrichting van een beheerorganisatie die verantwoordelijk is voor: 1. De eerste lijn support bij incidenten 2. Het configuratiebeheer 3. Het probleembeheer 4. Het wijzigingsbeheer 5. Het dienstenniveau beheer 6. Voortgangsbewaking en documentatie

6.6 Gebruik van eisen en wensen Dit document is bedoeld om een inzicht te geven in de verschillende aspecten van cameratoezicht en de verwerkingsketen vanaf de bedrijventerreinen tot aan een centrale toezichtruimte. Op onderdelen is een technische detaillering gegeven zonder volledigheid na te streven. Dat is overigens ook niet mogelijk omdat de techniek zich zeer snel ontwikkelt en de keuzes bovendien beperkt worden door de financiële mogelijkheden en het draagvlak onder de ondernemers. Dit document is dan ook niet meer dan een handreiking en toetsingskader voor de lokale besluitvorming. De verantwoordelijkheid voor het opstellen van de definitieve bestekeisen ligt dan ook bij de lokale partijen. 36

Er kan altijd worden overwogen om de systeemruimte elders onder te brengen (datastorage). Voor kleine organisaties is dat een serieuze afweging.


32


7 Financiën 7.1 Investeringen De componenten in de verwerkingsketen kunnen worden onderscheiden in: 1. De lokale camera-omgeving met camera’s, straatkasten en ontsluiting via breedband. 2. De hoofdinfrastructuur voor beeldtransmissie over grotere afstanden tussen de lokale camera-omgeving en een centrale toezichtruimte. 3. De centrale toezichtruimte met camera-observatie, beeldopslag- en verwerking Per onderdeel worden kengetallen37 vermeld die kunnen worden gebruikt voor een globale kostenbegroting. Deze kengetallen zijn samengesteld uit meerdere componenten zoals hardware, software, civieltechnische werken, aansluitingen, projectmanagement en begeleiding van vergunningtrajecten.

7.1.1 Beeldtransmissie

Investeringen in transmissie van beelden38 Graven: lokale infrastructuur bestaande uit een eigen glasvezelnetwerk per meter inclusief ontwerp, vergunningen, graven en herstelwerkzaamheden. Huur managed dark fibre: huur van één paar single mode glasvezel (MDF) voor transmissie over grotere afstanden per kilometer39. Bedragen kunnen variëren van 60 tot 90 cent per meter. Gemiddeld wordt gerekend met een bedrag van 75 cent per meter per jaar. Dit zijn prijzen voor grootgebruikers. De lokale marktsituatie kan deze prijs drastisch opdrijven.

Kengetallen € 70 tot € 90 p/m

75 cent per meter

Huur managed ethernet service: huur van 10 Mb/sec. bandbreedte voor 1 camera. Bedragen kunnen oplopen tot € 3.600 per camera per jaar en eenmalige aansluitkosten van circa € 1.750 per camera40 . Lokale draadloze verbinding tussen camera en hoofdinfrastructuur inclusief installatie etc. per camera.

€ 6.000 € 10.000

Lokaal draadloos netwerk (bijvoorbeeld een Mesh netwerk)41 dat uitbreiding van een groot aantal functionaliteiten toestaat inclusief installatie etc. per camera.

37

Deze kengetallen zijn gebaseerd op aanbiedingen van leveranciers. Exclusief BTW 39 Dit kengetal is gebaseerd op de ervaringen in Utrecht. De meeste leveranciers willen bandbreedte verhuren met als gevolg dat de kosten al vrij snel onbetaalbaar worden. 40 Deze bedragen zijn gebaseerd op aanbiedingen van leveranciers. 41 Dit bedrag is gebaseerd op een offerte van de leverancier van Strix Systems. Door de modulaire opbouw van de nodes kan vrijwel iedere wireless configuratie worden gebouwd. 38


33


7.1.2 Lokale camera-omgeving

Investeringen in lokale camera-omgeving42

Kengetallen

Dome-camera’s (surveillance camera’s 360 graden) op kantelbare masten inclusief straatkasten, software, civieltechnische werken en aansluiting op het lokale netwerk.

€ 10.000

Camera’s voorzien van VCA op kantelbare masten inclusief straatkasten, software, civieltechnische werken en aansluiting op het lokale netwerk.

€ 14.000

Eenmalige aansluitkosten op stroomvoorziening afhankelijk van afstand, indicatie per straatkast tot 25 meter van het aansluitpunt. Daarboven prijs op aanvraag.

€

750

7.1.3 Centrale toezichtruimte

Initiële kosten centrale toezichtruimte43 Deze opgave betreft één werkplek met maximaal 64 camera aansluitingen

Initiële investeringen

1 ergonomische meldtafel met meubilair Diverse applicaties 8 monitoren Harddiskrecorders voor beeldopslag 64 systeem aansluitingen (inclusief licentiekosten) Diverse randapparatuur Montage en diversen Incidentenregistratiesysteem Overige inrichtingskosten

€ € € € € € € € €

10.000 25.000 6.000 24.000 64.000 5.000 25.000 8.500 25.000

Aansluiting op de hoofdinfrastructuur (stelpost)

€

5.000

Overigen en onvoorzien 19%

€ 19.000

Totaal

€ 216.500

De inrichting van een tweede werkplek zal circa 30% minder kosten omdat een deel van de investeringen eenmalig is.

42 43

Exclusief BTW Alle bedragen zijn exclusief 19% BTW


34


7.2 Exploitatie cameratoezicht Voor het opstellen van deze exploitatiebegroting worden een aantal aannames gedaan die wellicht niet overeenkomen met de beoogde situatie, de plaatselijke omstandigheden en de gekozen oplossingen. Deze begroting kan dan ook niet anders worden gezien als een indicatie van de kosten. Als uitgangspunt is één werkplek gehanteerd met de aansluiting van 64 camera’s. Als wordt uitgegaan van cameratoezicht tijdens de risico-uren dan kan het toezicht op bedrijventerreinen zich beperken tot werkdagen van 22.00 uur tot 06.00 uur; zaterdagen, zon- en feestdagen van 20.00 uur tot 06.00 uur. Totaal 60 uren per week exclusief de feestdagen. Op jaarbasis 52 x 60 = 3120 uur + geschatte aantal uren voor feestdagen etc. = circa 3250 uur cameraobservatie. Als deze taken worden uitbesteed bij een particulier beveiligingsbedrijf dient rekening gehouden te worden met bedragen van € 30 tot € 60 per uur voor camera-observatie. Voor het beheer en onderhoud van een glasvezelinfrastructuur kan een percentage van 2 procent van de aanlegkosten op jaarbasis worden aangehouden. Het beheer en onderhoud van de apparatuur bedraagt circa 7,5 tot 8 procent op jaarbasis. De definitieve kosten worden bepaald door het niveau van het beheer en onderhoud (Service Level Agreement).

Exploitatiekosten inclusief onderhoud en beheer Huur en huisvestingskosten van een centrale toezichtruimte (minimaal) met systeemruimte inclusief koeling en brandblusinstallatie en facilitaire dienstverlening

€

50.000

Cameratoezicht tijdens risico-uren (1 werkplek) Coördinatie en achteraf bekijken van beeldmateriaal

€ €

90.000 31.000

ICT organisatie (24 uur), beheer en onderhoud

€

40.500

Rente en afschrijving

€

38.500

Totaal per jaar


€ 250.000

35


7.3 Verdeling van de kosten De collectieve beveiliging van een bedrijventerrein berust in de meeste gevallen op de vrijwillige deelname door een beperkt aantal ondernemers. Bij de beoordeling hiervan is het van belang om na te gaan welke ondernemers participeren. Als de kosten worden verdeeld op basis van bedrijfsklasse of risico, is de deelname door een beperkt aantal grote bedrijven financieel aantrekkelijker dan de deelname door kleine bedrijven. De ondernemers die niet bereid zijn om bij te dragen (free riders) vormen echter vaak een bron van irritatie voor hun collega’s. Daar gaat binnen afzienbare tijd verandering in komen. De ministerraad heeft eind juni 2007 ingestemd met het voorstel van de staatssecretaris van Economische Zaken om te komen tot de Experimentenwet Bedrijfsgerichte Gebiedsverbetering (BVG).

7.3.1 Bedrijfsgerichte Gebiedsverbetering Het wetsvoorstel Bedrijfsgerichte Gebiedsverbetering (BVG) maakt het mogelijk voor ondernemers om te experimenteren met gezamenlijke investeringen om zo hun bedrijfsomgeving ‘schoon, heel en veilig’ te houden. De ondernemers stellen zelf een plan van aanpak op met een begroting. Als er sprake is van voldoende draagvlak (een ruime meerderheid) worden alle ondernemers in een aangewezen BGV-zone verplicht om mee te werken en dus ook om mee te betalen. Deze heffing wordt gebaseerd op een door de gemeenteraad vastgestelde belastingverordening. Deze treedt in werking als blijkt dat er voldoende steun is onder de bijdrageplichtigen.44 De BVG-bijdrage wordt geïnd door de gemeente waarna de inkomsten vervolgens, in de vorm van een subsidie, aan het samenwerkingsverband ter beschikking worden gesteld. De wetgever gaat uit van een gemiddelde BGV-bijdrage van circa € 500 per bedrijf per jaar. Om de uitvoeringslasten voor de gemeenten zo laag mogelijk te houden, wordt aangesloten bij de WOZsystematiek aangezien gemeenten hier al een administratie voor bijhouden. Het heffingsobject is, evenals bij de OZB, de gebruiker van een pand dat niet tot woning dient. Als heffingsgrondslag kan gekozen worden voor een vast bedrag of kan een tarief worden vastgesteld dat gebaseerd is op een indeling in waardeklassen aan de hand van de WOZ-waarde van het pand. Op deze wijze kunnen de kosten op een evenwichtige wijze tussen de ondernemers worden verdeeld.

7.3.2 Risico-indeling Door particuliere beveiligingsbedrijven wordt voor de tariefbepaling een bruikbare groepsindeling gehanteerd. Deze indeling is gebaseerd op een aantal geobjectiveerde factoren die bepalend zijn voor het risico. 1. De oppervlakte van het terrein en het bebouwde oppervlak 2. Waarde van de bedrijfsinventaris 3. Attractiviteit van de goederen 4. Aantal personeelsleden 5. Aard en ligging van het bedrijfsgebouw en gevelbreedte langs de openbare weg Per onderdeel worden punten toebedeeld die gebaseerd zijn op het risico. De uitkomst leidt tot een indeling in categorieën waaraan een bijdrage per jaar kan worden gekoppeld45. De parameters kunnen eenvoudig worden aangepast op grond van de lokale behoeften zodat maatwerk kan worden geleverd. De preventieve maatregelen die een ondernemer al heeft genomen, kunnen een extra parameter vormen. 44

Dit wetsvoorstel, nummer 31 430, is inmiddels is aangeboden aan de Tweede Kamer. Door de Prins Advies Groep is een eenvoudig software programma ontwikkeld waarmee de bijdrage snel kan worden berekend.

45


36


8 Een roadmap 8.1 Tien-stappenplan

Onderwerp

Omschrijving activiteiten

1

Opstellen van een veiligheidsanalyse

Uitvoering van een 0-meting en het opstellen van een veiligheidsanalyse. Dit is bij voorkeur een onderdeel van een KVO-project.

2

Opstellen van een Plan van Aanpak

Opstellen van een Plan van Aanpak met maatregelen en begroting. Cameratoezicht kan één van deze maatregelen zijn. De publiek-private samenwerking wordt geborgd met een convenant.

3

Onderzoek haalbaarheid en noodzaak cameratoezicht46

Onderzoek naar de haalbaarheid en noodzaak van cameratoezicht en het opstellen van de conceptuele uitgangspunten. Er dient rekening gehouden te worden met de aard en omvang van de problematiek en de rechtvaardiging van cameratoezicht.47

4

Lokaal bestuur en legitimiteit

Voorstel en besluit lokaal bestuur over de legitimiteit en privacybescherming48.

5

Organisatie cameratoezicht

Voorlopige besluitvorming over inrichting van en/of aansluiting op een centrale toezichtruimte.

6

Technische uitgangspunten

Voorlopige besluitvorming omtrent de ICT-architectuur en selectie breedbandaanbieders, bij voorkeur door middel van vraagbundeling.

7

Begroting en kostenverdeling

Opstellen van een voorlopige begroting aan de hand van kengetallen en de aanvullende informatie van leveranciers en dienstenaanbieders. Voorstel maken voor kostenverdeling met als uitgangspunt dat de exploitatiekosten volledig door het bedrijfsleven worden gedragen.

8

Besluitvorming

Definitieve besluitvorming op basis van voorgaande punten en draagvlak.

9

Opstellen bestek en aanbesteding

Opstellen van een bestek en aanbesteding van camerasystemen en netwerken49.

10

Uitvoering project

Opdrachtverstrekking en begeleiding van de uitvoering.

46

Voor het bedrijventerrein Vosdonk in Etten-Leur is een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd door de Prins Advies Groep in opdracht van Rewin N.V., de Kamer van Koophandel te Breda en de Stichting Surveillance Vosdonk te Etten-Leur. Deze aanpak kan worden gebruikt als format voor de overige bedrijventerreinen in de regio West-Brabant 47 Zie de voorwaarden voor cameratoezicht in Bijlage I 48 Mede in verband met democratische controle. Zie tevens het concept-raadsvoorstel Bijlage II 49 Er dient rekening gehouden te worden met aanbestedingsregels als er sprake is van de aanwending van publieke middelen.


37


9 Bijlage I Voorwaarden cameratoezicht Bij het opstellen van onderstaande voorwaarden is rekening gehouden met de al bestaande wet- en regelgeving en jurisprudentie van het College Bescherming Persoonsgegevens. Bovendien is aansluiting gezocht bij de ‘geest’ van de bestaande wet- en regelgeving en jurisprudentie. Onderstaande voorwaarden maken deel uit van een doelomschrijving. Daarin wordt het doel van het cameratoezicht gedetailleerd beschreven (zie ook paragraaf 3.4 van dit Toetsingskader).

9.1 Noodzakelijkheid en selectiviteit Cameratoezicht wordt beschouwd als een gerechtvaardigd middel om private en publieke eigendommen en natuurlijke personen te beveiligen. Voor wat betreft de situaties waarin cameratoezicht voor de beveiliging van eigendommen wordt toegepast, is door het gemeentebestuur een afweging gemaakt waarbij de evenredigheid tussen de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer en het doel van het toezicht is beoordeeld. Het cameratoezicht op de bedrijventerreinen wordt op een selectieve wijze toegestaan en maakt altijd deel uit van een integraal pakket van maatregelen. Er worden niet meer camera’s geplaatst dan strikt noodzakelijk. Uitgangspunt is een basisconfiguratie met kentekenregistratie en/of herkenning waarbij op strategische plaatsen camera’s worden gepositioneerd met als doel proactief toezicht en de ondersteuning van alarmverificaties. Aansluiting bij een centrale toezichtruimte wordt nagestreefd om de effecten en continuïteit op langere termijn te kunnen waarborgen. De samenwerking tussen politie, particuliere alarmcentrales, particuliere beveiligingsbedrijven en overige ketenpartners wordt vastgelegd in protocollen en werkprocedures.

9.2 Opslaan en bewaren van beeldmateriaal Het opslaan en bewaren van beeldmateriaal is een noodzakelijk instrument om de publieke en private eigendommen te beveiligen als andere, minder ingrijpende maatregelen, in de praktijk ontoereikend blijken te zijn om de criminaliteit en overlast terug te dringen en/of beheersbaar te houden. Het beeldmateriaal wordt opgeslagen op een computer en kan door middel van digitale technieken snel worden teruggevonden en gepresenteerd. Het beeldmateriaal wordt niet langer bewaard dan 28 dagen. Na afloop van de bewaartermijn wordt het opgeslagen beeldmateriaal automatisch vernietigd of overschreven. De bewaartermijn kan verlengd worden wanneer er een concreet vermoeden bestaat dat informatie over incidenten en/of strafbare feiten op de beelden zijn vastgelegd.

9.3 Verwerking van beeldmateriaal Er worden niet meer beelden vastgelegd dan noodzakelijk is op grond van de omschreven doelstelling. De verwerking van de verzamelde beelden zal op zorgvuldige wijze plaatsvinden terwijl de levering aan derden uitsluitend plaatsvindt wanneer dit voortvloeit uit de doelstelling van het cameratoezicht. De verstrekking van de camerabeelden zal in beginsel niet verder gaan dan aan de medewerkers die direct betrokken zijn bij de observatie van de camerabeelden. Als er incidenten of strafbare feiten waarneembaar zijn op de camerabeelden of als er aanwijzingen op de beelden staan die kunnen leiden tot de opsporing van verdachten, getuigen of slachtoffers, dan zullen deze beelden na vordering door een Hulpofficier van Justitie aan de politie worden verstrekt. Het bewaren en verstrekken van beeldmateriaal is geregeld in werkprocedures.


38


9.4 Verwerking in de praktijk In de praktijk worden de volgende situaties voorzien waarin beeldmateriaal zal worden doorgeleverd: 1. Beeldmateriaal dat belangrijk is voor een onmiddellijke inzet van de politie en overige hulpdiensten kan direct worden verstrekt aan de politie. Op grond hiervan kunnen de prioriteiten worden bepaald. 2. Beeldmateriaal met aanwijzingen die kunnen leiden tot de opsporing van verdachten wordt na vordering door een Hulpofficier van Justitie verstrekt aan de politie. 3. Beeldmateriaal dat informatie bevat voor de uitoefening van publiekrechtelijke taken, zoals het beheer en onderhoud, wordt verstrekt aan de gemeente of een organisatie die namens de gemeente deze taken op basis van publiek-private samenwerking uitvoert. 4. Beeldmateriaal dat inzicht biedt in brandonveilige situaties wordt verstrekt aan de brandweer.

9.5 Beveiliging Camerabeelden zullen worden beveiligd tegen kennisname, manipulatie of vernietiging door onbevoegden. De opslagruimte van het beeldmateriaal wordt beveiligd en is uitsluitend toegankelijk voor een kleine groep aangewezen personen die een geheimhoudingsplicht hebben.

9.6 Rechten van betrokkenen Personen van wie beeldmateriaal is opgeslagen, hebben de volgende rechten: 1. Inzagerecht: het recht om gegevens te kunnen bekijken over hem of haar. 2. Correctierecht: het recht om gegevens over hem of haar te mogen corrigeren, aanvullen of toelichten. 3. Afschermingrecht: het recht om te vragen om de beelden en/of andere gegevens over hem of haar niet verder te gebruiken of te laten zien aan anderen. 4. Verwijderingrecht: het recht om te vragen beelden en/of gegevens over hem of haar te verwijderen uit de bestanden.

9.7 Geheimhouding Door iedereen die kennis kan nemen van het beeldmateriaal wordt een geheimhoudingsverklaring ondertekend.

9.8 Kenbaarheid van het cameratoezicht Kenbaarheid van het cameratoezicht is een vereiste voor de toelaatbaarheid van het gebruik ervan. Binnen de grenzen van de gebieden, die vallen binnen het bereik van de camera’s, worden de burgers op een duidelijke wijze op het cameratoezicht geattendeerd. Hiervoor worden borden gebruikt waarop tevens melding wordt gemaakt wie verantwoordelijk is voor het cameratoezicht.

9.9 Evaluatie cameratoezicht Het cameratoezicht zal tenminste een maal per twee jaar worden geëvalueerd op de noodzaak ervan. Zowel de beveiligingsdoelstellingen als de samenwerking tussen de ketenpartners maken hiervan deel uit.


39


10 Bijlage II Conceptvoorstel gemeenteraad 10.1 Inleiding Cameratoezicht wordt over het algemeen als een doeltreffend middel beschouwd om toezicht te houden en eigendommen te beveiligen. Zowel de private als de publieke sector benutten camera’s voor toezicht op openbare plaatsen en de beveiliging van gebouwen, goederen en personen. Handhaving openbare orde Gemeenten kiezen steeds vaker voor het plaatsen van camera’s als aanvulling op het politietoezicht op straat. Deze ontwikkeling beantwoordt aan de groeiende behoefte aan toezicht ter bevordering 50 van de veiligheid . Cameratoezicht betekent echter een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van burgers. In artikel 151c van de Gemeentewet is de wetgever hieraan tegemoet gekomen door dieper in te gaan op de privacynormen waaraan cameratoezicht voor de handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen moet voldoen. Deze wet moet leiden tot rechtszekerheid voor de burger en tot uniformering van de toepassing van cameratoezicht op openbare plaatsen. Beveiliging van eigendommen Ook het bedrijfsleven investeert in toenemende mate in cameratoezicht om zijn eigendommen te beveiligen. In de praktijk heeft dat tot veel wildgroei geleid omdat de wet- en regelgeving niet eenduidig wordt toegepast. Er wordt veel aandacht besteed aan de techniek, de infrastructuur en de kosten, maar de organisatie van de ketensamenwerking en de privacybescherming krijgen onvoldoende aandacht. In de praktijk wordt de beveiliging van eigendommen vrijwel volledig aan private partijen overgelaten en is de beveiligingsbranche in hoge mate bepalend geworden. De privacybescherming van burgers komt dan ook in toenemende mate onder druk te staan. Om deze reden is het noodzakelijk dat de lokale overheid voorwaarden stelt aan de uitvoering van cameratoezicht en de verantwoordelijkheid neemt voor de privacybescherming van de burgers. Omdat cameratoezicht ter bescherming van eigendommen vrijwel altijd delen van de openbare weg bestrijkt, is het noodzakelijk om democratische controle mogelijk te maken.

10.2 Wet- en regelgeving Cameratoezicht is een geautomatiseerde persoonsregistratie waarop privacyregels van toepassing zijn. De vraag is of er in beginsel een evenwicht bestaat tussen behoefte aan controle en registratie enerzijds en het respect voor de privacy van burgers anderzijds. Privacy en cameratoezicht in de publieke ruimte staan dan ook op gespannen voet met elkaar. Enerzijds is er een sterke behoefte om de persoonlijke levenssfeer optimaal te beschermen. Anderzijds kan deze bescherming niet langer worden gegarandeerd als gevolg van de toenemende behoefte aan toezicht en veiligheid. De moderne technologie kent vrijwel geen beperkingen meer en de ontwikkelingen volgen elkaar dan ook zeer snel op. Omdat de wetgeving daarmee geen gelijke tred kan houden, bestaat er een voortdurend spanningsveld tussen de praktijk en de bestaande wet- en regelgeving. De privacybescherming wordt onder meer geregeld op grond van de Gemeentewet, de Wet Politiegegevens, de Wet Bescherming Persoonsgegevens (Wbp) en het Wetboek van Strafrecht (verbod op heimelijk cameratoezicht). Het doel van cameratoezicht is bepalend voor de vraag welke wet- en regelgeving van toepassing is. 50

Uit onderzoek van het College Bescherming Persoonsgegevens blijkt dat 93 gemeenten (20%) gebruik maakten van camera’s. Van deze gemeenten had 14% korter dan een jaar cameratoezicht terwijl 40% langer dan 1 jaar en korter dan 3 jaar hiervan gebruik maakte. Bijna de helft (46%) oefende langer dan drie jaar cameratoezicht uit. Ruim 25% van de gemeenten met cameratoezicht had plannen om het cameratoezicht uit te breiden.


40


Gemeenten mogen op grond van de Gemeentewet cameratoezicht toepassen op openbare plaatsen indien dat noodzakelijk is voor de handhaving van de openbare orde. Het bedrijfsleven gaat in toenemende mate over tot het plaatsen van camera’s voor de beveiliging van eigendommen en personen op bedrijventerreinen. De Wet Bescherming Persoonsgegevens51 biedt in dit geval voldoende mogelijkheden om de privacy te beschermen. Handhaving van de openbare orde De gemeenteraad kan op grond van artikel 151c van de Gemeentewet de burgemeester de bevoegdheid verlenen tot het plaatsen van camera’s op openbare plaatsen indien dit noodzakelijk is voor de handhaving van de openbare orde. De gemeenteraad bepaalt tot welke openbare plaatsen de bevoegdheid zich uitstrekt en voor welke duur de camera’s mogen worden geplaatst. Deze vorm van cameratoezicht kan worden toegepast in uitgaans- en woongebieden waar sprake is van tijdelijke overlast. Het cameratoezicht moet wel in verhouding staan tot het beoogde doel en dit doel moet niet op een minder ingrijpende wijze kunnen worden bereikt. De mate waarin de openbare orde wordt verstoord, is bepalend voor de noodzaak om cameratoezicht toe te passen. Het cameratoezicht moet zodanig zijn ingericht dat niet meer plaatsen en personen kunnen worden waargenomen en vastgelegd dan voor het doel noodzakelijk is. Periodiek moet worden beoordeeld of de doelstelling(en) die men wil behalen, is/zijn bereikt en of er voor het cameratoezicht nog langer een noodzaak bestaat. Plaatsing mag dan ook slechts voor bepaalde duur zijn52. Wel mag deze termijn bij gebleken noodzaak worden verlengd. Als het aantal incidenten is teruggedrongen vervalt de noodzaak van cameratoezicht en moeten de camera’s worden verwijderd. Op grond van de wet voert de politie bij deze vorm van cameratoezicht de operationele regie. Verwerking van de beeldgegevens is slechts mogelijk indien de wetgever dit expliciet bij of krachtens de Wet politiegegevens heeft bepaald. Er is sprake van een zogenaamd ‘gesloten verstrekkingenregime’. De Gemeentewet voorziet in een exclusieve regeling voor cameratoezicht ter handhaving van de openbare orde. Beveiliging van eigendommen en personen Cameratoezicht met als doel de beveiliging en bewaking van eigendommen en personen heeft een geheel ander karakter dan cameratoezicht voor de handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen. Artikel 151c van de Gemeentewet is hier dan ook niet voor bedoeld. Er is ook geen sprake van cameratoezicht met een tijdelijk karakter. De beveiliging van eigendommen omsluit bijna altijd ook de bewaking van de openbare weg.53 Ten eerste omdat de camera’s hier mede op gericht zijn maar ook omdat ‘verdachte bewegingen’ die gerelateerd kunnen worden aan de doelstelling, gevolgd zullen worden op de openbare weg. Het is dan ook een gerechtvaardigd belang voor de ondernemers om met behulp van camera’s mee te kijken op delen van de openbare weg. Gelet op de privacybescherming is het wel noodzakelijk om de plaatsing van camera’s in het publieke domein met democratische waarborgen te omkleden. Het lokale bestuur heeft in dit geval een verantwoordelijkheid en kan voorwaarden stellen aan de 51 52

Zie ook Bijlage I

‘De eis van de noodzakelijkheid en daarmee samenhangende criteria voor proportionaliteit en subsidiariteit verlangen dat

periodiek moet worden beoordeeld of de doelstellingen van het cameratoezicht inmiddels gehaald zijn en in hoeverre er nog langer een noodzaak voor bestaat. Daarom geldt op grond van artikel 151c van de Gemeentewet dat de plaatsing van camera’s altijd aan een bepaalde duur gekoppeld is. Mocht na het verstrijken van deze termijn het cameratoezicht nog steeds noodzakelijk worden geacht dan kan de periode worden verlengd’. Bron Handreiking Cameratoezicht uitgave 2006. 53

‘Bij bedrijventerreinen omsluit de beveiliging bijna altijd ook de bewaking van de openbare weg. De inbreuk op belangen en rechten van bezoekers speelt hier minder een rol dan in de 'warmere buurten'. Dus is het gerechtvaardigde belang van de ondernemers op dit terrein al veel sterker om het toezicht op de openbare weg 'mee te nemen'. Maar dit betekent niet dat de overheid daarmee haar bevoegdheid kwijtraakt. Het gerechtvaardigd private belang en de uitoefening van de publiekrechtelijke taak gaan in deze situaties gelijk op. In het algemeen geldt dat een grens tussen het publieke en private domein niet altijd scherp valt te trekken. In de kern behoudt dit onderscheid evenwel zijn waarde.’ Bron CBP


41


uitvoering van het cameratoezicht. Het particuliere belang en de uitoefening van de publiekrechtelijke taak gaan hierbij gelijk op en deze vorm van cameratoezicht is dan ook prima geschikt voor publiek-private samenwerking. Integratie van systemen en functies De huidige wetgeving staat een integratie van cameratoezicht voor de handhaving van de openbare orde en de beveiliging van eigendommen niet toe. Het is noodzakelijk om de functies, opslag en verwerking van beeldmateriaal fysiek en procedureel te scheiden. Wel kunnen camerasystemen en netwerken worden gedeeld zodat kostenbesparingen kunnen worden gerealiseerd. Camera’s en infrastructuur kunnen ook afwisselend worden benut voor de handhaving van openbare orde en de beveiliging van eigendommen, afhankelijk van tijdstippen en situaties. Het doel van het cameratoezicht bepaalt wie verantwoordelijk is voor de regie en welke wetgeving leidend is voor de opslag en verwerking van beeldmateriaal.54 Op grond van artikel 2 van de Politiewet is het wel mogelijk dat in rampsituaties, grootschalige ordeverstoringen en overige calamiteiten de politie kortstondig gebruik maakt van camerasystemen die bedoeld zijn om eigendommen van ondernemers te beveiligen.

10.3 Veiligheidsbeleid gemeente Algemeen In deze paragraaf kunnen de lokale beleidskaders worden omschreven zoals die bijvoorbeeld in een integraal veiligheidsbeleid zijn vastgesteld. Dit veiligheidsbeleid biedt de aangrijpingspunten voor cameratoezicht ter handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen en cameratoezicht voor de beveiliging van eigendommen en natuurlijke personen. Handhaving openbare orde In deze paragraaf kan worden aangegeven in hoeverre cameratoezicht ter handhaving van de openbare orde noodzakelijk wordt geacht en in hoeverre dat eventueel al is geregeld. Bedrijvigheid en veiligheid In deze paragraaf kan worden ingegaan op de specifieke problematiek en aanpak van de criminaliteit en overlast op de bedrijventerreinen of vergelijkbare locaties. Onderstaande teksten kunnen als voorbeeld dienen. De bedrijventerreinen binnen de gemeente vormen belangrijke elementen in de lokale economie en voorzien in de lokale werkgelegenheid. Het behoud en verbetering van het vestigingsklimaat op deze terreinen vormen een speerpunt van het lokale economische beleid. De gemeente en het lokale bedrijfsleven hebben dan ook geconcludeerd dat een goede onderlinge samenwerking noodzakelijk is. Veiligheid is een integraal onderdeel van deze samenwerking omdat het in belangrijke mate bijdraagt aan een goed ondernemersklimaat. Het aantal bedrijfsinbraken dat door de politie de afgelopen jaren op de bedrijventerreinen is geregistreerd op grond van aangiften, vertoont een constant beeld. Dat beeld komt overeen met de landelijke ontwikkelingen. Het subjectieve veiligheidsgevoel van de ondernemers staat hiermee op gespannen voet. Het landelijke gemiddelde van de aangiftebereidheid door het bedrijfsleven ligt

54

In Bijlage I worden de juridische verschillen tussen de twee genoemde vormen van cameratoezicht beschreven.


42

Toetsingskader cameratoezicht tussen de 32 en 36 procent55. Als reden wordt hiervoor opgegeven dat aangifte geen effect heeft of geen resultaten oplevert. Daarnaast wordt aangegeven dat de schade vaak te gering is en binnen het eigen risico valt. Het College van B & W heeft zich op het standpunt gesteld dat, alvorens tot uitvoering van cameratoezicht op de genoemde bedrijventerreinen mag worden overgegaan, het noodzakelijk is om een visie op cameratoezicht vast te laten stellen door de gemeenteraad. Het is een verantwoordelijkheid van de overheid om de privacy van de burgers te beschermen bij uitvoering van cameratoezicht in het publieke domein. Dat geldt ook voor de bedrijventerreinen waar delen van het publieke domein worden bestreken. Daarom is het noodzakelijk om toe te zien op een correcte uitvoering van het cameratoezicht conform de wet- en regelgeving en een melding te doen aan het College Bescherming Persoonsgegevens. Voor de rechtszekerheid van de burgers wordt aansluiting gezocht bij de voorwaarden die van toepassing zijn op het cameratoezicht op openbare plaatsen, zoals dat is geregeld op grond van de Gemeentewet. Live observatie van camerabeelden in een video toezichtruimte maakt het mogelijk om de continuïteit en de effecten van cameratoezicht op langere termijn te borgen. Daarbij kan aansluiting worden gezocht bij bestaande video toezichtruimten56. Ook sommige particuliere beveiligingsbedrijven zijn in staat om deze faciliteiten te bieden. Tegen uitbesteding van de camera observatie bestaat geen bezwaar onder voorwaarde dat de overheid de verantwoordelijkheid blijft behouden voor het cameratoezicht in publiek domein.57

10.4 Cameratoezicht op bedrijventerreinen Het gebruik van camera’s voor de beveiliging van bedrijventerreinen vormt een onderdeel van een pakket aan maatregelen voor de aanpak van de veiligheidsproblematiek. Omdat de beveiliging van eigendommen en personen bijna altijd de bewaking van de openbare weg omsluit, wordt het ‘meenemen’ van delen van de openbare weg beschouwd als een gerechtvaardigd belang. De camera’s mogen echter uitsluitend op de openbare weg worden gericht als dat overeenstemt met de doelstelling of in het verlengde hiervan ligt. Omdat het cameratoezicht op de bedrijventerreinen dus ook het publieke domein bestrijkt, beschouwt het College van B & W het als haar verantwoordelijkheid om de privacy van de burgers te beschermen en de uitvoering van het cameratoezicht aan democratische controle te laten onderwerpen. Het voornemen om tot cameratoezicht op bedrijventerreinen over te gaan, beeldmateriaal te bewaren en te verwerken wordt dan ook onder voorwaarden toegestaan. Het voornemen om tot cameratoezicht over te gaan, zal door College van B & W worden aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens.

10.5 Doelomschrijving Het cameratoezicht op de bedrijventerreinen in de gemeente X heeft als doel de beveiliging en bescherming van private en publieke eigendommen en personen en bestaat in beginsel uit de bescherming van de veiligheid en gezondheid van een of meer natuurlijke personen; de beveiliging

55

Zie de Monitor Criminaliteit Bedrijfsleven 2006 van het TNS NIPO.

56

De gemeente Utrecht heeft een video toezichtruimte ingericht voor de beveiliging van bedrijventerreinen evenals het Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Oost-Brabant en IJsselland.

57

‘Uitbesteding van het bekijken van de beelden aan bijvoorbeeld een meldkamer van een particuliere beveiligingsorganisatie is mogelijk. Juist in situaties waarin sprake is van parallelle bevoegdheden van de overheid en bedrijven kan dit een oplossing zijn. Denk hierbij aan het toezicht op bedrijventerreinen. De verantwoordelijkheid van de overheid voor het toezicht in het publieke domein moet in een dergelijk samenwerkingsverband wel duidelijk tot uitdrukking komen’. Bron CBP


43


van de toegang tot gebouwen en terreinen; de bewaking van zaken die zich in gebouwen of op terreinen bevinden en het vastleggen van incidenten. Deze vorm van cameratoezicht kan worden uitgebreid naar winkelcentra, parkeervoorzieningen en overige met bedrijventerreinen vergelijkbare locaties die een sterke onderlinge samenhang vertonen. Omdat de camerabeelden soms informatie kunnen bevatten die van belang is voor andere partijen kunnen de volgende subdoelen worden geformuleerd: 1. De camerabeelden mogen door de politie worden gebruikt voor de identificatie, opsporing en vervolging van verdachten van strafbare feiten. 2. De camerabeelden mogen worden gebruikt ter ondersteuning van een veilige en adequate inzet van de politie en hulpdiensten zoals ambulances en brandweer. 3. De camerabeelden mogen worden gebruikt voor de uitvoering van publiekrechtelijke taken van de gemeente zoals het beheer en onderhoud van de openbare ruimte en eventueel parkmanagement.

10.6 Camera-observatie en ketensamenwerking Camera’s zijn de ‘ogen’ op afstand en hebben hun preventieve waarde in de praktijk bewezen. Preventie zonder pakkans verliest uiteindelijk zijn waarde. Live observatie van de camerabeelden kunnen de continuïteit en effecten ook op langere termijn waarborgen en de ketensamenwerking stimuleren. De waargenomen camerabeelden worden dan mede bepalend voor vervolgacties van ketenpartners zoals particuliere beveiligingsbedrijven en de politie. Een goede ketensamenwerking bespaart tijd en kosten en verhoogt de effectiviteit terwijl een directe beelden telefoonverbinding de politie in beter in staat stelt om de juiste prioriteiten te bepalen en een veilige inzet van hulpdiensten te bevorderen.

10.7 Publiek-Private Samenwerking Door de hierna genoemde samenwerkende partijen wordt een convenant gesloten op grond waarvan het cameratoezicht in publiek-private samenwerking kan worden uitgevoerd. De afspraken met de ketenpartners worden vastgelegd in samenwerkingsprotocollen. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de landelijke kennis en ervaring bij het opstellen van soortgelijke samenwerkingsafspraken. 58 Alle partijen blijven verantwoordelijk voor de hun bij wet opgelegde verantwoordelijkheden en taken. 1. Het College van B & W is verantwoordelijk voor de privacybescherming bij cameratoezicht in het publieke domein en ziet toe op een correcte uitvoering van het cameratoezicht conform de wet- en regelgeving, de doelomschrijving en de samenwerkingsprotocollen. Bovendien ziet zij toe op de naleving van de algemene en bijzondere voorwaarden zoals vermeld in hoofdstuk 5. 2. De korpschef van de regionale politie is verantwoordelijk voor de inzet van de politie. Bij live camera-observatie kan desgevraagd beeldmateriaal direct beschikbaar worden gesteld aan de regionale meldkamer van de politie. Met dit beeldmateriaal kan de politie haar prioriteiten bepalen voor de inzet van noodhulp en coördinatie van de hulpdiensten. Als het beeldmateriaal gegevens bevat over incidenten die aanleiding geven tot het instellen van een opsporingsonderzoek, kunnen camerabeelden op vordering aan de politie worden overgedragen. Als er een concrete aanleiding voor is, kan de politie, op grond van haar bevoegdheid ontleend aan artikel 2 van de Politiewet, kortstondig gebruik maken van de

58

Zie de opschalingsdocumentatie op www.hetciv.nl van het Centrum voor Innovatie en Veiligheid Utrecht


44


camerasystemen ten behoeve van de handhaving openbare orde of rampenbestrijding. Er kan vooral gedacht worden aan incidenteel cameragebruik bij rellen, grootschalige ordeverstoringen en overige calamiteiten. 3. De ondernemers sluiten contracten af met particuliere beveiligingsbedrijven voor alarmopvolging en collectieve surveillance. De ondernemers laten zich vertegenwoordigen door het bestuur van een ondernemersvereniging of richten een stichting op die de beveiliging op het bedrijventerrein organiseert. Private partijen die optreden krachtens een vergunning op grond van de Wet Particuliere Beveiligingsorganisaties en Recherchebureaus kunnen worden belast met de live observatie van de camerabeelden. De verantwoordelijkheid van de overheid voor het toezicht in het publieke domein moet in een dergelijk samenwerkingsverband wel tot uitdrukking worden gebracht.

10.8 Conclusies Uit de verkenning van de bestuurlijke, juridische en organisatorische consequenties van cameratoezicht voor de beveiliging van eigendommen en personen op bedrijventerreinen en vergelijkbare locaties kunnen de volgende conclusies worden getrokken: 1. Omdat de beveiliging van eigendommen en personen met cameratoezicht bijna altijd de bewaking van de openbare weg omsluit, moet de plaatsing van camera’s met democratische waarborgen worden omkleed zodat de privacy van burgers voldoende kan worden beschermd. Een door de gemeenteraad vastgestelde visie op cameratoezicht biedt daartoe voldoende waarborgen. 2. Cameratoezicht voor de beveiliging van eigendommen en personen mag worden toegepast onder de gestelde voorwaarden (zie hiervoor de voorwaarden in Bijlage I) 3. Het College van Burgemeester en Wethouders is verantwoordelijk voor de privacybescherming en zorgt voor een melding bij het College Bescherming Persoonsgegevens alvorens tot uitvoering van cameratoezicht wordt overgegaan. 4. Het College van Burgemeester en Wethouders ziet erop toe dat de uitvoering van het cameratoezicht plaatsvindt conform de geldende wet- en regelgeving en de vastgestelde doelomschrijving cameratoezicht. 5. Het College van Burgemeester en Wethouders is van oordeel dat met aansluiting van de camerasystemen op een centrale video toezichtruimte de effectiviteit van het cameratoezicht wordt verhoogd en de continuïteit gewaarborgd.


45


10.9 Juridische kaders

Beveiliging van private en publieke eigendommen en personen (Wbp)

Handhaving van de openbare orde op openbare plaatsen (151c Gemeentewet)

Doelstelling

Beveiliging van eigendommen en natuurlijke personen zoals werknemers, klanten en leveranciers; het ondersteunen van taken op het gebied van onderhoud, beheer en brandveiligheid.

Handhaving van de openbare orde en voorkoming van strafbare feiten die invloed hebben op de orde en rust in de gemeentelijke samenleving.

Wetgeving

Wet Bescherming Persoonsgegevens (Wbp) en het verbod op heimelijk cameratoezicht. Melding bij CBP die ambtshalve onderzoek doen.

Gemeentewet 151c; de Wet politiegegevens en een Verordening van de gemeenteraad.

Verantwoordelijkheid

Het is een gerechtvaardigd belang om binnen de kaders van de bovenstaande doelstelling de openbare weg mee te nemen in het toezicht. De verantwoordelijkheid van de overheid voor het toezicht in het publieke domein moet in een dergelijk samenwerkingsverband wel duidelijk tot uitdrukking komen.’ De lokale overheid blijft immers verantwoordelijk voor het publieke domein. Het gerechtvaardigd private belang en de uitoefening van de publiekrechtelijke taak gaan in deze situaties gelijk op.

De burgemeester is belast met de uitvoering van het besluit tot plaatsing van camera’s. De duur van de plaatsing en de plaatsen worden door hem bepaald met inachtneming van de Verordening van de gemeenteraad. De periode waarin de beelden rechtstreeks worden bekeken, wordt bepaald na voorafgaand overleg met het openbaar ministerie. De politie voert de operationele regie over het cameratoezicht. Regels van proportionaliteit en subsidiariteit dienen in acht te worden genomen.

Twee vormen van cameratoezicht in één centrale toezichtruimte (Wbp en artikel 151c van de Gemeentewet

Hoewel de techniek gedeeld kan worden, dient de uitkijk- en opslagfunctie gescheiden te worden van het cameratoezicht dat valt onder artikel 151c van de Gemeentewet. Hieronder worden verstaan fysiek gescheiden observaties, gescheiden opslag van beeldmateriaal en afzonderlijke procedures en protocollen die aansluiten op de verschillende doelomschrijvingen.

Op grond van hun verantwoordelijkheid i.c. artikel 2 van de Politiewet, kunnen burgemeester en politie de toezichtcamera’s voor de beveiliging tijdelijk onder regie van de politie brengen; bijvoorbeeld bij calamiteiten en incidentele verstoringen van de openbare orde. De voorwaarden waaronder dienen te worden geregeld in een samenwerkingsprotocol. Zie verder kolom hiernaast.

Cameraobservatie

Observatie door particulieren onder voorwaarden wordt toegestaan. De verantwoordelijkheid voor de privacybescherming blijft bij de lokale overheid als er delen van het publieke domein worden bestreken.

Observatie door particulieren alleen toegestaan onder de operationele regie van de politie.


46


11 Bijlage III Verantwoording 11.1 Literatuur en overige documentatie Voor de samenstelling van dit toetsingskader is gebruik gemaakt van de volgende documentatie: 1. Haalbaarheidsonderzoeken Cameratoezicht I en II van de Prins Advies Groep, uitgevoerd in opdracht van de gemeente Utrecht. 2. ‘Innovatie van de beveiligings- en alarmeringsketen’ d.d. 28 maart 2007. ‘Een handreiking voor regionale en landelijke opschaling’ van het Centrum voor Innovatie en Veiligheid van de gemeente Utrecht op grond van het Actieprogramma Maatschappelijke Sectoren & ICT. 3. Handreiking Cameratoezicht uitgave 2006, veiligheid door samenwerking. 4. Handelingen wetsvoorstel wijziging Gemeentewet artikel 151c betreffende cameratoezicht op openbare plaatsen. 5. ‘Cameratoezicht in de openbare ruimte d.d. 01-11-2003’ betreffende cameratoezicht ter handhaving van de openbare orde. 6. ‘Handreiking Cameratoezicht’ van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. 7. ‘Cameratoezicht in de Openbare Ruimte’ van drs. G.H.J. Homburg en drs. S. Dekkers van Regioplan Beleidsonderzoek te Amsterdam d.d. november 2003. Uitgevoerd in opdracht van het College Bescherming Persoonsgegevens. 8. ‘Handreiking voor Gemeente over Privacyaspecten bij criminaliteitspreventie’ van de Ministeries van Binnenlandse Zaken en Justitie. 9. Assessing the impact of closed circuit television (CCTV), Gill & Spriggs, 2005 10. Glasvezelinfrastructuur in Noord-Brabant in opdracht van de provincie Noord-Brabant d.d. 7 september 2005 door Dialogic. 11. Evaluatie Cameratoezicht op openbare plaatsen 0-meting door drs. S. Dekkers en drs. G.H.J. Homburg van Regioplan Beleidsonderzoek te Amsterdam d.d. mei 2006, uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.

11.2 Geraadpleegde personen Voor de samenstelling van dit toetsingskader zijn de volgende personen geraadpleegd. Er is dankbaar gebruik gemaakt van hun opmerkingen, commentaren en suggesties. 1. Paul Koot van P.G.W. Koot Innovatie en Veiligheid B.V., verbonden als ICT-adviseur aan de gemeente Utrecht. Hij heeft een review uitgevoerd op het gehele document. 2. Drs. ing. G.J. Rooker en S. Seeters van NV Rewin. 3. T. Paffen van de Kamer van Koophandel te Breda. 4. Ir. Paul van Áalst van Nederland Breedbandland. 5. Stichting Surveillance Vosdonk te Etten-Leur. 6. Het bestuur van de Industriële Kring Etten-Leur. 7. Drs. C.P.M. Pelkmans van Pelkmans en van Berken, organisatieadviseurs te Tilburg. 8. R.R. Jobse, Jobse Advies en Projectmanagement te Breda. 9. W. Aussems, 3B plus, ‘Van Advies tot Service’ te Delft. 10. A. Van Kempen, Crimpak Training en Advies te Terheijden. 11. A. van den Berg, ParkTrust te Dordrecht. 12. M. Verwer, Insytecameratoezicht te Culemborg. ----------------------------------


47

Een toetsingskader voor de invoering van regionaal cameratoezicht

Recommend Documents