Een kapitaalinjectie voor het goede doel

Een kapitaalinjectie voor het goede doel Als goed doel op zoek naar fondsenwerving voor een inentingsprogramma tegen kindersterfte of het produceren van dure medicijnen voor zeldzame ziektes als de ziekte van Pompe of Labry? Wij, Alcanne Houtzaager en Harald Machielse, werken voor grote en kleine goede doelen op marketing en fondsenwerving en geven filantropie-advies. Ons voorstel : sociaal investeren in opschaalbare projecten van bekende, betrouwbare, deskundige goede doelen. Daar zien wij een zonnige toekomst voor goede doelen en sociaal investeren met meer geld èn meer resultaat. In het Verenigd Koninkrijk zijn de afgelopen 10 jaar grote stappen gezet met zogenoemde social bonds. Ook in Nederland wint de opvatting terrein dat maatschappelijke tekorten effectiever aangepakt kunnen worden door te investeren in opschaalbare verdienmodellen, dan door structurele subsidies (belastinggeld) of traditionele filantropie. Moeilijke tijden vragen nieuwe manieren van denken èn doen. Goede doelen moeten op zoek naar nieuwe inkomstenbronnen In 2010 daalden de subsidies voor goede doelen met bijna 10% of ruim 130 miljoen Euro1. De brancheorganisatie VFI rapporteerde deze maand in haar Goede Doelen rapport 2012 dat de totale inkomsten over 2011 vooral door de subsidie kortingen met 4,2% afnamen. Naast de bezuinigingen zijn er nog 2 structurele problemen voor goede doelen aan de aanbod- en vraagzijde. Aan de aanbodzijde minder giften van vermogensfondsen door de malaise op de financiële markten. De leden van de Vereniging van Fondsen in Nederland (FIN) hebben samen zo'n 20 miljard Euro vermogen, met een gemiddeld jaarlijks rendement van 5% hebben ze elk jaar 1 miljard Euro om weg te geven. Maar het rendement is sterk afgenomen. Minder inkomen uit hun gezamenlijke vermogens betekent meteen minder geld voor hun steun aan fondsenwervende goede doelen. Aan de vraagzijde komen steeds meer fondsenwervende acties en de kosten voor fondsenwerving en ondersteunende branding lopen nog steeds op2. Impact Bovendien willen donateurs en subsidiegevers concrete meetbare lange termijn resultaten zien: impact. Impact is het resultaat van het werk van goede doelen. Niet alleen ''productie'' of ''output'', maar het effect op de mensen die ze willen bereiken. Zowel de door de mensen ervaren, bedoelde als onbedoelde effecten, liefst gebenchmarked met ander doelen en wat zou er toch wel gebeurd zijn als wij iets anders/niets hadden gedaan? Ofwel krijgen de donateurs waar voor hun geld? Zeker 51% van de donateurs vind nu nog dat goede doelen vaak niet efficiënt bezig zijn                                                                                                                 1  CBF Dec 2011   2  CBF Cijfers 2010  

en slechts een derde heeft nog vertrouwen in goede doelen3. En als je dan een programma met impact hebt? Hoe zorg je dan dat je daarmee zoveel mogelijk mensen bereikt? Door middel van opschaling. Maar hoe financier je die opschaling? Inkomsten uit verdienmodellen? In juni 2011 sloot de overheid het convenant Ruimte voor Geven met de goede doelen sector met daarin de belofte dat de sector onderzoek zou doen naar verdienmodellen. Het werd al een half jaar uitgesteld naar medio 2012 en nog is het stil, mede door de val van het Kabinet Rutte. De nieuwe Geefwet ontmoedigt bovendien winst genererende (commerciële) activiteiten door goede doelen boven de 15.000 Euro en ondermijnt zo (de interesse voor) mogelijke verdienmodellen. Het onovertrefbare voordeel van verdienmodellen is dat ze zelfstandig kunnen groeien in zowel omzet als reikwijdte door lokale, landelijke, Europese of zelfs wereldwijde opschaling. Denk bijvoorbeeld aan microkrediet dat in 2008 met een omvang van 75 miljard US$ 100 miljoen mensen bereikte en in 2015 circa 150 miljoen zal helpen. Een markt waar Nederlandse partijen; (ontwikkelings)banken en organisaties, voorop liepen. Zij hebben nu met 2 miljard Euro investeringen 8,4% marktaandeel van de 25 miljard internationaal microkrediet4. Sociaal Investeren tot nu toe Filantropie is een financieringsvorm voor het werk van goede doelen en hoeft dus niet altijd uit donaties te bestaan. Al in 1856 haalde Samuel Sarphati via een premielening 1 miljoen gulden op voor de bouw van het Paleis der Volksvlijt in Amsterdam. De lage rente voor de deelnemers (in verhouding tot de marktrente) werd gecompenseerd door een loterijcomponent. De obligatiehouders maakten kans op een prijs. Op dezelfde manier financierden in de jaren '50 van de twintigste eeuw enkele Nederlandse gemeenten hun projecten. De gemeenten Amsterdam, Den Haag en Delft gaven deelnemers in ruil voor een rente van 2,5% de kans op een bedrag oplopend tot f 100.000,-. Van recenter datum zijn de loterijleningen van het NKI-AvL (1988) en het Rode Kruis (1990) van 275 en 30 miljoen gulden. Een emissie, plaatsing van (onderhandse, genoteerde of nietgenoteerde) obligaties, certificaten of aandelen is niets anders dan een ‘crowd’ die voor financiering zorgt. In dit geval voor een maatschappelijk nuttig doel. Social Bonds In het Verenigd Koninkrijk zijn charitatieve organisaties de afgelopen jaren steeds actiever geworden met sociaal investeren door social bonds: de mogelijkheid om geld te lenen en eventueel de rente al vooraf te schenken aan maatschappelijke- en                                                                                                                 3  Geven in Nederland, Vrije Universiteit 2011   4  A Billion to Gain? The Dutch Contributions to the Microfinance Sector, ING Bank 2012  

milieuorganisaties. Gespecialiseerde sociale financiële intermediairs sprongen in het gat in de markt en bieden kant-en-klare contracten aan. Twee voorbeelden: Allia geeft obligaties uit voor goede doelen gericht op particulieren, met die mogelijkheid de uit te keren rente vooraf te schenken. Vanaf 1999 tot 2010 haalde Allia 10 miljoen Pond op voor goede doelen, waarvan 8 miljoen Pond in 2010 na het opschalen van haar activiteiten. Hiermee financierde Allia onder een daklozenproject, Places for People Homes. Dat bouwt huizen (die borg staan voor de lening) en de verkoop van die panden levert de inkomsten op om de lening af te betalen. Scope, een goed doel voor gehandicapten haalde afgelopen juni 2 miljoen Pond op via een andere intermediair en dit is slechts de eerste tranche van in totaal geplande 20 miljoen Pond. Het goede doel gaat dit geld gebruiken voor fondsenwerving zoals een netwerk van charity-shops die voor de lange termijn inkomsten genereren voor haar werkzaamheden voor gehandicapten. Scope betaalt 2% rente op de lening. De Scope-charitybond is gericht op verschillende gevers: particulieren, grote gevers en vermogensfondsen. Voordeel voor allen De goede doelen die het geld lenen bereiken nieuwe groepen (bemiddelde) donateurs en potentiële donateurs, die ze ook nog eens voor langere (de loop)tijd aan zich binden. Friend- and fundraising! Extra aantrekkelijk voor dit soort leningen zijn projecten die door bezuinigingen of gebrek aan donaties vertraging oplopen: die kunnen nu wel doorgaan. Maar nieuwe projecten zijn uiteraard ook mogelijk zoals de ontwikkeling van verdienmodellen. Voor banken en financiële intermediairs is er een aantrekkelijk marketing voordeel: met de sociale leningen voldoen ze aan de stijgende vraag naar concrete financiële producten die ook een maatschappelijke bijdrage leveren. Hiermee behouden ze de loyaliteit van klanten en verbeteren hun imago ten opzichte van de snel groeiende Triodos en ASN bank. Mensen en besturen van vermogensfondsen die op dit moment geen (grotere) gift aan een goed doel durven of kunnen doen, kunnen met hun lening toch een bijdrage leveren. Een lening is een eenvoudig te begrijpen product (ook erg belangrijk voor vertrouwen bij klanten) en het eventueel wegschenken van (een deel) van de rente kan zowel voor- als achteraf. De impact van sociaal investeren Fondsenwerving voor social investing is niet alleen financieel aantrekkelijk voor goede doelen, intermediairs, investeerders: met meer geld kan meer gedaan worden om maatschappelijk tekorten aan te pakken. Unicef melde deze maand dat de halvering van de kindersterfte sinds 1990 vooral door vaccinatie programma's is verwerkelijkt. Ook in de toekomst zijn door vaccinatieprogramma's de meeste levens te redden. Sinds 2006 is met 25 emissies van vaccinatie-obligaties

wereldwijd 3,7 miljard US$ opgehaald voor vaccinatie programma's in de armste landen. De markt voor sociaal investeren in Nederland Hoe groot is de markt voor werving door goede doelen voor verdienmodellen in Nederland? We maken een schatting: in Nederland wordt ongeveer 5% van het geld van particulieren duurzaam gespaard of belegd. Deze markt heeft een omvang van ruim 18 miljard Euro en is ondanks de afbouw van fiscale voordelen niet gekrompen. Duurzaam sparen en beleggen kan bij alle bekende banken en zelfs voor bekende fondsenwervers als Oxfam Novib (via ASN) en Oikocredit (eigen fonds van 202 miljoen Euro). Het Wereldnatuurfonds heeft samen met de Rabobank een Greentech Fund en ICCO&KerkinActie investeren in het Triodos Sustainable Trade Fund. Gaan we uit dat 1% van de bestaande markt van duurzaam sparen en beleggen haalbaar is. Dan hebben we het over 180 miljoen Euro ... extra geld voor goede doelen. Of we kijken naar de 134.100 (US$) miljonairs in Nederland5. Deze mensen staan open voor investeringen die ook maatschappelijk en milieu rendement opleveren6. Vanwege het dubbele rendement, de lange termijn voordelen van duurzame investeringen en last but not least spreiding van risico. Stel dat zij 1% van hun vermogen willen investeren in verdienmodellen of projecten van goede doelen. Dan hebben we het over ruim 1 Miljard Euro om projecten mee te verwerkelijken. En wat te denken van de 20 miljard Euro vermogen van de Nederlandse vermogensfondsen? Zij kunnen hun werkkapitaal veel effectiever inzetten door het direct te investeren in maatschappelijke doelstellingen in plaats van het uitdelen van hun rendement. Stel dat ook zij 1% van hun vermogen willen investeren in verdienmodellen of projecten van goede doelen, dan hebben we het over 200 miljoen Euro. Deze drie groepen hebben bij elkaar een marktpotentieel van bijna 1,5 miljard Euro extra inkomsten om projecten mee te verwerkelijken. Projecten die wel inkomsten moeten genereren om hun social investors terug te betalen. Maar met die bijna 1,5 miljard Euro groeien de middelen van goede doelen in Nederland wel met bijna 25% als we deze afzetten tegen de 4,7 miljard Euro aan giften aan goede doelen per jaar7. Oplossen van problemen De goede doelen sector ziet zich nu door verschillende factoren buiten haar invloed geplaatst voor grote uitdagingen. Daarom is het nu het moment om naar nieuwe inkomstenbronnen met verdienmodellen te kijken. Zo alleen kunnen                                                                                                                 5  World Wealth Report van Capgemini en RBC Wealth Management 2012   6   Eurosif, High Net Worth Individuals and Sustainable Investment 2010 en NESTA, Investing for the Good of Society, Why and How Individuals Respond 2011   7  Geven in Nederland, Vrije Universiteit, 2011  

goede doelen verder werken aan het oplossen van de problemen waar zij voor staan: geen kindersterfte meer, ontwikkeling van onderwijs, betaalbare medicijnen voor patiënten van Pompe en Labry, behoud van kunst en cultuur en vele anderen. Social investing kan daarbij zeker een belangrijke rol spelen om zowel huidige en toekomstige projecten te doen en donateurs beter bij projecten te betrekken. Bovendien kan goed ingespeeld worden op de wensen van donateurs om meer transparantie en resultaten te zien. En een injectie van bijna 1,5 miljard Euro meer middelen om maatschappelijk tekorten aan te pakken; bedenk eens wat een impact dat kan hebben!

Over de auteurs Drs Alcanne Houtzaager MA is investigative reporter en impact investor. (www.Impactinvestingnews.blogspot.com). Ze werkte 15 jaar voor grote fondsenwervers als de Hart- en Nierstichting en KerkinActie onder andere als campagneleidster voor de landelijke collectes. Ze geeft voorlichting en advies over impact investing mogelijkheden en ontwikkelingen. E-mail: [email protected] Drs Harald Machielse MA maakt met zijn bedrijf Chuva Consulting (www.chuva.nl) sinds 2007 concepten voor friend- en fundraising voor goede doelen en adviseert particulieren en andere partijen over filantropie. Daarvoor maakt hij gebruik van zijn ervaringen als belegger en donateur en zijn werk in het bankwezen als onder andere relatiemanager en fondsenwerver in de goede doelen sector. E-mail: [email protected]