Een diepgravend legspel van Ron van Dalen.
Voor 2 tot 4 spelers vanaf 8 jaar. Speelduur: 30 tot 45 minuten.
INLEIDING De spelers zijn directeuren van natuurmusea en concurreren door de meest aantrekkelijke tentoonstellingen te organiseren. Je stuurt je onderzoekers op ontdekkingsreis om nieuwe opgravingen te starten, op zoek naar passende dinosaurusfossielen en edelstenen. In de loop van het spel lopen je onderzoekers over naar het Nationaal Museum en je krijgt te maken met een tekort aan tentoonstellingsruimte. De speler die het best met deze problemen om kan gaan en de mooiste tentoonstelling weet te organiseren wint het spel!
SPELMATERIAAL 36 edelstenen 40 onderzoekers (10 blokjes per kleur) 4 paleontologen (1 per kleur) 4 aanspraakschijven (1 per kleur)
64 dinosaurustegels 4 museumtegels (1 per kleur) 4 tegels Nationaal Museum 1 dobbelsteen
VOORBEREIDING • De 6 starttegels (genummerde dinosaurustegels) worden gedekt geschud en iedere speler ontvangt er 1. • Alle dinosaurustegels en de overgebleven starttegels worden geschud en verdekt in een aantal stapels klaargelegd. • Evenveel dinosaurustegels als er spelers meedoen worden omgedraaid en in het midden van de tafel gelegd. • Iedere speler neemt 1 museumtegel, 1 paleontoloog, 1 aanspraakschijf en 10 onderzoekers in een eenzelfde kleur naar keuze. • De edelstenen en het Nationaal Museum worden naast de dinosaurustegels klaargelegd. Bij 4 spelers worden alle 36 edelstenen gebruikt, bij 3 spelers 27 edelstenen (9 per kleur) en bij 2 spelers 18 edelstenen (6 per kleur). Resterende edelstenen, onderzoekers, paleontologen, aanspraakschijven en museumtegels worden in de doos gelegd.
2
Startsituatie bij 3 spelers
Voorraad edelstenen
Voorraad dinosaurustegels
Nationaal Museum
Etalage met dinosaurustegels bij 3 spelers De spelers mogen zelf bepalen hoe ze hun starttegel en hun museumtegel (aangrenzend) voor zich neerleggen.
1 (blind getrokken) starttegel
De dobbelsteen is enkel nodig bij de spelvariant (zie pagina 6). In de basisversie van Exposaurus wordt de dobbelsteen niet gebruikt. Echter, in een spel met 2 spelers wordt er altijd(!) met de dobbelsteen gespeeld.
Iedere speler ontvangt:
1 paleontoloog
museumtegel
10 onderzoekers
1 aanspraakschijf
Dit is je basiskamp (
Hier bouw je aan je museum.
3
).
DOEL VAN HET SPEL Doel van het spel is om de meeste punten te verdienen. Punten worden enkel aan het eind van het spel vergeven. Voor elke kleur edelsteen (rood, groen en blauw) zijn er waarderingen. De spelers vermenigvuldigen telkens hun verzamelde edelstenen in 1 kleur met het aantal gelijke dinosaurustegels die zij aangrenzend in hun museum hebben liggen.
x
=
Voorbeeld van een waardering. Voor elke kleur edelsteen (groen, rood en blauw) kan men een waardering doorvoeren.
15
1
2
3
Aan het eind van het spel levert elke onderzoeker in het basiskamp 1 punt op. Een niet gebruikte aanspraakschijf levert 2 punten op en een niet gebruikte paleontoloog 3 punten.
DE 6 DINOSAURUS-FOSSIELEN Er zijn 6 verschillende dinosaurusfossielen. Om een fossiel uit te kunnen graven, sturen de directeuren hun onderzoekers op expeditie. Het aantal onderzoekers dat nodig is om fossielen te kunnen uitgraven: zonder paleontoloog / 1 onderzoeker
Dinosaurus-ei
met paleontoloog (kan slechts 1 keer worden ingezet)
2 onderzoekers
3 onderzoekers
Schedel
Skelet
4 onderzoekers of 2 onderzoekers met
Bot 4
5 onderzoekers of 3 onderz. met
6 onderzoekers of 4 onderz. met
Klauw
Voetafdruk
HOE KOM JE AAN EDELSTENEN? Elke keer als een speler een dinosaurustegel in zijn museum legt waarmee hij een of meer volledig rode, groene of blauwe cirkels vormt neemt hij een edelsteen in diezelfde kleur uit de voorraad en legt deze op de zojuist gevormde cirkel. Een volledig gele cirkel telt als joker; op deze cirkel mag men een edelsteen naar keuze leggen. Voorbeeld: Om de middelste fossiel volledig te kunnen uitgraven, stuur je 4 onderzoekers (5 min de al aanwezige blauwe onderzoeker) A of, als je jouw paleontoloog nog kunt inzetten, 2 onderzoekers met de paleontoloog B . De blauwe onderzoeker keert terug naar het blauwe basiskamp C . Nadat je de uitgegraven dinosaurustegel in je museum hebt gelegd D plaats je 1 rode edelsteen en 1 edelsteen in een kleur naar keuze E De 4 ingezette onderzoekers worden op de museumtegel gezet F
E C
D B
A F
BE L ANGRI JK: Het museum heeft een maximale afmeting van 4x4 tegels.
Er zijn 4 tegels zonder fossielen. Daarop is, naast een halve rode, groene, blauwe of gele cirkel, telkens een volledig gele cirkel afgebeeld. Op deze laatste mag men direct een edelsteen naar keuze plaatsen.
4
4
Edelsteentegel 5
De speler die de starttegel met het hoogste afgebeelde getal heeft begint. Aansluitend wordt linksom (met de klok mee) gespeeld. De getallen op de starttegels hebben in de rest van het spel geen betekenis meer.
VERLOOP VAN EEN SPEELBEURT Iedere beurt bestaat uit 1 tot 3 fasen, die altijd in deze volgorde gespeeld moeten worden: Dobbelen (enkel in een spel met de dobbelsteenvariant) Onderzoekers rekruteren (eventueel) Op expedition gaan
DOBBELEN (dinosaurustegels verwijderen) Deze fase wordt enkel doorlopen, als je de dobbelsteenvariant wilt spelen. B E L ANGRIJ K: in een spel met 2 spelers wordt deze fase altijd doorlopen! De speler begint zijn beurt met het gooien van de dobbelsteen. Als hij wil mag hij een openliggende dinosaurustegel uit het midden van de tafel verwijderen. Voorbeeld: De speler gooit een 3. Hij mag nu een dinosaurustegel met ten hoogste 3 afgebeelde blokjes uit het spel verwijderen. Als er op deze tegel nog een onderzoeker staat (een eigen of van een andere speler), keert deze onderzoeker terug naar het basiskamp. Tegels met een aanspraakschijf mogen niet worden verwijderd.
REKRUTERING (onderzoekers terughalen naar het basiskamp) Alleen in deze fase van zijn beurt kan een speler zijn eigen onderzoekers (behalve de onderzoekers in het Nationaal Museum) naar zijn basiskamp terughalen. Hij moet altijd alle eigen onderzoekers terughalen die in het museum en op dinosaurustegels in het midden van de tafel staan. BEL A NG R I J K : Bij elke rekrutering gaat een van je onderzoekers voor het Nationaal Museum werken en staat in de rest van het spel niet meer ter beschikking voor nieuwe expedities! 6
EXPEDITIE (A. dinosaurus-fossielen ontdekken / B. opgraven / C. passen) De speler draait een dichte dinosaurustegel open van de voorraadstapel. Hij moet nu 1 onderzoeker of 1 aanspraakschijf* uit zijn basiskamp op deze tegel zetten. *door het plaatsen van een aanspraakschijf (dit is slechts eenmaal mogelijk in het spel!) kan hij (en hij alleen) deze tegel in een latere beurt uitgraven. Actie A. Ontdekken / een nieuwe opgraving starten
Na actie A mag een speler altijd opnieuw kiezen tussen actie A, B of C. De speler mag een open dinosaurustegel uit het midden van de tafel volledig uitgraven en direct aan zijn museum toevoegen. Hij 'betaald' het aantal afgebeelde blokjes met evenzoveel onderzoekers uit zijn basiskamp. Hij heeft 2 onderzoekers minder nodig als hij zijn paleontoloog inzet (zie pagina 4). Hij heeft 1 onderzoeker minder nodig als er op deze tegel al een onderzoeker (eigen of van een andere speler). De andere speler krijgt zijn onderzoeker weer terug en legt deze in zijn basiskamp. Als op deze tegel een eigen aanspraakschijf ligt telt deze niet als onderzoeker. Actie B. Een opgraving afronden
BE L A NG R I J K : Het is niet mogelijk een dinosaurustegel uit te graven als daarop een aanspraakschijf van een andere speler ligt.
BE L ANGRI JK: Eenmaal ingezette paleontologen gaan uit het spel!
De ingezette onderzoekers begeleiden de zojuist uitgegraven dinosaurustegel altijd tot in het museum (plaats de onderzoekers op de museumtegel). Elke nieuw toegevoegde tegel moet met minstens een zijde grenzen aan een andere dinosaurustegel. Na het aanleggen van een nieuwe tegel, en het eventueel plaatsen van edelstenen (zie pagina 5) eindigt de beurt. In iedere beurt kan men dus hoogstens 1 dinosaurustegel in zijn museum plaatsen. Actie C. Passen (de beurt eindigt direct).
EINDE VAN HET SPEL Het spel eindigt wanneer een speler de laatste (16de) dinosaurustegel aan zijn museum heeft toegevoegd, of wanneer een speler de laatste edelsteen uit de voorraad heeft genomen. In beide gevallen komen alle andere spelers nog 1 keer aan de beurt. Als alle spelers na elkaar hebben gepast eindigt het spel direct. 7
DE WAARDERING Als het spel is afgelopen neemt elke speler nog eenmaal al zijn eigen onderzoekers uit zijn museum en op dinosaurustegels uit het midden terug naar zijn basiskamp. Daarna sorteert ieder zijn verzamelde edelstenen per kleur. Hij voert dan per kleur (rood, groen en blauw) een waardering door. Daarbij wordt telkens het aantal edelstenen in 1 kleur vermenigvuldigd met het aantal gelijke dinosaurustegels. BE L A NG R I J K : alleen de tegels met een zelfde afbeelding die met 1 of meer zijden aangrenzend in het museum liggen tellen mee bij een waardering! De speler die de meeste punten heeft behaald is de winnaar. Wanneer 2 spelers de meeste punten hebben, wint de speler die de meeste tegels in zijn museum heeft liggen. Als er dan nog steeds een gelijke stand is, wint de speler die de meeste onderzoekers in zijn basiskamp heeft.
VOORBEELD VAN EEN WAARDERING De rode speler heeft 4 groene edelstenen, 3 rode en 1 blauwe edelsteen. In zijn museum heeft hij een verzameling van 7 aangrenzende schedels. Deze mag hij vermenigvuldigen met de 4 groene edelstenen. Dat levert hem 28 punten op. Op dezelfde manier ontvangt hij voor de 3 skeletten 9 punten. En nog 2 punten voor de 2 klauwen (hij had ook kunnen kiezen voor de 2 botten). De niet gebruikte aanspraakschijf levert nog 2 punten op. Voor de 4 onderzoekers in zijn basiskamp ontvangt hij in totaal 4 punten.
Winnaar van de wedstrijd voor spellenauteurs Exposaurus is een van de twee winnende titels van de spellenauteurswedstrijd die werd georganiseerd door www.spielmaterial.de in 2009/2010. De opgave was om een nieuw spel te ontwerpen, uitgaande van 2 sets met bestaand spelmateriaal. Daarnaast was het toegestaan om materiaal toe te voegen, zoals een bord, kaarten of speelfiguren. Spieletreff Mönchengladbach en www.spielmaterial.de fungeerden als jury. De andere winnaar Dahschur, alsmede andere spelideeën uit deze wedstrijd zullen als onderdeel van Edition Läufer bij Mücke Spiele worden uitgebracht. De uitgever dankt alle testspelers van de Spieletreff Mönchengladbach. © 2010-2011 Ron van Dalen (Spelidee en vormgeving) © 2011 Mücke Spiele
8
