Een baanbrekend onderzoeker moet vele mensen kunnen zijn

muze

Het UZ Brussel wenst iedereen een gezond 2012!

20

HET MEDISCH MAGAZINE VAN HET UZ BRUSSEL Driemaandelijks DECEMBER 2011

6 Ziektebeeld

23 Dienstfiche 

34 actueel

Nierlithiase, een belangrijke volks­ gezondheidsproblematiek

Intensieve zorgen volwassenen en kinderen

Vlaamse patiënten bezorgd om verzorging in eigen taal

28

Interview met prof. dr. Paul Devroey :

Een baanbrekend onderzoeker moet vele mensen kunnen zijn

Win een exemplaar van het boek 'S.O.S. Reflux' pag. 21

kantoor van Afgifte: Brussel x • Erkenningsnummer P2 06218

Reageren ? mail naar [email protected]. Inhoudelijke reacties worden gepubliceerd in mUZe, uiteraard indien akkoord van de auteur ervan.

Voorwoord

Soms zijn er momenten dat je denkt dat onze maatschap­ pij de dieperik ingaat. Al wekenlang barst het radiojournaal vanaf ’s ochtends vroeg van de onheilspellende berichten.

Overdrachtelijk is resilience het vermogen van een individu, een groep, een onderneming, een maatschappij om ook onder of na moeilijke omstandigheden goed te functioneren en zelfs te groeien.

Resilience, Bounce Back en Nieuwe Schoenen

De begrotingsgesprekken waren nog maar ’s afgesprongen, aan regeringsvorming werd zelfs niet meer gedacht, de rentevoeten sprongen omhoog, Dexia stevende af op veref­ fening, Italië en Griekenland flirtten met het faillissement, de

Plots besefte ik dat er wel degelijk een generatieverschil

Eurozone stond onder druk, het Tahrirplein werd alweer over­

bestaat. De manier waarop mensen van verschillende leeftij­

rompeld, enzovoort enzoverder (ondertussen hebben we

den omgaan met problemen, crisissen en slecht nieuws, leek

eindelijk een federale regering). Vooral de teneur van de wet­

me plots wel heel erg te verschillen. En die verschillen zie je

straatjournalisten viel me op: het leek wel of ze zelf collectief

eigenlijk ook tussen ondernemingen en zelfs maatschappijen

depressief werden van de zoveelste vruchteloze nachtelijke

en landen!

vergadering. Ik vroeg me zelfs even af of de rol van de media in deze niet verder ging dan louter rapportage van de feiten,

De eerste paragraaf van mijn strategisch plan voor 2011­ 2015 stelde dat het UZ Brussel in de eerste plaats een meer ‘wendbare’ organisatie moest zijn/worden. Om sneller te kunnen reageren op de wisselende externe omstandigheden. Een goede voorspelling lijkt mij, maar er is meer nodig dan wendbaarheid alleen. Bert Degraeve, CEO van Bekaert, heeft het in deze over “resilience”; een moeilijk vertaalbaar Engels woord uit de materiaalkunde: het is de mate waarin een ma­ teriaal bij elastische vervorming energie kan opslaan over en weer maximaal vrijmaken (meestal net vóór het breekpunt … ).

foto Persagentschap Belga

De manier waarop mensen van verschillende leeftijd omgaan met problemen, crisissen en slecht nieuws, leek me plots wel heel erg te verschillen. door als een soort besmettelijke ‘self­fulfilling prophecy’

Overdrachtelijk is resilience het vermogen van een individu,

medeverantwoordelijk te zijn voor de algehele teneur van

een groep, een onderneming, een maatschappij om ook

moedeloosheid en mislukking (een moment dacht ik: het zou

onder of na moeilijke omstandigheden goed te functioneren

leuk zijn, mochten de journalisten bijvoorbeeld en bloc beslis­

en zelfs te groeien. Een combinatie van veerkracht, wend­

Dit is eigenlijk het enig mogelijke goede antwoord op een

Veel beter nog, misschien moeten wij met z’n allen voor meer

sen om eens NIET meer te verslaggeven over de wetstraatge­

baarheid, zelfredzaamheid en doorgroeivermogen. Een hoge

crisis. En hoe we dit doen, hangt dan weer af van duizend

mentale ‘resilience & bounce back’ zorgen? Lijkt mij een heel

sprekken, en de politieke verslaggeving pas te hervatten als

mate van resilience laat een ‘bounce back’ toe: incasseren,

andere dingen, zoals bijvoorbeeld… de leeftijd. Er zijn dus

gezonde ambitie voor het jaar 2012 dat voor de deur staat.

er een akkoord zou zijn). Na een lange dagtaak, en opnieuw

analyseren, aanpassen, en terugslaan. De fameuze Round

allicht verschillende goede resilience & bounce back antwoor­

een stortvloed negatieve berichten op het radiojournaal, trof

8 van de boksmatch mohammed Ali ­ George foreman: het

den mogelijk. maar wat nooit een goed antwoord is, is niks

ik thuis mijn 22­jarige studerende dochter al facebookend en

mooiste voorbeeld van resilience & bounce back. Acht ronden

doen, of zich blijven wentelen in pessimisme en mislukking,

surfend en mailend aan. Toen ik zuchtte dat het er nu toch

lang mokert foreman op een Ali die incasseert, foremans’

conflict­ of doemdenken. jammer genoeg hoor je die toon

echt niet goed meer uitzag, keek ze met één oog op en zei “Ah

vermoeidheid analyseert, het strategische moment afwacht,

naar mijn zin teveel in de pers. je zou dus de pers kunnen

ja, ik heb nieuwe schoenen gekocht, kijk ‘s, wat vind je ervan?

en vlak voor afklokken van de ronde foreman genadeloos

muilkorven of censureren of boycotten ­ shoot the pianist ­

Prof. dr. marc noppen

En ach, weet je, het zal ook ooit wel ‘s beteren”.

kO slaat. Resilience & Bounce Back.

maar dat is natuurlijk niet de oplossing.

Gedelegeerd bestuurder

2 MUZE DECEMBER 2011

3

inhoud

34

In dit nummer 6

Actueel

ziektebeeld Nierlithiase, een belangrijke volksgezondheidsproblematiek

Vlaamse patiënten bezorgd om verzorging in eigen taal

Voorwoord Resilience, Bounce Back en Nieuwe Schoenen

2

Van dichterbij bekeken • Prostaat HistoScanningtm (PHS) nog steeds in de lift 13 • Auteur Caroline Bouckenaere over haar boek ‘S.O.S. Reflux’ 16 • Prof. dr. Yvan Vandenplas over reflux bij zuigelingen18 • Kom op tegen whiplash! 20

10

Muze sprak met … Huisarts dr. Roland De Schutter uit Wolvertem: “Als ik het op voorhand wist, was ik al eerder met een groeps­ praktijk begonnen.”

28 Interview Gesprek met prof. dr. Paul Devroey

4 MUZE DECEMBER 2011

36

achter de schermen De linnendienst: een proper pak op elk moment van de dag

Ethische reflectie Be prep-ared

22

Dienstfiche De dienst intensieve zorgen volwassenen en intensieve zorgen kinderen

23

Column Van nomaden tot monaden

27

Klinisch en academisch nieuws

38

Colofon

48

Wie steunt ons?

48

5

muze

ziektebeeld

Ziektebeeld

Brushiet – type IVd

Nierlithiase, een belangrijke volksgezondheids– problematiek

Als nefroloog werd prof. Christian Tielemans soms geraadpleegd door patiënten voor recidiverende nierstenen. Ondanks zijn interesse voor algemene interne geneeskunde en metabole ziekten, voelde hij zich dikwijls weinig competent om die patiënten echt te helpen. Hij kende ook geen collega in België met een bijzondere ervaring en compe­ tentie in niersteenpreventie. Daarom heeft prof. Tielemans beslist een specifieke oplei­ ding te volgen in het ‘Hôpital Necker’ in Parijs. Na één jaar opleiding behaalde hij er in 2006 een ‘Diplôme Universitaire de Lithiase Urinaire’. Nadien is hij onmiddellijk gestart met een ‘Niersteenpreventie­­kliniek’, eerst in het Erasmus Ziekenhuis waar hij toen werkte, en dan na zijn aankomst in het UZ Brussel, sinds september 2009. Vandaag volgt hij meer dan 200 patiënten op met recidiverende nierstenen.

Urinezuur –type IIIa

Whewelliet – type Ib

Een belangrijk probleem voor de volks­ gezondheid

Een complexe fysiopathologie

In de westerse landen zal 10 tot 12 % van de bevolking

oplosbare stoffen die aanwezig zijn in onze urine.

ten minste één symptomatische episode ontwikkelen in

Dit gebeurt wanneer de concentratie van één van die stof­

verband met nierlithiase. Ongeveer 50 % van die patiënten

fen boven zijn kristallisatiedrempel ligt. De meest gewone

zal aan recidiverende nierlithiase lijden. Naar schatting zijn

stoffen die nierstenen veroorzaken zijn calcium, oxaalzuur,

er in België ongeveer 600 000 mensen met recidiverende

urinezuur, uraten, fosfor en proteïnen. Gelukkig bestaan er

nierstenen. Sinds de Tweede Wereldoorlog stijgen die cij­

ook in onze urine inhibitoren (stoffen die de reactiesnelheid

fers geregeld. Dat is waarschijnlijk toe te schrijven aan onze

van een chemische reactie sterk vertragen) die ons tegen

levensstijl en voeding.

het aanmaken van nierstenen beschermen, zoals citraat en

Nierstenen ontstaan door het samenklonteren van weinig

magnesium.

Een pijnlijke ervaring Nierstenen kunnen lang in de nierkelken blijven zonder

Naast de medicamenteuze lithiase bestaan nierstenen uit

daarbij symptomen te verwekken. Wanneer echter een

6 verschillende klassen en 22 onderklassen! Iedere onder­

steen naar de ureter beweegt, gaat die een nierkoliek

klasse heeft zijn specifieke fysiopathologische mechanis­

veroorzaken. Die wordt voor een mens beschouwd als één

men, is geassocieerd met specifieke onderliggende ziekten

van de meest pijnlijke ervaringen. Die steen kan dan spon­

en eist uiteraard specifieke preventieve maatregelen.

taan uitgeplast worden. Soms is een urologische ingreep

De 6 niersteenklassen zijn whewelliet (calcium-oxaalzuur

noodzakelijk (verbrijzeling, plaatsing JJ sonde of extractie

monohydraat, 5 onderklassen), weddelliet (calcium-oxaal­

door ureteroscopie). Een niersteen kan zich ook klinisch

zuur dihydraat, 3 onderklassen), urinezuur en uraten

uitdrukken door een complicatie zoals een urineweginfectie,

(4 onderklassen), calciumfosfaat (5 onderklassen, waaronder

een urinaire bloeding en soms door een acute of chronische

carbapatiet, struviet, en brushiet), cystine (2 onderklassen)

nierinsufficiëntie.

en proteïnen (3 onderklassen). Onvoldoende drinken (lage diurese) bevordert alle soorten stenen door een hoge urinaire concentratie van de stoffen die de stenen promoten. Whewelliet wordt aangemaakt

6 MUZE DECEMBER 2011

7

muze

muze

Ziektebeeld

Ziektebeeld

Vandaag volgt prof. Tielemans meer dan 200 patiënten op met recidiverende nierstenen. wanneer de urinaire oxaalzuurconcentratie hoog is (oxaal­

oorzaak van urinezuurstenen is een lage urine pH omdat

zuur-afhankelijke steen). De oorzaken kunnen aan het dieet

de oplosbaarheid van urinezuur heel laag wordt wanneer

liggen (veel oxaalzuurrijk voedsel eten, bijv. zwarte chocola­

de urine te zuur is. Dit gebeurt bij insuline resistentie, dus

de en noten), erfelijk zijn (primaire hyperoxalurie), iatrogeen

bij patiënten met diabetes type 2 of metabool syndroom.

veroorzaakt worden (overdreven inname van vitamine C)

Soms ligt de oorzaak in een jicht diathese (hoog urinezuur

of voorkomen als complicatie van medische aandoenin­

excretie). Calciumfosfaat stenen kunnen complicaties zijn

gen (bijv. ziekte van Crohn, Hirschprung) of chirurgische

van hypercalciurie (distaal tubulaire acidose, aangeboren

ingrepen (ileale resectie, chirurgie van obesitas). Weddelliet

of verworven, primaire hyperparathyreoïdie, sarcoïdose:

wordt aangemaakt wanneer de urinaire concentratie van

carbapatiet en brushiet). Een andere soort calciumfosfaat

calcium te hoog is (calciumafhankelijk). De oorzaken kunnen

steen, struviet, is een complicatie van urineweginfectie met

ook hier aan het dieet liggen (overdreven calcium inname),

specifieke kiemen (bijv. Proteus, Providentia, Ureaplasma,

metabool (idiopatische hypercalciurie, primaire hyperpa­

Stafylokokken). Cystine stenen zijn het kenmerk van aange­

rathyreoïdie) of iatrogeen (lis diuretica, 1-25 dihydroxy-

boren cystinurie (10% van kinderen en 2% van volwassenen

vitamine D3, overbehandeling met calcium in het kader van

met nierlithiase).

menopausepreventie) zijn, of voorkomen als complicatie van een andere ziekte (bijv. sarcoïdose). De belangrijkste

De metabole oppunstelling De fysiopathologie van nierstenen is heel complex. Daarom

Er wordt ook een aanvullende bloedafname en 24-uursuri­

teuze behandeling om de excretie en concentratie van de

De fysiopathologie van nierstenen is heel complex. Daarom is het zeer belangrijk – telkens het mogelijk is – de steen of een fragment van de steen te

is het uiteraard zeer belangrijk – telkens het mogelijk is - de

necollecte uitgevoerd om verschillende oorzaken van nier­

promotoren van kristallisatie te verminderen, de controle

steen of een fragment van de steen te analyseren. De 'gol­

lithiase op te sporen en de risicofactoren te identificeren.

van urinaire pH, het voorschrijven van kristallisatie inhibito­

den standard' voor deze analyse is de infrarood spectrome­

Een urinaire infectie moet in ieder geval ook uitgesloten

ren, het behandelen van urineweginfecties.

trie die al de componenten kan herkennen en nauwkeurig

worden.

analyseren.

kan bepalen met een 100 % betrouwbaarheid. De klassieke

8 MUZE DECEMBER 2011

De ervaring van prof. Christian Tielemans kan de meeste

scheikundige analyse daarentegen is niet erg betrouwbaar

De preventieve behandeling

patiënten op een doeltreffende manier helpen, maar zoals

en kan veel componenten niet herkennen.

De preventieve behandeling wordt uitgestippeld op basis

met alle ziektes speelt de medewerking van de patiënt een

Nierstenen worden aangemaakt door het samenklonteren

van de individuele risicofactoren aangetoond door de me­

centrale rol in het succes van de behandeling.

van kristallen. Daarom is het ook heel nuttig een studie van

tabole oppuntstelling. Deze behandeling is dus individueel

de kristalurie uit te voeren (studie van een staal urine onder

aangepast.

Prof. dr. Christian Tielemans

de microscoop om kristallen op te sporen); een normale

De mogelijke nuttige maatregelen bestaan uit: verhoging

Diensthoofd nefrologie

urine bevat immers geen kristallen. De aard van de kristallen

van de diurese, aanpassingen van levenstijl en dieet, de

vertelt veel over de fysiopathologie van de nierlithiase.

keuze van het drinkwater, de behandeling van onderliggen­

Deze analyse is bijzonder nuttig wanneer men niet over

de geassocieerde pathologieën (bijv. primaire hyperparathy­

steenanalyse beschikt.

reoïdie, partiële distaal tubulaire acidose), de medicamen­

9

muze

muze sprak met …

muze sprak met … Huisarts Roland De Schutter: “In een groepspraktijk kan je door afspraken met de collega’s je beschikbaarheid beter regelen.”

Huisarts Roland De Schutter uit Wolvertem

“Als ik het op voorhand wist, was ik al eerder met een groepspraktijk begonnen.”

telefoneren voor een consult, hun arts kiezen. Het is pas als ze later op de dag bellen, of als het heel dringend is, dat ze bij de arts terechtkomen die op dat ogenblik van dienst is.” De collega’s van dr. De Schutter zijn vrouwen. Hij en dr. De Vis werken voltijds, de artsen Christel Foriers en Sofie De Wachter iets meer dan deeltijds. Dat vindt dr. De Schutter begrijpelijk, ze hebben nog kleine kinde­ ren. “Het is een duidelijk gevolg van de feminisering van het beroep”, zegt Roland De Schutter daarover, “en het is voor vrouwen één van de belangrijkste redenen om voor een groepspraktijk te kiezen. Zelf ben ik overgegaan naar

“Het bestaan als solo-huisarts is eerder eenzaam” een duopraktijk en daarna naar een groepspraktijk voor

Het is druk in de groepspraktijk in Wolvertem waar huisarts Roland De Schutter werkzaam is. In de wachtzaal zitten verschillende eerder jonge mensen, die aan het werken op hun portables te zien, op wachten voorbereid zijn. Later blijkt dat op donderdagnamiddag altijd medische vertegenwoordigers langskomen. Dr. De Schutter leidt ons naar de woonkamer van zijn huis, blijkbaar is het één gebouw. Hij wordt tijdens het interview een paar keer telefonisch om medisch advies gevraagd, maar voor de rest is het er rustig. Rust is een woord waarvan ik nochtans vermoed dat hij het niet vaak gebruikt. Behalve misschien in een gesprek met een patiënt.

10 MUZE DECEMBER 2011

Dr. Roland De Schutter studeerde in 1977 als arts af aan de

het teamverband. Het is belangrijk nu en dan feedback te

KULeuven en begon meteen in zijn geboorteplaats Wolver­

krijgen van collega’s. Het bestaan als solohuisarts is eerder

tem aan een solopraktijk. Het beroep had hij gekozen vanuit

eenzaam en als arts kan je niet alles weten. Daarnaast kan

sociale bewogenheid: hij was vroeger al actief in het vereni­

je in een groepspraktijk wat meer aandacht hebben voor

gingsleven en nam geregeld deel aan acties voor de goede

persoonlijke zaken bijvoorbeeld omdat niet iedereen elke

zaak. Hij had een afkeer van wiskunde en werd arts.

dag van wacht moet zijn. Let wel, ik werk nu eigenlijk niet

Al overwoog hij ook om Germaanse filologie te gaan stude­

minder dan vroeger, maar je kan door afspraken met de

ren. Pas in 1988 werd hij vervoegd door dr. Greet De Vis en

collega’s je beschikbaarheid beter regelen. Ik stel trouwens

werd het een duopraktijk. Vandaag telt groepspraktijk

vast dat de praktijk groeit door de groepspraktijk.” Blijkbaar

‘De bron’ in de Oppemstraat in Wolvertem vier artsen.

heeft hij er geen spijt van. “Inderdaad niet, integendeel”,

Heeft een groepspraktijk nadelen voor de patiënt?

zegt dr. De Schutter, “als ik het op voorhand wist, was ik al

Dr. De Schutter: “Het is wellicht zo dat patiënten iets minder

eerder met een groepspraktijk begonnen. Een solopraktijk

makkelijk hun eigen arts kunnen raadplegen, maar op de

is echt heel zwaar.” Dr. De Schutter is getrouwd en heeft

duur weten de patiënten dat en ik heb er nog nooit een

drie kinderen waarvan één geneeskunde heeft gestudeerd

negatieve reactie op gehad. Daarenboven trachten we toch

maar die niet koos voor huisarts en wel voor klinisch onder­

de keuzevrijheid van de patiënt zoveel mogelijk te respecte­

zoek. Zijn zoon maakte snel duidelijk dat hij niet dezelfde

ren. Zo kunnen patiënten die ’s morgens tussen 8 en 10 uur

workload wilde die hij bij zijn vader zag.

11

muze

van dichterbij bekeken

muze sprak met …

In mUZe werd al eerder melding gemaakt van een nieuwe techniek voor betere beeld­ vorming bij prostaatkanker. Klassieke, transrectaal gecapteerde echografiebeelden van de prostaat werden gecombineerd met een driedimensionale computer­reconstructie op basis van wiskundige kenmerken van de teruggekaatste geluidsgolven. In dat 3D-model kan, door gebruik van vooraf geprogrammeerde software, aangeduid worden waar er zich ‘abnormaal’ en dus mogelijk kwaadaardig weefsel bevindt.

Dr. De Schutter: “Er is vandaag in de huisartspraktijk veel overmatige administratie en die neemt nog toe.”

“Ik vond dat toen vanzelfsprekend”, licht Roland De Schutter

te krijgen van de patiënt, van zijn antecedenten, zijn familiale

toe, “Je begint van nul en ik ben daarenboven graag tussen

belasting enz. Als ik weet dat er een probleem is, voorzie ik

mensen. Veel doe ik natuurlijk mijzelf aan. Ik ben lid van de

daar meer tijd voor. Ik leg bij patiënten waar mogelijk ook

raad van bestuur van de huisartsenvereniging HARNO –huis­

steeds het accent op preventie omdat ik dat het zwakke punt

artsen noordrand– en ook actief in de lokale wachtkring."

van de patiënt vind en ook van de geneeskunde in het alge­ meen.” Het treft hem dat er vandaag meer kankers en zware

Papiermolen

ziektes zijn, meer sociale armoede en meer eenzaamheid.

Je vindt Roland De Schutter niet op Facebook en niet op LinkedIn, maar in de wachtzaal hangt wel een mededeling dat online een afspraak boeken mogelijk is. “Zelf doe ik daar nog niet aan mee, maar ik zal wel verplicht worden”, zegt hij. “Het is een initiatief van mijn jongere collega’s, maar

"Praten met collega's binnen en buiten de praktijk is belangrijk"

ik bepaal liever zelf hoeveel tijd voor een consult voorzien moet worden en of een consult wel nodig is, voor een pa­ tiënt is het immers al snel dringend.”

Het gevecht met de tijd is ook een probleem wat het bijhou­

Prostaat HistoScanningtm (PHS) nog steeds in de lift

den van de vakliteratuur betreft. Dr. De Schutter: Met twee consultatieruimtes is het nu wat te krap en daarom

“Dat is inderdaad niet evident. Ik lees vaak Minerva (tijdschrift

Zo’n PHS onderzoek duurt vandaag ongeveer 20 tot 30

gaat de groepspraktijk in maart 2012 verhuizen naar een

voor evidence based medicine), maar het is niet gemakkelijk

minuten. De verschillende stappen zijn:

gebouw in de Driesstraat op zowat 500 m van het huis van

om alle literatuur bij te houden. Daarom is praten met col­

1. de voorbereiding onder vorm van een klein lavement

Roland De Schutter waar elk van de vier artsen een eigen

lega’s zowel in de groepspraktijk als erbuiten trouwens ook

kabinet zal hebben. Er komt dan ook een secretariaat met

belangrijk.”

2. de klassieke transrectale echografie;

een administratieve medewerker die deels gefinancierd zal

Voor hobby’s heeft dr. Roland De Schutter geen tijd en hij

3. één 3D opname van de volledige prostaat of, bij groot

worden via het Impulseofonds. Wellicht zal dat ook de admi­

zegt ze ook niet te missen. We geloven hem graag.

prostaatvolume, verscheidene (2 tot 4) opnames, die elk

nistratieve taken wat verlichten. Dr. De Schutter:

Bij het naar buiten stappen, zie ik hem achter mij meteen

1 minuut duren – tijdens deze opnames wordt de patiënt

“Ik ben een voorstander van bijvoorbeeld zorgtrajecten in de

de wachtzaal inslaan en een volgende vertegenwoordiger

aangemaand zo weinig mogelijk te bewegen en niet te

eerstelijnszorg, maar er is vandaag in de huisartspraktijk veel

binnenlaten. Betrokkenheid en enthousiasme kunnen

overmatige administratie en die neemt nog toe. Enerzijds

bergen verzetten.

moeten we terecht nog meer aandacht besteden aan de pa­ tiënt, anderzijds is er een papiermolen die ons van de patiënt afleidt. Ik tracht nochtans steeds een goed algemeen beeld

12 MUZE DECEMBER 2011

(Microlax® thuis) vooraf;

Axiaal beeld van prostaat met een 0.7 cc verdacht letsel R perifeer ( biopsie = prostaatcarcinoom)

praten om bewegingsartefacten te beperken; 4. de analyse van de beelden met volumebepaling van de verdachte letsels die in rood worden aangegeven op het

Edgard Eeckman

scherm; 5. bespreken van de resultaten met de patiënt.

13

muze

muze

van dichterbij bekeken

van dichterbij bekeken

De performantie van PHS zal in de toekomst nog verbeterd worden dankzij een aangepaste echosonde en de mogelijkheid om ‘realtime’ biopsies te nemen.

In tegenstelling tot PSA (dat overigens veel te vaak onnodig wordt gedoseerd - maar dat is een ander verhaal) is PHS zeker niet nodig bij alle mannen met mogelijke prostaatproblemen. De goede indicaties zijn duidelijk gekend: 1. mannen met abnormaal gestegen PSA-waarde bij wie noch de digitale rectale palpatie, noch de klassieke transrectale echografie een tumor laten vermoeden of een andere mogelijke reden voor PSA-stijging (zeer groot prostaatvolume, ontsteking). 2. mannen die al vooraf prostaatbiopten ondergingen maar bij wie geen prostaatkanker werd ontdekt ondanks toenemende PSA-waarden. Het gaat hier vooral over patiënten die door andere urologen, die niet over PHS beschikken, worden doorverwezen. 3. mannen met een gekend prostaatadenocarcinoom in actieve opvolging, dus voorlopig zonder behandeling. Dank zij de unieke mogelijkheid het letsel volumetrisch te meten kan de evolutie van nabij gevolgd worden. 4. opvolging van mannen met een verdacht letsel dat echter te klein lijkt (< 0.5 cc) om klinisch relevant te zijn. De biopsie en behandeling kunnen dan uitgesteld worden.

Indien PHS verder evolueert in dezelfde richting, beschikken we over enkele jaren over een revolutionair alternatief. Schematische reproductie van de prostaat met aanduiding van het verdachte letsel

Voor PHS geldt trouwens hetzelfde adagio als voor

Hoever staan we vandaag met PHS?

Verbeteringen van de techniek onder vorm van een

PSA, echografie en biopsie: enkel aangewezen bij man-

• In klinische studies werd aangetoond dat prostaatkanker

aangepaste echosonde (met intern roterend kristal i.p.v.

nen met symptomen die mogelijk door prostaatkanker

met PHS even accuraat kan opgespoord of uitgeslo­

de extern draaiende motor) en de mogelijkheid om realtime

worden veroorzaakt of bij asymptomatische mannen die

ten worden als met magnetische resonantie. NMR is

biopsies te nemen moeten de performantie van PHS in

nog minstens 10 jaar levensverwachting hebben.

algemeen aanvaard als het beste beeldvormingsonder­

de toekomst normaal nog substantieel kunnen helpen

zoek, voor prostaatkanker, maar wel arbeidsintensiever,

verbeteren.

Wanneer op basis van een verdacht letsel een prostaatbiopsie nodig is, kan het aantal biopsies overigens substan­

duurder en minder beschikbaar. • In de klinische praktijk wordt PHS ondertussen al in meer

Indien PHS verder evolueert in dezelfde richting, beschik­ ken we over enkele jaren over een techniek die kan toelaten

tieel beperkt worden omdat de onderzoeker weet waar

dan 50 centra wereldwijd met succes toegepast.

om prostaatkanker focaal te behandelen, een revolutionair

exact in de prostaat deze biopten moeten genomen

Een beperkt aantal vals positieve resultaten weegt niet

maar zeker niet illusoir alternatief voor de huidige mutile­

worden. Daardoor wordt het aantal biopsies gereduceerd,

op tegen de vele patiënten bij wie een vooraf 'onvind­

rende chirurgische en/of radiotherapeutische ’full organ‘

een besparing van pijn, risico op complicaties, tijd en geld.

bare' prostaattumor dankzij PHS werd ontdekt. Behou­

behandelingen.

dens enkele vals negatieve resultaten in de beginfase blijkt PHS trouwens ook een betrouwbare geruststelling

Prostaat HistoScanningtm in de lift? Ik denk het wel.

te kunnen bieden aan mannen met te hoog PSA-gehalte

Waarheen? Ik denk naar de top.

zodat onaangename prostaatbiopsieprocedures nu kun­ nen vermeden worden.

Dr. Johan Braeckman Uroloog

14 MUZE DECEMBER 2011

15

muze

muze

van dichterbij bekeken

van dichterbij bekeken

mama Caroline Bouckenaere: “Er is voor reflux veel onbegrip vanuit de omgeving.”

Omdat ik vaak dezelfde vragen kreeg, ontstond geleidelijk het idee om met mijn ervaringen ‘iets’ aan te vangen. Er is voor reflux veel onbegrip vanuit de omgeving. je zou voor minder aan jezelf beginnen te twijfelen. Ik voelde mee met die ouders. mijn eigen kwaadheid en frustraties borrelden terug in me op als ik terugdacht aan die lastige periode dat ik me zelf amper erkend en geloofd voelde. Velen vonden wellicht dat ik overdreef of dachten dat ik gewoon

“Er zijn veel onduidelijkheden over reflux” Caroline Bouckenaere, auteur van ‘S.O.S. Reflux’ Naar schatting 20% van alle ouders consulteren een dokter in verband met refluxklachten bij hun pasgeboren kinderen. Bij reflux vloeit er maaginhoud terug naar de slokdarm. De term kan echter vele ladingen dekken. Ouders maken zich hierover vaak ongerust. Toch is er niet altijd sprake van een afwijking of van een ziekte. Caroline Bouckenaere heeft er als ervarings­ deskundige, kinesitherapeute en mama het boek ‘S.O.S. Reflux’ over geschreven.

wat vermoeid was. Pas toen een van mijn zoontjes in het ziekenhuis belandde met een longontsteking, zag men in dat hij wel degelijk een ernstig gezondheidsprobleem had.” Ook alternatieve geneeswijzen komen aan bod in het boek. “Als mama probeerde ik via de reguliere geneeskunde naar een oplossing te zoeken. Toen het huilen niet verminderde en zelfs nog meer toenam, begon ik ook te zoeken naar alternatieven, zoals osteopathie en homeopathie. Ik wilde daarom ook mijn visie op de niet­conventionele mogelijkhe­ den toelichten. Prof. Vandenplas wilde uiteraard enkel ga­ rant staan voor het medische luik van het boek en daarom

Het boek schept door concrete informatie meer duidelijk­ heid over reflux. In een beknopte vorm en toegankelijke taal worden gradaties, symptomen, mogelijke oorzaken, gevolgen, risico’s en behandelingen omschreven. Tenslotte zorgen de tips en tricks ervoor dat een vermoeiende reflux­ periode wat vlotter kan worden overbrugd. Prof. dr. yvan

“Ik hoop dat mijn eigen ervaringen, de medische informatie en het concreet advies een hulp kunnen zijn voor vele ouders”.

Vandenplas, diensthoofd van het kinderziekenhuis van het UZ Brussel en refluxspecialist, nam het medisch reguliere

werden de alternatieve geneeswijzen in het voorwoord

luik van het boek voor zijn rekening. met haar persoonlijk

geduid. Ik hoop in elk geval dat mijn eigen ervaringen, de

verhaal, de medische informatie en het concrete advies

medische informatie en het concreet advies een hulp kun­

hoopt Caroline dat dit boek een steun en gids kan bete­

nen zijn voor vele ouders van kindjes met refluxproblemen.

kenen voor vele ouders. Caroline Bouckenaere: “mijn drie

Prof. Vandenplas hoopt dat ook artsen en hulpverleners dit

kinderen hadden vanaf hun geboorte veel last van reflux.

boek ‘voorschrijven’ aan ouders die hen consulteren. Het

De gevolgen waren: bezorgdheid, onzekerheid, vermoeid­

zou mooi zijn als de refluxperikelen voor zowel baby als

heid, onbegrip, vraagtekens, hoop, … Na 6 zoetzure reflux­

ouder wat vlotter kunnen overbrugd worden.”

jaren konden we deze episode eindelijk afsluiten.” Het boek ‘S.O.S. Reflux’ is uitgegeven door Linkeroever Nadien kreeg ik de vraag of ik enkele ouders, die in het­

Uitgevers.

zelfde schuitje zaten, eens wou opbellen: ze zochten naar oplossingen voor de refluxproblemen van hun baby. Er be­ stonden hier immers veel vragen en onduidelijkheden over.

16 MUZE DECEMBER 2011

17

muze van dichterbij bekeken

Een zoetzure ervaring

Reflux en zuigelingen... of is het huilen en zuigelingen? Toen Caroline Bouckenaere me kwam opzoeken met de vraag of ik haar tekst over reflux bij zuigelingen wou nalezen op ‘medische correct­ heid’, heb ik onmiddellijk positief gereageerd. Een baby krijgen is een gebeurtenis waar de toekomstige ouders gedurende 9 maanden vol blijdschap en positieve verwachtingen naar uitkijken. Een erg zoete ervaring dus. Maar bij heel wat baby's komt maagzuur voor leed zorgen.

muze

Mama Katrien Huyghens: “De eerste maanden zijn hard geweest”.

van dichterbij bekeken

Katrien Huyghens is sinds iets meer dan 6 maanden

Vanuit de eigen ervaring dat reflux van zuur pijn doet (‘zuur­

mama van een tweeling en heeft zelf mogen ondervin­

branden’), denken artsen al gauw dat voeding teruggeven

den wat het is om ouder te zijn van een tweeling met

samen gaat met reflux van zuur, wat pijn doet, waardoor

reflux. Katrien Huyghens: "Beide jongens hadden last

de baby veel huilt. Wereldwijd wordt er bijgevolg vaak

van reflux en bij eentje was de slokdarm verbrand.

zuurremmende medicatie voorgeschreven aan "baby's die

Hij had echt pijn en nadien moest hij nog erg overgeven.

veel huilen en voeding terug geven". Ondanks het feit dat

Hij moest medicamenten slikken en bovendien moest

er meerdere kwaliteitsvolle studies zijn die aantonen dat

hij leren slapen op het antirefluxbedje. Slapen op dat

proton pomp inhibitoren (PPI) in deze indicatie niet efficiënt

bedje was niet eenvoudig. De jongen was niet gewoon

zijn, blijven artsen deze medicatie voorschrijven. In België

om bijna rechtstaand te slapen; die hellingsgraad is

komen PPI op de vierde plaats van de meest voorgeschre­

echt groot.

ven medicatie aan zuigelingen. In België wordt aan meer

Maar het bedje hielp echt. Sinds kort slaapt hij weer

dan 15 % van alle zuigelingen minstens eenmalig een PPI

plat en is hij verlost van zijn reflux.

voorgeschreven, terwijl er dus geen enkele studie is die aan­

Die eerste maanden zijn hels geweest. Uiteraard omdat

toont dat dit tot een positief resultaat leidt. Daar komt nog

het een tweeling is en omdat je dan je zorg moet verde­

bij dat er de laatste jaren heel wat literatuur is die aantoont

len over twee baby’s, maar ook vanwege de reflux.

dat kinderen die zuurremmers krijgen meer vatbaar zijn

Als ouder is het uiteraard vermoeiend als je zelf niet

voor luchtweg en gastro-intestinale infecties.

eens kan uitrusten”.

Aangepaste ingedikte voeding en houdings­therapie zijn naast geruststelling belangrijke aspecten van de behandeling.

Het idee van Caroline om een boek voor het groot publiek te schrijven over reflux en huilen bij (haar) kinderen bood me de gelegenheid het gebruik van medicatie toe te lichten, en te focussen op behandelingen waarvan zowel efficiëntie als veiligheid werden aangetoond: aangepaste ingedikte voeding en houdingstherapie zijn naast geruststelling belangrijke aspecten van de behandeling. Het doel van het boek is aan het brede publiek uit te leggen waarom er zoveel baby's zijn die voeding teruggeven, en die daarbij of (meestal) onafhankelijk daarvan ook veel huilen. Het initiatief van Caroline schiep de gelegenheid om voor

Reflux, en dus maagzuur, wordt vaak als oorzaak aangeduid

een breed publiek uit te leggen dat het veel meer over

als een baby lastig is, veel huilt. Vermits een baby om de

‘functionele stoornissen’ en ‘comfortproblemen’ gaat,

6 uur eet, is dit vrijwel steeds voedingsgebonden. Heel veel

dan over orgaanpathologie of ziek zijn.

baby's geven ook voeding terug. Meer dan één baby op twee doet dit minstens één keer per dag, en meer dan 20 %

Prof. Yvan Vandenplas

van de baby's doen dit meer dan viermaal per dag.

Diensthoofd pediatrie

Ongeveer 20 % van alle ouders gaan een dokter raadplegen omwille van dat frequent voeding teruggeven.

18 MUZE DECEMBER 2011

19

muze van dichterbij bekeken

Het refluxbedje positioneert een baby in ruglig op 40° of 50° hellingsgraad. Het is ontworpen om het voor de baby veilig

Refluxbedje als antwoord op reflux

en comfortabel te houden.

refluxbedje overigens de Network Stars Award voor het innove­ rend karakter in de categorie ‘technologische samenwerking’. Het bedje positioneert een baby in ruglig op 40° of 50° hel­ lingsgraad. Het is ontworpen om het voor de baby veilig en comfortabel te houden. Het bedje bevat een draagbroekje

Het is bekend dat zuigelingen minder frequent regurgite­

(S, m en L). Het bedje wordt via een verhuursysteem goedkoop

ren als ze op hun buik slapen, liefst dan nog in schuinstand

aan de families­in­nood aangeboden.

(hoofd hoger dan de voetjes). Onderzoek heeft evenwel Na de erkenning van de medische wereld van dit therapeu­

quenter is in buiklig dan in ruglig. Samen met een Belgisch

tisch slaapsysteem voor baby’s die lijden aan deze ziekte,

mUZe schenkt van het boek een exemplaar weg aan

bedrijf heeft het UZ Brussel een slaapsysteem ontwikkeld

kreeg het bedrijf wereldwijd tal van aanvragen om zijn erva­

vijf aandachtige lezers die antwoorden vóór 31 januari 2012.

dat geen verhoogd risico op wiegendood inhoudt. De baby

ring met het multicare AR bedje te delen. momenteel worden

slaapt namelijk nog steeds op zijn rug, maar heeft ander­

bedjes overal succesvol uitgeprobeerd. Steeds meer wordt

wedstrijdvraag

zijds een efficiënte schuinstand zodat hij veel minder zou

vastgesteld dat dankzij het gebruik van het bedje, medicatie,

Stuur daartoe je antwoord op de vraag

moeten regurgiteren.

of het overgebruik ervan, sterk kan worden teruggedrongen.

‘Wat is de kleinste hellingsgraad van het antirefluxbed?’

Ook de snelle toestandsverbetering bij 2 op 3 baby’s wordt

naar [email protected].

In 2009 ontving het Vlaamse bedrijf PEOS bvba multicare met

steeds bevestigd. Verder wordt aangetoond dat voedingsaan­

Uit alle correcte antwoorden trekt een kindpatiëntje

UZ Brussel en het Duitse bedrijf Airmed PLUS GmbH voor het

passing positief bijdraagt in combinatie met het AR bed.

de 5 winnaars.

foto Persagentschap Belga

aangetoond dat de incidentie van wiegendood veel fre­

kom op tegen whiplash! Sociale steun voor een slachtoffer met whiplash is belangrijk voor het herstel, blijkt uit onderzoek aan de Vrije Universi­ teit Brussel. Ongeveer 40% van de slacht­ offers van een whiplashtrauma ontwikkelt een ‘chronisch whiplash syndroom’. Dat syndroom wordt gekenmerkt door chronische pijnen, slaapproblemen, con­ centratiestoornissen en overgevoeligheid voor allerlei prikkels zoals stress, juwe­ len, licht of geluid. Het onbegrip rond de zwaar onderschatte whiplashproblematiek moet daarom aangepakt te worden.

20 MUZE DECEMBER 2011

Win één van de 5 exemplaren van ‘S.O.S. Reflux’

infoRmATiEcAmPAgnE moET mEER DuiDElijkHEiD BREngEn Om sociale steun voor slachtoffers van een whiplashtrauma te verhogen, lijkt een informatiecampagne over de ware toedracht van de whiplashproblematiek aangewezen. Im­ mers, de wetenschappelijke wereld is het erover eens dat de klachten van mensen met een chronische whiplash niet te verklaren zijn door schade aan de nek, maar wel door een ontregeling van het centraal zenuwstelsel. De chronische

Als iemand niet spontaan herstelt van de gevolgen van een

whiplashproblematiek is een uiting van het overgevoelig

whiplashtrauma, stoot men al snel op allerlei vooroordelen:

centraal zenuwstelsel, inclusief het slecht functioneren

"Ik ken iemand die vecht tegen kanker en die is flinker dan

van de vanuit de hersenen georkestreerde pijndemping en

jij!". De publieke opinie heeft weinig begrip voor chronische

biologische stressmechanismen.

nekklachten wanneer deze niet door ‘schade’ in de nek bij beeldvormende onderzoeken kunnen hard gemaakt

oVERgEVoElig cEnTRAAl zEnuwSTElSEl

worden. Dit gebrek aan empathie heeft typisch een gebrek

Deze wetenschappelijk bewezen inzichten in de chronische

aan sociale steun voor mensen met chronische whiplash

whiplashproblematiek zijn echter nog maar met mondjes­

tot gevolg. Collega’s op het werk, de werkgever, en zelfs

Een kop­staart aanrijding resulteert typisch in whiplash­traumata.

maat doorgedrongen tot het werkveld van de gezondheids­

vrienden en familie: één voor één stellen ze zich vragen bij

zorg, laat staan dat de publieke opinie deze kennis bezit.

de uitbreidende, onverklaarbare klachten.

Nochtans suggereert een pilootstudie van de Vrije

"Heeft onze collega geen zin meer om te werken?"

Universiteit Brussel dat alvast patiënten met chronische levenskwaliteit van mensen die 10 tot 26 maanden eerder

whiplash goed reageren op uitleg over het overgevoelig

nooD AAn SociAlE STEun

een whiplashtrauma hebben doorgemaakt. Hoe meer en

centraal zenuwstelsel als verklaringsmodel voor chronische

Nochtans is sociale steun nodig voor iedereen met een ge­

hoe beter de sociale steun voor mensen met een whiplash,

whiplash.

zondheidsprobleem, zeker voor mensen die niet spontaan

hoe beter het dagelijks functioneren en hoe hoger de le­

herstellen van een whiplashtrauma. Zo blijkt uit onderzoek

venskwaliteit. Bijgevolg is het aangewezen om op te komen

meer informatie

van de Vrije Universiteit Brussel dat sociale steun een

voor mensen die slachtoffer zijn van een whiplashtrauma,

Prof. dr. jo Nijs, [email protected]

voorname bepalende factor is voor het functioneren en de

en hen te ondersteunen waar mogelijk.

CHROnische PIjn & chronische VERmoeidheid: www.chropiver.be

21

ethische reflectie

Dienstfiche

Patrick Lacor is internist en voorzitter van de reflectiegroep voor biomedische ethiek van het UZ Brussel

Be prep-ared De multinationale iPrEx­studie (N Engl

schermde seks een risico loopt op

stigma van deze ‘nieuwe’ ziekte). kan

j med 2010; 363: 2587) onderzocht of

hiv­infectie, een onredelijke financiële

van de geneeskunde gevraagd worden

antiretrovirale geneesmiddelen een

inspanning vraagt van de maatschappij

een behandeling beschikbaar te hou­

beschermend effect hebben bij men­

om dure geneesmiddelen te gebruiken

den voor een (dreigende) aandoening

sen die door seksueel contact risico op

om dat risico te verkleinen. Waarom

die mogelijk had kunnen vermeden

hiv­infectie zullen lopen. Dit is het con­

dan niet eenvoudigweg condooms

worden door een aanpassing van het

cept van ‘pre­exposure prophylaxis’ of

gebruiken, luidt de redenering, dat is

gedrag van de betrokkene?

PrEP. Het concept van ‘post­exposure prophylaxis’ of PEP is al langer gekend: de ‘preventieve’ antiretrovirale behan­ deling’ na accidentele blootstelling aan hiv door een naaldprik, of door een onbeschermde of onvolledig

Misschien zou het probleem van hiv-infectie ‘eenvoudigweg’ minder omvangrijk zijn als consistent condoomgebruik een wezenlijk element van het menselijk gedrag zou zijn.

beschermde seksuele handeling.

Dienst intensieve geneeskunde : volwassenen en pediatrie Als uw familielid of kennis wordt opgenomen op de dienst Intensieve Geneeskunde gebeurt dat vaak voor de onmiddellijke postoperatieve opvang na zware chirurgie, maar ook om ernstige ziekte of ongeval. De ziektetoestand van deze patiënten is zorgwek­ kend en hun leven kan bedreigd worden door aantasting van één of meerdere levens­ belangrijke functies. Deze patiënten vereisen dan ook deskundige opvang om de

acidose, hemodynamische instabiliteit met multiorgaanfalen,

vitale functies te ondersteunen of bij te sturen. Dit gebeurt

vochtoverbelasting en intoxicaties; milde therapeutische hy­

door middel van een aangepaste medische, verpleegkundige

pothermie voor cerebroprotectie; nutritionele ondersteuning

en paramedische organisatie, van continue monitoring en

gebaseerd op geïnformatiseerde bepaling van nutritionele

gerichte diagnostische en therapeutische interventies.

behoefte en aanvoer, evenals op indirecte caloriemetrie.

PEP verwierf ondertussen een wel­

veel goedkoper en niet eens poten­

Deze laatste vraag heeft te maken met

aanvaarde plaats in het geheel van

tieel schadelijk.

het herkennen en beoordelen van

therapeutische strategieën tegen hiv.

Het knelpunt in deze argumentatie ligt

‘schuld’ aan het individuele gezond­

De dienst Intensieve Geneeskunde van het UZ Brussel heeft

De intensivisten vormen een team met de assistent­spe­

Op het ogenblik waarop hiv misschien

vermoedelijk in de term ‘eenvoudig­

heidsprobleem. De beoefenaar van de

bijgevolg als grote uitdaging de kwaliteit en de capaciteit

cialisten in opleiding. Zij worden in de zorg van de kritisch

is binnengedrongen in het lichaam,

weg’. Inderdaad, misschien zou het pro­

geneeskunde, in de Hippocratische zin

van de opvang van kritisch zieke patiënten op hoog niveau te

zieke patiënt bijgestaan door gemotiveerde en ervaren

en de kans dus reëel is dat het virus

bleem van hiv­infectie ‘eenvoudigweg’

van het woord, is echter geen

handhaven. De dienst beschikt hiervoor over 5 eenheden van

verpleegkundigen die op hun beurt ondersteund worden

een permanente infectie tot stand zal

minder omvangrijk zijn als consistent

beoordelaar maar een helper. Vanuit

6 bedden: 4 eenheden voor volwassen patiënten en 1 een­

door logistieke assistenten. Organisatorisch wordt dit geheel

brengen, is het inderdaad niet aan­

condoomgebruik een wezenlijk ele­

dit gezichtspunt is PrEP terug te

heid voor kinderen. Elke eenheid heeft een eigen specificiteit,

ondersteund door deskundige medewerkers, zoals systeem­

vaardbaar om iemand een beschikbare

ment van het menselijk gedrag zou zijn.

brengen tot een essentiële medische

maar de patiënten worden multidisciplinair benaderd onder

verpleegkundigen, referentieverpleegkundigen en adminis­

behandeling te ontzeggen die het

Wat wel de voorwaarden zou vergen

akte, namelijk het aanreiken van een

de coördinatie van erkende en ervaren artsen­intensivisten. In

tratief personeel.

verschil kan maken tussen infectie of

van de perfect geïnformeerde mens die

middel om de gezondheid van het

de mate van het mogelijke gebeurt dit 24 uren op 24.

geen infectie, wat ook de wijze was

in zijn gedrag standvastig en berede­

individu te beschermen. In het meer

waarop het virus de barrière van huid

neerd rekening blijft houden met alle

en meer economisch gerichte klimaat

De intensivisten hebben als basisspecialisme interne genees­

besteed aan kinesitherapie en vroegtijdige revalidatie van

of slijmvlies doorbrak.

gekende risicofactoren. Dit beeld staat

van onze westerse geneeskunde zal

kunde, cardiologie, pneumologie, nefrologie, anesthesiolo­

patiënten. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van innoverende

evenwel ver van de realiteit, en niet

deze redenering het evenwel moeten

gie, chirurgie en pediatrie. Hun diagnostisch en therapeutisch

benaderingen met o.a. percussieventilatie, bedfiets voor pas­

alleen wanneer het om hiv gaat.

opnemen tegen argumenten van een

arsenaal is vooruitstrevend: bedside echografische evaluatie

sief en actief bewegen en pilates.

heel andere orde. men weze erop

van o.a. hartfunctie en cerebrale doorbloeding; circulatoire

Hygiëne en preventie van verspreiding van besmettelijke

voorbereid.

ondersteuning met intra­aortische ballonpomp en extracor­

ziekten is ook belangrijk. Isolatiemaatregelen, al dan niet

porele membraanoxygenatie; respiratoire ondersteuning

preventief, uitvoerig onderhoud door een gedreven equipe

met verschillende ventilatiemodaliteiten; continue dia­

onderhoudspersoneel en nauwe samenwerking met micro­

lysetechnieken voor bijv. therapieweerstandige metabole

biologen en hygiënisten zijn daarom aan de orde.

In het geval van PrEP lijkt de discussie voorlopig moeilijker. men grijpt hierbij immers sneller naar argumenten van

De kernvraag komt dan uit bij het the­

economische aard om de stelling te

ma van ‘self inflicted injury’ (een term

verdedigen dat wie omwille van de

die in het begin van de hiv­epidemie

eigen vrijwillige keuze door onbe­

geregeld opdook en bijdroeg aan het

22 MUZE DECEMBER 2011

Dr. Patrick Lacor

Op de dienst Intensieve Geneeskunde wordt veel aandacht

23

muze

muze

dienstfiche

dienstfiche

Intensieve zorgen Volwassenen

Intensieve zorgen Pediatrie

Op de dienst intensieve geneeskunde wordt veel aandacht besteed aan

kinderen worden van zeer nabij gevolgd, zodat kleine veranderingen

klinisch­wetenschappelijk onderzoek en onderwijs.

in hun toestand onmiddellijk opgemerkt worden.

Gezien de ernstige toestand van de patiënten en de drukke

Naast de belangrijke klinische en zorgopdracht hebben de

In de eenheid Intensieve Zorgen Pediatrie worden kinderen

patiënt op intensieve gebruik gemaakt van milde therapeu­

bedside activiteit worden de bezoekuren beperkt gehouden.

medewerkers van de dienst Intensieve Geneeskunde ook veel

van zeer nabij geobserveerd, zodat kleine veranderingen in

tische hypothermie, bijv. in geval van ’closed head injury’.

Dit neemt niet weg dat veel aandacht en tijd besteed wordt

aandacht voor klinisch­wetenschappelijk onderzoek en on­

hun toestand onmiddellijk opgemerkt worden. Het uitzicht

aan de opvang van de familie, slechtnieuwsgesprekken,

derwijs, evenals voor bedside opleiding van student­artsen,

van deze eenheid is kindvriendelijk, maar wordt bepaald

Het aantal opnames op de eenheid Intensieve Pediatrie is in

psychologische en sociale ondersteuning, overleg over beslis­

assistent­specialisten in opleiding, student­verpleegkundi­

door technologische apparatuur voor intensieve bewaking

stijgende lijn o.m. dankzij externe transfers van ernstig zieke

singen rond het levenseinde en orgaandonatie. In de regel

gen, e.a.

en continue evaluatie van het kind, voor ondersteuning van

kinderen, gerealiseerd door deskundige verpleegkundigen

worden alle leden van het verzorgend team, verwijzende

levensbedreigende functies met o.a. niet­invasieve en inva­

en artsen van de kritische wacht pediatrie.

artsen, religieuze en morele hulpverleners en interculturele

sieve ventilatie (bijv. neurally adjusted ventilatory assist) en

bemiddelaars hierbij betrokken.

circulatoire bijstand (extracorporele membraanoxygenatie).

Gezien de specifieke relatie tussen ouders, grootouders en

Net zoals bij volwassen patiënten wordt bij de pediatrische

kind, zijn de bezoekuren op de eenheid Intensieve Pediatrie

24 MUZE DECEMBER 2011

25

muze dienstfiche

uitgebreider dan op de eenheden Intensieve volwassenen.

Ook hier staan zaalartsen en verpleegkundigen steeds klaar

Om de noodzakelijke rust van het kind te waarborgen wordt

om familieleden op te vangen en vragen te beantwoorden.

het bezoek beperkt tot twee personen aan bed. fopspeen,

column

Jean Paul van Bendegem is decaan van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte

knuffeldier of pop waaraan het kind sterk gehecht is, kun­

Prof. dr. Jean Paul Van Bendegem

nen uiteraard meegebracht worden. Hierdoor zal het kind zich minder vervreemd voelen.

van de Vrije Universiteit Brussel en gewoon hoogleraar. Hij is licentiaat wiskunde en doctor in de wijsbegeerte. Hij woont in Gent.

Dienst intensieve geneeskunde Bezoekuren Dagelijks tussen 13 uur en 14 uur en tussen 18 uur en 19 uur.

medewerkers Diensthoofd: prof. dr. L. Huyghens (intensivist–internist)

Team iz volwassenen

Hoofdverpleegkundige iz 14

mag ik openen met een stukje filosofiegeschiedenis?

Brussel, in de avondspits aan in Gent Sint­Pieters. Veel volk

Afdelingshoofd: prof. dr. H. Spapen (intensivist-internist)

mevr. jeanne Van Riel

De Duitse filosoof Gottfried Wilhelm Leibniz (1646­1716) is

uiteraard, op en af de trein, dringen, beetje duwen en je ge­

Afdelingshoofd: dr. m. Diltoer (anesthesist-intensivist)

Tel: 02 477 51 74

om verschillende redenen bekend. Wiskundigen zullen hem

raakt eindelijk aan de veel te smalle trap en daar staat een

kennen omdat hij samen met Isaac Newton de wegberei­

jonge knaap die de helft van de trap blokkeert. Hij merkt de

kliniekhoofd: dr. D. N. Nguyen (cardioloog-intensivist)

Van nomaden tot monaden

kliniekhoofd: dr. j. De Regt (pneumoloog-intensivist)

Hoofdverpleegkundige iz 15

der is geweest voor de ontwikkeling van de differentiaal­

mensenmassa die langs hem schuift simpelweg niet op, hij

kliniekhoofd: dr. j. Troubleyn (anesthesist-intensivist)

mevr. marleen Van Hemelrijck

en integraalanalyse, zeg maar afgeleiden en integralen,

hoort de beledigingen en grove opmerkingen van sommige

kliniekhoofd: dr. P.m. Honoré (internist-nefroloog-intensivist)

Tel: 02 477 51 75

theologen voor zijn werk rond het kwaad – waarom, als

passanten niet want hij heeft zich van de wereld afge­

God perfect is, heeft hij toch een wereld geschapen waarin

schermd. De oren zijn dichtgeplugd, de draadjes die uit de

kliniekhoofd: dr. V. Van Gorp (anesthesist-intensivist) Resident: dr. R. jacobs (internist-intensivist)

Hoofdverpleegkundige iz 16

zoveel kwaad voorkomt? – en filosofen voor zijn zoge­

zwarte dopjes weggroeien eindigen in een toestel, dat zijn

Consultent: dr. T. Rose (chirurg)

Dhr. miel Suys

naamde monadologie of de leer van de monaden. Wat

totale visuele aandacht vraagt, dus de ogen negeren de rest

Dr. E. Dewaele (chirurg en intensivist in opleiding)

Tel: 02 477 51 76

monaden precies zijn, is voer voor filosofen, maar zeker

van de wereld. Op het ogenblik dat ook ik probeerde voorbij

drie elementen zijn cruciaal. monaden zijn, ten eerste, een

hem te schuiven, dacht ik spontaan: “Tiens, een levensgrote

Team iz kinderen

vorm van elementaire bouwstenen die alles wat voorkomt,

monade!”. Weliswaar is hij geen elementaire bouwsteen,

functie dect-telefoon artsen

Afdelingshoofd: prof. dr. S. Idrissi

samenstellen. je kan denken aan atomen (in de oorspron­

maar wel bewust en volledig afgesloten van de hele rest

Overdag 02 476 30 94

kliniekhoofd: dr. V. Van Gorp

kelijke Griekse betekenis, zijnde ondeelbaar) of elementaire

van de wereld. Geen vensters te bespeuren.

's Nachts 02 476 30 95

(1/2 volwassenen en 1/2 kinderen )

deeltjes maar dat zou niet correct zijn. Het grote verschil, en

Er zijn ASO's pediatrie

dat is het tweede element, is dat monaden niet interageren

De titel van deze column, vraagt u? Los van de woordspe­

met elkaar, ze zijn van elkaar afgesloten of, zoals het zo

ling, is die ook inhoudelijk betekenisvol. Ooit zijn wij mensen

mooi wordt uitgedrukt, “monaden hebben geen vensters”.

gestart als nomaden, wanneer we ‘out of Africa’ de rest van

Dr. S. Lochy (cardioloog en intensivist in opleiding)

Datanurses mevr. Claire Van malderen

Hoofdverpleegkundige iz 12

en mevr. Lieve Opdenacker

Dhr. Dirk Danschutter

Tel: 02 477 51 17

Tel: 02 477 51 72

Hoofdverpleegkundige iz 13

Secretariaat

Dhr. mark Sevenois

mevr. Hilda De Backer, mevr. Ann Coppens,

Tel: 02 477 51 73

mevr. Nadia Van der Steen en mevr. Cindy Donné. Tel: 02 477 51 78

de wereld zijn beginnen te verkennen om een paar hon­

De oren zijn dichtgeplugd, de draadjes die uit de zwarte dopjes weggroeien, eindigen …

derdduizend jaar later voorlopig te eindigen met een monade. Of dit vooruitgang betekent of niet, daar wil ik mij hier liever niet over uitspreken.

Ten derde kunnen monaden ook een vorm van bewustzijn hebben en dragers van krachten zijn, waarover ik hier nu niet zal uitweiden. maar eerst iets helemaal anders. Vorige week kwam ik, als trouwe pendelaar tussen Gent en

26 MUZE DECEMBER 2011

27

interview

Een baanbrekend onderzoeker moet vele mensen kunnen zijn De media hebben in oktober van dit jaar veel aandacht besteed aan het emeritaat van prof. dr. Paul Devroey. Niet verwonderlijk, hij heeft immers samen met prof. André Van Steirteghem een aantal vindingen op zijn naam staan die op het domein van de fertiliteit echte doorbraken waren. En toch is dat succes niet louter toe te schrijven aan de wetenschappelijke vondsten op zich. Het wereldwijd succes is het gevolg van de combinatie van verschillende omstandigheden. We diepten die uit in een gesprek met prof. Devroey.

Er is natuurlijk de man Paul Devroey zelf: gepassioneerd

Er is in de loopbaan van Paul Devroey nog een ander ele­

door wetenschap, onderzoek en het schrijven van weten­

ment dat mee de kiem heeft gelegd van het succes. Nadat

schappelijke artikels. Aimabel, maar onderhuids koppig,

hij in 1971 aan de KU Leuven afstudeerde als arts, werd hij

een doorzetter en een durver. Niet op zoek naar conflicten,

aan de Vrije Universiteit Brussel in 1989 dokter in de filo­ sofie, gynaecologie, verloskunde en onvruchtbaarheid en

Ooit werd hij op de vingers getikt omdat hij als gynaecoloog ook mannen onderzocht. Prof. Paul Devroey: “We waren onderzoekers

ethische aspecten van zijn onderzoek zouden hem tijdens zijn ganse loopbaan goed van pas komen en hij zou verschil­

met maar één doel voor ogen: via

integendeel zelfs, maar er ook niet door gehinderd als de

lende initiatieven nemen op ethisch vlak zoals het oprichten

wetenschappelijke vindingen een oplossing

wetenschap erom vraagt. Niet altijd gemakkelijk voor wie

van een ad hoc ethisch comité binnen het CRG. Daarnaast

met hem werkt, maar wél steeds uitdagend en boeiend, en

is prof. Devroey altijd geïnteresseerd geweest in zowel de

resultaatgericht. “Ik denk nooit negatief”, zegt hij daar zelf

mannelijke als de vrouwelijke onvruchtbaarheid. Ooit werd

over, “want daar schiet je niets mee op. Zeer veel heeft te

hij op de vingers getikt omdat hij als gynaecoloog ook man­

maken met je gedrag. Sommige mensen reageren boos en

nen onderzocht. Van bij het begin ontwikkelde hij een heel

impulsief, maar dat soort gedrag is incompatibel met het

brede kijk op fertiliteit en dat heeft natuurlijk ook een grote

idee dat je iets op wil bouwen.”

invloed gehad op zijn onderzoeksaanpak. Maar er is meer.

vinden voor een belangrijk en diepgaand probleem: de menselijke onvruchtbaarheid.”

28 MUZE DECEMBER 2011

eiceldonatie. Zijn studie filosofie en zijn interesse voor de

29

muze

muze

interview

interview

De Europese en wereldprimeurs van Centrum voor Reproductieve Geneeskunde van het UZ Brussel Transparantie

Onder leiding van het duo Van Steirteghem-Devroey

Toen hij in 1990 samen met prof. Van Steirteghem met ICSI

heeft het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde

een enorme doorbraak realiseerde, organiseerden ze samen

ettelijke Europese en wereldprimeurs achter zijn naam

overal ter wereld workshops waar ze de resultaten presen­

staan:

teerden en een netwerk uitbouwden dat ook vandaag nog

• de eerste zwangerschap na het terugplaatsen van

Paul Devroey: “Mijn bijna pathologische behoefte aan communicatie vertaalt zich bijvoorbeeld in mijn contact met de patiënt en in een heel open houding ten overstaan van de media.”

bevruchte eicellen in de eileider (1986);

actief is. Ze wilden heel transparant zijn, ze hadden immers

• de eerste zwangerschap na het terugplaatsen van

niets te verbergen, ze waren onderzoekers met maar één doel voor ogen: via wetenschappelijke vindingen een oplos­

een ingevroren, gedoneerd embryo bij een vrouw

sing vinden voor een belangrijk en diepgaand probleem:

met premature menopauze; • de eerste zwangerschap na de injectie van één sper­

de menselijke onvruchtbaarheid. Dat is meteen een andere

matozoön in de eicel, de zogenaamde ICSI-techniek

succesfactor. Wetenschap heeft altijd onder druk gestaan

(1992);

van de op dat ogenblik geldende maatschappelijke waarden

• de eerste zwangerschap na stimulatie met syntheti­

en normen. Galilei moest onder druk van de inquisitie zijn

sche hormonen;

ontdekkingen afzweren en nog in mei van dit jaar vernie­

• de eerste zwangerschap na het terugplaatsen van

tigden actievoerders van de Field Liberation Movement

ingevroren testiculair sperma (1996);

gedeeltelijk een proefveld met genetisch gemodificeerde

• de eerste stamcellijnen met genetisch abnormale

aardappelen van o.m. UGent. Het is dus van alle tijden.

embryo's (2006);

Daarenboven is vandaag sprake van groeiend zogenaamd

• de eerste zwangerschappen na gebruik van compati­

‘egalitarianism’1 waarbij er geen automatisch respect en

de patiënt en in een heel open houding ten overstaan van

Het feit dat er toen een legaal kader was – daar hebben we

de media. Jaren geleden heb ik van de Orde der Geneeshe­

voor gevochten – dat ons onderzoek mogelijk maakte, was

ren nog een blaam gekregen omdat ik met de media had

ook belangrijk. Vandaag is de wetgeving veel ingewikkelder

gepraat. Ik wilde echter onze wetenschap op een correcte

en er is op Europees vlak zelfs sprake van overregulering.

manier naar de media brengen.”

bele embryo's, de zogenaamde 'saviour babies'.

vertrouwen meer is in expertsystemen en experts, ook niet

“In het ziekenhuis was het ethisch framework aanwezig om na te denken over wetenschap.”

meer dan ooit moet ook de wetenschap zich verrechtvaar­

Nood aan een wettelijk kader en logistieke en financiële steun

digen tegenover de maatschappij. Paul Devroey heeft daar

De steun vanuit de het UZ Brussel – zowel logistiek als finan­

nooit moeite mee gehad omdat goed luisteren één van

cieel – was meteen een andere succesfactor. Prof. Devroey:

zijn karaktereigenschappen is. Zonder zijn communicatieve

“In het ziekenhuis was het ethisch framework aanwezig

vaardigheden zou hij nooit zijn onderzoek hebben kunnen

om na te denken over wetenschap zoals in het Verenigd

Die maakt het moeilijk om wetenschappelijk creatief te zijn.

‘verkopen’. Prof. Devroey: “De kerk was een grote tegen­

Koninkrijk waar een heel rationele invalshoek bestaat zonder

Maar ik heb mij altijd voorgehouden om gewoon verder te

stander, en nog. Maar die tegenstand is niet gedragen door­

een religie die bezwerend met het vingertje de lucht in gaat.

doen en dat lijkt mij ook de enig mogelijke houding”.

dat 15% van de wereldbevolking onvruchtbaar is; er bestaat

Vanuit de VUB-filosofie geloven we in vrij onderzoek en in

dus voor de vraag naar een oplossing een maatschappelijk

de autonomie van de mens”. Ook de steun door de overheid

draagvlak. Ook in het ziekenhuis was er een groep die grote

en van de farmaceutische industrie geeft prof. Devroey als

argwaan had, maar de directie heeft het onderzoek altijd

succesfactoren aan: “Ik heb altijd een perfecte samenwer­

in onderzoekers. “Vertrouwen moet je verdienen, elke dag”,

enorm gesteund vanuit de filosofie ‘to take care’; we moe­ ten patiënten helpen als we dat kunnen.” Hij noemt het zelf “een bijna pathologische behoefte aan communicatie.” Paul Devroey: “Dat vertaalt zich bijvoorbeeld in mijn contact met

30 MUZE DECEMBER 2011

Freidson, E. (1986). Professional Powers: A Study of the Institutionalization of Formal Knowledge. Chicago, The University of Chicago Press. 1.

king ondervonden met de farmaceutische industrie in de fases 1 (onderzoek uitgevoerd op gezonde vrijwilligers) en 2 (een geneesmiddel wordt uitgetest op kleine groepen van patiënten die er baat bij kunnen hebben) van het onderzoek.

31

muze

muze

interview

Op 1 mei 2011 had prof. dr. Herman Tournaye 226 peer reviewed publicaties op zijn naam staan, waarvan 44 als eerste auteur en 25 als laatste auteur.

Benoeming Herman Tournaye verzekert toonaangevende positie van het UZ Brussel in de fertiliteit

interview

Baanbreken doe je niet alleen Een andere succesfactor die Paul Devroey onderstreept, is het grote belang van zijn medewerkers. Natuurlijk was

Het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde van het

zijn nauwe band met prof. André Van Steirteghem funda­

UZ Brussel heeft sinds 1 november 2011 een nieuw

menteel – het zijn vrienden geworden – en zij stonden en

diensthoofd: prof. dr. Herman Tournaye. Prof. Tournaye

staan nog in de schijnwerpers, “maar de performantie van

heeft de afgelopen 20 jaar een indrukwekkend CV

de medewerkers is uiteraard essentieel. Ik heb altijd mijn

opgebouwd, in het bijzonder in onderzoek naar man­

medewerkers allemaal op hetzelfde niveau gezet.

nelijke vruchtbaarheidsproblemen. Met zijn benoeming

Een secretaresse, laborant, arts of verpleegkundige hebben

verzekert het CRG zijn toonaangevende klinische,

andere functies, maar ze zijn allemaal even waardevol en

wetenschappelijke en labtechnische positie op het vlak

even bepalend voor het eindresultaat. Zo heb ik bijvoor­

van de fertiliteit.

beeld binnen het centrum voor reproductieve geneeskunde een aantal geneeskundige taken verschoven naar verpleeg­

Prof. Tournaye heeft het onderzoek naar alle wereldpri­

kundigen die we vervolgens counselors hebben genoemd.

meurs op vlak van fertiliteit die er de afgelopen 20 jaar

De arts is geen ‘superego’ en respect is een sleutelelement.”

geweest zijn in het UZ Brussel van dichtbij meegemaakt.

Ook het feit dat alle onderdelen van een dienst een geïnte­

In 1991 studeerde hij immers af als gynaecoloog aan de

greerd geheel moeten vormen, is belangrijk en

Vrije Universiteit Brussel en ging meteen aan de slag als

Paul Devroey noemt expliciet de goede samenwerking met

onderzoeker in het CRG. Behalve onvruchtbaarheid in

het laboratorium van het CRG.

het algemeen specialiseerde hij zich ook in de mannelijke

“De arts is geen ‘superego’ en respect is een sleutelelement.”

onvruchtbaarheid in het bijzonder. Onder zijn impuls is het CRG uitgegroeid tot een door de European Academy of Andrology erkend trainingscentrum. Op 1 mei 2011 had prof. dr. Herman Tournaye 226 peer reviewed publi­

Het mag duidelijk zijn dat er externe factoren zijn die

caties op zijn naam staan, waarvan 44 als eerste auteur

mee hebben bijgedragen tot het succes van de professo­

en 25 als laatste auteur. Hij behoort in zijn vakgebied dan

ren Devroey en Van Steirteghem en van het CRG van het

ook tot de wereldtop.

UZ Brussel in het algemeen. Maar het begint natuurlijk bij

Na 20 jaar zit er in het CRG een team specialisten dat

de mensen. Paul Devroey: “We hadden een onderzoeksom­

zich op alle subdomeinen in de fertiliteit toelegt. Het

geving die baanbrekend onderzoek ondersteunde en die

onderzoek van deze mensen is stuk voor stuk van zeer

werkte vanuit een ethisch zuivere visie op onderzoek. Ik had

hoog niveau. Herman Tournaye is vast van plan dit

ook heel rijk kunnen worden, onze vindingen werden niet

ook zo te houden. Prof. dr. Herman Tournaye over zijn

gepatenteerd. De oprichter van het ziekenhuis prof. Louis

aanstelling: “Ik ben uiteraard blij dat ik deze dienst mag

Tielemans wilde echter uit de commerciële sfeer blijven.”

leiden. Ik heb gezien hoe het CRG de afgelopen jaren gegroeid is en ik wil onze onderzoekers de kans blijven

“We hebben enorm geluk gehad”, zegt Paul Devroey.

geven om top te zijn in hun vak.”

Dat is best mogelijk, maar het feit dat Paul Devroey niet alleen arts, onderzoeker en gepassioneerd is, maar ook de

Herman Tournaye doceert al meer dan 10 jaar ontwikke­

kenmerken heeft van een communicator, lobbyist, advocaat

lingsbiologie, embryologie en reproductieve geneeskun­

en ethicus heeft dat geluk duidelijk een handje geholpen.

de aan de faculteit geneeskunde van de VUB. Daarnaast

Met aantoonbaar positieve resultaten voor de samenleving.

is hij actief in vermaarde Belgische en Europese organi­

Wie als onderzoeker baanbrekend wil zijn, moet vele

saties die onderzoek delen over fertiliteit.

mensen kunnen zijn. Edgard Eeckman

32 MUZE DECEMBER 2011

33

muze

actueel

actueel

Vlaamse patiënten bezorgd om verzorging in eigen taal

Prof. Dirk Devroey: "De wettelijke afdwingbaarheid van de verzorging in de eigen taal is een gekend probleem."

De Vrije Universiteit Brussel voerde een grootschalig internetonderzoek met betrekking tot patiëntenrechten. Uit de resultaten blijkt dat de bevolking zich vooral zorgen maakt over de betaalbaarheid van de gezondheidszorg. De deelnemers uit Brussel en de Rand maken zich vooral zorgen om het recht op verzorging in eigen taal.

België is net een land waar de kwaliteit van de gezondheidszorg altijd hoog ingeschat werd. Bezorgd om verzorging in eigen taal én om betaalbare gezondheidszorg

Niet alleen in ziekenhuizen maar ook in rusthuizen

Uit de resultaten blijkt dat de deelnemers veel belang

“De verzorging in de eigen taal blijkt dan weer hoofdzakelijk

hechten aan het recht op kwaliteitsvolle en betaalbare

een probleem te zijn van de Nederlandstaligen in Brussel en

gezondheidszorg, het recht op palliatieve zorg, een waardig

in de Vlaamse rand. De wettelijke afdwingbaarheid van de

levenseinde en euthanasie. Men voelt zich het minst door

verzorging in de eigen taal is echter een gekend probleem.

de wet beschermd voor het recht op verzorging in eigen

Dit probleem uit zich niet alleen in de ziekenhuizen en de

Online vragenlijst

taal, betaalbare gezondheidszorg, en het recht op een

spoedgevallendiensten maar ook in de rusthuizen in Brussel

De vakgroep Huisartsgeneeskunde van de Vrije Universiteit

waardig levenseinde en euthanasie. Vrouwen voelen zich

en de Rand werken alsmaar meer verzorgenden en ver­

Brussel voerde in het voorjaar van 2010 het internetonder­

over het algemeen minder goed beschermd door de wet

pleegkundigen die geen Nederlands spreken”,

zoek om na te gaan in welke mate mensen belang hechten

dan mannen. De meeste problemen worden opgemerkt in

besluit Devroey.

aan een twintigtal concrete patiëntenrechten, hoe goed ze

verband met het recht op betaalbare gezondheidszorg en

De resultaten van het onderzoek kunnen geraadpleegd

zich beschermd voelen door de bestaande wetten en hoe

het recht op verzorging in eigen taal, voornamelijk bij de

worden via de website www.patientenrecht.be.

vaak ze in het verleden al problemen ondervonden met

Nederlandstaligen in Brussel en de Rand. Meer informatie

bepaalde rechten. making via patiëntenverenigingen, een Facebook groep,

Financieel best toegankelijke zorgsysteem ter wereld

zelfhulpgroepen en de pers. Er werd een e-link naar de

Volgens de onderzoekers zijn deze vaststellingen eerder

enquête op Gezondheid.be en op de website van de mutua­

verrassend. “België is net een land waar de kwaliteit van de

Prof. dr. Dirk Devroey

liteiten geplaatst.

gezondheidszorg altijd hoog ingeschat werd. Daarenboven

Voorzitter Vakgroep

De website werd 1890 keer bezocht en 719 personen zijn

beschikt België over een van de financieel best toeganke­

Huisartsgeneeskunde VUB

gestart met het invullen van de vragenlijst. Enkel de 312

lijke zorgsystemen van de hele wereld. Tenslotte is België

volledig ingevulde vragenlijsten werden weerhouden voor

een van de enige landen waar euthanasie wettelijk geregeld

de analyses. Het merendeel van de respondenten was

is”, zegt prof. Dirk Devroey.

Foto Persagentschap Belga

De rekrutering voor het onderzoek gebeurde door bekend­

Prof. dr. Dirk Devroey, [email protected]

Nederlandstalig (88 %), slechts 12 % Franstalig.

34 MUZE DECEMBER 2011

35

muze

achter de schermen

achter de schermen

Via de personeelsbadge weet de automaat welke maat en welk type

Per persoon zijn 4 tot 5 uniformen voorzien.

uniform de medewerker nodig heeft.

De linnenkamer : een proper pak op elk moment van de dag De linnenkamer maakt deel uit van de facilitaire dienst in het UZ Brussel. Zij staan in voor het beheer van de kledingautomaten en de verdeling van meer dan 10 000 kledingstukken. Daarnaast verzorgen ze de bevoorrading van alle ziekenhuisdiensten met linnen. Dit is goed voor ongeveer 800 ton. Dit is een proces waar meer komt bij kijken dan je op het eerste gezicht zou denken.

Chip in de kledij

vuile kledij stuk per stuk wordt ingebracht in de automaat.

altijd een uniform kan afhalen in de gewenste maat en

treden problemen op, maar dat is niet meer of minder dan

In het ziekenhuis staan twee automaten die werkkledij

De machine kan slechts 1 chip per keer lezen. Wanneer

kleur. De automaat voor verpleegkundigen bevat maximaal

met een computer of een printer”, zegt Marina Verhasselt.

verdelen aan medewerkers. De medewerkers kunnen hun

2 stukken in 1 keer in de automaat worden gedeponeerd,

3.250 kledingstukken, bij de andere kledingautomaten zijn

Er doen zich ook problemen voor doordat medewerkers

uniformen afhalen in één van de twee automaten. De ene

zal de machine dus slechts 1 chip lezen en zo verliest deze

dat er 2.700. Elke werknemer kan zo op elk moment van de

allerlei voorwerpen in de zakken van de werkpakken laten

automaat bevat enkel verpleeguniformen, terwijl de andere

persoon zijn krediet. Als iemand verschillende keren

dag een uniform afhalen.

zitten. Vooral stiften en balpennen veroorzaken problemen.

automaat de uniformen bevat voor laboranten, dokters, die­

2 kledingstukken tegelijk deponeert, zal hij geen nieuwe

De medewerkers van de linnendienst zijn ook verantwoor­

Ze geven vlekken die niet meer uit de kledij kunnen

tisten, koks, technische dienst, logistieke medewerkers, enz.

meer kunnen afhalen.” De chip is verder ook belangrijk

delijk voor de stockopname op de verpleegeenheden en ze

gewassen worden. Onlangs deed zich bijvoorbeeld een

Marina Verhasselt, verantwoordelijke voor de linnendienst

voor uniformen die gepersonaliseerd zijn. Zo hebben onder

helpen bij het wassen van bijvoorbeeld gordijntjes, stoffen

prikongeval voor nadat twee spuiten in een borstzakje

legt uit: “Via de personeelsbadge weet de automaat welke

andere de medewerkers van de technische dienst en de

van kamerschermen, kledij van kindjes op de dienst neona­

waren achtergebleven. Gelukkig loopt het niet altijd zo

maat en welk type uniform de medewerker nodig heeft.

koks gepersonaliseerde uniformen. Per persoon zijn 4 tot 5

tologie en knuffels van kindjes. Het gaat vooral om stukken

een vaart.

Daarnaast zit in elk kledingstuk een chip waarop de maat

uniformen voorzien.

die snel weer gebruikt moeten worden. Als een externe

Er blijven veel andere zaken achter in de zakken van de

firma ze zou meenemen, zijn ze immers vaak zes dagen

kledij zoals usb-sticks, oorbellen, brillen, sleutels en

buitenshuis.

bankkaarten. Gevonden voorwerpen worden verzameld bij

geregistreerd staat. Deze chip legt ook vast wanneer het pak werd afgehaald en teruggebracht.” Elke medewerker

Zelf wassen

kan maximum 4 uniformen per dag afhalen. Als de mede­

Zes keer per week haalt een externe firma de vuile was op

werker de kledij terugbrengt, leest de automaat de chip en

en dan worden ook de gewassen uniformen teruggebracht.

Verloren spullen

zo wordt het krediet van de medewerker opnieuw ver­

De medewerkers van de linnenkamer vullen dagelijks de

Zoals met elk geautomatiseerd systeem verloopt ook bij de

hoogd. Marina Verhasselt: “Het is daarom belangrijk dat de

machines aan met propere kledingstukken zodat iedereen

kledingautomaten niet altijd alles zoals gepland. “Af en toe

36 MUZE DECEMBER 2011

de verantwoordelijke van de linnenkamer waar de eigenaars hun verloren spullen kunnen ophalen. Dorothy Philips

37

klinisch en academisch

nieuws

nieuwe diensthoofden

Veronique Goeman

Afgelopen jaar is een aantal nieuwe diensthoofden aangesteld in het UZ Brussel : • • • • • •

diensthoofd plastische heelkunde: prof. dr. moustapha Hamdi diensthoofd fysiotherapie: prof. dr. marc Soens diensthoofd orthopedie: prof. dr. Thierry Scheerlinck diensthoofd centrum voor reproductieve geneeskunde: prof. dr. Herman Tournaye diensthoofd urologie: prof. dr. Dirk michielsen (vanaf 1 januari 2012) diensthoofd anatomo­pathologie: prof. dr. Anne Hoorens

Alle betrokkenen, materniteiten, kind

Op dit ogenblik wordt er in de Vlaam­

en Gezin, huisartsen en vroedvrou­

se Gemeenschap gescreend voor de

wen worden in de loop van de maand

volgende 11 aandoeningen:

december gecontacteerd opdat de

•

fenylketonurie en hyperfenylalaninemie,

overgang naar de nieuwe organisatie

•

congenitale hypothyreoïdie,

vlot zou verlopen.

•

congenitale bijnierschorshyperplasie,

•

biotinidase deficiëntie,

•

medium­chain acyl­CoA dehydrogenase

Het Centrum is gelegen in het UZ Brussel

deficiëntie,

en staat onder leiding van prof. dr. Linda De meirleir. Het centrum heeft

•

twee operationele niveaus: een orga­

Centrum Brussel gekozen voor het opsporen van aangeboren aandoeningen via de hielprik

multiple acyl­CoA dehydrogenase deficiëntie,

nisatorisch en een wetenschappelijk

•

isovaleriaanacidemie,

niveau. Het screeningslaboratorium

•

propionacidemie,

staat onder leiding van prof. dr. Phi­

•

methylmalonacidemie,

lippe Goyens en de wetenschappelijke

•

maple syrup urine disease,

coördinator is dr. maarten fauvart,

•

glutaaracidurie type 1.

doctor in de wetenschappen en

Dr. maarten fauvart, prof. dr. Linda De meirleir en prof. dr. Philippe Goyens

coördinator van alle laboratoriumacti­

Voor al deze aandoeningen is vroeg­

viteiten. Het screeningslaboratorium

tijdige diagnose van groot belang om

is gelegen op de campus Brugmann

een behandeling te kunnen instellen,

en heeft een jarenlange ervaring in de

hetzij met dieet of substitutie of om

opsporing van aangeboren metabole

bepaalde maatregelen vanaf de eerste

aandoeningen.

levensweken te kunnen invoeren.

martien Wouters

De technische coördinatie tussen

De Vlaamse regering heeft op initiatief van de minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, beslist om het opsporen van aangeboren aandoeningen bij pasgeborenen op een bloedstaal te rationaliseren en te concentreren in twee centra. Na een oproep van minister Vandeurzen op 24 december 2010 voor het sluiten van een beheersovereenkomst werden uit de ingediende kandidaturen twee centra gekozen waaronder het ‘Vlaams Centrum Brussel voor Opsporing van Metabole Aandoeningen’, verbonden aan het UZ Brussel. Dit centrum is een nieuwe activiteit die de groeiende rol van het UZ Brussel in de Vlaamse gezondheidszorg onderstreept.

38 MUZE DECEMBER 2011

Dit betekent concreet dat vanaf

het screeningslaboratorium en het

ADRES:

1 januari 2012 alle Vlaamse kinderen

centrum wordt verzekerd door een

Vlaams Centrum Brussel voor Opsporen van

uitsluitend worden gescreend in één

laborante. mevr. Véronique Goeman,

Aangeboren metabole Aandoeningen (VCBmA)

van deze twee centra. Het werkingsge­

secretaresse, zal de administratie ver­

bied van het Centrum Brussel omvat

zekeren samen met verpleegkundige,

UZ Brussel kinderziekenhuis

de zorgregio’s Roeselare, Brugge,

mevr. martien Wouters; deze twee

Laarbeeklaan 101, 1090 Brussel

Oostende en kortrijk in West­Vlaande­

personen beheren samen de com­

ren, heel Vlaams­Brabant, Sint­Niklaas

municatie met en de informatie aan

www.uzbrussel.be/neonatalescreening

in Oost­Vlaanderen en Hasselt in

de verwijzende zorgverleners, zowel

E­mail: [email protected]

Limburg, of ongeveer 30 000 van de

gedurende de pre­ als de postanalyti­

Tel: 02 4774782

ca. 68 000 pasgeborenen per jaar.

sche fase.

39

muze klinisch en academisch

UZ Brussel overweegt ook overdag consultaties in polikliniek Dilbeek

nieuws

De polikliniek van het UZ Brussel in

UZ Brussel wil thuiszorg voor neonatale baby’s aanbieden

Dilbeek bestaat drie jaar. Elk jaar ontvangt de polikliniek Dilbeek gemid­ deld 50 % meer patiënten. Om al deze patiënten te kunnen helpen, wordt overwogen om de openingsuren uit te breiden naar overdag. momenteel is de polikliniek namelijk enkel ’s avonds geopend. marianne Peelman: “Ouders wordt aangeleerd om het tekort aan voeding via sondevoeding zelf bij te geven.”

Op de receptie n.a.v. 3 jaar polikliniek Dilbeek had ook burgemeester van Dilbeek Stefaan Platteau (rechts op de foto) belangstelling én waardering voor de polikliniek Dilbeek. Naast hem marc De meulemeester, schepen van ruimtelijke ordening en stedenbouw van Dilbeek en dr. kristel De Vogelaere, medisch manager van de polikliniek.

Patiënten kunnen in de polikliniek

De positieve reacties van patiënten en

de huisarts in het UZ Brussel in jette

onder andere terecht voor specialisa­

huisartsen bevestigen dat de polikli­

terecht. De opvolging wordt steeds

ties zoals kinderurologie, buikwand­

niek Dilbeek voldoet aan de behoefte

verzekerd door de huisarts.

Eén op tien pasgeborenen is prema­

regelmatig op huisbezoek en minimaal

den. Ouders wordt aangeleerd om het

heelkunde, psychiatrie en obesitas.

naar laagdrempelige en gedifferenti­

tuur en moet langer in het ziekenhuis

eenmaal per week wordt de baby door

tekort aan voeding via sondevoeding

De meest geboekte consultaties zijn

eerde zorg die is ingebed in de leef­

blijven. Na een langdurige hospitalisa­

de neonatoloog onderzocht.

zelf bij te geven”.

plastische heelkunde, orthopedie en

omgeving van de mensen zelf. Als een

tie verloopt het naar huis gaan van een

marianne Peelman, hoofdverpleeg­

Niet elk kind en niet alle ouders komen

vaatheelkunde. Vandaag wordt ook

complexere behandeling – zoals een

prematuur kind vlotter als ouders hun

kundige neonatologie: “Hoewel we

in aanmerking om vroeger naar huis te

nagedacht over het toevoegen van

technische akte of een ingreep – nodig

kind goed kennen. Daarom moet de

proberen de rust zoveel mogelijk te

gaan. Zo moet het gezin binnen een

andere specialisaties.

is, kan de patiënt in samenspraak met

band tussen ouder en kind van in het

bewaren op neonatologie, is het thuis

straal van 30 km rond het ziekenhuis

begin bevorderd worden. Om hieraan

nog altijd rustiger. We zijn er van over­

wonen. Bovendien krijgen de ouders

tegemoet te komen, loopt er op de

tuigd dat kinderen zo snel mogelijk

ook een korte opleiding vooraleer ze hun kindje vroeger mee naar huis

afdeling neonatologie al enige tijd een project waarbij ouders hun prematuur geboren kindje vroeger kunnen mee­ nemen naar huis. Tot vorig jaar ging dit

Kinderen horen zo snel mogelijk thuis

om gemiddeld 4 kindjes per jaar. Nu is

nemen. De dienst neonatologie liet zich al eerder opmerken met het project ‘I see you’ waarbij ouders via een

Vlaamse liga Tegen kanker financiert VuB-onderzoeksproject naar het bewaren van teelbalweefsel om vruchtbaarheid na kinderkanker te vrijwaren

er extra personeel aangeworven om

thuis horen. Hier op de afdeling kun­

webcam hun kind thuis constant in

nog meer ouders hun kindje vroeger

nen mama's niet continue aanwezig

hun ziekenhuisbedje kunnen volgen.

naar huis te laten meenemen. Daar­

zijn. Doorgaans verlaat de mama na 4

In de toekomst zou de dienst nog een

door kunnen nu gemiddeld 30 neona­

dagen de materniteit en moeten de

stap verder willen gaan en baby’s met

De Vlaamse Liga tegen kanker

Dankzij betere chemotherapie en

meer blijkt ook dat minder zware be­

tale baby’s per jaar vroeger naar huis.

ouders hun pasgeborene volledig aan

meer medische zorg vroeger naar huis

financiert een onderzoeksproject

bestraling is de kans op genezing en

handelingen van kinderen met kanker

Dankzij dit project kunnen ze gemid­

ons toevertrouwen. De meeste ouders

laten gaan. Dit is dan een evolutie naar

van de VUB dat onderzoek doet naar

overleving van kinderkanker fel geste­

een negatieve invloed kunnen hebben

deld 2 weken vroeger het ziekenhuis

komen dagelijks op bezoek. Als de

een neo@home, uiteraard nog altijd

het bewaren van teelbalweefsel om

gen. Niet alleen de kinderen die zware

op de latere vruchtbaarheid.

verlaten. Dit vraagt uiteraard een in­

mama borstvoeding geeft, kan ze vaak

onder het toeziende oog van een

vruchtbaarheid na kinderkanker te vrij­

behandelingen nodig hebben zoals

tensieve begeleiding zowel vanuit het

maar eenmaal per dag haar kindje aan

neonatoloog en een gespecialiseerde

waren van dr. Ellen Goossens en prof.

chemotherapie en beenmergtrans­

Aangezien de productie van zaadcel­

ziekenhuis als van de ouders zelf. Een

de borst leggen. Thuis kan de baby bij

verpleegkundige.

dr. Herman Tournaye (departement

plantatie riskeren onvruchtbaar te zijn

len pas opstart tijdens de puberteit,

verpleegkundige van de dienst gaat

elk voedingsmoment aangelegd wor­

Embryologie en menselijke Genetica).

voor de rest van hun leven. meer en

kunnen jonge kankerpatiënten geen

40 MUZE DECEMBER 2011

41

muze klinisch en academisch

nieuws mEER infoRmATiE Prof. Thierry VandenDriessche [email protected]

zaadstaal inbanken vóór de start van

transplantatie op het moment dat

weefselbank werd opgericht in het

van ‘immuun stealth’ nanodeeltjes die

systeem na gentherapie. Als dat lukt,

de behandeling, zoals bij volwassen

de patiënt genezen is, is een nieuwe

UZ Brussel. De gebruikte invriesme­

het fVIII­gen bevatten. Deze ‘immuun

kan deze aanpak uiteindelijk leiden tot

Prof. marinee chuah

mannen routinematig wordt gedaan.

strategie om de vruchtbaarheid van

thode is echter nog niet optimaal. Veel

stealth’ nanodeeltjes zijn specifiek

een nieuwe strategie en genezing van

[email protected]

De voorlopercellen voor de spermato­

jonge mannelijke kankerpatiënten te

SSC overleven het invriesproces niet of

ontworpen om de genetisch gemodifi­

hemofilie A en de ontwikkeling van

http://bayer­hemophilia­awards.com;

genese, de spermatogoniale stamcel­

behouden.

verliezen hun functie. Dit onderzoeks­

ceerde cellen die fVIII produceren on­

‘inhibitoren’ bij hemofilie A patiënten

http://www.bayerhealthcare.com

project richt zich op het verbeteren van

zichtbaar te maken voor het immuun­

vermijden.

len (SSC), zijn echter wel al vanaf de geboorte aanwezig. Het invriezen van

Sinds een paar jaar is de interesse in

de invriesmethodes zodat de SSC na

die SSC of van het weefsel waarin deze

vruchtbaarheidsbehoud sterk toe­

het invriezen hun functie behouden.

cellen zich bevinden, gevolgd door

genomen, met als gevolg dat er een

Dr. Erwin Dhondt, internist­urgentiearts

Bayer HealthCare schenkt 140.000

kunnen patiënten nog steeds ernstige

euro aan het VUB­onderzoek naar

bloedingen vertonen. Bovendien wordt

hemofilie voor het ontwikkelen van

het fVIII eiwit als ‘vreemd’ herkend

een efficiëntere en veiligere genthe­

door het immuunsysteem van een aan­

rapie, onder leiding van prof. Thierry

tal patiënten. Daardoor ontstaan antili­

VandenDriessche, onderzoeker aan de

chamen, zogenaamde ‘inhibitoren’, die

VUB. Het bedrijf doet dit in het kader

fVIII inactiveren. Patiënten met deze

van het Bayer Hemophilia Awards

antilichamen of remmers hebben een

Program (BHAP).

verhoogd risico op mogelijke levensbe­ dreigende bloedingen en bloedingen die niet controleerbaar zijn.

140 000 Euro voor Belgisch baanbrekend onderzoek: Bayer Hemophilia Awards Program steunt VuB-onderzoek naar hemofilie

Prof. Thierry VandenDriessche en prof. Marinee Chuah

42 MUZE DECEMBER 2011

en afdelingshoofd in de dienst Urgentiegeneeskunde van het UZ Brussel

Dr. Erwin Dhondt wint US Clinical Pathological Case Competition Dr. Erwin Dhondt, internist­urgentiearts

Op basis van een anamnese, een fysiek

oorsprong met een acute isoniazide­

en afdelingshoofd in de dienst Urgen­

onderzoek, enkele labresultaten, een

intoxicatie bij het beëindigen van de

tiegeneeskunde (Spoedgevallendienst)

elektrocardiogram en een beeldvor­

Ramadan, wanneer menig moslim te

van het UZ Brussel heef de US Clinical

mingonderzoek moeten de kandida­

goeder trouw maar verkeerdelijk in

Pathological Case Competition gewon­

ten hun kunnen en kunst tonen in de

één inname probeert te compenseren

nen tijdens het Sixth mediterranean

medische differentiële diagnostiek

voor een – bij het starten van de vas­

Congress on Emergency medicine

en de medische besluitvorming en

tenperiode – afgebroken chronische

Hemofilie is een aangeboren ziekte

Er is dan ook nood aan nieuwe thera­

georganiseerd van 12 tot 14 september

eindigen met een voorkeursdiagnose

behandeling...; hier een preventieve

waarbij het stollingsvermogen van het

pieën voor hemofilie die een duurza­

2011 in kos (Griekenland).

en een beslissend complementair

chemoprofylaxie met isoniazide voor

bloed is verminderd door een tekort

me productie van fVIII mogelijk maken

Deze ‘hoogmis van de urgentiegenees­

onderzoek.

een latente tuberculose.

aan één van de stollingseiwitten die

en die het risico op het ontwikkelen

kunde’ is een joint venture tussen de

normaal aanwezig zijn, namelijk factor

van fVIII remmers minimaliseren. Dit

American Academy of Emergency medi­

Een internationale jury beoordeelt de

VIII (hemofilie A of “klassieke hemofi­

kan worden bereikt door het invoeren

cine (AAEm) en de European Society for

15 contestants komende van overal

lie”) of factor Ix (hemofilie B of ‘ziekte

van een functionele kopie van het fac­

Emergency medicine (EuSEm).

ter wereld, op hun ‘decision making

van Christmas’). De huidige behan­

tor VIII­gen in de cellen van de patiënt

De Clinical Pathological Case Competi­

process’, de kwaliteit van de differenti­

deling van patiënten die lijden aan

door gentherapie. met dit onderzoek

tion is een wedstrijd die erin bestaat aan

ele diagnostiek, de uiteindelijke oplos­

hemofilie A gebeurt met een intrave­

wil prof. Thierry VandenDriessche sa­

de hand van een mondelinge presenta­

sing, de didactiek van de presentatie

neuze injectie van gezuiverd fVIII eiwit.

men met collega prof. marinee Chuah

tie van maximum 20 minuten een klini­

en het tijdsframe.

Hoewel dit de levenskwaliteit aanzien­

dan ook een efficiëntere en veiligere

sche casus – uit het spoedgevallen­leven

De patiënt in de case van dr. Dhondt

lijk verbetert, is er geen genezing en

gentherapie ontwikkelen met behulp

gegrepen – kritisch te commentariëren.

was een 17­jarig meisje van Afghaanse

43

muze klinisch en academisch

nieuws

Accrediteringsavonden voor huisartsen Dilbeek en omgeving in 2012 • 5 jAnuARi: Nele Van De Winkel

• 4 okToBER: Paul Wylock (Plas­

De British medical Association kent de prestigieuze 2011 medical Book Award toe aan de publicatie ‘medical thorascopy/pleuroscopy: manual and atlas’

In de categorie 'geneeskunde' werd het boek 'medical thorascopy/pleu­ roscopy: manual and atlas' als beste nieuwe publicatie in 2011 bekroond door de British medical Association. Leuk om weten is dat mede­auteur van dit naslagwerk prof. dr. marc Noppen is, gedelegeerd bestuur­ der van het UZ Brussel. De andere co­auteurs zijn R. Loddenkemper uit Berlijn, P. N mathur uit minneapolis

Voor meer info

(USA), en P. Lee uit Singapore. Een

• Dr. Wilfried Staessens, voorzitter

mooi voorbeeld van internationale

(Abdominale heelkunde): Behande­

tische heelkunde): Plastische

ling van liesbreuken: een stand van

Chirurgie in de 21 ste eeuw, van

huisartsenkring pajottenland,

zaken

Node of in de mode?

[email protected]

samenwerking!

• Dr. kristel De Vogelaere, • 2 fEBRuARi: Erik Debing (Vaat­

• 8 noVEmBER: Dirk michielsen

heelkunde): Behandeling van

(Urologie): Sex, drugs and

thoracale en abdominale aortapa­

rock 'n roll

thologie: een stand van zaken

• 6 DEcEmBER: kristel De Vogelae­ re (Abdominale heelkunde):

• 1 mAART: Rik Reynaert (Gas­ troenterolgie): Iedereen een

Wat als medische behandeling

medisch manager poli Dilbeek, [email protected]

10de lentesymposium Ethiek & Economie op 24 maart

niet helpt bij morbiede obesitas?

colonoscopie vanaf 50 jaar?

Op zaterdag 24 maart vindt het 10de

Voor niet (tand)artsen en leden is de

Organisatorische, ethische en

Lentesymposium Ethiek & Economie

inkom gratis, (tand)artsen betalen € 40

Telkens om 20.15 uur in de verga­

plaats. Dit vindt plaats in het audi­

inkom (€ 50 na 17/3). Dit symposium is

derzaal van het LmO op de

torium Piet Brouwer in de faculteit

geaccrediteerd in rubriek 6 (3 CP) voor

Gossetlaan in Groot­Bijgaarden

Geneeskunde en farmacie van de VUB.

artsen en in rubriek 2 voor tandartsen.

cologie): Doelgerichte behande­

door specialisten van de polikliniek

Tijdens dit symposium zal Eric mortier

Inlichten en inschrijvingen via

ling in borstkanker

Dilbeek van het UZ Brussel.

spreken over ‘Pragmatiek in de ethiek’.

www.movub.com

economische aspecten. • 5 APRil: Christel fonteyne (On­

Verder nemen Dirk Verhofstadt en • 3 mEi: Linda De Raeve (kinderder­

Paul Cliteur het woord. Zij zullen het

matologie): Atopische dermatitis

hebben over ‘Een zoektocht naar har­

bij het kind: what's new?

monie’. Daarna zal Guy Verhulst zich richten tot de aanwezigen (‘Dr. Bloo­

• 7 juni: johan Braekman (Urolo­

per of murphy’s spreekuur’). Ten slotte

gie): 10 urologische pijnpunten

geeft johan Braeckman een antwoord op de vraag ‘Waarom (bijna) iedereen

• 6 SEPTEmBER: Veerle De Boe

het monster van Loch Ness ziet?’ Het

(kinderurologie): Urologische

beloofd weer een bijzonder boeiend

chirurgie bij kinderen

mOVUB­symposium te worden.

44 MUZE DECEMBER 2011

45

muze klinisch en academisch

In het septembernummer van mUZe werd via een vragenlijst gepeild naar uw mening. De hoofdvraag van het onderzoek luidde: ‘Hoe evalueren huisartsen mUZe?’. In de enquête kwamen leesattitude, relevantie, rubrieken, schrijfstijl en vormgeving aan bod. Daarnaast boden we ook de mogelijkheid om tips te geven aan de redactie van mUZe. In totaal hebben 155 respondenten de enquête ingevuld. Deze respondenten zijn niet representatief, maar de resultaten zijn wel indicatief.

nieuws

Lezersonderzoek mUZe :

de resultaten zwakte van het blad aangezien hij zelf

Meer specialiteiten behandelen

geen band heeft met het ziekenhuis.

Ten slotte gaven de respondenten ook

Verder vonden de respondenten

tips om mUZe nog aantrekkelijker te

vooral de up-to-date informatie en de

maken. Zo stelde een lezer voor om de

variatie aan thema’s een sterk punt.

jongere generatie wat meer aan bod te

Wat betreft de relevantie kunnen we

laten komen. Een andere respondent

69 % leest enkel de artikels die hem

besluiten dat “niet elk artikel ieders

zou graag wat meer informatie lezen

aanspreken

aandacht kan wekken of bevredigen.

over de bachelors en masters. Verder

Geen enkele respondent gaf aan dat

Een gezonde mix is goed, maar niet

opperen lezers van verschillende

hij mUZe nooit of meestal niet leest.

hetzelfde voor iedereen.”

specialiteiten om meer onderwerpen aan bod te laten komen rond onder

De meerderheid van de respondenten, namelijk 69 %, leest enkel de artikels

“Overzichtelijk tijdschrift”

andere tandheelkunde, keel-neus-oor

die hem aanspreken. 26 % van de

82 % van de lezers is van mening dat

en psychiatrie. Daarnaast bevatten de

ontvangers leest meestal alles en de

“in overzichtelijke taal informatie

tips ook veel suggesties voor andere te

overige 5 % doorbladert het eens. Niet

wordt gegeven over nieuwe appara­

behandelen onderwerpen die we zeker

verwonderlijk melden talrijke respon­

ten, onderzoeken, …”. Daarenboven

in beraad zullen nemen.

denten (de helft) mUZe te lezen wan­

vindt 95 % van de lezers de vorm­

neer ze tijd hebben. De andere helft is

geving goed tot zeer goed. Deze

evenredig verdeeld over de categorie­

lezers vinden “het een overzichtelijk

ën ‘ik lees het onmiddellijk’ en ‘ik lees

tijdschrift om te lezen, duidelijke ru­

het 1 of 2 dagen na ontvangst’.

brieken, goed lettertype en een mooie vormgeving.” Daarnaast benadrukken

Up to date en variatie aan thema’s

de respondenten het belang van de

Na de analyse van deze cijfers rijst de

foto’s die stimuleren om de bijhoren­

vraag welke artikels de lezers interes­

de artikels te lezen.

sant vinden. 24 respondenten vinden mUZe een goed blad omdat 'de relatie

Gemiddeld 8 op 10

met het UZ Brussel wordt onderhou­

De respondenten gaven gemiddeld 8

den.' Één respondent vond net dit de

op 10. De respondenten appreciëren vooral de band met het UZ Brussel en de variatie aan thema’s. Een respon­

Hebt u zelf nog tips voor de redacteurs van mUZe of hebt u een voorstel voor een onderwerp? Stuur gerust een mail naar [email protected]

46 MUZE DECEMBER 2011

dent geeft aan: “Steeds weet mUZe mijn aandacht te boeien, er is altijd een artikel/foto/weetje aanwezig dat mij boeit.”

Wie krijgt een wijnkistje? Uit alle deelnemers trok een onschuldige hand 15 personen die rond de jaarwisseling een wijnkistje bezorgd zullen krijgen. Het zijn: 1 G. De Roy 2 H. Van Der Elst 3 M. Michaux 4 W. Kumps 5 T. Dusauchoit 6 G. van Moorter 7 L. Mertens 8 A. Vandekosieren 9 R. Verlinde 10 E. Van Dooren 11 D. Zeeuws 12 B. Craggs 13 J. Verschueren 14 J.-P. Broothaerts 15 Y. Van Elslander

OOK ALS JE ER NIET MEER BENT, KAN JE NOG MEER BETEKENEN DAN JE DENKT. Neem een goed doel op in je testament en vergroot de erfenis van wie je dierbaar is. [email protected] 0479 76 00 76

47

Colofon mUZe is het driemaandelijks medisch magazine van het UZ  Brussel. Redactionele coördinatie en eindredactie: Edgard Eeckman, Bart Hellinckx en Inge Staelens Redactieraad: Johan Braeckman, Toon De Backer, Wim Distelmans, Edgard Eeckman, Martine Huybrechts, Patrick Lacor, Marc Noppen, Denis Pierard, Jan Schots, Inge Staelens, Ria Vanschoenwinkel, Brigitte Velkeniers In dit nummer staan redactionele bijdragen van: Johan Braeckman, Dirk Devroey, Edgard Eeckman, Luc Huyghens, Patrick Lacor, Marc Noppen, Dorothy Philips, Christian Tielemans, Jean Paul Van Bendegem, Yvan Vandenplas De foto’s in dit nummer zijn van: J. De Brie, Edgard Eeckman, Persagentschap Belga, Iwein Roelens De vormgeving werd verzorgd door Megaluna. mUZe wordt gedrukt op de persen van Leleu Printing op milieuvriendelijk papier.

Wie dat wil, kan zich gratis abonneren. Het volstaat een mail te sturen naar [email protected] of te telefoneren naar de dienst communicatie van het UZ Brussel op 02 477 80 82. mUZe is een realisatie van de dienst Communicatie van het UZ Brussel. Verantwoordelijke uitgever: Marc Noppen, Laarbeeklaan 101, 1090 Brussel Algemene info over het UZ  Brussel: www.uzbrussel.be Algemene info over werken in het UZ  Brussel: www.werkeninhetuzbrussel.be

Zoeken, Weten, Helpen

Met dank aan Acco Medische Boekhandel/Leuven Alcomel/Zichem SVR-Architects n.v./Antwerpen Bayer-Healthcare/Brussel Drion rent/Schaarbeek Sterima Malysse/Kortrijk Vanderstraeten/Lummen