Be
re
e d v e l nieuws
16
jaargang 6 • november 2002
Veiligheid lokale wegen gebaat bij culturele identiteit
Een lokale weg ‘gecodeerd’ als verkeerswereld. Foto: Hans
in dit nummer 2 3 3 3 4 5 6
Water en cultuurhistorie als bondgenoten ‘Belvedere Beleven’ krijgt vervolg Bezoek staatssecretaris aan Belvedere Circa tachtig subsidieaanvragen Praatje bij de koffieautomaat helpt Leidraad cultuurhistorisch beleid Archieven ontsluiten schat aan informatie en inspiratie 7 Agrariërs lopen warm voor cultuurhistorisch landschapsbeheer 8 Projectbureau richt helpdesk in 8 Projectbureau Belvedere gaat verhuizen
De mens achter het stuur moet zich op lokale wegen weer als gast gaan gedragen, in plaats van alleenheerser. Minder verkeersborden en verkeerstechnische maatregelen dus, want die versterken het ‘alleen-opde-wereld’ gevoel. Ze isoleren de weg van het omringende landschap. De lokale weg en daarmee de bestuurder moet weer deel gaan uitmaken van zijn omgeving, van de culturele identiteit van het gebied, het dorp of de stad. Niet alleen de verkeersveiligheid is daarbij gebaat, maar ook de ruimtelijke kwaliteit.
verder daalt. Maar ook aan de kant van de landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen en cultuurhistorici vindt de visie weerklank. “Het verkeersbeleid heeft de afgelopen decennia te weinig rekening gehouden met andere ruimtelijke functies. Met als gevolg dat de kwaliteit van de ruimte behoorlijk is aangetast. De auto is als een gezwel tot in de vezels van het publieke domein doorgedrongen. Wegen sluiten stads- en dorpslandschappen af, in plaats van ze te ontsluiten”, betoogt Hans Monderman,
In Nederland gaan steeds meer stemmen op om
verkeersplanoloog bij het Regionaal Orgaan Verkeers-
de verkeers- en landschapsstrategie op elkaar af te
veiligheid Friesland. Voor crow, een landelijk kennis-
stemmen. Onder meer aan de kant van de verkeers-
centrum voor verkeer, vervoer en infrastructuur,
planologen, omdat met de huidige verkeerstechnische maatregelen het aantal verkeersongevallen niet meer
Lees verder op pagina 2
Monderman
Vervolg van pagina 1
heeft hij onlangs een cursus ontworpen over het
zijn plaats dat een goed functionerend hoofdwegennet
geïntegreerde wegontwerp. Daarnaast maakt hij deel
een randvoorwaarde is voor een ‘sociale’ (her)inrichting
uit van een groep deskundigen in het noorden van het
van lokale wegen.
land die samen met provincies en gemeenten tal van initiatieven op
De kracht van lokale wegen is volgens Monderman
dit vlak ontplooit.
dat geen enkele weg hetzelfde is. “Wegen zijn een belangrijk element in het landschap. Soms zelfs vormt
“Als je de weg een eerlijk verhaal
de weg het landschap. De weg maakt zichtbaar hoe
laat vertellen, het verhaal van zijn
de mens door de eeuwen heen met de ruimte is
ontstaansrecht, dan kan het
omgegaan. Vanuit die ontstaansgeschiedenis hebben
die alleen vanuit de verkeerstechnische kant worden
verkeersverhaal, de overkill aan
wegen vaak een heel leesbare relatie met de vele andere
bekeken, zijn vaak funest voor het landschap. “Het
aluminium met reflecterend
functies in het gebied. Als je een dorp als dorp ervaart,
wordt tijd dat we ons realiseren dat de weg uitdrukking
materiaal, de mond worden
matig je je snelheid vanzelf. Nu rijd je er vijftig, omdat
kan geven aan de identiteit van een gebied door die
het dorp is gecodeerd als een verkeerswereld.”
lokale identiteit te benadrukken. Veiligheid en land-
gesnoerd”, vervolgt Monderman.
Lokale weg in
Lokale weg in harmonie met zijn omgeving. Foto: Marnix Schmidt
schap zijn daarmee gediend.”
disharmonie met
“Verkeersgedrag past prima op snelwegen en grote
zijn omgeving.
doorgaande routes. Daar is verkeer de primaire functie.
Niet alleen veiligheidsvraagstukken vormen aanleiding
Foto: Hans
Maar niet op lokale wegen. Daar hoort sociaal gedrag
voor een geïntegreerd ontwerp. Ook ontsluitings-
Meer informatie: Hans Monderman, Regionaal Orgaan
Monderman
de norm te zijn.” Wel is volgens hem de relativering op
vraagstukken geven daar reden toe. Oplossingen
Verkeersveiligheid Friesland, (0512) 51 88 89.
Belvedere-project Cultuurhistorie en water
Vanuit het projectbureau is Oswald Lagendijk bij het onderzoek betrokken. “We willen cultuurhistorie
Water en cultuurhistorie als bondgenoten
beter inbedden in de uitvoering van het landelijk en regionaal waterbeleid. Dan is het erg belangrijk om te weten op welke momenten in de planvorming en uitvoering van projecten en in welke vorm de inbreng
2
Projectbureau Belvedere heeft onlangs het startsein
Stöver, die werkzaam is bij de Rijksdienst voor het
van cultuurhistorische kennis de meeste zoden aan
gegeven voor een onderzoek naar de rol van cultuur-
Oudheidkundig Bodemonderzoek. De projecten
de dijk zet. Timing en vorm zijn van belang voor een
historische waarden in het huidige en toekomstige
verschillen qua schaal en karakter; zo gaat het bijvoor-
goede afweging van kansen en knelpunten bij het
waterbeheer. “We bekijken zes projecten waarin water
beeld om een dijkverzwaring bij het stadsfront van
zoeken naar inrichtingsoplossingen en voor het voor-
de hoofdrol speelt. We onderzoeken welke positie
Zaltbommel, de rol van waterbeheer bij de land-
komen van ongewenste vertragingen in latere fases
cultuurhistorische waarden en kenmerken in deze
inrichting rond Thorn in Limburg en de aanleg
van een project.”
projecten hebben en hoe belangrijk ze waren bij de
van een nieuw waterwingebied in combinatie met
planvorming en uitvoering”, vertelt projectleider Jos
verdrogingsbestrijding in het Hunzedal.
nummer 16 • 2002
Meer informatie: Jos Stöver, rob, (033) 422 77 77.
‘Belvedere Beleven’ krijgt vervolg
Bezoek staatssecretaris aan Belvedere Staatssecretaris Cees van Leeuwen van Cultuur bracht
“Je kunt nog zoveel over Belvedere lezen, je moet het eigenlijk zelf zien. En dit is een lekker breed programma”, motiveerde een deelnemer aan een van de twee studiedagreizen ‘Belvedere Beleven’ zijn deelname. Weer anderen kwamen speciaal voor één van de projecten. Zo trok meelfabriek De Sleutels in Leiden veel belangstelling van bestuurders en professionals die ‘thuis’ hun gedachten laten gaan over de herbestemming van een silo of een ander industrieel monument. Ook de vraag uit Zuid-Twente ‘hoe om te gaan met zaken als reconstructie en nieuwe buitenhuizen in een historisch landschap’ was representatief voor andere landsdelen.
6 november een bezoek aan Utrecht voor een kennismaking met Belvedere en met Annie Brouwer-Korf, de kwartiermaker van de regiegroep Belvedere. Met de instelling van een regiegroep willen de Belvedere-bewindslieden in de organisatiestructuur een extra relatie leggen met de uitvoeringspraktijk van Belvedere. In de regiegroep zullen op persoonlijke titel bestuurders van gemeenten, provincies en waterschappen zitting nemen.
Foto: Marnix Schmidt
Circa tachtig subsidieaanvragen
Eind oktober stapte een kleine negentig mensen op station Hengelo of Den Haag op de bus voor een toer door het Twentse landschap of door het stedelijk
De derde subsidieronde van Belvedere heeft 79 subsidieaanvragen opgeleverd. Het Stimuleringsfonds voor Architectuur, dat de regeling uitvoert, heeft de aanvragers intensief begeleid. Veel aanvragers reageerden positief op de adviezen die zij kregen om hun aanvraag te verbeteren. Er werd door het fonds onder meer gestuurd op een heldere projectaanpak en op het voor de subsidietoekenning vereiste draagvlak.
gebied in en rond Den Haag. De tocht voerde zowel in het oosten als het westen van het land langs diverse projecten op het snijvlak van ruimtelijke ontwikkeling en behoud van cultuurhistorie. De studiedagreizen waren door het bureau Impressie opgezet in samenwerking met Projectbureau Belvedere om indrukken
Op basis van de adviezen heeft een aantal aanvragers
In de beoordeling van de aanvragen laat het bestuur
op te doen, ervaringen uit te wisselen en contacten te
besloten meer tijd te nemen en hun aanvraag pas de
van het fonds zich adviseren door een onafhankelijke
leggen. Gezien de belangstelling en waardering zullen
volgende ronde in te dienen. Zij hoeven dit keer niet
adviescommissie van professionals uit de praktijk
Projectbureau Belvedere en Impressie ook volgend jaar
een heel jaar te wachten, maar kunnen uiterlijk
van de cultuurhistorie en ruimtelijke ordening. De
een aantal reizen organiseren.
10 maart volgend jaar de aanvraag alweer indienen.
adviescommissie laat zich bovendien bijstaan door
Om een betere aansluiting te krijgen met ruimtelijke
professionals uit het hele land die de aanvragen in een
Meer informatie: Projectbureau Belvedere, Machteld Linssen,
planprocessen kent de regeling voortaan twee sluitings-
regionale context plaatsen. Het fondsbestuur zal eind
(030) 230 50 10.
data, één in het voorjaar en één in het najaar: 10 maart
december een beslissing nemen over de aanvragen.
en 16 september. Foto: Dré van Marrewijk
Meer informatie over het indienen van een subsidieaanvraag: In totaal is voor ruim vier miljoen euro subsidie aan-
Stimuleringsfonds voor Architectuur, Gabrie Gelissen en Renske
gevraagd. De subsidieaanvragen zijn als volgt over de
Brinkman, (010) 436 16 00.
categorieën verdeeld: 6 regionaal, 28 lokaal, 9 stedelijk, 10 thema, 15 kennis, 2 Nieuwe Hollandse Waterlinie en 9 experimenteel. nummer 16 • 2002
3
Bruggen bouwen tussen cultuurhistorie en ruimtelijke ordening Samenwerking is voor het welslagen van de Belvedere-werkwijze een sleutelbegrip. Het gedachtegoed van Belvedere, behoud door ontwikkeling, biedt een meerwaarde voor zowel het vakgebied van de cultuurhistorici als van de ruimtelijke ordenaars. Theoretisch lijkt samenwerking logisch. In de praktijk moet daarvoor eerst een aantal bruggen worden gebouwd: mentaal, organisatorisch en procedureel. Een impressie van het bouwproces.
In Doetinchem wordt cultuurhistorie, op dit moment onderdeel van Bouw- en Woningtoezicht, vanaf 1 januari opgenomen in een cluster waarin ook de
Organisatorische integratie bij gemeenten
ruimtelijke kwaliteit, landschap, ecologie en water zijn ondergebracht. “In dit cluster staan we aan de wieg
Praatje bij de koffieautomaat helpt
van nieuwe ontwikkelingen in een gebied”, vertelt Frans Holkenborg. “Er was ook een reorganisatiemodel waarin cultuurhistorie bij Cultuur en Welzijn zat, maar vanwege de noodzaak tot integratie met ruimte-
Een collega die even binnen komt waaien om te over-
“Twee etages lager in het gebouw.” Als reden voor de
lijke ordening is welbewust voor dit cluster gekozen.
leggen, een tekening of maquette van een plangebied,
herindeling geeft Van den Wijngaart op: “Een positieve
Doetinchem is rijk aan cultuurhistorie, met name
een praatje bij het kopieerapparaat, … Direct contact
vorm van voortschrijdend inzicht. Er wordt meer
archeologie. Maar Doetinchem is ook een groei-
leidt vaak tot nieuwe ideeën, inzicht in en begrip
belang gehecht aan cultuurhistorie.”
gemeente, waar jaarlijks de nodige woningen moeten
voor elkaars werkzaamheden. Op de gemeentelijke
4
worden gebouwd. Bovendien is cultuurhistorie regel-
werkvloer valt dan ook veel te zeggen voor een
Van Alphen houdt het op “een bijproduct van de
technisch belangrijker geworden voor het ruimtelijk
organisatorische integratie van cultuurhistorie en
reorganisatie, maar niet onbewust”. “Het was voor
beleid. Als gemeente willen we een vervolg geven aan
ruimtelijke ordening. “Voor het beleidsveld cultuur-
mijn tijd. Vroeger was de monumentenzorg onder-
de rijksnota Belvedere, Belvoir van de provincie en de
historie is het zaak om in een zo vroeg mogelijk
gebracht bij de Secretarie. Vanaf eind jaren tachtig
Leidraad Cultuurhistorie van de Regio Achterhoek.”
stadium mee te praten over ruimtelijke ontwikkelingen.
zijn we binnen de afdeling Stedenbouw onderdeel
Dan helpt het als je bij elkaar in het organisatiemodel
gaan uitmaken van de ruimtelijke ordening. Van
Holkenborg koestert hoge verwachtingen van de over-
en op de gang zit”, stelt Dirk van Alphen van de
daaruit is snel het bewustzijn gegroeid dat dit de juiste
stap: “Dankzij de directere contacten kunnen we straks
gemeente Tilburg.
plek was, waar we veel kunnen bereiken. Voor me ligt
beter insteken op actuele ontwikkelingen. Nu zien we
op dit moment de structuurvisie van Tilburg. Daar
de plannen vaak in een te laat stadium van het traject.
“Hoe eerder je in het voortraject betrokken raakt, hoe
zit nu een laag cultuurhistorie in, naast onder meer
Bijsturen is dan moeilijk.” Als voorbeeld noemt hij de
soepeler het proces verloopt”, beaamt Maarten van
ecologie en infrastructuur.” De plek wordt bij een op
transitie van een oud fabrieksterrein in een woning-
den Wijngaart van de gemeente Wageningen. “Het is
stapel staande reorganisatie dan ook niet meer prijs-
bouwlocatie. “Niet dat ik de oude gebouwen had
een groot voordeel als je elkaar snel kunt raadplegen.
gegeven. Sterker nog, de club is zelfs uitgebreid. “Er
willen behouden, daar was weinig meer van over.
Natuurlijk ontstaat er ook dan nog wel eens een
bestaat per 1 oktober een abc-team met een breed
Maar de fabriek heeft decennia lang zijn omgeving
meningsverschil, maar daar komen we wel uit.” Net
takenpakket: architectuur, beeldende kunst in de open-
gedomineerd. Ik had dan ook graag cultuurhistorie als
als in Tilburg zit monumentenzorg en archeologie in
bare ruimte en cultuurhistorie (waaronder de reguliere
een van de uitgangspunten voor het nieuwe ontwerp
Wageningen bij een ‘ruimtelijke’ afdeling, de afdeling
monumentenzorg en archeologie), én met een part-
willen inbrengen. Wellicht hadden we dan in de
vrom, Stedebouw en Ruimtelijk Beleid. Twee jaar
time archeoloog en een senior beleidsmedewerker
structuur of architectuur kunnen verwijzen naar de
geleden huisde de club nog bij Bouwen & Wonen.
culturele planologie; ikzelf.”
functie die dit gebied vroeger had.”
nummer 16 • 2002
De formele lijn goed geregeld
Leidraad cultuurhistorisch beleid Informele contacten zijn de smeerolie in elke organisatie. Voor de organisatorische integratie van cultuurhistorie en ruimtelijke ordening valt dan ook veel te zeggen. Maar de formele lijn van beleid en procedures vormt evengoed een belangrijke randvoorwaarde voor de Belvedere-praktijk. Zestien gemeenten in de Achterhoek onderzochten gezamenlijk hoe zij aan die lijn invulling kunnen geven. Dit leidde tot de Leidraad cultuurhistorisch beleid, een handreiking voor gemeenten die cultuurhistorie een plek willen geven in de uitgangspunten en protocollen van andere beleidsvelden, zoals ruimtelijke ordening, landschap, milieu, economie en toerisme.
weggewerkt. Ook wordt het ambitieniveau vertaald naar de gevolgen voor de gemeentelijke organisatie. Wie trekt de kar, wat zijn de consequenties voor de gemeentelijke begroting en hoe creëer je draagvlak? In de leidraad is veel ruimte ingeruimd voor praktische voorbeelden. Variërend van een passage uit een gemeentelijke structuurvisie tot een voorbeeldtekst voor een aanlegvergunningenstelsel beschermd stads- en dorpsgezicht. Daarnaast vormt de leidraad een wegwijzer naar cultuurhistorische instellingen en bijvoorbeeld subsidieregelingen. De leidraad is uitgegeven door het samenwerkingsverband Regio Achterhoek
De leidraad is opgesteld als een instapmodel. Elke gemeente kan op het
en opgesteld in samenwerking met adviesbureau BügelHajema uit Amersfoort.
eigen niveau insteken. Als eerste stap wordt de ambitie van de gemeente vastgesteld: beperkt deze zich tot de wettelijke verplichtingen, of stijgt
Meer informatie: Regio Achterhoek, Paul Moerdijk, (0314) 32 12 08.
Illustratie: Peter Dauvellier
deze daar bovenuit? Welke verplichtingen komen bijvoorbeeld voort uit de Monumentenwet, de herziening van de Woningwet en het welstandsbeleid? En hoe kom je als gemeente van monumentenzorg naar een breder cultuur-
Over (voor)oordelen en toenadering 2*
Over (voor)oordelen en toenadering 3*
Vertrekkend vanuit de ambitie is vervolgens nagegaan welke informatie
Cultuurhistorici over ruimtelijke ordenaars:
Voordelen samenwerking ruimtelijke ordening en cultuurhistorie:
voorhanden moet zijn, waar die te vinden is en hoe hiaten kunnen worden
• Halen neus op voor inbreng van cultuurhistorici (peanuts);
• Ruimtelijke ontwikkelingen bieden kansen om het cultureel
historisch beleid, van een objectgericht naar een gebiedsgericht beleid?
gebruiken cultuurhistorie alleen als het hen uitkomt (vaak misplaatst) • Weinig kennis van en interesse voor cultuurhistorie;
Over (voor)oordelen en toenadering 1*
ontbreekt in opleiding • Vinden cultuurhistorie lastig: nog weer een belang erbij,
Ruimtelijke ordenaars over cultuurhistorici: • Geen oog voor belangenafweging, alleen voor het eigen ‘heilig’ belang
kost extra, levert niks op, werkt vertragend • Hun wereld draait om geld en resultaat op de korte termijn;
• Behoudsgericht, staan niet open voor verandering
onvoldoende oog voor rendement inbreng cultuurhistorie
• Aangedragen informatie is niet praktisch toepasbaar, maar wetenschappelijk en theoretisch
(ruimtelijke kwaliteit, continuïteit, hogere opbrengsten)
• Denken teveel vanuit objecten, los van de omgeving; ruimtelijke visie ontbreekt • De inbreng vanuit de cultuurhistorie komt vaak te laat in het proces en wordt gegeven vanuit het liefhebbersstandpunt i.p.v. vakmatige invalshoek • Sector is versnipperd, maakt geen vuist • Er moet van alles, maar eigen geld of harde, overtuigende argumenten zijn er niet
• Hebben een zwart-wit beeld van cultuurhistorie: er mag niks veranderen
erfgoed te accentueren, beter zichtbaar en ‘levend’ te maken of een nieuwe functie te geven • Cultuurhistorie levert een bijdrage aan ruimtelijke kwaliteit als ‘identiteit-verstrekker’ en ‘visie-leverancier’ • Nieuwe impulsen voor het vakgebied cultuurhistorie (denkwijze, methodieken en instrumenten) • Meer draagvlak voor ruimtelijke ontwikkelingen bij de bevolking, doordat nieuwe situatie herkenbaar blijft of plan beter aansluit bij het gebied • Meer draagvlak voor cultuurhistorie, ook op bestuurlijk niveau, omdat belang zichtbaar wordt, zwaarder gaat tellen, een ‘plek’ krijgt
• Werken nog teveel vanuit een tabula rasa • Houden strikt de hand aan technische eisen die op gespannen voet staan met (her)gebruik van oude gebouwen
*Bron: Cursus Belvedere voor de Werkvloer, onderdeel ‘hoe denken wij over elkaar?’ nummer 16 • 2002
5
Archieven ontsluiten schat aan informatie en inspiratie Het imago van de archieven is in rap tempo aan het veranderen. Van ontoegankelijk en stoffig naar publieksgericht en modern. De ontsluiting en digitalisering van allerhande archieven, die met de Nota Cultuurbeleid 2001-2004 een extra impuls kreeg, biedt ook voor Belvedere aanknopingspunten. Kaart van het Koninkrijk
Het Nationaal Archief gaat zijn archieven bijvoorbeeld inzetten in een debat over de toekomst van het landschap. Een symposium, tentoonstelling en boek vormen tezamen de sleutelbos waarmee het Nationaal Archief binnenkort haar schatkamers ontsluit voor het publiek en voor vakmensen op het
Holland omstreeks 1810, met ingetekend de overstromingen van 1810, collectie Nationaal Archief.
gebied van landschapsontwikkeling (zie ook de agendatip op deze pagina). Projectleider Inge Angevaare: “Het Nationaal Archief heeft het thema ‘identiteit’ gekozen voor de viering van zijn tweehonderdjarig bestaan. De identiteit van het landschap is onlosmakelijk verbonden met die duizenden kaarten, tekeningen en plannen in de depots van het archief. Het is onze grote uitdaging om die onmetelijke rijkdom zo goed zichtbaar te maken
We b t i p www.friesverleden.nl
dat deze een bijdrage kan leveren aan de ontwikkelingen van de toekomst.” De erfgoedkoepels voor de archeologie, archieven, Een ander voorbeeld is het project De Woonomgeving dat diva (vereniging
monumenten en musea en de vereniging Digitaal
voor de documentaire informatievoorziening en archiefwezen) samen
Erfgoed Nederland hebben een inspirerende site
met het Nationaal Archief heeft opgezet. De basis voor dit project vormt
gebouwd over de woongeschiedenis van de kernen
de digitalisering van de zogeheten Kadastrale Kaart van 1832 (1841 voor
Hogebeintum, Oude Bildtzijl en Wynaldum. Wie de
Limburg). Deze kaart geeft een zeer nauwkeurig beeld van de ruimtelijke
site bezoekt, grasduint al snel door de geschiedenis
ordening van stad en platteland in de 19e eeuw. In achttien regionale pilots
van deze drie Friese terpdorpen in het noordelijk
wordt de administratieve kaart ‘verrijkt’ met andere gedigitaliseerde archief-
zeekleigebied. Een tijdsbalk wijst de weg. Verdieping
informatie. Tezamen geven deze gegevens een kleurrijk beeld van de ont-
is per tijdsvak mogelijk aan de hand van een viertal
wikkeling van de leefomgeving in deze regio’s, vanaf de Middeleeuwen tot
thema’s: land en water, wonen en werken, mens en
vandaag de dag. “Elke pilot vult dit op zijn eigen manier in”, aldus project-
maatschappij en tot slot hemel en aarde. Vanuit de
leider Jos Wieland. “Je kunt daarbij denken aan 17e eeuwse kaartboeken,
site surf je vervolgens verder naar bijvoorbeeld de
maar ook aan moderne kadastrale gegevens of bouwvergunningen, aan
site van het gemeentearchief of Tresoar om zelf onder-
foto’s van monumenten of van bewoners. Een en ander hangt nauw samen
zoek te doen naar de familie-, of streekgeschiedenis.
met de plaatselijke geschiedenis. In het plaatsje Nagele, een ontworpen
In de toekomst wordt de site nog aangevuld met een
landschap, speelt architectuur een grote rol. Wie straks digitaal op het
‘educatie-afdeling’ voor leerlingen en docenten.
perceel van de begraafplaats klikt, krijgt informatie over het ontwerp van
6
nummer 16 • 2002
tuinarchitect Mien Ruys.” Wieland verwacht in het
gaat gaandeweg groeien, verbreden en verdiepen.”
voorjaar 2003 de resultaten van de pilots te kunnen
Ook Wieland van diva ziet mogelijkheden. “Via ons
openbaren. “Met een website en een spectaculaire
project komt heel veel ‘content’ voor een dergelijke
publiekspresentatie.”
infrastructuur beschikbaar. In de toekomst kunnen we dat wellicht integreren.”
Agrariërs lopen warm voor cultuurhistorisch landschapsbeheer Zodra de zon zijn gezicht laat zien, waaieren
De initiatieven van diva en het Nationaal Archief
stedelingen uit over het landelijk gebied om natuur,
worden met veel belangstelling gevolgd door het
cultuur en frisse lucht op te snuiven. Steeds meer
projectteam van kich. De initiatiefnemers van dit
stedelingen betrekken daarnaast een huisje op ‘het
project, de vier landelijke cultuurhistorische kennisinstituten, bouwen aan een nationale kennisinfra-
Agendatip De kaarten op tafel
platteland’. Wat lange tijd alleen als productielandschap werd gezien, wordt meer en meer ook een consumptielandschap: met als resultaat een potentieel conflict
structuur voor cultuurhistorische informatie en kennis. Projectleider Eric van Capelleveen: “De initiatieven
Ter ere van zijn tweehonderdjarig bestaan
tussen een economische bedrijfsvoering voor de
van het Nationaal Archief en diva kunnen op termijn
organiseert het Nationaal Archief op donderdag-
producent en een aantrekkelijk en divers landschap
weer waardevolle componenten zijn voor een over-
middag 28 november het symposium De kaarten
voor de consument. Agrariërs blijken echter onder
koepelende kennisinfrastructuur. Zo’n infrastructuur
op tafel. Mensen uit de landschapspraktijk laten
voorwaarden bereid het beheer van het cultuurland-
zien hoe ze bronnen uit het Nationaal Archief
schap met zijn grienden, hoogstamboomgaarden,
gebruiken in hun werk en discussiëren over de
terpen en historische boerderijen te integreren in de
toekomst van het landschap. Op dezelfde dag gaat
bedrijfsvoering. Ze zien hierin mogelijkheden voor
in het Haags Historisch Museum de tentoon-
nieuwe bedrijfsactiviteiten of zien het als een manier
stelling ‘Op zoek naar het ideale land: reis door
om het maatschappelijk draagvlak voor de landbouw
200 jaar Nederlands landschap’ van start. De
te vergroten. Dit blijkt uit een verkennend onderzoek
tentoonstelling, die loopt tot en met 2 maart 2003,
dat het Centrum voor Landbouw en Milieu in opdracht
laat zien hoe ons land er tweehonderd jaar geleden
van Projectbureau Belvedere heeft uitgevoerd naar de
uitzag en hoe het daarna veranderde. De mooiste
mogelijkheden van cultuurhistorisch landschapsbeheer
schatten uit het archief zijn opgenomen in het boek
door agrariërs.
Nederland in de maak, aangevuld met interviews met Dirk Sijmons, Eric Luiten en Joost Schrijnen.
Met het onderzoek heeft Projectbureau Belvedere
Het boek is verkrijgbaar bij de tentoonstelling en
een bijdrage willen leveren aan actuele discussies
de erkende boekhandel.
over plattelandsvernieuwing, de transformatie van het landelijk gebied in een gecombineerd productie-
Den Haag en omstreken met ingetekende spoorlijn door S.W. van der Noordaa, 1852, collectie Nationaal Archief
Meer informatie op www.nationaalarchief.nl of bij
en consumptielandschap en de bekostiging daarvan.
Inge Angevaare: (070) 33 15 431,
Het onderzoeksrapport bevat een breed scala aan aan-
[email protected] Lees verder op pagina 8
nummer 16 • 2002
7
Vervolg van pagina 7
bevelingen gericht op het verruimen van de financiële
Projectbureau richt helpdesk in
mogelijkheden voor de agrariër als beheerder van het cultuurlandschap, het vergroten en verbreiden van kennis over cultuur-
Projectbureau Belvedere gaat zich de komende jaren
kennisopbouw nadrukkelijk de aandacht van het
historisch landschapsbeheer en de
in sterkere mate richten op kennisontwikkeling en
projectbureau. Het projectbureau zal daarom nauw
voorwaarden die worden gesteld aan
-overdracht. Nu de behandeling van de subsidie-
betrokken blijven bij de inhoudelijke aspecten van de
een stimulerend beleid. Het onder-
aanvragen is overgedragen aan het Stimuleringsfonds
gesubsidieerde Belvedere-projecten, scherp letten op
zoeksrapport is op 25 juni 2002 aan-
voor Architectuur kunnen al langer gekoesterde ideeën
ontwikkelingen buiten deze projecten en waar nodig
geboden aan Directeur-Generaal
in deze richting voortvarend worden opgepakt. Zo
kennisontwikkeling stimuleren. Minder zichtbaar,
Van der Zande van het ministerie
wordt in snel tempo een helpdesk ingericht voor een
maar niet minder belangrijk blijft overigens de functie
van Landbouw, Natuurbeheer en
eerste antwoord op vragen over de Belvedere-aanpak
van het projectbureau om beleidsontwikkelingen actief
Visserij en aan de voorzitter van de
en -strategie, beschikbare instrumenten, methodieken
te volgen; zowel nieuw beleid als de doorwerking van
Gewestelijke Land en Tuinbouw-
en bijvoorbeeld referentieprojecten. Waar nodig geven
bestaand beleid.
organisatie, Jos Roemaat. In de bijlage bij deze nieuwsbrief wordt uitgebreid
de medewerkers van de helpdesk zelf antwoord, waar mogelijk wijzen zij de weg in het netwerk van
Helpdesk Belvedere:
Belvedere-deskundigen.
Fieke Vos en Joost van den Boogert, (030) 230 50 10
aandacht besteed aan het onderzoek. De helpdesk is echter niet het enige middel dat het
colofon
Meer informatie: Projectbureau Belvedere,
projectbureau inzet voor kennisoverdracht. De cursus
Monique Eerden, (030) 230 50 10.
Belvedere voor de werkvloer bijvoorbeeld krijgt ook
Belvedere Nieuws verschijnt minimaal 4 keer per jaar in een
komend jaar een vervolg, evenals de studiedagreizen
oplage van 3.000. November 2002, jaargang 6, nummer 16.
‘Belvedere Beleven’. Onlangs zijn bovendien de eerste
Projectbureau Belvedere
besprekingen gestart over een handboek voor
Postbus 389
gemeenten. Ook wordt nagedacht over de opzet van
3500 AJ Utrecht
een instrumentenbank. Naast kennisoverdracht heeft
telefoon (030) 230 50 10 telefax (030) 238 09 15
Projectbureau Belvedere ‘on the move’
e-mail
[email protected] internet www.belvedere.nu Aan dit nummer van Belvedere Nieuws werkten mee
Projectbureau Belvedere gaat begin
Postadres, telefoon- en faxnummer en e-mailadressen
december verhuizen naar een locatie
blijven hetzelfde. De huisvesting in Hoog Catharijne
in winkel- en kantorencentrum
is tijdelijk. Medio 2003 hoopt het projectbureau een
Hoog Catharijne te Utrecht.
pand te kunnen betrekken aan de Muntstraat in
Vanaf 3 december is het nieuwe adres:
Utrecht. Vanwege de verhuizing zal het projectbureau
Hoog Catharijne, Godebaldkwartier 355,
rond 3 december in mindere mate bereikbaar zijn.
kantoor ‘Janssoenborch’ (naast Halfords).
We vragen hiervoor uw begrip.
Oswald Lagendijk, Machteld Linssen Samenstelling en redactie Machteld Linssen, Frank Strolenberg Ontwerp en opmaak De Rotterdamsche Communicatie Compagnie Druk Drukkerij De Eendracht, Schiedam VROM-distributienummer: 15755/179
8
nummer 16 • 2002
