(Dron) Mi dasio Nana he, Mi dasio Nana Mi dasio Nana Keduaman Kedyaman nanga Kedyanpo We suku bribi ho We bedy’ Anana he We un pityin pe un de Un kon bedy’ Anana he Hoi Hoi ba a toob’a Di wi kon dya fu tatya toli a Mama Boobi ba Tapu Mama Saanan Di wi kon wi kon ne wi kon bar’a doti wa’do Bifo un’kon bari libisma odo Odi mama odi sisa odi odi baya Sranandoti no man pasa unu A pina di mama nyan nen tapu sensi ten Un mu tan hori na memre Fu wi kan sabi suma na wi Nanga pe wi e tenapu Nanga pe Nanga fa wi wan waka Fu un kan tyar’un srefi na wan Fu un kan gro opo in a bondru fu san e tay unu Anga nen fu Nana Kedyaman Kedyanpo A so wi bedyi A so wi poti mofo Tide wi de dya na bosu, wi de makandra fu tya mofo kon’a wan, fu wi kan memre a dey disi makandra nanga NAKS, wan Oso di e sroto wan pisi fu wi nengrelibi leki fa Anana wan nen. Nanga disi mi aksi brada Zaalman Nanga sisi ... Fu tyari a boskopu fu a dey disi Kon na fesi dyi wi Fun un kan wak moro fara
(onderstaande lezing is i.v.m. 60 jaar NAKS gehouden op 4 mei 2007 in het NAKS gebouw aan de Thompsonstraat) Brada nanga sisa Vandaag is voor ons een belangrijke dag om gezamelijk in dit verband het leven te mogen aanschouwen op de wijze zoals A.K.K. dat voor ons beschikt heeft. Zijn Kracht is de uitbeelding van het leven, zoals wij dat dagelijks meemaken. Dat 60 jaren geleden in de Akara van enkelen het besef is ontstaan om zich op een bepaalde wijze dienstbaar te maken in de Surinaamse samenleving, laat zich de Bundelingskracht van Anana merken en blijken. De Kracht van Anana leeft in ieder mens door zijn Akara. Hierdoor is elk mens in staat te doen wat van hem wordt verwacht. De basis in deze Kracht is de wenskracht dat zich in de mens uit en zich door de Obia het werkelijke leven laat uitbeelden. Het is deze wenskracht dat zich laat vervullen (namelijk NAKS bestaat en leeft op de wijze zoals het moet leven) en het is deze wenskracht dat zich laat uitwerken op de wijze zoals wij dat graag willen. NAKS bestaat vandaag 60 jaar en zal veel vallen en opstaan hebben gekend. Dit vallen en opstaan hebben de organisatie gemaakt, tot die sterke organisatie die het is. De 1e gedachten die aan het begin van de organisatie geleefd hebben, zijn door de generaties erna flink door elkaar zijn gegooid. De opzet van de organisatie anno 2007, zal verschillen met de oorspronkelijke gedachtegang. Volgens de leer in Winti verandert het leven zich naar de omstandigheid en de ontwikkelingen die hier het gevolg van zijn, zijn een gezonde herkenning. De Akara van de mens is zeer innovatief in benadering van een gebeuren en is altijd gericht op de toekomst. Door de tijd die het leven omstrijkt, zijn er altijd vernieuwende inzichten die de menselijke handelingen op een bepaalde wijze leiden. De basisgedachte uit de Akara van de stichter, is door elke andere Akara, elk mens die in de overtuiging van dit besef het werk voortzet, aangevuld en aangepast aan de heersende gang van het leven; aan de heersende gang van zaken. NAKS leeft door haar werkers in de opdracht die Anana aan het leven stelt. De mens moet zijn weg kunnen vinden en zijn cultureel erfgoed moet ondanks de tijdgeest niet worden weggecijferd, weggewist. Voor de mens is zijn cultureel erfgoed zijn gids om zijn leven te herkennen, te kennen en de mens kan zich ernaar richten om waarachtige erkenning te genieten. NAKS heeft de opdracht een belangrijke bijdrage te vervullen in het culturele bewustwordingsproces van de Surinaamse samenleving en het is de gemeenschap die de uitwerking van de gestelde doelen omarmt en aanvaardt. Primair gaat het om het cultureel erfgoed van de Afrikaanse nakomelingen hoog in het vaandel te dragen. Duidelijk is dat de opdracht die NAKS heeft meegekregen inhoudt: het leven voor Surinamers in het algemeen en voor de Afrikaanse nakomeling in het bijzonder zinvol, waardevol en acceptabel te maken. Vanaf het moment dat de organisatie een feit werd, is dit cultureel erfgoed respectvol gekoesterd. Dit cultureel erfgoed varieert van toneelspelen met een bijzondere boodschap, het vormen van jongeren om zichzelf te kennen (om in het besef van zichzelf te leven) waardoor ze een bewuste rol in het maatschappelijk leven kunnen vervullen, het instandhouden van geestelijke werken in de vorm van zang en dans, het verzorgen van lezingen, trainingen e.a. zaken die het besef bij de doelgroep aankweken zichzelf te zijn en te blijven, het geven van advies en andere vormen van ondersteuning aan personen en organisaties die zich ook willen ingraven in het bewustwordingsproces welke op dit moment gekend is in de culturele en de daarbij behorende religieuze belevingswereld van de doelgroep. Fa yu si a sidon de
2
Un no sabi’o fa’a nen Fa wi sa gi a baya nen Tenten un sa gi A baya nen
3
Wat heeft de wintireligie met NAKS te maken Winti geeft aan de hand van een bepaalde geestelijke orde invulling aan het leven. Winti gaat vanuit de kracht van Anana Kedyaman Kedyanpo en laat in de afweging tussen goed en kwaad de mens zijn leven kennen. De beoordeling van wat goed is of wat kwaad is laat zich door de uitkomst van een gebeuren blijken. Is de uitkomst goed, dan zal men niet anders oordelen dan dat die goed is. De mens leeft naar het oordeel van het leven. Het is het collectief, dat is de gemeenschap, die oordeelt en NAKS 60 jaar is zondermeer het beoordelen waard, met de vraag: Welke plaats neemt NAKS in ons bewustzijn, in? Behalve de verschillende culturele klederdrachten die ook voor religieuze doeleinden kunnen worden gebruik, worden vooral jonge leden geschoold in de beheersing van religieuze liederen die de wintibeleving kent. De daarbij behorende dansaspecten die spirituele diepgang uitbeelden worden hen ook eigen gemaakt. De wintireligie is een godsdienst die het karakter uitstraalt van een samensmelting van verschillende geloofsideeën die in de slavenperiode geïmporteerd zijn door de verscheping van Afrikanen uit verschillende stamgebieden naar o.a. Suriname. Deze Afrikanen hebben niet stilgezeten, ze hebben zich vastgeklampt aan hun geloof, door een geestelijk fundament te scheppen om zo sterkte te vinden hun ellendig bestaan te overleven en te zorgen voor hun nakomelingen. Al tijdens de slavenperiode en sterker nog daarna heeft de Wintireligie moeten knokken om zijn voortbestaan. Winti heeft moeten vechten tegen de druk van andere geloofsvormen die naar een plaats zochten binnen de sociale verhoudingen van het maatschappelijk leven in de kolonie Suriname. Desondanks heeft Winti (als religie) zich kunnen handhaven en haar bestaansrecht bewezen. Winti heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming van een harmonieuze samenleving. In de geestelijke beleving zoals winti die kent is er geen plaats voor rancune, haat en destructie. Integendeel zijn tolerantie en integratie zijn beste kenmerk. Ook ten aanzien van levensvraagstukken zoals armoede en criminaliteitsbestrijding heeft Winti als religie een diepe invloed gehad op het geestelijk denken van zijn belijders, door deze daartegen weerbaar te maken. Zonder deze bijdrage zouden de maatschappelijke verhoudingen naar een moreel dieptepunt zijn gedaald. Het is daarom belangrijk dat deze religieuze vorm haar maatschappelijke plaats kent en mede invloedt uitoefent in de maatschappelijke verhoudingen van rechten en plichten, zoals dat binnen het grondwettelijkrecht van vrijheid van godsdienstuiting (uitoefening) is vastgesteld. Bij de afsluiting van zijn jaarrede van heeft minister Maurits Hassankhan van Binnenlandse Zaken zich op aangeven van dhr. Ronald Hooghart publiekelijk uitgelaten over de maatschappelijke erkenning van Winti. Hij gaf aan dat er organisaties bij het ministerie hebben aangeklopt voor het faciliteren van de wintigeloofsgemeenschap. Hij liet in zijn jaarrede ook duidelijk doorschemeren dat twee religieën de inzegening gedaan hebben, maar dat wie weet in het komend jaar iemand uit de wintigeloofsgemeenschap de geestelijke afsluitingceremoniën zal afhandelen. Dat er nog een lange weg moet worden bewandeld is bekend, maar dat mag ons niet van het pad afvoeren de gestelde doelen na te streven.
4
Dat NAKS het cultureel erfgoed van de Afrikaanse nakomelingen koestert, heeft zijn weerslag in het maatschappelijk denken van onze samenleving. Dat merken we aan de waardering die NAKS als een grote en goed geordende organisatie kent en krijgt. Gaat het goed met NAKS, dan betekent dat geestelijke opwaardering en versterking van de moraal en de maatschappelijke verwachtingen. Kijken we naar grote Surinamers als een mevrouw Elfriede Baarn-Dijksteel, de heer Mr. Eric Rudge, de heer Wilgo Baarn, de heer Lucien Vriese, vader en zoon Harold en Clifton Braam, mevrouw Marijke Hew a Kwie, mw. Siegmien Staphorst, kijken we naar de vele maatschappelijke en culturele organisaties die de culturele gedachtengang van NAKS ondersteunen en samenwerkingsverbanden aangaan, dan zien we de waarde die deze organisatie naar onze samenleving uitstraalt. Dat NAKS niet vergrijsd, kunnen we merken aan de vele jongeren die we hier zien rondlopen en die hun bijdrage leveren om deze dag tot een onvergetelijke te maken. Ook mensen als mijn persoon die in de invloedsfeer van het organiserend denken van deze organisatie zijn opgegroeid, zijn op deze wijze gevormd. Wie in de samenleving kent NAKS niet? Wie is eens niet naar een toneel opvoering van NAKS geweest? Wie heeft eens niet meegedanst op de tonen van een NAKSmuziekformatie? Hoevelen hebben door de jaren heen niet geleerd om een anyisa te binden en zo kunnen legio van voorbeelden opgenoemd worden, waaruit de grote maatschappelijke waarde van NAKS blijkt. Mw. Lisibeti Peroti een inspirerende en tot ver buiten de Surinaamse landsgrenzen bekende Surinamer; NAKS dit uw waarde.
5
Zienswijzen over dezelfde zaak zullen van mens tot mens een verschil van benadering kennen. Het is de mens die vindt, die beoordeelt en al wijzen de neuzen in dezelfde richting, toch zullen er verschillen van benadering zijn. In onze samenleving zal dat niet anders zijn. Ons bewustzijnsgevoel leert ons om NAKS als voorbeeld te stellen voor het stuk cultuurbegrip dat zijn invloedt uitstraalt naar velen in de samenleving; niet alleen in Suriname maar ook ver daarbuiten. NAKS als één van de meest sprekende organisaties voor de Afrikaanse nakomelingen heeft 60 jaar haar bijdrage geleverd om het saamhorigheidsgevoel binnen onze natie op te krikken en uit te dragen. Uit dit besef, uit dit voorbeeld kunnen wij die opkijken, daar geestelijke voeding uit putten en zeggen dat zelfzekerheid en zelfverzekerdheid, (innerlijke) rust en gezonde rivaliteit de basiskenmerken zijn die de mens zichzelf laat zijn. Zelfzekerheid om de zaken die het leven kent met een duidelijke overtuiging na te streven. Een zo een zaak is het streven om de wintireligie maatschappelijk op hetzelfde acceptatie-niveau te krijgen als andere religieuze uitingen in Suriname. NAKS is één van de organisaties die een invloedrijke bijdrage hebben geleverd om via het Ministerie van Binnenlandse Zaken de Stichting Tata Kwasi... als een religieuze organisatie te doen erkennen. Ook met betrekking tot de uitgave van het onlangs uitgegeven boek Mi Abre... heeft NAKS (via haar voorzitter) een wezenlijke bijdrage geleverd om een zo professioneel en religieus gerichte boekwerk aan de Surinaamse gemeenschap te presenteren. Door zelfverzekerd te zijn en zelfvertrouwen uit te stralen heeft NAKS zich onverzettelijk getoond en deze uitstraling werkt door op haar leden, sympatisanten en de wereldgemeenschap. Wie sterk gelooft, gelooft in de kern van zijn voortbestaan. Wie de Kracht van Anana goed naar waarde inschat, weet dat wat moet gebeuren, zich zal voltrekken. Wie via het geloof zijn innerlijke stem volgt en situaties goed kan inschatten, zal boven zichzelf uitgroeien en zichzelf ten dienste stellen van het leven, daar waar het belang aangeeft dat te moeten doen. De medewerkers van NAKS hebben zich ten dienste gesteld van het leven om anderen te leiden in standvastigheid en doelgericht denken. Dit niet alleen binnen de doelgroep, maar steeds duidelijker ook naar andere culturele groepen/organisatie in ons land. De overtuigingskracht die uit dit zelfvertrouwen voortvloeit, maakt dat de nakomelingen van de Afrikanen in Suriname weten waar ze terecht kunnen, waar ze hun ei kwijt kunnen indien ze in het besef van zichzelf willen zijn. Dit geeft een stevige houvast aan de doelgroep zich waar te maken in het maatschappelijke leven en overal waar dat nodig is, niet schromen een waarachtige plaats op te eisen. De doelgroep moet weten hoe ze haar kinderen motiveert om met waarden en normen die hun geestelijke als culturele binding bevestigen, op te voeden en die in stand helpen te houden. Een leven zonder succes is hol en is geen goed voorbeeld voor anderen. Succes is het goede in de Kracht Anana wat zich aan de oppervlakte van het leven aan de mens kenbaar maakt. De mens die succes kent, leeft in goeden doen, leeft in de positieve besteding van zijn tijd en volgt zijn innerlijke instructies die hem vertellen hoe te handelen. En NAKS 60 jaar laat de mens in goeden doen zijn, NAKS is het voorbeeld om successen te kennen en tegenslagen te overleven. Kondre paw, dat wat stevig gegrondvest is, kondre paw yu kon fu tan, opdat de boom NAKS, a kondre bon, haar wortels verder zal uitschieten, verder zal groeien en elke nieuwe spruit die zich aandient is de bevestiging van het harde werken. NAKS proficiat, ga op dezelfde voet voort. Er zijn vele ogen op u gericht.
M’Baya he, m’baya he, m’baya hehe, m’baya ho M’Baya di wi kon na kondre, kondre paw
6
Mi taki Anana tangi-o, grantang-a Anana Un taty’a tang’a lelele Taty’a tang’a lelele nomo Un taty’a tang’a lelele Didantama na doti, didantama na goron (dron)
7
