Zoals water voor chocolade
Laura Esquivel
21 augustus 2005
Index I. Januari…………Kersttaarten II. Februari……….Chabelapastei III. Maart…….……Kwartels in rozebladen IV. April……….….Mole de guajolote met amandelen V. Mei….…..…….Noordse worst VI. Juni.………....Deeg om lucifers te maken VII. Juli...………..Rundstaartbouillon VIII. Augustus…..Champandongo IX. September…..Chocolade en Driekoningenkransjes X. Oktober……….Wentelteefjes met slagroom XI. November……Bruine bonen met Spaanse peper XII. December.….Gevulde paprika's Voorwoord Esquivel, Laura (Mexico-stad 1951), Mexicaans schrijfster, kreeg bekendheid door haar roman Como agua para chocolate (1989, Ned. editie Rode rozen en tortilla’s, 1992). Ze schreef zelf het scenario voor de filmversie die haar echtgenoot Alfonso Arau in 1993 maakte. Het is een merkwaardige familieroman over een tyrannieke moeder op een afgelegen ranch, die voor haar oudedagsverzorging de jongste dochter verhindert te trouwen. Een wonderlijk mengsel van seks en toverij, gelardeerd met recepten voor schranspartijen, dat een wereldwijd succes werd bij kritiek en lezers. Laura Esquivel, de filmregisseur, introduceerde zich in de literatuur met opmerkelijk succes met de roman Como agua para chocolate( 1989) die gevolgd werd door La Ley del amor( 1995), voorgesteld als " de eerste multimedia-roman uit de geschiedenis". Ze heeft haar artikelen over koken verzameld in intieme sequenties. Het internationaal succes van "Como Agua para Chocolate" bracht mee dat de roman verfilmd werd door Alfonso Arau met de schrijfster zelf als regisseur. Zijn originele structuur, opgesteld als een kookboek voor elke maand van het jaar spruit voort uit het speciale "zesde zintuig" dat Tita de hoofdrolspeelster bezit in alles wat verwijst naar het eten. Opgevoed op de ranch van haar moeder Nacha, de kokkin, leert Tita snel de keukentrucs en ze vormt zich om tot een experte met een ruim repertorium recepten, vanaf "mole de guajalote met amandelen en ajonjolí" tot " dikke bonen met Spaanse peper a la tezcucana". Maar Tita is tot eenzaamheid veroordeeld, ondanks haar liefde voor Pedro, omdat een familietraditie haar, als jongste dochter, verplicht om haar moeder tot aan haar dood te verzorgen. De opstand van Tita blijft vruchteloos tegenover de onverzoenlijkheid van de egoïstische moeder en Pedro zal een compromisoplossing moeten zoeken om Tita dicht bij zich te hebben door met haar zuster Rosaura te huwen. De situatie zal een zoetzure spanning opwekken die gans het verhaal zal vullen, toenaderingen en brutaliteiten, hoop en smart. Met aandacht voor het alledaagse neemt het proza van Esquivel trefzeker de volkse taal op en het richt zich vooral op de gevoelens en emoties die de liefde teweegbrengt, gezien als enige kracht in staat om onze " verloren goddelijke oorsprong" te herwinnen. De smaak van de recepten mengt zich met de geschiedenis als een element meer dat de herinnering aan de jeugd en de eerste kindertijd oproept als de trots en de mogelijkheid om verraad te plegen nog steeds niet met de ervaring van de dood in aanraking zijn gekomen. Vanuit de meest intieme ruimte van een Mexicaans huis, vanuit de geschiedenis van de schepsels die geboren worden, liefhebben en sterven in de keuken , vanuit de eigen recepten, vaak besproeid met de tranen van de vrouwen en overgeleverd van generatie tot generatie ligt de aandrijvende kracht van Como agua para chocolate in de herschepping van de woorden in dienst van een metafoor van de De Mexicaanse schrijfster zal de meest nederige gereedschappen van de taal van de wokken, het vuur en de keukeningredienten aanwenden om verder te gaan en zich een weg te banen om een geheime geschiedenis van liefde en begeerte te vertellen. Want als vrouw die schrijft en als Latijns-Amerikaanse auteur wijst ze helder naar het scheppiend proces van de taal zelf. Carlos Fuentes beweert in La Nueva Novela Hispanoamericana dat "een taal uitvinden is alles vertellen wat de geschiedenis heeft verzwegen". 1
Carlos Fuentes observeert in de veralgemeende tendens tot de verbale verkenning van de LatijnsAmerikaanse schrijvers " de kritische uitwerking van al het niet-gezegde in onze lange geschiedenis van leugens, stilzwijgen, welsprekendheid en academische medeplichtigheid". Tegen "het niet-gezegde" , tegen de onmogelijkheid van Tita om te huwen met de man die ze lief heeft, tegen de ondergeschiktheid aan oude irrationele gebruiken, tegen de onrechtvaardige veroordeling van de minderjarige dochter die haar liefde niet zal kunnen vervullen door de onderwerping aan oude ongeschreven familieorders maar uitgeoefend met het geweld van de feiten, kondigt ze een beeldrijke, voorouderlijke, ironische en overvloeiende omgangstaal aan die het culinaire milieu achter zich laat in de taal van een tomeloze passie. Maar deze tomeloze passie zal zich slechts uitdrukken door het trage en sensuele liefdesproces van de uitwerking van de keuken van Tita. Elke schotel zal bij de disgenoten een hele reeks beelden en effecten opwekken van onverwachte en onbeheersbare gevoelens. Zo gebeurt het bij Gertrudis voordat ze naakt op het paard van Juan stijgt om zich te verliezen in een paring in volle galop: " Het lijkt of het voedsel dat ze genuttigd had een afrodisiatisch effect op haar verwekt had want ze begon een onmetelijk warmte te voelen die in haar benen stroomde". Zo maakt zich een onmetelijke droefheid meester van hen die de door de tranen van Tita verharde bruidstaart proeven, een melancholie die door de de kralen en de banjos bij" het eindigen in de patio de feestgenodigden heimwee doen hebben naar de liefde van hun leven". Als ze teruggekeerd is in de zo vrouwelijke en eerder ingesloten ruimte van de keuken is het niet geweest om Tita te veroordelen tot de aanvaarding van een lot van afstand doen, maar om geconfronteeerd te worden met het leven van vrouwen beperkt tot een actie die alleen zal uitgedrukt worden door de inspanningen om anderen te bevredigen. De kracht van de liefde van Tita en haar persoonlijke bevestiging zullen de ritus van andermans voeding omvormen in een magisch ritueel beladen met opstandigheid. Er is een buitengewoon beeld waarin Tita ,"die niet kan weerstaan als een hongerig persoon haar om eten verzoekt" haar borst van alleenstaande vrouw aanbiedt aan de krijsende baby van haar zuster: " als ze ziet dat het kind geleidelijk de rust in zijn gelaat terug krijgt en ze het hoort slikken vermoedde ze dat er iets buitengewoons gebeurd was". Tita, die plots veranderd is in Ceres, godin van de voeding, door een daad van liefde. In de loop van de roman zal Esquivel deze episodes herhalen die voeding en vrouwelijke affectie verbinden en Tita als symbool van de vrouw zal omvormen als voedster en genezer. Como agua para chocolate werd snel in 33 talen vertaald en naar de bioscoop gebracht doot de cineast Alfonso Arau de toenmalige echtgenoot van de schrijfster. De regisseur van de bioscoopversie kreeg talijke internationale awards die haar tot een van de populairste Latijns-Amerikaanse schrijfster maakten. De relatie van Esquivel met de keukenrituelen is niet uitgeput met deze roman en ze is verder gegaan in haar intime smakelijke verhalen. Voor de schrijfster is elke gastronomische daad een gemeenschappelijke daad aangezien het steeds werkte voor het welzijn van de andere. "Misschien is de enige uitweg die ons overblijft is het beschavingsvuur te redden en het opnieuw in het centrum van ons huishouden te brengen". Laten we ons er rond verenigen om na te denken over onze intieme relatie met het leven. Laten we de cultus van de keuken recupereren want binnen deze ruimte van vrijheid en democratie kunnen we herinneren wat de betekenis is van ons bestaan", heeft ze geschreven. Als de terugkeer naar het vuur om menselijke en creatieve gatronomische daden te vieren, deel uitmaakt van de scheppingen van de Mexicaanse schrijfster, is haar geschrift over gevoelens in grote mate een herziening van de onstuitbare vooruitgang van de technocratische maatschappij, een reflexie over een meer verinnerlijkte wereld en zoals ze verklaart heeft, een alchemistisch laboratorium waarin men juist zoals in de haarden "binnendringt, speelt en leert". Januari Kersttaarten.
Ingredienten:
1 blik sardienen -½ worst - 1 oregan-ui -1 blik spaanse pepers - 10 pistolets Werkwijze : De ui dient fijn gehakt te worden. Ik raad u aan een klein stukje ui op uw kruin te steken om het hinderlijke tranen te vermijden als men ze aan het snijden is.
2
Het vervelende van het wenen bij het snijden van ajuin is niet het simpel feit van het wenen, maar dat men er soms mee begint, zoals men zegt, men snijdt , en men kan er niet mee ophouden. Ik weet niet of het jullie al overkomen is maar bij wel, echt waar. Ontelbare keren. Mama zei dat het kwam omdat ik zo gevoelig aan ajuin ben als Tita, mijn groottante. Men beweert dat Tita zo gevoelig was dat toen ze nog in de buik zat van mijn overgrootmoeder ze weende met tuiten toen deze ajuin sneed; haar schreeuw was zo luid dat Nacha, de huiskokkin, die halfdoof was, ze zonder moeite kon horen. Op zekere dag waren de snikken zo hevig dat ze de bevalling vervroegden. En zonder dat mijn overgrootmoeder piep kon zeggen kwam Tita voortijdig op deze wereld, op de keukentafel, tussen de geuren van de kokende vermicellisoep, van thym, laurier, koriander, gekookte melk, look en natuurlijk die van ajuin. Zoals jullie kunnen inbeelden was de gebruikelijke klap op de bil niet nodig want tante Tita werd geboren terwijl ze al op voorhand schreeuwde, misschien omdat ze wist dat haar orakel bepaalde dat het huwelijk haar ontzegd was in dit leven. Nacha vertelde dat Tita letterlijk op deze wereld geduwd werd door een indrukwekkende stroom tranen die over de tafel en de keukenvloer vloeiden. 's Avonds als de schrik al over was en het vocht dank zij de zonnestralen verdampt was veegde Nacha de rest van de tranen weg die op het rode plaveisel van de vloer achtergebleven waren: Met het zout vulde ze een zak van vijf kilo die ze een hele tijd gebruikten om te koken. Deze ongewone geboorte bepaalde het feit dat Tita een onmetelijke liefde zou voelen voor de keuken en dat ze het grootste deel van haar leven hierin zou verblijven, praktisch vanaf haar geboorte, want toen ze twee dagen oud was stierf haar vader, of hetzij mijn overgrootvader, aan een hartrinfarct. Mama Elena verloor haar melk van emotie. Daar er in die tijd geen poedermelk bestond of iets dat er op leek en ze langs geen kanten een voedster vonden zaten ze met een echt probleem om de honger van het meisje te stillen. Nacha die alles wist over de keuken-en veel andere dingen die nu niet ter sprake komen- bood zich aan om zich met de voeding van het meisje te belasten. Ze achtte zich het meest bekwaam om " de maag van het onschuldig schepseltje te vormen " ondanks het feit dat ze nooit getrouwd was noch kinderen had. Ze kon zelfs niet lezen of schrijven maar over de keuken had ze een diepe kennis zoals geen ander. Mama Elena aanvaardde het voorstel met dank, want ze had al genoeg aan de droefheid en de enorme verantwoordelijkheid in het correct beheer van de hoeve om aldus aan haar kinderen de voeding en de opvoeding te kunnen geven die ze verdienden, om zich ook nog eens te moeten bezig te houden om de pas geborene behoorlijk te voeden. Daarom verhuisde Tita vanaf die dag naar de keuken en ze groeide zeer gezond en voldaan op tussen kruiden en thees. Dat verklaart waarom ze een zesde zintuig ontwikkeld heeft voor alles wat verband houdt met eten. Haar voedingsgewoontes waren bijvoorbeeld geconditioneerd door het uurrooster van de keuken : als Tita ' s morgens rook dat de bonen al gekookt waren, of wanneer ze 's middags voelde dat het water al klaar was om de kippen te pluimen , of wanneer 's avonds het brood in de oven stak voor het avondmaal wist ze dat het uur gekomen was om haar eten te vragen. Soms weende ze tevergeefs zoals wanneer Nacha ajuinen sneed maar daar de twee de reden van deze tranen kenden namen ze het niet ernstig. Ze deden het zelfs als reden voor ontspanning zodanig dat tijdens haar kinderjaren Tita's tranen van plezier niet veel verschilden.van deze van gehuil. Voor haar was lachen een manier van huilen. Op dezelfde manier verwarde ze het genot van leven met dat van eten. Het was niet gemakkelijk voor iemand die het leven door de keuken had leren kennen om de buitenwereld te begrijpen. Deze reusachtige wereld die begon van aan de deur van de keuken tot het inwendige van het huis want deze die grensde aan de achterdeur van de keuken en die uitgaf op de patio , op de tuin, op de groentetuin behoorden haar volledig toe, die beheerste ze. Dit in tegenstelling tot haar zusters voor wie deze wereld angst aanjaagde en die hen vol onbekende gevaren leek. De spelletjes in de keuken leken hen absurd en risicivol, Tita overtuigde hen nochtans op een dag dat het een verbazend spektakel was de waterdruppels te zien dansen die op de heel hete kookplaat vielen. Maar terwijl Tita zong en haar natte handen ritmisch bewoog opdat de waterdruppels op de kookplaat zouden vallen en " zouden dansen", bleef Rosaura in een hoek staan, versteld door wat er gebeurde. Gertrudis daarentegen voelde zich sterk aangetrokken naar het spel zoals met alles waar ritme, beweging of muziek bij te pas kwam en ze nam er met enthousiasme aan deel. 3
Er bleef Rosaura echter niets anders over dan hetzelfde proberen te doen, maar omdat ze haar handen nauwelijks nat maakte en het zo angstvallig deed slaagde ze er niet het gewenste effect te bekomen. Tita trachtte haar toen te helpen door haar handen dichter bij de kookplaat te brengen. Rosaura verzette zich en deze strijd stopte niet tot Tita, heel kwaad, haar handen loste en deze vielen door inertie op de hete kookplaat. Bovenop een flinke afranseling mocht Tita niet meer spelen met haar zusters binnen haar wereld. Toen werd Nacha haar speelkameraad. Samen legden ze zich toe op het uitvinden van spelletjes en activiteiten die steeds in verband met de keuken stonden. Zoals de dag waarop ze op het dorpsplein een heer zagen dierenfiguren vormen met langwerpige ballonnen en ze herhaalden het mechanisme maar ze gebruikten stukken worst. Ze zetten niet alleen gekende dieren op maar vonden er bovendien sommige uit met een zwanenhals, hondenpoten en paardestaart om er enkele op te noemen. Het probleem rees op wanneer ze ze moesten uiteenhalen om de worst te bakken. In de meeste gevallen weigerde Tita het. De enige manier waarbij ze het vrijwillig toestond om het te doen was als ze de Kerstbroodjes trachtte klaar te maken want die bevielen haar. Niet alleen liet ze toen toe dat een van haar dieren uiteengehaald werd maar ze observeerde geamuseerd hoe het gebakken werd. De worst voor de broodjes moet voorzichtig gebakken worden op een heel traag vuur, opdat hij op die manier goed gebakken wordt zonder hem overdreven bruin te laten worden. Van zodra hij klaar is haalt men hem van het vuur en worden de sardienen ingebracht die vooraf van hun graten ontdaan zijn. Het is ook nodig om met een mes de zwarte vlekken op hun huid weg te schrapen. Men mengt de ui, de gehakte chilis en de gemalen oregano met de sardienen. Men laat het mengsel rusten vooraleer de broodjes te vullen. Tita genoot enorm van deze faze want terwijl het vulsel rust is het heel aangenaam om te genieten van de geur die het verspreid, want de geuren hebben de eigenschap geluiden en geuren uit vroegere tijden te reproduceren die nooit geëvenaard worden in het heden. Tita hield ervan die geur diep op te snuiven en daarmee te reizen naar de verborgen hoeken van haar geheugen. Ze trachtte tevergeefs de eerste keer dat ze één van deze broodjes rook te herinneren, zonder resultaat, want misschien was dat wel voor haar geboorte. Misschien riep de vreemde combinatie van sardienen met worst zozeer haar aandacht op dat het haar deed beslissen om af te zien van de vredige ruimte, en te kiezen voor de buik van Mama Elena opdat zij haar moeder zou worden en ze op die wijze in de famile De la Garza zou komen, die zo lekker at en die zulk een bijzondere worst klaarmaakte. Op de hoeve van Mama Elena was het klaarmaken van de worst een hele ritus. Een dag op voorhand moesten ze de look pellen , de chilis reinigen en de kruiden malen. Alle vrouwen van de familie moesten deelnemen,Mama Elena, haar dochters Gertrudis, Rosaura en Tita, Nacha de kokkin en Chencha het dienstmeisje. Ze zaten ' s namiddags aan de eettafel en tussen de gesprekken en grappen vloog de tijd voorbij tot het begon donker te worden. Toen zei Mama Elena: Vandaag stoppen we ermee. Een goede verstaander heeft maar een half woord nodig, bijgevolg wisten ze allen nadat ze deze zin gehoord hadden wat ze moesten doen. Eerst ruimden ze de tafel en daarna verdeelden ze het werk: een ging de kippen voeren, een andere haalde water uit de put en zette het gereed voor het ontbijt en een andere zorgde voor het brandhout Die dag strijkte en borduurde men niet noch naaide men kledij. Nadien gingen allen naar hun slaapkamer om te lezen, te bidden en te slapen. Op een van die middagen vooraleer Mama Elena zei dat ze de tafel konden verlaten, kondigde Tita, die toen vijftien jaar oud was,met bevende stem aan dat Pedro Muzquiz met haar wou komen praten. -En waarover moet deze heer me komen spreken? zei Mama Elena na een eindeloze stilte die de ziel van Tita deed ineenkrimpen. Met nauwlijks hoorbare stem antwoordde Tita : -Ik weet het niet. Mama Elena wierp haar een blik toe die voor Tita alle jaren van onderdrukking insloot die over de familie gezweefd hadden en ze zei: -Het is beter dat je hem meedeelt dat als het is om jouw hand te vragen, hij het niet doet. Hij zou zijn tijd en de mijne doen verliezen. Je weet heel goed dat je als jongste van de vrouwen het aan jou is om mij te verzorgen tot aan mijn 4
Dit gezegd zijnde, stond Mama Elena langzaam recht, stak haar bril in haar voorschoot en bij wijze van laatste bevel herhaalde ze: -Voor vandaag hebben we hiermee gedaan! Tita wist dat binnen de communicatienormen van het huis de dialoog niet ingesloten was, maar ondanks alles, trachtte ze de eerste maal in haar leven te protesteren tegen een bevel van haar moeder. -Jij hebt geen mening en daarmee uit! Geen enkele generatie heeft ooit in mijn familie geprotesteerd tegen dit gebruik en het zal geen van mijn dochters zijn die dat wel doet. Tita boog haar hoofd en met dezelfde kracht als waarmee haar tranen op de tafel vielen, zo viel haar lot over haar. En vanaf dit moment wisten zij en de tafel dat ze de richting van deze ongekende krachten geen tikkeltje konden wijzigen; de tafel die vanaf het moment van haar geboorte haar bittere tranen opving, was verplicht haar lot te delen en Tita moest deze absurde beslissing ondergaan. Tita was het er echter niet mee eens. Grote twijfels en onrust vlogen door haar geest. Ze had graag te weten gekomen, bij voorbeeld, wie deze familietraditie had ingevoerd. Het zou goed zijn aan deze vernuftige persoon te laten weten dat er in zijn perfect plan om de oude dag van vrouwen te verzekeren een lichte fout zat. Als Tita niet mocht trouwen en geen kinderen mocht hebben, wie zou er dan voor haar zorgen als de oude dag kwam? Wat was de juiste oplossing in die gevallen? Of verwachtte men dat de dochters die hun moeders bleven verzorgen lange tijd zouden overleven na het overlijden van hun verweksters? En waar bleven de vrouwen die trouwden en geen kinderen konden hebben, wie belastte er zich mee om hen op te Ze wilde nog meer weten, welk waren de opzoekingen die men uitgevoerd had om te besluiten dat de jongste dochter de aangewezen persoon was om op haar moeder te waken en niet de oudste dochter? Had men al eens rekening gehouden met de mening van de betrokken dochters? Was het tenminste toegestaan , als ze niet mocht trouwen, om de liefde te kennen? Of mocht zelfs dat niet? Tita wist heel goed dat al deze vragen onherroepelijk deel moesten gaan uit te maken van het archief vragen zonder antwoord. In de familie De la Garza gehoorzaamde men en punt uit. Mama Elena, die haar volledig negeerde, liep kwaad de keuken uit en sprak een week lang geen woord tegen haar. De hervatting van deze halve communicatie begon toen bij het nakijken van de kledij die elk van de vrouwen genaaid had, Mama Elena ontdekte dat hoewel datgene wat Tita had gemaakt het meest perfecte was ze het niet geregen had alvorens het te naaien. -Ik feliciteer je-zei ze, de steken zijn perfect, maar je hebt het niet geregen, niet waar? -Neeantwoordde Tita , verbaasd omdat ze de wet der stilte had verbroken. Je rijgt het, je naait het opnieuw en nadien kom je opdat ik het nazie. Opdat je herinnert dat de slappe en de gierige samen hun weg volgen. -Gaan we nog eens met de rebellie beginnen? Het is al genoeg dat je hebt gedurft de regels te overtreden bij het naaien. -Vergeef me, mami. Ik zal het niet opnieuw doen. Tita slaagde erin met deze woorden de woede van Mama Elena te kalmeren. Ze had veel zorg besteed aan het uitspreken van het "mami" op het gepaste moment en op de gepaste Mama Elena meende dat het woord "mama" smalend klonk daarom verplichtte ze haar dochters vanaf ze meisjes waren om het woord " mami" te gebruiken als ze zich tot haar wendden. De enige die zich verzette of die het woord met een ongepaste klank uitsprak was Tita, een reden waarom ze een heleboel klappen had gekregen. Maar wat had ze het goed gedaan op dit moment! Mama Elena voelde zich opgebeurd met de gedachte dat het haar misschien gelukt was het karakter van de jongste van haar dochters te doen Maar helaas moest ze deze hoop heel snel opbergen want de volgende dag presenteerde Pedro Muzquiz zich in huis vergezeld van zijn vader met de bedoeling de hand van Tita te vragen. Hun aanwezigheid in het huis veroorzaakte grote ontsteltenis. Men verwachtte hun bezoek niet. Dagen voordien had Tita aan Pedro een boodschap gestuurd met de broer van Nacha om hem te verzoeken af te zien van zijn plannen. Die zweerde dat hij ze overhandigd aan aan don Pedro maar ze presenteerden zich toch in het huis. Mama Elena ontving hen in de salon , ze gedroeg zich beminnelijk en legde hen de reden uit waarom Tita niet kon trouwen. -Natuurlijk, als het jullie interesseert dat Pedro trouwt, dan breng ik u mijn dochter Rosaura ter overweging, ze is slechts twee jaar ouder dan Tita maar ze is volledig beschikbaar en klaar voor het Bij het horen van die woorden gooide Chencha bijna het dienblad met de koffie en de koekjes die ze naar het salon gebracht had om don Pascual en zijn zoon te onthalen op Mama Elena. Zich verontschuldigend trok ze zich haastig terug naar de keuken waar Tita , Rosaura en Gertrudis haar aan het opwachten waren opdat ze hen gedetailleerd zou informeren over wat er in de salon gebeurde. Ze kwam struikelend binnen en ze stopten allen onmiddellijk met hun werk om geen enkel woord te Ze waren hier samen met de bedoeling om kerstbroodjes klaar te maken. 5
Zoals hun naam aangeeft worden deze broodjes tijdens de kerstperiode klaargemaakt, maar bij deze gelegenheid waren ze ze aan het maken om de verjaardag van Tita te vieren. Op 30 september werd ze zestien jaar en ze wilde het vieren door een van haar geliefkoosde schotels te eten. -Ah ja is het niet? Haar mama sprak van klaar te staan voor het huwelijk alsof het over een schotel gevulde maïspannekoeken ging! En zo niet, omdat het dan zoveel als hetzelfde is. Men kan geen gevulde maïskoeken veranderen door gevulde maïspannekoeken, enzovoort! Chencha stopte niet met dit soort commentaar terwijl ze natuurlijk op haar manier de scene vertelde die net kwam te gebeuren. Tita wist hoe overdreven en leugenachtig Chencha kon zijn en ze liet niet zich niet bang maken. Ze weigerde wat ze net kwam te horen te geloven. Ze deed alsof ze kalm was en ging verder met de broodjes te verdelen opdat haar zusters en Nacha ze zouden opvullen. De broodjes moeten bij voorkeur thuis in de oven gebakken worden. Maar als dat niet kan is het meest geschikte de bakkerij opdracht te geven kleine broodjes te maken want de grote zijn niet geschikt voor dit recept. Na ze te hebben gevuld legt men ze tien minuten in de oven en dient men ze warm op. Het ideaal is ze een ganse nacht ingewikkeld in een doek in open lucht achter te laten opdat het brood doordrongen zou worden met het vet van de worst. Toen Tita gedaan had de broodjes in te wikkelen die ze de volgende dag zouden opeten kwam Mama Elena de keuken binnen om hen te informeren dat ze aanvaard had dat Pedro zou huwen, echter met Toen ze de bevestiging van het nieuws hoorde voelde Tita alsof de winter onverwachts in haar lichaam kwam: het werd zo koud en zo droog dat haar wangen gloeiden en rood werden, zo rood als de kleur van de appels die ze voor zich hield. Deze schrikaanjagende kou zou haar heel lang bijblijven zonder dat iets het kon verzachten, zelfs niet toen Nacha haar vertelde wat ze gehoord had toen ze don Pascual en zijn zoon naar de ingang van de hoeve had vergezeld. Nacha wandelde vooraan tussen de vader en de zoon. Don Pascual en Pedro wandelden langzaam en spraken met zachte stem, met ingehouden woede. - Waarom deed gij dat Pedro? Wij maken ons belachelijk door het huwelijk met Rosaura te aanvaarden. Waar bleef dan de liefde die gij Tita gezworen had? Waarom houdt ge geen woord? -Natuurlijk houd ik het, maar als ze je ronduit weigeren om te trouwen met de vrouw die je liefhebt en de enige uitweg die ze je laten om dicht bij haar te zijn is door met de zuster te trouwen, zou jij niet dezelfde beslissing nemen als ik? Nacha slaagde er niet in het antwoord te horen omdat Pulche, de hond van de hoeve, blaffend buiten liep achter een konijn dat hij verwardde met een kat. -En dan, je gaat trouwen zonder liefde te voelen?- Nee, papa, ik trouw terwijl ik een onmetelijke en eeuwige liefde voor Tita voel. De stemmen werden geleidelijk minder hoorbaar want ze werden uitgedoofd door het geluid dat de schoenen maakten bij het betreden van de droge bladeren. Het was vreemd dat Nacha die rond die tijd dover werd zei dat ze het gesprek gehoord had. Tita bedankte haar meteen dat ze het verteld had, maar dit wijzigde haar houding van koel respect niet dat ze vanaf dan kreeg voor don Pedro. Men zegt dat de dove niet hoort, maar samenstelt. Misschien hoorde Nacha enkel de woorden die allen verzwegen. Die avond kon Tita de slaap niet vatten; ze kon niet verklaren wat ze voelde. Spijtig dat men in die periode de zwarte gaten in de ruimte nog niet ontdekt had, want dan had ze heel gemakkelijk begrepen dat ze een zwart gat voelde in het midden van haar borst, langswaar een oneindige kou was binnen geslopen. Telkens ze haar ogen sloot kon ze heel klaar de scenes van die Kerstnacht een jaar geleden herbeleven, waarin Pedro en zijn familie voor de eerste maal uitgenodigd waren om in haar huis te dineren en de kou werd heviger. Ondanks de verlopen tijd kon zij perfect de geluiden, de geuren en de zachte wrijving van haar nieuwe japon op de pas geboende vloer herinneren; de blik van Pedro op haar schouders. Die blik! Ze liep naar de tafel en droeg een dienblad met zoet van eigeel als ze hem voelde, vurig, terwijl hij haar huid verbrandde. Ze draaide haar hoofd om en haar ogen vielen samen met die van Pedro. Op dat ogenblik begreep ze perfect wat de deeg van een beignet moet voelen als het in kontakt komt met de kokende olie. Het gevoel van warmte dat haar lichaam binnenstroomde was zo echt dat Tita uit schrik dat, zoals bij een beignet, bellen begonnen op te borrelen door gans haar lichaam-haar gelaat, haar buik, haar hart, de borsten. Ze deze blik niet kon blijven houden en terwijl ze haar ogen neersloeg doorkruiste ze snel de salon naar de andere kant waar Gertrudis op de pianola de wals "Ogen der jeugd" trapte. 6
Ze plaatste het dienblad op een tafeltje, nam verstrooid een glas likeur van Noyo dat ze op haar weg vond en zette zich naast Paquita Lobo, een buurvrouw van de hoeve. De afstand tussen Pedro en haar diende tot niets; ze voelde haar bloed verzengend door haar aderen vloeien. Een intense roodheid bedekte haar wangen en hoezeer ze zich ook inspande kon ze geen plek vinden om haar blik te laten op rusten. Paquita bemerkte dat er haar iets raar overkwam en terwijl ze zich bezorgd toonde vroeg ze haar: -Hoe lekker is dit likeurtje, niet waar? -Zei u iets?- Ik zie je heel verstrooid Tita, voel je je goed? -Ja, dank u. Je bent al oud genoeg om een beetje likeur te drinken bij speciale gelegenheden, boefje, maar zeg me, heb je van je mama de toelating om het te doen? Want ik zie je zenuwachtig en beverig-en ze voegde er meelijwekkend aan toe- je neemt het beter niet zo zal je geen spektakel geven. Dat ontbrak er nog aan! Dat Paquita Lobo zou denken dat ze dronken was. Ze kon niet toestaan dat er de minste twijfel was of ze liep het risico dat ze de roddel aan haar mama zou vertellen. De schrik voor haar moeder deed haar een ogenblik de aanwezigheid van Pedro vergeten en ze trachtte met alle middelen Paquita te overtuigen over de helderheid van haar gedachten en haar mentale bekwaamheid. Ze kletste met haar over enkele roddels en kleinigheden. Ze bezorgde haar zelfs het recept van de Noyo dat haar zo verontrustte. Deze likeur wordt bereid door vier ons perzikamandelen en een half pond abrikoosamandelen gedurende vierentwintig uur op te leggen in twee liter water om het vel week te maken, daarna pellen, breken en in vier liter brandewijn laten trekken gedurende vijftien dagen. Daarna distilleren. Als men tweeenhalf pond poedersuiker in het water perfect aangelengd heeft voegt men er vier ons oranjebloesem aan toe, meng het door elkaar filter het. En opdat er geen enkele twijfel aan haar fysieke en mentale gezondheid zou overblijven herinnerde ze er Paquita terloops aan dat een azumbre 2.016 liter is, nog min nog meer. Toen dus Mama Elena tot bij hen kwam om aan Paquita te vragen of ze goed opgevangen was, antwoordde deze begeesterd: -Het is perfect! Je hebt prachtige dochters. En haar conversatie is boeiend! Mama Elena beval Tita naar de keuken te gaan voor enkele broodjes om aan alle aanwezigen uit te delen. Pedro, die op dat moment niet toevallig voorbijkwam, bood aan haar te helpen. Tita liep haastig naar de keuken zonder een enkel woord uit te spreken. De nabijheid van Pedro maakte haar zenuwachtig. Ze ging binnen en wendde zich snel om een dienblad te pakken met lekkere broodjes die geduldig wachtten op de keukentafel. Ze zou nooit de toevallige aanraking vergeten van hun handen toen beiden onhandig probeerden hetzelfde dienblad terzelfdertijd vast te pakken. Het was toen dat Pedro haar zijn liefde bekende. -Juffrouw Tita ik zou van de gelegenheid willen profiteren om je alleen te spreken om je te zeggen dat ik smoorverliefd ben op jou. Ik weet dat deze verklaring gewaagd en te vlug afgedaan is maar het is zo moeilijk je te benaderen dat ik besloten heb het deze avond te doen. Ik vraag je enkel of ik je liefde mag ambieren. -Nee, dat zou niet kunnen, ik heb nu een antwoord nodig: de liefde overdenkt men niet, men voelt ze of men voelt ze niet. Ik ben een man van weinig maar van heel ferme woorden. Ik zweer je dat mijn liefde voor altijd zal zijn. Hoe is het met de jouwe? Voelt u ook iets voor mij? -Ja! Ja! Ja en duizendmaal ja! Ik bemin je vanaf deze avond voor altijd. Maar nu moest ze ervan afzien. Het was niet fatsoenlijk de toekomstige echtgenoot van een zuster te begeren. Hij moest op een of andere manier uit haar geest verdreven worden opdat ze zou kunnen slapen. Ze trachtte het kerstbroodje te eten dat Nacha op haar bureau had achtergelaten naast een glas melk. In veel andere gelegenheden had het uitstekende resultaten opgeleverd. Met haar grote ervaring wist Nacha dat bij Tita ieder verdriet verdween als ze een lekkere kerstbroodje at. Maar niet bij deze gelegenheid. De leegte die ze in haar maag voelde ebte niet weg. Integendeel , een gevoel van misselijkheid overviel haar. Ze ontdekte dat de leegte niet van de honger kwam; het ging meer om een koud pijnlijk gevoel .Ze moest deze hinderlijke kou weg te werken. Als eerste maatregel dekte ze zich met een zwaar deken en wollen kleed. De kou ging niet weg. Dan deed ze langvezelige wollen schoenen aan en nog twee dekens. Niets gekort. Tenslotte nam ze uit haar naaimand een bedsprei die ze begonnen te weven was de dag dat Pedro haar ten huwelijk had gevraagd. 7
Een gehaakte bedsprei als deze wordt afgewerkt op ongeveer een jaar. Juist de tijd dat Pedro en Tita gedacht hadden te wachten vooraleer in het huwelijk te treden. Ze besloot de langvezelige wol nuttig te gebruiken in plaats van het te verknoeien en ze weefde heftig en weende en weefde tot ze 's morgens de bedsprei af had en ze bovenop haar legde. Het diende tot Noch die nacht noch tijdens de andere nachten in haar leven lukte ze er niet in de kou te beheersen.
Chabela Taart.( Bruidstaart) Februari INGREDIENTEN: 175 gram poedersuiker, 300 gram meel, driemaal gezeefd, 17 eieren, geraspte schil van een citroen. Bereiding : Leg vijf eierdooiers in een pan, vier hele eieren en de suiker. Klop tot de deeg dik is en doe er twee hele eieren meer bij. Blijf kloppen en als het opnieuw aandikt voegt men er twee hele eieren aan toe, herhaal deze stap tot alle eieren per twee ingebracht zijn. Om de bruidstaart van Pedro en Rosaura te bereiden moesten Tita en Nacha de hoeveelheden van dit recept met tien vermenigvuldigen want in plaats van een taart voor 18 personen moesten ze een taart voor 180 man klaarmaken. Het resultaat geeft 170 eieren! En dat betekende dat ze maatregelen moesten treffen om deze hoeveelheid eieren van beste kwaliteit te verzamelen op eenzelfde dag. Om daarin te slagen legden ze sedert verscheidene weken de eieren in bewaring die de kippen van beste kwaliteit hadden gelegd. Deze methode gebruikte men op de hoeve sedert onheuglijke tijd om zich met dit voedselrijk en noodzakelijk voedsel tijdens de winter te bevoorraden. De beste tijd voor deze operatie ligt in de maanden augustus en september. De eieren die voor bewaring bestemd zijn moeten heel vers zijn. Nacha gaf er de voorkeur aan dat ze van dezelfde dag waren. Ze legden de eieren in een kan gevuld met gesmolten ramsvet dat bijna gekoeld was tot ze volledig bedekt waren. Dit volstaat om gedurende verscheidene maanden hun goede staat te waarborgen. Nu, als je ze meer dan een jaar wil bewaren, plaatst men de eieren in een arden pot en bedekt men ze met een brij van een deel kalk op tien delen water. Nadien goed aandrukken zodat er geen lucht bij kan en sla ze op ze in de kelder. Tita en Nacha hadden de eerste optie gekozen want het was niet nodig de eieren zoveel maanden te bewaren. Ze hielden de kannen onder de keukentafel naast zich waar ze ze hadden neergezet en van daaruit namen ze de eieren om de taart te bereiden. De fenomenale inspanning die het kloppen van zoveel eieren vertegenwoordigde begon schade toe te brengen in de geest van Tita toen ze nauwelijks 100 eieren hadden geklopt. Het leek haar ondoenbaar het cijfer van 170 te halen. Tita klopte terwijl Nacha de schalen brak en ze in de deeg bracht. Een rilling liep door het lichaam van Tita en ze kreeg vulgair gezegd kippevel telkens men een ei brak. Ze associeerde het eiwit met de teelballen van de hanen die ze de vorige maand gecastreerd hadden. Kapoenen zijn gecastreerde hanen die men vetmest. Men koos deze schotel voor het huwelijk van Pedro met Rosaura als een van de meest prestigieuze op de goede tafels zowel voor het werk dat zijn bereiding meebracht als voor de uitstekende smaak van de kapoenen. Zodra het huwelijk voor de twaalfde januari bepaald was gingen ze tweehonderd hanen kopen waarop men de operatie toepaste en ze werden onmiddellijk vetgemest. Tita en Nacha werden met dit werk Nacha voor haar ervaring en Tita als straf om onder voorwendsel van migraine niet aanwezig te willen zijn op de dag dat men de hand van haar zuster Rosaura kwam vragen . -Ik kan uw onhandelbaarheid niet toestaan-had Mama Elena haar gezegd-ik ga niet toestaan dat ge het huwelijk van uw zuster ruineert met uw houding van slachtoffer. Vanaf nu ga je je belasten met de voorbereidingen van het banket en pas op als ik je zie met een kwaad gezicht of een een traan, hoor je? Tita probeerde deze verwittiging niet te vergeten terwijl ze zich gereed maakte om de eerste operatie aan te vatten. 8
Het castreren bestond erin een insnijding te maken in het deel dat de teelballen van de haan bedekte: men steekt er de vinger in om ze te zoeken en ze eruit te trekken. Na de uitvoering naait men de wond dicht en wrijft men ze in met verse boter of met dierlijk vet van Tita stond op het punt haar bewustzijn te verliezen toen ze er haar vinger in stak en aan de teelballen van de eerste haan trok. Haar handen beefden, ze zweette overvloedig en haar maag keerde als een vlieger in de vlucht. Mama Elena wierp haar een doorborende blik toe en zei haar: " Wat overkomt jou? waarom beef je, gaan we met problemen beginnen?" Tita hief haar blik op en bekeek haar. Ze had lust om haar ja toe te roepen, dat ze problemen had, ze had het voorwerp om te castreren slecht gekozen, de geschikte was zijzelf, op die manier zou ze tenminste een echte rechtvaardiging hebben omdat ze haar het huwelijk geweigerd had en Rosaura de plaats zal innemen aan de zijde van de man die zij liefhad. Mama Elena die haar blik las werd woedend en diende Tita een geweldige oorvijg toe die haar op de vloer deed tollen, naast de haan, die om het leven kwam door de slechte operatie. Tita sloeg en sloeg uit razernij alsof ze ineens en voor altijd wou eindigen met deze marteling. Ze moest slechts twee eieren meer slagen en de deeg voor de taart zou klaar zijn. Het was het enige dat ontbrak, al het overige, de gerechten inbegrepen voor een eetmaal van 20 schotels en de broodjes waren klaar voor het banket. Alleen Tita, Nacha en Mama Elena waren in de Chencha, Gertrudis en Rosaura waren de laatste hand aan het leggen aan het bruilofstkleed. Nacha nam met grote opluchting het voorlaatste ei om het te breken. Met een kreet hield Tita haar -Nee! Ze hield op met kloppen en nam het ei tussen haar handen. Ze hoorde duidelijk een kip piepen binnen de schaal. Ze hield het ei tegen haar oor en hoorde het gepiep sterker. Mama Elena onderbrak haar werk en vroeg met een autoritaire stem : -Wat gebeurt er? Wat was deze kreet?- Er zit een kip in het ei! Nacha kon het zeker niet horen, maar ik wel. -Een kip? Ben je gek? Er is nooit iets dergelijks gebeurd met opgelegde eieren! Met twee flinke stappen kwam ze bij Tita, ze rukte haar het ei uit de handen en brak het. Tita sloot stevig haar ogen.-Open je ogen en bekijk je kip! Tita opende traag haar ogen. Verbaasd zag ze dat wat ze voor een kip had gehouden grwoon een ei was. -Luister goed naar mij, Tita, je doet mijn geduld verliezen, ik zal je niet toestaan dat je met dwaasheden begint. Dit is de eerste en de laatste maal! Of ik verzeker je dat het je zal berouwen! Tita kon nooit verklaren wat er die avond gebeurde, of wat ze hoorde was het gevolg van vermoeidheid of het was een Voorlopig was het best om voort te gaan met het slaan, ze wilde niet onderzoeken wat de grens was van het geduld van haar moeder. Als de laatste twee eieren geklopt zijn wordt de geraspte citroenschil bijgevoegd; eens de deeg voldoende dik is stopt men met kloppen en doet men er de gezeefde bloem in terwijl men het geleidelijk mengt met een houten spatel tot alles goed gemengd is. Tenslotte vet men een vorm in met boter, bepoedert het met meel en maakt men de pasta leeg. Men bakt ze gedurende 30 minuten in de oven. Nadat Nacha drie dagen lang twintig verschillende gangen had voorbereid voelde ze zich doodvermoeid en zag uit naar het moment om de taart in de oven te brengen en om uiteindelijk te kunnen gaan slapen. Tita was deze keer geen goede helpster om het zacht uit te drukken. Ze had geen enkel moment geklaagd, misschien omdat de vorsende blik van haar moeder het haar niet toeliet, maar zodra ze zag dat Mama Elena buiten de keuken ging om naar har kamers te gaan slaakte ze een eindeloze zucht. Nacha van haar kant haalde zachtjes de spatel uit haar handen , omhelsde haar en zei: - Er is niemand meer in de keuken, mijn meisje, ween nu maar, want morgen wil ik niet dat ze het je zien doen. Rosaura zeker niet. Nacha stopte met het kloppen omdat ze voelde dat Tita op het punt stond om een zenuwinzinking te krijgen, ze kende het niet onder deze naam, maar met haar onmetelijke wijsheid begreep ze dat Tita niet verder zou kunnen. Om de waarheid te zeggen, zij evenmin. Rosaura en Nacha kwamen nooit goed overeen. Het stoorde Nacha erg dat Rosaura vanaf haar kleutertijd kieskeurig was met het eten. Ze liet de schotel altijd staan of ze gaf hem stiekem aan Tequila, de papa van Pulque ( de hoevehond Nacha gaf Tita, die steeds goed at en alles verorberde, als voorbeeld. Goed, er was een soort voedsel dat Tita niet graag lustte, het was het lauw ei dat Mama Elena haar verplichte om op te eten. 9
Maar doordat Nacha zich had belast met haar culinaire opvoeding,at Tita niet alleen het gewoon eten maar bovendien ook sprinkhanen, magueywormen, torren, tepezcuintle, gordeldier, enz. tot schrik van Hieruit ontstond de aversie van Nacha tegenover Rosaura en de rivaliteit tussen de twee zusters die ten top gedreven werd met dit huwelijk waarbij Rosaura huwde met de man die Tita lief had. Wat Rosaura niet wist, hoewel ze het vermoedde, was dat Pedro Tita beminde met een onmetelijke Het was dus begrijpelijk dat Nacha partij zal trekken voor Tita en zal trachten met alle middelen te voorkomen dat ze zou lijden. Nacha droogde met haar voorschoot de tranen die over het gelaat van Tita rolden en zei haar: -Wel meisje, we zijn er bijna klaar mee.. Maar ze bleven langer dan gewoonlijk omdat de deeg niet kon dik worden te wijten aan de tranen van En zo bleven ze elkaar omhelsend wenen tot er geen tranen overbleven in de ogen van Tita. Toen weende ze zonder tranen en men zegt dat dit meer pijn doet, zoals een droge bevalling, maar de taart werd tenminste niet meer bevochtigd zodat ze verder konden gaan met de volgende stap, het vullen van de taart. VULSEL : 150 gram abrikoospasta, 150 gram poedersuiker Bereiding : Zet de abrikozen op het vuur met heel weinig water, laat koken en draai door een zeef, als men er geen heeft kan men een gewoon filtreerdoek gebruiken. Doe deze pasta in een kom voeg er het suiker bij en zet op het vuur laat niet na het te roeren tot het op het punt staat confituur te worden. Haal van het vuur af en laat het eventjes afkoelen alvorens het in het midden van de taart te leggen die natuurlijk op voorhand verdeeld is. Gelukkig hadden Nacha en Tita een maand voor de bruiloft verscheidene flessen met conserven van abrikoos, vijg en zoete aardappel met ananas ,klaargemaakt. Dank zij dat vermeden ze het werk om de confituur op de dag zelf te moeten klaarmaken. Ze waren gewend om enorme hoeveelheden confituur te bereiden in een grote pot die men in de patio zette om gedurende lang tijd van het fruit te kunnen genieten. Ze plaatsten het op een vuur en om de confituur te roeren moesten ze hun armen bedekken met oude lakens. Dit vermeed dat een belletje ervan hun huid zou verbranden. Zodra Tita de fles opende deed de geur van abrikozen haar terugdenken aan de namiddag waarop ze de confituur hadden klaargemaakt. Tita kwam van de moestuin terwijl ze het fruit op haar rok droeg want ze had de mand vergeten. Tita trok haar rok op toen ze binnenkwam en hoe groot was haar verrassing toen ze Pedro in de keuken aantrof. Pedro ging naar de achterpatio om de koets klaar te maken. Ze moesten naar het dorp gaan om uitnodigingen te overhandigen en daar de stalknecht deze dag niet op de hoeve was komen opdagen moest hijzelf zich met dit karwei belasten. Zodra Nacha hem in de keuken zag binnenkomen ging ze haast lopend buiten onder voorwendsel dat ze epazote voor de bonen moest halen. Tita liet van verrassing enige abrikozen op de vloer vallen. Pedro snelde haar ter hulp om ze op te Bij het bukken kon hij een deel van de benen van Tita zien die onbedekt waren. Tita probeerde te voorkomen dat Pedro ze zou zien en liet haar rok vallen. Door dit te doen rolde de rest van de abrikozen op het hoofd van Pedro. Het spijt me ,heb ik je pijn gedaan?- Niet zoveel als ik jou aangedaan heb, laat me je zeggen wat mijn -Je hebt het eens gedaan en het was een leugen, ik wil het niet meer horen. En terwijl ze dit zei verliet Tita snel de keuken langs de andere deur naar de salon waar Chencha en Gertrudis het huwelijkslaken borduurden. Het was een laken van witte zijde waarin ze een fijn borduurwerk in het midden maakten. Deze opening was bestemd om alleen de edele delen van de bruid te tonen op de intieme momenten van het huwelijk. Ze hadden echt geluk gehad om Franse zijde te hebben kunnen bemachtigen in deze tijden van politieke instabiliteit.
10
De revolutie liet niet toe dat men veilig door het land reisde, als het niet geweest was door een Chinees die zich toelegde op smokkelen zou het hen niet gelukt zijn om linnen te krijgen, want Mama Elena zou geen enkel van haar dochters toegestaan hebben risico te lopen door naar de hoofdstad te gaan om het nodige voor de jurk en de uitzet voor Rosaura te kopen. Dit Chineesje was nogal sluw: hij verkocht in de hoofdstad en aanvaardde biljetten van het revolutionnair leger uit het Noorden, hier hadden ze geen waarde en ze waren niet uitwisselbaar. Natuurlijk aanvaardde hij ze aan spotprijzen en met dat geld reisde hij naar het Noorden waar de biljetten hun werkelijke prijs kregen en daarmee kocht hij handelswaar. In het Noorden aanvaardde hij natuurlijk biljetten uitgegeven in de hoofdstad aan allergeringste prijzen en zo bracht hij heel de revolutie door tot hij miljonair werd. Maar het belangrijke was dat dank zij hem Rosaura kon genieten van het fijnste en exquisiete linnen voor haar bruiloft. Tita was als gehypnotiseerd toen ze de witheid van het laken aanschouwde; het waren slechts enkele secondes maar voldoende om een soort van verblinding bij haar te veroorzaken. Waar ze ook haar blik wilde op richten ze zag slechts de witte kleur. Rosaura , die uitnodigingen met de hand aan het schrijven was ,zag ze als een sneeuwwit spook. Ze verborg zo goed wat haar overkwam dat niemand het opmerkte. Ze wilde geen nieuwe berisping van Mama Elena uitlokken. Zodat toen de familie Lobo aankwam om hun bruiloftsgeschenken te overhandigen ze haar zintuigen moest aanscherpen om te zien wie ze groette want voor haar waren ze als een Chinees schaduwspel bedekt door een wit laken. Gelukkig gaf de knarsende stem van Paquita haar de oplossing zodat ze hen kon groeten zonder groot probleem. Later toen ze hen begeleidde naar de ingang van de hoeve merkte ze op dat zelfs de nacht zich voor haar vertoonde zoals ze haar nog nooit gezien had: schitterend van witheid. Het beangstigde dat haar hetzelfde zou overkomen op dit moment want hoe zeer ze zich ook concentreerde op de bereiding van de fondant om de taart mee te bedekken, ze kon het niet. De witheid van het poedersuiker joeg haar angst in , ze voelde dat de witte kleur zich van het ene moment op het andere van haar geest meester zou maken, zonder dat ze het zou kunnen beletten, terwijl ze de onschuldige beelden van haar kleutertijd meesleurde toen men haar in de maand mei een wit kleed bracht om witte bloemen aan de Maagd aan te bieden. Zij kwam binnen gewandeld tussen een rij meisjes gekleed in het wit, naar het altaar vol witte kaarsen en witte bloemen, verlicht door een hemels wit licht komend uit het raam van de witte parochiekerk. Ze kon geen enkele keer de kerk binnentreden zonder dat ze droomde dat ze het op een dag zou doen aan de armen van een man. Ze moest niet alleen deze blokkeren maar al die herinneringen die ze zou betreuren: ze moest de fondant afwerken voor de huwelijkstaart van haar zuster. Met een uiterste insapnning begon ze hem te HOEVEELHEDEN VOOR DE FONDANT : 800 gram poedersuiker, 60 druppels citroen en voldoende water om de suiker in op te lossen. Bereiding : In een pan de suiker en het water roerend op een vuur zetten tot het begint te koken. In een andere pan filtreren en opnieuw op het vuur zetten en de citroen toevoegen tot het een slappe bol wordt, af en toe de boorden van de pan reinigen met een vochtige doek opdat de honig niet versuikert; als het het voorafgaand aangeduid punt bereikt leeg maken in een andere bevochtigde pan, besprenkelen langs boven en eventjes laten afkoelen. Nadien met een houten spatel kloppen tot het dikker wordt. Om het toe te passen doet men er een lepel melk in en men zet het opnieuw op het vuur om het los te maken, daarna neemt men een druppel karmijn en bedekt hiermee enkel het bovenste deel van de Nacha besefte dat Tita fout was toen deze haar vroeg of ze er de karmijn niet ging opleggen. -Mijn meisje, ik leg het er net op, zie je de rode kleur niet die het heeft? -Nee. -Ga slapen, meisje, ik werk het eiwitglazuur wel af. Enkel de pannen kennen het koken van hun bouillon, maar ik raad het jouwe, en stop al met wenen want je maakt de fondant nat en hij zal niet kunnen dienen, ga, ga weg. Nacha bedekte Tita met kussen en duwde haar uit de keuken. Ze legde niet uit van waar ze de nieuwe tranen gehaald had, maar ze had ze genomen en er de textuur van het eiwitglazuur mee veranderd. Nu kostte het haar een dubbele inspanning om het punt te Nu ze alleen was zette ze zich aan het werk om het eiwitglazuur zo snel mogelijk af te maken, om te gaan slapen. 11
Eiwitglazuur wordt bereid uit 10 porties eiwit en 500 gram suiker heel stijf geklopt.. Als het afgewerkt is doet ze er een scheut fondant in om na te gaan of de tranen van Tita de smaak niet hebben gewijzigd. Maar nee, ze hebben blijkbaar de smaak niet gewijzigd maar zonder te weten waarom krijgt Nacha plots grote weemoed. Ze herinnert zich een voor een de bruiloftsfeesten die ze voor de familie De la Garza klaargemaakt had met de illusie dat het volgende het hare zou zijn. Nu ze 85 geworden was loonde het niet meer de moeite te wenen , noch te jammeren dat noch het verhoopte banket noch het verhoopte bruiloftsfeest gekomen was ondanks het feit dat de verloofde wel gekomen was, maar de mama van Mama Elena had hem weggejaagd. Vanaf dan had ze zich aangepast door te genieten van de bruiloften van anderen en zo deed ze het jarenlang zonder verbitterd te zijn. Ze wist niet waarom ze het nu deed. Ze voelde zich erg dwaas maar ze kon er niets aan doen. Ze bedekte de taart zo goed ze kon met het eiwitglazuur en ging naar haar kamer met een sterke pijn in haar borst. Ze huilde de ganse nacht en de volgende morgen was ze niet in de stemming om aan de bruiloft deel te nemen. Tita zou eender wat gegeven hebben om in Nacha's plaats te zijn want ze moest niet alleen in de kerk aanwezig zijn , of ze zich goed voelde of niet, maar ze moest er heel op bedacht zijn dat haar gelaat niet de minste emotie zou vertonen. Ze dacht erin te lukken zolang haar blik deze van Pedro niet kruiste. Dit incident zou alle vrede en rust die ze veinsde kunnen vernietigen. Ze wist dat zij, meer dan haar zus Rosaura, het middelpunt van de belangstelling was. De genodigden wilden meer dan een sociale plicht te vervullen zich verkneukelen aan de idee van haar lijden, maar ze zou hen het genoegen niet gunnen, nee. Ze kon duidelijk voelen hoe het gefluister van de aanwezigen over haar verleden achter haar rug Heb je Tita al gezien? Arm kind, haar zuster gaat trouwen met haar geliefde! Ik heb ze op een dag hand in hand gezien op het dorpsplein. Hoe gelukkig zagen ze eruit! -Echt waar? Want Paquita zei hoe ze op zekere dag gezien had dat Pedro in volle mis een liefdesbrief overhandigde aan Tita, geparfumeerd en al!-Men beweert dat ze in hetzelfde huis gaan wonen!Dat zal Elena nooit toestaan! - Ik denk niet dat ze het doet! Je ziet hoe roddels zijn! Deze kommentaren bevielen haar niet. Ze moest een duidelijke houding van triomf aannemen! Als een grote actrice speelde ze waardig haar rol terwijl ze trachtte dat haar geest noch met de bruiloftsmars noch met de woorden van de priester noch met de strik en de ringen bezig was. Ze dacht aan de dag dat ze met nieuwjaar met de andere kinderen van het dorp gaan spijbelen was. Het was verboden met jongens te spelen maar ze was het al beu om met haar zusters te spelen. Ze gingen naar de oever van de grote rivier om te zien wie in staat was hem in de kortste tijd zwemmend over te steken. Welk een genot ze die dag voelde toen ze de winnares was. Een andere grote triomf overkwam haar op een stille zondag in het dorp. Ze was veertien jaar en wandelde in een koets vergezeld door haar zusters toen enkele jongens vuurwerk afstaken. De paarden liepen heel verschrikt weg. Aan de rand van het dorp braken ze los en de koetsier verloor de controle over het voertuig. Tita duwde hem opzij en zij alleen kon de vier paarden beheersen. Toen enige mannen van het dorp hen in galop inhaalden om hen te helpen stonden ze in bewondering voor de heldendaad van Tita. Ze werd in het dorp als een heldin ingehaald. Deze en vele andere gelijkaardige herinneringen hielden haar bezig tijdens de plechtigheid, er scheen een vredige glimlach als van een tevreden poes op haar gezicht tot ze op het moment van de omhelzingen haar zus moest feliciteren. Pedro, die naast haar stond, zei tegen Tita: Feliciteer je mij niet? -Ja, natuurlijk. Dat je gelukkig moogt Pedro omhelsde haar heviger dan de sociale normen toelieten, hij profiteerde van de enige gelegenheid die hij had om Tita iets in het oor te fluisteren. -Ik ben zeker dat het zo zal zijn, want ik bereikte met dit huwelijk dat wat ik zo hevig verlangde: dicht bij u zijn , de vrouw die ik echt bemin. De woorden die Pedro kwam uit te spreken waren voor Tita als een verfrissende bries die de resten van de kolen die op het punt stonden uit te doven in brand stak. 12
Haar gezicht dat zoveel maanden gedwongen was haar gevoelens niet te tonen onderging een onbeheersbare wijziging, haar gelaat weerspiegelde een grote opluchting en groot geluk. Het was alsof al dit bijna uitgeblust inwendig koken plotseling herleeft door de hartstochtelijke adem van Pedro over haar hals, zijn vurige handen op haar schouder, zijn omstuimige borst op haar borsten. Ze kon zo voor altijd blijven staan zijn ware het niet dat de blik die mama Elena haar toezond haar snel van hem losmaakte. Mama Elena kwam bij Tita en vroeg haar: Wat heeft Pedro je gezegd?- Niets,mami. -Mij ga je niet bedriegen,als je het doet heb je met mij te maken, hang dus niet de stiekemerd uit. Je zult ervan lusten als ik je opnieuw dicht bij Pedro zie. Na deze bedreigende woorden van Mama Elena zorgde Tita ervoor zover als ze kon van Pedro te Wat onmogelijk van haar gelaat weg te wissen was was een stoute glimlach van voldoening. Vanaf dat moment had de bruiloft voor haar een andere betekenis. Het stoorde haar niet meer te zien hoe Pedro en Rosaura van tafel naar tafel gingen om te toosten met de genodigden, noch om hen te zien walsen, noch hen later de taart te zien verdelen. Nu wist ze wat zeker was : Pedro beminde haar. Ze verlangde hevig naar het einde van het banket om naast Nacha te lopen om haar alles te vertellen. Met ongeduld wachtte ze tot allen hun taart opaten om zich te kunnen terug trekken. Het handboek van Carreño belette haar het eerder te doen maar het verbood haar niet te zweven tussen de wolken terwijl ze haastig haar schijf opat. Haar gedachten hielden haar zo in zichzelf dat ze haar niet toelieten iets vreemds waar te nemen dat rond haar gebeurde. Een onmetelijke nostalgie maakte zich meester van alle aanwezigen van zodra ze de eerste hap van de taart aten. Zelfs Pedro, steeds zo beheerst, deed een verschrikkelijke inspanning om zijn tranen in te houden. En Mama Elena die zelfs als haar man stierf geen ongelukkige traan gestort had, weende stilletjes. En dat was niet alles, het gehuil was het eerste symptoon van een vreemde vergiftiging die iets te zien had met een grote melancholie en frustratie die alle aanwezigen ten prooi viel en hen deed eindigen in de patio, de kralen en de toiletten en ieder heimwee deed hebben naar de liefde van zijn leven. Niemand ontsnapte aan de betovering en slechts enkele gelukkigen kwamen op tijd in de toiletten, de anderen namen deel aan de collectieve braakpartij die in volle patio georganiseerd werd. Wel de enige bij wie de taart niets deed was Tita. Van zodra ze het had opgegeten verliet ze het feest. Ze wilde Nacha zo snel mogelijk op de hoogte brengen dat ze zeker was om te zeggen dat Pedro haar alleen beminde. Door zich te gaan inbeelden dat Nacha een gelukkig gezicht zou opzetten merkte ze het ongeluk niet dat groeide tot het alarmerende pathetische niveaus bereikte. Rosaura moest kokhalzend de eretafel Ze probeerde met alle middelen de misselijkheid te beheersen, maar het was sterker dan haar zelf! Ze had de bedoeling haar bruilofskleed te besparen van het braaksel van de verwanten en de vrienden, maar toen ze probeerde de patio over te steken gleed ze uit en er was geen stuk van haar kleed dat vrij bleef van braaksel. Een volumineuze bleekmagere rivier omhulde haar en sleurde haar enkele meters mee, dit veroorzaakte zonder dat ze er zich kon tegen verzetten dat ze als een vulkaan in uitbarsting luid braakte voor de verschrikte blik van Pedro. Rosaura betreurde dit incident dat haar bruiloft ruineerde zeer erg en er was geen menselijke macht die uit het haar geest kon praten dat Tita een of ander element in de taart had gemengd. Ze bracht de nacht al jammerend door met de kwelling die de idee haar bracht om over te geven op de lakens waarmee ze zolang getalmd had om ze te borduren. Pedro suggereerde haar haastig om de vervulling van de huwelijksnacht op een andere dag te doen. Maar er gingen maanden voorbij voordat Pedro zich genoodzaakt voelde om het te doen en voordat Rosaura hem durfde zeggen dat ze zich al perfect voelde. Op een gegeven moment had Pedro begrepen dat hij niet langer kon weigeren om zijn zaaiwerk te doen en dit dezelfde avond, hij gebruikte het huwelijkslaken, hij knielde voor zijn bed en als gebed zei hij: -Heer, het is niet uit ondeugd noch uit ontucht maar om u een kind tot uw dienst te geven. Tita kon zich niet inbeelden dat er zoveel tijd moest voorbijgaan om het genoemde huwelijk te Het belangde haar zelfs niet aan hoe het was gegaan en nog minder of het op de dag van de godsdienstige plechtigheid of een welke andere dag was geweest. Ze was meer bezorgd om haar huid te redden dan voor iets anders. De nacht van het feest had ze van de handen van MamaElena een fenomenale afranseling gekregen zoals ze nooit te voren gekregen had of ooit nog zou krijgen. Ze bleef twee weken in bed om van de klappen te herstellen. 13
De reden voor zo 'n kolosale straf was de zekerheid die Mama Elena had dat Tita in samenspanning met Nacha met voorbedachtheid had gepland om het huwelijk van Rosaura te ruineren, door een of ander vergif in de taart te hebben gemengd. Tita kon er haar niet van overtuigen dat het enige vreemd element in de taart haar tranen waren die ze gestort had bij het bereiden ervan. Nacha kon niet in haar voordeel getuigen omdat toen Tita haar was komen opzoeken op de dag van de bruiloft ze haar had dood gevonden, met haar ogen open,plijsters tegen haar slapen en met de foto van een vroegere geliefde in haar handen. Maart Volgend recept : Kwartels in rozeblaadjes III INGREDIENTEN : 12 rozen, bij voorkeur rode, 12 kastanjes, 2 lepels boter, 2 lepels maïszetmeel, 2 druppels rozenessence, 2 lepels anijs,2 lepels honig, 2 lookuien, 6 kwartels, 1 pithaya. Bereiding: Heel voorzichtig de rozeblaadjes losmaken, er voor zorgen de vingers niet te prikken, want afgezien dat het zeer pijnlijke is ( de prik) kunnen de blaadjes doordrenkt worden met bloed en dit ,afgezien dat de smaak van de schotel verandert, kan chemische reacties veroorzaken die voor anderen gevaarlijk zijn. Maar Tita was niet in staat om dit klein detail te herinneren tegenover de intense emotie die ze ervaarde bij de ontvangst van een rozentak uit de handen van Pedro. Het was de eerste diepe emotie die ze voelde sinds de trouwdag van haar zuster toen ze de liefdesverklaring hoorde die Pedro voor haar voelde en die hij trachtte te verbergen voor de ogen van de anderen. Mama Elena, met de snelheid en de scherpte van geest die ze had, vermoedde wat er kon gebeuren als Pedro en Tita de gelegenheid hadden om alleen te zijn. Daarom had ze pronkend met haar verbazende kunsten van goochelarij het tot nu toe wonderwel klaargespeeld om de ene uit de ogen te houden en de andere uit het bereik. Maar een minuskuul detail ontsnapte haar: bij de dood van Nacha was Tita onder de vrouwen van het huis de meest bekwame om de vacante post van kokin te bezetten en daar ontsnapte uit haar nauwgezette controle de smaken, de geuren, de textuur en al wat deze konden veroorzaken. Tita was de laatste schakel van een keten van kokkinnen die sinds de voor-Spaanse tijd de keukengeheimen hadden overgeleverd van generatie op generatie en ze werd beschouwd als de beste vertegenwoordigster van deze heerlijke kunst, de kookkunst. Daarom werd haar benoeming tot officiele kokkin van de hoeve door iedereen heel goed ontvangen. Tita aanvaardde de opdracht met dank ondanks de smart die ze voelde door de afwezigheid van Dit betreurenswaardig overlijden hield Tita in een heel grote staat van depressie. Nacha had door te sterven haar heel alleen achtergelaten. Het was alsof haar ware moeder gestorven was. Pedro die trachtte haar te helpen om er weer bovenop te komen dacht dat het een goed detail zou zijn haar een rozentak te brengen om haar eerste jaar als kokkin van de hoeve aan te vatten. Maar Rosaura -die haar eerste kind verwachtte- had niet hezelfde gedacht en zodra ze hem zag binnenkomen met de tak in zijn handen en hem aan Tita zag geven in plaats van aan haar, verliet de salon ten prooi aan een huilbui. Met slechts één blik beval Mama Elena Tita om de salon te verlaten en zich van de rozen te ontdoen. Pedro besefte nogal laat zijn vermetelheid. Maar Mama Elena wierp hem een blik toe om om hem te verstaan te geven dat hij de veroorzaakte schade nog kon herstellen. Bijgevolg ging hij, vragend om verontschuldiging, op zoek naar Rosaura Tita drukte de rozen zo sterk tegen haar borst dat, toen ze in de keuken aankwam, de rozen, die in het begin een roze kleur hadden, opnieuw rood waren geworden door het bloed van de handen en de borst Ze moest rap denken wat ze ermee zou doen. Ze waren zo mooi! Het was onmogelijk ze in de vuilbak te gooien allereerst omdat ze nooit voordien bloemen had gekregen en in de tweede plaats omdat Pedro ze had gegeven. Plots hoorde ze heel duidelijk de stem van Nacha die een pre-Spaans recept in haar oor fluisterde waarbij ze rozenblaadjes gebruikten. Tita had ze half vergeten want om het te bereiden hadden ze fazanten nodig en me had zich op de hoeve nooit toegelegd in het kweken van dit soort vogels.
14
Het enige wat ze op dit ogenblik hadden waren kwartels bijgevolg besloot ze het recept licht te wijzigen zodat men de bloemen kon gebruiken. Zonder er verder over na te denken ging ze naar de patio en ze begon de kwartels achterna te lopen. Na zes ervan gegrepen te hebben bracht ze hen in de keuken en ze begon ze te doden wat niet gemakkelijk was voor haar nadat ze hen zolang had verzorgd en gevoed. Terwijl ze diep inademde greep ze de eerste en draaide hem de nek om zoals ze Nacha zo dikwijls had zien doen , maar met zo weinig kracht dat de arme kwartel niet stierf maar met zijn hoofd opzij jammerlijk begon te klagen door heel de keuken. Dat beeld verschrikte haar! Ze begreep dat ze niet zwak mocht zijn bij het slachten: of ze deed het stevig of ze veroorzaakte slechts een grote pijn. Op dit moment dacht ze dat het goed zou zijn dat ze de kracht van Mama Elena zou hebben. Die doodde ze met het hakblok, zonder medelijden. Wel, ofschoon ze het zo dacht was het niet zo. Met haar had ze een uitzondering gemaakt ze was begonnen haar te doden vanaf ze kind was, beetje bij beetje, en nog steeds had ze de genadeklap niet gegeven. De bruiloft van Pedro met Rosaura had haar getroffen zoals de kwartel, met haar hoofd en ziel gebroken, en vooraleer toe te staan dat de kwartel dezelfde pijn zou voelen als zij, maakte ze hem met grote beslistheid snel af. Met de andere ging het helemaal gemakkelijk. Ze trachtte zich slechts in te beelden dat elk van de kwartels een lauw ei verborgen had in zijn krop en dat zij hem vroom bevrijdde van deze marteling door hem een goede wrong te geven. Toen ze nog eén kind was wenste ze bij het ontbijt liever te sterven eerder dan het gebruikelijk en verplicht lauw ei op te eten. Mama Elena verplichtte haar het op te eten. Ze voelde dat haar slokarm zich hevig sloot, heel hevig, niet in staat om enig voedsel in te slikken, tot ze haar een klap toediende die het wonderlijk effect had haar nek en haar keel los te maken waardoor het ei zonder probleem naar binnengleed. Nu voelde ze zich rustiger en ze deed de volgende stappen met grote handigheid. Het was alsof het Nacha zelf was die door het lichaam van Tita al deze activiteiten uitvoerde: de vogels droog pluimen, hun ingewanden verwijderen en ze te braden leggen. Na het pluimen en leeghalen van de kwartels worden de poten vastgebonden opdat ze een gracieuse positie zouden behouden terwijl ze gebruind worden in de boter, naar smaak bestrooid met kruiden en Het is belangrijk dat de kwartels droog gepluimd worden omdat het onderdompelen in kokend water de smaak van het vlees wijzigt. Dat is een van de ontelbare keukengeheimen die men enkel verwerft door de praktijk. Daar Rosaura niet wilde deelnemen aan de keukenactiviteiten sinds ze haar handen verbrand had aan, de bakplaat kende ze logischerwijze deze en andere gastonomische kennis niet. Nochtans probeerde ze bij een gelegenheid te koken, wie weet om indruk te willen maken op Pedro of om een competitie te willen aangaan met Tita op haar terrein. Toen Tita haar vriendelijk wat raadgevingen wilde geven ergerde Rosura zich geweldig en ze verzocht haar alleen te laten in de keuken. Vanzelfsprekend verknoeide ze de rijst, ze zoutte het vlees en het nagerecht was aangebrand. Niemand aan tafel durfde enig gebaar van ongenoegen maken want Mama Elena had bij wijze van suggestie gezegd : -Het is de eerste maal dat Rosaura kookt en ik meen dat ze het niet slecht gedaan Wat denkt u Pedro? Pedro die een enorme inspanning leverde antwoordde zonder bedoeling zijn echtgenote te kwetsen: -Nee, voor de eerste maal is het niet zo slecht. Natuurlijk had deze avond heel de familie maagpijn. Het was een echte tragedie, natuurlijk at men niet meer wat die dag opgediend werd. De samensmelting van het bloed van Tita met de rozeblaadjes die Pedro haar ten geschenke had gegeven bleek het meest explosieve te zijn. Toen ze aan tafel gezeten waren was er een licht gespannen atmosfeer maar er gebeurde niets bijzonders tot men de kwartels opdiende. Pedro die niet tevreden was om de jaloezie van zijn echtgenote opgewekt te hebben kon zich niet inhouden bij het proeven van de eerste hap van de schotel en riep,uit terwijl hij zijn ogen van echte wellust sloot: Dit is een genot van de goden! Mama Elena gestoord door de commentaar, ofschoon ze erkende dat het om een echt exquisite stoofgerecht ging, zei: -Er is teveel zout op. Rosaura, die misselijkheid en duizeligheid voorwendde, kon niet meer eten dan drie happen. Bij Gertrudis daarentegen gebeurde er iets vreemds. Het leek dat het voedsel dat ze ingeslokt had een afrodisiatisch effect teweegbracht, want ze begon een intense warmte te voelen die haar benen overweldigde. Een gekriebel in het midden van haar lichaam liet haar niet correct op haar stoel zitten.
15
Ze begon te zweten en zich voor te stellen wat ze zou voelen als ze op de rug van een paard zou gezeten zijn, omarmd door een ruiter, een van deze die ze een week voordien op het dorpsplein had zien komen, riekend naar zweet, aarde, naar dageraden van gevaar en onzekerheid, naar leven en Ze ging in gezelschap van Chencha de meid naar de markt toen ze hem zag komen langs de hoofdstraat van Piedras Negras, hij kwam aan het hoofd van de anderen, klaarblijkelijk leidde hij de Hun blikken ontmoetten elkaar en wat ze in zijn ogen zag deed haar beven. Ze zag hem vele avonden naast het vuur terwijl hij het gezelschap van een vrouw verlangde die hij zou kunnen kussen, een vrouw die hij kon omhelzen, een vrouw... zoals zij. Ze nam haar zakdoek en probeerde naast het zweet ook de zondige gedachten uit haar geest weg te Maar het was nutteloos, er overkwam haar iets vreemds. Ze trachtte steun te zoeken bij Tita maar die zat afwezig voor zich uit te kijken, trouwens haar lichaam zat heel correct op de stoel gezeten, maar er was geen enkel teken van leven in haar ogen. Het leek zo dat door een vreemd chemisch verschijnsel haar wezen zich had opgelost in de saus van de rozen, in het lijf van de kwartels, in de wijn en in elke geur van het eten. Op die manier drong ze wellustig, aromatisch, warm, volledig sensueel in het lichaam van Pedro, . Het leek of ze een nieuwe communicatiecode hadden ontdekt waarbij Tita de verzendster was, Pedro de ontvanger en Gertrudis de gelukkige was in wie langs het eten om deze bijzondere sexuele relatie tot stand kwam. Pedro bood geen tegenstand, hij liet haar tot in de laatste hoek van zijn wezen binnenkomen zonder dat ze elkaars blik konden ontwijken. Hij zei haar : -Ik heb nog nooit zo iets verrukkelijk geproefd, dank u. Deze schotel is werkelijk lekker. De rozen geven het de meest verfijnde smaak. Maal de ontbladerde bloemblaadjes samen met de anijs in de vijzel. De kastanjes moeten afzonderlijk gebruind worden op de bakplaat, kraak ze en kook in water. Maak er daarna puree van. De lookuien fijn snijden en in boter bruinen, als ze met citroen besprenkeld zijn ze bij de kastanjepuree voegen samen met de honig, de gemalen pithaya, de rozeblaadjes en zout naar smaak. Opdat de saus een beetje dik zou worden mag men twee lepeltjes maïszetmeel toevoegen. Tenslotte draait men ze door een zeef en voegt men er slechts twee druppels rozenessence aan toe, niet meer, want men loopt het gevaar dat het heel geurig wordt en de smaak weg is. Zodra het op smaak gebracht is haalt men het van het vuur. De kwartels worden slechts gedurende tien minuten in deze saus ondergedompeld opdat ze door de smaak doordrongen zouden worden. De aroma van de essence is zo doordringend dat de vijzel die men gebruikt voor de bloemblaadjes gedurende verscheidene dagen ervan doordrongen is. Gertrudis was degene die belast was om hem te wassen samen met het overige keukengerei. Dat werk doet ze in de patio na het eten want ze profiteert er van om het eten dat in de pannen gebleven is naar de dieren te werpen. Bovendien waste ze ze beter af in de gootsteen omdat het keukengerei zo groot was. Maar de dag van de kwartels deed ze het niet, ze verzocht Tita dat zij het voor haar deed. Gertrudis voelde zich echt ongesteld, ze zweette overvloedig over gans haar lichaam. De zweetdruppels die haar uitbraken hadden een roze kleur en hadden een aangename en doordringende geur van rozen. Ze voelde een dwingende behoefte om een bad te nemen en liep weg om het klaar te maken. In het achterste deel van de patio naast de kralen en de graanschuur had Mama Elena opdracht gegeven een rudimentair stortbad te installeren. Het was een klein kamertje gebouwd met aaneengesloten planken, alleen waren er voldoende grote spleten tussen om zonder groot probleem iemand te zien die een bad aan het nemen was. Het was in elk geval het eerste stortbad waarvan het dorp gehoord had. Een neef van Mama Elena die in San Antonio in Texas woonde had hem uitgevonden. Het had een bak op twee meter hoogte met en capaciteit van veertig liters waarin men het water op voorhand moest in gieten opdat het door middel van de zwaartekracht zou kunnen functioneren. Het koste werk om de emmers vol water langs een houten trap omhoog te brengen, maar nadien was het heerlijk door enkel een sleutel te openen om het water op slag te voelen lopen over gans het lichaam en niet met klutsen zoals gebeurt als men zich baadt met grote kommen. Jaren later betaalden de Amerikanen een kleinigheid aan de neef voor zijn uitvinding die ze perfectioneerden.
16
Ze vervaardigden duizenden stortbaden zonder dat het voornoemd voorgieten nodig was want ze gebruikten leidingen. Had Gertrudis dat geweten! De arme stakker ging de ladder tienmaal op en af met de emmers. Ze stierf bijna want deze brutale oefening verhevigde de verzengende warmte die ze voelde. Het enige wat haar bezielde was de illusie van een verfrissend bad dat haar wachtte maar ze kon helaas niet genieten want de druppels die uit het stortbad vielen slaagden er niet in haar lichaam te bereiken : ze verdampten vooraleer haar zelfs te beroeren. De warmte die haar lichaam verliet was zo intens dat het hout krom trok en in brand vloog. Wegens de paniek om, verbrand door de vlammen te sterven ,liep ze uit het benepen hok zoals ze was, volledig naakt. Tegen die tijd was de geur van de rozen die haar lichaam verliet heel , heel ver te ruiken. Tot aan de buitenwijken van het dorp waar revolutionnairen en federale troepen in een wreed gevecht strijd leverden. Die ruiter, die een week eerder voor de Piedras Negras binnengekomen was en die haar op het plein gekruist had, stak tussen hen uit door zijn moed. Een roze wolk kwam tot bij hem, omhulde hem en deed hem in volle galop naar de hoeve van Mama Elena galopperen. Juan, zo heette de man, verliet het slagveld en liet een vijand halfdood achter zonder te weten wat hij Een hoge kracht beheerste zijn daden. Een krachtige noodzaak om zo snel mogelijk aan te komen om iets onbekend te ontmoeten dreef hem naar een onbepaalde plaats. Het was hem niet moeilijk om het te doen. Hij werd geleid door de geur van het lichaam van Gertrudis. Hij kwam juist op tijd aan om haar te ontdekken terwijl ze midden het veld liep. Toen wist hij waarom hij naar hier gekomen was. Die vrouw had dringend een man nodig die het verzengend vuur in haar zou doven. Een man die even veel liefde behoefte als zij, een man als hij. Gertrudis stopte met lopen zodra ze hem naar haar zag toekomen. Naakt als ze was, met haar loshangend haar dat tot haar middel viel en een verlichtende energie uitstralend ,hield ze het midden tussen een engelachtige en een duivelse vrouw. De fijngevoeligheid van haar gelaat en de perfectie van haar onbevlekt en maagdelijk lichaam contrasteerden met de passie en de geilheid die overvloedig door haar ogen en haar poriën kwam. Deze elementen verenigd met het sexueel verlangen dat Juan zo lange tijd had ingehouden om te gaan vechten in het gebergte maakten dat de ontmoeting tussen beiden spectaculair was. Zonder de galop te verminderen om geen tijd te verliezen, boog hij zich voorover, greep haar bij haar middel, hees haar voor zich op het paard, maar zo dat ze naar elkaar keken en nam haar mee. Het paard, dat blijkbaar ook hogere bevelen opvolgde, bleef galopperen alsof het perfect wist wat zijn eindbestemming was, ondanks het feit dat Juan de teugels had losgelaten om Gertrudis hartstochtelijk te kunnen omhelzen en te kussen. De bewegingen van het paard versmolten zich met deze van hun lichamen terwijl ze in volle galop hun eerste uiterst moeilijke paring uitvoerden. Alles ging zo snel dat de escorte die Juan volgde om hen proberen in te halen er nooit in lukte hen bij te halen. Teleurgesteld keerden ze zich om en het rapport dat ze indienden vermeldde dat de kapitein plotseling gek geworden was gedurende de strijd en dat hij om deze reden uit het leger was gedeserteerd. Over het algemeen is dat de manier waarop men de geschiedenis beschrijft uit de versies van de aanwezige getuigen, die niet steeds overeenstemmen met de werkelijkheid. Want het standpunt van Tita over de gebeurtenis was totaal verschillend van deze van de Die had alles gezien vanaf de patio waar ze het keukengerei aan het afwassen was. Geen detail was haar ontgaan ondanks het feit dat een wolk van rozendamp en de vlammen van het washok tussen haar zicht gekomen waren. Van zijn kant had Pedro toevallig het spektakel gezien want hij was de patio per fiets buiten gegaan om een wandeling te gaan maken. En als stomme toeschouwers van een film waren Pedro en Tita tot tranen toe bewogen bij het zien hoe hun helden de liefde bedreven die voor hen verboden was.Er kwam een moment , een enkel ogenblik waarop Pedro de loop van de geschiedenis had kunnen veranderen. Terwijl hij Tita bij de hand nam lukte hij er in te zeggen: -Tita. Enkel dit. Er was geen tijd om meer te De grauwe werkelijkheid belette het hem. Hij hoorde een kreet van Mama Elena die vroeg wat er gaande was op de patio.
17
Indien Pedro Tita zou verzocht hebben om met haar te vluchten zou zij er zelfs geen ogenblik aan getwijfeld hebben, maar in plaats van het te vragen sprong hij snel op zijn fiets en vertrok terwijl hij zijn razernij wegpedaleerde. Hij zou nooit het beeld van Gertrudis die door het veld liep uit zijn geest kunnen wissen. Helemaal Haar grote borsten die wiemelden van de ene naar de andere kant hadden hem gehypnotiseerd. Hij had nooit een naakte vrouw gezien. Als hij met Rosaura intiem was had hij nooit het verlangen gehad haar lichaam te zien of te strelen. Bij die gelegenheden gebruikten ze steeds het trouwlaken dat enkel de edele delen van zijn echtgenote liet zien. Als de daad beëindigd was verwijderde hij zich uit de kamer alvorens ze het laken wegnam. Nu daarentegen was de nieuwsgierigheid bij hem opgewekt om Tita lange tijd zo te zien zonder enige Om haar monumentaal en aantrekkelijk lichaam te onderzoeken, te besnuffelen en tot de laatste centimeter huid na te speuren. Het zou zeker op dat van Gertrudis lijken, ze waren niet voor niets zusters. Het enige deel van Tita's lichaam dat hij goed kende , buiten het gelaat en de handen, was het ronde stuk kuit dat hij eens bij gelegenheid had kunnen zien. Die herinnering kwelde hem ' s avonds. Wat een goed gevoel zou het zijn zijn hand te leggen op dit stuk huid en nadien op gans haar lichaam precies zoals hij de man had zien doen die Gertrudis meevoerde: met passie, met bandeloosheid, met geilheid! Tita van haar kant probeerde Pedro te roepen dat hij op haar zou wachten, dat hij haar ver zou wegvoeren, waar ze hen zouden laten liefhebben, waar ze zelfs geen regels hadden uitgevonden die ze moesten eerbiedigen, waar haar moeder niet zou zijn, maar haar keel stootte geen enkel geluid uit. Haar woorden stokten in haar hals en ze werden de een na de ander gesmoord vooraleer naar buiten te komen. Ze voelde zich zo alleen en verlaten! Een peper in notensaus vergeten in een kom na een groot banket zou zich niet slechter gevoeld hebben dan zij. Hoe vaak had ze niet alleen in de keuken een van die lekkernijen moeten eten eerder dan toe te staan het verloren weg te gooien. Dat niemand de laatste peper uit een kom eet gebeurt over het algemeen als de mensen hun gulzigheid niet willen tonen en hoewel ze het zouden willen verorberen, durft niemand het. En het is alsof ze een gevulde perper weigert die alle denkbare smaken bevat, het zoete van het geconfijt fruit, het prikkelende van de peper, het subtiele van de notensaus, het verfrissende van de granaatappel, een prachtige peper in notensaus! Wat een lekkernij! Want het bevat alle geheimen van de liefde in zijn binnenste, maar niemand durft het doorvorsen omwille van het fatsoen. Vervloekt fatsoen! Vervloekt handboek van Carreño! Door zijn schuld was haar lichaam bestemd om stellig geleidelijk te verwelken. En die vervloekte Pedro, zo fatsoenlijk, zo correct, zo mannelijk, zo…zo bemind. Als Tita toen had geweten dat ze niet lang zou moeten wachten voor haar lichaam de liefde zou kennen zou ze niet zo gewanhoopt hebben op dit ogenblik. De tweede kreet van Mama Elena rukte haar uit haar overpeinzingen en deed haar snel een antwoord zoeken. Ze wist niet wat ze tegen haar moeder ging zeggen of ze haar eerst zou zeggen dat het achterste deel van de patio in brand stond of dat Gertrudis te paard met een cavalerist was vertrokken ..en naakt Ze besloot om een versie te geven waarin de federale troepen, die Tita verfoeide, in groep waren binnengevallen , de badhokken in brand hadden gestoken en Gertrudis hadden ontvoerd. Mama Elena geloofde de ganse geschiedenis en werd ziek van smart, maar ze stierf haast toen ze een week later uit de mond van vader Ignacio, de parochiepriester, vernam -wie weet hoe hij het vernomen heeft- dat Gertrudis in een bordeel werkte aan de grens. Ze verbood de naam van haar dochter te vermelden en gaf opdracht haar fotos en haar geboorteacte te verbranden. Nochtans hadden noch het vuur noch de loop der jaren de doordringende rozegeur kunnen uitwissen die opwalmde uit de plaats waar vroeger het stortbad stond en wat nu de parkeerplaats van een appartementsgebouw is. Evenmin konden de beelden uitgewist worden uit het geheugen van Pedro en Tita die ze gezien hadden en die voor altijd zouden ingeprent blijven. Vanaf die dag werden de kwartels in rozeblaadjes een stilzwijgende herinnering aan deze fascinerende ervaring. Tita maakte ze elk jaar klaar als offer aan de vrijheid die haar zuster had verkregen en ze besteedde speciale zorg aan de versiering van de kwartels. 18
Leg ze op een grote schotel en giet er de saus op ,ze worden versierd met een hele roos in het midden en bloemblaadjes aan de kant of ze worden ineens opgediend op een individuele schotel in plaats van een grote schotel te gebruiken. Tita verkoos het zo omdat ze op die manier niet het risico liep dat op het moment dat de kwartel opgediend werd het evenwicht van het versierde niet verloren ging. Precies zo specifieerde ze het in het kookboek dat ze dezelfde avond begon te schrijven nadat ze een goed deel van haar bedsprei geweven had, zoals ze dagelijks deed. Terwijl ze het weefde dartelden de beelden van Gertrudis die door het veld liep door haar hoofd samen met andere die ze zich voorstelde over wat er later gebeurde toen haar zuster uit het zicht was. Natuurlijk was haar verbeelding in dit aspect nogal beperkt door haar gebrek aan ervaring. Ze was nieuwsgierig te weten of ze al iets van kledij droeg of ze nog steeds zo dun zou gekleed zijn! Ze was bezorgd dat ze kou zou hebben zoals zij maar ze kwam tot het besluit dat het zo niet was. Het meest waarschijnlijke was dat ze dicht bij het vuur zou zitten in de armen van haar man en ze zou echt warm hebben. Plots deed een gedachte die door haar hoofd kwam haar opstaan om naar de sterrenhemel te kijken. Zij kende de kracht van een vurige blik want ze had het gevoeld in haar eigen vlees . Het is in staat om de zon zelf te doen schijnen. Dit in overweging nemend, wat zou er gebeuren als Gertrudis een ster bekeek? Zeker zou de warmte van haar lichaam, aangestoken door de liefde, samen met haar blik door de oneindige ruimte reizen zonder zijn energie te verliezen tot het terecht zou komen op de ster waar ze haar aandacht op gericht Deze grote sterren hebben miljoenen jaren overleefd door er voor zorgen dat ze de vurige stralen die de verliefden van gans de wereld hen avond na avond toewerpen niet op slorpen. Hierdoor zou er zoveel warmte in hun binnenste opgewekt worden dat ze in duizenden stukken zouden ontploffen. Waarbij ze bij ontvangst van een blik hem onmiddellijk afstoten en hem weerspiegelen naar de aarde zoals bij een spel met spiegels. Daarom schitteren ze zo ' s nachts. En daarom kwam bij de Tita de hoop op dat als ze tussen alle sterren van het firmament zou kunnen ontdekken welke die was waar haar zuster op dit ogenblik naar keek, ze door reflectie een beetje van de warmte zou ontvangen die bij haar ontbrak. Wel, dit was haar illusie, maar hoezeer ze ook de sterren aan de hemel een voor een bekeek ze voelde absoluut niets van warmte maar integendeel het tegenovergestelde. Ze huiverde toen ze in haar bed stapte volledig overtuigd dat Gertrudis rustig sliep met haar ogen goed gesloten en dat daarom het experiment niet werkte. Ze dekte zich tenslotte toe met haar bedsprei, die ze tegen die tijd in drie vouwde, ze controleerde het recept dat ze opgeschreven had om te zien of ze niet vergeten was op iets te wijzen en voegde eraan toe: "De dag dat we deze schotel gegeten hebben is Gertrudis het huis ontvlucht". Kalkoen met amandelen en sesamzaad. IV INGREDIENTEN : ¼ mulat peper, 3 pepers,een handvol amandelen, een handvol sedamzaden, bouillon van kalkoen, een bischuit (1/3 van een schelp) cacahuates, ¼ ajuin, wijn, 2 chocoladereepjes, anijs, boter, kaneelnagel, peper, suiker, zaad van de pepers, 5 teentjes look. Bereiding: Kuis de kalkoen twee dagen na het slachten en kook hem in zout. Het vlees van kalkoenen is smakelijk en zelfs uitstekend als men ze zorgvuldig vetgemest heeft. Dit lukt als men de vogels in propere kralen houdt, met graan en water in overvloed. Vijftien dagen voor het slachten van de kalkoenen begint men ze te voederen met kleine nootjes. Begin op de eerste dag met één nootje, de volgende dag werpt men er twee in de snavel en zo verhoogt men opeenvolgend het rantsoen tot de dag voor het slachten zonder rekening te houden met de maïs die ze zoveel als ze willen eten in deze tijd. Tita droeg er zorg voor de kalkoenen op gepaste wijze vet te mesten want het interesseerde haar sterk een goed figuur te slaan op het feest dat zo belangrijk was om gevierd te worden op de hoeve: het doopsel van haar neef, de eerste zoon van Pedro en Rosaura. Deze gebeurtenis verdiende een groot eetmaal met gebraden kalkoen. 19
Voor de gelegenheid had ze opdracht gegeven om vaatwerk van speciale klei te maken met de naam Roberto erop vermeld,want zo heette de aantrekkelijke baby die niets dan aandacht en geschenken kreeg van familieleden en vrienden. In het bijzonder vanwege Tita, die in tegenstelling met wat men verwacht had, een immense tederheid voor dit kind voelde waarbij ze volledig vergat dat hij het resultaat was van het huwelijk van haar zuster met Pedro, de liefde van haar leven. Met waarachtig enthousiasme zette ze zich een dag op voorhand aan het werk om de kalkoen voor het doopsel klaar te maken. Pedro hoorde haar vanuit het salon en hij ervaarde een nieuwe sensatie. Het geluid van de pannen als ze tegen elkaar botsten , de geur van de bruinende amandelen in de kom, de melodieuze stem van Tita die zong onder het koken, hadden zijn sexueel instinct opgewekt. En zoals verliefden weten dat door de nabijheid, door de geur van het beminde wezen, of door de wederzijdse strelingen in een voorafgaand liefdesspel, het moment van een intieme relatie nadert , zo kondigden deze geluiden en geuren, vooral die van het bruinend sesamzaad, Pedro aan dat er een echt culinair genot op komst was. Rooster de amandelen en het sesamzaad op een bakplaat. Rooster eveneens de grote pepers maar niet te veel opdat ze niet bitter zouden worden. Dit moet in een afzonderlijke braadpan gedaan worden met een beetje boter. Maal ze vervolgens samen met de amandelen en het sesamzaad op een platte maalsteen fijn. Tita zat op haar knieën gebogen over de platte maalsteen, ze bewoog zich ritmisch en in kadans terwijl ze de amandelen en het sesamzaad maalde. Onder haar blouse kwispelden haar borsten vrij want ze gebruikte nooit een beha. Uit haar hals druppelden zweetdruppels die naar beneden rolden langs de huidplooi tussen haar harde en ronde borsten. Pedro die de geuren die uit de keuken opwelden niet kon weerstaan ging naar haar toe en bleef als versteend staan in de deur voor de sensuele houding waarin hij Tita vond. Tita richtte haar blik op zonder stil te houden en haar ogen kruisten die van Pedro. Hun vurige blikken smolten onmiddellijk samen zodanig dat indien iemand ze zou gezien hebben hij slechts een enkele blik zou opgemerkt hebben , en een enkele ritmische en sensuele beweging, een enkele omstuimige ademhaling en eenzelfde verlangen. Ze bleven in verliefde extase tot Pedro zijn blik neersloeg en naar de borsten van Tita staarde. Die hield op met malen, stond op en richtte trots haar borst op zodat Pedro ze volledig zou kunnen Het onderzoek waaraan ze onderworpen werd veranderde de relatie tussen hen voor altijd. Na deze onderzoekende blik die haar kledij doordrong zou niets meer hetzelfde zijn. Tita wist aan den lijve waarom het contact met het vuur de elementen verandert, waarom een stuk deeg verandert in omelet, waarom een borst een dode borst is als ze niet door het vuur geweest is, een bol deeg zonder enig nut. In enkele ogenblikken had Pedro de borsten van Tita omgetoverd van kuis naar wellustig zonder ze te hebben aangeraakt. Als het niet geweest was door de komst van Chencha die naar de markt geweest was voor de grote pepers, wie weet wat er zou gebeurd zijn tussen Pedro en Tita; misschien zou Pedro eindeloos de borsten die Tita hem aanbood rusteloos gekneed hebben, maar helaas zo was het niet. Pedro die deed alsof hij gekomen was voor een glas citroenwater met salie, greep het snel beet en liep uit de keuken. Tita probeerde met bevende handen de bereiding van de kalkoen verder af te werken alsof er niets was gebeurd. Als de amandelen en het sesamzaad reeds goed gemaald zijn worden ze gemengd met de bouillon waar de kalkoen in gekookt is en men voegt er zout naar smaak aan toe. In een vijzel maalt men de kruidnagel, de kaneel, de anijs , de peper en tenslotte de bischuit die voorafgaand werd gebakken in boter met fijngehakte ajuin en look. Vervolgens mengt men ze met de wijn en worden ze toegevoegd. Terwijl ze de kruiden maalde probeerde Chencha tevergeefs de belangstelling van Tita op te wekken. Maar hoe ze ook de incidenten die op het dorpsplein voorgevallen waren overdreef en haar met een weelde aan details het geweld van de gevechten die plaats grepen in het dorp verhaalde, het lukte haar slechts Tita voor korte momenten te interesseren. Die had vandaag het hoofd niet naar andere dingen dan de emotie die ze net kwam te ervaren. Bovendien wist Tita perfect wat de motieven waren van Chencha om haar deze dingen te vertellen.
20
Daar ze niet meer het kind was dat zich verbaasde over de geschiedenissen van de lelijke vrouw, de heks die kinderen opzoog, de boeman en andere verschrikkingen, probeerde Chencha nu haar te verbazen met geschiedenissen van gehangenen, gefusilleerden, gevierendeelden, en zelfs geofferden waaruit men het hart gesneden had, in volle veldslag. Op andere momenten zou de betovering van het geestig verhaal van Chencha haar bevallen zijn en zou ze uiteindelijk haar leugens gaan geloven, zelfs die van de bloedende harten van de vijanden van Pancho Villa die ze hem te eten brachten, maar niet nu. De blik van Pedro had haar het vertrouwen doen terugwinnen in de liefde die deze haar beleed. Ze had maanden doorgebracht vergiftigd door de idee dat ,of Pedro had haar de dag van de bruiloft voorgelogen met zijn liefdesverklaring om haar niet te doen lijden, of dat Pedro mettertijd verliefd geworden was op Rosaura. Deze onzekerheid was ontstaan toen hij, onverklaarbaar, gestopt was haar schotels te prijzen. Tita zette elke dag beter haar uiterste beentje voor in het koken. Wanhopig vond ze 's nachtss, blijkbaar na een goed stuk aan haar bedsprei geweven te hebben, een nieuw recept uit met de bedoeling de relatie terug te winnen die tussen haar en Pedro langs het eten om opgeweld was. Uit deze lijdensperiode ontstonden haar beste recepten. Zoals een dichteres speelt met woorden, zo speelde ze naar eigen goeddunken met de ingredienten en met de hoeveelheden waarbij ze fenomenale resultaten behaalde. Maar helaas, al haar inspanningen waren tevergeefs. Ze slaagde er niet in uit de lippen van Pedro een enkel woord van goedkeuring los te rukken. Wat ze niet wist was dat Mama Elena aan Pedro " verzocht " had zich te onthouden om het eten te loven, want Rosaura leed hierdoor in onzekerheid, omdat ze dik en vervormd was door haar zwangerschap, en boven alles door de complimenten te moeten verdragen die hij ten aanzien van Tita maakte onder voorwendsel hoe heerlijk ze kookte. Hoe eenzaam voelde Tita zich in die periode. Ze miste Nacha zo! Ze haatte iedereen, zelfs Pedro. Ze was ervan overtuigd dat ze nooit iemand opnieuw zou liefhebben zolang ze leefde. Natuurlijk gingen al deze overtuigingen in rook op zodra ze het kind van Rosaura in haar eigen handen opving. Het was op een frisse morgen in maart, ze was in het kippenhok eieren aan het verzamelen voor het ontbijt. De eieren waren net gelegd. Sommige waren nog steeds warm zodat ze die onder haar blouse stak om ze aan haar borst te kleven om de chronische kou waaraan ze leed en die zich de laatste tijd had aangescherpt te verzachten. Zoals gewoonlijk was ze vroeger dan de anderen opgestaan . Maar vandaag had ze het een half uur vroeger dan gewoonlijk gedaan om een valies in te pakken met kledij voor Gertrudis. Ze wou de gelegenheid te baat nemen dat Nicolas op reis vertrok om vee te verzamelen om hem te vragen of hij het alstublieft bij haar zuster wilde brengen. Natuurlijk deed ze het stiekem achter de rug van haar moeder. Tita besloot het haar te zenden want de gedachte ging niet uit haar hoofd dat Gertrudis nog steeds naakt was. Natuurlijk weigerde Tita te geloven dat dit was omdat het werk van haar zuster in het grensbordeel het zo vereiste al ware het slechts omdat ze geen kledij had om aan te trekken. Ze gaf de valies met de kledij en een enveloppe snel aan Nicolas met het adres van de grot waar hij mogelijk Gertrudis zou vinden en ze keerde terug om met haar werk verder te gaan. Plots hoorde ze Pedro de koets klaarmaken. Het verbaasde haar dat hij het op zo'n vroeg uur deed maar bij het zien van het zonlicht besefte ze dat het al zeer laat was en het inpakken voor Gertrudis samen met haar kledij, een deel van haar verleden, haar meer tijd had gekost dan ze zich voorgesteld had. Het was niet gemakkelijk geweest om de dag waarop ze alle drie samen hun eerste communie hadden gedaan in de valies te steken. De kaars, het boek en de foto voor de kerk pasten heel goed maar niet de smaak van de hartig gevulde maïsbladen en van de maïsmeel drank die Nacha voor hen had klaargemaakt en die ze nadien hadden opgegeten in gezelschap van hun vrienden en familieleden. De gekleurde abrikozenpitjes gingen erin maar niet de glimlachen toen ze er mee hen speelden op het schoolplein, noch juffrouw Jovita, of de schommel, ofde geur van haar alkoof of die van de pas geklopte chocolade. Gelukkig gingen de afranselingen, de boze blikken van Mama Elena er ook niet in want Tita sloot de valies heel stevig dicht vooraleer ze erin konden glippen. Ze verliet de patio juist op het moment dat Pedro haar riep toen hij haar wanhopig zocht. 21
Hij moest naar Eagle Pass gaan om dokter Brown te halen,de huisarts van de familie en vond haar Rosaura begon barensweeën te krijgen. Pedro belastte haar om alstublieft op haar te letten tot hij terugkwam. Tita was de enige die het kon doen. Er was niemand in huis: Mama Elena en Chencha waren al naar de markt vertrokken om de voorraadkamer aan te vullen want ze verwachtten de geboorte op elk moment en ze wilden niet dat er in huis een enkel artikel zou ontbreken dat noodzakelijk was in dit geval. Ze hadden het niet vroeger kunnen doen want de komst van de federale troepen en hun gevaarlijk verblijf in het dorp had het hun belet. Bij hun vertrek wisten ze niet dat het kind op komst was -het was sneller dan ze dachten want zodra ze weggingen was Rosaura aan de bevalling begonnen. Er bleef voor Tita niets anders over dan aan de zijde van haar zuster te staan om haar bij te staan, in de hoop dat het kort zou duren. Ze had geen enkele belangstelling om de jongen of het meisje of wat het ook zou zijn te kennen. Maar wat ze nooit verwachtte was dat de federale troepen Pedro zouden gevangen nemen zonder reden en hem beletten om bij de dokter te komen en Mama Elena en Chencha konden niet terugkeren omwille van een schietpartij die in het dorp uitbrak en hen verplichtte om in het huis van Lobo te vluchten en zo was zij de enige aanwezige bij de geboorte van haar neef , precies zij! In de uren dat ze naast haar zuster stond leerde ze meer dan in al de studiejaren op de dorpsschool. Ze vloekte als nooit tevoren op haar leraars en op haar moeder om haar bij geen enkele gelegenheid iets gezegd te hebben wat ze moest doen bij een bevalling. Tot wat diende het op dit ogenblik om de namen te weten van de planeten en om het handboek van Carreño van a tot z te kennen als haar zuster haast aan het sterven was en ze haar niet kon helpen. Rosaura was 30 kg bijgekomen tijdens de zwangerschap wat haar de bevalling van haar eerste nog moeilijker maakte De uitzonderlijke dikte van haar zuster daar gelaten merkte Tita op dat het lichaam van Rosaura ongewoon aan het zwellen was. Eerst waren het de voeten en dan het gelaat en de handen. Tita wiste het zweet van haar voorhoofd en trachtte haar op te beuren maar Rosaura leek haar niet te Tita had al enige dieren zien geboren worden maar die ervaringen dienden haar nu tot niets. Op die ogenblikken was ze enkel toeschouwster geweest. De dieren wisten heel goed wat ze moesten doen, zij daarentegen wist helemaal van iets. Ze had lakens, warm water en enige gesteriliseerde doeken klaar gelegd. Ze wist dat ze de navelstreng moest doorknippen maar ze wist niet hoe en op welke hoogte. Ze wist dat ze een naar een aantal punten bij het wicht aandacht moest geven zodra het op deze wereld kwam , maar ze wist niet welke. Het enige wat ze wist is dat het eerst geboren moest worden, maar niet wanneer! Tita keek vaak tussen de benen van haar zuster. Het was slechts een donkere, stille en diepe tunnel. Tita die voor Rosaura op haar knieën zat vroeg met grote wanhoop aan Nacha dat ze haar op dit moment zou verlichten . Als het mogelijk was dat ze haar enkele keukenrecepten dicteerde, was het ook mogelijk dat ze haar zou helpen in deze moeilijke situatie! Iemand moest Rosaura assisteren vanuit het hiernamaals want die van dichterbij deden het niet. Ze wist niet hoe lang ze op haar knieën gebeden had maar toen ze eindelijk haar oogleden opendeed transformeerde de donkere tunnel zich volledig van het ene moment op het andere in een rode rivier, in een omstuimige vulkaan, in een scheur van papier. Het vlees van haar zuster opende zich om doorgang te verlenen aan het leven. Tita zou dit geluid noch het beeld van het hoofd van haar neef vergeten die triomfantelijk buitenkwam voor zijn strijd om het leven. Het was geen mooi hoofd, het had eerder de vorm van een suikerbrood te wijten aan de druk waaraan zijn gebeente zolang had onderworpen geweest. Maar voor Tita leek het het mooiste van alle hoofden die ze in haar leven gezien had. Het gehuil van het kind drong door in alle lege ruimtes in Tita's hart. Toen wist ze dat ze opnieuw beminde; het leven, dit kind, Pedro, zelfs haar zuster, die ze zolang gehaat had: ze nam het kind in haar armen en bracht het bij Rosaura en samen weenden ze even terwijl ze hem omhelsden. Daarna wist ze perfect alle stappen die ze verder moest doen, door de instructies te volgen die Nacha in haar oor gefluisterd had: de navelstreng doorknippen op de juiste plaats en op het gepaste moment, het lichaam van het kind schoonmaken met zoete amandelolie, de navelstreng inzwachtelen en hem 22
Zonder probleem wist ze hoe ze het eerste hemd en overhemd moest aandoen ,nadien de zwachtel om de navelstreng, dan de katoenen luier, daarna het luierbroekje, dan de flanel om de benen te bedekken, dan de kousjes en de schoentjes en tenslotte gebruikte ze een deken van velours om zijn handen op zijn borst te kruisen opdat het zijn aangezicht niet zou krabben. Toen Mama Elena en Chencha vergezeld van Lobo 's avonds thuiskwamen stonden ze in bewondering voor het profesioneel werk dat Tita verricht had. Ingewikkeld als een gevulde maïskoek sliep het kind rustig. Pedro kwam slechts de volgende dag aan bij dokter Brown nadat ze hem vrijgelaten hadden. Zijn terugkeer stelde iedereen gerust. Ze hadden voor zijn leven gevreesd. Nu bleef hen de zorg voor de gezondheid van Rosaura over die nog steeds heel delikaat en gezwollen was. Dokter Brown onderzocht haar grondig. Pas toen wisten ze hoe gevaarlijk de bevalling was geweest. Volgens de dokter leed Rosaura aan een aanval van stuipen waardoor ze had kunnen sterven. Hij toonde zich heel verbaasd dat Tita met zoveel zelfzekerheid en besluitvaardigheid had geassisteerd in zulke ongunstige voorwaarden. Wel wie weet wat zijn aandacht het meest trok, het feit dat Tita haar alleen had verzorgd zonder enige ervaring of het plotseling ontdekken dat Tita , het meisje met grote tanden dat hij zich herinnerde, veranderd was in een zeer mooie vrouw zonder dat hij het gemerkt had. Sinds de dood van zijn echtgenote, vijf jaar geleden, had hij zich nooit meer tot een vrouw aangetrokken gevoeld . De smart voor het verlies van de echtgenote, vlak na hun huwelijk, had hem al die jaren ongevoelig gemaakt voor de liefde. Welk een vreemde gewaarwording ervaarde hij bij het bekijken van Tita. Een prikkelend gevoel doorliep zijn lichaam dat zijn slapende gevoelens wakker maakte en activeerde. Hij bekeek haar alsof hij haar voor het eerst zag. Hoe mooi leken nu haar tanden, ze hadden hun juiste verhouding aangenomen binnen de perfecte harmonie van haar fijne en delikate delen van haar gelaat. De stem van Mama Elena onderbrak zijn -Dokter, zou u het vervelend vinden tweemaal per dag te komen tot mijn dochter buiten gevaar is? Natuurlijk niet! Ik ben het ten eerste verplicht en ten tweede is het een genoegen uw aangenaam huis dikwijls te bezoeken. Het was waarachtig een geluk dat Mama Elena heel bezorgd was om de gezondheid van Rosaura en ze de glans van bewondering niet zag die John in zijn blik had terwijl hij Tita bekeek, want als ze het zou gedaan hebben zou ze de deuren van haar huis niet zo vertrouwensvol hebben geopend voor hem. Voorlopig stelde de dokter geen enkel probleem voor Mama Elena; het enige wat haar heel bezorgd maakte was dat Rosaura geen melk had. Gelukkig vonden ze in het dorp een voedster die bereid was het kind de borst te geven. Ze was een verwante van Nacha ze had net haar achtste kind gekregen en aanvaardde met dank de eer om de kleinzoon van Mama Elena te voeden. Gedurende een maand deed ze het prachtig tot ze op een morgen toen ze naar het dorp ging om haar familie te bezoekenn geraakt werd door een verloren kogel uit een vuurgevecht tussen rebellen en regeringstroepen en die haar dodelijk kwetste. Een van haar verwanten kwam het nieuws op de hoeve meedelen, juist toen Tita en Chencha in een grote aarden schotel al de ingredienten van een gebraad aan het mengen waren. Dit is de laatste stap die pas plaatsvindt als alle ingredienten precies zoals beschreven zijn fijngemaald. Meng ze in een pan, voeg er de stukken kalkoen, de latten chocolade en suiker naar smaak toe. Trek het van het vuur zodra het aandikt . Tita werkte het gebraad alleen af want Chencha ging van zodra ze het nieuws vernam onmiddellijk naar het dorp om een andere voedster proberen te vinden Ze keerde slechts 's avonds terug zonder erin gelukt te zijn . De baby huilde geirriteerd. Ze probeerden hem koemelk te geven maar hij weigerde het. Tita probeerde hem thee te geven precies zoals Nacha het met haar had gedaan maar het was vruchteloss: het kind weigerde het eveneens. Ze droeg de sluier die Lupita, de voedster had vergeten, omdat ze dacht dat het kind zou kalmeren als het de vertrouwelijke geur waarnam die deze verspreidde, maar het kind weende integendeel nog harder, omdat deze geur hem aangaf dat hij spoedig zijn voeding zou krijgen en het de reden van haar oponthoud niet begreep. Hij zocht zijn melk tussen de borsten van Tita. Als er iets was in het leven dat Tita niet verdroeg was dat een hongerige persoon haar voedsel vroeg en dat zij het niet zou kunnen geven. 23
Dat beangstigde haar sterk. Zonder zich nog langer te kunnen inhouden opende Tita haar blouse en bood het kind haar borst aan. Ze wist dat ze volledig droog was maar het zou tenminste als fopspeen en ze zou hem bezighouden terwijl ze besliste wat ze moest doen om zijn honger te stillen. Het hengelde wanhopig naar haar tepel en zoog en zoog met zo een ongewone kracht dat het hem lukte melk van Tita af te tappen. Toen ze zag dat het kind geleidelijk de kalmte op zijn gezicht kreeg en ze hem hoorde slikken vermoedde ze dat zich iets buitengewoons afspeelde. Zou het mogelijk zijn dat het kind zich door haar liet voeden? Om het te controleren trok ze het kind van haar borst en zag ze hoe het een slok melk liet vloeien. Tita kon niet begrijpen hoe dit gebeurde. Het was niet mogelijk dat een alleenstaande vrouw melk zou hebben, het ging om een bovennatuurlijk en onverklaarbaar feit in die tijd. Van zodra het kind voelde dat men het van zijn voeding afhield begon het opnieuw te huilen. Tita liet hem onmiddellijk naar haar hengelen tot zijn honger volledig was gestild en het vredig in slaap viel, als een engeltje. Ze was zo opgeslorpt bij het bekijken van het kind dat ze niet voelde dat Pedro in de keuken kwam. Tita was op dit moment Ceres in persoon, de godin van de voeding zelf. Pedro was niet in het minst verbaasd en behoefde geen verklaring. In verrukking gebracht en glimlachend naderde hij beiden ,boog zich en gaf een kus op Tita's Tita nam het kind van haar borst, want het was al verzadigd. Toen zagen de ogen van Pedro in werkelijkheid wat hij reeds vroeger door haar kledij had gezien: de borsten van Tita. Tita trachtte ze te bedekken met haar blouse, Pedro hielp haar stilzwijgend en met veel tederheid. Toen hij dit deed maakten een reeks tegenstrijdige gevoelens zich van hem meester: liefde, verlangen, tederheid, geilheid, schaamte..de vrees dat ze ontdekt werden. Het geluid van de stappen van Mama Elena op de houten vloer verwittigden hen op tijd van het gevaar. Tita lukte erin haar blouse recht te trekken en Pedro slaagde erin een eindje van haar te staan vooraleer Mama Elena de keuken binnenkwam. Dus toen ze de deur opende kon ze niets vinden, waarover ze zich, binnen de geldende sociale normen, zorgen kon over maken. Pedro en Tita veinsen een grote kalmte. Nochtans rook ze iets in de omgeving dat al haar zintuigen deed verscherpen en ze probeerde te ontdekken war er haar ongerust maakte. -Tita, wat gebeurt er met dat kind? Ben je erin gelukt hem te doen eten?- Ja, mama, hij dronk zijn thee en sliep in. -God zij gezegend! Wel Pedro waarop wacht je om het kind naar je vrouw te brengen? Kinderen moeten niet ver van hun moeder zijn. Pedro vertrok met het kind in zijn armen, Mama Elena bleef Tita zorgvuldig bekijken, ze had in haar ogen een fonkeling van verwarring dat haar helemaal niet aanstond. -Is de dikke chocoladedrank voor je zuster al klaar? -Ja, mami. -Geef het mij dat ik het haar breng, ze moet het dag en nacht drinken opdat haar melk zou afkomen. Maar hoeveel chocoladedrank ze ook dronk haar melk kwam niet af. Tita daarentegen had vanaf die dag voldoende melk om niet alleen Roberto te voeden maar als ze gewild had ook twee andere kinderen . Daar Rosaura enkele dagen zwak bleef verbaasde het niemand dat Tita zich belastte met het voeden van haar neef; wat ze nooit ontdekten was de manier waarop, want met de hulp van Pedro, droeg Tita er zorg voor dat niemand het zag. Daarom was het kind in plaats van een reden tot scheiding tussen beiden net een reden om hen meer te verenigen. Het leek net of Tita de moeder van het kind was en niet Rosaura. Zij voelde dat ook zo aan en zo gedroeg ze zich. De dag van het doopsel, droeg ze trots haar neefje en toonde hem aan alle genodigden! Rosaura kon alleen maar aanwezig zijn in de kerk want ze voelde zich nog steeds ziek. Dus nam Tita haar plaats in bij het banket. Dokter John keek verrukt naar Tita. Hij kon zijn ogen van haar niet afhouden. John had alleen deelgenomen aan het doopsel om te zien of hij met haar alleen kon praten. Ondanks het feit dat ze elkaar dagelijks zagen tijdens de medische bezoeken die John deed aan Rosaura hadden ze nog niet de gelegenheid gehad om vrijuit te praten zonder aanwezigheid van 24
Hij maakte van de gelegenheid gebruik dat Tita dicht bij de tafel liep waar hij zich bevond, hij richtte zich op en benaderde haar onder voorwendsel het kind te zien. -Hoe goed ziet er dat kindje uit aan de zijde van zo een mooie tante! -Dank je, dokter. -En dat terwijl het je eigen kind niet is, ik beeld me de schoonheid al in die men zal zien als het kind dat je draagt het jouwe zal zijn. Een schaduw van droefheid gleed over het gelaat van Tita. John merkte het op en zei: -Pardon, het lijkt of ik iets verkeerds heb gezegd. -Nee, dat is het niet. Het is maar dat ik niet mag trouwen en geen kinderen hebben, omdat ik mijn mama moet verzorgen tot ze sterft. -Maar wat is dat! Dat is belachelijk. - Ik vraag je nu met te verontschuldigen, ik moet mijn genodigden gaan bedienen. Tita maakte zich snel uit de voeten en liet John helemaal perplex achter. Zij was het eveneens maar ze herpakte zich onmiddellijk toen ze Roberto in haar armen voelde. Welk belang had haar lot als ze dit kind maar dicht bij haar kon houden dat meer het hare was dan van iemand anders. Ze oefende echt de functie van moeder uit zonder de officiele titel. Pedro en Roberto behoorden haar toe en ze had niets meer nodig in het leven. Tita was zo gelukkig dat ze niet besefte dat haar moeder, evenals John, hoewel voor een andere reden, haar geen enkel moment uit het oog verloor. Ze was overtuigd dat Tita en Pedro iets aan het bekokstoven waren. Ze trachtte het te ontdekken en kon er zelfs niet van eten , ze was zo geconcentreerd in haar waakzaamheid dat ze het succes van het feest niet opmerkte. Ze waren allemaal akkoord dat een groot deel ervan te danken was aan Tita, het gebraad dat ze had klaargemaakt was heerlijk! Er kwam geen eind aan de felicitaties die ze ontving voor haar verdiensten als kokkin en iedereen wilde weten wat haar geheim was. Het was echt jammerlijk dat op het ogenblik dat Tita deze vraag beantwoordde door te zeggen dat haar geheim het met veel liefde klaarmaken van het gebraad was, Pedro dicht bij haar stond. De twee keken elkaar gedurende een fractie van een seconde aan met een blik van medeplichtigheid, waarbij hij zich het moment herinnerde waarop Tita maalde met de platte molensteen, want de arendsblik van Mama Elena op 20 meter afstand, nam de fonkeling waar en het stoorde haar diep. Tussen alle genodigden was zij echt de enige die geirriteerd was, want eigenaardig genoeg, kwamen ze allen in een toestand van euforie nadat ze het gebraad gegeten hadden en die hen weinig gebruikelijke vreugdereacties deden hebben. Ze lachten en zetten de boel op stelten zoals ze nooit hadden gedaan en het zou nog lang duren vooraleer ze het opnieuw zouden doen. De revolutionnaire strijd dreigde overal honger en dood mee te brengen. Maar op dit ogenblik leek het of iedereen trachtte te vergeten dat er in het dorp veel geweerschoten te horen waren. De enige die haar fatsoen niet verloor was Mama Elena die druk bezig was een oplossing te zoeken voor haar wrok en profiterend van een ogenblik waarop Tita dicht genoeg was om geen enkel woord dat ze uitsprak te verliezen zei ze met luide stem tegen vader Ignacio: Zoals de zaken er nu voor staan vader ben ik bezorgd dat mijn dochter Rosaura op een dag een dokter nodig heeft en we hem niet kunnen bereiken zoals op de dag waarop ze beviel. Ik denk dat het best zou zijn dat van zodra ze meer krachten heeft ze samen met haar man en haar kindje gaat wonen in San Antonio, Texas, bij mijn neef. Daar zal ze betere medische aandacht krijgen . -Ik heb niet dezelfde mening doña Elena precies door de politieke situatie, u hebt een man nodig in huis die het verdedigt. -Ik heb het nooit nodig gehad, ik heb het alleen aangekund met de hoeve en met mijn dochters. Mannen zijjn niet zo belangrijk in het leven vader- benadrukte ze. De revolutie is niet zo gevaarlijk zoals ze het beschrijven, erger is een hete peper en geen water in de buurt! -Zeg dat wel! -antwoordde hij lachend. Ah die doña Elena! Altijd zo geestig. En zeg me eens, heb je al gedacht waar Pedro in San Antonio zou werken? -Hij kan beginnen werken als boekhouder bij mijn neef, hij zal geen problemen hebben want hij spreekt perfect Engels. De woorden die Tita hoorde klonken als kanonschoten in haar brein. Ze mocht dit niet laten gebeuren. Ze mochten haar nu het kind niet afnemen. Ze moest beletten dat het zou gebeuren. In ieder geval had Mama Elena het feest voor haar bedorven. Het eerste feest in haar leven waarvan ze genoot. Volgend recept : Noordse worst V. Mei 25
INGREDIENTEN : 8 kilo varkensrug, 2 kilo brokstukken of kop, 1 kilo dikke Pepers, 6O gram komijn, 60 gram oregano, 30 gram peper, - gram kruidnagel, 2 tassen look, 2 liter appelazijn, ¼ kilo zout. Bereiding : De azijn op het vuur zetten en er de Chilipepers indoen waarvan men op voorhand de zaadjes heeft verwijderd. Van zodra het begint te koken van het vuur trekken en een deksel op de pan zetten opdat de pepers zouden zacht worden. Chencha zette er het deksel op en liep naar de moestuin om Tita te helpen die op zoek naar wormen Mama Elena kon ieder moment de keuken binnen komen om te kijken naar de bereiding van de worst en het water voor haar bad en met beide dingen waren ze in vertraging. De reden was dat Tita, sinds Pedro,Rosaura en het kind vertrokken waren om in San Antonio Texas, te gaan wonen, alle belangstelling in het leven had verloren, behalve voor een weerloos duifje dat ze met wormen voedde. Daarbuiten kon voor haar het huis invallen. Chencha wou zich niet inbeelden wat er zou gebeuren als Mama Elena zou vernemen dat Tita niet wilde meewerken aan het klaarmaken van de worst. Ze hadden besloten om het klaar te maken als een van de beste hulpmiddelen om het varkensvlees op een economische wijze manier te gebruiken en omdat het hen van een een goed voedingsmiddel voor lange tijd verzekerde, zonder gevaar dat het zou ontbinden. Ze hadden ook een grote hoeveelheid rookvlees, ham, spek en reuzel gemaakt. Ze moesten het best mogelijke profijt nemen van dit varken, een van de weinige dieren die overgebleven waren na de doortocht van het revolutionnair leger enige dagen voordien. Op de dag dat de rebellen aankwamen waren enkel Mama Elena , Chencha,Tita en twee dagloners op de hoeve: Rosalio en Guadelupe. Nicolas , de voorman, was nog steeds niet teruggekeerd met het vee dat hij om dwingende reden was gaan kopen want door de schaarste aan voeding hadden ze de dieren moeten slachten waarover ze beschikten en ze moesten dringend aangevuld worden. Twee van de betrouwbaarste werklieden waren met hem meegegaan om hem te helpen. Hij had de zorg voor ge hoeve overgedragen aan zijn zoon Felipe, maar Mama Elena had hem van de opdracht ontlast door het beheer in zijn plaats te doen, opdat Felipe naar San Antonio zou kunnen vertrekken op zoek naar nieuws over Pedro en zijn familie. Ze vreesden dat er hen iets ergs overkomen was wegens gebrek aan nieuws sedert hun vertrek. Rosalio kwam in galop toegelopen om mee te delen dat een troep de hoeve naderde. Mama Elena nam onmiddellijk haar geweer en terwijl ze het kuiste dacht ze eraan zich de meest waardevolle voorwerpen die ze bezat voor de vraatzucht en de begeerte van deze mannen te De verhalen die ze over de rebellen had vernomen voorspelden niets goeds, natuurlijk waren die allesbehalve betrouwbaar want ze kwamen van vader Ignacio en van de burgemeester van Piedras Van hen had ze vernomen hoe ze de huizen binnen traden , alles verwoestten en de meisjes verkrachtten die ze op hun weg tegen kwamen. Dus stuurde ze Tita Chencha en het varken naar de kelder om zich te verbergen. Toen de revolutionnairen aankwamen vonden ze Mama Elena aan de ingang van het huis. Onder haar rokken had ze haar geweer verborgen; Rosalio en Guadelupe stonden aan haar zijde. Haar blik kruiste die van de bevelvoerende kapitein en deze wist onmiddellijk door de hardheid van deze blik, dat ze voor een vrouw stonden waarvoor ze moesten oppassen. -Goedemiddag, mevrouw, bent u de eigenares van deze hoeve?- Inderdaad. Wat willen jullie?- We zijn gekomen om vriendelijk uw medewerking voor de zaak te vragen. -En ik zeg jullie vriendelijk dat u alle voorraden die u in de schuren en in de kralen vindt mag Maar van de dingen in mijn huis blijft u af, begrepen? Die zijn voor mijn eigen zaak. De kapitein salueerde schertsend en antwoordde haar: -Begrepen, generaal. De soldaten lachten allemaal om dit grapje maar de kapitein gaf er zich rekenschap van dat er met Mama Elena niet te spotten viel , ze sprak ernstig, heel ernstig. Hij probeerde zich niet bang te laten maken door de overheersende en strenge blik die hij van haar kreeg,en gaf het bevel de hoeve te doorzoeken. Wat ze vonden was niet veel zaaks, een beetje maïskolven en acht kippen. Een van de sergeanten liep heel verveeld naar de kapitein en zei: -Die oude heeft alles binnen in huis verborgen, laat mij binnen 26
Mama Elena , antwoordde met de vinger op de trekker: Ik zwans niet en heb je al gezegd dat er niemand in mijn huis binnenkomt! De sergeant zwaaide lachend de kippen die hij in zijn hand hield heen en weer en wilde naar de ingangsdeur lopen. Mama Elena hief haar geweer op, leunde tegen de muur om niet op de vloer te vallen door de terugslag die ze zou krijgen en schoot op de kippen. De stukken vlees vlogen langs alle kanten en de geur van verbrande pluimen verspreidde zich door de Rosalio en Guadelupe grepen bevend hun pistolen en waren ervan overtuigd dat dit hun laatste dag op aarde was. De soldaat die naast de kapitein stond probeerde op Mama Elena te schieten maar de kapitein belette hem dit met een gebaar. Iedereen wachtte op zijn bevel om aan te vallen. - Ik ben zeer trefzeker en ik heb een heel slecht karakter, kapitein. Het volgende schot is voor u en ik verzeker u dat ik u kan neerschieten vooraleer ze me doden, dus is het beter dat we elkaar respecteren, want als we sterven zal niemand mij missen maar uw dood zal voor de natie zeker een groot verlies zijn, of niet soms? De blik van Mama Elena was moeilijk te weerstaan, zelfs voor een kapitein. Haar blik had iets dat bang maakte. Degenen die ze aankeek begonnen te beven van angst: ze voelden zich terechtstaan en gestraft worden voor begane misdaden. Er overviel hen een kinderlijke angst voor de moederlijke autoriteit. -Ja, u hebt gelijk. Maar wees niet bezorgd, niemand zal je doden of u oneerbiedig behandelen, dat zou er nog aan ontbreken! Zo een moedige vrouw heb ik altijd bewonderd. En zich tot zijn soldaten richtend zei hij: - Niemand gaat binnen in dit huis, kijk wat hier nog meer te vinden is en dan gaan we. Wat ze ontdekten was de grote duiventil die het hele zadeldak van het grote huis omvatte. Om daar te komen moesten ze een ladder van zeven meter hoog betreden. Drie rebellen gingen naar boven en ze bleven een tijdje stomverbaasd staan vooraleer ze verder konden gaan. De omvang, de duisternis en het gekir van de duiven die er verzameld waren en die binnen en buiten sprongen door kleine laterale vensters imponeerde hen. Ze sloten de deur en de vensters af opdat er geen enkele zou kunnen ontsnappen en ze gingen duiven vangen. Ze verzamelden er zoveel dat ze heel het bataljon een week lang konden voeden. Vooraleer te vertrekken reed de kapitein te paard naar de achterpatio en ademde diep de hardnekkige geur van rozen in die daar nog steeds hing. Hij sloot zijn ogen en bleef zo een tijdje staan. Toen hij terugkeerde bij Mama Elena vroeg hij haar: Ik heb begrepen dat u drie dochters heeft, waar zijn die? Het bericht scheen de kapitein te ontroeren. Met nauwelijks hoorbare stem antwoordde hij: -Dat is spijtig, echt spijtig. Met een buiging nam hij afscheid van Mama Elena. Ze vertrokken rustig zoals ze gekomen waren en Mama Elena was danig in de war door hun gedrag tegenover haar; ze leken in niets op de gewetenloze vechtjassen die ze verwacht had. Sinds die dag had ze geen mening meer over de revolutionnairen. Wat ze nooit te weten kwam was dat deze man Juan Alejandrez dezelfde was die maanden voordien haar dochter Gertrudis had meegenomen. Ze stonden quite want de kapitein wist evenmin dat Mama Elena in het achterste deel van het huis een grote hoeveelheid kippen had begraven onder asse. Ze waren erin geslaagd twintig kippen te slachten voor dat ze aankwamen. De kippen worden gevuld met tarwe of haverkorrels en met pluimen en al in een geglazuurde aarden pot gedaan. Men bedekt de pot goed met een doek en zo kan men het vlees voor meer dan een week in goede staat bewaren. Dit is een gebruikelijke praktijk op de hoeve sinds verre tijden toen ze de dieren moesten conserveren na een jachtpartij. Toen Tita uit haar schuilplaats kwam was het eerste dat ze miste het gekir van de duiven dat sedert haar geboorte deel uitmaakte van haar dagelijks bestaan. Die plotse stilte deed haar op slag haar eenzaamheid voelen. Het was op dat moment dat ze het vertrek van de hoeve van Pedro, Rosaura en Roberto het meest 27
Ze klom snel op de treden van de enorme laddernaar de duiventil en het enige wat ze vond was een tapijt van pluimen en de karakteristieke vuiligheid van de plaats. De wind sloop langs de open deur binnen en blies een paar pluimen omhoog die op een stilzwijgend tapijt neervielen. Plots hoorde ze een zwak geluid: een pas geboren duifje was aan de slachting kunnen ontsnappen. Tita nam het op en ze maakte zich klaar om naar beneden te gaan maar ze bleef even staan om een ogenblik te staren naar de stofwolk die de paarden van de soldaten bij hun vertrek hadden nagelaten. Verbaasd vroeg ze zich af waarom ze haar moeder niets misdaan hadden. Terwijl ze verborgen zat had ze gebeden opdat Mama Elena niets slechts zou overkomen maar onbewust had ze gehoopt dat ze haar dood zou gevonden hebben bij het buitenkomen. Beschaamd door dergelijke gedachten stak ze het duifje tussen haar borsten om haar handen vrij te hebben om de gevaarlijke ladder stevig te kunnen vastgrijpen. Daarna ging ze weer naar beneden. Vanaf die dag was haar voornaamste bekommernis het voeden van het uitgemergelde duifje. Zo had haar leven nog enige zin. Het was niet te vergelijken met de voldoening die het zogen van een menselijk wezen gaf maar het leek er wel enigszins op. Haar borsten waren van de ene dag op de andere droog gevallen door het verdriet dat de scheiding van haar neefje teweeg had gebracht. Terwijl ze wormen zocht vroeg ze zich voortdurend af door wie en hoe Roberto zou gevoed worden. Die gedachte kwelde haar dag en nacht. Ze had de hele maand geen ogenblik kunnen slapen. Het enige dat haar in die tijd lukte was het vervijfvoudigen van de omvang van haar enorme sprei. Chencha kwam haar uit haar droevige overpeinzingen halen en duwde haar de keuken in. Ze zette haar voor de platte maalsteen en ze deed haar de kruiden malen samen met de pepers. Om deze operatie te vergemakkelijken is het goed af en toe een paar druppels azijn tijdens het malen toe te voegen. Tenslotte mengt men het heel fijngesneden of gemalen vlees met de pepers en de kruiden en laat het een poosje rusten, liefst een ganse nacht. Nauwelijks waren ze begonnen met malen of Mama Elena kwam in de keuken en vroeg waarom de badkuip nog niet gevuld was. Ze wou niet te laat een bad nemen want dan kreeg ze haar haar niet op tijd droog. Een bad voor Mama Elena klaarmaken was hetzelfde als een ceremonie voorbereiden. Het water moest met lavendel te koken gezet worden, het geliefde aroma van Mama Elena. Dan werd het aftreksel door een zeef gegoten en werden er enkele druppels brandewijn aan Tenslotte moest men dit warme water emmer per emmer naar de donkere kamer brengen. Een klein kamertje aan het einde van het huis naast de keuken. Deze kamer zoals zijn naam zegt kreeg geen lichtstraal want er waren geen vensters in. Het had slechts een smalle deur. Midden in de kamer stond er een grote badkuip waar men water in goot. Ernaast stond een tinnen kan waarin men water met shishi deed om het haar van Mama Elena te Alleen Tita wier opdracht het was haar tot aan haar dood te verzorgen was de enige die aanwezig mocht zijn bij het ritueel en haar moeder naakt mocht zien. Verder niemand. Daarom was ze gebouwd dat ze afgeschermd was voor nieuwsgierige blikken. Tita moest eerst het lichaam van haar moeder wassen , dan het haar en tenslotte liet ze haar enige momenten rusten terwijl ze van het water genoot, ondertussen strijkte ze de kledij die Mama Elena zou dragen als ze uit bad stapte. Op een bevel van haar moeder hielp Tita haar afdrogen en haar zo snel mogelijk het warme kleed aantrekken om een verkoudheid te voorkomen. Dan opende ze even de deur op een kier opdat het vertrek zou afkoelen en het lichaam van Mama Elena geen bruuske temperatuursverandering zou ondergaan. Ondertussen bvorstelde ze haar moeder's haar enkel verlicht door een zwakke lichtstraal dat door de deurspleet naar binnengleed waarbij de grillige vormen van de waterdamp een betoverende atmosfeer schiepen . Ze borstelde haar haar tot het volledig droog was, dan maakte ze een vlecht en dat was het einde van de liturgie. Tita dankte God steeds dat haar moeder zich slechts eenmaal per week baadde anders zou haar leven een echte lijdensweg zijn. Volgens Mama Elena gebeurde met het baden hetzelfde als met het eten: hoe zeer Tita zich ook inspande ze maakte steeds een eindeloze reeks vergissingen. 28
Ofwel was er een rimpeltje in het hemd of het water was niet warm genoeg of de lijn van de vlecht was scheef, uiteindelijk leek de enige deugd van Mama Elena het vinden van fouten . Maar nooit vond ze er zoveel als vandaag. En inderdaad had Tita echt slordig geweest met alle details van de ceremonie. Het water was zo heet dat Mama Elena haar voeten verbrandde bij het instappen, ze had de shishi vergeten voor het wassen van het haar, ze had de onderrok en de blouse verschroeid, ze had de deur te wijd opengezet, enfin, ze had het nu dubbel en dik verdiend dat Mama Elena haar een standje gaf en haar uit de badkamer had weggestuurd. Tita liep snel naar de keuken met onder haar arm het vuil kleed jammerend over de boze blikken haar enorme blunders. Wat haar meest pijn deed was het extra werk dat het verschroeide kleed betekende. Het was de tweede keer in haar leven dat dit soort onheil haar overkwam. Nu moest ze de rode vlekken bevochtigen met een oplossing van kaliumcarbonaat en zuiver water en zacht alkalisch bleekwater, het herhaaldelijk inwrijven tot de vlek verdween terwijl ze bij dit werk nog de was moest doen van het zwarte kleed van haar moeder. Daarvoor loste ze koeiengal in een kleine hoeveelheid kokend water er een zachte spons in onderdompelen en daarmee gans het kleed nat maken , nadien de kledij spoelen met zuiver water en het in open lucht ophangen. Tita waste verwoed de kledij zoals ze al zo dikwijls gedaan had met de luiers van Roberto om de vlekken te verwijderen. Ze liet een portie urine koken, dompelde er even de vlek in en waste het dan uit met water. Zo vervaagden de vlekken. Maar hoelang ze de luiers nu in de urine onderdompeld liet ze kon deze verschrikkelijke zwarte kleur niet wegkrijgen. Plots besefte ze dat ze niet bezig was met de luiers van Roberto maar met de kleren van haar moeder. Ze had ze in de pispot gedompeld die ze deze morgen naast de gootsteen had vergeten zonder af te wassen. Zuchtend begon ze haar vergissing goed te maken. Weer in de keuken nam Tita zich voor om meer aandacht te besteden aan wat ze aan het doen was. Ze moest de herinneringen die haar kwelden indammen of de razernij van Mama Elena zou op een gegeven moment kunnen uitbarsten. Sinds ze het bad van Mama Elena begon klaar te maken liet ze de worst rusten zodanig dfat er al voldoende tijd verstreken was om te beginnen met het vullen vande darmen. Het moeten runderdarmen zijn, goed schoongemaakt en gedroogd. Om ze te vullen gebruikt men een trechter. Bind ze goed op een afstand van 4 vingers en prikt ze met een naald om de lucht eruit te laten want anders kan de worst bederven. Het is heel belangrijk ze goed samen te persen bij het vullen opdat er geen ruimte overblijft. Hoezeer Tita zich ook inspande om de herinneringen te vermijden ze kwamen op haar af en deden haar meer vergissingen begaan , ze kon ze niet voorkomen toen ze een groot stuk worst in haar handen hield en de zomernacht herinnerde toen iedereen buitenging om in de patio te slapen. Tijdens de hondsdagen hadden ze in de patio grote hangmatten opgehangen want de hitte was Op een tafel zette men een kan met ijs en men legde er een doorgesneden watermeloen in voor als iemand om middernacht wakker werd van de warmte en zich door het eten van een schijf wilde Mama Elena was een specialiste in het in stukken snijden van een watermeloen: ze nam een scherp mes, zette de punt zo dat hij slechts het groene deel van de schaal doorsneed zonder het hart van de watermeloen te raken. Met een wiskundige nauwkeurigheid deed ze verschillende sneden in de schil . Dan nam ze de meloen tussen haar handen en sloeg hem eenmaal op een steen gaf, op de juiste plaats zodat de schil van de meloen zich op toverachtige wijze opende als een bloemblad en het intacte hart op de tafel bleef. In het verdelen, ontbinden, ontwortelen, ontwrichten, onthechten, verwoesten, spenen, verspillen of ontnemen was Mama Elena een meesteres. Sinds Mama Elena gestorven is heeft nooit iemand opnieuw deze toer ( met de meloen) kunnen Tita hoorde vanuit haar hangmat hoe imend opstond om een stuk meloen te eten. Zij was wakke geworden omdat ze naar het toilet wenste te gaan. Ze had gans de dag bier gedronken niet om de warmte te verminderen maar om meer melk te hebben om haar neefje te zogen. Deze sliep vredig bij haar zuster. Ze stond op de tast op en kon niemand onderscheiden het was een volledig duistere nacht. 29
Ze ging naar het toilet en trachtte zich te herinneren waar de hangmatten waren want ze wilde over niemand struikelen. Pedro die in zijn hangmat zat at zijn meloen en dacht aan Tita. Haar nabijheid wond hem sterk op. Hij kon niet inslapen doordat hij wist dat ze op enkele passen van hem was..en van Mama Elena Zijn ademhaling stokte even toen hij een geluid hoorde van enkele voetpassen in de duisternis. Het moest Tita zijn, die eigenaardige geur die zich door de ruimte verspreidde tussen jasmijn en keukengeuren kon alleen van haar zijn. Eventjes dacht hij dat Tita opgestaan was om hem te zoeken. Het geluid van haar voetstappen vermengde zich met dat van zijn hart dat hevig klopte. Maar nee, de voetstappen verwijderden zich in de richting van het toilet. Als een kat stond Pedro op en zonder gerucht te maken kwam hij tot bij haar. Tita schrok toen ze voelde dat iemand haar beetpakte en haar mond snoerde, maar ze besefte onmiddellijk van wie deze hand was en ze liet zonder enige weerstand toe dat de de hand eerst langs haar hals gleed tot aan haar borsten en nadien in een volledige verkenning langs gans haar lichaam. Terwijl ze een kus op haar mond kreeg nodigde de hand van Pedro de hare uit langs zijn lichaam te Tita betastte verlegen de harde spieren van de armen en de borst van Pedro. Lager, een gloeiend stuk hout dat klopte onder zijn kledij. Geschrokken trok ze haar hand terug niet door de ontdekking maar door een kreet van Mama Elena. Tita, waar ben je? -Hier mami, ik kom van het toilet. Bevreesd dat haar moeder iets vermoedde keerde Tita rap terug en doorstond een nacht van marteling omdat ze de lust om te urineren moest inhouden samen met een ander gelijkaardig gevoel. Maar haar offer diende tot niets : mama Elena die een tijd lang van mening was veranderd in verband met het wonen in San Antonio, Texas, van Pedro en Rosaura, versnelde de volgende dag het vertrek en drie dagen later vertrokken ze van de hoeve. Toen Mama Elena in de keuken kwam werden haar herinneringen verdreven. Tita liet de worst tussen handen vallen. Ze vermoedde dat haar moeder haar gedachten kon lezen. Chencha kwam achter haar ontroostbaar huilend binnen. -Ween niet, meisje! Het schokt me je te zien wenen. Wat heb je? Wel Felipe is hierpetatio weer en zegt dat hij dood is!-Wat zeg je?Wie is gestorven?-Wel de kleine!-Welk kind? Wel wie denk je? Wel je kleinkind, al wat hij at beviel hem slecht en nu is het dood! Tita voelde een rommelkot op haar hoofd vallen. Na de slag was er een geluid van een schaal die in duizend stukken brak. Als een veer opgeduwd kwam ze recht. Zet je aan het wer! En ik wil geen tranen. Arm schepsel,-ik hoop dat de Heer hem opneemt in zijn glorie, maar wekunnen niet toelaten dat het verdriet ons overmand, er is veel te doen. Maak eerst je werk af en nadien doe je wat je wil, maar niet huilen. Hoor je me? Tita voelde een hevige opwelling van woede in haar opkomen : ze weerstond flink de blik van haar moeder terwijl ze de worst streelde en dan, in plaats van haar te gehoorzamen,greep ze alle worsten die ze vond en sneed ze in stukken terwijl ze als gek huilde. -Zie wat ik doet met je bevelen! Ik ben het zat! Ik ben het zat je te gehoorzamen! Mama Elena kwam dichterbij nam een houten lepel en sloeg ermee in haar gezicht. -Jij hebt schuld aan de dood van Roberto!schreeuwde Tita buiten zichzelf en liep buiten terwijl ze het bleod dat uit haar neus liep wegveegde; ze nam het duifje, de emmer met wormen en ze klom naar de Mama Elena beval de ladder weg te halen en haar de ganse nacht daar te laten zitten. Mama Elena en Chencha werkten de worsten stilzwijgend af. Perfectionist als ze was en met de zorg die Mama Elena altijd besteedde opdat er geen lucht in de worsten zou blijven was het werkelijk voor iedereen onverklaarbaar dat een week later de worsten vol wormen zaten in de kelder waar ze te drogen waren gehangen. De volgende morgen beval ze Chencha om Tita naar beneden te halen. Mama Elena kon het zelf niet doen omdat er in haar leven slechts een ding was dat ze vreesde en dat was voor grote hoogten. Ze verdroeg de gedachte niet dat ze een ladder zou moeten beklimmen die zeven meter lengte had en de deurtje naar buiten moest openen om naar binnen te kunnen komen. Daarom besloot ze te veinzen dat ze te trots was om het zelf te doen en daarom stuurde ze iemand anders om Tita naar beneden te halen, hoewel ze wel de lust had om persoonlijk naar boven te gaan en haar met de haren naar beneden te sleuren. 30
Chencha vond haar met het duifje in haar handen. Tita leek niet te beseffen dat het dood was. Ze trachtte het nog steeds te voeden met wormen. Het arme schepsel stierf waarschijnlijk van indigestie omdat Tita het er teveel gaf. Tita had een verdwaasde blik en keek naar Chencha alsof ze haar de eerste maal zag in haar leven. Chencha kwam naar beneden en zei dat Tita zich als gek gedroeg en het duivenhok niet wildde -Heel goed, als ze gek is zal ze naar het gekkenhuis moeten. In dit huis is er geen plaats voor dementen! En inderdaad liet Felipe onmiddellijk dokter Brown halen opdat hij Tita naar een gekkenhuis zou brengen. De dokter kwam, luisterde naar de versie van het verhaal van de kant van Mama Elena en begon naar de duiventil te klimmen. Hij vond Tita naakt, met gebroken neus en vol vuiligheid van de duiven over gans haar lichaam. Er kleefden pluimen aan haar huid en in haar haar. Zodra ze de dokter zag liep ze naar een hoek en zette zich in foetushouding. Niemand weet wat ze tegen dokter Brown vertelde tijdens de uren die hij met haar doorbracht, maar bij valavond daalde hij met Tita die weer aangekleed was naar beneden, liet haar in zijn koets stijgen en vertrok met haar. Chencha die wenend naast haar liep kon nog net de enorme bedsprei die ze tijdens ontelbare slapeloze nachten gehaakt had op de schouders van Tita leggen. Ze was zo groot en zwaar dat ze niet in het rijtuig paste. Tita hield ze zo stevig vast dat er niets anders opzat dat ze mee te slepen als een enorme kaleidoscopische sleep van een bruidsjurk van een kilometer lang. Omdat Tita zoveel langvezelige wol had verwerk in haar sprei die ze te pakken had gekregen ,zonder op de kleur te letten, vertoonde de sprei een amalgaam van kleuren, materialen en figuren die op magische wijze tevoorschijn wamen en verdwenen tussen de enorme stofwolk die werd opgewerpt terwijl Juni Volgend recept ; Deeg om lucifers te maken VI INGREDIENTEN: 1 ons salpeter in poedervorm, ½ ons menie, ½ ons arabische gom in poeder, 1 drachme fosfor, saffraan , karton. Bereiding: Los de Arabische gom op in warm water tot men een niet al te deeg bekomt; eenmaal klaar voegt men de fosfor er aan toe en los in de pasta op, samen met de salpeter. Breng er dan voldoende menie in om het kleur te geven. Tita bekeek dokter Brown toen hij dit stilzwijgend uitvoerde. Ze zat gezeten naast het venster van een klein laboratorium die de dokter in het achterste deel van de patio van zijn huis had ingericht. Het licht dat door het raam viel scheen op haar rug en gaf haar een zwak gevoel van warmte, zo subtiel dat het nauwelijks voelbaar was. Ze had het chronisch koud en kon maar niet warm worden ondanks de zware wollen sprei waarmee ze bedekt was. Ze bleef 's nachts verder haken aan een van uiteinden met wol die John voor haar gekocht had. Van heel het huis was dit de uitverkoren plaats van beiden. Tita had het ontdekt in de week dat ze bij dokter John Brown aangekomen was. Want John had, in tegenstelling tot wat Mama Elena gevraagd had, haar bij zich in huis genomen in plaats van haar in een gekkenhuis te stoppen Tita zou hem daar altijd dankbaar voor zijn. Misschien zou ze in een gekkenhuis echt gek geworden zijn. Hier daarentegen voelde ze zich elke dag beter met de hartelijke woorden en de houding van John tegenover haar. Als in een droom herinnerde ze zich zijn komst bij haar thuis. Tussen wazige beelden bewaarde ze in haar herinnering de intense pijn die ze voelde toen de dokter haar neus op zijn plaats zette.
31
Nadien hadden de grote en liefdevolle handen van John haar kleed uitgetrokken en haar in bad gelegd; vervolgens had hij voorzichtig de vuiligheid van de duiven van haar lichaam weggenomen tot het weer schoon en lekker rook. Tenslotte had hij teder haar haar geborsteld en haar te slapen gelegd in een bed met gesteven lakens. Deze handen hadden haar gered van de verschrikking en ze zou het nooit vergeten. Ooit als ze lust zou hebben om te praten zou ze het graag laten weten aan John; maar nu verkoos ze te zwijgen. Ze moest veel dingen recht zetten in haar geest en ze vond de woorden niet om uit te drukken wat er in haar binnenste kookte sinds ze de hoeve had verlaten. Ze voelde zich heel aangeslagen. Ze wilde de eerste dagen zelfs niet uit haar kamer komen. Haar voesel werd gebracht door Caty, een zeventigjarige Noord-Amerikaanse die zich niet alleen met de keuken bezighield maar ook voor Alex, de kleine zoon van de dokter moest zorgen. Zijn moeder was bij de geboorte gestorven. Tita hoorde Alex lachen en door de patio dribbelen zonder dat ze zin had om hem te leren kennen. Tita proefde vaak het eten niet, het was flauw voedsel dat ze niet lustte. In plaats van te eten verkoos ze liever gedurende uren naar haan handen te kijken. Als een baby bestudeerde ze ze en herkende ze als haar eigen handen. Ze kon ze bewegen naar eigen goeddunken maar wist nog steeds niet wat ermee te doen, buiten haken. Ze had nooit de tijd om gehad op over die dingen na te denken. Bij haar moeder stond koudweg vast wat ze met die handen moest doen, daar was geen twijfel over. Ze moest opstaan, zich aankleden, het vuur in de kachel aansteken, het ontbijt klaarmaken, de dieren voederen, afwassen, de bedden opmaken, het eten klaarmaken, afwassen, de kleren strijken, het avondmaal bereiden, afwassen, dag na dag, jaar na jaar. Zonder een ogenblik op te houden, zonder te denken of dit haar wel paste. Nu ze verlost was van de bevelen van haar moeder wist ze niet wat ze hen moest vragen om te doen, ze had nooit voor zichzelf beslist. Ze konden van alles doen of van alles worden. Als ze eens konden veranderen in vogels en konden opvliegen! Ze zou graag willen dat ze haar ver wegbrachten, zo ver mogelijk. Terwijl ze dichter bij het raam kwam dat uitgaf op de patio hied ze haar handen omhoog, ze wilde vluchten van zichzelf, ze wilde niet denken aan het nemen van een beslissing, ze wilde zelfs terug praten. Ze wou niet dat haar woorden haar pijn uitschreeuwden. Ze verlangde met gans haar ziel dat haar handen zouden opstijgen. Zo bleef ze een poosje tegen de achtergrond van een blauwe hemel door haar onbeweeglijke handen staan kijken. Tita dacht dat het wonder zich echt voltrok toen ze zag dat haar vingers begonnen te veranderen in een ijle damp die naar de hemel opsteeg. Ze maakte zich klaar om op te stijgen aangetrokken door een hogere macht, maar er gebeurde niets. Teleurgesteld ontdekte ze dat de rook niat van haar kwam. Het kwam uit een klein kamertje achteraan de patio. Een rookgas dat een zo aangename en tegelijkertijd zo vertrouwelijke geur verspreidde in de omgeving dat ze het raam opende om het diep te kunnen inademen. Met gesloten ogen zag ze zich gezeten op de keukenvloer naast Nacha terwijl ze tortillas van maïs maakten: ze zag de pan waarin een geurig stoofgerecht kookte, ernaast ondergingen de bonen een eerste kook..zonder te twijfelen besliste ze te gaan onderzoeken wie er aan het koken was. Caty kon het niet zijn. Iemand die dit soort geur met het eten maakte kon zeker koken. Zonder haar gezien te hebben kon Tita zich herkennen in die persoon wie het ook was. Ze stak vastberaden de patio over, opende de deur en stond voor een aangename vrouw van een jaar of tachtig jaar. Ze leek erg op Nacha. Een lange gekruiste vlecht bedekte haar hoofd ze kuiste het zweet van haar voorhoofd met haar voorschoot. Haar gelaat had duidelijke Indiaanse trekken. Ze kookte thee in een aarden steelpan. Ze keek op en glimlachte beminnelijk, ze nodigde haar uit om bij haar te zitten. Toen Tita dat deed bood ze haar onmiddellijk een tas van die heerlijke thee aan. Ze dronk hem traagjes, intens genietend van de smaak van deze ongekende en tegelijkertijd gekende kruiden. Wat een aangenaam gevoel gaven de warmte en de smaak van deze kruidenthee haar. Ze bleef een poosje bij deze vrouw. Ze sprak evenmin maar het was niet nodig. 32
Van in het begin onstond er tussen hen beiden een communicatie die verder reikte dan woorden. Vanaf dan had ze haar dagelijks bezocht. Maar geleidelijk aan was het dokter Brown in plaats van haar die verscheen. De eerste keer dat het plaats greep was ze verbaasd geweest ze verwachtte hem daar niet aan te treffen evenmin als de wijzigingen die hij aan de versieringen van het vertrek had aangebracht. Nu stonden er veel wetenschappelijke apparaten, reageerbuisen, lampen, thermometers, etc.. De kleine kachel had de dominante plaats verloren om een kleine plaats te bezetten in een hoek van de kamer. Ze vond deze verbanning niet terecht, maar daar ze niet wenste dat haar lippen enig geluid uitzonden hield ze er haar mening hierover voor later samen met de vraag over de verblijfplaats en de identiteit van de vrouw. Bovendien moest ze erkennen dat zij ook enorm genoot van het gezelschap van John. Het enig verschil was dat hij wel praatte, en dat in plaats van te koken hij zich toelegde om zijn theorien te toetsen op een wetenschappelijke manier. Deze liefhebberij omp te experimenteren had hij overgeerfd van zijn grootmoeder, een kikapuIndiaanse die zijn grootvader had ontvoerd en bij hem gebracht had om samen te leven ver van haar Ook als was hij met haar getrouwd had de trotse en zuiver Noord-Amerikaanse familie van zijn grootvader deze kamer gebouwd achteraan het huis waar de grootmoeder het grootste deel van de dag kon doorbrengen en zich wijden aan de activiteit die haar het meest interesseerde: de helende eigenschappen van de planten onderzoeken. Terzelfdertijd diende deze kamer voor haar als toevlucht tegen de agressie van zijn familie. En van de eerste agressies die ze onderging was dat ze haar de bijnaam van " kikapu" gaven in plaats van haar bij haar echte naam te noemen denkend dat ze haar hiermee enorm zouden kwetsen. Voor de familie Brown sloot het woord" kikapu" het onaangenaamste ter wereld in maar niet zo voor " Het morgenlicht". Voor haar betekende dit het tegenovergestelde en was het een reden van enorme trots. Dit was slechts een klein voorbeeld van het grote verschil in meningen en opvattingen die bestonden tussen deze twee vertegenwoordigers van zulk verschillende culturen; het was onmogelijk dat er tussen de Browns het verlangen zou oprijzen van een toenadering tot de gebruiken en tradities van " Het Er zouden jaren voorbijgaan eer ze een beetje in de cultuur van de "kikapu" zouden doordringen. Het gebeurde toen de overgrootvader van John, Peter, heel ziek was aan zijn bronchiën. De hoestbuien lieten hem paarsblauw uitslaan. De lucht kon niet vrij in zijn longen binnenstromen. Zijn echtgenote Mary, die als dochter van een geneesheer enige medische kennis had wist dat in deze gevallen het organisme van de zieke een grote hoeveelheid rode bloedlichaampjes aanmaakte; om deze insufficientie te overkomen was het aan te bevelen een aderlating toe te passen om te vermijden dat een overmaat van deze bloedlichaampjes een hartinfarct of een trombose zou teweegbrengen aangezien een ervan de dood van de zieke kon veroorzaken. De grootmoeder van John ,Mary, begon de bloedzuigers klaar te maken waarmee ze de aderlating van haar echtgenoot zou toepassen. Terwijl ze bezig was voelde ze zich heel fier dat ze op de hoogte was van de beste wetenschappelijke kennis die haar toeliet de gezondheid van haar familie op een moderne en adekwate wijze te verzorgen, niet met kruiden zoals de "kikapu"! De bloedzuigers worden gedurende een uur in een glas met een halve vinger water gezet. Het deel van het lichaam waar ze worden opgezet wordt met lauw gesuikerd water gewassen. Plaats vervolgens de bloedzuigers in een propere doek en bedek ze daarmee. Leg ze dan op de plaats waar ze zich moeten aan vastzuigen waarbij ze met de doek stevig moeten aangedrukt worden opdat ze niet ergens anders zouden zuigen. Als evacuatie van het bloed nodig is nadat ze weggenomen zijn wordt dit begunstigd door wrijving met warm water. Om het bloed te stelpen en de wondjes te sluiten bedekt men ze met populierenschors of met een vod en daarna legt men er een prop van broodkruimels en melk op, die men wegneemt als de wondjes volledig genezen zijn. Mary deed dit alles volgens de regelsmaar toen ze de bloedzuigers van de arm van Peter wegnam begon hij te bloeden en men kon de bloeding niet stelpen. Toen "kikapu" de wanhopige kreten die uit het huis kwamen hoorde liep ze om te zien wat er Zodra ze bij de zieke kwam en een van haar handen op de wonden legde slaagde ze er onmiddellijk in het bloeden te doen ophouden. Iedereen was zeer verbaasd. Toen verzocht ze hen haar alleen te laten met de zieke. 33
Niemand durfde nee zeggen na wat ze net gezien hadden. Ze bleef gans de middag bij haar schoonvader tussen de wierook en de hars die ze had aangestoken en zong vreemde liederen terwijl ze kruidenpleisters op hem legde. Toen de nacht al ver gevorderd was opende ze de deur van de slaapkamer en ging buiten omringd door wierookwolken; achter haar verscheen Peter helemaal hersteld. Vanaf die dag werd " kikapu" de dokter van de familie en ze werd volledig erkend als wonderbaarlijke wonderdokter in de Noord-Amerikaanse gemeenschap. De grootvader wilde haar een grotere ruimte bouwen om haar onderzoekingen uit te voeren maar dat weigerde ze. Ze kon in het ganse huis geen betere plek vinden dan haar klein laboratorium. Daarin had John het grootste deel van zijn kinderjaren en puberteit doorgebracht. Toen hij naar de universiteit ging kwam hij er niet vaak meer want de moderne medische theorieën die ze daar onderwezen waren enorm tegengesteld aan die van zijn grootmoeder en van deze die hij van haar leerde. Naarmate de medische wetenschap vooruit schreed greep John terug naar de kennis die zijn grootmoeder hem in het begin had gegeven, en nu, na zoveel jaren werk en studie ging hij terug naar het laboratorium overtuigd dat hij daar alleen het laatste van de geneeskunde zou vinden. Indien hij erin zou slagen al de wonderbaarlijke behandelingen die "Het Morgenlicht" had gerealiseerd wetenschappelijk te bewijzen zouden ze misschien gemeengoed kunnen worden. Tita genoot er intens van hem te zien werken. Met hem waren er steeds dingen te leren of te ontdekken , zoals nu, terwijl hij de lucifers klaarmaakte gaf hij een ganse uiteenzetting over fosfor en zijn eigenschappen. -In 1669 ontdekte Brandt, een Hamburgse schekundige, het fosfor toen hij de steen der Wijzen aan het zoeken was. Hij dacht door een aftreksel van urine te mengen met een metaal hij erin zou slagen het in goud te veranderen. Wat hij vond was een stof die uit zichzelf licht gaf en die btandde met een tot dan toe ongekende Lange tijd bekwam men fosfor door het residu van de verdamping van urine te calcineren in een stenen retort waarvan de hals in water was ondergedompeld. Tegenwoordig trekt men het uit gebeente van dieren die fosforzuur en kalk bevatten. Het praten hield de dokter niet af van het klaarmaken van de lucifers. Zonder enig probleem scheidde hij geestelijke en fysieke activiteit. Hij kon zelfs filosoferen over heel diepe aspecten van het leven zonder dat handen fouten begingen of pauseerden. Dus terwijl hij met Tita zat te praten ging hij verder met het maken van de lucifers. -Nu ik de pasta voor de fosfor heb is de volgende stap het klaarmaken van het karton voor de lucifers. In een halve liter water lost men een halve liter salpeter op en men voegt er safraan aan toe om de kleur te geven en in deze oplossing baadt men het karton. Bij het drogen snijdt men het in korte reepjes en dompelt men de punten ze in een beetje pasta. Men legt ze in zand om te drogen. Terwijl de reepjes lagen te drogen toonde de dokter een proef aan Tita. Hoewel de fosfor niet ontbrandt in de zuurstof op gewone temperatuur is het in staat snel te ontbranden bij een hogere temperatuur, kijk maar… De dokter bracht een klein stukje fosfor onder in een reageerbuis die aan een kant dicht was en gevuld was met kwik . Hij liet de fosfor smelten door de buis dicht bij een kaarsvlam te brengen. Dan liet hij gas uit een kleine testklok gevuld met zuurstof heel geleidelijk naar de reageerbuis lopen. Zodra het gas aan het bovenste deel van de klok kwam waar de gesmolten fosfor lag ontstond er een hevige en plotse ontbranding die hen als de bliksem verblindde. -Zoals je ziet hebben we allen in ons binnenste de noodzakelijke elementen om fosfor te bereiden. En dat niet alleen, ik zal je iets zeggen dat ik nog aan niemand heb toevertrouwd. Mijn grootmoeder had een heel interessante theorie, ze beweerde dat we allemaal weliswaar geboren zijn met een doosje lucifers in ons binnenste, we kunnen het alleen niet aansteken want we hebben zoals in het experiment zuurstof en de hulp van een kaars nodig. Alleen moet in dit geval de zuurstof voortkomen van bijvoorbeeld de adem van een geliefd iemand; de kaars kan ieder soort voedsel, muziek, streling, woord of geluid zijn dat de ontsteker overhaalt en aldus de lucifers ontsteekt. Heel even zullen we verblind worden door een intense emotie. 34
Er zal in ons binnenste een aangename warmte ontstaan die geleidelijk met de tijd zal verdwijnen tot er een nieuwe explosie ons doet herleven. Ieder mens moet ontdekken welk zijn ontstekers zijn om te kunnen leven, want de verbranding die ontstaat bij het ontsteken van een ervan is de energie die de ziel voedt. Met andere woorden deze verbranding is haar voedsel. Indien iemand niet op tijd weet te vinden wat zijn eigen ontstekers zijn wordt het lucifersdoosje vochtig en zullen we nooit opnieuw een enkel lucifer kunnen aansteken. Als dit ons overkomt vlucht de ziel uit ons lichaam, ze dwaalt door de diepste duisternis en tracht vruchteloos voedsel voor zichzelf te vinden, niet wetend dat alleen het lichaam dat hij levenloos e koud heeft achtergelaten, het enige is dat het haar zou kunenn geven. Hoe waar waren deze woorden! Als iemand het wist was zij het. Helaas moest ze herkennen dat haar lucifers vol schimmel en vochtigheid zaten. Niemand zou er opnieuw een kunnen ontsteken. Het droevigste was dat wel wist wat haar ontstekers waren, maar telkens als ze erin lukte een lucifer te ontsteken werd het onherroepelijk uitgedoofd. John, die haar gedachten las, zei: -Daarom moet men ver weg blijven van mensen met een ijskoude Hun aanwezigheid alleen kan het meest intense vuur uitdoven met de reulstaten die we al kennen. Hoe meer afstand we van deze personen nemen hoe gemakkelijker het zal zijn om ons tegen hun adem te beschermen. -Terwijl hij een hand van Tita vastnam tussen de zijne voegde hij er eenvoudig aan toe: Er zijn veel manier om een doosje natte lucifers te drogen maar het is zeker dat het kan. Tita liet een traan van haar gelaat rollen. John droogde hem teder af met zijn zakdoek. Want indien ze allemaal op slag door een te hevige emotie ontbranden veroorzaken ze zo een sterke schittering die verder verlicht dan wat we normaal kunnen zien en dan verschijnt er voor onze ogen een prachtige tunnel die ons de weg toont die we vergeten op het moment van onze geboorte en die ons oproept om onze verloren goddelijke oorsprong terug te vinden. De ziel verlangt ernaar zich te herenigen op de plaats van waar ze komt en ze laat het lichaam levenloos achter. Sedert mijn grootmoeder gestorven is heb ik getracht deze theorie wetenschappelijk te bewijzen. Misschien luk ik er zekere dag in. Wat denkt u ervan? Dokter John bleef stil zwijgen om Tita de tijd te geven om iets te zeggen als ze dat Maar ze zweeg als een graf. -Wel, ik wil je niet vervelen met mijn gepraat. We gaan rusten, maar voor we gaan wil ik je nog een spel aanleren dat mijn grootmoeder en ik vaak speelden. Hier brachten we het grootste deel van de dag door en tussen de spelletjes door bracht ze me haar kennis over. Het was een stille vrouw, zoals u. Ze zette zich vvoor deze kachel met haar grote vlecht over haar hoofd ; en ze kon gewoonlijk al raden wat ik dacht. Ik wilde dat ook leren zodat ze me na lang andringen de eerste les gaf. Ze schreef met een onzichtbare stof een zin op de muur zonder dat ik het zag . 's Avonds keek ik naar de muur en raadde wat ze erop geschreven had. Willen we het eens proberen? Met deze informatie begreep Tita dat de vrouw die er zo vaak was geweest de overleden grootmoeder van John was. Ze moest het hem al niet meer vragen. De dokter nam met een doek een stukje fosfor en gaf het aan -Ik wil de wet der stilte niet verbreken die je jezelf hebt opgelegd dus zal ik je nu, als een geheim tussen ons twee,vragen dat je zodra ik weg ben op deze muur de redenen van uw stilzwigen optekent, akkoord? Morgen zal ik ze in uw bijzijn raden. De dokter vergat natuurlijk tegen Tita te zeggen dat een van eigenschappen van fosfor is dat het 's nachts wat ze op de muur opgeschreven heeft verlicht laat oplichten. Klaarblijkelijk had hij deze uitvlucht niet nodig om te weten wat ze dacht maar hij vertrouwde erop dat dit een goed begin zou zijn opdat Tita opnieuw een bewuste communicatie zou instellen met de wereld, al was het dan schriftelijk. John zag dat ze er klaar voor was. Zodra de dokter wegging nam Tita de lucifer en stapte naar de muur. Toen dokter John Brown 's nachts in het laboratorium binnenkwam glimlachte hij tevreden bij het zien wat op de muur in stevige en fosforescerende letters geschreven was. "Omdat ik niet wil." Met deze woorden had Tita de eerste stappen naar de vrijheid gezet. Ondertussen moest Tita met haar ogen naar het plafong gericht denken aan de woorden van John: zou het mogelijk zijn je ziel opnieuw te laten trillen? Ze verlangde met gans haar wezen dat het zo zou 35
Ze moest iemand vinden die dat verlangen bij haar kon ontsteken. En als die persoon nu eens John was? Ze herinnerde zich nog de prettige gewaarwording die door haar lichaam liep toen hij haar hand aanraakte in het laboratorium. Nee, ze wist het niet. Het enige waar ze van overtuigd was is dat ze niet terug wilde naar de hoeve. Ze wilde nooit meer bij Mama Elena wonen. Juli Volgend recept: Ossenstaartbouillon VII INGREDIENTEN: 2 ossenstaarten, 1 ui, 2 teentjes look, 4 tomaten, ¼ kilo sperziebonen, 2 aardappelen, 4 morita chilis. Bereiding: De in stukken gesneden staarten worden met een stuk ui, een teentje knoflook, zout en peper naar smaak, te koken gelegd. Gebruik wat meer water dan normaal voor een stoofpot, rekening houdend dat we een bouillon En een goede bouillon die zich resoecteert moet dun zijn maar niet te waterig. Bouillon kan eender welke fysische of mentale ziekte genezen, goed, dat was minstens wat Chencha en Tita dachten. Lange tijd had ze daar niet veel geloof aan gehecht. Maar nu kon ze toegeven dat het wel waar was. Drie maand geleden had ze een soeplepel bouillon geproefd die Chencha voor haar bereid had en naar de woning van dokter Brown had gebracht en Tita had haar gezond verstand terug gekregen. Ze stond tegen het raam geleund en zag door het venster Alex, de zoon van John, in de patio tussen enige duiven lopen. Ze hoorde de stappen van John die de ladder opsteeg en wachtte vol verlangen naar zijn gebruikelijk bezoek. De woorden van John waren haar enige verbinding met de wereld. Kon ze maar spreken en hem zeggen hoe belangrijk zijn aanwezigheid en zijn geklets voor haar was Kon ze maar beneden gaan en Alex kussen als het kind dat ze niet had en met hem spelen tot hij moe was, kon ze maar herinneren hoe ze moest koken al was het maar een paar eieren, kon ze maar genieten van een schotel, kon ze maar…naar het leven terugkeren. Een geur die ze waarnam doorschudde haar. Het was een geur die vreemd was in dit huis. John opende de deur en verscheen met een dienblad in zijn handen en een schotel ossenstaartsoep! Ossenstaartsoep! Ze kon het niet geloven. Achter John kwam Chencha badend onder tranen binnen. De omhelzing die ze elkaar gaven was kort om te vermijden dat de bouillon zou koud worden. Toen ze haar de eerste slok gaf kwam Nacha naast haar zitten en streelde haar hoofd onder het eten zoals ze deed toen ze als kind ziek was en haar voortdurend op het voorhoofd kuste. Daar waren naast Nacha ood de speeltjes uit haar kindertijd in de keuken , de uitstappen naar de markt, de pas gebakken tortillas, de gekleurde abrikozenpitten, de kersttaarten, haar huis, de geur van kokende melk, van broodpudding, van warme chocolade, van kamijn, van look en van ui. En zoals altijd als ze de geur van uien rook, kwamen de tranen te voorschijn. Ze weende zoals ze nog nooit geweend had sinds haar geboorte. Wat deed het haar goed zo lang te praten met Nacha. Net zoals toen Nacha nog leefde en ze samen ontelbare keren ossenstaartsoep hadden bereid. Ze lachten toen ze deze momenten herleefden en weenden toenze de te volgen stappen herinnerden voor de bereiding van dit recept. Tenslotte kon ze zich nu een recept herinneren, nu ze de eerste stap, het snijden van, een ui De ui en de knoflook worden fijn gesneden n te bakken gelegd met een beetje olie; eens dat ze confijten legt men er de aardappelen in , de sperziebonen en de gesneden tomaat tot ze gaar zijn. John onderbrak deze herinneringen toen hij bruusk de kamer binnentrad gealarmeerd door het stroompje dan van de trappen liep. Toen hij besefte dat het om de tranen van Tita ging zegende hij Chencha met haar ossenstaartsoep omdat zij erin geslaagd was wat zijn medicijnen niet vermochten: dat Tita op deze manier weende. Verlegen om zijn binnenkomst maakte hij zich klaar om zich terug te trekken. De stemp van Tita belette het hem. 36
Die melodieuze stem had in zes maand nog geen enkel woord uitgesproken. -John, Ga niet weg, alstublieft. John bleef bij haar en was getuige hoe Tita van tranen naar glimlachen overging bij het horen van allerlei moppen en ongelukken uit de mond van Chencha Zo vernam de dokter dat Mama Elena haar de bezoeken aan Tita verboden had In de familie De la Garza kon men bepaalde zaken vergoelijken maar nooit de ongehoorzaamheid noch het in vraag stellen van het gedrag van de ouders. Mama Elena vergaf het Tita nooit dat ze haar beschuldigd had, gek of niet gek, van de dood van haar kleinzoon. En evenals bij Gertrudis had had ze zelfs een veto uitgesproken over het uitspreken van haar naam. Trouwens, Nicolas was onlangs met nieuws over haar terug gekomen. Hij had ze effectief ontmoet terwijl ze in een bordeel werkte. Hij had haar de kledij overhandigd en zij had een brief gestuurd naar Tita. Chencha gaf hem haar en Tita las hem in stilte: Lieve Tita: Je weet niet hoe dankbaar ik je ben dat je mijn kledij hebt gestuurd. Gelukkig was ik nog steeds hier en kon ik ze ontvangen. Morgen ga ik deze plek verlaten want ik hoor hier niet thuis. Ik weet nog steeds niet wat het zal worden maar ik weet dat ik ergens een geschikte plaats voor mij zal vinden. Dat ik hier ben terechtgekomen was omdat ik door een heel intens vuur van binnen werd verbrand, de man die me in het veld gegrepen heeft heeft practisch mijn leven gered. Ik hoop dat ik hem ooit terug Hij heeft me verlaten omdat zijn krachten het begaven naast mij zonder dat hij erin slaagde het vuur in mij te doven. Na oneindig veel mannen gehad te hebben voel ik nu uiteindelijk een grote opluchting. Misschien kom ik eens op een dag terug naar huis en kan ik het je uitleggen. Veel liefs van je zuster Gertrudis. Tita stak de brief in de zak van haar kleed en gaf niet de minste commentaar. Dat Chencha haar niets vroeg over de inhoud van de brief duidde klaar aan dat ze hem van voor tot van achter had gelezen. Later droogden Tita, Chencha en John de kamer, de trappen en de benedenverdieping. Bij het afscheid deelde Titahaar beslissing om nooit naar de hoeve terug te keren aan Chencha mee en verzocht haar dit te laten weten aan haar moeder. Toen Chencha zonder het te beseffen voor de zoveelste maal de brug tussen Eagle Pass en Piedras Negras overstak dacht ze wat de beste manier zou zijn om het nieuws aan Mama Elena mee te delen. De grenswachters van beide landen lieten haar door want ze kenden haar van toen ze nog kind was. Bovendien was het zeer grappig haar te zien wandelen van de ene naar de andere kant terwijl ze in zichzelf praattte en op haar sjaal beet. Ze voelde dat haar vindingrijkheid om iets uit te vinden verlamd was door de angst. Welke versie ze ook zou vertellen zou zeker de woude van Mama Elena opwekken. Ze moest iets uitvinden waarbij zij ten minste er goed vanaf zou uitkomen. Daarom moest ze een excuus vinden die haar het bezoek aan Tita zou vergeven. Mama Elena zou er geen enkel slikken. Die kende haar te goed! Ze benijdde Tita die de moed had om niet naar huis terug te keren. Kon zij maar hetzelfde doen, maar ze durfde niet. Van toen ze kind was had ze horen spreken hoe slecht het afloopt met vrouwen die niet aan hun ouders of bazen gehoorzamen en van huis weglopen. Ze eindigden weggegooid in de walgelijke goot van het lichtzinnig leven. Nerveus draaide ze haar sjaal heen en weer en trachtte er de beste leugen op dit moment uit te persen. De had nog nooit eerder gefaald. Na de honderdste draai aan de sjaal vond ze steeds de gepaste leugen voor de gelegenheid. Voor haar was liegen een manier om te overleven die ze vanaf haar komst op de hoeve had geleerd. Het was beter te zeggen dat vader Ignacio haar had opgedragen de aalmoezen op de markt in te zamelen dan te erkennen dat ze de melk had omgegooid terwijl ze op de markt aan het kletsen was. De verdiende straf was helemaal verschillend. Helaas kon het allemaal echt of gelogen zijn afhankelijk of je er zelf in geloofde of niet. Bijvoorbeeld al wat ze ingebeeld had over het lot van Tita bleek niet waar te zijn. 37
Al die maanden had ze zich ellendig gevoeld toen ze dacht aan de verschrikkingen die ze buiten de keuken van haar huis zou ondergaan. Omringd door gekken die onsceniteiten uitschreeuwden, ingebonden in een dwangbuis en wie wat voor afschuwelijk eten kreeg ze buiten huis. Ze stelde zich het eten van een Amerikaans gekkenhuis voor als het slechtste ter wereld. En eigenlijk had ze Tita nogal goed bevonden, ze had nooit een voet in een gekkenhuis gezet, men zag dat ze meer dan goed behandeld werd in het huis van de dokter en zo slecht kon het eten niet geweest zijn want ze was een paar kilotjes bijgekomen. Maar hoeveel ze ook gegeten had ze hadden haar nooit zo iets gegeven zoals ossenstaartsoep. Daar was ze zeker van, zo niet waarom had ze zo geweend toen ze het at? Arme Tita, zeker nu ze haar had achtergelaten zou ze opnieuw aan het wenen zijn, gekweld door de herinneringen en de idee dat ze nooit meer naast Chencha zou koken. Ja je zou zeker veel lijden. Ze had haar nooit kunnen voor te stellen zoals ze werkelijk was, zeer mooi, in een glandende satijnen kleed met kant, dinerend bij het licht van de maan terwijl ze een liefdesverklaring kreeg. Voor de lijdzame en overspannen geest van Chencha zou het teveel geweest zijn. Tita zat bij een vuur van hibiscustakken. Naast haar vroeg John Brown haar ten huwelijk. Tita had aanvaard John te vergezellen naar een maanfeest op een naburige hoeve om te vieren dat ze weer beter was. John haad haar een prachtige jurk geschonken die hij een tijd geleden voor deze gelegenheid gekocht had in San Antonio, Texas, . Zijn glanzende kleur deed haar denken aan de pluimveren die duiven in hun hals dragen maar zonder enige pijnlijke associatie aan die langeleden dag dat hij haar in de duiventil vond. Ze was echt helemaal gerecupereerd en klaar om een nieuw leven te beginnen aan de zijde van John. Met een tedere kus op de lippen bezegelden ze hun verloving. Tita voelede niet hetzelfde als toen Pedro haar kuste maar ze hoopte dat haar zo beschimmelde ziel geleidelijk aan zou ontvlammen in de nabijheid van deze prachtige man. Na uiteindelijk drie uur gewandeld te hebben vond Chancha het antwoord! Zoals altijd had ze de geschikte leugen gevonden. Ze zou Mama Elena vertellen dat ze bij het overschrijden van Eagle Pass in een hoek een bedelaarster had ontmoet met een vuil en verscheurd kleed. Uit medelijden was ze haar benaderd om haar 10 centavos te geven en helemaal van streek had ze ontdekt dat het Tita was. Ze was ontsnapt uit het gekkenhuis en zwierf door het land om boete te doen omdat ze haar moeder beledigd had. Ze had haar gevraagd terug naar huis te komen maar Tita had dat geweigerd. Ze verdiende het niet opnieuw te leven aan de zijde van zo een goede moeder en ze had haar gevraagd dat ze tegen haar moeder alstublieft zou zeggen dat ze veel van haar hield en ze nooit zou vergeten hoeveel ze steeds voor haar had gedaan, ze beloofde van zodra ze een betere vrouw was naar haar terug te keren om haar alle liefdeen eerbied te geven die Mama Elena verdiende. Chencha dacht dat ze met lof overstelpt zou worden met deze leugen maar helaas het lukte haar niet. Toen ze die avond thuis kwam werden ze door een groep bandieten overvallen op de hoeve. Chencha werd verkracht en Mama Elena die haar eer trachtte te verdedigen kreeg een zware klap in haar rug waardoor haar onderlijf verlamd raakte. In deze omstandigheden was het niet het moment om dit soort nieuws te krijgen noch voor Chencha om het te vertellen. Anderzijds was het goed dat ze haar niets had verteld want met de terugkeer van Tita, die het onheil had vernomen, zou haar vrome leugen slecht uitgekomen zijn bij het zien van de schitterende schoonheid en de energie die Tita uitstraalde Haar moeder ontving haar stilzwijgend. En voor de eerste maal weerstond Tita ferm haar blik en Mama Elena trok hem terug. Er scheen een vreemd licht in de blik van Tita. Mama Elena kende haar dochter niet meer. Stilzwijgend maakten ze elkaar wederzijdse verwijten en daarmee werd de tot dan sterke bloedband tussen hen gebroken en tevens de gehoorzaamheid die hen verbond en die nooit meer zou hersteld Daarom trachtte ze uit heel haar hart haar zo goed mogelijk te verzorgen. Ze bereidde het eten voor haar moeder met veel zorg en in het bijzonder de ossenstaartsoep met de gezonde intentie dat moeder net als zij haar volledig zou herstellen. Ze ledigde de met aardappen en sperzibonen op smaak ge=rachte soep in de kom waarin ze de rundstaarten had te braden gelegd. 38
Eens dat ze overgegoten is moet ze enkel nog een half uur gekookt worden met alle ingredienten Trek ze vervolgens van het vuur en dien ze warm op. Tita diende de soep op en bracht ze naar haar moeder op een prachtig zilveren dienblad bedekt met mooi opengemaakt en perfect gewit en gesteven katoenen servet. Met spanning wachtte Tita op een positieve reactie van haar moeder zodra ze de eerste slok nam, maar in tegendeel Mama Elena spuwde de soep op de sprei en vroeg krijsend aan Tita dat ze dit dienblad onmiddellijk uit haar zich zou nemen. -Maar waarom? -Omdat ze walgelijk bitter is, ik lust ze niet. Neem ze mee! Hoor je me niet? In plaats van haar te gehoorzmen draaide Tita zich half om en trachtte het gevoel van frustratie die ze voelde voor de ogen van haar moeder te verbergen. Het ging boven haar begrip dat iemand, onafhankelijk van de verwantschap die hij met de andere kon hebben, zomaar met de hand in het middel, een attentie op zo een brutale manier kon afwijzen. Want ze was er zeker van dat de soep uitstekend was. Ze had ze zelf geproefd vooraleer ze te brengen. Het kon niet anders zijn want ze had zoveel zorg aan de bereiding besteed. Ze voelde zich echt een idioot dat ze naar de hoeve teruggekeerd was om haar moeder te verzorgen. Ze was beter thuis bij John gebleven zonder ooit te denken aan het lot dat Mama Elena kon oplopen. Maar ze zou wroeging gehad hebben. De enige manier om zich echt te bevrijden zou de dood zijn en Mama Elena was het voorlopig nog steeds niet van plan. Ze had lust om ver weg te lopen, heel ver om het inwendig vuurtje dat John met zoveel moeite in haar had doen ontvlammen te beschermen tegen de ijselijke aanwezigheid van haar moeder Het was alsof het spuwsel van Mama Elena juist in het midden van het beginnend vuurtje was gevallen en het had uitgedoofd. Ze voelde duidelijk het effect van de uitdoving; de rook steeg naar haar keel en vormde een dikke wolk die haar zicht vertroebelde en haar deed tranen. Ze rukte bruusk de deur open en rende naar buiten juist op het moment dat John aankwam voor zijn medisch bezoek. Ze botsten ontijdig tegen elkaar op. John onderstaande haar juist op tijd in zijn armen om te vermiden dat ze zou vallen. Zijn warme omarming redde Tita van een bevriezing, ze waren slechts enkele ogenblikken verenigd maar voldoende lang om haar ziel op te beuren. Tita begon te twijfelen of dit gevoel van vrede en zekerheid dat John haar gaf de werkelijke liefde was en niet het verlangen en het lijden dat ze bij Pedro ondervond. Met veel moeite maakte ze zich van John los en liep uit de kamer. Tita, kom hier!Ik heb je gezegd dit mee te nemen! -Doña Elena , windt u zich niet op ,alstublieft, het brengt je schade toe. Ik zal het dienblad weghalen, maar zeg me heb je geen trek om te eten? Mama Elena vroeg de dokter om de deur met de sleutel te sluiten en alsof het een geheim betrof vertrouwde ze hem haar ongerustheid toe in verband met de bitterheid van het eten. John antwoordde haar dat het mlisschien te wijten was aan de medicijnen die ze nam. -Geen sprake van ,dokter, als het aan de medicijnen gelegen was zou ik al de tijd die smaak in mijn mond gehad hebben en dat is niet zo. Ze hebben me iets gegeven in het eten. Merkwaardig is het zo sinds Tita terug is. Je moet het John die glimlachte bij deze kwaadaardige insinuatie kwam dichterbij om de ossenstaartsoep te proeven die ze haar hadden gebracht en die onaangeroerd op het dienblad stond. -Laat eens zien, we zullen nagaan wat ze in het eten gedaan hebben. Mmmmm! Hoe lekker. Er zitten sperziebonen, aardappelen en chilis in..ik kan niet goed onderscheiden welk soort vlees het is. -Ik ben niet voor die spelletjes, proef je geen bittere smaak?- Nee, doña Elena, helemaal niet. Maar als je wil laat ik het analyseren, ik wil niet dat je je zorgen maakt. Maar terwijl ik op de resultaten wacht moet je toch iets eten. -Wat zegt u!Je hebt de beste in huis. Ik heb begrepen dat uw dochter Tita een uitzonderlijke kokkin is. Een van deze dagen ga ik je haar hand vragen. - Je weet toch dat ze niet kan trouwen!- riep ze uit ten prooi aan een razende woede. John bewaarde het stilzwijgen. Hij wilde Mama Elena niet verder op stang jagen. Het maakte niets uit omdat hij helemaal overtuigd was dat hij met Tita zou trouwen met of zonder haar toelating. 39
Hij wist ook dat Tita zich niets antrok van haar absurde lot en ze met elkaar zouden trouwen van zodra ze 18 jaar oud zou zijn. Hij vroeg Mama Elena kalm te blijven en beloffde haar de volgende dag een nieuwe kokkin te sturen waarop hij zijn bezoek als beëindigd beschouwde. Inderdaad deed hij het maar Mama Elena wou haar zelfs niet ontvangen. De commentaar van de dokter over de idee de hand van Tita te vragen had haar de ogen geopend. Er was tussen de twee vast en zeker een liefdesrelatie ontstaan. Sedert enige tijd verdacht Tita ervan dat deze zou wensen dat ze van de wereld zou verdwijnen zodat ze vrij was om te kunnen trouwen, niet één maar wel duizend keer als ze daar in in had. Dit verlangen zag ze als een constante aanwezigheid tussen hen beiden, in iedere aanraking, in elk woord in elke blik. Maar nu had ze niet de minste twijfel meer dat Tita haar probeerde geleidelijk te vergiftigen om met dokter Brown te kunnen trouwen. Daarom weigerde ze vanaf deze dag beslist iets te eten dat Tita had klaargemaakt. Ze belaste Chencha met het klaarmaken van haar eten. Alleen zij en niemand anders mocht het haar brengen en ze moest het proeven in haar bijzijn vooraleer Mama Elena het durfde te eten. De nieuwe regel beïnvloedde Tita niet in het minst, meer nog, het was een opluchting voor haar dat Chencha de pijnlijke plicht voor de verzorging van haar moeder op zich had gekregen en zo was ze vrij om de lakens te beginnen borduren voor haar bruidsuitzet. Ze had besloten met John te trouwen zodra haar moeder beter was. Chencha had meer moeite met het bevel. Ze was nog steeds fysiek en emotioneel aan het herstellen van de brutale aanval waarvan ze het voorwerp was. En hoewel ze zich schijnbaar begunstigd zag om niets anders te hoeven doen dan het eten klaar te maken en het naar Mama Elena te brengen was ze er niet zo gelukkig mee. Aanvankelijk was ze blij met het bericht maar zodra de kreten en de verwijten begonnen besefte ze dat wat niet kost ook niet deugt. Op een dag dat ze naar dokter Brown gegaan was om de draadjes te verwijderen die hij genaaid had nadat ze door de verkrachting een scheur had opgelopen maakte Tita het eten klaar in haar plaats. Ze dachten dat ze Mama Elena zonder groot probleem zouden kunnen bedriegen. Bij haar terugkomst bracht Chencha het eten mee en proefde het zoals steeds maar toen ze het aan Mama Elena gaf ontdekte die onmiddellijk de bittere smaak. Woedend smeet ze het dienblad op de grond en joeg Chencha het huis uit omdat ze geprobeerd had met haar de gek te houden. Chencha profiteerde van dit voorwendsel om enkele dagen door te brengen in haar dorp. Ze moest nodig het voorval van de verkrachting en het bestaan van Mama Elena vergeten. Tita trachtte haar te overtuigen dat ze geen acht moest slaan op haar moeder. Ze kende haar toch al jarenlang en wist heel goed hoe ze haar moest aanpakken. -Zeker, meisje ,maar ik wil geen last meer, ik heb al genoeg aan mijn hoofd! Laat me gaan , wees niet onaangenaam. Tita omhelsde haar en troostte haar zoals ze alle nachten sedert haar terugkeer had gedaan. Ze wist niet hoe ze Chencha van haar depressie moest verlossen en van de idee dat niemand meer met haar zou trouwen na de gewelddadige aanval die ze door de bandieten had ondergaan. Ze zeggen allemaal dat ze een schotel van een tweede tafel nu niet en nooit niet meer moeten hebben. Toen Tita haar wanhoop zag liet ze haar gaan. Ze wist uit ervaring dat als ze op de hoeve zou blijven en dicht bij haar moeder ze nooit beter zou worden. Alleen afstand zou haar helpen. De volgende dag stuurde ze haar met Nicolas naar haar dorp. Toen moest Tita een nieuwe kokkin in dienst nemen. Maar die was na drie dagen alweer vertrokken. Ze verdroeg de eisen en de slechte manieren van Mama Elena niet. Toen zochten ze een andere die slechts twee dagen bleef en nog andere tot er in het dorp niemand meer overbleef die in het huis wilde werken. Degene die het langst bleef was een doofstom meisje; ze hield het vijftien dagen uit maar ze vertrok omdat Mama Elena met geb aren gezegd had dat ze een idiote was. Er bleef voor Mama Elena niets anders over dan te eten wat Tita had klaargemaakt maar ze deed het met de nodige voorzorgen. 40
Behalve te eisen dat Tita het eten voor haar zou proeven vroeg ze steeds dat ze een gals lauwe melk bij elke maaltijd zou brengen en ze dronk het alvorens het voedsel in te slikken om de effecten van het bitter vergif tegen te gaan dat volgens haar in het eten was opgelost. Soms was dit middel afdoende, maar op andere gelegenheden voelde ze hevige pijnen in de buik, toen dronk ze bovendien een slok hipecacuanawijn en een andere van uien als braakmiddel. Het was niet voor lang. Na een maand stierf Mama Elena ten prooi aan vreselijke pijnen vergezeld van hevige krampen en stuiptrekkingen. Aanvanjelijk hadden John en Tita geen verklaring voor deze vreemde dood, want buiten de verlamming had Mama Elena klinisch geen enkele ziekte. Maar na onderzoek in haar bureel vonden ze de fles hipecacuanawijn en leiden hieruit vast en zeker uit af dat Mama Elena het stiekem gedronken had. John liet Tita weten dat dit braakmiddel zo sterk is dat het de dood kan veroorzaken. Tita kon haar blik niet afwenden van het gelaat van haar moeder tijdens de dodenwake. Zelfs nu, na haar dood, zag ze haar voor de eerste maal en begon ze haar te begrijpen. Wie haar zag kon deze blik van herkenning gemakkelijk verwarren met een blik van smart, maar Tita voelde geen enkele smart. Nu begreep ze de betekenis van de zin " fris als sla", zo vreemd en zo verloren moest een krop sla zich voelen als hij plots werd gescheiden van een andere krop waarmee hij was opgegroeid. Het zou onlogisch zijn van haar te verwachten dat ze leed onder de scheiding van deze sla waarmee ze nooit had kunnen praten noch enig ander vorm van communicatie had kunnen hebben en waarvan ze enkel de buitenste bladeren had van gekend niet wetend dat er in zijn binnenste nog andere bladeren waren verborgen. Ze kon zich niet voorstellen deze mond met de bittere grijns hartstochtelijk kuste, of dat deze gelige wangen ooit roze gekleurd waren door de warmte van een liefdesnacht. En nochtans was het ooit eens Tita had het nu ontdekt, te laat en op een toevallige manier. Toen Tita haar kleedde voor de dodenwake deed ze de enorme sleutelbos van haar riem die haar als een ketiing vergezelde sinds ze haar kon herinneren. In het huis zat alles achter slot en onder stricte Niemand kon een tas suiker nemen uit de voorraadkast zonder toelating van Mama Elena. Tita kende de sleutels van alle deuren en bergplaatsen. Maar behalve de enorme sleutelbos droeg ze rond haar hals een hartvormig hangertje met daarin een sleuteltje dat haar aandacht trok. Ze wist onmiddellijk het sleuteltje in verband te brengen met het aangeduide slot. Als kind had ze zich eens tijdens het verstoppertje spelen verborgen in de kleerkast van Mama Elena. Tussen de lakens had ze een klein koffertje ontdekt. Terwijl Tita wachtte tot ze haar kwamen zoeken trachtte ze het vruchteloos te openen want het was op Mama Elena die geen verstoppertje speelde ondekte haar bij het openen van de kleerkast. Ze was een laken of iets dergelijks komen halen en greep haar met haar handen in de massa. Als straf moest ze in de voorraadkamer honderd maïskolven van hun korrels ontdoen. Tita vond dat de fout dergelijke zware straf niet verdiende, zich met schoenen aan verbergen in de kleerkast tussen de propere lakens was toch niet zo een grote fout. En nu dat haar moeder dood was terwijl ze de brieven uit het koffertje lasbesefte ze dat ze daarvoor niet gestraft was maar omp geprobeerd te hebben de inhoud van het koffertje te zien en daarvoor was de straf wel terecht geweest. Tita opende het kofferje met ziekelijke nieuwsgierigheid. Het bevatte een pakje brieven van een zekere José Treviño en een dagboek. De brieven waren aan Mama Elena gericht. Tita legde ze op datum en ze vernam de werkelijke liefdesgeschiedenis van haar moeder. José was de liefde van haar leven geweest. Ze hadden haar niet toegelaten met hem te trouwen omdat hij negerbloed had. Een kolonie negers die tijdens de burgeroorlog uit de Verenigde Staten was gevlucht voor het gevaar gelyncht te had zich dicht bij het dorp geinstalleerd. José was het product geweest van de onwettige liefde tussen de vader van JoséTreviño en een knappe negerin. Toen de ouders van Mama Elena de liefde tussen haar dochter en die mulat tot hun afgrijnzen ontdekt hadden verplichtten ze haar onmiddellijk te huwen met Juan De la Garza, haar vader. Deze actie kon niet beletten dat terwijl ze nog gehuwd was een geheime briefwisseling onderhield met José en het leek er op dat ze zich niet tot dit soort correspondentie hadden beperktwant volgens deze brieven wazs gertrudis de dochter van José en niet van haar vader. 41
Mama Elena had getracht te vluchten met José toen ze van deze zwangerschap op de hoogte was maar de avond dat ze verborgen wachtte achter de luiken van het balkon zag ze dat een onbekende man beschermd door de duisternis van de nacht zonder duidelijke reden José aanviel en hem van deze Ondanks groot lijden berustte Mama Elena er toen in om aan de zijde van haar wettige echtgenoot te Juan De la Garza was gedurende vele jaren niet op de hoogte van deze geschiedenis maar hij vernam het van haar juist bij de geboorte van Tita. Hij was naar de kantine gegaan om met enkele vrienden de geboorte van zijn nieuwe dochter te vieren en daar heeft een venijnige tong de informatie losgelaten. Het verschrikkelijk verhaal had hen een hartinfarct bezorgd. Dat was alles. Tita voelde zich schuldig door aan dit geheim deelachtig te zijn. Ze wist niet wat ze met deze brieven moest doen. Ze dacht ze te verbranden maar ze was er niet in staat toe; als haar moeder het niet gedurfd had, zij durfde het evenmin. Ze borg alles waar op zoals ze het gevonden had en legde het op zijn plaats. Bij de begrafenis weende Tita oprecht voor haar moeder. Maar niet voor de dominante vrouw die haar gans haar leven onderdrukt had maar voor dit wezen dat met een gefrustreerde liefde geleefd had. Ze zwoer bij het graf van haar moeder dat zij nooit aan de liefde zou verzaken wat er ook mocht Op dat moment was ze ervan overtuigd dat haar ware liefde John was. De man naast haar die haar onvoorwaardelijk steunde. Maar zodra ze zag dat een groep mensen bij het pantheon kwam en ze de silhouet van Pedro vergezeld van Rosaura in de verte zag was ze al niet meer zo zeker van haar gevoelens. Rosaura had een grote zwangerschapsbuik en ze liep langzaam. Zodra ze Tita zag kwam ze naderbij en omhelsde haar ontroostbaar wenend. Na haar was het de beurt aan Pedro. Toen Pedro haar omhelsde trilde haar lichaam als een dril. Tita dankte haar moeder om haar de gelegenheid te hebben gegeven Pedro terug te zien en hem te omhelzen. Onmiddellijk daarna trok ze zich bruusk terug. Pedro verdiende het niet dat ze zoveel van hem hield. Hij had zich zwak getoond door ver van haar weg te gaan en dat vergaf ze hem niet. John nam Tita bij de hand tijdens hun terugkeer naar de hoeve en Tita nam op op haar beurt bij de arm er de nadruk op leggend dat er tussen hen meer was dan vriendschap. Ze wilde bij Pedro dezelfde pijn veroorzaken die zij steeds had gevoeld als ze hem naast haar zuster Pedro observeerde hen met toegeknepen ogen. De familiariteit waamee John haar benaderde en Tita hem iets in het oor fluisterde stond hem helemaal niet aan Wat was hier aan de hand? Tita behoorde hem toe en hij zou niet toelaten dat ze haar van hem Zeker nu niet dat de grootste hinderpaal voor hun vereniging er niet meer was: Mama Elena. Augustus Volgend recept Champandongo VIII INGREDIENTEN: ¼ kilo rundsgehakt, ¼ kilo varkensgehakt, 200 gram noten, 200 gram amandelen, 1 ui, 1 sukade, 2 tomaten, suiker, ¼ creme, ¼ manchegokaas, ¼ mole, komijn, kippenbouillon, maistortillas, olijfolie. Bereiding; De ui fijn snijden en te braden keggen samen met het vlees en een beetje olijfolie. Terwijl het aan het braden is de gemalen komijn toevoegen met een lepel suiker. Zoals gewoonlijk traande Tita bij het snijden van de ui. Het hield haar zicht zo beneveld dat ze zich zonder het te beseffen in de vinger sneed met het mes. Ze slaakte een kreet van woede maar ging gewoon door met het klaarmaken van de champandongo. Ze had nu zelfs geen seconde tijd om naar de wonde te kijken. Deze avond zou John haar hand komen vragen en ze moest een goed diner voor hem bereiden in slechts een half uur tijd. Tita hield er niet van onder druk te koken. 42
Ze nam steeds voldoende tijd voor de gerechten en ze organiseerde haar activiteiten zodanig dat er voldoende rust was in de keuken om juist op tijd smakelijke schotels klaar te maken. Nu was ze zo in vertraging dat haar bewegingen nerveus en gehaast waren en daarom vatbaar waren voor ongelukken. De voornaamste reden van haar vertraging was haar aanbiddelijk nichtje dat drie maand voordien net als Tita vroegtijdig geboren was. De dood van haar moeder had Rosaura zo aangegrepen dat ze haar dochter vroegtijdig op de wereld had gezet en het haar onmogelijk was de borst te geven. Deze gelegenheid kon of wilde Tita de rol van voedster niet aannemen zoals in het geval van haar neefje, meer nog, ze probeerde het zelfs niet misschien door de vernietigende ervaring die ze had toen ze haar van het kind scheidden. Nu wist ze dat ze geen zo intense relaties moest hebben met kinderen die niet van haar waren. Ze verkoos daarentegen aan Esperanza de zelfde voeding te geven die Nacha aan haar gegeven had toen ze een hulpeloos schepseltje was: maïsmeelpap en thee. Op vraag van Tita hadden ze haar met de naam Esperanza gedoopt. Pedro had aangedrongen opdat het kind dezelfde naam Tita , Josefita zou dragen. Maar ze had het beslist geweigerd. Ze wou niet dat de naam het lot van het kind zou beinvloeden. Het was reeds voldoende geweest dat haar moeder bij de geboorte een reeks verstoringen waren opgetreden die John verplicht hadden een spoedoperatie uit te voeren om haar leven te redden en ze zou niet meer opnieuw zwanger worden. John legde Tita uit dat door abnormale oorzaken de placenta zich soms niet alleen in de baarmoeder inplant maar er binnenin wortel schiet waardoor de placenta bij de geboorte van het kind niet kan Ze zit zo stevig vast dat een onervaren persoon die de moeder probeert te helpen de placenta eruit te krijgen door aan de navelstreng te trekken hierbij de volledige baarmoeder meetrekt. Dan moet men dringend opereren, de baarmoeder verwijderen waarna die persoon nooit meer zwanger kan worden. Bij Rosaura werd chirurgisch ingegrepen niet door gebrek aan ervaring van John maar omdat er geen andere manier was om de placenta los te krijgen. Daardoor zou Esperanza haar enige dochter zijn, de kleinste en om haar te pesten een vrouw! Wat in de familiale traditie betekende dat zij tot haar dood voor haar moeder moest zorgen. Misschien had Esperanza wortel geschoten in de schoot van haar moeder omdat ze op voorhand wist wat er haar in deze wereld wachtte. Tita bad opdat het in de geest van Rosaura niet zou opkomen deze wrede traditie voort te zetten. Om er voor te zorgen dat het zo zou zijn wilde ze niet dat haar naam haar op het idee zou brengen en ze ijverde dag en nacht tot ze haar Esperanza noemden. Nochtans waren er een reeks samenloop van omstandigheden die dit meisje associeerden aan een lot dat vergelijkbaar was met dat van Tita, bijvoorbeeld, uit pure noodzaak bracht ze het grootste deel van de dag in de keuken door omdat haar moeder haar niet kon verzorgen en alleen haar tante er in de keuken kon op letten zodat ze zeer gezond opgroeide met thees en maïsmeelpapjes tussen de geuren en smaken van dit paradijselijk en warm oord. Bij Rosaura viel dit gebruik niet in de smaak, ze vond dat Tita dit kind te veel van haar weghield en van zodra ze volledig hersteld was van de operatie vroeg ze dat Esperanza onmiddellijk na haar eten terug zou gebracht worden naar haar kamer om naast haar bed te slapen, waar haar plaats was. Deze schikking kwam te laat want het kind had zich ondertussen aangepast om in de keuken te verblijven en het was niet gemakkelijk het van haar weg te halen. Het huilde zeer veel zodra het voelde dat het verwijderd werd van de warmte van de kachel zodanig dat Tita met het stoofgerecht naar de kamer moest gaan om het kind te bedotten. Bij het ruiken en het het voelen van de warmte van de pan waarmee Tita kookte viel het in slaap. Tita bracht dan de enorme pan naar de keuken en ging verder met het klaarmaken van het eten. Maar vandaag was het kind helder van inzicht, waarschijnlijk voorvoelde het dat haar tante dacht aan trouwen en weg te gaan van de hoeve en het tenslotte op drift zou raken want het huilde de ganse dag. Tita ging de trap op en af terwijl ze pannen van de enekant naar de andere bracht. Tot er gebeurde wat moest gebeuren: de kruik gaat zo lang te water tot ze breekt. Toen ze voor de achtste maal de trap afliep struikelde ze en de pan met het gebraad voor de chapandongo rolde de trap af. En daarmee gingen vier uren van intens snipperen en malen van ingredienten verloren. Tita zette zich even op de trap neer met haar hoofd tussen haar handen om lucht te happen. 43
Ze was om vijf uur 's morgens opgestaan om alles gemakkelijk te kunnen afwerken maar het was tevergeefs geweest. Nu moest ze de mole opnieuw bereiden. Pedro had geen slechter moment kunnen uitkiezen om met Tita te praten maar hij nam de kans waar toen hij haar op de trap ontmoette, blijkbaar om uit te rusten, hij kwam bij haar met de bedoeling haar te overtuigen om niet met John te trouwen. -Tita, ik wou je zeggen dat de idee ommet John te trouwen een spijtige vergissing van uwentwege zou Het is nog steeds tijd om af te zien van deze vergissing, aanvaard dit huwelijk niet, alstublieft! -Pedro jij moet me niet komen zeggen wat ik wel en niet moet doen. Toen u trouwde heb ik u ook niet gevraagd om het niet te doen hoewel dit huwelijk me kapot gemaakt U leidt uw leven, laat mij nu het mijne in vrede leiden! -Het is juist voor deze beslissing die ik nam en waarvan ik veel spijt heb dat ik je vraag er eens goed over na te denken. U weet heel goed wat de reden was waarom ik me aan uw zuster verbond, maar het was een nutteloze daad die niet functioneerde, nu denk ik dat het beter zou geweest zijn dat ik met jou gevlucht was. Dat kan nu niet meer verholpen worden. En ik verzoek je me nooit meer opnieuw in mijn leven te komen storen en durf niet meer herhalen wat je me komt te zeggen , mijn zuster zou het kunnen horen en het is niet nodig dat er nog iemand anders in dit huis ongelukkig is. Als je me toestaat! En ik raad je aan bij een volgende liefde geen lafaard te zijn! Tita greep de pan woedend vast en liep naar de keuken. Knarsetandend en met pannen smijtend werkte ze de mole af en terwijl deze bakte bereidde ze de champandongo verder af. Als het vlees begint bruin te worden voeg er de gesneden tomaat aan toe samen met de sukade en de gehakte noten en amandelen. De warmte van de damp van de pan vermengde zich met deze die het lichaam van Tita verspreidde. De woede in haar werkte als gist in brooddeeg. Ze voelde het geweldig opkomen, het stroomde tot in het laatste gaatje dat haar lichaam kon bevatten en zoals gist in een klein kommetje boven de rand uitrijst, kwam het onder de vorm van stoom uit haar oren, haar neus en uit alle poriën van haar lichaam. Deze buitensporige woede was voor een klein deel veroorzaakt door het gesprek met Pedro voor een ander deel door de incidenten en het werk in de keuken en voor een groot gedeelte door de woorden die Rosaura enige dagen voordien had uitgesproken. Tita, John en Alex waren tesamen in de kamer van haar zuster. John had zijn zoon meegebracht op het medisch bezoek want het kind miste Tita erg en wilde haar graag opnieuw zien. De jongen keek naar de wieg om Esperanza te leren kennen en was zeer onder de indruk over de schoonheid van het kind. En zoals alle kinderen van die leeftijd nam het geen blad voor de mond en zei luid : -Kijk, papi, ik wil ook trouwen zoals jij. Maar met dit kindje. Iedereen lachte met die grappige opmerking maar Rosaura zei tegen Alex dat dit niet kon omdat dit kindje voorbestemd was omtot haar sterfdag voor haar te zorgen. Tita voelde haar haren ten berge rijzen. Alleen Rosaura kon zo iets afgrijselijk bedenken, zo een onmenselijke traditie voortzetten! Had Rosaura maar haar mond verbrand! En had ze nooit deze weerzinwekkende, onwelriekende , onsamenhangende , smerige, onfatsoenlijke en walgelijke woorden laten ontsnappen. Ze had ze beter kunnen inslikken en diep in haar ingewanden opgeborgen tot ze gerot waren en door de wormen opgevreten. Hopelijk zou ze lang genoeg leven om te beletten dat haar zuster deze zo nefaste bedoelingen zou waar maken. Enfin, ze wist niet waarom ze aan deze zeer onaangename zaken moest denken op deze ogenblikken die voor haar de gelukkigste uit haar leven moesten zijn evenmin wist ze waarom ze zo uit haar huleur was. Misschien had Pedro haar aangestoken. Sinds ze naar de hoeve terug gekeerd waren en vernomen hadden dat Tita eraan dacht met John te trouwen liep hij met een slecht humeur van duizend duivels rond. Hij wou haar zelfs niet spreken. Hij vertrok zeer vroeg in galop de hoeve. Hij kawam 's avonds juist op tijd terug voor het avondmaal en sloot zich onmiddellijk daarop terug in zijn kamer. Niemand kon dit gedrag verklaren, sommigen dachten dat hij diep getroffen was door de idee niet meer kinderen te kunnen krijgen. 44
Wat het ook was het leek dat de gedachten en de acties van iedereen in het huis er door beheerst Tita was het letterlijk. Ze voelde zich zeer geirriteerd. Zelfs het zo geliefde gekir van de duiven, die opnieuw onder het dak van het huis geinstalleerd waren, en dat haar op de dag van haar terugkeer zoveel plezier had bezorgd stoorde haar op dit moment . Haar hoofd voelde alsof het als popcorn uiteen zou spatten. Om het te voorkomen drukte ze er met haar twee handen stevig tegen aan. Toen ze een zacht klopje op haar schouder voelde sprong ze overeind. Ze had lust om degene die het deed een klap te geven wandie hield haar vast en zeker nog meer van haar werk. Maar hoe groot was haar verbazing toen ze Chencha voor zich zag. De zelfde Chencha van altijd, lachend en gelukkig. Nooit in haar leven was ze zo blij geweest haar te zien, zelfs niet toen ze haar bezocht had in het huis van John. Zoals altijd kwam Chencha uit de lucht gevallen op het moment dat Tita haar het meest nodig had. Het was verbazendwekkend te zien hoe Chencha zich hersteld had nadat ze haar had zien vertrekken in de toestand van angst en wanhoop. Er bleef geen spoor meer over van het trauma dat ze had De man die erin geslaagd was het weg te werken stond met een oprechte en brede glimlach naast haar. Vanop moijlen afstand kon men zien dat het een eerlijke en stille man was hoewel wie weet het want Chencha liet hem niet toe van meer te zeggen aan Tita dan: " Jesús Martínez om u te dienen." Dan was Chencha zoals steeds volledig in beslag genomen door het geklets en brak ze een snelheidsrecord, in slechts twee minuten slaagde ze erin Tita har lotgevallen voor te leggen: Jesús was haar eerste verloofde geweest en ze was hem nooit vergeten. De ouders van Chencha hadden zich hevig verzet tegen haar liefde en als het niet geweest was dat Chencha naar haar dorp terugkeerde en hij haar opnieuw zagn had hij nooit geweten waar hij haar zou moeten zoeken . Natuurlijk kon het hem niet schelen dat Chencha geen maagd meer was en hij trouwde onmiddellijk Ze waren naar de hoeve terug gekeerd met de bedoeling een nieuw leven te beginnen nu Mama Elena overleden was en ze dachten eraan veel kinderen te krijgen en voor eeuwen gelukkig te zijn. Chencha hield zich in om naar adem te happen want ze begon blauw uit te slaan en Tita profiteerde van de gelegenheid om haar te zeggen, niet zo rap als zij, maar bijna, dat ze zeer blij was met haar terugkomst op de hoeve , dat ze morgen zouden praten over de indienstneming van Jesus, dat ze vandaag haar hand kwamen vragen, dat ze spoedig zou trouwen, dat ze het avondmaal nog steeds niet klaar had, ze vroeg of zij het wou doen opdat ze een kalmerend bad zou kunnen nemen van ijskoud water en zo toonbaar zou zijn als John zou aankomen wat van het een op het ander moment zou Chencha wierp haar bijna uit de keuken en nam onmiddellijk de leiding. Volgens haar kon ze de champandongo klaar maken met haar ogen toe en haar handen vastgebonden. Als het vlees gaar en droog is bakt men de tortillas in olie, niet te lang opdat ze niet hard zouden Nadien legt men in de kom die men in de oven gaat plaatsen eerst een laag room opdat de schotel niet zou kleven, daarop een laag tortillas en daarboven een laag gehakt en tenslotte de mole die men bedekt met reepjes kaas en tenslotte de room. Herhaal deze operatie zoveel maal als nodig om de vorm te vullen. Zet hem in de oven en neem hem eruit als de kaas al gesmolten is en de tortillas zacht zijn geworden. Dien hem op met rijst en bonen. Wat een rust gaf het aan Tita te weten dat Chencha in de keuken stond. N u moest ze zich enkel met haar persoonlijke opschik bezig houden. Ze vloog de patio over als een stormwind en ze begon zich te Ze beschikte slechts over tien minuten om zich te baden , zich aan te kleden zich te parfumeren en zich te goed te kammen. Ze had zo 'n haast dat ze zelfs Pedro niet zag aan de andere kant van de achterpatio, die stenen aan het trappen was. Tita deed haar kleren uit zette zich onder het stortbad en liet het koude water over haar hoofd sproeien. Wat een opluchting voelde ze! Met gesloten ogen scherpten de gevoelens zich aan ze kon elke druppel koud water over haar lichaam voelen rollen. Ze voelde de tepels van haar borsten hard worden als stenen bij het contact met het water. Een andere straal water liep neer over haar rug en viel dan als een waterval in de boog van haar ronde en forse billen om dan langs haar stevige benen naar haar voeten te stromen. Geleidelijk ebte haar slecht humeur weg en haar hoofdpijn verdween. Plots begon ze te voelen dat het water lauw werd en het telkens warmer en warmer werd tot het haar huid begon te verbranden.
45
Dat gebeurde soms in hete periodes als het water van de reservoir gans de dag door de machtige zonnestralen werd verwarmd, maar nu was het in de eerste plaats geen zomer en ten tweede begon de zon al onder te gaan. gealarmùeerd trok ze haar ogen open bevreesd dat de badkamer opnieuw in brand gevlogen was maar wat ze ontdekte was de figuur van Pedro die haar van aan de andere kant van de planken ingespannen aan het bekijken was. De ogen van Pedro schitterden zodanig dat men ze moest ontdekken in het schemerduister zoals twee onopvallende dauwdruppels verborgen tussen het kreupelhout die de eerste zonnestralen op zich kregen niet onopgemerkt konden voorbijgaan. Vervloekte blik van Pedro! En vervloekte timmerman die het stortbad herbouwd heeft gelijk aan het eerste te weten met kieren tussen de planken! Toen ze zag dat Pedro op haar af kwam met geile bedoelingen in de ogen liep ze het kamertje uit en trok snel wat kleren aan. Ze kwam haastig in haar kamer aan en sloot zich op. Ze was pas klaar met haar opschik toen Chencha haar kwam zeggen dat John net aangekomen was en in de salon op haar wachtte. Ze kon niet onmiddellijk komen om hem te ontvangen want ze moest de tafel nog zetten. Voordat men het tafellaken legt moet de tafel bedekt worden met een tapijt om het geluid van de tassen en het vaatwerk te voorkomen. Het onderlaken moet wit zijn om het tafellaken witter te laten lijken. Tita spreidde het zacht over de enorme tafel voor twintig personen die ze enkel voor gelegenheden als deze gebruikten. Ze trachtte geen gerucht te maken zelfs niet bij het ademen om naar de inhoud te luisteren van het geklets tussen Rosaura, Pedro en John in de salon. De salon en de eetkamer waren gescheiden door een lange gang zodat ze enkel het gemurmel van de mannenstemmen van John en Pedro hoorde, ze kon echter waarnemen dat er een zekere toon van discussie tussen hen was. Voor dat de situatie uit de hand zou lopen plaatste ze snel de schotels, de zilveren deksels, de glazen, zoutvatjes en messenleggers in de vereiste orde. Vervolgens stak ze de kaarsjes in de verwarmers voor de hoofdschotels aan en zette ze klaar op het dressoir. Toen liep ze naar de keuken voor de Bordeauxwijn die ze in de bain-marie had gezet. Haal de Bordeauxwijnen verschillende uren op voorhand uit de kelder en zet ze in een warme plaats opdat een zachte warmte hun aroma ontwikkelt maar daar Tita vergeten was om ze op te tijd te halen forceerde ze het proces kunstmatig. Het enige dat ze nog moest doen was het vergulde bronzen mandje met bloemen midden op tafel zetten Maar omdat dit plaatsen pas enkele momenten voor het aan tafel gaan moiest gebeuren belastte ze Chencha ermee en voor zover haar katoenen voorschoot het haar toeliet haastte ze zich De eerste scene die zich voordeed toen ze de deur opende was een verhitte discussie tussen Pedro en John over de politieke toestand van het land. Het leek erop dat de twee de meest elementaire omgangsregels vergeten waren die zeggen dat bij een sociale bijeenkomst kwesties over personaliteiten, over droevige onderwerpen of feiten, over godsdienst en over politiek niet ter sprake komen. Het binnenkomen van Tita onderbrak de discussie en dwong hen het geklets op een vriendelijker toon te herbeginnen. In deze gespannen sfeer deed John zijn huwelijksaanzoek. Pedro, als heer des huizes, gaf zijn toestemming op een barse manier. En ze begonnen om de details ervan vast te leggen. Toen ze de datum van het huwelijk probeerden vast te leggen vernam Tita de wens van John om deze een beetje uit te stellen zoadat hij naar het Noorden van de Verenigde Staten kon reizen om de enige tante te halen die hem overbleef en die hij graag op de plechtigheid aanwezig wilde hebben. Dit stelde een groot probleem voor Tita: zij wou zo snel mogelijk weg van de hoeve en van de nabijheid van Pedro. De verloving werd geformaliseerd toen John een prachtige brillanten ring aan Tita overhandigde. Tita keek lang naar de schittering aan haar hand. De fonkelingen die de ring verspriedde deden haar herinneren aan de schittering in de ogen van Pedro enige ogenblikken eerder toen hij haar naakt zag en er kwam een Otomi-gedicht in haar op dat Nacha haar had onderwezen toen ze kind was: in de dauwdruppel schittert de zon, de dauwdruppel droogt op in mijn ogen, de mijne , jij schittert, ik leef.
46
Rosaura was vertedert omdat ze tranen in de ogen van haar zuster zag wat zij als geluk interpreteerde en ze voelde zich een beetje verlicht van de schuld die haar soms kwelde omdat ze de verloofde van haar zuster had gehuwd. Toen verdeelde ze begeesterd aan iedereen een glas champagne en nodigde hen uit om te toasten op het geluk van de verloofden. Toen de vier in het midden van de kamer samen waren stootte Pedro zijn glas zo hard tegen dat van de anderen dat het brak in duizend stukken en het vocht van de anderen in hun gezicht en op hun kleren Het was een zegen dat temidden van de heersende consternatie op dat moment Chencha binnenkwam en de magische woorden uitsprak: "de tafel is gedekt". Deze aankondiging bracht de kalmte teweeg bij de aanwezigen die het moment vereiste en dat bijna verloren was. Als men over eten - een belangrijk feit - praat geven enkel de dwazen en de zieken het niet de belangstelling die het verdient En aangezien dit niet het geval was ging iedereen met goed humeur naar de eetkamer. Tijdens het diner was alles gemakkelijker dankzij de grappige tussenkomsten van Chencha die Het eten was niet zo heerlijk als bij andere gelegenheden misschien omdat Tita een slecht humeur had tijdens de bereiding, maar men kon evenmin zeggen dat het onaangenaam was. Champandongo is zo een verfijnd gerecht dat een slecht temperament er niet tegen opgewassen is en de smaak ervan kan veranderen. Na het eten vergezelde Tita John tot bij de voordeur en daar gaven ze elkaar een lange afscheidskus. John dacht eraan de volgende dag af te reizen om zo snel mogelijk terug te zijn. Toen ze terug in de keuken kwam belastte Tita Chencha om de kamer en het matras te kuisen waar ze nu met Jesus, haar echtgenoot, zou wonen en ze dankte haar voor haar grote hulp. Voor ze in bed gingen liggen moesten ze zich er van verzekeren dat er geen wandluizen aanwezig waren in de kamer. Het laatste dienstmeisje dat daar sliep had het vergeven van deze diertjes en Tita had ze nog niet kunnen desinfecteren door het intense werk dat over hen gekomen was door de geboorte van het kindje van Rosaura. De beste methode om ze te verdelgen is een glas wijngeest, een halve ons terpentijnhars en een half ons kamfer in poedervorm. Dit preparaat smeert men op plaatsen waar luizen zijn en het doet ze volledig verdwijnen. Nadat Tita de keuken had opgeruimd begon ze de potten en pannen op te bergen. Ze had nog geen slaap en het was beter haar tijd voor dit te gebuiken dan in haar bed rond te draaien. Er gingen allerlei tegenstrijdige gevoelens door haar en de beste manier om ze in haar hoofd te ordenen was om eerst orde in de keuken te brengen. Ze pakte een grote stenen pot en bracht die naar het rommelhok wat vroeger een donkere kamer was. Bij de dood van Mama Elena zagen ze dat niemand dacht ze te benutten als badkamer want iedereen verkoos het stortbad en om ze enig nut te geven hadden ze het omgevormd tot een rommelhok. In een hand had ze de pot en in de andere een petroleumlamp. Ze kwam binnen in het hok er zorg voor dragend niet te struikelen over de grote hoeveelheid voorwerpen naar de plaats waar de kommen stonden die ze niet vaak gebruikten. Het licht van de petroleumlamp hielp haar voldoende maar niet genoeg om de schaduw te zien die achter haar rug stil kwam aangeslopen en die de deur van het hok sloot. Bij het voelen van de vreemde aanwezigheid draaide Tita zich om en het licht lijnde de figuur van Pedro die een dwarsbalk over de deur gleed helder af. -Pedro! Wat doe jij hier. Zonder te antwoorden kwam Pedro op haar af, doofde het licht van de petroleumlamp, trok haar naar het messingbed dat eens van Gertrudis haar zus was en wierp haar achterover. Daar liet hij haar maagdelijkheid verliezen en leerde hij haar de ware liefde kennen. Rosaura trachtte in haar kamer haar dochter die zonder ophouden huilde te doen slapen. Zij wandelde er door de kamer mee rond zonder enig resultaat. Toen ze voor het venster kwam zag ze uit de donkere kamer een vreemd schijnsel komen. Fosforescerende spiraaltjes stegen op naar de hemel als fijne Bengaalse lichtjes. Hoe ze ook schreeuwde opdat Tita en Pedro het verschijnsel tzouden waarnemen, ze kreeg slechts antwoord van Chencha die een stel lakens was komen halen. Toen ze dit buitengewoon verschijnsel aanschouwde werd Chencha voor de eerste maal in haar leven doofstom van verbazing, er ontsnapte geen enkel geluid uit haar lippen. Zelfs Esperanza die geen enkel detail uit het oog verloor hield op met wenen. Chencha knielde neer, sloeg een kruis en begon te bidden. 47
-Allerheiligste Maagd die in de hemelen zijt, red de ziel van mijn mevrouw Elena zodat ze niet door de nevelen van het vagevuur moet dwalen! -Wat zeg je Chencha, waarover spreek je?- Nou wat denk je, zie je niet dat het het spook van de overledene is! De arme ziel moet voor iets boeten. Als de arme Mama Elena zou weten dat zelfs na haar dood haar aanwezigheid angst bleef veroorzaken en deze vrees voor Tita en Pedro de ideale gelegenheid zou zijn om ongestraft haar lievelingsplek te ontwijden, door wellustig op het bed van Gertrudis te wentelen, zou ze nog honderd maal sterven! September Volgend recept: Chocolade en Driekoningenkrans IX INGREDIENTEN: 2 pond Soconusco cacaobonen, 2 pond Maracaibo cacaobonen, 2 pond Caracas cacaobonen, tussen 4 en 6 pond suiker naar smaak. Bereiding: De cacaobonen eerst roosteren. Gebruik hiervoor een bakblik in plaats van een bakplaat, want de olie die uit de korrels komt gaat verloren in de poriën van de bakplaat. Het is zeer belangrijk om dit soort aanduidingen ter harte te nemen want de kwaliteit van de chocolade hangt af van drie dingen: de gebruikte cacobonen zijn gaaf en niet beschadigd, hij moet bestaan uit een mengeling van verschillende cacaosoorten en ten slotte van de graad van roosteren van de bonen. De aanbevolen tijd van roosteren is op het moment dat de cacao zijn olie begint te verliezen. Als men ze vroeger terugtrekt zullen ze, behalve dat ze een verkleurd en onaantrekkelijk uitzicht hebben, moeilijk verteerbaar zijn. Als men ze in tegendeel te lang op het vuur laat staan zullen de bonen grotendeels verbrand zijn en zal de chocolade bedorven worden door een scherpe, bittere smaak. Tita nam slechts een half lepeltje van deze olie om ze te mengen met olie van zoete amandelen om er een uitstekende lippenzalf mee te bereiden. In de winter had ze steeds gebartsen lippen, wat ze ook nam als voorzorg. Als kind bezorgde dit haar grote last want telkens als ze lachte gingen haar vlezige lippen bloedend open wat haar veel pijn deed. Met de tijd had ze erin berust. En daar ze nu weinig reden tot lachen had maakte ze zich er helemaal geen zorgen over. Ze kon rustig tot de lente wachten tot de kloven verdwenen waren. De enige reden om de zalf te bereiden was voor de avond dat enige genodigden zouden komen om de Driekoningenkrans te eten. Uit ijdelheid wilde ze haar lippen zacht en glanzend hebben tijdens de avondpartij en niet omdat ze dacht veel te zullen lachen . Het vermoedde dat ze zwanger was gaf haar niet de stemming om een glimlach op haar lippen te laten verschijnen. Aan deze mogelijkheid had ze niet gedacht toen ze de liefde bedreef met Pedro. Ze had het hem nog steeds niet verteld. Ze dacht het deze avond te doen maar ze wist niet hoe. Welke houding zou Pedro aannemen en welke oplossing er voor dit groot probleem zou zijn wist ze helemaal niet. Ze wilde zich niet meer kwellen en wilde haar gedachten afleiden naar meer gewone dingen zoals de bereiding van een goede zalf. Hiervoor is niets beter dan cacaocreme. Maar vooraleer het af te werken was het nodig de chocolade klaar te maken. Als de cacao geroosterd is zoals aangeduid maakt men hem schoon door een zeef om de schaal te scheiden van de korrel. Onder de platte maalsteen waar hij mee gemalen wordt plaatst men een pan met een goed branded vuur en als de maalsteen reeds goed heet is begint men de korrel te malen. Stamp de suiker fijn met een stamper en maal de twee dingen door elkaar. Verdeel vervolgens de deeg in stukken. Vorm er met de handen plakken van , ronde of langwerpige volgens smaak en zet ze te drogen. Met de punt van een mes kan men de gewenste verdeling aanduiden. terwijl Tita de plakken vorm gaf had ze heimwee naar de Driekoningendagen uit haar jeugd toen er zo geen ernstige problemen waren. 48
Destijds was haar grootste bekommernis dat de Driekoningen nooit brachten wat ze vroeg maar wel wat Mama Elena dacht wat er het best geschikt was voor haar. Pas enkele jaren geleden had ze vernomen dat de oorzaak waarom ze slechts éénmaal het verwachtte geschenk kreeg kwam doordat Nacha enige tijd haar loon had opgespaard om haar een "bioscoopje" te kopen dat ze in het uitstalraam van een winkel had gezien. Ze noemden het bioscoopje omdat het apparaat beelden projecteerde op de muur met behulp van een petroleumlamp als lichtbron, het had eengelijkaardig effect als dat van de cinema, maar de echte naam ervan was " projectielantaarn". Wat een intens geluk bezorgde het haar toen ze het naast haar schoen zag liggen toen ze 's morgens wakker werd. Hoeveel avonden hebben zij en haar zusters er niet van genoten toen ze de opeenvolgende beelden zagen die op glazen plaatjes getekend waren en die allerlei grappige toestanden voorstelden. Hoe ver lagen die dagen van geluk achter haar toen Nacha bij haar was. Nacha! Ze miste de geur van haar vermicellisoep, van chilaquiles, van warme chocolade, van in de vijzel gemalen saus, van brood met room, de geur van vervlogen tijden. Ze was niet te overtreffen met haar kruiden, haar pap, haar thee, haar glimlach, de pleisters op haar slapen, haar manier van haar vlechten, haar s' avonds in bed stopte, haar te verzorgen tijdens haar ziektes, haar lekkernijen bereidde, de chocolade klopte. Als ze een moment kon terugkeren naar die periode om een beetje van die vrolijkheid van die momenten te doen terugkeren en om de Driekoningenkrans te kunnen bereiden met dezelfde geestdrift van toen. Kon ze de krans later met haar zusteres eten zoals in vroegere tijden , schertsend en moppen tappend, toen ze nog geen ruzie moest maken met Rosaura over de liefde van een man, toen ze nog niet wist dat het huwelijk haar was geweigerd in dit leven, toen Gertrudis nog niet wist dat ze het huis zou ontvluchten en in een bordeel zou werken, toen ze bij het grijpen van het poppetje van de krans de verwachting hadden dat de wens Het leven had haar geleerd dat de dingen niet gemakkelijk waren, dat slechts enkele slimme mensen erin slagen hun wensen ten alle prijze te realiseren en dat het recht om over haar eigen leven te beslissen meer werk zou kosten dan ze zich kon inbeelden. Deze strijd zou ze alleen moeten voeren en dat woog zwaar op haar. Als ze tenminste Gertrudis, haar zuster, nog bij haar had! Maar het leek waarschijnlijker dat een dode zou herleven dan dat Gertrudis naar huis zou terugkeren. Ze had nooit meer iets van haar vernomen sinds Nicolas haar kledij had overhandigd in het bordeel waar ze terecht gekomen was. Enfin, terwijl ze de repen choclade die ze net had afgewerkt te drogen legde naast haar herinneringen begon ze aan de bereiding van de Driekoningenkrans. INGREDIENTEN: 30 g verse gist, 1 ¼ kg bloem, 8 eieren, 2 lepels oranjebloesemwater, 1 ½ tas melk, 300 g suiker, 300 g boter, 250 g geconfijt fruit, 1 porseleinen poppetje. Bereiding: Werk de gist met de handen of met een vork door een vierde kg bloem, voeg er geleidelijk een halve tas lauwe melk bij. Als de ingredienten goed gemengd zijn kneed er dan een beetje in en laat ze in de vorm van een bol rusten tot de deeg tot zijn dubbele omvang gerezen is. Juist toen Tita de deeg liet rusten kwam Rosaura in de keuken. Ze kwam haar hulp vragen om het dieet dat dokter John had voorgeschreven tot een goed einde te Ze had sedert enkele weken ernstige spijsverteringsstoornissen, ze leed aan winderigheid en slechte Rosaura voelde zich zo treurig door deze stoornissen dat ze het zelf nodig vond dat Pedro en zij in aparte kamers sliepen. Zo kon ze naar eigen goeddunken winden laten waardoor haar lijden een beetje verminderde. John had haar aangeraden zich te onthouden van spijzen zoals knolgewassen en peulvruchten en veel aan lichaamsoefening te doen. Dat laatste werd haar bemoeilijkt omdat ze veel te dik was. Men begreep niet waarom ze sinds haar terugkeer op de hoeve zo dik geworden was want ze at hetzelfde als altijd. Hoe dan ook het kostte haar een enorm werk om haar volumineus en pafferig lichaam in beweging te brengen. Al deze kwalen veroorzaakten haar onmetelijke problemen maar het ergste was nog dat Pedro zich elke dag meer van haar afstand nam. 49
Ze verweet het hem niet, zij zelf kon haar stinkende wasem niet meer verdragen. Ze hield het niet meer Het was de eerste keer dat Rosaura er openlijk met Tita over sprak en dit onderwerp met haar Ze biechtte haar zelfs op dat ze niet eerder gekomen was uit jaloersheid. Ze dacht dat er tussen haar en Pedro een sluimerende liefdesrelatie was onder de schijn verborgen. Maar nu ze zag hoe verliefd ze was op John en haar huwelijk met hem zo dichtbij was had ze beseft hoe absurd het was om dit soort argwaan te blijven koesteren. Ze vertrouwde haar toe dat het nog steeds tijd was om een goede verstandhouding met elkaar te De relatie tussen Rosaura en Tita was tot nu toe echt geweest zoals tussen water en kokende olie! Met tranen in de ogen verzocht ze haar alstublieft geen wrok te koesteren omdat ze met Pedro getrouwd was. Ze vroeg haar raad om hem terug te winnen. Alsof Tita de persoon was om haar dat soort raad te geven! Met moeite vertelde Rosaura haar dat Pedro haar sedert vele maanden niet meer had benaderd met amoureuze bedoelingen. Hij vluchtte praktisch van haar weg. Ze maakte er zich niet veel zorgen over want Pedro had zich nooit overgeleverd aan sexuele Maar de laatste tijd was het dat niet alleen, ze had in zijn houding een open afwijzing van haar persoon vastgesteld. Meer nog, ze kon nauwkeurig aanwijzen vanaf wanneer, want ze herinnerde het zich perfect. Het was de nacht waarin het spook van Mama Elena begon te verschijnen. Ze was wakker en wachtte op de terugkeer van Pedro die een wandeling was gaan maken. Toen hij terug kwam verleende hij bijna geen aandacht aan haar spookgeschiedenis, hij was zo goed als afwezig. Tijdens de nacht had ze getracht hem te omhelzen maar hij had ofwel veel slaap of deed alsof want hij reageerde niet op haar insinuaties. Later had ze hem klagerig horen wenen en zij deed op haar beurt of ze het niet hoorde. Ze voelde dat haar vetzucht, haar winderigheid en haar slechte adem haar iedere dag definitief verwijderden van Pedro en ze zag geen oplossing. Daarom vroeg ze haar hulp. Ze had het meer dan ooit nodig en ze had niemand anders tot wie ze zich kon richten. Haar toestand werd elke dag erger. Ze zou niet weten hoe te reageren op het " wat zullen ze zeggen" moest Pedro haar verlaten, ze zou er niet tegen kunnen. De enige troost die haar bleef was dat tenminste haar dochter Esperanza had, zij had de verplichting altijd bij haar te blijven. Tot hiertoe ging alles heel goed, de eerste woorden van Rosaura hadden het geweten van Tita aangetast, maar zodra ze voor de tweede maal hoorde wat het lot van Esperanza zou zijn moest ze een geweldige inspanning doen om haar zuster niet toe te schreeuwen dat dit het meest weerzinwekkende idee was dat ze in heel haar leven had gehoord. Ze kon nu geen discussie tussen hen aanvatten die de goede wil zou bederven die ze voelde om Rosaura te compenseren voor de schade die ze haar had toegebracht. Dus in plaats van haar gedachten uit te drukken beloofde ze aan haar zuster een speciaal dieet klaar te maken om haar te helpen haar gewicht te verminderen. Ze bezorgde haar vriendelijk een familierecept regen de slechte adem:"Slechte adem vindt zijn oorsprong in de maag en er zijn verscheidene oorzaken die er toe bijdragen." Om hem te doen verdwijnen moet men gorgelen met gezout water waaraan enige druppels kamferazijn zijn toegevoegd, snuif dit water terzelfdertijd door de neus op. Daarnaast moet men voortdurend muntblaadjes kauwen. Als het voorgestelde plan trouw opgevolgd wordt is het op zichzelf afdoende om de meest stinkende adem te zuiveren. Rosaura dankte haar duizendmaal voor haar hulp en ze liep snel naar de moestuin om muntblaadjes te verzamelen niet na haar eerst absolute discretie te hebben gevraagd in deze delicate zaak. Het gelaat van Rosaura weerspiegelde een grote opluchting. Tita daarentegen voelde zich in de grond geboord. Wat had ze uitgericht! Hoe de schade aan Rosaura, aan Pedro aan zich zelf en aan John goed maken? Met welk gezicht ging ze hem binnen enkele dagen ontvangen als hij van zijn reis terugkwam? John, aan wie ze alles te danken had, hij die haar het gezond verstand had terug gegeven, John die haar de weg naar de vrijheid had getoond. John, de vrede, de kalmte, de rede. Dat verdiende hij echt niet! Wat moest ze hem zeggen, wat moest ze doen? Voorlopig was het best dat ze de Driekoningenkrans verder afwerkte want de deeg met gist die ze had laten rusten terwijl ze met Rosaura praatte was al klaar voor de volgende stap. Vorm met de kilo bloem een schotel op de tafel. 50
Leg alle ingredienten in het midden en begin vanaf het midden te kneden en neem geleidelijk de bloem van de schotel tot alles dooreen gemengd is. Als de deeg met gist in omvang verdubbeld ismengt men hem met de andere deeg en integreer ze perfect tot ze gemakkelijk van de handen loskomen. Verwijder de deeg die aan de tafel is blijven plakken met een schraper en meng dit er ook doorheen. Leg de deeg vervolgens in een diepe ingevette vorm. Bedek dit met een servet en wacht tot het opnieuw de dubbele omvang bereikt. Men moet rekening houden dat de deeg ongeveer twee uur nodig heeft om in omvang te verdubbelen en men moet het driemaal laten rijzen vooraleer men het in de oven kan zetten. Toen Tita een servet over de kom legde waarin de deeg rustte sloeg een sterke wind tegen de keukendeur en opende ze wijdopen zodat er een ijzige kou binnen kwam. De servet vloog door de lucht en Tita voelde een ijskoude rilling over haar rug lopen. Ze draaide haar lichaam en stond tot haar schrik oog in oog met Mama Elena die haar ijzig aankeek. Waarom deed je dit? Ik heb het geprobeerd ,mami. Maar..Niets te maren! Wat je gedaan hebt heeft geen naam! Je bent vergeten wat moraal is, de eerbied, de goede zeden! Je bent niets waard, je bent er een die zich zelf Je hebt de naam van mijn familie bezoedeld, vanaf die van mijn voorouderstot die van dit vervloekt schepsel dat je in je lijf draagt! -Nee! Mijn kind is niet vervloekt!-Dat is het wel! Ik vervloek het! Het kind en jou , voor eeuwig! -Nee, alstublieft! Chencha kwam de keuken binnen en Mama Elena maakte rechtsomkeer en verdween langs dezelfde deur langs waar ze gekomen was. -Sluit de deur, kindje, zie je niet hoe koud het is? Ik zie je de laatste tijd heel afwezig. Scheelt er iets? Er was niets met haar aan de hand behalve dat ze een maand over tijd was met haar menstruatie, het vermoeden van zwanger te zijn, ze moest het zeggen aan John als hij terug kwam om met haar te trouwen, ze moest het huwelijk afzeggen, ze moest deze hoeve verlaten als ze geen problemen aan haar kind wou bezorgen, ze moest voor eeuwig afzien van Pedro want ze kon niet nog meer schade berokkenen aan Rosaura. Dat was het wat haar overkwam! Maar ze kon het niet vertellen. Met die kletskous van een Chencha zou heel het dorp het morgen weten. Ze verkoos geen enkel antwoord te geven en zondermeer van onderwerp te veranderen zoals Chencha deed wanneer ze haar op een fout betrapte. Wat verschrikkelijk! De deeg is aan het overlopen. Laat me de krans afwerken anders is het ineens donker voor dat we het klaar hebben.. Het deeg kwam nog niet boven de randen waarin het lag om te rusten, maar het was een ideaal voorwendsel om de aandacht van Chencha af te leiden naar iets anders. Leg de deeg als hij voor de tweede maal van omvang verdubbeld is op tafel en maak er een rol van. Indien gewenst legt men er in het midden geconfijt fruit in stukken in. Anders enkel het porseleinen poppetje op een willekeurige plaats. Maak van de rol een ring door beide uiteinden tegen elkaar te plaatsen. Leg de ring op een ingevette en met bloem bedekte bakplaat met de verbinding aan de onderkant. Geef het de vorm van een krans en laat voldoende ruimte tussen het deeg en de rand van de bakplaat want het zal zijn omvang nogmaals verdubbelen. Steek ondertussen de oven aan om een aangename temperatuur in de keuken te onderhouden tot de deeg voor de laatste keer opzwelt. Alvorens het porseleinen poppetje in de krans te steken bekeek Tita het aandachtig. Volgens de traditie wordt de krans op 6 januari aangesneden en de persoon die het poppetje pakt dat er binnenin is verborgen is verplicht een feest te geven op 2 februari, Lichtmis, toen ze moest gezuiverd worden van de geboorte van het kindje Jezus. Van toen ze heel klein waren was deze traditie een soort concurrentie tussen haar en haar zusters Degene die het geluk had het poppetje te krijgen werd benijd door de anderen.. 's Avonds mocht ze dan een wens doen met het poppetje stevig tussen haar handen geklemd. Terwijl ze aandachtig de fijne vormen van het poppetje bekeek dacht ze hoe gemakkelijk het was iets te wensen tijdens de jeugd. Toen was niets onmogelijk.Als men opgegroeid is beseft men wat men niet kan wensen omdat het verboden is, zondig. Onfatsoenlijk. Maar wat is onfatsoenlijk? Alles weigeren wat men werkelijk wil? Ze wilde dat ze nooit volwassen was geworden of Pedro had leren kennen en niet hoefde te wensen dat ze niet zwanger was van hem. Ze wilde dat haar moeder ophield haar te kwellen, haar te ontmoeten in alle hoeken en haar toe te schreeuwen dat haar houding onwaardig was. 51
Ze wilde dat Esperanza zou trouwen zonder dat Rosaura het haar kon beletten en ze nooit deze pijn en dit verdriet zou voelen! Ze wilde dat dit kind de kracht zou hebben die Gertrudis had om het huis te ontvluchten indien nodig! Ze wilde dat Gertrudis naar huis zou terugkeren om Tita de hulp te geven die ze zo nodig had op dit moment! Terwijl ze deze wensen uitte stak ze het poppetje in de krans en liet hem op tafel achter opdat hij verder in omvang zou vermeerderen. Als de deeg voor de derde maal in omvang verdubbeld is versier het met geconfijt fruit bestrijk hem met geklopt ei en doe er de suiker op. Zet hem twintig minuten in de oven en laat hem daarna afkoelen. Als de krans klaar was vroeg Tita aan Pedro dat hij haar zou helpen hem op tafel te brengen. Ze had aan iedereen hulp kunnen vragen maar ze wilde hem privee spreken. -Pedro, ik moet je onder vier ogen spreken. -Het is heel gemakkelijk, waarom ga je niet naar het donker kamertje ? Daar kunnen we het doen zonder dat ons iemand stoort. Ik wacht al dagen tot je daar naar toe gaat. -Wat ik je moet zeggen gaat juist over deze bezoeken. Het gesprek werd onderbroken door Chencha die binnenkwam om te informeren dat de familie Lobo net op het feest aankwam en ze enkel op hen wachtten om de krans te verdelen. Er stond Tita en Pedro niets anders te doen dan het gesprek te staken en de krans naar de eetkamer te brengen waar ze vol spanning zaten te wachten. Toen ze gang gingen oversteken zag Tita haar moeder naast de deur van de eetzaal staan, die haar een woedende blik toewierp. Tita verlamde. Toen Mama Elana dreigend op Tita toewandelde begon Pulque op haar te blaffen. De hond had zijn haar rechtop staan van angst en wandelde defensief naar achter. Hij was zo van streek dat hij zijn achterste poot stak in de koperen spuwbak die aan het einde van de gang naast de varen stond. Toen hij probeerde weg te lopen stootte hij het omtegen de vloer zodat de inhoud langs alle kanten liep. Het kanaal dat dat veroorzaakte trok de aandacht van twee genodigden die zich al in de salon Gealarmeerd liepen ze de gang op en Pedro moest ze uitleggen dat Pulque dit soort onverklaarbare dingen misschien deed door de ouderdom,maar alles was onder controle. Nochatns besefte Paquita Lobo dat Tita op het punt stond flauw te vallen. Ze vroeg of iemand Pedro wilde helpen om de krans naar de eetkamer te brengen want ze zag dat Tita onwel was, ze greep haar bij de arm en bracht haar naar de salon. Ze lieten haar vlugzout rieken en even later was ze volledig gerecupereerd. Toen beslisten ze naar de eetkamer te gaan. Vooraleer te vertrekken weerhield Paquita Tita een seconde eb vroeg haar: -Voel je je goed? Je ziet er nog steeds een beetje misselijk uit en wat een blik! Als ik niet perfect wist dat je een fatsoenlijk meisje was zou ik zweren dat je zwanger bent. Tita lachte en trachtte er geen belang aan te hechten , ze antwoordde: -Zwanger? Dat overkomt alleen jiu! En wat heeft de blik daarmee te zien? Ik kan aan de ogen van een vrouw onmiddellijk zien wanneer ze zwanger is. Tita was dankbaar dat Pulque haar opnieuw uit een moeilijke situatie redde omdat hij op de patio geweldig tekeer ging zodat vermeden werd dat het gesprek met Paquita verder ging. Behalve het geblaf van Pulque hoorde men het geluid van verscheidene galopperende paarden. Alle genodigden waren al in huis. Wie kon dat zijn op dit uur? Tita ging snel naar de deur opende ze en zag hoe Pulque liep te kwispelstaarten naar de persoon die een kompanie revolutionnairen aanvoerde. Pas toen ze dichterbij gekomen waren kon ze zien dat degene die de troep leidde niemand minder was dan haar zus Gertrudis. Naast haar reed Juan Alejandrez, nu generaal geworden, dezelfde man die haar een tijd geleden had ontvoerd. Gertrudis sprong van haar paard en deed alsof het nog gisteren was, ze zei ongedwongen dat ze nog wist dat het vandaag de dag was dat de Driekoningenkrans verdeeld wordt en dat ze was gekomen voor een goede tas vers geklopte chocolade. Tita omhelsde haar ontroerd en bracht haar onmiddellijk naar de tafel om haar wens te vervullen. In het huis maakten ze dat zoals nergens want ze besteedden grote zorg aan aan alle stappen die moesten gevolgd worden om het te maken, vanaf de vervaardiging tot aan het kloppen van de chocolade, wat een ander zeer belangrijk hoofdstuk is. Onervarenheid bij het kloppen kan teweegbrengen dat een cocolade van uitstekende kwaliteit kan verknoeid worden door gebrek aan kennis of door te lang te hebben gekookt, of door veel te dik of zelfs aangebrand te zijn. 52
De metode om alle bovengenoemde fouten te vermijden is heel eenvoudig:zet een reep chocolade met water op het vuur. Neem een beetje meer water dan nodig is om de beker waarin de chocolade moet koken te vullen. Wanneer het begint te koken verwijdert men het van het vuur en laat de chocolade volledig smelten klop met een houten klmoipper totdat de chocolade helemaal met het water is vermengd. Zet het terug op het vuur. Haal het van het vuur als het opnieuw kookt en wil rijzen. Zet het weer op en laat een derde maal aan de kook komen. Neem het tenslotte voor de laatste maal weg en klop het. Giet de helft in een mok en klop de rest opnieuw. Giet tenslotte alles in de mok en laat er een laag schuim op. De chocolade kan ook met melk in plaats van met water gemaakt worden, maar in dat geval moet hij maar eenmaal koken en wordt nadien op het vuur geklopt zodat hij niet te dik wordt. Chocolade gemaakt met water is beter verteerbaar dan deze gemaakt met melk. Gertrudis sloot telkens haar ogen als ze een slok nam van de tas chocolade die voor haar stond. Het leven zou veel aangenamer zijn als je de geuren en smaken van het ouderlijk huis overal zou kunnen meenemen. Nou dit was haar ouderlijk huis niet meer. Haar moeder was gestorven zonder dat ze het vernomen had. Ze voelde zich heel droevig toen Tita haar op de hoogte bracht. Ze was teruggekomen met de bedoeling om Mama Elena te tonen dat ze in het leven geslaagd was. Ze was nu generaal van het revolutionnair leger. Die benoeming had ze op eigen kracht gekregen door zoals niemand anders te vechten op het Het leiderschap zat haar in het bloed; zodat ze zodra ze in het leger ingelijfd was snel begon op te klimmen in de macht tot ze de hoogste post bereikte, en niet alleen dat, ze was gelukkig getrouwd met Ze hadden elkaar ontmoet na meer dan een jaar lang elkaar niet gezien te hebben en tussen hen was dezelfde hartstocht herboren als deze die ze op de dag dat ze elkaar leerden kennen hadden gehad. Wat kon een mens meer verlangen! Hoe graag had ze gehad dat haar moeder het zou gezien hebben en wat had ze haar moeder graag weer gezien, al was het alleen maar om zo'n blik van haar te krijgen waarme ze te verstaan gaf dat ze de servet moest gebruiken om haar lippen af te vegen van de Die chocolade was bereid naar eeuwenoud gebruik. Gertrudis bad in stilte met gesloten ogen, ze vroeg dat Tita heel lang zou leven om de familierecepten klaar te maken. Noch zij noch Rosaura hadden de kennis om ze te maken daarom zou bij het overlijden van Tita samen met haar het verleden van de familie sterven. Toen ze allen klaar waren met het avondmaal gingen ze naar de salon waar het dansen begon. De salon was schitterend verlicht door een enorme hoeveelheid kaarsen. Juan maakte indruk op de genodigden toen hij een mooie gitaar, de harmonica en de accordeon Gertrudis sloeg met de punt van haar laars op de vloer het ritme van de stukken die Juan vertolkte. Ze keek vanaf de andere kant van de salon trots naar hem waar een schare bewonderaars haar omringde die haar bestookten met vragen over haar deelname aan de revolutie. Al rokend vertelde Gertrudis vlot de fantastische verhalen van de veldslagen waaraan ze deelgenomen Met open mond werd naar haar geluisterd toen ze vertelde over de eerste executie waartoe ze bevel had gegeven. Maar ze kon zich niet meer inhouden , ze onderbrak haar verhaal en ze liep naar het midden van de salon waar ze met zwier de polka "Jesusita en Chihuahua"Jesusita en Chihuahua begon te dansen, die Juan meesterlijk vertolkte op de accordeon. Lichtzinnig trok ze haar rok tot aan de knie, wat zeer vrijmoedig was. Haar houding lokte bij de aanwezige vrouwen geschokte commentaren los. Rosaura zei het in het oor van Tita: - Ik weet niet waar Gertrudis dat gevoel voor ritme vandaan heeft. Mama hield niet van dansen en men vertelt dat papa het heel slecht deed. Tita trok haar schouders op als antwoord hoewel ze perfect wist van wie Gertrudis het ritme en andere dingen geerfd had. Ze had gedacht dit geheim in haar graf mee te nemen maar het liep anders af.Een jaar later bracht Gertrudis een mulatkindje ter wereld. Juan was woedend en dreigde ermee haar te verlaten. Hij vergaf Gertrudis niet dat ze in de oude fout hervallen was. Om dit huwelijk te redden biechtte Tita alles op. Gelukkig had ze de brieven niet durven verbranden met het zwarte verleden van haar moeder want deze dienden perfect als bewijs om de onschuld van Gertrudis aan te tonen. 53
Het was hoe dan ook een moeilijke klap om te verwerken , maar ze scheidden tenminste niet, maar ze bleven altijd samen en ze haden vaker geluk dan ruzie. Zoals Tita wist hoe Gertridis aan haar gevoel voor ritme kwam wist ze ook de reden van de mislukking van het huwelijk van haar andere zus en van haar eigen zwangerschap. Nu zou ze graag weten wat de beste oplossing was. Dat was het belangrijkste. Gelukkig had ze nu iemand aan wie ze haar zorgen kon toevertrouwen. Ze hoopte dat Gertrudis lang genoeg op de hoeve zou blijven om naar haar te kunnen luisteren en haar raad te geven. Chencha daarentegen wenste helemaal het tegenovergestelde. Ze was razend op Gertrudis, nou, niet bepaald op haar maar op het werk dat de aanwezigheid van haar troep met zich meebracht. In plaats van te genieten van het feest op dit uur van de avond had ze een grote tafel moeten zetten in de patio en chocolade moeten klaarmaken voor vijftig man. Volgende recept : Wentelteefjes met slagroom X Oktober INGREDIENTEN: 1 tas slagroom, 6 eieren, kaneel, stroop. Bereiding : Neem de eieren, breek ze en verwijder de schalen. Meng de zes eerdooiers met de tas Klop deze ingredienten tot een luchtige massa. Giet het dan in een vuurvaste kom die op voorhand met boter is ingesmeerd. Het mengsel mag niet hoger dan een vinger komen in deze kom. Zet het op een zacht pitje en laat Tita bereidde deze torentjes op uitdrukkelijk verzoek van Gertrudis want het was haar favoriet dessert. Ze had ze al lang niet gegeten en ze wou het doen vooraleer de hoeve de volgende dag te verlaten Ze had slechts een week in huis doorgebracht maar het was veel langer geweest dan ze gepland had. Terwijl Gertrudis de kom insmeerde waarin Tita de klopte slagroom zou ingieten had ze niet gestopt met praten. Ze moest haar zoveel vertellen dat haar conversatie noch niet binnen een maand zou uitgeput zijn zelfs als ze dag en nacht zou praten. Tita luisterde met grote belangstelling naar haar. Meer nog, ze was bevreesd dat als ze zou ophouden het dan haar beurt zou zijn . Ze wist dat ze slechts vandaag haar probleem aan Gertrudis kon vertellen en hoewel ze dolgraag haar hart zou luchten bij haar zuster had ze wroeging over de houding die deze tegenover haar zou nemen. Het verblijf van Gertrudis en haar troep in het huis had in plaats van haar te overstelpen met werk haar een geweldige rust gebracht. Met zoveel volk overal in huis en in de patios was het onmogelijk om met Pedro te praten laat staan hem in de donkere kamer te ontmoeten. Dat kalmeerde Tita want ze was nog steeds niet klaar om met hem te praten. Eerst wilde ze goed analiseren welke mogelijke oplossingen er voor het probleem van haar zwangerschap waren en een beslissing nemen. Langs een kant waren Pedro en zij en langs de andere kant haar zus die totaal in het nadeel was. Rosaura had geen karakter, ze vond het heel belangrijk wat men vaan haar dacht, ze was nog steeds vet en stonk want het middel dat Tita haar had gegeven had niet geholpen om haar intens probleem te Wat zou er gebeuren als Pedro haar in de steek liet voor Tita? Hoezee zou dat Rosura aangrijpen? Wat zou er van Esperanza geworden? - Ik verveel je met mijn geklets, niet? - Natuurlijk niet, Gertrudis, waarom zeg je dat? - Niets meer dan dat ik je sinds een tijdje met een afwezige blik zie. Zeg me wat is er met jou aan de hand? Het gaat over Pedro, nietwaar? -Ja. -Als je nog steeds van hem houdt waarom ga je dan met John trouwen? -Ik ga niet meer met hem trouwen, dat kan ik niet doen. Tita omhelsde Gertrudis en weende stilletjes op haar schouder Gertrudis streelde zachtjes haar haar, maar hield de torentjes op het vuur in het oog. Het zou droevig zijn moest ze ze niet kunenn eten. Toen het op het punt stond aan te branden verwijderde ze zachtjes Tita van zich en zei: -Laat me liever dit van het vuur halen dan kun je strakjes verder wenen, goed? Tita kon niets anders dan lachen dat op dit moment Gertrudis meer bezorgd was voor de toekomst van de torentjes dan voor deze van haar. Natuurlijk was deze houding begrijpelijk want enerzjds kende Gertrudis niet de ernst van het probleem van haar zuster en anderzijds had ze grote lust om de torentjes te eten. 54
Terwijl ze haar tranen droogde trok Tita de kom zelf van het vuur want Gertrudis verbrandde haar hand toen ze het probeerde te doen. Als de slagroom koud is snij het in kleine blokjes, niet te groot opdat ze niet zouden breken. Klop nu het eiwit wentel de blokjes erom heen en bak ze ze nadien in olie. Doe er tenslotte de stroop op en poeder ze in met gemalen kaneel. Terwijl ze de slagroom lieten stollen om ze nadien door het eiwit te halen vertrouwde Tita al haar problemen aan Gertrudis toe. Ze toonde haar eerst hoe gezwollen haar buik was en hoe haar kledij en rokken niet meer dicht konden. Dan vertelde ze haar hoe ze 's morgens bij het opstaan duizelig en misselijk was. Hoe haar borsten haar zo een pijn deden dat niemand ze mocht aanraken. En tenslotte zei ze langs haar neus weg dat het misschien, wie weet, waarschijnlijk kwam omdat ze een beetje zwanger was. Gertrudis luisterde kalm naar haar zonder ook maar een moment onder de indruk te komen. In de revolutie had ze ergere dingen dan deze gezien en gehoord. -En zeg me, weet Rosaura het al? - Nee, ik weet niet wat ze zou doen als ze de waarheid verneemt. De waarheid! De waarheid! Kijk Tita, de zuivere waarheid is dat de waarheid niet bestaat, het hangt af van welk standpunt men het bekijkt. In jouw geval bijvoorbeeld zou de waarheid kunnen zijn dat Rosaura trouwde met Pedro, zonder dat het haar een sikkepit scheelde dat jullie echt van elkaar hielden, wat gemeen was. Waar of neit waar? Wel jamaar zij is nu de echtgenote, en ik niet. -Wat doet dat ertoe? Heeft dat huwelijk iets veranderd van wat jij en Pedro voor elkaar voelden?- Nee. Echt niet? Nee, natuurlijk niet! Want deze liefde is een van de meeste echte waarheden die ik in mijn leven gezien heb. En zowel Pedro als jij begaan de vergissing om de waarheid te verzwijgen, maar het is nog steeds tijd. Luister, Tita, Mama is reeds gestorven en echt waar zij verstond geen reden, maar bij Rosaura is dat verschullend, zij kent de waarheid wel en moet het begrijpen. Meer nog ik denk dat ze het in de grond altijd begrepen heeft. Dus het enige wat jullie moeten doen is voor de waarheid uitkomen en daarmee uit. -Je raadt me dus aan dat ik met haar praat? -Kijk, wat ik jou zeg is wat ik in jouw plaats zou doen. Waarom ga je de stroop voor mijn torentjes niet maken? zou ik zeggen om wat vooruit te gaan, want de waarheid is dat het al laat aan het worden is. Tita aanvaardde de suggestie en begon de stroop klaar te maken zonder ook maar een detail van de woorden van haar zuster te missen. Gertrudis zat voor de keukendeur die uitgaf op de achterpatio, Tita zat aan de andere kant van de tafel met de rug naar de deur waardoor ze niet kon zien dat Pedro naar de keuken liep met een zak bonen voor de maaltijd van de troep. Met haar grote ervaring op het slagveld mat Gertrudis strategisch de tijd die het zou duren voordat Pedro over de drempel van de deur zou stappen om precies op dat moment de woorden af te vuren:.."Ik denk dat het goed zou zijn dat Pedro zou vernemen dat ge een kind van hem verwacht." Met groot succes schoot ze in de roos! Als door de bliksem getroffen liet Pedro de zak op de vloer vallen. Hij stierf van liefde voor Tita. Die draaide zich geschrokken om en zag dat Pedro die haar met tranen bewogen aankeek.-Pedro wat een toeval dat je hier bent! Mijn zusje moet je iets vertellen, waarom gaan jullie niet naar de moestuin om te babbelen terwijl ik de stroop afwerk? Tita wist niet of ze Gertrudis moest verwijten of bedanken voor haar tussenkomst. Straks zou ze met haar praten maar nu zat er niets anders op dan hetzelfde te doen met Pedro. Zwijgend overhandigde ze de pan die ze in haar handen had en waarin ze de stroop was beginnen te bereiden , ze nam een gerimpeld papier uit de tafellade met het geschreven recept en gaf het aan Gertrudis voor het geval ze het nodig had. Ze liep de keuken uit, gevolgd door Pedro. Natuurlijk had Gertrudis het recept nodig zonder dat zou ze nergens zijn. Ze begon het zorgvuldig te lezen en probeerde het uit te voeren: Klop eiwit in een half cuartillo water voor elk twee libra witte of bruine suiker, twee eiwitten in een cuartillo water voor vijf libras suiker en in dezelfde verhouding voor een grotere of kleinere hoeveelheid. Laat de stroop koken tot het driemaal omhoog is gekomen, blus het iedere keer dat het omhoog komt met een beetje koud water. Neem het dan van het vuur, laat de stroop rusten en schuim af, voeg er dan opnieuw een beetje water aan toe samen met een stuk oranjeschil, anijs en kruidnagel naar smaak en laat het opnieuw koken. 55
Schep nogmaals het schuim af en als het de graad van koken bereikt heeft die men " de bal" noemt haal het door een fijne zeef of een fijne doek die op een frame gespannen is. Gertrudis las het recept zoals ze hierogliefen zou lezen. Ze begreep niet hoeveel suiker er bedoeld werd met vijf libras noch wat een cuartillo water was en nog minder wat een bal was. Wat echt van ballen gemaakt was was zij! Ze liep naar de patio om hulp te vragen aan Chencha. Chencha was bijna klaar met bonen scheppen voor het ontbijt van de gelijkgezinden van tafel vijf. Dit was de laatste tafel die ze moest bedienen maar zodra ze hiermee klaar was moest ze de volgende gaan dekken opdat de revolutionnairen die hun heilig ontbijt hadden ingenomen aan de eerste tafel moesten opschuiven voor de lunch en zo ging het maar verder tot tien uur 's avonds wanneer ze de laatste tafel het avondeten opdiende. Het was dus duidelijk begrijpelijk dat ze geweldig boos en geirriteerd was tegen iedereen die haar kwam vragen nog extra werk te doen. Gertrudis was geen uitzondering generaalse of niet. Chencha weigerde beslist om haar te helpen. Ze maakte geen deel uit van haar troep en moest haar niet blind gehoorzamen zoals al de mannen onder haar bevel. Gertrudis was toen geneigd om naar haar zus te lopen maar haar gezond verstand hield haar tegen. Ze wou onder geen enkel beding Tita en Pedro nu onderbreken. Misschien het meest beslissende moment van hun leven. Tita wandelde langzaam tussen de fruitbomen van de moestuin, de geur van oranjebloesem vermengde zich met de geur van jasmijn, zo kenmerkend voor haar lichaam. Pedro hield haar teder bij -Waarom heb je het me niet gezegd? -Omdat ik eerst een beslissing wilde nemen. En heb je ze al genomen? - Nee. Wel ik denk dat het goed is dat vooraleer je de beslissing neemt dat het hebben van een kind met jou het grootste geluk is dat ik zou kunnen bereiken, en om ervan te genieten zoals het hoort wou ik dat we ver van hier gaan. -We mogen niet alleen aan onszelf denken Rosaura en Esperanza bestaan ook nog in deze wereld, wat zal er met hen gebeuren? Pedro kon hierop niet antwoorden. Hij had aan hen tot nog toe niet gedacht maar hij wilde hen echt geen pijn doen en hij wilde zijn dochtertje blijven zien. Er moest een gunstige oplossing voor iedereen zijn. Hij zou ze moeten vinden. Hij was tenminste van een ding zeker Tita zou niet met John Brown van de hoeve weggaan. Een geluid van achter hen schrok hen op. Iemand liep achter hen, Pedro loste onmiddellijk Tita's arm en draaide zich stiekem om om te zien wie het was. Het was Pulque die genoeg had van te luisteren naar de kreten van gertrudis in de keuken en die een betere plaats zocht om te slapen. Niettemin besloten ze hun gesprek uit te stellen tot een ander moment. Er was teveel volk overal in huis en het was te riskant om over dergelijke priveezaken te praten. In de keuken slaagde sergeant Treviño er niet in de stroop te maken zoals Gertrudis het wilde wat voor bevelen ze hem ook gaf. Ze had er spijt van deze zo belangrijke opdracht aan Treviño te hebben toevertrouwd, maar toen Gertrudis aan een groepje rebellen had gevraagd of iemand wist hoeveel een libra was en hij snel geantwoord had dat het overeenkwam met 460 gram en een cuartillo een kwart liter was dacht ze dat hij veel van de keuken afwist ,maar dat was dus niet zo. Het was trouwens de eerste keer dat Treviño faalde in iets wat ze hem opgedragen had. Ze moest denken aan die keer dat men een spionne moest ontdekken die in de troep geinfiltreerd was. Een soldate die zijn minnares was was achter zijn activiteiten gekomen maar voordat ze hem kon aangeven had hij haar meedogenloos neergeschoten. Toen Gertrudis terugkwam van een bad in de rivier trof ze haar stervend aan. De soldate kon haar nog net een tip geven om hem te identificeren. De verrader had een rode vlek in de vorm van een spin in zijn kruis. Gertrudis kon onmogelijk alle mannen gaan controleren want behalve dat men verkeerde interpretaties zou geven zou de verrader het kunnen vermoeden en vluchten voordat ze hem zouden vinden. Daarom gaf ze de opdracht aan Treviño. Voor hem was het evenmin een gemakkelijke opdracht. Wat ze van hem zouden denken was slechter dan wat ze van Gertrudis zouden denken moest hij in de kruisen van alle mannen van de troep zou gaan snuffelen. Daarom wachte Treviño rustig af tot ze in Saltillo waren. 56
Onmiddellijk nadat ze in de stad aankwamen ging hij de bordelen van de stad af en alle hoeren voor zich winnen met de meest uiteenlopende kunsten. Maar het voornaamste was dat Treviño hen als dames behandelde , ze voelden zich bij hem als Hij gedroeg zich heel beleefd en galant met hen en terwijl hij de liefde met hen bedreef reciteerde hij verzen en gedichten. Ze vielen allen in zijn netten en ze waren bereid om voor de revolutionnaire zaak te werken. Op die manier duurde het geen drie dagen om de verrader op te sporen. Met behulp van zijn vriendinnen, de hoeren , zette hij een val voor hem op. De verrader kwam in een kamer binnen van de koppelarij met een afgetrokken blondine genaamd "la Ronca".Achter de deur stond Treviño hem op te wachten.. Met een slag sloeg deze de deur dicht en met een nooit geziene gewelddadigheid sloeg hij de En met een mes sneed hij de testikels van het levenloze lichaam af. Toen Gertrudis hem vroeg waarom hij hem met zoveel woede had gedood en niet simpelweg met een kogel antwoordde hij dat het een daad van wraak geweest was. Lang geleden had een man met een rode vlek in de vorm van een spin in zijn kruis zijn moeder en zijn zus verkracht. Dat had zijn zus voor ze stierf hem verteld. Op die wijze had hij de eer van zijn familie wit gewassen. Dit was de enige wilde daad die Treviño in zijn leven ooit had gepleegd. Buiten dit was hij de fijnste en meest elegante persoon zelfs in het doden. Hij deed het altijd met veel eergevoel. Sinds de vangst van de spion hield Treviño de faam van verwoed rokkenjager over. En het was niet ver bezijden de waarheid maar de liefde van zijn leven was altijd Gertrudis geweest. Gedurende vele jaren trachtte hij haar tevergeefs te veroveren zonder de hoop te verliezen tot Gertrudis opnieuw Juan ontmoette. Toen besefte hij dat hij haar voor altijd verloren was. Nu diende hij haar enkel nog als een waakhond die haar beschermde zonder haar een seconde uit het oog te verliezen. Hij was een van de beste soldaten op het slagveld maar in de keuken had hij niets te zoeken. Gertrudis vond het droevig hem weg te sturen want Treviño was heel gevoelig en wanneer ze hem iets verweet ging hij zich bedrinken. Er stond haar niets anders op dan te berusten in haar foute keuze en te proberen er het beste van te Samen lazen ze heel zorgvuldig, stap voor stap, het vermelde recept en probeerden het te begrijpen. Als men de stroop zuiverder wil zoals nodig om likeur zoet te maken kantel de steelpan of de kan waarin het zit, laat het rusten en zet weer rechtop of wat hetzelfde is verwijder het bezinksel met zo weinig mogelijk beweging. In het recept werd niet uitgelegd wat de faze "bal" was zodat Gertrudis de sergeant beval het antwoord te gaan zoeken in een groot keukenboek dat in het berghok lag. Treviño spande zich in om de gewenste informatie te vinden maar omdat hij nauwelijks kon lezen overliep hij met zijn vinger langzaam de woorden af van het boek voor de ongeduldige Gertrudis. "Bij het bereiden van de stroop worden verschillende stadia onderscheiden waaronder stroop in de faze Eindelijk! Hier staat faze bal, generaalse! -Laat zien, breng het hier. Ik was al aan het wanhopen. Luid en vlot las Gertrudis de aanwijzigingen aan de sergeant voor. -Om te weten of de stroop in die faze is maakt men de vingers nat in een beker of in een kan met koud water nat maken, de stroop vastpakken en snel de vingers in het water steken. Als de stroop bij het afkoelen tot een bal kan worden gevormd en zich als pasta laat behandelen is hij gekookt op de graad of in de faz van een bal. Begrepen? -Ja ik denk het wel, generaalse! Dat is je geraden want indien niet laat ik je fusileren! Gertrudis was er uiteindelijk in geslaagd al de informatie die ze zocht te verzamelen nu was het enkel nog nodig dat de sergeant de stroop goed klaarmaakte en ze zou eindelijk haar zo gewenste wentelteefjes kunnen eten. Zich zeer bewust van de dreiging die over zijn hoofd hing als hij het niet juist kookte voor zijn chef vervulde Treviño zijn taak ondanks zijn gebrek aan ervaring. Iedereen maakte hem veel loftuigingen. Treviño was dolgelukkig. Hijzelf bracht Tita in haar kamer een wentelteefje in opdracht van Gertrudis opdat ze het zou Tita was niet beneden gekomen om te eten en ze had de namiddag in bed doorgebracht. Treviño kwam in de kamer en legde het op een tafeltje dat Tita juist gebruikte wanneer ze hier wilde eten in plaats van in de eetkamer. Ze bedankte hem hartelijk voor zijn attentie en feliciteerde hem want de wentelteefjes waren echt lekker. Treviño betreurde dat Tita zich ongesteld voelde want hij had haar graag ten dans gevraagd op het feest dat georganiseerd werd in de patio om het afscheid van generaal Getrudis te vieren. 57
Tita beloofde hem dat ze graag met hem zou dansen als ze zich goed genoeg voelde om beneden te Treviño trok zich snel terug om met trots aan heel de troep te gaan vertellen wat Tita hem gezegd had. Zodra de sergeant buiten ging legde Tita zich opnieuw in bed , ze had geen enkel verlangen om van hier weg te gaan , de ontsteking in haar buik liet haar niet toe omlang te blijven zitten. Tita dacht aan het aantal keren dat ze graan, bonen, luzerne en andere zaden en granen te kiemen had gelegd zonder een idee te hebben wat deze moesten voelen bij het groeien en zo radicaal van vorm veranderden. Nu voelde ze bewondering voor de bereidheid waarmee ze hun huid openden en toelieten dat het water vrij bij hen binnenkwam tot ze openbarsten om het leven door te laten. Hoe trots lieten ze vanuit hun binnenste de eerste wortelpunt buitenkomen, hoe nederig verloren ze hun vorige vorm, hoe sierlijk toonden ze hun bladeren aan de wereld. Tita had graag een eenvoudig zaadje geweest dat aan niemand moest rekenschap geven van wat er in haar binnenste plaats greep en haar ontkiemende buik aan de wereld kunnen tonen zonder zich bloot te moeten stellen aan de afwijzing van de maatschappij. Zaadjes hadden dit soort problemen niet, ze hadden vooral geen moeder die ze moesten vrezen, noch angst om veroordeeld te worden. Nou, fysiek had Tita geen moeder meer maar ze kon nog steeds het gevoel niet van zich afzetten dat er een ongenadige straf vanuit het hiernamaals op haar kon neerdalen, voorgestaan door Mama Elena. Ze was heel vertouwd met dit gevoel: ze bracht het in verband met de vrees die ze voelde als ze in de keuken de recepten niet naar de letter uitvoerde. Ze deed het steeds met de zekerheid dat Mama Elena het zou ontdekken en in plaats van haar creativiteit te loven zou ze haar hevig verwijten voor het niet naleven van de regels. Maar ze kon de verleiding niet weerstaan om de zo strenge formules te overschrijden die haar moeder haar wilde opleggen in de keuken en in het leven. Ze bleef een tijdje op haar bed rusten en ze zou enkel opnieuw opstaan toen ze onder het raan Pedro een liefdeslied hoorde zingen. Tita sprong naar het venster en opende het. Waar haalde Pedro het lef vandaan! Zodra ze hem zag wist ze waarom. Van mijlenver kon je zien dat hij stomdronken was. Naast hem begeleidde Juan hem op de gitaar. Tita schrok erg en ze hooptedat Rosaura al aan het slapen was of zo niet zou er ruzie van komen! Mama Elena kwam razend de kamer in enzei haar: - Zie je al wat je teweegbrengt? Pedro en jij zijn Als je niet wilt dat er in huis bloed vloeit ga dan ergens heen waar je niemand kwaad doet voor het Ik heb er genoeg van door jou gekweld te worden. Laat me eens en voor goed gerust! -Dat zal ik pas doen als jij je als een fatsoenlijke vrouw gedraagt, deftig dus! - Wat is dat zich fatsoenlijk gedragen? Zoals jij het deed? -Ja. Wel dat doe ik toch! Of had jij geen onwettig kind? - Je zult verdoemd worden omdat je zo tegen mij spreekt! - Niet meer dan dat jij het bent! Hou je mond! Want wie denk je dat je bent?- Ik weet heel goed wie ik ben! Iemand ie het recht heeft om te leven. Laat me voor altijd gerust, ik kan u niet meer verdragen, erger nog, ik haat u , ik heb je altijd gehaat! Tita sprak de magische woorden uit om Mama Elena voor altijd te doen verdwijnen. Het indrukwekkend beeld van haar moeder begon kleiner te worden tot het veranderde tot een stipje Naarmate de spookgestalte verdween groeide de opluchting in het lichaam van Tita. De ontsteking in haar buik en de pijn in haar borsten begonnen weg te ebben. De spieren in het centrum van haar lichaam ontspanden zich en gaven baan aan haar omstuimige menstruatie. Deze zo lang ingehouden ontlading verlichtte haar pijn. Ze ademde diep en rustig. Ze was niet Maar hiermee waren haar problemen niet van de baan. Het lichtpuntje dat van het beeld van Mama Elena was overgebleven begon snel rond te draaien. Het ging door het glas van het raam en schoot weg naar de patio als een gek geworden voetzoeker. Pedro was zich in zijn dronken toestand niet bewust van het gevaar. Hij zong heel tevreden "Sterretje" van Manuel M. Ponce onder het raam van Tita, omringd door revolutionnairen die al even dronken waren. Gertrudis en Juan roken evenmin onheil. Ze dansten als twee pas verliefd geworden pubers in het licht van een van de petroleumlampen die overal op de patio opgesteld stonden om het feest te verlichten. Plots draaide de voetzoeker vertikaal naar Pedro en deed de dichtstbijzijnde lamp met een razernij in duizend stukken uiteen spatten. Razendsnel verspreidde de petroleum de vlammen over het gezicht en het lichaam van Pedro.
58
Tita die net de gepaste maatregelen had genomen om haar menstruatie op te vangen hoorde de opschudding die het ongeval van Pedro had veroorzaakt. Ze spoedde zich naar het venster opende het en zag Pedro brandend als een menselijke toorts door gans de patio lopen. Gertrudis haalde hem in en greep in één ruk de rok van haar kleed en bedekte er Pedro mee die ze op de vloer had neergegooid. Tita wist niet hoe ze de trap was afgedaald maar ze kwam bij Pedro in slechts twintig seconden. Gertrudis trok op dat moment zijn rokende kleren uit. Pedro huilde van pijn. Hij had brandwonden over gans zijn lichaam. Ze droegen hem behoedzaam tussen verscheidene mannen naar zijn kamer. Tita nam Pedro's enige hand die vrij van brandwonden was en bleef bij hem. Toen ze de trap gingen bestijgen opende Rosaura de deur van haar kamer. Ze nam onmiddellijk een sterke geur van verbandde pluimen op. Ze naderde de trap met de bedoeling naar beneden te gaan om te zien wat er gebeurde en daar stootte ze op de groep die de in rook omhulde Pedro droeg. Tita liep naast hem ontroostbaar te wenen. In een eerste reactie liep Rosaura naar haar man om hem te helpen. Tita probeerde de hand van Pedro los te laten om Rosaura toe te laten dicht bij hem te komen, maar Pedro, die voor het eerst openlijk liefdevol aansprak , riep kreunend: -Tita ga niet weg. Laat me niet alleen. -Nee, Pedro dat zal ik niet doen. Tita nam opnieuw de hand van Pedro, Rosaura en Tita keken elkaar een moment uitdagend aan. Toen besefte Rosaura dat ze hier niets meer te doen had, ze trok zich terug naar haar kamer en deed de deur op slot. Ze kwam er geen week meer uit. Daar Tita zich niet wilde of kon verwijderen van Pedro beval Chencha dat men haar geklopt eiwit met olie zou brengen en voldoende fijngestampte rauwe aardappelen te Dat was de methode die ze kende om brandwonden te behandelen. Leg het eiwit met een fijne pluim op het verbrandde lichaamsdeel en hernieuw de toepassing telkens als dit smeersel opgedroogd is. Nadien moet men er pleisters van gestampte aardappelen opleggen om de ontsteking te verminderen en de pijn te verzachten. Tita bracht de ganse nacht door om dit huismiddel toe te passen. Terwijl ze de aardappelpleister oplegde bekkek ze het geliefd gelaat van Pedro. Er bleef niets meer over van zijn borstelige wenkbrauwen en zijn grote wimpers. De vierkante kin had nu een ovale vorm door de zwelling. Dat er een merkteken zou overblijven had voor Tita geen belang maar misschien wel voor hem. Wat moet men aanbrengen omp te vermijden dat er littekens achterblijven? Macha gaf haar het antwoord dat " Het morgenlicht" haarzelf had gegeven: in dit geval was het best om bij Pedro schors van de tepezcohuiteboom op te leggen.tepezcohuite Tita liep de patio uit en zonder rekening te hoduen dat de nacht al ver gevorderd was maakte ze Nicolas wakker en droeg hem op om deze schors te gaan halen bij de beste tovenaar van de streek. Het was al bijna ochtend als ze er in slaagde de pijn van Pedro een beetje te verzachten zodat deze een ogenblik zou kunnen slapen. Bij het buitengaan profiteerde ze ervan om van Gertrudis afscheid te nemen want ze had al een tijdje de stappen en de stemmen gehoord van de lui van haar troep die hun paarden aan het inspannen waren om zich terug te trekken. Gertrudis bleef lang met Tita praten, ze betreurde het dat ze niet kon blijven om haar in deze tegenspoed te helpen maar er waren haar bevelen toegekomen om Zacatecas aan te vallen. Gertrudis dankte haar voor de zeer gelukkige momenten die ze bij haar doorgebracht had, ze raadde haar aan om voor Pedro te blijven vechten en vooraleer te vertrekken gaf ze haar een recept dat de vrouwelijke soldaten gebruikten om niet zwanger te worden: na elke intieme relatie wasten ze zich met gekookt water waaraan een paar druppels azijn aan toegevoegd waren. Juan kwam bij hen en onderbrak hun gesprek om Gertrudis te informeren dat het tijd was om te Juan omhelsde Tita stevig en vroeg haar Pedro de beste wensen voor zijn herstel over te maken. Tita en Gertrudis omhelsden elkaar ontroerd. Gertrudis steeg op haar paard en vertrok. Ze reed niet alleen weg want ze droeg in haar zadeltas haar jeugd ingesloten in een blikje met Tita zag hen vertrekken met tranen in de ogen. Chencha ook maar in tegenstelling met die van Tita waren het tranen van geluk.
59
Eindelijk zou ze kunnen rusten! Toen Tita opnieuw in huis kwam hoorde ze een kreet van Chencha: Nee dat kan niet! Ze komen al terug! Inderdaad, het leek alsof de troep terugkeerde naar de hoeve maar ze konden niet goed zien wie het waren door het stof dat de paarden hadden opgeworpen tijdens hun terugtocht. Nu lang kijken herkenden ze met genoegen het rijtuig van John. Hij was al terug. Toen ze hem zag voelde Tita zich volledig verward. Ze wist niet wat ze ging doen of wat ze hem ging Enerzijds deed het haar een geweldig plezier hem te zien maar anderzijds voelde ze zich heel slecht om haar huwelijksbelofte met hem te moeten opzeggen . John kwam naar haar toe met een grote bos bloemen. Hij omhelsde haar ontroerd en toen hij haar kuste besefte hij dat er binnen in Tita iets veranderd was. Volgend recept: Bruine bonen met chili a la Tezcucana XI. November INGREDIENTEN: Bruine bonen, varkensvlees, hardgebakken zwoerd, brede Chili's, ui, geraspte kaas, sla, avocado, radijzen, Chili's, olijven. Bereiding: eerst moeten de bonen gekookt worden met zuiveringszout en nadat ze gewassen zijn legt men ze opnieuw te koken samen met stukjes varkensvlees en hard gebakken zwoerd. Het eerste wat Tita deed toen ze om vijf uur 's morgens opstond was de bonen te kook leggen. Vandaag zouden John en zijn tante Mary komen eten die speciaal uit Pennsylvania gekomen was om de bruiloft van John en Tita bij te wonen. Tante Mary was vol verlangen om de verloofde van haar lievelingsneef te leren kennen maar ze had het tot hiertoe niet kunnen doen gezien de gezondheidstoestand van Pedro. Ze zouden een week wachten om het officieel bezoek te doen tot hij hersteld zou zijn. Het had Tita erg bedroefd gemaakt dat ze dit bezoek niet had kunnen afzeggen omdat de tante van John al tachtig jaar was en van zover gekomen was enkel en alleen met de verwachting haar te leren Tante Mary goed eten aanbieden was het minste dat Tita voor het aardig oudje en voor John kon doen maar ze had hen niets anders aan te bieden dan het nieuws dat ze niet met John zou trouwen. Ze voelde zich volslagen leeg als een grote schotel waarop enkel kruimels overbleven van wat eens een uitstekende taart was. Ze zocht etenswaren in de voorraadkast maar die schitterden door hun afwezigheid, ze had werkelijk Het bezoek van Gertrudis aan de hoeve had alle reserve opgebruikt. Het enige wat haar in de graanschuur overbleef, behalve mais om heerlijke tortillas te maken, waren rijst en bonen. Maar met goede wil en verbeeldingskracht zou ze een waardige maaltijd kunnen bereiden. Met een menu van rijst met bananen en bonen a la Tezcucana zou ze niet slecht voor de dag komen. Daar de bonen niet al te vers waren zoals bij andere gelegenheden en rekening houdende dat er meer tijd dan gewoonlijk nodig was om ze te koken, zette ze zeer vroeg op en terwijl ze kookten hield ze zich bezig met het verwijderen van de zaadjes van de ancho chili's. Week dan de chili's in warm water en maal ze tenslotte fijn. Na het te week zetten van de chili's maakte Tita het ontbijt voor Pedro klaar en bracht het naar zijn Hij was al voldoende hersteld van zijn brandwonden. Tita had in geen enkel moment nagelaten om de tepezcohuiteschors op te leggen en daarmee had ze vermeden dat Pedro littekens zou overhouden. John had de behandeling volledig goedgekeurd. Sinds enige tijd had hij uit nieuwsgierigheid de proeven met de schors verdergezet die zijn grootmoeder" Morgenlicht" was begonnen. Pedro keek vol verwachting uit naar de komst van Tita. Buiten het verrukkelijke eten dat ze hem dagelijks bracht beinvloedde een ander relevant aspect zijn verbazingwekkend herstel : de gesprekken die hij na het eten met haar voerde. Maar deze morgen had Tita geen tijd om zich aan hem te wijden, ze wilde de maaltijd voor John zo goed mogelijk klaarmaken. Maar in een vlaag van jaloersheid zei hij haar: - Wat je zou moeten doen in plaats van hem uit te nodigen op een maaltijd is hem eens en voor altijd te zeggen dat je niet met hem gaat trouwen omdat je een kind van mij verwacht. -Dat kan ik hem niet zeggen, Pedro.
60
-Wat? Heb je schrik om het doktertje pijn te doen? - Nee, ik ben niet bang maar het zou onjuist zijn John op die manier te behandelen, hij verdient al mijn respect en ik moet wachten op het geschikte moment om het hem te vertellen. -Als jij het niet doet zal ik het zelf doen. -Nee, je gaat hem niets zeggen ; in de eerste plaats omdat ik je het niet toelaat en vervolgens omdat ik niet zwanger ben. -Wat? Wat zeg je? - Wat ik als zwangerschap aanzag was slechts een ontregeling, maar nu ben ik weer normaal. -Wel, is het dat dan? Nu begrijp ik perfect wat er je overkomt. Je wilt niet met John praten omdat je twijfelt tussen bij mij blijven of met hem trouwen, is het niet? Nu ben je niet meer aan mij, een arme zieke, gebonden. Tita begreep deze houding van Pedro niet: hij leek wel een driftig kind. Hij sprak alsof hij voor de rest van zijn leven ziek zou blijven en zo erg was zijn toestand ook niet, in korte tijd zou hij volledig hersteld zijn. Ongetwijfeld had het ongeval dat hem overkomen was zijn geest vertroebeld. Misschien zat zijn hoofd vol rook dat zijn lichaam had verlaten bij het verbranden en zoals een aangebrand brood de geur van gans een huis onaangenaam veranderd zo lanceerde zijn berookt brein die zwarte gedachten waarbij zijn doorgaans aangename woorden in onverdraaglijke woorden werden Hoe kon hij aan haar zou twijfelen en hoe kon hij de bedoeling hebben om anders te handelen dan wat zijn gedrag tegenover de anderen gekenmerkt had: fatsoenlijkheid. Ze ging heel boos de kamer uit en Pedro riep voordat hij de deur sloot dat hij niet wilde dat ze terugkwam met het eten, dat ze Chencha maar moest opsturen zodat ze genoeg tijd zou hebben om zonder enig probleem John te zien. Tita kwam woedend in de keuken en zette zich aan het ontbijt, ze had het niet eerder gedaan want haar eerste bekommernis was Pedro te verzorgen en daarna haar dagelijks werk, en dit allemaal voor wat? Opdat Pedro in plaats van met haar rekening te houden reageerde zoals hij daarnet deed, haar beledigen met woord en daad. Pedro was definitief veranderd in een egoistisch en jaloers monster. Ze maakte een paar chilaquiles klaar en zette zich aan de keukentafel om ze op te eten. Ze deed het niet graag alleen maar de laatste tijd bleef haar niets anders over want Pedro kon niet uit zijn bed komen ,Rosaura wilde niet uit haar kamer en had zich zonder eten opgesloten en Chencha had na de geboorte van haar eerste kind enkele dagen rust genomen Daarom smaakten de chilaquiles niet zo goed als anders: ze miste het gezelschap van iemand. Plots hoorde ze enige stappen. De deur van de keuken ging open en daar verscheen Rosaura. Tita was verbaasd haar te zien. Ze was net zo slank als toen ze nog niet getrouwd was. Door slechts één week niet eten! Het leek onmogelijk dat ze 30 kilo afgevallen was in nauwelijks zeven dagen, maar zo was het. Hetzelfde was haar overkomen toen ze naar San Antonio gaan wonen waren: ze was snel afgevallen maar zodra ze op de hoeve teruggekomen was begon ze dik te worden. Rosaura kwam met een laatdunkend gezicht binnen en zette zich tegenover Tita. Het uur van de confrontaie met haar zuster was aangebroken maar het zou niet Tita zijn die de ruzie zou aanvatten. Ze trok haar schotel naar zich toe, nam een slok van haar koffie en begon zorgvuldig de randen van de tortillas, die ze gebruikt had om de chilaquiles te maken, in stukjes te verdelen. Ze waren gewoon de rand van alle tortillas die ze opaten te verwijderen om ze aan de kippen te Met dezelfde bedoeling verbrokkelden ze de kruimels. Rosaura en Tita keken elkaar strak aan en bleven in deze houding tot Rosaura de duscussie opende. -Ik geloof dat we eens moeten praten, denk je niet? -Ja, ik denk het. Ik vind dat al sinds je met mijn verloofde trouwde. -Goed, als je dat wilt beginnen we daar. Jij had een verloofde die je niet mocht hebben. Het mocht helemaal niet. -Volgens wie? Volgens mamaof volgens jou? - Volgens de familietraditie, die jij gebroken hebt. -En die ik nog net zo dikwijls als nodig is zal breken zolang deze vervloekte traditie geen rekening met mij houdt. Ik had hetzelfde recht als jij om te trouwen en jij hebt het recht niet om je tussen twee mensen die diep van elkaar houden te zetten. Je hebt al gezien hoe Pedro jou voor mij inruilde bij de minste gelegenheid. Ik trouwde met omdat hij het ook wilde. 61
En als je maar een beetje trots had had je hem voor altijd vergeten. -Nou, voor jouw informatie hij trouwde enkel met jou om dicht bij mij te zijn. Hij wilde je niet en je wist het heel goed. -Luister, we spreken beter niet meer over het verleden voor mij heeft de reden waarom Pedro met mij trouwde geen belang. Hij trouwde en daarmee uit. En ik ga niet toelaten dat julliue twee met mij de gek houden , hoor het goed! Ik zal het niet dulden! -Niemand probeert met jou de gek te houden, Rosaura, je begrijpt er niets van. -Nee, Ik begrijp heel goed de rol die je me laat als iedereen van de hoeve je naast Pedro ziet huilen en zijn hand liefdevol ziet vasthouden. Weet je wat? Dat je me voor de gek houdt! Het is echt onvergeeflijk!En luister mij kan het niet schelen dat jij en Pedro naar de hel gaan omdat jullie in alle hoeken zitten te zoenen. Meer nog, van nu af aan kunnen jullie het zo vaak doen als jullie wensen. Zolang niemand het weet heeft het geen belang voor mij omdat Pedro het met een ander zal moeten doen want mij zal hij met geen vinger meer moeten aanraken. Ik heb ook mijn waardigheid! Dat hij maar iemand zoekt zoals jij voor zijn smeerlapperij, maar begrijp dit goed, in dit huis zal ik de echtgenote blijven. En ook voor andermans ogen. Want als iemand jullie samen ziet en jullie me opnieuw belachelijk maken zweer ik je dat jullie het zullen berouwen. De kreten van Rosaura vermengden zich met het dwingend gehuil van Esperanza. Het kind weende al een tijdje maar het had geleidelijk de toon van haar snikken opgevoerd tot het een ondraaglijk niveau bereikte. Ze wilde zeker al eten. Rosaura zette zich langzaam recht en zei : -Ik ga mijn dochter te eten geven. Van nu af aan wil ik niet dat jij het opnieuw doet, je zou haar kunnen besmeuren met slijk. Van jou zou ze enkel een slecht voorbeeld en slechte raad krijgen. Ik zal je niet toestaan dat je je dochter vergiftigd met de ideeën uit je zieke hoofd. Noch laat ik je haar leven ruineren door haar te verplichten een dwaze traditie te volgen. -Ah ja? En hoe ga je dat beletten? Je denkt zeker dat ik je dicht bij haar ga laten zoals tot nu toe maar dat zal niet meisje. Heb je ooit gezien dat men vrouwen van de straat toelaat bij meisjes van fatsoenlijke families te komen? - Ga me nu niet vertellen dat je serieus gelooft dat onze familie fatsoenlijk is! - Mijn gezin is En opdat zo zou blijven verbied ik je nog in de buurt van mijn dochter te komen, of ik zal me verplicht zien je uit dit huis te jagen dat mama me heeft nagelaten. Begrepen? Rosaura liep met het paje dat Tita voor Esperanza had klaargemaakt de keuken uit en ze ging het haar geven. Ze had Tita niet harder kunnen raken. Ze had haar in het diepst van haar ziel gekwetst. Esperanza was een van de belangrijkste dingen op de wereld voor haar. Wat een pijn voelde ze! Terwijl ze het laatste stuk taart dat ze in haar handen had in stukken sneed wenste met heel haar ziel dat haar zus door de aarde werd opgeslokt. Dart was het minste wat ze Terwijl ze met Rosura discuteerde bleef ze de stukken taart verbrokkelen zodat ze nog slechts minuskule stukjes over had. Woedend legde Tita ze op een schotel en ging ze buiten aan de kippen gooien om nadien verder te gaan met de bereiding van de bonen. Heel de waslijn in de patio hing vol met de helwitte luiers van Esperanza. Het waren heel mooie luiers. Iedereen had ganse middagen doorgebracht met het borduren van de randen. De wind wiegde ze en het leken schuimgolven. Tita week haar blik van de luiers af. Als ze de maaltijd op tijd moest klaar hebben moest ze het kind vergeten, dat de eerste maal zonder haar had gegeten. Ze zette zich aan het koken en ging verder met het afwerken van de bonen. Bak de gesneden ui in Leg de gemalen ancho chili er bij als ze bruin worden en voeg er zout naar smaak aan toe. Als de bouillon op smaak is gebracht worden de bonen er in gelegd samen met het vlees en de hard gebakken zwoerd. Het was zinloos om Esperanza te doen vergeten. Toen Tita de bonen in de pan deed herinnerde ze zich heel goed dat het kind de bonenbouillon graag Om het haar te geven zette ze het op haar schoot, deed een grote servet over haar borst aan en gaf het haar met een zilveren lepeltje. 62
Wat een vreugde voelde ze die dag toen ze het geluid hoorde van de lepel die met de punt op het eerste tandje van Esperanza stootte. Nu kwamen er al twee andere uit. Tita droeg er zorg voor haar geen pijn te doen als ze haar eten gaf. Hopelijk deed Rosaura hetzelfde. Maar wat wist ze er van! Ze had het nooit eerder gedaan. Ze wist evenmin hoe ze het bad moest klaarmaken met water van slabladeren om het 's nachts een rustige slaap te verzekeren, ze zou het ook niet weten te kleden, te kussen , te omhelzen noch het in slaap te wiegen zoals zij het deed. Tita dacht dat het misschien beter was dat ze de hoeve zou verlaten. Pedro had haar teleurgesteld; zonder haar zou Rosaura haar leven kunnen veranderen en het kind zou zich vroeg of laat moeten wennen aan de zorgen van haar echte moeder. Als Tita zich elke dag verder zou blijven hechten aan haar zou ze evenveel afzien zoals ze deed bij Het maakte niets uit, het was haar gezin niet en ze konden haar op elk moment verlaten met hetzelfde gemak als waarmee men een steen van de bonen losmaakt als men ze aan het kuisen is. John daarentegen bood haar de kans een nieuw gezin te stichten dat niemand haar zou afnemen. Hij was een prachtige man en ze hield veel van hem. Het zou met de tijd niet moeilijk zijn om hopeloos op hem verliefd te worden. Ze kon met haar gedachten niet verdergaan want de kippen begonnen veel kabaal te maken op de Het leek of er dol geworden waren of ze hadden een vechthaan complex. Ze pikten naar elkaar en trachtten elkaar de laatste stukjes tortilla af te pakken die op de grand Ze sprongen en vlogen wanordelijk langs alle kanten op en vielen elkaar met geweld aan. Er was er een tussen, de meest razende, die als ze kon met de snavel de ogen van een kip uit pikte waarbij ze de witte luiers van Esperanza met bloed besprenkelde. Hevig geschrokken trachtte Tita het kippengevecht te stoppen door een emmer water over hen uit te Maar ze bereikte daarmee dat ze nog razender werden en het geluid van de strijd heviger werd. Ze vormden een cirkel waarbinnen ze elkaar in een duizelingwekkende vaart achterna joegen. Plots werden de kippen onherroepelijk gegrepen door de kracht die ze zelf opgewekt hadden in hun dwaze wedloop en ze konden zich niet meer bevrijden uit de werveling van pluimen , stof en bloed dat telkens met meer kracht begon rond te draaien tot het een machtige orkaan werd die alles op zijn weg , te beginnen met de meest nabije voorwerpen , in dit geval de luiers van Esperanza aan de waslijn op Tita trachtte een paar luiers te redden maar toen ze ze wilde grijpen werd ze meegesleurd door de krachtige werveling die haar enkele meters van de vloer optilde, hij liet haar tussen de woedende pikkende kippen drie helse rondjes draaien om haar dan heftig naar de uiterste hoek van de patio te zwieren waar ze als een zak aardappelen neerviel. Doodsbang bleef Tita op haar borst liggen. Ze durfde zich niet te verroeren. Als de draaikolk haar opnieuw greep liep ze het gevaar dat de kippen haar een oog uitpikten. Deze wervelwind van kippen boorde zich in de grond van de patio en maakte een diepe put waarin de meesten van hen uit deze wereld verdwenen. De aarde had hen opgeslokt. Slechts drie kale eenogige kippen overleefden het gevecht. Geen enkele luier bleef over. Tita schudde het stof van zich af , ze overschouwde de patio , er was geen spoor meer te zien van de Wat haar het meest zorgen baarde was de verdwijning van de luiers die ze met zoveel liefde had geborduurd. Ze moesten snel door nieuwe vervangen worden. Nu, welbeschouwd was het haar probleem niet meer ; Rosaura had toch gezegd dat ze niet wilde dat ze nog bij Esperanza kwam, niet? Dus moest zij dit probleem maar oplossen en Tita zou er voor zorgen dat haar eigen problemen opgelost werden wat op dit ogenblik het klaarmaken was van het eten van John en tante Mary. Ze kwam in de keuken om de bonen klaar te maken maar hoe groot was haar verbazing toen ze zag dat de bonen ondanks alle uren dat ze op het vuur hadden gestaan nog steeds niet gaar waren. Er was iets abnormaals gebeurd. Tita herinnerde ze dat Nacha haar steeds zei dat als twee of meer personen ruszie maakten terwijl ze de de gevulde maisbladeren aan het bereiden waren deze rauw bleven. Er konden dagen overgaan eer ze gaar waren want de gevulde maisbladeren waren woedend. Om hen tevreden te stellen en er voor te zorgen dat ze gaar werden was het in die gevallen nodig voor hen te zingen. Tita veronderstelde dat dit eveneens het geval was voor haar bonen want ze hadden de ruzie met Rosaura meegemaakt. Er bleef dus niets anders over dan hun gemoedstoestand te wijzigen en met liefde tot de bonen te zingen want ze had weinig tijd om het eten voor haar genodigden klaar te maken. 63
Daarom was het best in haar geheugen een moment van intens geluk te zoeken en het te herbeleven terwijl ze zong. Ze sloot haar ogen en begon een wals te zingen die vertelde: "Ik ben gelukkig sinds ik je zag, ik geef je mijn liefde en verloor mijn hart." In haar geest kwamen de beelden van haar eerste ontmoeting met Pedro in de donkere kamer haastig De hartstocht waarmee Pedro haar van haar kleding ontdaan had deed het vlees onder haar huid branden bij het contact met zijn gloeiende handen. Haar bloed kookte in haar aderen. Haar hart bonsde van hartstocht. Geleidelijk aan was de wilde passie afgenomen en had plaats gemaakt aan een onmetelijke tederheid die hun opgezweepte zielen kalmeerde. Terwijl Tita zong kookte de bonensoep omstuimig. De bonen lieten het vocht waarin ze zwommen penetreren en begonnen te zwellen tot ze bijna Toen Tita haar ogen open deed en een boon vastgreep om hem te onderzoeken stelde ze vast dat de bonen al gaar waren. Dit gaf haar voldoende tijd om zich aan haar persoonlijke opschik te wijden voordat tante Mary arriveren Tevreden met het leven ging ze de keuken uit en liep naar haar kamer met de bedoeling om zich op te doffen. Het eerste wat ze moest doen was haar tanden poetsen. Haar omverwerping op de vloer te wijten aan haar vlucht door de lucht veroozaakt door de wervelwind van de kippen had haar mond vol zand gelaten. Ze nam een portie van het poeder om haargebit te kuisen en ze borstelde het hevig. Op school hadden ze haar geleerd deze poeders te bereiden. Men maakt het uit een half ons wijnsteen, de helft suiker en de helft inktvisbeenderen samen met twee drachmen Florentijns lis en drakenbloed; maal alle ingredienten tot poeder en meng ze door elkaar. Juffrouw Jovita, haar lerares gedurende drie achtereenvolgende jaren was belast om het uit te voeren. Het was een kleine tengere vrouw. Iedereen herinnerde haar niet alleen door de kennis die ze hen had overgebracht maar omdat ze een persoonlijkheid was. Men beweert dat ze op 18 jaar weduwe werd met een kind. Ze wilde het kind geen stiefvader geven zodat ze vrijwillig haar leven geheel celibatair doorbracht. Nou wie weet hoezeer ze overtuigd was van deze beslissing en hoezeer het haar aangreep want het arme mens verloor met de jaren haar verstand. Ze werkte dag en nacht om paal en perk te stellen aan de slechte gedachten. "Ledigheid is het oorkussen van de duivel" was haar geliefde spreuk. Zodat ze geen seconde per dag Ze werkte steeds meer en sliep minder. Mettertijd was het werk in huis niet voldoende om haar geest tot rust te bengen zodat ze om vijf uur 's ochtends buiten op straat ging om de stoep af te vegen. Zowel de hare als die van de buren. Daarna vermeerderde ze haar actieradius naar de vier blokken rond haar huis en zo geleidelijk aan, in crescendo, tot ze heel de Piedras Negras geveegd had vooraleer naar de school te gaan. Soms bleven er pluisjes vuil in haar haar hangen en de kinderen moesten er mee lachen. Tita die zich in de spiegel bekeek ontdekte dat haar beeld leek op dat van haar lerares. Misschien was het enkel door de pluimen die na de valpartij in haar haar achtergebleven waren maar Tita huiverde evengoed van afschuw. Ze wilde in geen enkel geval een nieuwe Jovita worden. Ze schudde de pluimen van zich af en borstelde zich krachtig en kamde zich waarna ze naar beneden ging om John en Mary te ontvangen die op dat moment aankwamen. Het geblaf van Pulque kondigde hun aanwezigheid op de hoeve aan. Tita ontving ze in de salon. Tante Mary was precies zoals ze zich haar had voorgesteld: een fijne en aangename dame op leeftijd. Ondanks haar leeftijd was haar persoonlijke opschik onberispelijk. Ze droeg een discrete hoed met bloemen in pastelkleur die contrasteerde met het witte haar. Haar handschoenen pasten bij de kleur van haar, verblindend wit. Om te stappen steunde ze op een stok van mahoniehout met een zilveren punt in de vorm van een Haar conversatie was zeer onderhoudend. De tante was opgezet met Tita en feliciteerde haar neef uitgebreid met zijn goede keuze en Tita voor haar perfecte Engels. Tita verontschuldigde haar zuster voor haar afwezigheid want ze was ongesteld en ze nodigde hen uit om naar de eetkamer te gaan. De tante was heel blij met de rijst met gebakken banaan en prees uitbundig de bereiding van de
64
Bij het opdienen legt men er de geraspte kaas op en versiert men het met lichtgroene slablaadjes, reepjes avocado, gesneden radijsjes, serrano chili's en alijven. De tante was gewend aan een andere klasse van eten maar dat was geen beletsel om de kookkunst van Tita te waarderen. Dit is heerlijk, Tita. -Wat een geluk heeft John dat hij voortaan goed zal eten want Caty, echt waar, kookte heel slecht. Straks maakt het huwelijk je nog heel dik. John merkte dat Tita in verlegenheid gebracht werd. -Scheelt er iets, Tita? - Ja, maar dat kan ik je nu niet vertellen, uw tante zal zich slecht voelen als we geen Engels praten. John antwoordde haar in het Spaans: -Nee, maak je niet bezorgd, ze is volslagen doof. -Hoe kun je dan zo goed praten? -Omdat ze liplezen kan , maar enkel in het Engels, maak je maar geen zorgen. Trouwens als ze aan het eten is ziet of hoort ze niets meer dus zeg me alstublieft wat er je scheelt. We hebben geen tijd gehad om te praten en het huwelijk is binnen een week. -John ik denk dat het beter is het af te gelasten. -Maar waarom? - Doe het me nu niet zeggen. Tita die trachtte te vermijden dat de tante zou zien dat ze een nogal delicaat onderwerp bespraken, glimlachte naar hem. De tante deed hetzelfde, ze zag er zeer gelukkig en kalm uit terwijl ze haar schotel bonen opat. Het was werkelijk waar dat ze niet kon liplezen in het Spaans. Ze kon zonder gevaar met John praten. John bleef aandringen op hetzelfde onderwerp. -Hou je niet meer van me? -Ik weet het niet. Tita vond het moeilijk om verder te praten nadat ze het pijnlijk gebaar van John gezien had dat hij onmiddellijk trachtte te onderdrukken. -Toen je weg was had ik een relatie met een man waarop ik altijd verliefd ben geweest en verloor ik mijn maagdelijkheid. Daarom kan ik nu niet meer met je trouwen. Na lang stilzwijgen vroeg John haar: Ben je meer op hem dan op mij verliefd? - Ik kan je hierop niet antwoorden want ik weet het ook niet: Als je hier niet bent denk ik dat ik op hem verliefd ben maar als ik je zie verandert alles. Bij jou voel ik me rustig, veilig en in vrede, maar ik weet het niet, ik weet het niet. Vergeef me dat ik je dit allemaal vertel. Er gleden twee tranen over Tita's wangen. Tante Mary greep haar hand en zei diep ontroerd in het Engels: -hoe mooi is het om een verliefde vrouw te zien die weent van ontroering. Ik heb het ook vaak gedaan toen ik op het punt stond te trouwen. John besefte dat deze woorden Tita in tranen kon doen storten en dat de toestand opnieuw onbeheersbaar zou worden. Hij strekte zijn hand uit en nam die van Tita en met een glimlach op de lippen om zijn tante gerust te stellen zei hij haar: -Tita wat je gedaan ghebt heeft geen belang voor mij , er zijn acties in het leven waaraan men geen belang moet hechtenals ze het essentiele niet veranderen. Wat je me verteld hebt verandert mijn manier van denken niet en ik herhaal je dat ik blij zou zijn je levensgezel te mogen worden maar ik wil dat je heel goed nadenkt of ik de juiste man ben of niet. Als jouw antwoord bevestigend is vieren we de bruiloft binnen enkele dagen. Zo niet zal ik de eerste zijn om Pedro te feliciteren en zal ik hem vragen dat hij jou de plaats geeft die je verdient. Tita was niet verbaasd toen ze de woorden van John hoorde: ze waren in lijn met zijn persoonlijkheid. Maar wat haar zeker verraste was dat hij perfect wist dat zijn rivaal Pedro was. Ze had geen rekening gehouden met zijn grote intuitie. Tita kon onmogelijk aan de tafel blijven zitten. Ze excuseerde zich en ging een ogenblik buiten op de patio en weende tot ze kalmeerde. Vervolgens kwam ze terug op tijd binnen om het dessert op te dienen. John zette zich recht om haar stoel aan te schuiven en behandelde haar met dezelfde beleefdheid en respect als altijd. Hij was echt een bewonderenswaardige man. Wat was hij gegroeid in haar ogen! En hoe groeiden de twijfels in haar hoofd! De jasmijnsorbet die ze als dessert opdiende gaf haar een grote opluchting. Toen ze het opat verfriste het haar lichaam en verlichtte het haar geest. De tante was gek op het dessert. Ze had nooit gedacht dat je jasmijn ook kon eten. Geintrigeerd wilde ze alle details weten om een gelijkaardig sorbet bij haar thuis klaar te maken. Heel kalm opdat de tante haar lippen helder zou kunnen lezen gaf Tita haar het recept. 65
- Plet een tak jasmijn en gooi hem in drie cuartillos water met een half pond suiker en meng het goed. Als de suiker goed opgelost is zeef dan het mengsel door een fijne doek en doe het in de sorbetière om het te bevriezen. De rest van de avond verliep schitterend. Toen John zich terug trok gaf hij Tita een kus op de hand en zei haar: -Ik wil je niet onder druk zetten, ik wil je alleen maar verzekeren dat je bij mij gelukkig zult zijn. -Natuurlijk weet ik dat. En natuurlijk zou ze dat voor ogen houden als ze haar beslissing, de definitieve, zou nemen, die gans haar toekomst zou bepalen. Volgend recept: Gevulde Paprika's XII. December INGREDIENTEN: 25 gevulde paprika's, 8 ngranaatappels, 100 walnoten, &00 gram pittige verse kaas, 1kilo rundergehakt, 100 gram rozijnen, ¼ kilo amandelen, ¼ kilo noten, 500 gram tomaten, 2 middelgrote uien, é sukades, & perzik, 1 appel, komijn, witte peper, zout, suiker. Bereiding: Met het pellen van de walnoten moet een paar dagen tevoren begonnen worden want het is een arbeidsintensief werk dat vele uren vraagt. na de schalen verwijderd te hebben moet men ze ontdoen van het vel dat de noten bedekt. Grote zorg moet besteed worden dat er geen enkel stukje aangehecht blijft want bij het malen en het mengen met de room wordt het vulsel bitter wat al het vorige werk voor niets maakt. Tita en Chencha zaten aan de tafel in de eetkamer en waren net klaar met het pellen van de noten. Deze noten zouden worden gebruikt bij het bereiden van de gevulde paprika's die de volgende dag als hoofdschotel zouden opgediend worden op de bruiloft. Alle overige familieleden hadden hen onder een of ander voorwendsel in de steek gelaten en waren de tafel in de eetkamer ontvlucht. Slechts twee illustere vrouwen hielden het tot het einde vol. Tita nam het de anderen niet kwalijk. Ze hadden haar al voldoende geholpen gedurende gans de week en ze begreep heel goed dat het niet gemakkelijk was duizend noten te pellen zonder uitgeput te raken. De enige persoon die ze kende die het kon doen zonder op geen enkel moment tekens van vermoeidheid te vertonen was Mama Elena. Ze kon niet alleen zakken vol noten kraken in enkele dagen maar ze genoot geweldig ervan dit werk uit te voeren. Persen, kraken en pellen waren enige van haar geliefkoosde bezigheden. de uren vlogen voorbij zonder dat ze het wist als ze in de patio zat met een zak noten tussen haar benen en ze zette zich niet recht tot ze ermee gedaan had. Voor haar zou het kinderspel geweest zijn deze duizend noten te kraken dat zoveel moeite voor hen had gekost. Deze ongewone hoeveelheid kwam doordat voor elke 25 paprika's 100 noten moesten gepeld worden, dus 1000 voor 250 paprika's. Ze hadden 80 personen op de bruiloft uitgenodigd waaronder familieleden en de meest intieme Elk zou als hij het wenste 3 paprika's kunnen eten wat een redelijke schatting was. Het was een intieme bruilioft maar Tita wilde hoe dan ook een banket van 20 schotels, zoals die nooit meer werden gegeven, en daarop mochten geen lekkere gevulde paprika's ontbreken omdat het gedenkwaardig feest dit verdiende hoewel dit een intens werk betekende. Het kon Tita niet schelen dat ze zwarte vingers zou hebben van zoveel noten te hebben gepeld. Deze bruiloft was het offer waard want het had een heel bijzondere betekenis voor haar. Ook voor John. Hij was zo gelukkig dat hij een van haar meest begeesterde medewerkers was in de voorbereiding van het banket. Hij was juist een van de laatsten die zich terug trok om te gaan rusten. Hij verdiende een goede In de badkamer van zijn huis waste John zijn dodelijk vermoeide handen. Zijn nagels deden pijn van zoveel noten te pellen. Hij legde zich te slapen en voelde een intense ontroering. Binnen enige uren zou hij dichter bij Tita zijn en dat gaf hem een enorme voldoening. De bruiloft was gepland om 12 uur ' s middags. Hij wierp een blik op de smoking die op een stoel hing. Al de kledij die hij de volgende dag zou dragen was zorgvuldig klaar gelegd wachtend op het beste moment om ermee te pronken. De schoenen glommen zoals nooit en de das, de kuif, de sjerp en het hemd waren onberispelijk. 66
Hij voelde zich tevreden dat alles in orde was , haalde diep adem, legde zich te slapen en zodra hij zijn hoofd op het kussen legde viel hij in een diepe slaap. Pedro daarentegen kon niet in slaap geraken. Een helse jaloezie liep door zijn binnenste. Hij vond het helemaal niet leuk om aan de bruiloft te moeten deel nemen en de aanblik van Tita naast John te moeten verdragen. Hij begreep de houding van John helemaal niet, hij leek pap in zijn aderen te hebben! Hij wist heel goed wat er tussen Tita en hem gaande was. En toch bleef hij doen alsof er niets aan de hand was! Deze middag toen Tita trachtte de oven aan te steken vond ze de lucifers langs geen kanten. John de eeuwige galante was haar sn el ter hulp Dat was nog niet alles! Na het vuur te hebben aangestoken had hij Tita het doosje lucifers gegeven terwijl hij haar handen tussen de zijne had genomen. Waarom moest hij Tita dit soort dwaze geschenkjes gaan geven? Het was slechts een goed voorwendsel van John. Om Tita's handen te strelen voor zijn ogen. Hij voelde zich zeker heel beschaafd maar hij zou eens tonen wat een man doet die echt verliefd is op een vrouw. Hij pakte zijn jas en ging John opzoeken om zijn gezicht in elkaar te slaan. Hij hield halt aan de deur. Het zou aanleiding kunnen geven tot praatjes dat de schoonbroer van Tita zou vechten met John de dag voor de bruiloft. Tita zou het hem niet vergeven. Woedend gooide hij de jas op het bed en ging een tablet zoeken om zijn hoofdpijn te stillen. Het gerucht dat Tita in de keuken maakte verergerde duizendmaal door de hoofdpijn. Tita dacht aan haar zuster terwijl ze de enkele noten afwerkte die nog op tafel lagen. Rosaura zou zeer graag op de bruiloft aanwezig geweest zijn. Het arme meisje was een jaar geleden gestorven. Ter ere aan haar herinnering hadden ze al die tijd laten voorbijgaan voor de religieuze plechtigheid. Haar dood was zeer vreemd geweest. e had zoals gewoonlijk haar avondmaal genomen en had zich nadien onmiddellijk teruggetrokken op haar kamer. Esperanza en Tita waren blijven praten in de eetkamer. Pedro was naar boven gegaan om afscheid te nemen van Rosaura voordat hij ging slapen.. Tita en Esperanza hadden niets gehoord door dat de eetkamer zich ver verwijderd van de slaapkamers bevond. Aanvankelijk had het Pedro niet verbaasd dat hij ook met gesloten deur de winden van Rosaura hoorde. Maar hij begon aandacht te geven aan deze onaangename geluiden toen een ervan langer duurde dan gewoonlijk en niet leek te stoppen. Pedro trachtte zich te concentreren op het boek dat hij in zijn handen had terwijl hij dacht dat het niet mogelijk was dat dit voortdurend geluid het resultaat was van de spijsverteringsproblemen van zijn De vloer trilde en het licht knipperde. Pedro dacht een ogenblik dat met deze kanonschoten de revolutie herbegonnen was maar hij wees deze mogelijkheid van de hand want nu was het in het land Misschien was het de motor van de auto van de buren. Maar hij analyseerde het goed, motorvoertuigen verspreiden zo geen misselijkmakende geur. Het was vreemd dat hij deze geur waarnam ondanks het feit dat hij de voorzorg had genomen door heel de kamer te gaan met een lepel met daarin een stuk brandende kool en een beetje suiker. Deze methode is de meest doeltreffende tegen slechte geuren. Toen hij nog een kind was deden ze het gewoonlijk in de kamer waar iemand met een maagziekte ontlasting had gehad en altijd konden ze de omgeving met succes saneren. Maar nu had het tot niets Bezorgd ging hij naar de deur tussen beide kamers, hij klopte erop met zijn knokkels en vroeg aan Rosaura of ze zich goed voelde. Toen hij geen antwoord kreeg opende hij de deur en vond Rosaura met paarse lippen, gezwollen lichaam, uitpuilende ogen, en verdwaasde blik die haar laatste adem uitblies. De diagnose van John was een acute maagverstopping. Er was weinig volk op de begrafenis want met de dood was de onaangename geur die het lichaam van Rosaura verspreidde verhevigd. Daarom hadden weinig mensen zin om deel te nemen. Er was wel een troep gieren die over de stoet vlogen tot de begrafenis ten einde liep. Toen ze zagen dat er geen banket was trokken ze zich erg teleurgesteld terug en lieten Rosaura in vrede rusten. 67
Maar voor Tita was het uur van rusten nog niet gekomen. Haar lichaam schreeuwde erom maar ze moest nog de notensaus afwerken voordat ze dat kon doen. In plaats van aan dingen uit het verleden te denken kon ze beter voortgang in de keuken maken om een welverdiende rust te kunnen nemen. Als alle noten gepeld zijn worden ze gemalen met een platte maalsteen samen met de kaas en de Tenslotte doet men ze zout en witte peper op naar smaak. Bedek de gevulde paprikas met deze notensaus en garnier het daarna met de granaatappel. VULLING VOOR DE PAPRIKA'S: Bak de ui in een beetje olie. Als hij geconfijt is voeg er het gemalen vlees aan toe, de komijn en een beetje suiker. Als het vlees al bruin ziet voeg er de perzikken, appels rozijnen, amandelen en fijngesneden tomaten aan toe tot het gaar is. Als het reeds gaar is doe er zout op naar smaak en laat even drogen vooraleer ze van het vuur af te Leg de paprika's afzonderlijk te braden en ontvel ze. Snij ze langs een kant open en haal er de zaadjes en de aders uit. Tita en Chencha waren klaar met het garneren van de 25 schotels met paprika's en zetten ze op een koele plek. Toen de kelners ze de volgende morgen op dezelfde plaats kwamen halen waren ze nog in perfecte staat en ze brachten ze naar het banket. De kelners liepen van de ene naar de andere kant en bedienden de geanimeerde gasten. De aankomst van Gertrudis op het feest trok de aandacht van iederen. Ze arriveerde in een coupé Ford "T", de eersten met een versnelling. Toen ze uit de auto stapte verloor ze bijna de hoge hoed met struisveren die ze droeg. haar jurk met schoudervulling was zeer modern en opvallend. Juan deed niet voor haar onder. Hij droeg een elegant nauwsluitend pak, een hoge hoed en slobkousen. Hun oudste zoon was opgegroeid tot een welgebouwde mulat. Zijn gelaatstrekken waren zeer fijn en de donkere kleur van zijn huid contrasteerde met het blauw van zijn ogen. Zijn huidskleur was van zijn grootvader en de blauwe ogen waren van Mama Elena. Hij had dezelfde ogen als zijn grootmoeder. Achter hen kwam sergeant Treviño die na het einde van de revolutie als persoonlijke lijfwacht van Gertrudis was aangenomen. Aan de ingang van de hoeve verzamelden Nicolas en Rosalia in traditionele feestkledij de uitnodigingen van de mensen die nog steeds bleven komen. Het waren zeer mooie uitnodigingen. Alex en Esperanza hadden ze persoonlijk ontworpen. Het papier van de uitnodigingen, de zwarte inkt waarmee ze geschreven waren , de vergulde inkt voor de randen van de omslagen en de lak warmee ze verzegeld waren waren hun werk en hun trots. Alles was voorbereid volgens de traditie en naar het recept van de familie De la Garza. Nou ja, de zwarte inkt hadden ze niet moeten maken want er restte genoeg van de inkt die ze gebruikt hadden voor het huwelijk van Pedro met Rosaura. Het was een droge inkt waaraan men enkel een beetje water moest aan toevoegen zodat hij pas gemaakt leek. Deze bekomt men door acht ons Arabische gom te mengen met vijf ons en half galnoten, vier ons ijzersulfaat, twee ons en half campêchehout en een half ons kopersulfaat. Voor de gouden inkt voor de randen van de omslagen neemt men een ons goudpigment en een ons fijngemalen kristal. Doe dit poeder in vijf of zes eiwitten die men klopt ze tot ze er als water uitzien. De lak wordt gemaakt door een libra gomlak, een halve libra benzoë, een halve libra colofolium en een libra vermiljoen te laten smelten. Giet de vloeistof op een tafel ingesmeerd met olie van zoete amandelen en vorm pijpjes of staafles vooraleer het afgekoeld is. Esperanza en Alex besteedden vele namiddagen met het op de voet opvolgen van deze recepten om unieke uitnodigingen te kunnen maken en ze waren er goed in geslaagd. Het waren stuk voor stuk Het was het resultaat van artisanaal werk dat helaas uit de mode is geraakt, samen met de lange jurken , de liefdesbrieven en de walsen. Maar voor Tita en Pedro zou de wals "Ogen van de jeugd" uit de mode raken die het orkest op dat moment op uitdrukkelijk verzoek van Pedro speelde. Samen gleden ze sierlijk over de dansvloer. Tita De 22 jaar die voorbij waren sedert de bruiloft van Pedro met Rosaura leken haar niet zelfs geraakt te hebben. 68
Voor haar 39 jaar was ze nog steeds fris en schitterend als een pas geplukte komkommer. De ogen van John volgenden hen tijdens het dansen. Ze straalden tederheid en een tikkeltje berusting Pedro raakte teder de wang van Tita aan en ze voelde de hand van Pedro in haar middel branden als nooit tevoren. -Herinner je je nog wanneer we dit lied voor het eerst hoorden?- Ik zal het nooit vergeten. Die nacht sliep ik niet ik dacht eraan uw hand onmiddellijk te vragen. Ik wist niet dat er 22 jaar moesten voorbijgaan om je opnieuw te vragen of je mijn vrouw wilt worden. -Zeg je dat ernstig? -Natuurlijk! Ik wil niet sterven zonder dat je het wordt. Ik heb er steeds van gedroomd om met jou in een kerk vol witte bloemen binnen te treden en jij in het midden ervan als de mooiste bloem. -In het wit gekleed? - Natuurlijk! Niets belet het jou. En weet je wat? Eens we getrouwd zijn wil ik een kind van jou hebben. Dat kan nog, denk je niet? Nu dat Esperanza ons verlaat zullen we gezelschap nodig hebben. Tita kon Pedro niet beantwoorden. Een brok in haar keel belette het haar. Enkele tranen gleden langzaam over haar wangen. Haar eerste tranen van geluk. En ik wil dat je weet dat je me niet gaat overtuigen van het niet te doen. Het kan me niet schelen wat mijn dochter of wie dan ook denkt. We hebben ons vele jaren bekommerd omwat de mensen van ons zouden denken maar vanaf deze avond zal niemand me meer van jou kunnen scheiden. Het kon Tita inmiddels ook geen moer meer schelen wat de mensen zouden denken als de liefdesrelatie tussen Pedro en haar bekend werd. Ze had twintig jaar lang het pakt dat beiden hadden gesloten met Rosaura geëerbiedigd en ze had er schoon genoeg van. Voor Rosaura was het van levensbelang dat het leek of haar huwelijk mooi functioneerde en dat haar dochter opgroeide in het heilig instituut van de familie, het enige dat volgens haar een stevige morele vorming aan haar zou geven. Pedro en Tita hadden beloofd zo discreet mogelijk te zijn in hun ontmoetingen en hun liefde verborgen te houden. Voor de ogen van de anderen zouden ze steeds de meest normale familie zijn. Daarom mocht Tita ook geen onwettig kind hebben. Als compensatie was Rosaura bereid Esperanza te delen met haar op de volgende manier: Tita zou zich belasten met de voeding van het kind en Rosaura met haar opvoeding. Rosaura van haar kant verplichtte zich met hen op een vriendelijke manier samen te leven en jaloezie en protesten te vermijden. Over het algemeen had iedereen de overeenkomst geëerbiedigd, behalve wat de opvoeding van Rosaura betrof. Tita wenste voor Esperanza een heel verschillende opvoeding dan deze die Rosaura voor haar gepland Ze profiteerde van de momenten dat Esperanza bij haar was om het kind een ander soort kennis te geven dan wat haar moeder haar gaf, hoewel het haar niet toekwam. Deze momenten maakten het grootste deel van de dag uit want de keuken was het geliefde oord van Esperanza en Tita haar beste vertrouweling en vriendin. Het was juist op zo een namiddag dat ze samen in de keuken zaten dat Tita vernam dat Alex, de zoon van John, met Esperanza wilde trouwen. Tita was de eerste die het vernam. Ze hadden elkaar na jaren opnieuw gezien op een feest van de school waar Esperanza studeerde. Alex was inmiddels klaar met zijn studies van geneeskunde. Vanaf het eerste moment voelden ze zich tot elkaar aangetrokken. Toen Esperanza aan Tita vertelde dat ze zich onder de blik die Alex op haar lichaam liet gaan had gevoeld als de deeg van een beignet die in kokende olkie terecht kwam.Tita wist dat Alex en Esperanza zich onherroepelijk zouden verenigen. Rosaura trachtte het met alle middelen te voorkomen. Vanaf het begin verzette ze er zich fel en beslist Pedro en Tita kwamen tussen voor Esperanza en zo begon er tussen hen een echte strijd op leven en Rosaura eiste krijsend haar rechten: Pedro en Tita hadden het pakt verbroken en dat was niet juist. Het was niet de eerste keer dat ze discussie hadden over Esperanza. De eerste discussies gingen over het feit dat Rosaura erop stond dat haar dochter niet naar school zou gaan want ze beschouwde dat als verloren tijd. Als de missie van Esperanza in dit leven alleen het verzorgen van haar, haar moeder was, voor altijd, had ze geen hogere kennis nodig, ze zou beter piano, zang en dans studeren. Het beheersen van deze activiteiten zou haar enorm van nut zijn in dit leven.
69
Ten eerste omdat Esperanza aldus aan Rosaura prachtige avonden van ontspanning en vermaak zou bezorgen, en ten tweede omdat haar deelname aan de societyfeesten het meest relevant en spectaculair zou zijn. Op die manier zou ze de aandacht trekken van iedereen en zou ze voor altijd heel goed aanvaard worden in de hoge klasse. Met veel moeite wisten ze Rosaura na lange gesprekken te overtuigen dat het belangrijk was dat Esperanza, buiten zingen, dansen en virtuoos piano spelen, over interessante zaken zou kunnen praten als ze bij haar kwamen en daarom was het van levensbelang dat ze naar school ging. Morrend stemde Rosaura erin toe haar dochter naar het college te sturen maar alleen omdat ze overtuigd was dat Esperanza, behalve op een onderhoudende en interessante manier te kunnen converseren, de creme de la creme van Piedras Negras zou leren kennen. Dus ging Esperanza naar de beste school met het doel haar intellect te polijsten. Langs haar kant belaste Tita zich haar iets net zo waardevol aan te leren: de geheimen van het leven en van de liefde via de keuken. De overwinning die ze op Rosaura behaald had was voldoende om niet opnieuw een hevige discussie te hebben tot dat Alex vesschenen was en met hem de mogelijkheid van een verloving. Rosaura werd razend toen ze zag dat Pedro en Tita Esperanza onvoorwaardelijk steunden. Ze vocht met alle middelen die in haar bereik waren. Als een leeuwin verdedigde ze waar ze volgens de traditie recht op had: een dochter die op haar zou waken tot haar dood. Ze krijste, schopte, schreeuwde, braakte en bedreigde wanhopig. Voor de eerste maal verbrak ze het pakt en slingerde Pedro en Tita verwensingen toe en wreef hen alle lijden dat ze hadden veroorzaakt in hun gezicht. Het huis veranderde in een slagveld. Het smijten met deuren was aan de orde van de dag. Gelukkig duurden deze ruzies niet lang want na drie dagen van hevige en hartverscheurende strijd tussen de twee kampen stierf Rosaura door haar grote spijsverteringsstoornissen…. aan datgene waaraan ze gestorven is. De grootste triomf van Tita was dat ze het huwelijk van Esperanza en Alex tot stand had gebracht. Hoe trots was ze bij het zien dat Esperanza zo zelfverzekerd was, zo intelligent, zo voorbereid, zo gelukkig, zo bekwaam maar tegelijkertijd zo vrouwelijk en op en top vrouw in de letterlijke zin van het Ze zag er zeer mooi uit in haar verlovingskleed,als ze met Alex de wals " Ogen der jeugd" danste. Zodra de muziek stopte kwamen de Lobos, Paquita en Jorge Pedro en Tita feliciteren. -Mijn gelukwensen Pedro, uw dochter kon geen betere partij vinden dan Alex in duizend mijlen in de ronde. -Ja, Alex is een uitstekende jongen. Het enige spijtige is dat hij ons gaat verlaten. Alex had een beurs gekregen om zijn doctoraat aan de Universiteit van Harvard te doen en vandaag na de bruiloft vertrekken ze naar daar. -Wat vreselijk Tita! En wat ga je nu doen? vroeg Paquita vals. Zonder Esperanza in huis kun je niet bij Pedro blijven wonen. Ay, vooraleer je eregns anders gaat wonen geef me eens het recept van de paprikas met notensaus. Ze zien er uitstekend uit. De paprikas in notensaus zagen er niet alleen goed uit ze waren echt lekker, nooit had Tita zulke uitstekende paprikas gemaakt. De paprika's toonden trots de kleuren van de vlag; het groen van de paprika's, het wit van de notensaus en het rood van de granaatappel. Deze driekleurige schotels stonden er niet lang: in een oogopslag waren de paprika's van de dienbladen verdwenen. Wat was het lang geleden dat Tita zich als een paprika met notensaus gevoeld had die men uit beleefdheid laat liggen om niet gulzig te zijn. Tita vroeg zich af of het feit dat er geen enkele paprika bleef liggen een teken was dat men de goede manieren vergeten was of dat ze echt lekker waren. De genodigden zagen er vrolijk uit. Wat een verschil tussen deze bruiloft en die van Pedro met Rosaura toen alle genodigden aan het eind vergiftigd waren. In plaats van grote nostalgie en frustratie te voelen na het nuttigen van de paprika's met notensaus had iedereen een gevoelo dat leek op dat van Gertrudis toen ze kwartels met rozenbladeren had gegeten. En voor de verandering was het Gertrudis die als eerste de symptomen weer voelde. Ze was midden van de patio met Juan aan het dansen op " Mijn geliefde kapitein" en het refrein zong terwijl ze bewoog als nooit tevoren. Telkens wanneer ze "ai, ai, ai, mijn lieve kapitein" zong moest ze denken aan lang geleden toen Juan nog kapitein was en ze hem volledig naakt in volle veld had tegen gekomen.
70
Onmiddellijk herkende ze de warmte in haar benen, het gekriebel in het midden van haar lichaam, de zondige gedachten, en ze besloot zich met haar echtgenoot terug te trekken voordat het uit de hand zou lopen. Gertrudis gaf de aanzet tot de wilde vlucht. Alle andere genodigden verontschuldigden zich ook onder een of ander voorwendsel en trokken zich met een wellustige blik terug. Het bruidspaar was hen inwendig dankbaar want zo waren ze de vrij om hun valiezen te pakken om zo snel mogelijk te vertrekken. Ze haastten zich naar hun hotel. Toen Tita en Pedro het beseften bleven alleen Chencha, John en zij tweeën op de hoeve achter. Alle anderen, de arbeiders van de hoeve inbegrepen, bevonden zich in de verst verwijderde plaats waar ze heen konden gaan en bedreven er teugeloos de liefde. Sommigen onder de brug van Piedras Negras en Eagle Pass. De meest conservatieve in hun slecht geparkeerde auto op de weg. En de meesten waar ze konden. Iedere plek was goed: aan de rivier, op de trappen, in de badkuip, in de schouw, in de oven van een stoof, op de toonbank van de apotheek, in de kleerkast ,in de kruinen van de bomen. De nood is de moeder van alle uitvindingen en alle houdingen. Die dag was de creatiefste in de geschiedenis van de mensheid. Tita en Pedro deden grote inspanningen om niet toe te geven aan hun sexuele impulsen maar die waren zo sterk dat ze de barriere van hun huid deden verdwijnen en naar buiten kwamen onder de vorm van een ongekende warmte en geur. John merkte het op en zag dat hij teveel was, hij nam afscheid en ging weg. Het deed Tita pijn te zien dat hij alleen vertrok. John had met iemand anders moeten trouwen toen ze geweigerd had zijn vrouw te worden, maar hij had het nooit gedaan. Zodra John vertrokken was vroeg Chencha toelating om naar haar dorp te gaan : enige dagen geleden was haar man vertrokken om lemen bouwstenen op te tillen en plots had ze een onmetelijk verlangen om hem te zien. Als Pedro en Tita gepland hadden hun wittebroodsweken alleen door te brengen ze hadden het niet gemakkelijker gedaan gekregen. Voor de eerste maal in hun leven konden ze vrij de liefde bedrijven. Jarenlang hadden ze een reeks voorzorgen moeten nemen opdat men hen niet zou zien, opdat niemand het zou vermoeden, opdat Tita niet zwanger zou raken, opdat ze niet van genot zouden schreeuwen als ze verenigd waren. Van nu af aan behoorde dit alles tot het verleden. Zonder woorden namen ze elkaar bij de hand en gingen naar de donkere kamer. Voordat ze binnenkwamen nam Pedro haar in zijn armen , opende langzaam de deur en toen zagen ze dat de donkere kamer volledig veranderd was. Alle rommel was verdwenen. Alleen het messing bed stond koninklijk in het midden van de kamer. Zowel de zijden lakens als de sprei waren wit evenals het bloementapijt dat op de vloer lag en de 250 kaarsen die de nu ten onrechte genoemde donkere kamer verlichtten. Tita was ontroer als ze dacht aan al het werk dat Pedro uitgevoerd had om ze op deze wijze te versieren en Pedro was ontroerd bij de gedachte hoe Tita het had klaargespeld om dit stiekem te doen. Ze waren vervuld van genot dat ze niet merkten dat Nacha in een hoek van de kamer de laatste kaars aanstak en als een schim van het toneel verdween. Pedro legde Tita op het bed en ontdeed haar langzaam van het ene kledingstuk na het andere. Na strelingen en oneindige tedere blikken gaven ze hun hartstocht die ze zoveel jaren hadden in gehouden de vrije loop. Het tikken van het messing hoofdeinde tegen de muur en de keelklanken die beiden lieten ontsnappen vermengden zich met het geluid van duizend duiven die tomeloos boven hen vlogen. Het zesde zintuig waarover dieren beschikken wees de duiven aan dat ze snel van de hoeve moesten vluchten. Alle andere dieren deden hetzelfde, de koeien, de varkens , de kippen, de kwartels, de lammeren en de paarden. Tita was zich nergens meer van bewust. Ze voelde dat ze naar zo een intense climax ging dat voor haar gesloten ogen een stralende tunnel verscheen.
71
Ze herinnerde zich op dat moment de woorden die John haar op een dag had gezegd: " Als door een heel hevige emotie op slag alle lucifers komen te ontvlammen die we in ons binnenste hebben zal er een zo sterke schittering ontstaan die alles meer zal verlichten dan wat we normaal kunnen zien en dan zal voor onze ogen een prachtige tunnel verschijnen die ons de weg zal wijzen die we bij onze geboorte vergeten zijn en die ons roept onze verloren goddelijke oorsprong terug te vinden. De ziel verlangt er naar geintegreerd te worden op de plaats van waar ze komt en ze laat het lichaam levenloos achter. Tita bedwong haar ontroering. Ze wilde niet sterven. Ze wilde deze explosie van emoties veel vaker ondervinden.Dit was slechts het begin. Ze trachtte haar gejaagde ademhaling te bedwingen en pas toen hoorde ze het geklapwiek van de laatste groep duiven die vertrok. Behalve dit geluid hoorde ze enkel dat van hun harten. De hartslagen waren krachtig. Ze kon zelfs het hart van Pedro voelen kloppen tegen de huid van haar borst. Plots stopte dit slagen abrupt. Een dodelijke stilte verspreidde zich door de kamer. Ze besefte onmiddellijk dat Pedro gestorven was. Met Pedro stierf de mogelijkheid om haar inwendig vuur opnieuw te ontsteken, met hem waren alle lucifers weg. Ze wist dat het natuurlijk vuur dat ze nu voelde geleidelijk zou uitgedoven en dat het zijn eigen substantie verteren als het de voeding zou ontberen om het te onderhouden. Pedro was zeker gestorven op het moment van de extase bij het binnendringen in de verlichte tunnel. Ze had spijt dat ze het ook niet gedaan had. Nu zou het onmogelijk zijn dit licht opnieuw te zien, want ze was niet in staat iets te voelen. Tot in de duistere nevelen van de eeuwigheid zou ze alleen, heel alleen moeten ronddwalen. Ze moest een manier zien te vinden, al was het maar kunstmatig, om een vuur aan te steken dat deze weg van terugkeer naar haar oorsprong en naar Pedro zou kunnen verlichten Maar eerst moest ze de ijzige kou kalmeren die haar begon te verlammen. Ze stond op,liep weg om de enorme sprei te gaan halen die ze avond na avond van eenzaamheid en slapeloosheid gehaakt had en gooide die over zich heen. Daarmee bedekte ze de drie hectaren waaruit de hoeve in haar geheel bestond. Ze namhet doosje lucifers uit haar bureellade dat John haar had geschonken. Ze had veel fosfor in haar lichaam nodig. Ze begon de lucifers uit het doosje een na een op te eten. Terwijl ze kauwde op elke sloot ze stevig haar ogen en probeerde de meest ontroerende herinneringen tussen haar en Pedro op te roepen. De eerste blik die ze van hem opving, de eerste aanraking van zijn handen, de eerste bos rozen, de eerste kus, de eerste streling, de eerste intieme relatie. En het lukte wat ze zich voorstelde. Toen de fosfor die ze kauwde contact maakte met het lichtende beeld dat ze opriep ontvlamde de Geleidelijk aan verhelderde het beeld tot de tunnel opnieuw voor haar ogen verscheen. Daar, bij de ingang stond het verlichte beeld van Pedro op haar te wachten. Tita twijfelde niet. Ze liet zich naar hem toevoeren en beiden versmolten in een innige omhelzing en vertrokken samen naar het verloren paradijs terwijl ze opnieuw een hoogtepunt van liefde ervaarden. Nooit zouden ze nog van elkaar gescheiden worden. Op dat moment begonnen de gloeiende lichamen van Pedro en Tita schitterende vonken te Deze deden de sprei ontvlammen die op haar beurt gans de hoeve in brand stak. Wat goed dat de dieren op tijd vertrokken om zich uit de brand te redden! De donkere kamer veranderde in een wellustige vulkaan. Ze smeet stenen en as langs alle kanten. Zodra de stenen hoog in de lucht waren ontploften ze en veranderden in veelkleurige lichten. De inwoners van de naburige gemeenschappen bekeken het spektakel vanop verschillende kilometers afstand en dachten dat het vuurwerk was van de bruiloft van Alex en Esperanza. Maar toen dit vuurwerk langer dan een week had geduurd kwamen ze uit nieuwsgierigheid dichterbij. Een laag as van verscheidene meters dik bedekte heel de hoeve. Toen Esperanza, mijn moeder, terugkeerde van haar huwelijksreis vond ze onder de overblijfselen van wat eens de hoeve was geweest enkel dit kookboek dat ze me heeft nagelaten bij haar overlijden en dat in elk van zijn recepten deze begraven liefdesgeschiedenis vertelt. Men zegt dat onder de as elke soort leven bloeit waardoor dit terrein in het meest vruchtbare van de streek is veranderd. 72
Tijdens mijn jeugd had ik het geluk te genieten van de heerlijke vruchten en groenten die daar gekweekt werden. Mettertijd liet mijn moeder op dit terrein een klein appartementsgebouw oprichten. In een ervan woont Alex, mijn vader, nog steeds. Vandaag komt hij langs om mijn verjaardag te vieren. Daarom maak ik vandaag Kersttaarten,mijn geliefkoosd gerecht. Mijn mama maakte ze elk jaar voor mij klaar. Mijn mama! Wat mis ik de smaak en de geur van haar gerechten, haar praatjes terwijl ze het eten klaarmaakte, haar Kertstaarten! Ik weet niet waarom ze bij mij niet zo lekker worden zoals bij haar en ik weet evenmin waarom ik zo veel tranen laat als ik ze klaarmaak, misschien komt het omdat ik zo gevoelig ben aan ui als Tita, mijn oudtante, die blijft voortleven zolang iemand haar recepten kookt. Vertaald op 3/11/2005
73
