z e l f p o r t r e t o f s p i e g e l b e e l d v i s u a l i s at i e Uitgave in het kader van QUA ART QUA SCIENCE

zelfportret of spiegelbeeld

v i s u a l i s at i e Uitgave in het kader van

QUA ART QUA SCIENCE

Martha J. Haveman

zelfportret of spiegelbeeld Twee wondere werelden gekoppeld via het thema ‘visualisatie’ onder de titel ‘Zelfportret of Spiegelbeeld’. De wereld van kunstenares Adrie Arendsman en die van de technische ambachtsman Andries Lohmeijer. Hoewel... Andries Lohmeijer is juist door zijn kennis van de techniek en met inachtneming van zijn ambachtelijke perfectie verdacht goed in staat de kunstenaar te begrijpen en dus te vertalen. En Adrie Arendsman koppelt zoveel ambachtszin aan haar kunstenaarschap, streeft zo bezeten naar beheersing van technieken, dat die twee wondere werelden zich toch min of meer vanzelfsprekend voegen. In ieder geval zijn wij als werkgroep gelukkig deze twee mensen aan u te kunnen voorstellen. Wij verheugen ons op een nieuwe boeiende termijn waarin nog vele mogelijkheden openliggen en waarin nog volop verrassing schuilt. De tentoonstelling van Adrie Arendsman in de Faculty Club is nu een feit, maar tegelijk laten wij u kennismaken met haar als kunstenares met een bijzondere status. Niet alleen won zij in 2008 de belangrijke prijs van ‘Kunst in het Volkspark’, maar ook betrok zij in dat jaar het ‘Arendsmanhuis’ in Roombeek, Enschede. Samen met een architect ontwikkelde zij een concept waarin architectuur en beeldende kunst een fantastische tweeëenheid vormen. Dit bijzondere gebouw, haar huis, stelt zij in de komende periode voor ons open voor een tussenbijeenkomst en voor een bezoek op bepaalde openingstijden. Ook daar heeft zij haar kunst tentoongesteld en wel op een heel eigen wijze. Andries Lohmeijer heeft zijn draai helemaal gevonden in het aansturen van processen tussen de creatieve ideeën van de kunstenaar en de mogelijkheden binnen zijn eigen inspirerende ingenieursbureau Kitt, waar geen enkel technisch probleem ontlopen wordt. Het moet een vreugde voor kunstenaars met buitenissige ideeën zijn om in zijn bureau te belanden, want daar wachten een luisterend oor en een geweldig vakkundige staf om nu juist die bijna onmogelijke zaken in samenwerking te realiseren.

Martha J. Haveman Zonder titel, keramisch object, raku gestookt, 38x16 cm.

❘ Zelfportet of Spiegelbeeld - Visualisatie

Martha J. Haveman

Self-portrait or Reflection Two wondrous worlds, linked by the theme ‘visualisation’, with as its title ‘Self-portrait or Reflection‘ - the worlds of Adrie Arendsman, artist, and Andries Lohmeijer, technical craftsman. Although… perhaps it is precisely his knowledge of techniques and his perfection as a craftsman that enable Andries Lohmeijer to understand and thus interpret the artist so well. And Adrie Arendsman combines so much sense of technique with her artistic skill, aims so obsessively at mastery of techniques that these two wondrous worlds connect more or less naturally. In any case we, the working party of Qua Art - Qua Science, are happy to be able to introduce these two people to you.

Time Ring, Bill Spinhoven en Michiel van Bakel.

We are looking forward to an interesting term that may offer many possibilities and may hold sufficient surprises. Adrie Arendsman’s exhibition in the Facultyclub is now a fact, but at the same time we want to introduce her to you as an artist with a special status. Not only did she win the important prize of ‘Kunst in het Volkspark’ in 2008, but in that same year she also moved into the ‘Arendsmanhuis’ in the Enschede Roombeek. In cooperation with an architect she developed a concept in which architecture and the plastic arts form a fantastic twofoldness. This remarkable building, her home, will be open to us during the coming period for an in-between meeting and for a visit at certain opening hours. Here too she has exhibited her art in a special manner, entirely her own. Andries Lohmeijer has found his own niche in managing the processes between the creative ideas of the artist and the possibilities within his own inspiring engineering firm Kitt that does not shy away from any technical problem. Artists with unusual ideas must be overjoyed to end up in his office, for there a sympathetic ear awaits them as well as an enormously skilful staff to help them realise, in conjunction, those very ideas that seem almost impossible

Martha J. Haveman

Zelfportet of Spiegelbeeld - Visualisatie ❘

Andries Lohmeijer

S e n s o r e n e n a c t u at o r e n Brug tussen idee en technische realisatie Ambachtslieden en kunstenaars hebben techniek nodig om hun werken te kunnen maken. Techniek is het geheel van bewerkingen of verrichtingen om iets tot stand te brengen. Voor veel kunstuitingen is het noodzakelijk dat de kunstenaar zich specifieke technieken eigen maakt. Dit proces van oefenen en experimenteren kan leiden tot interessante ontdekkingen en innovaties. Ooit was er een tijd dat één persoon bijna alle bekende kennis en kunde in zich kon verenigen: de ‘homo universalis’. Het bekendste voorbeeld is Leonardo da Vinci: wetenschapper, uitvinder en beeldend kunstenaar tegelijk. Vandaag de dag is het onmogelijk om van alle markten thuis te zijn. Om ideeën te verwerkelijken met technieken die men niet zelf beheerst is samenwerking daarom een vereiste. Als ambachtsman in de techniek heb ik inmiddels meer dan 20 jaar ervaring met projecten op het raakvlak van techniek en kunst en vertel ik heel graag over mijn fascinatie. Het prettigste dat mij kan gebeuren is mijn kennis en ervaring met anderen te delen. Wetenschap en techniek hebben mij altijd geboeid. Van jongs af aan was ik een knutselaar, en dus bezig met techniek. Tijdens mijn studie Technische Natuurkunde bleek de abstracte wiskunde voor mij echter een struikelblok. De wijze waarop ik in aanraking kwam met computertechniek werd uiteindelijk mijn redding. Min of meer toevallig ontmoette ik de AKI-student Fred Kolman en samen besloten wij spontaan mee te doen aan het TARt festival. Een festival op de Universiteit Twente, waar techniek en kunst elkaar inspireerden en samenwerkten. Fred was op zoek naar een systeem waarin middels de beweging op een beeldscherm zijn keyboard kon worden aangestuurd. Dat was het begin van een reeks projecten waarbij ik persoonlijk of in teamverband met kunstenaars en ontwerpers heb samengewerkt. Aanvankelijk leek dat een moeizaam proces, technici spreken doorgaans immers een andere taal dan kunstenaars. Er deden zich vragen voor als: hoe krijgt een creatief idee vorm, hoe kun je dat verwerkelijken en waarnaar zijn we eigenlijk op zoek? Belangrijkste voorwaarde voor een geslaagde samenwerking bleek dat beide partijen een zelfde beeld voor ogen hebben. Visualisatie in de brede zin van het woord! De kunstenaar kon, in mijn optiek, beter even stoppen met te denken aan typisch technische oplossingen en eerst proberen zijn beeld, datgene wat hij wilde bewerkstelligen, te verduidelijken aan een technische kompaan. De technicus op zijn beurt moest in staat zijn om zijn vaste patroon los te laten en mee te gaan, mee te voelen en mee te denken met de ontwerper. Door in een vroeg stadium met dat proces te beginnen ontstond vaak een vruchtbare en inspirerende wisselwerking waarbij het collectieve beeld leidend bleek. Hoewel technisch heel veel mogelijk is, zijn er meestal praktische randvoorwaarden zoals budget, voorschriften, beschikbaarheid, enz.: factoren die vaak onoverkomelijk lijken. Ook dat is een uitstekende stimulans om zo creatief mogelijk met de beschikbare middelen om te gaan, zonder het idee geweld aan te doen. Als bij de realisatie van een project meerdere uitvoerende partijen zijn betrokken, is bewaking van het concept belangrijk. Er dient steeds een vertaalslag gemaakt te worden tussen de uitvoering en het beeld dat voor ogen staat. Daarin vooral zie ik een rol weggelegd voor de breed georiënteerde technicus als intermediair en projectbegeleider.


Andries Lohmeijer

S e n s o r s & A c t u at o r s How to bridge the gap between the creative idea and the technical implementation. Craftsmen, engineers and artists need techniques to realise their works. Technique can be defined as the set of crafts and knowledge needed to create something. For many artistic products it is necessary for the artist to familiarize himself with specific techniques. This process of training and experimenting may lead to interesting discoveries and innovations. During the Renaissance, it was possible for all knowledge and learning known at the time to be combined in one single individual: the “Homo Universalis”. A famous example is Leonardo da Vinci: scientist, inventor and artist. Today it is impossible to be such an all-rounder. Therefore, in order to realize ideas calling for techniques someone does not master himself, cooperation is required. In my capacity as a technical craftsman I have by now more than 20 years of experience with projects where technique and art overlap, and I love talking about this fascination. The nicest thing that can happen to me is sharing my knowledge and experience with others. Science and technology have always been part of my life; I have always been a tinkerer, exploring technology. However, while studying Applied Physics, abstract mathematics became a stumbling block. The way in which I got to know about computer technology ultimately was my salvation. I happened to meet a student of the Art Academy, Fred Kolman, and we immediately decided to take part in TARt, a Technical Art festival project initiated by Twente University. Fred was searching for a system that “would grab images from the screen and so control his keyboard”. That turned out to be the prologue to a series of projects in which I, personally or in a team, have worked together with artists and designers. Initially, it seemed a laborious process - artists and technicians speak different languages. Questions arose, like: how to give form to a creative idea, how to realize it, what are we really looking for. The main condition for a successful cooperation appeared to be that both parties kept focussed on the same image. Visualisation in optima forma. To my mind, the artist had to stop thinking about typically technical solutions and first try to clarify his image and his objectives to a technical buddy. The technician, in turn, should be able to drop his set way of doing things and try to go and think along with the artist. Starting this process at an early stage often yielded a fruitful and inspiring interaction whereby the collective image proved to be leading. Although a lot is feasible technically, you are often confronted with practical preconditions, such as budget, regulations, availability, etc., factors that often seem prohibitive. This too may be an excellent stimulus to work with the means at hand in ways as creative as possible, without compromising the idea. When several subcontractors are involved in a project, monitoring the concept is important. At all times the stages of conversion from objective to execution should be checked. This is where the broadly oriented technician comes into play as an intermediary and project manager.


Andries Lohmeijer

Bij interactieve installaties is het conceptuele model vrij eenvoudig. Er is sprake van: • w aarneming, detectie van veranderende fysieke grootheden middels sensoren: de input, • processing door bijvoorbeeld een microprocessor: de verwerking, • e n tot slot de feedback, het ingrijpen in de fysieke omgeving door middel van actuatoren: de output. Als technicus probeer ik het concept allereerst te vangen in dit model. Hierdoor wordt de uitdaging inzichtelijk en kan er heel praktisch worden gezocht naar technologieën die realisatie binnen de randvoorwaarden mogelijk maken. Hoe zo`n proces in de praktijk kan verlopen is het duidelijkst aan te tonen aan de hand van enkele reeds gerealiseerde projecten.

To describe an interactive installation, the sensors & actuator model is my favourite: • O bservation, detection of changing physical quantities by means of sensors: the Input. • P rocessing, a computing element processes the acquired data: the Process • F eedback, the intervention in the physical space by means of actuators: the Output. As a technician I first try to capture the concept in this model. This clarifies the challenge, and is followed by a practical search for technologies to enable realisation, taking the preconditions into account. The practical implementation of such a process is best demonstrated by means of some projects that have been successfully realised.

C u r r i c u l u m V i ta e A n d r i e s lo h m e i j e r Geboren in Huizen, Noord-Holland in 1961. Studeerde enkele jaren Technische Natuurkunde aan de Universiteit Twente in Enschede. Van 1984 tot 1995 vennoot van CSL Computers VOF. Won in 1987 samen met Fred Kolman het Tart Festival met de installatie “Kolmans Kube”. Startte in 1995 KITT Engineering, een bedrijf voor Kreatieve IT Toepassingen uit onvrede over de reguliere informatie technologie. Geeft leiding aan het bedrijf met inmiddels zes werknemers en is gevestigd op het B&S park, Enschede. KITT Engineering beschikt over uitgebreide ontwikkelen testfaciliteiten op het gebied van elektronica en embedded software. Enkele mijlpalen: 1995 Innovatieve showcontrol voor de kinderafdeling van het Tropenmuseum in Amsterdam. 1997 Integratie van virtuele decors bij live TV producties (Business Update, Lucky Letters). 2001 (tot heden) Boardcomputers en sensors voor pijplijn inspectiesystemen. 2002 MAI, een virtuele speelhoek voor peuterspeelzalen. 2006 De Poëzie Arena en het Lichtschrijven in de Openbare Bibliotheek Hengelo. 2007 YalpSona, een interactieve buitenspeelplaats, genomineerd voor de Innovatie Award Sensor Array 3DTopView Overijssel. 2009 De Sutu, een interactieve voetbalmuur, project samen met Yalp en Stichting Scoren in de Wijk van FC Twente. KITT Engineering werkt sinds 1995 samen met het “ANIMAX Multimediatheater” in Bonn www.animax.eu bij de ontwikkeling van tracking- en projectietechnieken.


Andries Lohmeijer

Technische realisatie kunstwerk van Paul Klotz.


Andries Lohmeijer

Project Tart Festival, Kolmans Kube

10 ❘ Zelfportet of Spiegelbeeld - Visualisatie

Andries Lohmeijer

Opname Homerun (Linda de Mol)

Poëzie Arena (Openbare Bibliotheek Hengelo)

Lichtschrijven (Openbare Bibliotheek Hengelo)

Royal Signals Museum

Zelfportet of Spiegelbeeld - Visualisatie ❘ 11

Adrie Arendsman

’Zelfportret of Spiegelbeeld’ Adrie Arendsman is in ieder opzicht een bijzonder mens en daarnaast een gedreven kunstenaar. Zo lang ze zich kan herinneren verzamelt zij al oud en afgedankt speelgoed. Omdat zij een onderzoeker is en de kunst haar bleef intrigeren, besloot zij op latere leeftijd naar de kunstacademie te gaan. Ze studeerde af aan de AKI, de kunstacademie in Enschede, in de disciplines schilderen, grafiek en gemengde media. In haar kunstwerken maakt ze gebruik van een grote verscheidenheid aan technieken: ze tekent en schildert, werkt met zeef- en thinnerdruk, maar maakt ook sculpturen, driedimensionaal werk in keramiek, brons en glas. Voor de goede kijker wordt echter Vlieger, stof en touw, 160x110 cm. meteen duidelijk dat al die verschillende verschijningsvormen teruggaan op dezelfde thematiek, zelfs de ogenschijnlijk abstracte schilderijen. Adrie Arendsman is op zoek naar de kern van het scheppingsproces. Die zoektocht levert een continue stroom op aan gegevens die in haar opborrelen en die onlosmakelijk verweven zijn met haar eigen persoon. Daardoor verhouden bijna al haar kunstvormen zich op de een of andere manier met haar zelfbeeld. Wat ze op de AKI vooral leerde was dat je je als kunstenaar dient te beperken tot datgene wat van wezenlijk belang is en waarin je je onderscheidt van anderen. Na een consequent onderzoek kwam ze uit bij twee dingen die heel dichtbij haar stonden: haar verzameling speelgoed en haar eigen zelfbeeld. In de diverse installaties die ze o.a. maakte voor ‘Kunst in het Volkspark’ en ook op de posters van de ‘Enschedese Poëziemarathon’ springt steeds hetzelfde rode silhouetje in het oog, een figuurtje dat verwijst naar haar oudste bewaard gebleven jeugdfoto. Ook het in een waaiervorm uitgelegde speelgoed zorgde voor een intrigerend ‘abstract’ beeld dat als roodgeel vlak terugkeert in haar werk. Zelfs de schilderijen in grijstinten met een enkele toets rood zijn in haar optiek zelfportretten, maar dan verhuld als een voor haar kenmerkende werkwijze. Ditmaal gebruikt ze als middel een gekopieerde foto van zichzelf die ze vervolgens in repen of in andere vormen scheurt en opnieuw arrangeert in een collage. Vaak maakt ze aan de hand van deze collages een zeefdruk, waarin de relatie met het originele portret nog verder wordt terug gedrongen, of zelfs een in raku gestookte keramische vorm. Uiteindelijk ontstaat er aan de hand van deze keramische versie een schilderij met het voor raku zo kenmerkende lijnenspel. Een werkwijze waardoor haar zelfportret steeds verder van haar spiegelbeeld komt af te staan, maar die wel de kern van haar creativiteit dichterbij brengt. Het mede door haar in het Roombeek ontworpen ‘Arendsmanhuis’ is hiervan wel het meest imposante voorbeeld. Haar werk sluit goed aan bij het door de werkgroep Qua Art - Qua Science gekozen thema ‘visualisatie’. Immers ieder werkstuk wordt door haar fragmentarisch beschouwd als een soort tekst of een deel ervan of als een alinea waarmee ze binnen de context van haar oeuvre iets uit wil drukken dat de taal overstijgt. En waarvan zij ons als kijker wil laten meegenieten, wat zij met ons wil delen, dus zichtbaar probeert te maken. Zo schept ze kunstwerken die de realiteit ver te buiten gaan maar niet inboeten aan duidelijkheid en tegelijk bij de beschouwer een waaier van associaties kunnen oproepen. Gezamenlijke gedachtespinsels kunnen zich op die manier ontwikkelen en brengen kunstenares en het in haar geïnteresseerde publiek op een bijzondere wijze bij elkaar: een wonderlijk, maar essentieel onderdeel van het creatieve proces. Martha J. Haveman vrij naar Jet van der Sluis.


Adrie Arendsman

‘Self-portrait or Reflection’ In every respect Adrie Arendsman is a remarkable person who lives for her art. As long as she can remember she has been a collector of old and discarded toys. Because she has an analytical mind and kept being intrigued by art, she decided fairly late in her life to enrol in the AKI Art Academy in Enschede, from which she graduated with majors in painting, graphic art and mixed media. For the creation of her artworks she uses a large variety of techniques such as drawing, painting and screen printing, but she also makes sculptures and three-dimensional work in ceramics, bronze and glass. To a keen observer, however, it is immediately obvious that this large variety of forms, even the seemingly abstract paintings, reaches back to one and the same theme. Adrie Arendsman is in search of the core of the creative process; this search results in a continuous flow of themes that rise to the surface and are inextricably bound up with her own being. That is why, somehow or other, nearly all her art forms are related to her self-image. Of particular importance among the things she learned at the AKI was that an artist should confine himself to what is essential and to what distinguishes him from others. Some consistent analyZonder titel, tekening op glas, fusing, 40x18 cm. sing yielded two things that were very close to her – her collection of toys and her self-image. In the various installations she made for, among other things, ‘Kunst in het Volkspark’ as well as on the posters of the ‘Enschedese Poëziemarathon’, that same small red silhouette catches our eye, a figure that can be traced back to the oldest surviving photograph of her childhood. Likewise, toys laid out in the shape of a fan made for an intriguing ‘abstract’ image that returns in her work as a red-yellow field. From her point of view, even the paintings in shades of grey with the odd touch of red are self-portraits, but veiled as a method of working characteristic of her. This time she uses the copy of a photograph of herself which she tears into strips or other shapes and then rearranges in a collage. She often uses these collages to make a screen print, whereby the relation to the original portrait is pushed back further still, or even a ceramic form made with the raku technique. Ultimately, this ceramic version is the basis for a painting featuring the interplay of lines so characteristic of raku. It is a method of working by which her self-portrait is removed ever further from her reflection, but which brings the core of her creativity closer. The ‘Arendsmanhuis’ in Roombeek, co-designed by her, may be considered the most impressive example of this. Her work fits in well with the theme ‘visualisation’ selected by the working party of Qua Art - Qua Science, for she considers every project fragmentarily as a sort of text or a part thereof, or as a paragraph through which, within the context of her work, she wants to express something that transcends language. She wants to share this with us, the viewer, and therefore tries to make it visible. In this way she creates works of art that, although going far beyond reality, do not lose their clarity and leave the observer free to be able to conjure up a fan of associations. Collective thoughts may develop, bringing the artist and the public interested in her together in a special manner - an amazing, but essential part of the creative process. Martha J. Haveman , adapted from Jet van der Sluis


Adrie Arendsman

Ontmoeting 1, acryl en klei op doek, 80x100 cm.


Adrie Arendsman

Verbeelding van Verlangen, unica op handgeschept papier, 80x100 cm.


Adrie Arendsman

C u r r i c u l u m V i ta e A d r i e A r e n d s m a n Opleiding AKI, kunstacademie in Enschede 2000 - 2008 2002 2002 t/m 2004 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2009

Deelnemer Kunst in het Volkspark, Enschede Het lichaam als sokkel, Galerie Beeld & Aambeeld, Enschede Kunst in de kast, kunstproject O.C.B.K. Zwolle Diverse projecten, Steinfurt Duitsland Het digitale zelfportret, zeefdrukproject in Het Roessingh, Enschede Zonder titel, Stichting De Werkplaats, Borne Verbeelding van Verlangen, jubileumproject Galerie Beeld & Aambeeld, Enschede Keramiek en Glasobjecten, De Witte Kamer, Delden Glasobjecten, Musée du Périgord, Périgueux Frankrijk Glasobjecten, Musée des Compagnons, Limonges Frankrijk Tentoonstelling Galerie de Graanzolder, Haaksbergen Zomertentoonstelling Galerie Beeld & Aambeeld, Enschede Deelnemer Kunstmoment, Diepenheim Tentoonstelling Galerie Oosthem, Sneek Winnaar van de 1e prijs Kunst in het Volkspark, Enschede Floating Mind, C.B.K. Enschede Qua Art - Qua Science, Faculty Club Universiteit Twente, Enschede

Adrie Arendsman werkte mee aan vele groepstentoonstellingen en projecten en kreeg tientallen interessante opdrachten.

Arendsmanhuis met volle maan.


Glasapplicatie in liftportaal, totaal 72 m 2.

Adrie Arendsman

Installatie, ijzer, klei en oude takken, 170x150x60 cm.


Adrie Arendsman

Het A.B.C., zeefdruk op handgeschept papier, 55x65 cm.

Speelkwartier, zeefdruk, 50x60 cm.


Adrie Arendsman

Zonder titel, acryl op linnen, 100x100 cm.


Adrie Arendsman

Zonder titel, houtskool en vetkrijt op handgeschept papier, 65x55 cm.


Adrie Arendsman

Zonder titel, keramisch object, raku gestookt, 50x30 cm.

Portret, glasobject, techniek fusing, 40x30 cm.

Tas, glasobject, techniek fusing, 60x38 cm.


Adrie Arendsman




Adrie Arendsman

Vlinder, sculptuur, brons, 165x55 cm.


Adrie Arendsman

Trap met hoofd, installatie, houten trapje, hoofd, keramiek, raku gestookt, 138x83x40 cm.


Adrie Arendsman

Wandsculptuur, zonder titel, glas, 33x25 cm.


Colofon Dit is een uitgave van de stichting Qua Art - Qua Science, www.qaqs.nl Vormgeving: Wegener SpeciaalMedia Onderdeel van Wegener Huis-aan-huisMedia bv Coördinatie: Martha J. Haveman Tekst: Martha J. Haveman / Jet van der Sluis Andries Lohmeijer Vertaling: Sylle Vis Fotografie: Adrie Arendsman, Andries Lohmeijer Paul Clason (p. 1, 3, 14, 15, 18, 20, 21), Ells Louwerens (p. 10) Redactie en organisatie: Martha Haveman, Wim Kramers en Paul Clason Werkgroep Qua Art Qua Science: Dave Blank, Paul Clason, Martha Haveman, Petran Kockelkoren, Rinus Roelofs, Ruben Sinkeldam, Anky Stapel, Lars Weber, Elisabeth Woudstra

Foto van installatie Zeeuws Meisje, 60x40 cm.

Galerie Beeld & Aambeeld Walstraat 13 7511 GE Enschede 053 - 430 03 57 www.beeldenaambeeld.nl

Druk: Wegener Huis-aan-huisMedia bv

Faculty Club Universiteit Twente Postbus 217 7500 AE Enschede [email protected] www.utwente.nl/facultyclub


z e l f p o r t r e t o f s p i e g e l b e e l d v i s u a l i s at i e Uitgave in het kader van QUA ART QUA SCIENCE

Recommend Documents