Ten westen van Östersund in Zweden liggen de uitgestrekte Jämtlandsfjällen dicht tegen de Noorse grens. Op een trektocht door dit ruige oergebied ervaar je dat deze wildernis makkelijk bereikbaar en heel toegankelijk is. En voor de beklimming van de top Sylarna hoef je echt geen getrainde berggeit te zijn.
Tekst en fotografie Sander van der Werf
BERGWANDELEN
Kampeerhemel Sylarna
50
TREKTOCHT DOOR ZUIDELIJK LAPLAND
3 - 2010
OP1003_Jämtland 50
09-04-2010 12:58:22
‘Wauw! De Zweden balen vast dat de Storsylen in Noorwegen ligt’ Je kunt hier van alles tegenkomen, zoals rendier, poolvos of lemming.
Mijn rugzak met ‘fjälluitrusting’ is gepakt voor een nieuwe dag lopen.
Halfelf ’s avonds. Björn en ik hebben onze tent naast een minuscuul stroompje opgezet. Vanaf een heuveltje bewonderen we roze en oranje luchten. Surrealistische wolken hangen rond Sylarna. Dit massief domineert het hele berggebied, of fjäll, zoals ze hier zeggen. ‘Kijk daar, rendieren!’ Direct maakt Björns camera overuren. De rendieren zijn eigendom van de Samen, de oorspronkelijke bewoners van Lapland. Al generaties lang is dit hoogland van glooiende bergen zomers een belangrijk graasgebied voor hun vele duizenden dieren. Te voet volgen de voorheen nomadische Samen hun kuddes al lang niet meer. Vanuit een vaste woonplaats gaat de moderne rendierhouder per quad, sneeuwscooter of helikopter achter zijn vee aan.
GRENSGESCHIL ‘Mag het licht uit?’ Onbekend met het eindeloze licht van de midzomernachtzon valt het voor mijn reisgenoot niet mee om slaap te vatten. We zijn op ons horloge aangewezen voor enig gevoel van tijd. ‘Waarom doe je dat slaapmasker niet op? Het wordt echt niet donkerder dan dit.’ Als ik uiteindelijk mijn boek wegleg, hoor ik boven de wind uit alleen nog maar een licht gesnurk. Via het winkeltje van het populaire fjällstation Sylarna lopen we over een rustig pad naar de Noorse kant van het berg-
Ons kamp aan de Stensån blijkt vlak naast dat van een beverfamilie te liggen.
massief. De grijsgroene toppen hier staan onder directe invloed van de vochtige Atlantische oceaanlucht. Regen dus. Halverwege deze gure middag vinden we bij Syltjørna een plekje voor de komende twee dagen. Dit kraakheldere meer is het perfecte uitgangspunt voor onze beklimming van de Sylarna. Op de ochtend van de topdag regent het opnieuw, maar gelukkig kunnen we uitslapen als de besten. Rond twaalven verdrijft de wind de laaghangende wolken en vertrekken we. ‘Die berg is goed steil, loopt er echt een route door die wand?’ De rode markeringen zeggen genoeg en die volgend winnen we snel hoogte. Met elke meter stijgen over
de puinhelling wint de zon aan invloed. Op de 1761 meter hoge top is het bijna onbewolkt. Grote delen van Zweden en Noorwegen liggen aan onze voeten. ‘Wauw! De Zweden balen vast dat de hoogste top, Storsylen, in Noorwegen ligt.’ ‘Ja, hij ligt net aan de verkeerde kant van de grens. Hé, is dat kleine puntje daar Sylarna’s fjällstation?’ Daarvandaan gaat een minder steile route naar boven en we zijn dan ook niet alleen op de top. Zelfs honden van een reddingsdienst komen omhoog. ‘Wat een stoer beest, zeg.’ ‘Niet zo stoer als die hardloper daar, in zijn korte broek.’ 3 - 2010 51
OP1003_Jämtland 51
09-04-2010 12:58:40
Tot mijn eigen stomme verbazing vang ik in een nabijgelegen meertje een aantal forellen. Gewoon, aan een lijntje behaakt met … knäckebröd
Noorwegen en Zweden
Heerlijk, de vrijheid om midden op de fjall je tentje op te zetten.
52
3 - 2010
OP1003_Jämtland 52
09-04-2010 12:59:00
Vers gevangen forel, een heerlijke aanvulling op ons droogvoer.
De Feiten
Gelukkig zijn we nog vele kilometers van de bewoonde wereld.
Net over de grens volgen de laatste meters naar de top van bergmassief Sylarna.
Een kudde rendieren zoekt op een hete zomerdag verkoeling in de sneeuw.
HET GEBIED Midden-Zweden, westelijke Jämtlandsfjällen en natuurreservaat Vålådalen. Het kenmerkt zich door weidse, glooiende hoogvlaktes vol heuveltjes, meertjes en riviertjes waar een aantal toppen een eind boven uit steken. GEMAAKTE TOCHT 115 km in 8 dagen van Storvallen naar Vålådalen, inclusief beklimming Sylarna. ZWAARTE/MOEILIJKHEIDSGRAAD Met volledige bepakking (tent, slaapzak, matje, voor een aantal dagen eten, etc.) dagelijks gemiddeld een kleine 1000 hoogtemeters over een afstand van 12 tot 22 km afleggen. Met een goede conditie is de tocht prima te doen, maar een klein beetje loop- en doorzettingsvermogen is wel vereist. Op de topdag moet je 800 meter steil stijgen en ook weer dalen. Hier moet je ook een paar keer je handen gebruiken, maar het wordt echt nergens moeilijk of spannend. BESTE TIJD Midden juni t/m de eerste week van september. In juni kan er nog redelijk wat sneeuw liggen en vanaf midden augustus zijn de muggen al veel minder talrijk. De herfstkleuren worden in september zichtbaar. In juli heb je erg lange dagen, want dan gaat de zon hier nauwelijks onder. Dit is echter ook de drukste tijd in dit (dan) relatief veel bezochte gebied. MARKERING De paden zijn bijna overal van goede markering (verf en steenmannetjes) en bordjes voorzien. VERHARD/ONVERHARD Veelal goede, onverharde wandelpaden. OVERNACHTEN Door het allemansrecht mag je bijna overal (wild) kamperen. Maar je kunt ook in comfortabele fjällstations en de wat eenvoudigere stugorna’s (hutten) overnachten. ER NAAR TOE Östersund is via Stockholm goed per trein en vliegtuig te bereiken. Een goede combinatie is vliegen naar Stockholm en dan met de nachttrein via Östersund naar Storlien. Vervolgens met de bus of taxi naar Storvallen. Met de auto vanuit Nederland ben je twee dagen onderweg. Vanaf fjällstation Vålådalen aan het eind vertrekt een bus met aansluiting op de trein naar Östersund-Storlien. MEER FEITEN www.oppad.nl
3 - 2010 53
OP1003_Jämtland 53
09-04-2010 12:59:29
Wanneer we opstaan, breekt net de zon door de wolken.
‘In deze kou? Wat een diehard!’ We hopen dat ons einddoel voor vandaag zijn naam eer aandoet. Tempeldalen ligt hoog tussen de bergen en blijkt een ambitieus doel. Over modderige paden en flinke blokkenvelden moeten we behoorlijk wat kilometers afleggen en hoogtemeters overwinnen. Bij het schuilhutje Ekorrdörren is het al rond vijven en zijn we er nog lang niet. Verontrustende geluiden in mijn buik geven aan dat de tank bijna leeg is. ‘Laten we binnen eerst maar eens wat eten voor we verder gaan.’
WAAR MOETEN WIJ NU HEEN? Na ons maal zoeken we over het vage paadje door steeds dikkere wolkenflarden onze weg omhoog. De wereld is gereduceerd tot enkel grijs en nat. ‘Volgens ons gidsje is dit veruit de mooiste pas van het hele gebied.’ ‘Bovendien is deze route bij redelijk weer altijd goed te volgen.’ ‘Juist, enne .., waar moeten wij nu heen?’ Via sneeuwveldjes, morenen en stroompjes navigeren we net zolang op kaart en kompas tot we ’s avonds laat een min of meer stenenvrij plekje vinden om kamp te maken. In no time staat de tent en direct duiken we onze slaapzak in. Niks tempel, het is gewoon klaar voor vandaag. Als de volgende ochtend zonnestralen door het tentdoek branden, worden we wakker en staan op. Nu zien we ons dal ook goed. ‘Het is hier inderdaad prachtig!’ De bergtoppen met hun gletsjers en sneeuwvelden worden hier en daar nog omhuld door witte wolken, maar de zon gaat het zeker winnen vandaag. We zetten koffie, relaxen en drogen onze slaapzakken. Na het ontbijt wassen we onszelf en wat kleren in een helder småsjö. ‘Ahhh .., koud!’ ‘Jij bent ook echt helemaal niets gewend’ zeg ik vrolijk, terwijl ik me klappertandend alweer snel afdroog.
Zo duidelijk is de aanwezigheid van bevers.
RESERVAAT VÅLÅDALEN
Na tien uur ‘s avonds verschieten de wolken boven de fjall fraai van kleur.
54
Op weg naar een enorme bult stenen, Gåsen, loopt de temperatuur op naar bijna 30 °C. We lopen over gigantische gravelterrassen en via een gammele hangbrug over de Handölan tussen berkjes in natuurreservaat Vålådalen. Hier zijn de paden smaller, de drukte is weer ver weg. Een bord informeerde ons eerder al over dit gevarieerde gebied, dat 1200 km² groot is. ‘Verschillende habitatten zoals maagdelijke, eeuwenoude bossen, riviertjes en kale bergtoppen zorgen voor een rijk planten- en dierenleven. In de bossen komen lynx, bever en verschillende soorten spechten en uilen voor. Alpensneeuwhoen, ruigpootbuizerd, lemming en de zeldzame poolvos voelen zich
3 - 2010
OP1003_Jämtland 54
09-04-2010 12:59:43
meer in de kale bergen thuis.’ Ondanks onze vermoeide benen kiezen we om niet bij de Gåsenstugorna te overnachten. Een paar kilometer verder zetten we aan een beekje in een klein, beschut stroomdal mijn Tadpole op. ‘Tegen deze plek kan geen hut op!’ Later die avond vang ik tot mijn eigen stomme verbazing in een meertje een aantal forellen. Gewoon, aan een lijntje behaakt met…knäckebröd. Ineens zie ik aan de overkant iets bewegen. Een fjällräv! Een poolvos. Met een buitengewoon tevreden gevoel loop ik terug naar de tent en zet de brander aan. ‘Zet je alweer thee?’ ‘Nee, ik maak een midnight snack voor ons.’
SUPERFINE 2009 NU IN DE WINKEL
KAMP BÄVRAR ‘Hadden we dit keer dan wel bij de hut moeten blijven?’ mompel ik geïrriteerd meer tegen mezelf dan tegen Björn. ‘Tja, misschien. Maar nu moeten we gewoon maar even verder lopen, hè!’ Die zit er dus ook wel doorheen. Een eindeloze drie kwartier later staan we na de zoveelste bocht in het pad door het naaldbos ineens naast de langzaam stromende Stensån. Geen dennen, keien of natte pakketten mos, maar een open en biljartlaken vlakke oever. Eindelijk, kamp! Na het eten en een welverdiend dutje speuren we in een wolk van muggen voorzichtig langs de oever. Tientallen doorgeknaagde berken verraden dat hier allang geleden ook ’n beverfamilie kamp heeft gemaakt. De holen in de grond en sporen in ’t gras zijn ook veel belovend. Een steen in het water houdt een gerooide berk tegen. Wel gek dat er ineens rimpels rondom de steen verschijnen. ‘Kijk dan, een bever!’ Ademloos kijken we hoe de bomenveller aan de takken knaagt. ‘Pats!’ Als ik twee stappen te dicht nader, verdwijnt het dier met een harde klap van zijn platte staart onder water. Subliem. We zijn nog geen twee uurtjes lopen van fjällstation Vålådalen en de reis naar huis. Maar deze wildernisbelevenissen zullen ons nog lang bijblijven. Tack!
SPRING/ SUMMER RANGE IN S TORE N OW IN STORE NOW
icebreaker.com
Zelf wandelen in Jämtland? Een handige pdf met uitgebreide praktische informatie die je nodig hebt om de hier beschreven tocht na te maken vind je op: www.oppad.nl. Hierin vind je informatie over o.a. een globale routebeschrijving, informatie over eten/drinken/inkopen, uitrusting en benodigde kaarten en gidsjes.
oppad.nl
Download de pdf met praktische informatie KIJK OP ICEBREAKER.COM OF BEL ONS VOOR MEER 3 - 2010 55 INFORMATIE OP +31 (0)547 35 2727
055-OPA 03-2010.indd 1 OP1003_Jämtland 55
08-04-2010 14:02:22 09-04-2010 12:59:46
