Verhaal uit de praktijk
• Organisatie Surplus • Wat er gebeurde op 11 Mei 2008 • Communicatie • BHV organisatie 1
Verhaal uit de praktijk
• Circonflex • Westelijk Noord-Brabant • Markenlanden & Circonflex = Surplus
2
Verhaal uit de praktijk
• Sancta Maria • 6 Afdelingen in Verpleeghuis (190) • Huize Zevenbergen (70) • Nieuwbouw gestart 3
Verhaal uit de praktijk
• Alarm : grote brand Sancta Maria • Wat er gebeurde op 11 Mei 2008
4
Verhaal uit de praktijk
5
Verhaal uit de praktijk
6
Verhaal uit de praktijk
7
Verhaal uit de praktijk
8
Verhaal uit de praktijk
9
Verhaal uit de praktijk
Communicatie • • • •
Met de families Met de media Met de medewerkers Door het crisisteam 10
Verhaal uit de praktijk
• Het belang van BHV • Het BHV plan • De BHV training en oefening
11
Verhaal uit de praktijk
Circonflex is terecht heel erg trots op alle medewerkers en alle hulpverleners, die deze ramp met focus en zorg voor bewoners bestreden en door tijdige evacuatie gewonden of erger wisten te voorkomen.
12
Brand in verpleeghuis Sancta Maria te Zevenbergen, 11 mei 2008
Een verhaal uit de praktijk Door Anneke Kuijpers
Tot 1 juni 2008 was ik clustermanager van het verpleeghuis. In februari
Sancta Maria is gebouwd begin jaren 70, dit waren toen drie afdelingen.
had ik bij de Directie aangegeven het rustiger aan te willen gaan doen.
De brand is uitgebroken in de vleugel die in 1984 is gebouwd. In 1994
De afspraak was dat ik per 1 juni mijn functie als clustermanager zou
is er een nieuwe vleugel geopend voor de gerontopsychiatrie.
neerleggen.
Enkele weken geleden is er gestart met de nieuwbouw, die in fases
Sinds 1 september ben ik werkzaam als zorgconsulent voor Surplus.
gaat plaatsvinden en reeds voor de brand gepland was en een begin mee gemaakt was.
Circonflex biedt ouderen in het Westelijk deel van Noord- Brabant een gevarieerd aanbod in zorg, wonen en welzijn. Vanuit deze basisfunctie
Een stralende moederdag
biedt Circonflex onder andere verpleeghuiszorg, verzorgingshuiszorg
Zondag 11 mei 2008 is een dag die we nooit meer vergeten. Op die
en zorg aan huis. Samen met de Markenlanden, stichting voor
mooie, stralende dag, waarop Moederdag en eerste Pinksterdag
thuiszorg, welzijn en kinderopvang, behoort Circonflex tot Surplus.
samenvielen, werd verpleeghuis Sancta Maria om 17.45 uur getroffen
Verpleeghuis Sancta Maria is een van de locaties van Circonflex.
door een grote brand. De avondmaaltijd was net achter de rug en veel
Het verpleeghuis bestaat uit zes afdelingen, 34 bedden voor
bewoners zaten in de huiskamers, omringd door familieleden,
reactivering, 34 bedden voor intensieve zorg en palliatieve zorg, 94
medewerkers en vrijwilligers.
bedden voor psychogeriatrie en 30 bedden voor gerontopsychiatrie.
Ik citeer nu Dhr. Awad, de voorzitter van de Raad van Bestuur:
Sancta Maria en Huize Zevenbergen (verzorgingshuis), vormen samen
“Als ik terugdenk aan de 11e mei, word ik overspoeld door gemengde
de hoofdlocatie, en bieden huisvesting aan 260 cliënten.
gevoelens, verdrietig dat dit ons is overkomen, maar tegelijkertijd ook
Huize Zevenbergen is een gebouw uit de jaren zestig. Er heeft eenmaal
dankbaar en trots, op de manier hoe onze medewerkers op deze
een grote renovatie plaatsgevonden.
ingrijpende gebeurtenis reageerde.
brandveilgheidsconferentie presentatie A.Kuijpers
25-11-2008
Hun aanpak en inzet zijn op zo’n moment van doorslaggevende
Wat gebeurde er op 11 mei?
betekenis. Ik ben ongelofelijk onder de indruk van de kracht van de
Om 17.45 uur was er een brandalarm op afdeling de Fontein. Een
medewerkers en vrijwilligers die onze bewoners in zeer korte tijd bij de
afdeling waar 32 dementerende bewoners verblijven. Ik citeer nu twee
brandhaard wisten weg te halen, geholpen door familieleden,
medewerkers van de betreffende afdeling. Dit zijn twee van de zeven
passanten en professionele hulpdiensten. Door hun snelle en
“helden” van de eerste cruciale minuten. Marjolein was net
beheerste optreden zijn mensenlevens gered.
aangekomen bij de receptie en hoorde van de brandmelding, zo ook haar collega Eefje.
Op het moment dat de brand uitbrak, zeilde ik samen met mijn man op
Marjolein: Bij de lift zag ik bruine rook. Maar eenmaal op de afdeling is
de Noordzee. Ik kreeg een SMSje ’Grote brand in Sancta Maria’. Mijn
er nog veel meer rook te zien. Hier is werkelijk iets goed mis. Zonder na
eerste gedachten waren: “Dit kan niet waar zijn.” Weer kwam er een
te denken zijn we gaan evacueren, de communicatie verliep non-
SMS en even later werd ik gebeld door de heer Maranus, de directeur
verbaal, aan elkaars blikken en knikjes wisten we wat we moesten
van Circonflex en bleek er inderdaad een grote brand in Sancta Maria
doen. De rookontwikkeling ging zo snel dat de afdeling binnen enkele
te zijn uitgebroken. Mogelijk moeten alle bewoners geëvacueerd
minuten vol rook was.
worden.
Marjolein zei: “Mijn hoofd was leeg, ik zat vol adrenaline en dacht alleen
Op zo’n moment zou je niets liever doen dan in een auto stappen en er
maar ‘die mensen moeten eruit!’”
naar toe gaan. Maar dat was helaas niet mogelijk! We zijn naar de jachthaven van Nieuwpoort aan de Belgische kust
Collega Eefje is ook een verzorgende bij de Fontein. Voor haar was de
gevaren, waar we contact hebben gezocht met onze oudste zoon, die
brand een grote nachtmerrie. Zij herinnert zich vooral het gevoel van
in Rotterdam woont. Hij is direct naar Nieuwpoort gereden, waar ik zijn
bezorgdheid om ‘haar bewoners’.
auto overgenomen heb. Na een autorit van 2,5 uur reed ik s’nachts om
Eefje vertelde: “We zijn met drie collega’s direct begonnen met
half drie Zevenbergen binnen. Ik zag bewaking rondom het gebouw en
ontruimen en het meermaal controleren van alle namen.
eenmaal in de sporthal aangekomen, waar de bewoners het eerste zijn
We brengen de bewoners in een rolstoel zo snel mogelijk naar de
opgevangen, kreeg ik het verhaal te horen.
naastgelegen afdeling. Enkele bedlegerige bewoners moeten we eerst
brandveilgheidsconferentie presentatie A.Kuijpers
25-11-2008
op een ander bed tillen, omdat hun bedden niet door de deur passen.
mee. Treetje voor treetje moedig ik hem aan en we komen veilig
Sommigen bewoners hebben nauwelijks door wat zich allemaal
beneden. Daar aangekomen krijg ik een tik op m’n achterste. Dat was
afspeelt. Mevrouw van B. bijvoorbeeld zingt steeds haar favoriete lied:
hij niet vergeten!
‘twee ogen zo blauw’.
Tja, en zo gaan we maar door. Met tranen in de ogen. Het was triest en
Ik ben bezorgd over dhr. O. die steeds naar huis wil. We kunnen hem
zo mooi om te zien hoe iedereen zo z’n best deed om onze mensen te
zo snel niet vinden en de rook wordt steeds dikker. Wat ben ik
redden. Er waren momenten van trots, omdat de bewoners zich kranig
opgelucht als er een toiletdeur opengaat en dhr. O rustig van het toilet
hielden tijdens deze evacuatie. Ik ben ontzettend blij dat er geen
komt gelopen. Hij heeft niets in de gaten van de hele situatie.
slachtoffers gevallen zijn, toch heb ik ’t er nog steeds moeilijk mee. Pas later realiseerde ik me dat mij ook iets had kunnen overkomen, ik
Ondertussen komt er steeds meer hulp van familie en de brandweer
ben met natte doeken voor mijn mond de afdeling opgegaan om dhr. O
arriveert en neemt de coördinatie over.
te zoeken. Daar had ik tijdens de brand helemaal niet bij stil gestaan.”
Als wij opdracht krijgen naar beneden te gaan weet ik zeker dat de
Aldus Eefje.
nood echt aan de man is. Ik vind het moeilijk om ‘mijn bewoners’ aan vreemden over te dragen bij de trap.
Code Grip2
De heer S. wil ik zelf naar de centrale hal brengen. Die plek was
De brand is ontstaan in de linnenkamer op afdeling de Fontein. In deze
aangewezen als de centrale verzamelplaats. Ik weet dat dhr. S niet de
ruimte loopt een gasleiding, deze is vermoedelijk zo warm geworden
gemakkelijkste is om mee te krijgen. Hij is mijn bewoner, mijn maatje en
dat deze is ontploft. Dit heeft ervoor gezorgd dat het een ernstige brand
daarom weet ik als geen ander hoe hij reageert. Ik kijk hem van dichtbij
is geworden. Na een gedegen onderzoek van technische recherche en
aan met strenge ogen en zeg, dat hij nu goed naar mij moet luisteren.
verzekeringsexperts is de oorzaak van de brand niet vastgesteld.
Hij heeft het gelukkig prima naar zijn zin en roept alsmaar ‘tante Kaat’
In brandweertermen was er sprake van een brand met de code ‘Grip2’
en ‘dikke kont’ zijn bekende ritueel. Nadat ik hem nogeens streng heb
(een Gecoördineerde Regionale Incidentenbestrijdings procedure),
aangekeken grap ik dat hij mij beneden op mijn dikke kont mag slaan.
waarbij meerdere hulpdiensten moesten worden ingeschakeld)
De heer S. moet heel hard lachen en wonder boven wonder loopt hij
Vier brandweerwagens (waaronder één hoogwerker), tien ambulances.
brandveilgheidsconferentie presentatie A.Kuijpers
25-11-2008
De ambulances zijn vooral ingezet voor het vervoer van hotel/sporthal
bleek geen enkel probleem. Deze sporthal ligt aan de overzijde van de
De Borg naar verzorgingshuizen, verpleeghuizen en ziekenhuizen in de
straat op korte loopafstand. Extra mankracht werd door het team van
regio.
De Borgh ingezet en de bewoners werden met koffie en thee
Dertig brandweerlieden uit Moerdijk en tientallen uit de regio
ontvangen. Zeer spoedig was de sporthal vol met evacués, samen met
Roosendaal, Bergen op Zoom en Breda zijn opgeroepen ter assistentie.
hun begeleiders. Het merendeel van de bewoners is diezelfde avond
Ook waren 25 politieagenten ter plaatse. om het toegestroomde publiek
nog naar andere accommodaties gebracht, maar 48 bewoners hebben
op afstand te houden en bereikbaarheid van de gebouwen te
die nacht in de sporthal doorgebracht op noodbedden.
waarborgen.
Voor het GHOR was de brand bij Sancta Maria een groot incident. Het ging immers om een grote groep mensen die intensieve zorg nodig
Om ongeveer 18:30 uur is besloten dat het gehele gebouw ivm de
hadden. Er waren bijna 100 mensen aanwezig voor de medische zorg.
ernstige rookontwikkeling ontruimd moest worden. Dat betekende dat
Het GHOR heeft de taak om de geneeskundige hulp in goede banen te
166 bewoners geëvacueerd moesten worden.
leiden. Er moest opvang geregeld worden in ziekenhuizen,
Bij de evacuatie waren bewoners, medewerkers, vrijwilligers,
verpleeghuizen, en verzorgingshuizen in de regio. In enkele gevallen
familieleden, passanten, Rode Kruis medewerkers, politie, brandweer,
hebben familieleden hun vader of moeder voor de nacht mee naar huis
geneeskundige diensten (GHOR, Sigma) en medewerkers van sporthal
genomen. Samen met het GHOR hebben we als organisatie enkele
De Borgh betrokken.
jaren geleden afspraken gemaakt over noodopvang.
Crisisteam
Goede registratie
Inmiddels was het crisisteam in werking getreden, dat onder leiding
Door de aanwezige verpleeghuisartsen werd de medicatie geregeld en
stond van burgemeester Den Duyn van de gemeente Moerdijk, waar
er werd gezorgd dat iedere bewoner zijn dossier mee kreeg zodat men
Zevenbergen deel van uitmaakt.
op de opvanglocaties wist welke zorg de bewoner nodig had.
Omstreeks 18:00 uur is de directeur van sporthal/hotel De Borgh
Een goede registratie van de locatie waar bewoners tijdelijk geplaatst
benaderd door het GHOR voor opvangruimte voor de bewoners. Dat
werden was heel erg belangrijk om het dagelijkse zorgproces zo snel
brandveilgheidsconferentie presentatie A.Kuijpers
25-11-2008
mogelijk weer op orde te hebben.
Kwaliteitszorg
Tijdens de evacuatie is er geen moment van paniek geweest. Alle
Op tweede pinksterdag is een management crisisteam gevormd onder
acties verliepen gecontroleerd en efficiënt.
leiding van de hr. Maranus, directeur van Circonflex . Dit crisisteam
De samenwerking tussen de verzorgenden en de brandweer verliep
coördineerde alle activiteiten als gevolg van de brand.
uiterst gedisciplineerd met groot respect voor de bewoners.
Dit team startte iedere ochtend met een overleg om de acties voor die dag uit te zetten.
De communicatie bleek heel belangrijk tijdens en ook na de brand. We
Dit blijkt effectief gewerkt te hebben.
hebben veel positieve reacties gekregen over de communicatie met
Ten gevolge van de grote verspreiding over diverse locaties heeft het
medewerkers, bewoners en familie. Daar hebben we uiteraard ook veel
weken geduurd voordat de normale bedrijfsvoering hervat kon worden.
energie ingestoken. We hebben de families van onze bewoners tijdens
64 van onze bewoners zullen zeker nog tot einde van dit jaar elders
de evacuatie en later in de nazorg steeds persoonlijk op de hoogte
verblijven.
gehouden als er iets veranderde aan de situatie, soms telefonisch,
De locaties die als tijdelijke opvang werden geselecteerd, dienden te
maar ook door voorlichtingsbijeenkomsten. De telefoon heeft letterlijk
voldoen aan onze eis dat er kwaliteitszorg geboden kan worden. Deze
weken roodgloeiend gestaan.
locaties zijn voor langere tijd beschikbaar en goed te bereiken voor
Er zijn natuurlijk veel verhuisbewegingen geweest. Bij iedere verhuizing
medewerkers en familieleden.
moesten veel zaken geregeld worden, zoals inzet van personeel, maaltijden, medicijnen, persoonlijke bezittingen.
Gelukkig is er geen persoonlijk letsel bij bewoners of medewerkers
Ook is opvang geregeld voor de medewerkers die als eerste betrokken
ontstaan op die 11de Mei.
waren bij de ontruiming van de getroffen afdeling.
Nooit eerder werd op zo’n grote schaal een evacuatie van een
We hebben meteen na de brand de hulpverleners van Surplus Welzijn
verpleeghuis in Nederland uitgevoerd.
ingeschakeld , om deze mensen persoonlijk op te vangen en te
Een brand als wij moesten ervaren kan iedere organisatie overkomen.
begeleiden.
Wij willen graag onze ervaringen delen met alle zorginstellingen in het
Dit heeft enorm geholpen bij de verwerking.
land.
brandveilgheidsconferentie presentatie A.Kuijpers
25-11-2008
Ons crisisplan en onze aanpak hebben goed gewerkt.
Alle gediplomeerde verzorgenden, verpleegkundigen, medewerkers van de technische dienst dienen een BHV opleiding gevolgd te hebben.
BHV Opleiding op locatie
Rayonmanagers, hoofden verpleegafdeling en verantwoordelijk
Graag wil ik u wijzen op het belang van een goede BHV organisatie.
verpleegkundigen volgen de cursus voor ploegleider.
Een goed getrainde BHV organisatie is van levensbelang om
Dit betekent dat 24 uur per dag binnen de hoofdlocatie altijd een
calamiteiten het hoofd te kunnen bieden.
ploegleider aanwezig is en er altijd voldoende BHVers aanwezig zijn.
Naast het algemene BHVplan zijn voor alle locaties van Circonflex
Op de kleinere locaties is altijd een BHVer aanwezig.
locale BHV plannen gemaakt, die steeds aan de veranderingen
Tot vier jaar geleden vonden de opleidingen plaats buiten de
getoetst worden.
organisatie. Na evaluatie constateerden we dat het geleerde nauwelijks
Locaties verschillen van omvang. Daarom is het noodzakelijk, dat er
in de praktijk toepasbaar was.
gespecificeerd wordt hoeveel medewerkers er minimaal per locatie
Medewerkers vonden geen associatie met hun werkplek en
opgeleid dienen te zijn.
omstandigheden.
De coördinator RI&E & BHV neemt jaarlijks het initiatief om met 2
We hebben het besluit genomen om de BHV training en
vertegenwoordigers van het MT en een vertegenwoordiger van het
ontruimingsoefeningen op locatie te houden.
opleidingsbedrijf de afgelopen BHV cursussen te evalueren, om daarna
We doen dit met de actuele situaties op de afdelingen, medewerkers
te bepalen hoe het programma voor het komende jaar vastgesteld
herkennen nu bordjes, lampjes, zien in hoe belangrijk het is om
wordt.
nooduitgangen niet te blokkeren. Het effect van de opleiding is nu duidelijk groter. We hebben toen ook besloten, om iedere
Onze medewerkers hebben gehandeld zoals ze in de BHV opleiding
gediplomeerde en de medewerkers van de technische dienst in BHV te
getraind zijn.
trainen. Alle medewerkers die nog geen BHVer waren, werden aspirant
Hoe is de BHV opleiding binnen Circonflex georganiseerd?
BHVer en na 3 maal deelname werden ze beschouwd als getraind
Op alle locaties van Circonflex zijn voldoende medewerkers opgeleid
BHVer.
om bij calamiteiten de bedrijfshulpverlening adequaat uit te voeren.
Het resultaat is dan ook dat op iedere locatie van Circonflex voldoende
brandveilgheidsconferentie presentatie A.Kuijpers
25-11-2008
medewerkers zijn opgeleid om bij calamiteiten de bedrijfshulpverlening
Ik ben ongelooflijk trots op iedereen, die door hun kunde, betrokkenheid
op een juiste wijze toe te passen.
en inzet zo’n grote calamiteit op zeer professionele wijze bestreden
Het opleidingsbedrijf dat door middel van aanbesteding is geselecteerd,
hebben en in de nasleep ook nog de energie hadden om onze
voert de opleidingen en trainingen uit. Alle BHV cursussen en
bewoners het beste van hun kunnen te bieden.
ontruimingsoefeningen worden gegeven door een NIBHV gekwalificeerd docent. Het betreft de volgende cursussen: •
BHV/ploegleider
•
AspirantBHV
•
Ontruimingsoefeningen
Op elke locatie ligt bij de receptie het BHV plan voor de desbetreffende locatie. Iedereen weet dat deze RODE map de receptie niet mag verlaten. Dit is immers het draaiboek bij calamiteiten. Hierin zitten o.a de plattegronden van de afdelingen en algemene ruimtes, technische informatie, belangrijke telefoonnummers en instructie voor de medewerkers. Inmiddels zijn we maanden verder. De gevolgen voor de organisatie en bedrijfsvoering hebben een behoorlijk impact. Geen team is meer hetzelfde. Dat heeft een behoorlijke druk gezet op het aanpassingsvermogen van medewerkers. Ik realiseer me terdege, dat we een groot beroep gedaan hebben op de veerkracht van die medewerkers. brandveilgheidsconferentie presentatie A.Kuijpers
25-11-2008
