Wandelen voor water (2) In de vorige Tondeldoos (maart 2011) las u al een artikel over de achtergronden van en voorbereiding op de wandelactiviteit. Op 23 maart was het zo ver: 6 kilometer wandelen met 6 liter (6 kilogram) Dommelwater in je blauwe rugzak. De zon scheen heerlijk en er was veel te zien en te leren onderweg. Ga je mee op stap (voor het goede doel)? Aan de start De kinderen komen rond 9 uur binnengedruppeld: de ene groep op de fiets, de andere met een bus vanwege de afstand. Door een tweetal toespraken (van de Eindhovense wethouder van jeugd Lenie Scholten, en het dagelijks bestuurlid van het waterschap Lex Huijbers) werd de jeugd kort verteld waar het om draaide: schoon water wordt het grootste probleem van de mensheid in de toekomst en door deze wandeling te maken kunnen wij zorgen dat er in Soedan veilige sanitatie komt voor kinderen die naar school gaan.
De omgeving waar we in het begin staan is zeer technisch van aard: we zijn te gast op het terrein van Brabant Water, de plek waar het grondwater gezuiverd wordt en waar op de achtergrond drie grote waterbollen van ieder 500 m3 in de lucht steken. Een mooie achtergrond voor de ballonnen met wenskaarten die de kinderen de lucht in lieten gaan. De lantaarnpalen die op het terrein staan zijn geïnspireerd door de bollen!
De waterbollen Als ik internet moet geloven is deze watertoren de laatste die in Nederland gebouwd is. Hij stamt uit 1970, gebouwd naar een ontwerp van de Rotterdamse architect Wim Quist. Rond 1970 werd de vraag naar water in Nederland zo groot dat de capaciteit van de gemiddelde Nederlandse watertoren niet meer voldoende was om aan de vraag te voldoen. Met behulp van pompen werd het water meteen in de leiding geperst. De Eindhovense watertoren werd daarom extra groot gebouwd, drie bollen van ieder 500 m 3 groot, onderling met elkaar verbonden als communicerende vaten. Hiermee is deze toren de grootste van Nederland.
De bollen zijn van staal en hebben een diameter van 10 meter. De toren zelf is 43 meter hoog: hoe hoger de watertoren, hoe hoger de druk op de waterleiding zal worden. Techniek onderweg En toen gingen de kinderen in groepen wandelen, steeds een paar minuten tussen elke groep. Ze liepen door het dal van de Dommel en de Tongelreep, twee kleine riviertjes die door Eindhoven lopen. Een van de groepen (groep 8 van basisschool de Bergen, met meester Michel) vulde de flessen met echt Dommelwater. Het koste even wat moeite maar uiteindelijk had iedereen zes liter in de rugzak. Onderweg kregen ze op een aantal punten in de route een uitleg over de taken van het waterschap en Brabant water. Bij het eerste rustpunt kregen we van Erik van Kronenburg (van waterschap de Dommel) uitleg over de waterwinning: een paar putten die grondwater op 80 meter diepte winnen en een stel putten die tot 300 meter diepte gaan. Elke put heeft een bepaalde vergunning en dat wil zeggen dat er een maximale hoeveelheid water per jaar uit gehaald mag worden. De kinderen kregen allemaal wat ijzerhoudend water te ruiken en te drinken. Bah!!! Dan pas besef je dat er van alles moet gebeuren voordat je heerlijk, helder kraanwater kunt tappen.
De 300 meter put.
300 meter diep zit deze buis in de grond, met allemaal kleine spleetjes, en omringd door grind.
Na weer een tijdje lopen komen we bij Frank Gerritsen, van het waterschap. Hij vertelt over het schoonmaken van het oppervlaktewater. Er zit namelijk te veel slib in de Dommel, en dat laat hij zien met een jampot vol geel water. Op de bodem ligt een dikke laag slib, hele fijne modder. Ze baggeren de rivier uit en maker er meteen een paar bochten in. De rivier kan daardoor sneller water afvoeren en zal dus niet zo snel overstromen. Door het grotere verschil in stroomsnelheid in de bochten zal er een grotere variatie aan vissen komen. Goed voor de biodiversiteit dus! Bij de stuwen (om de waterhoogte te regelen) gaan ze bovendien een vistrap bouwen, een soort kanaaltje om de stuw heen. Op die manier kan de vis stroomopwaarts komen. Tijd om weer door te lopen.
Grondwater en de stuw Even verderop staat Gijs Kronenberg (van het Milieu Educatie Centrum Eindhoven): hij vertelt iets over de grondwaterstand in dit gebied. In een brede buis zit een soort drijver, die op het grondwater drijft. We kunnen op de maatlat zien dat het grondwaterpeil nu op 68 cm staat. Brabant Water en het waterschap zorgen in onderling overleg dat het grondwater niet te hoog en niet te laag staat. Het waterschap regelt dat via het waterpeil in de riviertjes, met stuwen. Brabant Water zorgt hier voor door meer of minder grondwater op te pompen uit het “ondiepe pakket” (de putten van 80 m). Waarom mag het grondwater niet te hoog staan? De kelders van de mensen in deze buurt zouden onder lopen De wortels van het gewas zou gaan rotten De boer zakt tijdens het ploegen met de tractor te ver in de modder En waarom mag het niet te laag staan? De wortels van het gewas moeten wel bij het water kunnen. Zo nee, dan moet de boer gaan beregenen met grondwater. En dat moet betaald worden! We lopen nog over een stuw en we komen langs een slibvanger. Momenten genoeg om de kinderen iets te vertellen over hoe deze dingen werken. De stuw wordt met een slinger open of dichtgedraaid. De slinger beweegt een tandwiel (“rondsel”) en daardoor gaat de “tandheugel” omhoog of omlaag. Zouden ze zoiets kunnen nabouwen met technisch Lego? En die slibvanger is “gewoon” een verbreding van het riviertje. Doordat het water meer ruimte krijgt gaat het langzamer stromen, en de slib zal dus de kans krijgen om te bezinken. Maar … de slibvanger komt daardoor langzaam vol met slib te zitten, dus die moet wel op zijn tijd uitgebaggerd worden. En dan zijn we weer terug bij de start: het water wordt met veel plezier teruggeven aan de natuur. En omdat de zon zo lekker scheen en omdat het kinderen zijn werd er af en toe per ongeluk iemand lekker nat gegooid. Heerlijk om te zien (vanaf een veilige afstand). En dan is iedereen natuurlijk vreselijk nieuwsgierig naar het bedrag dat uiteindelijk is opgehaald door al die wandelende kinderen. Robin Pistorius, een van de medewerkers van Aqua for All (de organisatie die het landelijk organiseert) vertelt dat de 7 scholen samen € 4400 euro hebben opgehaald. Dit bedrag wordt verdubbeld door het Waterschap, Brabant Water en de gemeente. En van deze € 8800 kunnen er op basisscholen in Gedaref (zusterstad van Eindhoven) in Soedan 3 toiletten gebouwd worden. Een flink applaus voor alle kinderen. Daarna krijgt de ambassadeur van Soedan Mr. Sirrajuddin Hamid Yousif de kans om zijn dank hiervoor uit te spreken. Meneer Pistorius vertaalde het meteen, en vervolgens wilden nog allerlei groepen kinderen op de foto met de ambassadeur in vol ornaat. Een mooie afsluiting van zo’n zonnige dag.
Ophalen van het geld op school Een aantal dagen na de tocht ga ik met Desirée van de Loo (ze is bestuurslid van SPEG en werkt bij Brabant Water) naar de Driestam om het geld op te halen.
Sanne en Carmen tellen voor de zekerheid nog eens het geld vóór Desirée het mee mag nemen: de twee groepen van bs de Driestam hebben samen € 585 opgehaald!
En ik vroeg nog hun reactie op de tocht.
Hier in Eindhoven liepen 225 kinderen mee, landelijk waren er dat ruim 24.000. En al die kinderen bij elkaar haalden ongeveer 1 miljoen euro op, allemaal voor veilig drinkwater en veilige sanitatie in de Derde Wereld. Wandelen voor water werd dit jaar voor de negende keer gelopen. Volgend jaar een jubileumuitvoering? Uitdaging voor pabo-studenten! Als je kijkt naar de diverse invalshoeken die in het vorige en dit artikel beschreven zijn, dan blijkt hoe veelzijdig deze activiteit is. Er zit heel veel onderwijs in, terwijl tijdens de wandeling maar amper tijd is om hier op in te gaan. Als je “alleen maar vertelt” is 5 minuten praten al veel voor kinderen midden in de natuur. Dat vraagt om lessen voor- en achteraf, vol met interessante dingen die kinderen willen weten. Niet alleen techniek, maar ook biologie, natuurkunde, aardrijkskunde en geschiedenis. Kaartlezen, topografie, derde wereld educatie. Kortom: een ideaal project om te laten zien dat je grotere, complexere gehelen aankunt, dat je in staat bent om in contact te raken met de buitenwereld, met de ouders, dat je de pers uitnodigt, dat je kinderen uitdaagt om op stap te gaan om sponsors te vinden. En dat allemaal voor een betere wereld, hier niet eens zo ver vandaan. Warm aanbevolen!
Voor meer achtergrondinformatie:
Wandelen voor water Waterschap de Dommel Brabant Water Aqua for all Stichting projectkoppeling Eindhoven Gedaref Vergelijkbare waterprojecten Wereldwaterdag Landelijke organisaties die wandelen voor water organiseren
www.wandelenvoorwater.nl www.dommel.nl www.brabantwater.nl www.aquaforall.nl www.speg.nu www.akvo.org www.wereld-water-dag.nl Simavi (verbetering volksgezondheid) Watermuseum Arnhem AMREF Flying docters Rotary verenigingen
Thijs Richter (bestuurslid techniekvereniging VONK)
[email protected]
