Vertrouwen in de witte kolom

GHOR Rotterdam-Rijnmond ZonMw projectnummer 3920.0001

Project ‘gewondenvolgende registratieprocedure’ Rapportage december 2004 – juni 2006 ZonMw projectnummer 3920.0001

‘Vertrouwen in de witte kolom’

GHOR Rotterdam-Rijnmond WPC e Wilhelminakade 947, 24 etage Postbus 50536 3007 JA Rotterdam T 010 4468 625 F 010 4468 639

Pagina 1 van 78


Auteurs: Jorine Juffermans, arts, MPH Dr. Ir. Josien Oosterhoff

Pagina 2 van 78


Inhoudsopgave Inhoudsopgave.........................................................................................................................3 Samenvatting ...........................................................................................................................5 Hoofdstuk 1 ..............................................................................................................................7 Inleiding ................................................................................................................................7 1.1 Informatievoorziening..................................................................................................7 1.2 Projectdoel ..................................................................................................................7 1.3 Plan van aanpak .........................................................................................................8 1.4 Leeswijzer ...................................................................................................................8 Hoofdstuk 2 ..............................................................................................................................9 Expertmeetings.....................................................................................................................9 2.1 Expertmeeting in Rotterdam-Rijnmond .......................................................................9 2.2 Expertmeeting in Utrecht...........................................................................................11 2.3 Gewondenkaart.........................................................................................................11 2.4 Vragenlijsten .............................................................................................................12 2.5 Discussie...................................................................................................................12 2.6 Conclusies.................................................................................................................13 Hoofdstuk 3 ............................................................................................................................14 Analyse ...............................................................................................................................14 3.1 Gegevensstroomplan reguliere acute zorg (met MMT-inzet)....................................15 3.2 Gedeelde informatie..................................................................................................17 3.3 Betrouwbaarheid van gegevens................................................................................17 3.4 Protocollen en werkafspraken...................................................................................18 3.4.1 Vooraankondiging ..................................................................................................18 3.4.2 Overdracht .............................................................................................................18 3.5 Rampen en gewondenkaart ......................................................................................19 3.6 Discussie...................................................................................................................19 3.7 Conclusies.................................................................................................................20 3.8 Motivatie keuze table-top ..........................................................................................20 Hoofdstuk 4 ............................................................................................................................22 Table-top-trainingen............................................................................................................22 4.1 Verloop table-top-trainingen......................................................................................22 4.2 Discussie...................................................................................................................23 4.3 Eindevaluatie.............................................................................................................24 4.4 Conclusies en aanbevelingen ...................................................................................24 Hoofdstuk 5 ............................................................................................................................28 Aanbevelingen ....................................................................................................................28 5.1 Voorgestelde werkafspraken.....................................................................................28 5.2 Implementatievoorstellen ..........................................................................................30 Bijlage 1..................................................................................................................................32 Deelnemers expertmeetings en table-top-trainingen..........................................................32 1.1 Expertmeetings .........................................................................................................32 1.2 Table-top-trainingen ..................................................................................................32 Bijlage 2..................................................................................................................................33 Afkortingen en begrippen....................................................................................................33 2.1 Afkortingen ................................................................................................................33 2.2 Begrippen..................................................................................................................34 Bijlage 3..................................................................................................................................37 Gesprekkenlijst ...................................................................................................................37 Bijlage 4..................................................................................................................................38 Presentatielijst ....................................................................................................................38 Bijlage 5..................................................................................................................................39 Vragenlijsten expertmeetings en interviews .......................................................................39 5.1 Vragenlijst expertmeeting..........................................................................................39

Pagina 3 van 78


5.2 Vragenlijst interview ..................................................................................................43 Bijlage 6..................................................................................................................................67 Gegevensstroomplan grootschalig .....................................................................................67 Bijlage 7..................................................................................................................................69 Formulieren (vooraankondiging).........................................................................................69 7.1 Huidig noodlijnformulier.............................................................................................69 7.2 Voorstel aangepast noodlijnformulier........................................................................70 7.3 Voorstel voor ambulance vooraankondigingchecklist ...............................................71 7.4 Voorstel voor meldkamer vooraankondigingchecklist ...............................................72 Bijlage 8..................................................................................................................................73 De tien geboden van Ketensamenwerking .........................................................................73 Bijlage 9..................................................................................................................................74 Toelichting simulatiespel Acute ketenzorg..........................................................................74 Bijlage 10................................................................................................................................76 Tabellen en grafieken .........................................................................................................76 10.1 Geregistreerde patiëntengegevens.........................................................................76 10.2 Betrouwbaarheid gegevens ....................................................................................76 10.3 Table-top-trainingen resultaten ...............................................................................77

Opmerking: waar in dit rapport sprake is van hij, hem of zijn, dient men hij/zij hem/haar of zijn/haar te lezen.

Pagina 4 van 78


Samenvatting Informatievoorziening over slachtoffers is van cruciaal belang in de rampenbestrijding. Gegevens over de identiteit van het slachtoffer, de medische toestand en waar hij verblijft, zijn noodzakelijk voor goede traumazorg. Bij grootschalige incidenten zijn meerdere partijen betrokken en ontstaat extra informatiebehoefte. Door de complexe samenstelling van de witte kolom, de vele ketenpartners werkzaam binnen die kolom en de verschillende registratiesystemen en informatiebehoeften, verloopt bij veel oefeningen en rampen het proces van informatievoorziening niet optimaal. Hierdoor gaan gegevens verloren, arriveren te laat, op de verkeerde plaats of worden meerdere malen geregistreerd. Het resultaat is verlies van kostbare tijd en een grotere kans op fouten. Dit bevordert de kwaliteit en doelmatigheid van de geleverde (keten)zorg niet. Daarom is door de GHOR Rotterdam-Rijnmond het volgende doel gesteld: Het verhogen van de kwaliteit en doelmatigheid van de traumazorg in de eerste uren na een incident door middel van het optimaliseren van de (inhoud van de) informatiestromen. Om de informatievoorziening te verbeteren, was een onderzoek nodig naar de knelpunten in de informatiestromen rondom een slachtoffer. Hiervoor is een inventarisatie gemaakt van de inhoud van bestaande gegevensstromen door middel van een basale analyse van de huidige registratieformulieren, procedures en systemen. Op basis van deze analyse zouden nieuwe protocollen en werkafspraken ontwikkeld worden die de gevonden knelpunten kunnen oplossen. Voor het succesvol implementeren van nieuwe protocollen is draagvlak bij de ketenpartners van groot belang. Daarom zijn vertegenwoordigers van de ketenpartners betrokken bij de ontwikkeling van de protocollen, dit door middel van expertmeetings en interviews. Na de analyse werd duidelijk dat de huidige protocollen, op een aantal kleine punten na, voldoen. De oplossing kan dus niet gevonden worden in het schrijven van nieuwe protocollen. De oorzaak van de problemen in de informatievoorziening bleek te liggen in onvoldoende draagvlak voor het gebruik van de protocollen, met name op de werkvloer. De reden hiervoor is het gebrek aan inzicht in de noodzaak en het doel van gegevens voor de ketenpartners. Daarom is besloten om in plaats van de nieuwe protocollen te testen in een table-top-training, deze trainingen een andere invulling te geven. Tijdens een aantal tabletop-trainingen is getracht het belang van inzicht in het ketenproces aan de ketenpartners duidelijk te maken door het spelen van een simulatiespel acute ketenzorg. Daarnaast werden de conclusies uit de analyse ter discussie voorgelegd aan de ketenpartners. Het spel bleek een goed middel om het ketendenken te stimuleren en daarmee de samenwerking tussen de verschillende ketenpartners te verbeteren. Uit de expertmeetings, de analyse en de tabletop-trainingen zijn concrete aanbevelingen gedistilleerd voor de witte kolom om de problemen in zowel de reguliere als grootschalige informatievoorziening te optimaliseren en daarmee de zorg te verbeteren. De belangrijkste aanbevelingen zijn: 1. De informatievoorziening tijdens grootschalige incidenten tussen ziekenhuis en GHOR via de CCZ (Crisiscoördinator Ziekenhuis) laten verlopen. 2. Direct contact tussen ambulance en SEH toestaan (in de regio Rotterdam-Rijnmond). 3. De protocollen en formulieren betreffende de vooraankondiging vernieuwd onder de aandacht brengen bij de betrokken ketenpartners. 4. Het structureel opnemen van evaluatie in de werkprocessen. 5. Het invoeren van een nieuwe gewondenkaart die aansluit op de door de ketenpartners regulier gebruikte systematiek. 6. Meer oefenen, vooral van “kleinere rampen” met 5 á 6 slachtoffers. 7. Het ontwikkelde simulatiespel acute ketenzorg structureel opnemen in het OTO-traject (Opleiden, Trainen, Oefenen) van de GHOR. Eindconclusie: over het algemeen zijn kleine verbeteringen in de huidige protocollen mogelijk maar het grootste probleem blijft het draagvlak voor het gebruik ervan. De onderzoekers verwachten niet dat door het aanbrengen van die kleine verbeteringen op dit moment het

Pagina 5 van 78


draagvlak voor het gebruik van de protocollen toeneemt. Er zal eerst een bewustwording moeten plaatsvinden binnen de keten van de inhoud en het doel van de benodigde informatie voor de andere ketenpartners.

Pagina 6 van 78


Hoofdstuk 1

Inleiding 1.1 Informatievoorziening Een voorwaarde voor een adequate slachtofferbehandeling is een effectieve informatievoorziening voor en van alle betrokken ketenpartners. Het is voor de prognose van zwaargewonde slachtoffers essentieel dat (medische) gegevens op een snelle en duidelijke manier van de ene naar de andere hulpverlener worden overgedragen. Een slachtofferregistratie die begint op het moment dat de eerste hulpverlener bij het slachtoffer arriveert en naadloos overloopt in de registratie in het ziekenhuis, is daarvoor noodzakelijk. De aanleiding voor de GHOR Rotterdam-Rijnmond om dit project te starten is dat tijdens rampenoefeningen meerdere malen werd waargenomen dat de huidige gewondenkaart, die bij rampen gebruikt dient te worden, vaak niet goed functioneert. De oorzaak hiervan kan liggen in het feit dat de gewondenkaart niet aansluit op de procedures en systemen die in de ziekenhuizen gehanteerd worden. Een andere reden kan zijn dat de gewondenkaart niet voldoende bekend is bij ketenpartners, mogelijk omdat de kaart in de dagelijkse prehospitale spoedeisende hulpverlening niet wordt gebruikt. De GHOR Rotterdam-Rijnmond heeft geconstateerd dat de informatievoorziening bij grootschalige hulpverlening niet optimaal verloopt. Een mogelijke oorzaak is dat tijdens grootschalige hulpverlening vele hulpverleners, de ketenpartners, elk op hun eigen manier en met verschillende doelstellingen werkzaam zijn. De verschillende hulpverleners hanteren elk hun eigen methode van registratie, die in de praktijk onvoldoende op elkaar aansluiten. Dat betekent dat bij overdracht van slachtoffers essentiële informatie verloren kan gaan of dat er bij herhaling dezelfde informatie wordt genoteerd. Hierdoor gaat cruciale tijd verloren en is er een grotere kans op fouten. Dit is niet bevorderlijk voor de doelmatigheid en de kwaliteit van de geleverde (keten)zorg. Het tweede probleem dat de GHOR signaleert, is dat vaak niet duidelijk is welke informatie voor de verschillende doelen die de rampenbestrijding stelt, noodzakelijk is. 1.2 Projectdoel Daarom werd door de GHOR Rotterdam-Rijnmond het volgende projectdoel gesteld: Het verhogen van de kwaliteit en doelmatigheid van de traumazorg in de eerste uren na een incident door middel van het optimaliseren van de (inhoud van de) informatiestromen. De te verwachten concrete resultaten zijn: ¾ Protocollen waarin beschreven staat wie, wanneer en hoe welke informatie dient te leveren dan wel te ontvangen. ¾ Voorbeelconvenanten, ter ondertekening voor te leggen aan de diverse ketenpartners. De inhoud van deze documenten komt voort uit enerzijds de inbreng van medewerkers uit het veld; medische hulpverleners vanaf rampterrein tot en met de SEH van een traumacentrum. Anderzijds uit een analyse van de informatiestromen rond een aantal zwaar gewonde slachtoffers betrokken bij incidenten in de regio Rotterdam-Rijnmond, zowel bij reguliere incidenten als bij rampen. Voor het slagen van het project is draagvlak bij gebruikers van het grootste belang. Zonder draagvlak levert het opstellen van conventen en nieuwe protocollen geen winst op. Zowel door het betrekken van de hulpverleners bij de ontwikkelingen van de protocollen in expertmeetings, als door het testen van de protocollen in table-top-trainingen zal dit draagvlak worden gecreëerd.

Pagina 7 van 78


1.3 Plan van aanpak Het project is ingedeeld in de volgende fasen: Fase 1: Inwerken Fase 2: Draagvlak (expertmeetings) Fase 3: Beeldvorming (analyse informatiestromen) Fase 4: Productie conceptprotocollen Fase 5: Table-top-trainingen Fase 6: Pilot Fase 7: Schrijven definitieve protocollen en voorbeeldconvenanten Fase 8: Landelijke conferentie (mei 2006) 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2, Expertmeetings, wordt verslag gedaan van de opzet en uitkomsten van de expertmeetings. De resultaten worden vervolgens bediscussieerd. Hoofdstuk 3, Analyse, beschrijft de opzet en uitkomsten van de analyse. Het hoofdstuk sluit af met een motivatie voor de uitvoering van de volgende fase. Deze fase wordt beschreven in hoofdstuk 4, Tabletop-trainingen, hierin zijn het verloop van de trainingen, de uitkomsten en conclusies opgenomen. In hoofdstuk 5 volgt een aantal aanbevelingen voor de witte kolom die gebaseerd zijn op de resultaten uit de eerdere hoofdstukken. In de bijlagen treft u de deelnemerslijst, afkortingen en begrippen, een lijst met gevoerde gesprekken en gehouden presentaties en gebruikte vragenlijsten aan. Bovendien is een aantal voorstellen voor nieuwe vooraankondigingformulieren toegevoegd in bijlage 7.

Pagina 8 van 78


Hoofdstuk 2

Expertmeetings Om het draagvlak voor het gebruik van nieuwe protocollen te vergroten, zijn expertmeetings georganiseerd. De interactie tussen de verschillende disciplines was tijdens deze bijeenkomsten een belangrijk doel en middel. Door de verschillende ketenpartners met elkaar in contact te brengen, werden alle kanten van de acute zorg in het kader van het ketenproces belicht en bediscussieerd. Medewerkers uit alle disciplines van de witte kolom (ambulancedienst, meldkamer ambulancezorg, afdeling Spoedeisende Eerste Hulp (SEH) van traumacentra, het Nederlandse Rode Kruis, GHOR, Mobiel Medisch Team (MMT), crisiscoördinatoren van ziekenhuizen) werkzaam in de regio Rotterdam-Rijnmond en Utrecht waren uitgenodigd. De onderzoekers hebben een beperkt aantal uitnodigingen verstuurd met de overweging de groepen voor de expertmeetings niet te groot te maken en juist die mensen uit te nodigen die bekend zijn met de GHOR. Aangezien slechts 50% van de genodigden aanwezig kon zijn op de voorgestelde data, was de opkomst laag (zie bijlage 1.1). Voor de regio Utrecht was het slechts mogelijk om één meeting te organiseren, mede doordat het personeel van de meldkamer en de ambulancedienst daar niet beschikbaar waren. In een presentatie van ongeveer 15 minuten werd het project toegelicht door één van de onderzoekers. De aanleiding, het doel van het project en het plan van aanpak werden besproken. Tijdens de presentatie werden de deelnemers uitgenodigd om hun mening te geven en met elkaar te discussiëren over het onderwerp registratie. In deze expertmeetings werd de nadruk gelegd op discussie over de volgende onderwerpen: Welke registratiemethodes (formulieren, procedures, systemen) worden gebruikt? Waar zijn de momenten van overdracht en hoe gaat de overdracht, van wie, naar wie en welke informatie wordt overgedragen? Wie is hiervoor verantwoordelijk? Voorbeelden uit de praktijk waar het mis is gegaan. Nieuwe ontwikkelingen. Verschil tussen regulier en opgeschaald. Afspraken bij regio-overschrijdende incidenten. De discussie kwam in alle gevallen goed op gang en werd door zowel de onderzoekers als de deelnemers als nuttig ervaren. De deelnemers aan de expertmeetings werd gevraagd na afloop een vragenlijst in te vullen (zie bijlage 5.1). Deze vragenlijst bevatte een 15-tal vragen. De deelnemers konden de vragen beantwoorden voor zowel de huidige als de gewenste situatie. De lage opkomst is deels opgevangen door éénmalig aan te sluiten bij een al bestaand overleg (het Hoofden Geneeskundige Eenheid (HGE)-overleg: een overleg met GHOR en Rode Kruis / SIGMA-leden (Snel Inzetbare Groep ter Medische Assistentie)) en door de contacten uit te breiden naar ambulancediensten in Amsterdam. Onder het Amsterdamse ambulancepersoneel zijn de vragenlijsten van de expertmeetings verspreid. Daarvandaan werden negen lijsten geretourneerd aan de onderzoekers maar helaas zijn deze vragenlijsten, ondanks navraag, nooit aangekomen. Dat er geen MMT-leden hebben deelgenomen aan de expertmeetings is ondervangen door een gesprek tussen de projectleider en een lid van het MMT-team. 2.1 Expertmeeting in Rotterdam-Rijnmond Er is gesproken over unieke nummering van slachtoffers en de noodzaak en mogelijkheden van koppelingen met andere registratiemiddelen. Zo moeten de gemeente en de veiligheidsstaf toegang hebben tot bepaalde patiëntengegevens zoals het aantal slachtoffers en de aard van hun verwondingen. Mede daarom is het van belang dat ook binnen de ziekenhuizen een patiënt gekoppeld blijft aan het incident. De huidige systemen van ziekenhuis, meldkamer en ambulance sluiten (nog) niet op elkaar aan, zowel qua techniek

Pagina 9 van 78


als inhoudelijk. Het overnemen van het registratienummer van de ene dienst in de registratie van de andere dienst moet idealiter gewaarborgd zijn. Dat neemt niet weg dat al op de rampplek met registreren en gegevens verzamelen moet worden begonnen; als daar al gegevens verloren gaan, zijn ze vaak voorgoed verdwenen. Mede daarom werd het toevoegen van foto’s van slachtoffers op de vindplaats als waardevol en informatief bestempeld. Het toevoegen van een foto van het bovenlichaam plus gewondenkaart van een rampslachtoffer is protocol bij het Traumacentrum Zuid West Nederland (TCZWN). Ook in het Landelijk Protocol Ambulancezorg, versie 6.0 (LPA 6.0) is het maken van een foto bij elk hoog energetisch trauma (HET) opgenomen. In de regio Rotterdam-Rijnmond wordt echter nooit een foto gemaakt bij een HET, de ambulances hebben geen fotocamera bij zich. De ambulancedienst noemt de privacywetgeving als reden. De rol van eerste ambulance, OvDG (Officier van Dienst Geneeskundig), SIGMA’s en andere hulpverleners met een speciale rol tijdens een ramp is ook onder de loep genomen. Het rapporteren en vervoeren via de CGV (Coördinator Gewonden Vervoer), bijvoorbeeld, wordt niet altijd correct gedaan. Hulpverleners gaan ook steeds meer bellen met eigen mobiele telefoon i.p.v., volgens de vastgestelde werkafspraken, gegevens door te geven via de MKA (Meldkamer Ambulancezorg) of de VC (verbindingscommandowagen). Daarnaast wordt het protocol 1e ambulance niet altijd gevolgd, vooral wat het trieëren betreft. Niet iedereen is daarvoor voldoende getraind of geschikt. Ambulancehulpverleners hebben sterk de neiging om direct hulp te verlenen in plaats van te trieëren of coördineren. Een mogelijke oplossing is het inzetten van aparte registratiemedewerkers die niet bevoegd zijn om medische hulp te verlenen. Meer oefenen zou een verbetering kunnen bewerkstelligen maar is duur en tijdrovend. Op de SEH daarentegen verloopt de triage doorgaans goed en snel. Het personeel is getraind om bij een groot incident al bij de poort te trieëren. Het is van groot belang dat de juiste patiënten naar de juiste ziekenhuizen gaan, trieëren in het veld voor het eventuele vervoer naar een ziekenhuis is daarom zo belangrijk. Uit de discussie kwam tevens naar voren dat men verrassend weinig inzicht heeft in de gegevensbehoefte van andere ketenpartners in de witte kolom. Daarnaast is er weinig vertrouwen in de gegevens die men van de ketenpartners ontvangt. Hierdoor worden bepaalde gegevens meerdere malen geregistreerd en/of verzameld. Wat de inhoud van de informatiestromen betreft zijn de volgende slachtoffergegevens voor de SEH van belang: naam, geslacht en geboortedatum, ABCDE (Airway, Breathing, Circulation, Disability, Exposure), RTS (Revised Trauma Score), het letsel en de toegediende medicatie. Bij een ramp met meerdere slachtoffers zijn de persoonsgebonden gegevens in eerste instantie voor de SEH van minder belang, het gaat dan meer om het overzicht. Zowel de meldkamer als de SEH willen in de beginfase van een incident alleen weten of ze wel of niet moeten opschalen. Het gaat hierbij om gegevens als aantallen slachtoffers en de aard van de verwondingen. De persoonsgegevens en specifieke medische gegevens arriveren, in rampenomstandigheden, tegelijkertijd met de patiënt in het ziekenhuis. De overdracht van de patiënt op de SEH gebeurt (zowel in reguliere als in rampomstandigheden) volgens de ABCDE-methode. Op de SEH van het traumacentrum wordt bij een ramp één anesthesist aan een slachtoffer gekoppeld. Hierdoor hoeft slechts één keer alle patiënteninformatie doorgegeven te worden. Bij grotere aantallen slachtoffers dan de beschikbare anesthesisten worden de jongste arts-assistenten anesthesiologie ingezet. In de regio Rotterdam-Rijnmond zijn meerdere ziekenhuizen betrokken bij de acute zorg. Aangezien elk ziekenhuis zijn eigen regels, werkafspraken, rampenplannen en protocollen hanteert en die niet gemakkelijk zal aanpassen, moet rekening gehouden worden met complexe samenwerkingsverbanden. Daarnaast zullen bij grote rampen waarschijnlijk ook andere regio’s betrokken zijn met weer andere werkvormen.

Pagina 10 van 78


2.2 Expertmeeting in Utrecht Ook tijdens de expertmeeting in Utrecht werd gesproken over de koppeling van prehospitale gegevens van een slachtoffer aan de registratie in het ziekenhuis via unieke nummers. Ook de foto van de situatie ter plaatse kwam weer ter sprake. In de regio Utrecht worden regelmatig foto’s gemaakt. Door de SEH worden deze foto’s zeer gewaardeerd. Triage was wederom een onderwerp van discussie, het probleem van hulpverlenen versus trieëren en registreren speelt ook in deze regio. Het inzetten van SIGMA’s als registratiemedewerkers in de tent en in het ziekenhuis werd als optie genoemd. De expertmeeting in Utrecht leverde daarnaast nog enkele nieuwe gezichtspunten op. Er is veel gesproken over de mondelinge overdracht van de ambulance naar het ziekenhuis. Deze overdracht omvat alle patiëntengegevens die de ambulance verzameld en gemeten heeft en waarop de SEH de vervolgbehandeling baseert. Om die overdracht optimaal te laten verlopen, moet volledig worden overgedragen en goed geluisterd worden. Door een maximale tijd aan de overdracht te koppelen, bijvoorbeeld 40 seconden, wordt enerzijds het SEH-personeel gedwongen om direct te luisteren en anderzijds het ambulancepersoneel om logisch en compact over te dragen. Een afgesproken volgorde of systematiek voor de overdracht kan daaraan bijdragen. Op de afdeling SEH van het Utrecht Medisch Centrum geniet de MIST (Mechanism of injury, Injuries found and suspected, Signs, Treatment given) de voorkeur boven de ABCDE-methode die elders veel wordt gebruikt. De reden daarvoor is dat MIST een SOSA-standaard is (de Stichting Opleidingen Scholing Ambulancehulpverlening (SOSA) is het opleidingsinstituut van de ambulancesector). Bij een groot incident, met meerdere gewonden, blijkt de MIST minder handig, omdat de M dan bij elk slachtoffer gelijk is en men direct door gaat naar de S en dat is in feite de ABCDE. Als oplossing voor het gebrek aan inzicht in de werkzaamheden van de andere ketenpartners wordt voorgesteld om verpleegkundig personeel te laten rouleren tussen de ambulancedienst, SEH en MMT. Deze oplossing kan alleen worden uitgevoerd als het betreffende personeel daartoe bereid is, de benodigde opleidingen heeft genoten en er binnen een ziekenhuis en ambulancedienst genoeg begeleidings- en inwerkmogelijkheden zijn. In Utrecht is wat de registratie bij rampen betreft een nieuw systeem ontwikkeld en in gebruik genomen. Het SVS is een op barcodes gebaseerd systeem dat werkt met de MIMMS (Major Incident Medical Management and Support) gewondenkaart1. 2.3 Gewondenkaart Zodra binnen de expertmeeting het onderwerp ‘grootschalige hulpverlening’ ter sprake kwam, kwam de gewondenkaart (het enige registratiemiddel dat uitsluitend bij grootschalige omstandigheden in gebruik is) ogenblikkelijk ter discussie. Het bleek een heet hangijzer. Voor de volledigheid volgen hier de belangrijkste negatieve (-) en positieve (+) punten uit de discussie over de huidige gewondenkaart: - Het ontwerp voldoet niet aan de eisen: het touwtje is te kort, de triage is slechts één keer in te vullen en bij regen onbruikbaar, - De kaart sluit niet aan op ritformulier, - De kaart is in het veld weinig bekend, hij wordt alleen bij oefeningen gebruikt dus hooguit 1x per 3 jaar, - De kaart sluit niet aan op ABCDE-methode, + De kaart is gekoppeld aan de patiënt, + Nederlandse Rode Kruis vrijwilligers kunnen hem invullen, + Door het werk van crisiscoördinatoren is de kaart in de regio Rotterdam-Rijnmond in ziekenhuizen beter bekend geraakt. 1

Voor meer informatie, zie de website van het calamiteitenhospitaal in Utrecht (http://www.umcutrecht.nl/afdeling/index.asp?dep=142).

Pagina 11 van 78


2.4 Vragenlijsten Tijdens de expertmeetings werd de deelnemers gevraagd een vragenlijst in te vullen (zie bijlage 5.1). Deze vragenlijst bevat vragen betreffende de werkelijke situatie en de gewenste situatie. Door de 21 aanwezigen (zie bijlage 1.1) werden 18 vragenformulieren ingevuld geretourneerd. Samengevatte antwoorden op de belangrijkste vragen: 1. De ideale registratiemethode is zo simpel mogelijk, landelijk geïmplementeerd, en misschien zelfs digitaal. 2. Geregistreerde gegevens (zouden moeten) zijn: naam, geboortedatum, geslacht, medische gegevens volgens de ABCDE- of MIST-methode, ongevalmechanisme (ongevalomstandigheden, betrokken voertuigen, etc.) en eventuele weersomstandigheden en vrijgekomen gevaarlijke stoffen. 3. Het verschil tussen regulier en opgeschaald (wat procedures en registratie betreft) is dat in de opgeschaalde situatie alleen de op dat moment strikt noodzakelijke gegevens genoteerd worden. Tijdens een ramp moet de registratie simpel zijn en snel kunnen gebeuren, hoe een patiënt verzekerd is, is dan niet van belang. 4. Informatie die zou moeten worden overgedragen: NAW (Naam, Adres en Woonplaats) indien bekend, ABCDE, RTS / EMV (Eye opening, Motoric response, Verbal response), letsel en medicatie volgens ATLS (Advanced Trauma Life Support). 5. Evaluatie van de hulpverlening wordt als onvoldoende ervaren, het gebeurt wel altijd na oefeningen. 6. Het verschil tussen regulier en opgeschaald kan kleiner worden gemaakt door alle formulieren op elkaar aan laten sluiten, het oefenen van bevelstructuur en bij de rampenprotocollen uit te gaan van de reguliere situatie. 2.5 Discussie Door het, achteraf bezien, te kleine aantal uitnodigingen was de opkomst voor de expertmeetings lager dan de onderzoekers hadden verwacht. Ondanks dat was de discussie tussen de verschillende disciplines duidelijk zinvol. Door medewerkers van verschillende onderdelen van de acute zorg met elkaar in gesprek te brengen, werd al snel duidelijk dat er weinig inzicht bestaat in de gegevensbehoefte van de andere ketenpartners, zowel in de reguliere situatie als in de rampsituatie. Door de lage opkomst is enige voorzichtigheid geboden bij de interpretatie en reikwijdte van de conclusies. Omdat tijdens elke meeting over het algemeen dezelfde zaken spontaan aan de orde kwamen, is naar de mening van de onderzoekers de uitkomst van de meetings redelijk betrouwbaar. Daarnaast is in de volgende fases met een veel groter aantal ketenpartners gesproken en daarbij werden de conclusies veelal bevestigd. De inhoud van een eenduidige gegevensstandaard voor de witte kolom moet voor de reguliere situatie naast patiëntengegevens ook logistieke gegevens bevatten, zoals de vindplaats van het slachtoffer en bij de vooraankondiging de aanrijtijd. Uiteindelijk is het doel van registratie optimale zorg aan de patiënt. Aangezien het acute zorgproces voornamelijk, zeker bij reguliere situaties, in het ziekenhuis eindigt, moeten daar uiteindelijk alle patiëntengegevens terecht komen. Dit stelt het ziekenhuis in staat de opvang adequaat te organiseren en op basis van de verkregen gegevens de juiste deskundigheid in te zetten. Het is daarom niet meer dan logisch dat de gegevensstandaard voor een groot deel wordt afgestemd op de gegevensbehoefte van het ziekenhuis. Voor de reguliere situatie is dat voor de berichtgeving tijdens de vooraankondiging de inhoud van het noodlijnformulier. Een deel van de parameters op dat noodlijnformulier bevat gegevens die statisch zijn tijdens het zorgproces (NAW-gegevens, geslacht, vindplaats). Een ander deel is onderhevig aan verandering (medische gegevens zoals bloeddruk en pols). De beroepsgroep is zo opgeleid dat de betrekkelijke waarde van meetgegevens ingeschat kan worden. Tijdens de overdracht

Pagina 12 van 78


van ambulance naar SEH wenst de SEH de gegevens conform ABCDE / MIST overgedragen te krijgen. Bij rampen zijn er andere organisaties zoals gemeenten en GHOR die informatie nodig hebben van zowel de rampplek als de ziekenhuizen. Het gaat dan voornamelijk over wie, waar en met welk letsel terecht komt of is gekomen. Deze gegevens moeten dus zowel op de rampplek (bij de CGV), als in de ziekenhuizen verzameld (Crisisteam) en geleverd worden aan de GHOR. Hierover moeten duidelijke afspraken gemaakt worden met in achtneming van de weten regelgeving op dit punt. De huidige gewondenkaart wordt als niet bruikbaar bestempeld. Aangezien momenteel een nieuwe gewondenkaart, gebaseerd op de MIMMS-systematiek, in ontwikkeling is, wordt binnen dit project geen voorstel gedaan wat betreft een nieuwe gewondenkaart. Tijdens de expertmeetings was de ontwikkeling van een nieuwe gewondenkaart conform MIMMS nog gaande. In de loop van het project is deze afgerond en als voorstel aangeboden aan het Ministerie van BZK. Naar verwachting zal binnen enkele maanden goedkeuring van het Ministerie volgen om de kaart in gebruik te nemen. Bij de ontwikkeling van de nieuwe gewondenkaart is één van de onderzoekers nauw betrokken geweest en resultaten uit dit ZonMw-project zijn in het gewondenkaart-ontwerp verwerkt. De organisatie van de ziekenhuizen laat het nauwelijks toe om werkafspraken en protocollen snel aan te passen aan de behoefte van de overige ketenpartners. Toch zal men, zeker in rampomstandigheden, samenwerkingsverbanden aan moeten gaan. De GHOR en het traumacentrum hebben hierin een belangrijke taak. Het TCZWN heeft in haar takenpakket onder andere het opzetten van een traumazorgnetwerk binnen de regio Zuidwest-Nederland, in samenwerking met de GHOR. Recent hebben de GHOR Rotterdam-Rijnmond en alle regionale ziekenhuizen een convenant ondertekend ter versterking van de samenwerking. Aangezien in reguliere omstandigheden traumaslachtoffers over het algemeen naar het traumacentrum worden vervoerd en rampenplannen afgestemd moeten worden op de reguliere zorg, zou een vanuit het traumacentrum opgezet rampenplan maatgevend voor alle ziekenhuizen in de regio moeten zijn. Er moet een discussie op gang komen tussen de GHOR en alle ziekenhuizen in de regio, bijvoorbeeld door het houden van workshops of referaten. Hieruit moeten afspraken komen die ertoe leiden dat een universeel beleid wordt geformuleerd rond registratie van slachtoffergegevens en het delen van die gegevens. Deze registratie moet zowel bij de reguliere als de grootschalige zorg op basis van een eenduidige standaard worden verricht. Een tweejaarlijks terugkerend moment van evaluatie en discussie moet de afspraken actueel en toepasbaar houden. De GHOR heeft hierin een taak, samen met het traumacentrum. 2.6 Conclusies Tijdens de discussie bleek regelmatig dat men wel goed weet welke gegevens de eigen dienst nodig heeft en waarvoor, maar van de andere diensten is dat vaak niet bekend. Door dit gebrek aan inzicht in de gegevensbehoefte van de andere ketenpartners worden protocollen niet altijd gevolgd en gegevens niet of onvolledig doorgegeven. Voor de witte kolom is momenteel geen eenduidige gegevensstandaard bepaald. Aansluiting op de bestaande protocollen is essentieel. Vanuit de beroepsgroep worden ATLS en de ABCDEstandaarden aangegeven als werkbaar, vooral in rampomstandigheden zouden die voldoende inhoud bevatten. In de reguliere situatie is meer tijd voor registratie en die kan dan dus vollediger zijn. Als ketenpartners goed op de hoogte zijn van wat de andere ketenpartners doen, kan dit een belangrijke bijdrage leveren aan het onderlinge respect en vertrouwen. Het gaat dan om de juiste mensen op de juiste plek, die weten wat de andere ketenpartners doen.

Pagina 13 van 78


Hoofdstuk 3

Analyse De analyse heeft als doel de huidige registratieformulieren en de in gebruik zijnde informatiesystemen in kaart te brengen en eventuele knelpunten te signaleren. Zowel door inhoudelijk de informatiestromen te analyseren als door het houden van semigestructureerde interviews met betrokken ketenpartners. Om inzicht te krijgen in het proces van de acute zorg hebben de onderzoekers bezoeken gebracht aan de meldkamer ambulancezorg in Rotterdam, Utrecht en Amsterdam, meegereden met de ambulance in Rotterdam en de SEH-afdeling van het ErasmusMC en het UMC Utrecht (Universitair Medisch Centrum Utrecht) bezocht. De patiënten die hier door de onderzoekers gezien en/of gehoord zijn, zijn anderen dan degenen die zijn opgenomen in de geanalyseerde incidenten. Tevens zijn gesprekken gevoerd met sleutelfiguren werkzaam in de witte kolom buiten de regio Rotterdam-Rijnmond (zie bijlage 3). Door deze bezoeken is bij de onderzoekers een duidelijk beeld ontstaan van het reguliere proces van acute zorg vanaf het moment van melding t/m de aankomst op de SEH. Tijdens deze bezoeken en daarbuiten werden alle bij de ketenpartners aanwezige protocollen rond registratie en alle in gebruik zijnde registratieformulieren door de onderzoekers opgevraagd, verzameld en vergeleken met de praktijk. Daarnaast werd beoordeeld in hoeverre de protocollen van de verschillende disciplines op elkaar aansluiten. In de regio Rotterdam-Rijnmond zijn vervolgens van 20 incidenten de inhoudelijke informatiestromen bepaald en geanalyseerd. Volgens de oorspronkelijke onderzoeksopzet zouden 24 informatiestromen geanalyseerd worden, 12 van de reguliere hulpverlening en 12 van grootschalige incidenten. Omdat zich tijdens het onderzoek geen grootschalige incidenten hebben voorgedaan, is besloten om meer dan 12 reguliere incidenten te analyseren. Aangezien na analyse van 20 incidenten duidelijk werd dat nieuwe inzichten niet meer verkregen werden, zijn er niet meer incidenten geanalyseerd. De incidenten voldeden aan de volgende criteria: 1/ een zwaargewond slachtoffer (T1), 2/ alle betrokken registratieformulieren en geluidsfragmenten waren te achterhalen, 3/ de hele keten van melding op de meldkamer tot overdracht op de SEH was doorlopen. De volgende registratieformulieren werden verzameld: uitdraaien van het Geïntegreerd Meldkamer Systeem (GMS), ambulance-ritformulier (RTF) en noodlijnformulieren van de SEH. Daarnaast werden alle bij het incident behorende geluidsfragmenten van de meldkamer beluisterd door een van de onderzoekers. Hiervan werd een uitvoerige analyse gemaakt. Van een groot aantal parameters werd bepaald waar en hoe vaak ze werden genoteerd of mondeling doorgegeven. Vervolgens werd bekeken of die parameter wel of niet bij de volgende ketenpartner terecht kwam en of er door de volgende ketenpartner om werd gevraagd. Daarnaast werd de betrouwbaarheid van de informatie getest door een aantal meetwaardes door de keten te volgen en de eventuele verschillen tussen de disciplines te bepalen. De resultaten van deze analyse staan beschreven in hoofdstuk 3 en bijlage 10. De in gebruik zijnde registratieformulieren betreffende de vooraankondiging naar het ziekenhuis zijn nader onderzocht, omdat dit moment in de keten het meest complex is. Zowel ambulancedienst als meldkamer als SEH leveren en/of ontvangen rond de vooraankondiging informatie. In hoofdstuk 3 en 4 staat dit onderdeel uitgebreid beschreven. Naast een inhoudelijke analyse zijn er enkele semi-gestructureerde interviews gehouden met betrokken ketenpartners (voor de interviewvragen zie bijlage 5.2). Mede omdat het zeer moeilijk bleek om centralisten te spreken, vanwege capaciteitsproblemen op de meldkamer, is het aantal interviews beperkt gebleven. Er zijn twee volledige interviewrondes gehouden steeds bestaande uit een casusdeel en een algemeen deel. Per ronde zijn tenminste één betrokken centralist, één betrokken ambulancemedewerker en één betrokken SEHmedewerker geïnterviewd. Aangezien de interviews door het kleine aantal geen significante betekenis hebben, zijn de uitkomsten niet apart verwerkt maar opgenomen in de bespreking van het acute zorgproces en de analyseresultaten.

Pagina 14 van 78


3.1 Gegevensstroomplan reguliere acute zorg (met MMT-inzet) Om antwoord te geven op vragen als: ‘Wie verstrekt de informatie?’, ‘Wie ontvangt de informatie?’ en ‘Hoe wordt de informatie overgedragen?’ is de gegevenstroom tijdens een regulier incident in de regio Rotterdam-Rijnmond schematisch weergegeven in figuur 1. Bij een regulier incident is geen sprake van opschaling volgens de GRIP-regeling (Gecoördineerde Regionale Incidentenbestrijding Procedure). Voor het gegevenstroomplan grootschalig zie bijlage 6.

FB3 Melder incident

1

2

MKA 1

3

MKA 2

Ambulance -dienst

FB2

(6)

4 (FB6)

FB4

MMT

(FB7)

FB5

5

SEH

(7) Figuur 3.1. Gegevensstromen tijdens een regulier incident (met MMT-inzet) 1. Informatiestroom van melder naar MKA-aanname 2. Informatiestroom van MKA-aanname naar MKA-uitgifte 3. Informatiestroom van MKA-uitgifte naar ambulancedienst 4. Informatiestroom van MKA-uitgifte naar SEH (vooraankondiging) 5. Informatiestroom van ambulancedienst naar SEH (overdracht) (6.) Informatiestroom van MKA-uitgifte naar MMT (7.) Informatiestroom van MMT naar SEH (overdracht) FB1: Feedback van MKA-aanname naar melder (uitvragen) FB2: Feedback van MKA-uitgifte naar MKA-aanname FB3: Feedback van ambulancedienst naar MKA-uitgifte FB4: Feedback van SEH naar MKA-uitgifte (uitvragen) FB5: Feedback van SEH naar ambulancedienst (FB6): Feedback van MMT naar MKA-uitgifte (FB7): Feedback van SEH naar MMT

De melding van een incident komt in de geanalyseerde incidenten in de meeste gevallen van een leek (80%) en in 20% van een dienstverlener (politie, andere meldkamer). Op de meldkamer ambulancezorg is in de regio Rotterdam-Rijnmond een gescheiden aanname(MKA1) en uitgifte- (MKA2) systeem. De aannamekant krijgt gegevens van de melder en vraagt de melder uit volgens het LSMA (Landelijke Standaard Meldkamer Ambulance). De aanname-centralist voert de verkregen gegevens vervolgens voor een deel digitaal in in het GMS. In GMS is voor het invoeren van de ongevalomstandigheden slechts een beperkte ruimte beschikbaar. Hierdoor zal een deel van de gemelde gegevens niet worden ingevoerd in het systeem en vervolgens niet (in ieder geval niet digitaal) terecht komen bij de uitgiftekant. De uitgifte-centralist verwerkt de ingevoerde gegevens tot een ritopdracht voor een ambulanceteam (en MMT). De uitgifte-centralist geeft deze ritopdracht aan de op dat moment beschikbare ambulance die het dichtst in de buurt is van het incident. Door gebruik te maken van GPS (Global Positioning System) heeft de meldkamer zicht op de situatie in de regio; waar ambulances zich bevinden en in welke hoedanigheid. Met kleurcodes staat aangegeven of een ambulance aanrijdend is, ter plaatse van een incident, bezig met vervoer etc. De uitgifte-centralist verstrekt de ritopdracht door middel van een telefonisch contact. De

Pagina 15 van 78


meldkamer belt naar een ambulancepost waar een wagen beschikbaar staat of naar een ambulance die op dat moment beschikbaar is. In de geanalyseerde incidenten was de gemiddelde tijdsduur tussen het aannemen van de melding en het verstrekken van de opdracht 2 minuten en 10 seconden (spreiding van 46 seconden tot 5,3 minuten). (Met ingang van 4 oktober 2005 zijn de MKA en de ambulancediensten in RotterdamRijnmond overgegaan op C2000. Dat betekent o.a. dat de ritopdracht vanuit de MKA naar de ambulance niet meer telefonisch verloopt maar via een pager.) Tussen meldkamer en ambulance kan tijdens het incident contact zijn over onduidelijkheden in de melding, terugkoppeling van de situatie ter plaatse, verzoek om versterking in de vorm van politie, brandweer, meer ambulances of het MMT. Vlak voor vertrek naar het ziekenhuis neemt de ambulancebemanning contact op met de meldkamer. De meldkamer bepaalt waar de ambulance het slachtoffer naar toe brengt op basis van beschikbare bedden en capaciteit van het ziekenhuis, tenzij de omstandigheden of het protocol eisen dat de patiënt naar het traumacentrum wordt vervoerd. De meldkamer is op de hoogte van de hoeveelheid lege IC (Intensive Care)-bedden in elk ziekenhuis in de regio, en weet of er sprake is van een opnamestop op de SEH in verband met extreme drukte. Sinds 1 augustus 2005 is er een website in gebruik waarop gebruikers de IC-beddencapaciteit van deelnemende ziekenhuizen kunnen raadplegen2. Deze website wordt momenteel nog niet in de regio Rotterdam-Rijnmond gebruikt. De meldkamer is afhankelijk van de ziekenhuizen die de gegevens over IC-beschikbaarheid moeten leveren. De verantwoordelijkheid voor het doorgeven van opnamestops om andere redenen, zoals drukte op de SEH, ligt ook bij de ziekenhuizen. Na een verzoek om vervoer naar een ziekenhuis moet de centralist in geval van een vitaal bedreigde patiënt aan het betreffende ziekenhuis een vooraankondiging verzorgen. De vooraankondiging naar het ziekenhuis gebeurt dus niet rechtstreeks vanuit de ambulance maar gaat altijd via de MKA. De vooraankondiging heeft als doel het ziekenhuis de gelegenheid te geven zich voor te bereiden op de opvang van een traumapatiënt. Het benodigde personeel en materiaal kan dan voor aankomst van de patiënt in gereedheid gebracht worden, zodat zo min mogelijk tijd verloren gaat bij aankomst en de patiënt direct behandeld kan worden. De inhoud van de vooraankondiging wordt in een volgende paragraaf besproken. Bij aankomst van de ambulance op de SEH vindt een belangrijke informatie-uitwisseling plaats, de overdracht. Vanuit het TCZWN is een protocol uitgegeven betreffende de overdracht van de ambulance naar SEH. De overdracht dient te gebeuren aan de hand van het ongevalmechanisme en de ABCDE’s. Het acroniem MVIT (Mechanism of injury, Vitale functies aan de hand van ABCDE, Injuries, Treatment) wordt voorgesteld als de volgorde waarin de gegevens moeten worden overgedragen. Daarnaast zou de aanwezige arts als enig aanspreekpunt moeten fungeren en de overdracht vóór het overtillen van de patiënt dienen te gebeuren. Het LPA 6.0 geeft in het protocol vooraankondiging/overdracht betreffende traumapatiënten de volgende richtlijnen: 1. Korte overdracht conform MIST. 2. Laat een kopie van het ritformulier, een uitdraai van de bewakingsapparatuur en bij een hoog energetisch trauma (HET) een foto achter. Over de inhoud van de overdracht is consistentie tussen de protocollen van het TCZWN en die van het LPA, maar de volgorde is afwijkend. Het maken van een foto bij een HET gebeurt niet in de regio Rotterdam-Rijnmond, er zijn geen fototoestellen aanwezig op de ambulanceauto’s. Toch zijn foto’s een goede aanvulling op de beschrijving van het incident, is de ervaring in regio’s waar ambulancepersoneel wel foto’s levert aan het ziekenhuis. Zoals blijkt uit tabel 1 werd een incidentbeschrijving in de 20 geanalyseerde incidenten altijd gemeld in de vooraankondiging. Dit lijkt daarmee van groot belang voor de hulpverlening op de SEH. Ook tijdens interviews geven SEH-medewerkers aan dat ze de ongevalomstandigheden waardevolle informatie vinden en een foto van het incident een goede aanvulling zou zijn.

2

http://www.zorg-capaciteit.nl/beddencapaciteit/index.jsp

Pagina 16 van 78


Bij bepaalde incidenten die voldoen aan criteria gebaseerd op de aard van het incident of op de toestand van de patiënt zal het MMT worden ingezet. Deze criteria zijn landelijk vastgesteld door AmbulanceZorg Nederland, de traumacentra en de GHOR. In de regio Rotterdam-Rijnmond kan het MMT direct telefonisch contact onderhouden met de SEH, dit in tegenstelling tot de ambulancezorg. Als het MMT betrokken is bij een incident, vindt dus niet altijd een vooraankondiging plaats via de meldkamer, maar geeft het MMT deze informatie direct aan de SEH. Deze gesprekken worden niet gelogd en zijn daarom qua inhoud niet te achterhalen. 3.2 Gedeelde informatie Tijdens het acute zorgproces wordt een groot aantal patiëntengegevens geregistreerd door de verschillende hulpdiensten. Opmerkelijk is dat een zeer groot aantal gedetailleerde patiëntengegevens geregistreerd staat op de geanalyseerde ambulanceritformulieren. Veel van deze gegevens komen ondanks die registratie niet terecht bij ketenpartners als MKA en SEH. Informatie betreffende de ademfrequentie en het al dan niet bedreigd zijn van de circulatie wordt niet doorgegeven aan de MKA en dientengevolge ook niet aan de SEH. Toegediende medicatie wordt slechts zelden doorgegeven, net als andere gegevens betreffende behandeling van de patiënt, zoals zuurstoftoediening en het aanbrengen van een infuus. Registratie op het noodlijnformulier is niet optimaal, vooral medische handelingen worden niet genoteerd (zie voor data bijlage 10.1). Van de 20 incidenten zijn slechts 10 formulieren bij de status terecht gekomen, de andere 10 formulieren waren niet meer te traceren. Uit interviews met personeel van de SEH bleek dat, ondanks voorschriften dit wel te doen, in de praktijk het noodlijnformulier vaak niet bij de status gestoken wordt. Om patiëntengegevens die niet spontaan worden doorgegeven maar die wel op het noodlijnformulier gevraagd worden, wordt slechts sporadisch (gemiddeld in ongeveer 7% van de geanalyseerde incidenten) gevraagd door de ontvangende partij (niet gepubliceerde data). Uitzonderingen zijn de EMV-score, daar werd door de centralist in 30% van de gevallen om gevraagd, en de verwachte aanrijtijd, die werd in 50% van de gevallen door de centralist én door de SEH gevraagd. 3.3 Betrouwbaarheid van gegevens Een ander aspect van ketenbrede registratie en doorgeven van informatie is de betrouwbaarheid van de gegevens. De betrouwbaarheid van prehospitale gegevens is moeilijk vast te stellen. Door onder andere het veranderlijke karakter van de toestand van de patiënt, het verschil in meetapparatuur en werkomstandigheden én verschillende hulpverleners zou men bijvoorbeeld in de bloeddrukwaarden verschillen kunnen verwachten tussen ambulance en SEH, ondanks dat de metingen op zich betrouwbaar zijn. Tijdens de analyse werden geen grote verschillen gevonden tussen meetwaarden van de ambulance zoals genoteerd op het ritformulier en van de SEH, genoteerd op de patiëntenstatus (zie bijlage 10.2). Hieruit kan men concluderen dat de meetgegevens van het ambulancepersoneel zeer goed aansluiten op die van de SEH. Dit inzicht zou het onderlinge vertrouwen in werkwijze en expertise en daarmee het wederzijdse respect tussen beide hulpverlenende organisaties kunnen verhogen. Andere gegevens, zoals diagnoses, bleken moeilijker te vergelijken vanwege het ruime begrippenkader en afkortingengebruik, maar de diagnose van het ambulancepersoneel en van de medewerkers van de SEH blijkt toch voor ongeveer 80% overeen te komen. De verschillen worden voornamelijk veroorzaakt door het bevestigen van botbreuken op de SEH die op straat niet te zien zijn of door vermoedens van letsel door het ambulancepersoneel die op de SEH bij verdere diagnostiek niet bevestigd worden. Alleen de op het ritformulier of in de status geregistreerde gegevens over de diagnose kunnen hierbij worden gebruikt. In vier gevallen is de diagnose niet ingevuld door één van beide partijen en kan het ritformulier dus niet worden vergeleken met de status.

Pagina 17 van 78


Uit bovenstaande blijkt dat de expertise van het ambulancepersoneel en die van het SEHpersoneel goed op elkaar aansluiten. 3.4 Protocollen en werkafspraken 3.4.1 Vooraankondiging Voor een groot deel ligt de verantwoordelijkheid voor het correct doorgeven van patiëntengegevens van de ambulance naar de SEH bij de MKA. In de regio RotterdamRijnmond beschikt de MKA over een uitvraagprotocol als checklist, het zogenaamde vooraankondigingsformulier. Ook op de SEH-afdeling ligt een dergelijke checklist, het noodlijnformulier. Zowel het vooraankondigingsformulier als het noodlijnformulier zijn op eigen initiatief binnen de meldkamer, respectievelijk het ziekenhuis ontwikkeld. Ieder ziekenhuis in de regio heeft zijn eigen noodlijnformulier ontworpen. Ook in andere regio’s is dit op vergelijkbare manier gegaan. Landelijke protocollen hierover zijn niet beschikbaar. In de regio Rotterdam-Rijnmond komt de inhoud van het vooraankondigingsformulier in hoofdlijnen overeen met de inhoud van het noodlijnformulier. Slechts 3 items (CPA (Centrale Post Ambulance)-nummer, aantal slachtoffers en MMT-inzet) komen wel voor op het vooraankondigingsformulier maar niet op het noodlijnformulier. Het vooraankondigingsformulier wijkt vooral in volgorde af van het noodlijnformulier. Geslacht, leeftijd, de inschatting van een neurotrauma en het verwachte tijdstip van aankomst zijn de parameters die het meest afwijken, wat betreft de volgorde op de formulieren. Uit een inventarisatie van de gebruikte formulieren in alle ziekenhuizen in de regio blijkt dat ongeveer de helft van de ziekenhuizen geen noodlijnformulier gebruikt. Verder wijken de formulieren die er zijn wat betreft de inhoud niet veel af, maar qua lay-out en volgorde van parameters zijn ze vaak zeer verschillend. Ondanks dat de formulieren qua inhoud nauwelijks afwijken en de centralist dus goed kan bepalen wat de SEH wil weten, worden veel van de genoemde parameters niet doorgegeven (zie bijlage 10.1). Dit wordt veroorzaakt door het ambulancepersoneel dat de gegevens niet doorgeeft aan de centralist of door de centralist die ze niet doorgeeft aan de SEH of doordat de SEH niet doorvraagt. Een proactieve rol van alle ketenpartners in het doorgeven en uitvragen van informatie die van belang is voor een goede opvang van een slachtoffer op de SEH zou het proces van vooraankondiging kunnen optimaliseren. Hoe beter men op de hoogte is van de informatie die de ander beschikbaar dan wel nodig heeft, hoe beter de proactieve houding tot uiting komt. In bijlage 7 wordt een voorstel gedaan voor een nieuwe checklist aan de hand waarvan het ambulancepersoneel en de centralisten in de gegevensbehoefte van de SEH kunnen voorzien. Ook wordt een nieuw noodlijnformulier voorgesteld dat in alle ziekenhuizen in de regio geïmplementeerd moet worden. Een landelijke uniformiteit in dergelijke formulieren is het einddoel. Een ander aspect van de vooraankondiging, het moment waarop die plaatsvindt, kwam tijdens een interview met SEH-personeel ter sprake. De wens is dat bij een groot incident de SEH al eerder ingelicht wordt, zodat personeel en materiaal eerder in gereedheid kan worden gebracht. Vaak komt de vooraankondiging op het moment dat de ambulance al voor de deur staat. 3.4.2 Overdracht Wat de overdrachtsprotocollen betreft hanteert de ambulancedienst het protocol uit LPA 6.0. In dit protocol staat dat de overdracht conform MIST moet gebeuren. Ook in het protocol van het TCZWN wordt de overdracht op die manier beschreven, al wijkt de volgorde van de parameters iets af (zie paragraaf 3.1). Juist in een acute situatie blijkt het moeilijk de informatieoverdracht volgens protocol uit te voeren. Dit is de ervaring van het TCZWN (OOV (Openbare Orde en Veiligheid) keteninteractie), evenals van de onderzoekers zelf tijdens het meekijken, alsmede een conclusie uit de observatierapportage Bonfire (april 2005) ‘Op de grens van werkelijkheid’: ‘De verschillende informatie-uitwisselingstructuren bleken kwetsbaar bij tijdsdruk’. Pagina 18 van 78


3.5 Rampen en gewondenkaart Tijdens de analyseperiode zijn geen grote incidenten of rampen voorgevallen. Hierdoor is geen analyse mogelijk geweest van slachtofferregistratie tijdens een incident van grote omvang. In een eerdere fase van het onderzoek is met zorgverleners uit het veld gediscussieerd over onder andere het gebruik en nut van de gewondenkaart. Daarnaast is in de interviews aandacht besteed aan de omstandigheden bij rampen. Tevens hebben beide onderzoekers de medische hulpverlening tijdens meerdere grootschalige oefeningen geobserveerd. 3.6 Discussie De hier beschreven analyse is uitsluitend uitgevoerd in de regio Rotterdam-Rijnmond. Voor de betrouwbaarheid van het onderzoek en de geldigheid van de conclusies zou een dergelijke analyse in meerdere regio’s van waarde kunnen zijn. Door het moeizame verkrijgen van toestemmingen om de informatiestromen in te zien en te beluisteren, was het in het tijdsbestek van dit project onmogelijk om in meerdere regio’s te analyseren. Uit literatuur en rapporten blijkt echter dat de problematiek die in de regio Rotterdam-Rijnmond speelt vaak landelijk van toepassing is. Daarnaast bleek bij de expertmeetings en uit gesprekken met mensen uit verschillende regio’s dat ook daar dergelijke problemen spelen. Uiteindelijk is de conclusie van dit onderzoek dat het effect van protocollen op de kwaliteit afhangt van de bereidheid van de medewerkers om de protocollen te hanteren. Deze bereidheid hangt vervolgens weer af van het inzicht in de noodzaak en het doel van de protocollen. Er moet in opleidingen daarom meer aandacht besteed worden aan het doel en de noodzaak van protocollen om daardoor de bereidheid tot het juiste gebruik ervan te vergroten. Een vergelijking tussen alle regio’s voor de gebruikte systemen, protocollen en werkafspraken, bijvoorbeeld rond de vooraankondiging, en het effect op de kwaliteit zou meer inzicht geven of dit een terechte conclusie is. Het overdrachtsmoment van de ambulance naar de SEH bij het daadwerkelijk aanleveren van de patiënt, kon bij geen van de 20 incidenten nader worden onderzocht. Vanwege de privacyregelgeving konden de onderzoekers geen toegang krijgen tot het beeldmateriaal dat wordt gemaakt op de traumakamers van het TCZWN. Tijdens enkele interviews is dit overdrachtmoment nader bekeken. Zowel op de SEH als bij het ambulancepersoneel is, zo blijkt uit de interviews, veel verbetering geconstateerd voor wat betreft de overdracht in de afgelopen jaren. Er is een gestructureerde aanpak afgesproken volgens de ABCDEstandaard en die werkt over het algemeen goed, al speelt de competentie en de ervaring van het individu een rol. Ambulancepersoneel houdt de patiënt tijdens de overdracht op de brancard. Het is de bedoeling dat er één aanspreekpunt is maar over het algemeen luisteren alle aanwezigen mee, vooral de verpleegkundigen. Dit blijkt ook uit de analyse uitgevoerd door Berkx in het TCZWN3. Tijdens een bezoek aan de SEH van het traumacentrum Utrecht kwam de overdrachtprocedure ook ter sprake. Bij dit traumacentrum wordt gebruik gemaakt van het acroniem MIST (zie paragraaf 3.1). Het algemene beeld dat uit de analyse naar voren komt, is van een zeer grote diversiteit in de manier waarop tijdens een incident wordt gecommuniceerd en geregistreerd. De afhandeling van een incident is sterk afhankelijk van de inbreng van individuele medewerkers in de keten. Een actieve of reactieve houding van een zorgverlener bepaalt voor een groot deel de inhoud van de informatiestromen. Het ontbreken van voldoende inzicht in elkaar werkwijzen en het onvoldoende accepteren van wederzijdse expertise lijken 3

Berkx, L., ‘Het zorgproces aan de monitor: een onderzoek naar de ontwikkeling van indicatoren voor het zorgproces van de polytraumapatiënt’, Erasmus Universiteit, Rotterdam, 2002

Pagina 19 van 78


hiervan deels de oorzaak. Protocollair is niet vastgelegd dat een hulpverlener een actieve houding moet hebben in het vergaren van specifieke informatie. Door bijvoorbeeld het actieve uitvragen door de ene ketenpartner wordt de ketenpartner die de informatie moet doorgeven mogelijk aangezet om dat de volgende keer uit zichzelf te doen. Het is daarbij wel van belang dat de ketenpartners het achterliggende doel van de informatie kennen. Dit zou meer aandacht moeten krijgen bij oefeningen en trainingen. In rampomstandigheden zijn naast de medische gegevens over individuele slachtoffers ook gegevens nodig voor de coördinerende functionarissen, de betrokken gemeentes en de media. Aantallen slachtoffers, de aard van hun verwondingen en naar welk ziekenhuis ze zijn vervoerd, zijn voorbeelden van zulke gegevens. Ook voor protocollen betreffende deze informatiestromen geldt dat het inzicht in doel en noodzaak van die gegevens inzichtelijk moet zijn voor de verzamelaars ervan. De meeste in de regio Rotterdam-Rijnmond gehanteerde protocollen zijn gebaseerd op landelijke protocollen die voldoen aan internationale standaarden. Op enkele kleine punten na, zoals een foto maken van een HET en de volgorde van gegevens bij de vooraankondiging, voldoen de huidige protocollen in de regio Rotterdam-Rijnmond. Omdat de protocollen wel duidelijke richtlijnen geven, hebben de onderzoekers geconcludeerd dat voor het verbeteren van het doorgeven en delen van slachtoffergegevens de oplossing niet gezocht moet worden in het herschrijven van de huidige protocollen maar vooral in het vergroten van het draagvlak voor het gebruik daarvan door het belang van de patiënt voorop te stellen in plaats van die van de eigen discipline. 3.7 Conclusies De hypothese dat er een structureel probleem bestaat in de overdracht van zorginhoudelijke en zorglogistieke patiëntengegevens kan worden bevestigd uit de gegevensanalyse. Dit blijkt uit: 1. De vaak moeizame verzameling door de MKA van noodzakelijke gegevens voor de meldkamer over de identiteit van het slachtoffer, de aard van het ongeval, de juiste locatie van het ongeval en de medische toestand van de patiënt(en). 2. Het vaak niet protocollair (en daardoor vaak inconsequent en onvolledig) uitvragen van melders over het ongeval. 3. Het onvolledig overdragen van zorginhoudelijke informatie aan andere hulpverleners in de keten of het niet uitvragen van voorgaande hulpverleners over zorginhoudelijke informatie. De verzamelde protocollen van de verschillende disciplines bleken redelijk tot goed op elkaar aan te sluiten, wat inhoud betreft. De volgorde van verzamelde gegevens verschilt enigszins per discipline en is afgestemd op de eigen informatiebehoefte. De praktijk komt niet altijd overeen met de protocollen: voorschriften en onderlinge werkafspraken worden niet altijd gevolgd. 3.8 Motivatie keuze table-top Uit de analyse blijkt dat in (onderdelen van) de acute hulpverlening het inzicht bij de hulpverleners in de noodzaak en het doel van de protocollen en werkafspraken verbeterd moet worden om de keten een meerwaarde te geven die uitstijgt boven een verzameling losse onderdelen geplaatst in een zekere volgorde. De patiënt dient hierin de centrale factor te zijn wiens welzijn, als gezamenlijk doel, voorop staat. Dat deze conclusie niet op zichzelf staat, blijkt uit meerdere rapporten. In het rapport ‘Gezamenlijk bouwen aan meer samenhang in de acute-zorgketen’ wordt gesteld: ‘Acute zorg is nog weinig als keten georganiseerd en daardoor is de zorg te weinig patiëntgericht en doelmatig. Meer op elkaar afstemmen, zal de doelmatigheid vergroten. Het CVZ (College voor Zorgverzekeringen) adviseerde in februari 2005 om de traumazorg om te vormen naar

Pagina 20 van 78


patiëntgeoriënteerd. Tot slot staat in de ‘Omgevingsverkenning GHOR’, uitgegeven door het Ministerie van BZK in juni 2004, beschreven dat organisaties meestal niet weten wat de andere organisaties in de keten hebben vastgelegd. Kortom: ‘Het kritieke pad wordt gevormd door het proces van bewustwording van de ketenpartners van hun positie in de keten tezamen met het groeien van het vertrouwen in de kwaliteit van de gegevens’ (Actieplan ‘ICT-initiatieven in de acute ketenzorg’, april 2004). Ondanks het regelmatig vaststellen van deze conclusie is een oplossing nog niet voorhanden. In plaats van een table-top-training waarin de nieuwe protocollen getest zouden worden, is daarom gekozen voor een andere aanpak. De nieuwe opzet van de table-top-trainingen tracht door middel van een ketensimulatiespel ‘acute ketenzorg’ de deelnemers (medewerkers van een ambulancedienst, meldkamer ambulancezorg, afdeling SEH van het traumacentrum, het Nederlandse Rode Kruis, GHOR, MMT en crisiscoördinatoren van de ziekenhuizen) inzicht te geven in het belang van ketenbewustzijn voor het uiteindelijke resultaat (een maximaal aantal succesvol behandelde patiënten). Op een speelse manier krijgen de ketenpartners inzicht in andere delen van de keten en vooral in de onderlinge afhankelijkheid van elkaar. Het versterken van het ‘ketendenken’ op de werkvloer staat hierbij voorop. Dit is in het belang van de totale ketensamenwerking. Het eerste doel van het uitvoeren van de table-top-trainingen binnen het project was dan ook om te toetsen of het ketensimulatiespel een geschikt middel is om dit ‘ketendenken’ te stimuleren. Een tweede doel was het evalueren van de conclusies uit de analysefase.

Pagina 21 van 78


Hoofdstuk 4

Table-top-trainingen Uit de analyse bleek dat de huidige protocollen voldoen en dat de oorzaak van de onvolledige informatiestroom door de witte kolom op een heel ander vlak ligt. Alle uitkomsten uit voorgaande fasen van dit project wijzen als oorzaak in de richting van enerzijds een gebrek aan inzicht in elkaars werkwijzen en anderzijds in onvoldoende acceptatie van wederzijdse expertise. De oplossing voor een betere ketenzorg ligt daarom niet in het herschrijven van de protocollen maar juist in het versterken van de ketensamenwerking. Daarom is door de onderzoekers en informatiekundige besloten de aanpak van de volgende fase te wijzigen van het ”droog” testen van conceptprotocollen in een stimulatie van de ketensamenwerking door middel van het spelen van een ketensimulatiespel tijdens een table-top-training (zie bijlage 9). Deze training is door de informatiekundige, in samenspraak met beide onderzoekers, ontwikkeld. Daarnaast was er tijdens de trainingen tijd ingeruimd om de conclusies uit de analyse met de deelnemers te bespreken en hun visie op de acute zorg te vernemen. Voor deze table-top-trainingen werd aan alle medewerkers van de ambulancedienst, alle SIGMA’s, alle medewerkers van de SEH en het MMT van het TCZWN, alle crisiscoördinatoren van de ziekenhuizen in de regio Rotterdam-Rijnmond en alle operatieve GHOR-medewerkers een uitnodiging gestuurd. Wederom was het van groot belang dat de verschillende disciplines in iedere table-top-training vertegenwoordigd waren (zie bijlage 1.2). Hoewel de belangstelling groot was (zodanig dat een extra training georganiseerd is om meerdere belangstellenden gelegenheid te geven de training te volgen), was het moeilijk om centralisten en MMT-leden bij de trainingen te betrekken. Mede door het stellen van andere prioriteiten door het management van de meldkamer, zoals de verhuizing van de meldkamer, invoering van C2000 en de reguliere scholingen, kregen de onderzoekers geen toestemming de centralisten uit te nodigen voor de table-top-trainingen. Hierdoor is een belangrijk onderdeel van de keten niet betrokken geweest bij de table-top-trainingen. Deels is dit ondervangen door de resultaten van de table-top-trainingen te presenteren en te bespreken tijdens een centralistenoverleg in de regio Rotterdam-Rijnmond. Tevens brachten de onderzoekers een bezoek aan het MMT. Tijdens de table-top-training werd het project in een presentatie van ongeveer 10 minuten toegelicht door één van de onderzoekers. Vervolgens werd het ketenspel toegelicht door de informatiekundige en werd gestart met het spel. De speltoelichting staat in bijlage 9. Na vier spelrondes, met na elke ronde een korte evaluatie van de betreffende ronde, werd een eindevaluatie gehouden onder leiding van de informatiekundige. Tijdens deze evaluatieronde werden de deelnemers uitgenodigd om hun ervaringen met de table-top-trainingen te benoemen en vervolgens de link naar de praktijk te leggen. Hieruit kwamen interessante en relevante punten naar voren, die in veel gevallen tot een discussie leidden. De evaluatie heeft een aantal conclusies en aanbevelingen opgeleverd die beschreven zijn aan het einde van dit hoofdstuk. 4.1 Verloop table-top-trainingen De trainingen verliepen iedere keer volgens een vast patroon. Tijdens de eerste ronde ontstond chaos en waren de deelnemers niet goed in staat om die chaos te beperken. Gedurende het verloop van de volgende rondes leerden de deelnemers het spel, de spelregels, elkaar en de verschillende taken steeds meer kennen en verliep het spel steeds beter. Dit uitte zich in het toenemende aantal “patiënten” dat met succes behandeld werd, de terugloop in “dode patiënten” en in ”patiënten” die niet de volledige keten doorliepen. De deelnemers kunnen door het doen van verbetervoorstellen het spel naar eigen inzicht aanpassen. Dit leidt vaak tot verschillende oplossingen met elk hun voor- en nadelen. Zo is tijdens één van de trainingen in de vierde ronde een medewerker van de logistiek gaan

Pagina 22 van 78


helpen op de SEH. Door onbekendheid met de taken van de SEH werden “patiënten” vervolgens niet goed afgehandeld en “dood” verklaard. Dit is terug te zien in zowel de effectiviteit (% “levend” van het totaal in de keten gebrachte ”patiënten”) als in de ineffectiviteit (% “dood” van het totaal in de keten gebrachte ”patiënten”). In een andere training nam in de derde ronde de ineffectiviteit toe. Dit werd veroorzaakt doordat de “SEH”, die de laatste hand aan de “patiënten” legt, niet goed op de hoogte was van het eigen protocol en daardoor veel fouten maakte. Door herhaling van het spel en betere afstemming van de taken liep de effectiviteit duidelijk op gedurende het verloop van de trainingen (zie bijlage 10.3). Verbetervoorstellen betroffen vaak het aanleggen van voorraden, het herverdelen van het “personeel” over de verschillende posten en het verbeteren van de communicatie. Door bijvoorbeeld goed gebruik te maken van registratieformulieren ontstond overzicht en kon men zich beter voorbereiden. Tijdens het spel hadden veel deelnemers de behoefte om het spel aan de realiteit aan te passen. Zaken als triage, opschaling en toewijzen van bepaalde ziekenhuizen werden vaak toegevoegd aan het spel. Verschillende deelnemers toonden in beginsel een afwachtende en passieve houding maar na enkele rondes, als de rol en het doel van het spel duidelijk werden, veranderden de meeste in actieve, fanatieke spelers. Opvallend is ook dat als er fouten worden gemaakt en de druk in het spel oploopt de schuld automatisch wordt gegeven aan iemand met de rol van een andere discipline. Het uiteindelijke doel, verbeteren van inzicht in elkaars taken, verantwoordelijkheden en mogelijkheden, werd in alle trainingen ervaren en spontaan benoemd. 4.2 Discussie Tijdens de table-top-trainingen is geprobeerd zoveel mogelijk verschillende disciplines bij elkaar om de tafel te krijgen. Helaas is het slechts twee keer gelukt om meldkamerpersoneel bij een table-top-training te betrekken. Voor de betrouwbaarheid van de conclusies zijn meerdere trainingen, waarbij alle disciplines vertegenwoordigd zijn, van belang. Voornamelijk voor wat betreft de discussie rond zaken als de vooraankondiging, de naleving van protocollen en inzicht in de taken en bevoegdheden van alle ketenpartners is de stem van de centralist nog niet voldoende gehoord. Tijdens een discussie tussen een aantal centralisten en de onderzoekers werden veel van de conclusies uit de analyse wel bevestigd maar bleek ook de noodzaak om met meerdere ketenpartners hierover te praten. De centralisten gaven aan in de toekomst aan een table-top-training deel te willen nemen. Het simulatiespel acute zorg blijkt een goed middel om deelnemers zelf tot inzicht te laten komen dat hun bijdrage stimulerend dan wel remmend werkt op het totale ketenproces. Hierdoor wordt het ketendenken gestimuleerd. De kosten voor een dergelijke training zijn laag en er worden weinig eisen aan de omgeving gesteld. Door de spelvorm kan er bij aanvang weerstand ontstaan bij deelnemers maar die was over het algemeen na het spelen van de eerste ronde verdwenen. Het betrekken van deelnemers uit alle disciplines van de zorgketen is een vereiste.

Pagina 23 van 78


4.3 Eindevaluatie Tijdens de eindevaluatie konden de deelnemers hun leermomenten benoemen en de link met de praktijk leggen. Over het algemeen werd geconstateerd dat kleine verbeteringen in de huidige protocollen mogelijk zijn, maar het grootste probleem blijft het draagvlak voor het gebruik ervan. De onderzoekers verwachten niet dat door het aanbrengen van die kleine verbeteringen op dit moment het draagvlak voor het gebruik van de protocollen toeneemt. Er zal eerst een bewustwording moeten plaatsvinden binnen de keten van de inhoud van de benodigde informatie voor de andere ketenpartners en de eventuele noodzaak voor aanpassingen in de bestaande protocollen. Vervolgens is bereidheid van de ketenpartners en dus draagvlak voor de (aangepaste) protocollen nodig. Daarna kunnen dan kleine verbeteringen succesvol worden geïmplementeerd. Daarbij moet de opname van de (nieuwe) protocollen in de opleiding, herscholing en oefentrajecten van alle ketenpartners gewaarborgd zijn. Training en oefening zijn essentiële middelen om zowel de reguliere acute zorg als de rampenopvang kwalitatief goed te laten verlopen. Er moet in de huidige trainingen meer aandacht worden besteed aan de noodzaak en het doel van de aangeleerde protocollen. Ook verduidelijking van de samenhang met andere protocollen en met protocollen, taken en bevoegdheden van andere ketenpartners kan het draagvlak voor het gebruik ervan vergroten. De table-toptrainingen dragen daaraan hun steentje bij qua inzicht in de keten en zijn als zodanig een goed middel om het ketendenken te versterken. Daarnaast kan, door actief op de werkvloer met de ketenpartner mee te kijken, de samenwerking tussen de ketenpartners verder verbeteren. Ook een structureel werkoverleg tussen de verschillende diensten, waarbij het evaluatieaspect een belangrijke rol speelt, kan daartoe bijdragen. Voor een goed lopende ketenzorg moeten alle protocollen goed op elkaar aansluiten en alle ketenpartners dezelfde taal spreken. 4.4 Conclusies en aanbevelingen De volgende punten en onderwerpen kwamen bij de eindevaluaties herhaaldelijk terug en leidden tot de volgende conclusies en aanbevelingen: 1. Argumentatie: Uit de table-top-trainingen blijkt dat het belang van oefenen groot is en tevens dat de kennis over het functioneren van de keten vooral op de SEH minimaal is. Er is veel behoefte aan training, vooral op kleine schaal. Grote incidenten komen niet dagelijks voor en het gaat vaak al mis bij kleinere rampen. Ongevallen met bijvoorbeeld 5 á 6 slachtoffers komen regelmatig voor in de regio maar creëren vaak toch chaos in de keten. Dergelijke ongevallen zouden een goed scenario voor ketenbrede oefeningen zijn. Juist omdat zo’n scenario aanknopingspunten biedt om rampenprotocollen voor grote rampen op af te stemmen. Het is van belang dat de hele keten bij dergelijke oefeningen betrokken wordt. Nu is vaak of de SEH of de meldkamer niet betrokken bij een oefening. Daarnaast zijn veel oefeningen op vrijwillige basis. Dit werkt in de hand dat alleen de geïnteresseerden, die vaak al goed getraind zijn, deelnemen. Conclusie: Een gezamenlijk oefenbeleid door de hele keten kan een groter ketenbesef en betere ketensamenwerking tot gevolg hebben. Aanbeveling: Vaker (en verplicht) oefenen van kleinere rampen met de hele keten. 2. Argumentatie: Het draagvlak voor het gebruik van protocollen blijkt afhankelijk te zijn van het inzicht in het belang ervan voor de andere ketenpartners. Zolang men niet op de hoogte is van het doel van gegevensverzameling en -registratie heeft het voor hulpverleners geen prioriteit. Zodra men het belang van de gegevens voor de patiëntenzorg door de andere ketenpartners kent, is de bereidheid om die gegevens te verzamelen, te registreren en door te geven beduidend groter. Door deze inzichten te vergroten, verbetert de ketensamenwerking. Dat zou kunnen door ketenpartners actief bij

Pagina 24 van 78


elkaar te laten meekijken, zowel in reguliere als in (fictieve) rampomstandigheden. In een OTO-traject (Opleiden, Trainen, Oefenen) moet een dergelijk beleid nader worden uitgewerkt. Continuïteit is daarbij van groot belang, aangezien de betrokken disciplines dynamische organisaties zijn. Daarnaast moet in de bestaande OTO-trajecten plaats ingeruimd worden voor het belichten van doel en noodzaak van de protocollen door de eigen dienst en van de protocollen die gebruikt worden door andere ketenpartners. De verantwoordelijkheden en taken bij de aansluiten overdrachtpunten in de keten moeten daarbij extra aandacht krijgen. De rol van ketenpartners die in reguliere omstandigheden niet in actie komen, zoals de GHOR en de SIGMA’s, is zeker voor de SEH erg onduidelijk. Hier ligt voor de GHOR een taak in de voorlichting. Conclusie: Inzicht in de taken en bevoegdheden van alle ketenpartners draagt bij aan het ketenbewustzijn en de samenwerking. Aanbeveling: Structureel organiseren van werkbezoeken aan de ketenpartners en doel en noodzaak van in gebruik zijnde protocollen opnemen in (bestaande) OTO-trajecten. 3. Argumentatie: Een eenduidig begrippenkader kan bijdragen aan een betere communicatie. Dat hieraan veel behoefte is, is ook vastgesteld in het rapport van ACIR (Adviescommissie Coördinatie ICT Rampenbestrijding, maart 2005) en in het rapport ‘Gezamenlijk bouwen aan meer samenhang in de acute zorgketen’ (Plexus en Prismant): ‘Een gemeenschappelijke taal is een voorwaarde voor goede ketensamenwerking’. Het gebruik van triage-categorieën is een goed voorbeeld van die verschillende begrippen in de keten. Bij de ambulancezorg gebruikt men de termen A1, A2 en B om de urgentie aan te geven van een rit. De SEH gebruikt echter het Manchester triage-systeem dat gebruik maakt van de urgentieklassen 1, 2, 3, 4 en 5. Tijdens rampen worden slachtoffers als T1, T2, T3 of T4 gecategoriseerd. Van elk van deze systemen is het gebruik ervan bepaald door de behoefte van de gebruiker. Dat het verschillende gebruik van dergelijke begrippen grote problemen oplevert of heeft opgeleverd kon door de onderzoekers niet worden aangetoond. Zolang men niet bereid is om het begrippenkader af te stemmen binnen de keten en bijvoorbeeld de patiënt centraal te stellen in plaats van het belang van de eigen organisatie, zien de onderzoekers nu geen mogelijkheden om tot een ketenbrede begrippenlijst te komen. Eerst moet een intensief traject van overleg en discussie op gang komen. De volgende stap is het creëren van het benodigde draagvlak bij bestuurders en gebruikers, daarna volgt de implementatie van de ontstane begrippen. Tot die tijd moet de oplossing gezocht worden in inzicht in de protocollen en gebruikte begrippen van de andere ketenpartners (zie conclusie 2). Hiervan afgeleid is de behoefte aan een eenduidig registratieformulier binnen de keten. Door eenduidigheid in de registratie worden fouten vermeden. Als op het rampterrein iets verloren gaat tijdens een overdrachtsmoment door het hanteren van andere begrippen of simpelweg door het niet registreren, kan dat grote gevolgen hebben voor het slachtoffer. Conclusie: Door het grote aantal ketenpartners worden vaak verschillende begrippen en rampenprotocollen gehanteerd. Aanbeveling: Onderzoek en discussie (her)starten over het belang van een eenduidig begrippenkader met alle ketenpartners en vervolgens komen tot vaststellen van een dergelijk kader en daarmee een eenduidige registratiestandaard. 4. Argumentatie: Die vooraankondiging is niet alleen bij rampen, maar zeker ook regulier van groot belang. De vooraankondiging heeft als doel de SEH voor te bereiden op een zwaargewonde patiënt, zowel qua materiaal als qua personeel. Om de vooraankondiging in de regio Rotterdam-Rijnmond te verbeteren, zijn twee zaken van belang. Ten eerste het aanpassen van de protocollen aan de gegevensbehoefte van de eindgebruiker en daarnaast het draagvlak onder de gebruikers vergroten. Zowel de ambulancedienst als de meldkamer en de SEH zijn verantwoordelijk voor een goed verloop van de vooraankondiging van ABC-instabiele patiënten. Aangezien de informatie bedoeld is voor de SEH stellen de onderzoekers het noodlijnformulier voor als gegevensstandaard. De ambulancedienst en de meldkamer moeten op de hoogte zijn van de inhoud van dit formulier en de gegevens daarvoor aanleveren voor zover dat mogelijk is. Hiervoor kan een checklist voor deze beide ketenpartners een hulpmiddel zijn (zie bijlage 7.3 en 7.4).

Pagina 25 van 78


Tijdens de discussie in deze en vorige fases werd de wens om direct contact tussen ambulancedienst en SEH mogelijk te maken meerdere malen geuit. Aangezien communicatie optimaal verloopt via zo min mogelijk schakels, wordt direct contact tussen ambulanceverpleegkundigen en de SEH aanbevolen. De MMT-artsen hebben vaak wel direct overleg met de SEH en dat verloopt goed en efficiënt. In de regio RotterdamRijnmond wordt geen direct contact toegestaan tussen ambulance en SEH. De redenen hiervoor zijn moeilijk inzichtelijk te krijgen, maar hebben te maken met het niet kunnen vastleggen van de betreffende communicatie en met angst van de meldkamer om zijn regierol te verliezen. Aangezien met de invoering van C2000 ook communicatie van ambulance en SEH wordt vastgelegd, is het eerste argument niet meer geldig. Voor het waarborgen van de regierol van de meldkamer moeten duidelijke afspraken worden gemaakt. Dit kan bijvoorbeeld door de huidige vooraankondiging te splitsen in een aanvraag voor vervoer en een medisch-inhoudelijk deel. De aanvraag voor vervoer verloopt dan nog wel via de meldkamer maar het medische deel wordt direct met de SEH afgehandeld. Tijdens rampen geldt hetzelfde, de meldkamer (in de vorm van de VC) houdt de regie, de ambulancemedewerker deelt medische informatie betreffende een specifiek slachtoffer met de SEH. De VC is daarbij verantwoordelijk voor het aansturen van de ambulances wat betreft slachtoffervervoer en voor de communicatie met de coördinerende functionarissen van de GHOR over aantallen slachtoffers, aard van verwondingen en bestemming. Naast de inhoud van de vooraankondiging is het moment van doorgifte een punt van kritiek bij de SEH. SEH-personeel heeft regelmatig het idee dat zij te laat, als de ambulance het ziekenhuis al bijna binnenrijdt, een voorwaarschuwing krijgt. Uit de geanalyseerde incidenten blijkt echter dat de centralist gemiddeld binnen 1,8 minuten (inclusief het gesprek met de ambulance) de informatie van de ambulance doorgeeft aan de SEH. Incidenten gebeuren vaak dicht bij het ziekenhuis, zeker in een stedelijk gebied als Rotterdam. De aanrijtijd voor de ambulance naar de SEH is dan ook zeer kort. Bij grotere incidenten kan de meldkamer (en doet dat volgens eigen zeggen vaak ook) wel een voorlopige aankondiging doen. Conclusie: De vooraankondiging naar de SEH verloopt over het algemeen niet optimaal. Aanbeveling: In gebruik nemen van de voorgestelde checklisten voor ambulance en MKA (bijlage 7.3 en 8.4) en direct contact over het medische deel van de vooraankondiging tussen ambulance en SEH toestaan via C2000. 5. Argumentatie: Veel deelnemers noemden een structureel overleg over de gang van zaken op de werkvloer, zowel regulier als bij rampen, wenselijk. Er is weinig structureel overleg tussen de verschillende ketenpartners. In Rotterdam bestaat hierin alleen een trauma-audit meeting, maandelijks georganiseerd in en door het TCZWN. Helaas worden deze bijeenkomsten slecht bezocht door de prehospitale ketenpartners. Feedback op de uitgevoerde werkzaamheden is van belang voor verhoging van de kwaliteit. Tijdens feedbacksessies kunnen knelpunten en problemen snel worden besproken en opgelost, maar ook goedlopende zaken worden benoemd en gewaardeerd. De arbeidssatisfactie kan hierdoor verbeteren en daarmee het zorgproces. Een dergelijk overleg zou door vertegenwoordigers van zowel de ambulancedienst, meldkamer, SEH en GHOR moeten worden bezocht. Het kan een bespreking zijn aan de hand van casussen of van door de werkvloer aangedragen punten. Een dergelijke evaluatie moet in een goede sfeer gebeuren en met de intentie de zorg te verbeteren. Het is van belang dat iedereen daarbij eerlijk en open is en dat op een positieve manier kritiekpunten bespreekbaar worden gemaakt. Daarnaast kan men tijdens zo’n bespreking de achtergronden van handelingen en protocollen bespreken zodat meer begrip voor elkaar en betere samenwerking ontstaan. Deelname door vertegenwoordigers die een nauwe terugkoppeling verzorgen met hun achterban is essentieel voor het slagen van een dergelijk overleg. Mandatering van deelnemers om bepaalde zaken te kunnen veranderen dan wel op managementniveau bespreekbaar te maken is tevens van belang voor draagvlak voor het overleg. Conclusie: Evaluatie en structureel overleg over de gang van zaken op de werkvloer leiden tot betere traumazorg.

Pagina 26 van 78


Aanbeveling: Structureel werkoverleg over de gang van zaken op de werkvloer opzetten en de continuïteit bewaken. 6. Argumentatie: Door het bekend zijn met de taken van de anderen op het rampterrein en het daaruit voortkomende vertrouwen kan men zich aan zijn eigen taak houden. Een goede taakverdeling is daarbij essentieel: de juiste mensen op de juiste plek en het goed trainen van die mensen. Het baseren van rampprotocollen op de reguliere zorg is een belangrijk speerpunt van dit project. Rampenprotocollen moeten meer van hetzelfde voorschrijven en niet overschakelen op iets totaal anders. Hierbij moet men zich wel bewust zijn van de complicerende omstandigheden bij een ramp. Er treedt een tekort op aan mankracht en materiaal en daardoor de benodigde tijd voor de hulpverlener per slachtoffer. Daarnaast vallen regulier goed functionerende systemen mogelijk uit en worden daardoor reguliere protocollen onbruikbaar. Het is daarom niet mogelijk om hulpverleners tijdens een ramp alleen maar meer van hetzelfde te laten doen. Ook wat slachtoffergegevens betreft zal er door gebrek aan tijd een lagere prioriteit zijn voor de registratie van gegevens. Tijdens een ramp is registratie van slachtoffergegevens heel belangrijk, o.a. voor het overzicht, maar ook voor de traceerbaarheid van de slachtoffers. Het is daarom van belang om de noodzakelijke processen protocollair goed vast te leggen, op een manier die zo min mogelijk tijd kost. Zowel van welke gegevens wel moeten worden geregistreerd als van welke gegevens niet. De nieuwe gewondenkaart kan als standaard dienen voor de gegevens die noodzakelijkerwijs geregistreerd moeten worden. Het moment waarop de gewondenkaart gebruikt moet gaan worden, is nu onduidelijk. Het verschil tussen ramp en regulier heeft meer het karakter van een glijdende schaal dan een omslagpunt. Bij een groot ongeval met 5 á 6 zwaar gewonde slachtoffers is het gebruik van de gewondenkaart bijvoorbeeld geen standaard, maar zou wel van nut kunnen zijn. In een dergelijke situatie vindt triage plaats en de gewondenkaart is voor het aangeven van de prioriteit (triage) het aangewezen middel. In de rampprotocollen moet hiervoor aandacht komen. De verantwoordelijkheid voor ontwikkeling, kennis en gebruik van rampenprotocollen ligt bij de GHOR. Voor de training en opleiding ligt deze ook bij de crisiscoördinatoren van de ziekenhuizen. Alleen door veel oefenen, ook op kleine schaal, kan men hulpverleners goed voorbereiden op hun taken bij een ramp. Conclusie: Tijdens rampen is er in eerste instantie chaos, zaak is die zo snel mogelijk te coördineren. Aanbeveling: In gebruik nemen van de nieuwe gewondenkaart en die als gegevensstandaard hanteren bij incidenten waarbij triage plaatsvindt (vanaf 5 á 6 zwaargewonde slachtoffers).

Pagina 27 van 78


Hoofdstuk 5

Aanbevelingen 5.1 Voorgestelde werkafspraken 1. Informatievoorziening tussen ziekenhuizen en GHOR Argumentatie: Tijdens een grootschalig incident heeft de GHOR in het kader van informatievoorziening richting de gemeente behoefte aan informatie over het aantal slachtoffers en de aard van hun verwondingen. Deze informatie is deels beschikbaar bij de ziekenhuizen die de slachtoffers hebben opgevangen. De crisiscoördinator van een ziekenhuis is aangewezen als contactpersoon van het ziekenhuis met de GHOR. Het GHOR-Actiecentrum kan tijdens een grootschalig incident bijvoorbeeld elk half uur met de CCZ van de ziekenhuizen contact opnemen om die informatie te krijgen. Aanbeveling De informatievoorziening tijdens grootschalige incidenten tussen ziekenhuis en GHOR zou via de CCZ (Crisiscoördinator Ziekenhuis) moeten verlopen. 2. Digitale foto bij HET Argumentatie: Dit is onderdeel van het LPA 6.0 ambulanceprotocol. Tijdens interviews en discussies werd het belang van een foto van het incident meerdere malen aangegeven als zinvol en informatief. Tijdens de overdracht van de patiënt op de SEH moet er een mogelijkheid zijn om de foto te delen. Aanbeveling Bij een HET moet de ambulancedienst een digitale foto maken van het incident. 3. Direct contact tussen ambulance en SEH Argumentatie: Uit de deelstudie “De kwaliteit van de afhandeling van meldingen door meldkamers ambulancezorg, waarbij ziekenhuisafdelingen voor Spoed Eisende Hulp (SEH) zijn betrokken” door Prof.dr.A.J.P. Schrijvers en M.N.A. de Bie-de Waal, blijkt dat 85% van de ondervraagde SEH-hoofden de voorkeur geeft aan een vooraankondiging direct van de ambulanceverpleegkundige. Direct contact heeft de voorkeur omdat dat de kortste lijn is en er dus minder informatie verloren kan gaan. Daarnaast is de meest actuele informatie beschikbaar en kunnen er vragen gesteld worden aan de persoon die de informatie bezit. Bij 17 van de 19 ondervraagde meldkamers is direct contact mogelijk tussen SEH en ambulance. Mede omdat op de meldkamer in de regio Rotterdam-Rijnmond niet elke centralist een verpleegkundige achtergrond heeft, moeten - naar de mening van de onderzoekers - medische gegevens direct van de ambulance, zonder tussenkomst van de centralist, doorgegeven kunnen worden aan de SEH. Van belang blijft bekendheid met de gegevensbehoefte en het gegevensaanbod van de andere ketenpartner. Voor het aanwijzen van een ziekenhuis waarheen de patiënt wordt vervoerd, blijft de meldkamer de verantwoordelijke partij. Alleen de medisch-inhoudelijke informatie over een patiënt wordt direct van de ambulance gemeld aan de SEH. De afhankelijkheid van de medische competenties van een centralist is hiermee geminimaliseerd. Aanbeveling De meldkamer zou direct contact over medische informatie tussen ambulance en ziekenhuis moeten toestaan (in de regio Rotterdam-Rijnmond). 4. De vooraankondiging Argumentatie: De vooraankondiging verloopt momenteel niet optimaal. Vooral de SEH heeft hierover veel klachten geuit, zowel tijdens de expertmeetings als bij interviews. De gewenste inhoud van de vooraankondiging is wat de SEH betreft goed weergegeven op het noodlijnformulier.

Pagina 28 van 78


Deze inhoud wordt verondersteld bekend te zijn op de meldkamer maar dat blijkt tijdens gesprekken en interviews met centralisten vaak niet het geval te zijn. Ook het ambulancepersoneel is niet altijd op de hoogte van de inhoud van het noodlijnformulier. Het uiteindelijke doel van de vooraankondiging is de SEH te voorzien van informatie waar de SEH behoefte aan heeft en die prehospitaal al beschikbaar is. Van groot belang hierbij is begrip op de ambulance en in de meldkamer voor deze behoefte en daardoor de bereidheid om die informatie ook daadwerkelijk te leveren. De onderzoekers stellen het noodlijnformulier voor als uitgangspunt voor een checklist die aanwezig moet zijn op zowel de meldkamer als de ambulances, met als toevoeging de globale locatie van het letsel (bijlage 7.3 en 7.4). Deze parameter is momenteel niet opgenomen op het noodlijnformulier, maar geeft wel essentiële informatie voor de SEH over welk team klaar moet staan. Een thoraxtrauma vereist een andere inzet dan een trauma van de ledematen. Aanbeveling Bij de ambulancedienst, ziekenhuizen en de meldkamer moeten de protocollen en formulieren betreffende de vooraankondiging vernieuwd onder de aandacht gebracht worden. 5. Evaluatie Argumentatie: Er is weinig structureel overleg, dat goed bezocht wordt, tussen de verschillende ketenpartners. Feedback op de uitgevoerde werkzaamheden is een belangrijk onderdeel van de keten. Hierdoor kunnen knelpunten en problemen snel worden besproken en opgelost, maar ook goedlopende zaken worden benoemd en gewaardeerd. De arbeidssatisfactie kan hierdoor verbeteren en daarmee het zorgproces. Een dergelijk overleg zou door vertegenwoordigers van zowel de ambulancedienst, meldkamer, SEH en GHOR moeten worden bezocht. Het kan een bespreking zijn aan de hand van casussen of van door de werkvloer aangedragen punten. Deelname door vertegenwoordigers die een nauwe terugkoppeling verzorgen met hun achterban is essentieel voor het slagen van een dergelijk overleg. Mandatering van deelnemers om bepaalde zaken te kunnen veranderen dan wel op managementniveau bespreekbaar te maken is tevens van belang voor draagvlak voor het overleg. Aanbeveling Alle ketenpartners in de witte kolom zouden evaluatie structureel moeten opnemen in hun werkprocessen 6. Noteren patiëntengegevens Argumentatie: Patiëntengegevens die tijdens de vooraankondiging en de overdracht van de ambulance mondeling worden overgedragen, gaan vaak verloren omdat ze niet (duidelijk) worden opgeschreven. Deze informatie, bijvoorbeeld over prehospitale verstrekte medicatie, kan van wezenlijk belang zijn en moet dus worden genoteerd. Op de traumakamers is een whiteboard aanwezig waarop deze gegevens genoteerd kunnen worden. Zowel de ambulanceverpleegkundige als SEH-personeel kan deze taak vervullen. Op deze manier heeft iedere behandelaar op elk moment een beeld van de prehospitale gegevens. Aanbeveling Ambulancedienst en SEH-personeel moeten op het bord in de traumakamer patiëntengegevens noteren bij de vooraankondiging en de overdracht. 7. Duur overdracht Argumentatie: Door de overdracht qua beschikbare tijd te beperken (bijvoorbeeld 40 seconden) worden er, zowel aan de brenger als aan de ontvanger van de informatie, eisen gesteld wat betreft efficiëntie van gegevensoverdracht. Om alle informatie binnen de beschikbare tijd te kunnen overdragen, zal structureel moeten worden overgedragen en volgens een vaste volgorde. Daarnaast zal beter geluisterd moeten worden, aangezien de informatie maar één keer verteld wordt. Aanbeveling

Pagina 29 van 78


Ambulancedienst en ziekenhuis zouden een gelimiteerd aantal seconden moeten stellen aan de duur van de overdracht op de SEH. 8. Nieuwe gewondenkaart Argumentatie: De huidige gewondenkaart functioneert niet naar behoren. Het ontwerp voldoet niet op meerdere punten (zie ook paragraaf 2.3). De onderzoekers stellen voor om de door TSG Associates in samenwerking met Theo Vullers, Paul Hustinx en Firstresponder NLTM ontwikkelde gewondenkaart in overweging te nemen als vervanging van de huidige. Deze kaart is weerbestendig, flexibel (wat triage betreft) en bij inzetten in het buitenland effectief gebleken. De kaart is onderdeel van een uitgebreid incident controlesysteem4. Daarnaast zou bij situaties waar triage plaatsvindt de gewondenkaart gebruikt moeten worden, dus ook al bij een incident met 5 á 6 zwaargewonde slachtoffers. Aanbeveling Vanuit het ministerie van BZK een nieuwe gewondenkaart invoeren die aansluit op de door de ketenpartners regulier gebruikte systematiek. 5.2 Implementatievoorstellen 1. Bezoek aan de werkvloer van ketenpartners Argumentatie: Door dergelijke bezoeken zal het inzicht in de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de andere ketenpartners verbeteren, waardoor er meer begrip voor elkaars situatie en problemen ontstaat. Hierdoor zal de samenwerking in de keten verbeteren. Voorstel: Ambulancedienst, meldkamer, ziekenhuizen en GHOR organiseren bezoeken op de werkvloer tussen alle ketenpartners van de witte kolom. 2. Voorlichtingsfolder produceren Argumentatie: Het doel hierbij is dezelfde als bij de werkvloerbezoeken. Uit gesprekken en interviews bleek bovendien dat medewerkers ook geen goed en duidelijk beeld hebben van het werk van de GHOR, ook dit zou in een dergelijke folder kunnen worden belicht. Voordeel van een folder is het makkelijker bereiken van alle medewerkers zonder een fysieke inspanning van één van hen. Voorstel: De GHOR produceert een voorlichtingsfolder over de witte kolom voor de medewerkers in het veld. 3. Meer oefenen. Argumentatie: Door veel en vaker te oefenen wordt de uitvoering van taken verbeterd. Uit gesprekken en discussies is gebleken dat het oefenen van grote rampen zinvol is, maar dat de kans dat een medewerker een grote ramp meemaakt, klein is. In de reguliere zorg komen “kleine rampen” met 5 á 6 slachtoffers wel regelmatig voor. Bij dergelijke incidenten treden bepaalde opschalingprocedures al wel in werking en daarmee de nodige problemen. Het oefenen van een opzet van een “kleine ramp” is daarom zeer zinvol en leerzaam. Bij dergelijke oefeningen moet het gebruik van de gewondenkaart en de bijbehorende triage aan bod komen. Voorstel: De GHOR organiseert meer oefeningen vooral van “kleinere rampen” met 5 á 6 slachtoffers. 4. Het ontwikkelde simulatiespel acute ketenzorg structureel opnemen in het OTO-traject van de GHOR. Argumentatie Het ontwikkelde ketenspel is een probaat middel gebleken om het ketendenken in de witte kolom te stimuleren. Een dergelijke training kan, als die wordt opgenomen in het bestaande 4

http://www.tsgassociates.co.uk/index.htm

Pagina 30 van 78


opleidingstraject van medewerkers uit de witte kolom, een belangrijke bijdrage leveren aan de samenwerking. Hierbij denken de onderzoekers aan het jaarlijks terugkeren van het spel voor alle ketenpartners. Details dienen met medewerkers van OTO nader te worden uitgewerkt. Voorstel: De GHOR beoefent de ambulancedienst, meldkamer en ziekenhuizen met het ontwikkelde simulatiespel acute zorgketen op structurele basis.

Pagina 31 van 78


Bijlagen: Bijlage 1

Deelnemers expertmeetings en table-top-trainingen 1.1 Expertmeetings De deelnemers waren als volgt verdeeld over de diverse data:

31 maart 8 april (ochtend) 8 april (middag) 11 april 28 april TOTAAL

SEH

Ambu

MMT

SIGMA

GHOR

MKA

0 0 0 2 2 4

0 0 0 1 0 1

0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 2 2

2* 2** 2*** 2**** 4***** 12

1 1 0 0 0 2

* 1 HAC, 1 CCZ ** CvdG’s *** 1 HAC, 1 CvdG **** 1OvDG, 1 CvdG ***** 1 OvDG, 3 GHOR bureaumedewerkers

1.2 Table-top-trainingen De deelnemers waren als volgt verdeeld over de diverse data: SEH Ambu 20 september 4 3 23 september 4 2 11 oktober 3 1 12 oktober 1 4 20 oktober 4 2 26 oktober 4 3 TOTAAL 20 15 * CvdG (tevens ambulancemedewerker) **Managers (geen centralisten) *** 1 OvDG en een CCZ

MMT 0 0 0 0 1 0 1

Pagina 32 van 78

SIGMA 0 4 1 1 2 2 10

GHOR 1 0 1 (CCZ) 1 (CCZ) 0 2*** 6

MKA 2 ** 0 2 0 0 0 4


Bijlage 2

Afkortingen en begrippen 2.1 Afkortingen ABCDE Airway, Breathing, Circulation, Disability, Exposure ACIR Adviescommissie Coördinatie ICT Rampenbestrijding ATLS Advanced Trauma Life Support BZK Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties CCZ Crisiscoördinator Ziekenhuis CGV Coördinator Gewonden Vervoer CPA Centralist Post Ambulance CVZ College voor Zorgverzekeringen EMC Erasmus Medisch Centrum EMV Eye opening, Motoric response, Verbal response ETS Emergo Train System GHOR Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen GMS Geïntegreerd Meldkamer Systeem GPS Global Positioning System GRIP Gecoördineerde Regionale Incidentenbestrijding Procedure HAC Hoofd actiecentrum HET Hoog Energetisch Trauma HGE Hoofd Geneeskundige Eenheid IC Intensive Care ICT Informatie en Communicatie Technologie LPA 6.0 Landelijk Protocol Ambulancezorg, versie 6.0 LSMA Landelijke Standaard Meldkamer Ambulance MIMMS Major Incident Medical Management and Support MIST Mechanism of injury, Injuries found and suspected, Signs, Treatment given MKA Meldkamer Ambulancezorg MMT Mobiel Medisch Team MVIT Mechanism of injury, Vitale functies (ABCD), Injuries, Treatment NAW Naam, Adres en Woonplaats OOV Openbare Orde en veiligheid OTO Opleiden, Trainen, Oefenen OvDG Officier van Dienst Geneeskundig RTF Ritformulier (van de ambulance) RTS Revised Trauma Score SEH Spoedeisende Eerste Hulp SIGMA Snel Inzetbare Groep ter Medische Assistentie SOSA Stichting Opleidingen Scholing Ambulancehulpverlening SVS Slachtoffer Volg Systeem TCZWN Traumacentrum Zuid West Nederland UMC Utrecht Medisch Centrum VAF Vooraankondigingsformulier VC Verbindingscommandowagen

Pagina 33 van 78


2.2 Begrippen A1-rit Spoedeisende rit in opdracht van de centralist in geval van acute bedreiging van de vitale functies van de patiënt en in het geval dat dit gevaar pas na beoordeling door de ambulancebemanning ter plaatse kan worden uitgesloten. A2-rit Rit in opdracht van de centralist naar aanleiding van een zorgvraag waaruit blijkt dat geen sprake is van direct levensgevaar, maar waarbij de ambulance wel zo snel mogelijk ter plaatse dient te zijn. Aanname Het uitvragen van de aanvrager door de centralist, wat resulteert in een indicatiestelling en bij inzet van een ambulance een locatiebepaling van de patiënt. Acute zorg Zorg waarbij zo spoedig mogelijk, maar in ieder geval binnen enkele minuten tot enkele uren, zorg verleend moet worden om overlijden of irreversibele gezondheidsschade als gevolg van een acute levensbedreigende aandoening of een ongeval te voorkomen bij niet in een ziekenhuis opgenomen patiënten. Ambulanceritformulier (RTF) Een formulier waarop de ambulanceverpleegkundige de gegevens over een ambulancezorgverlening vastlegt. Een doorslag van dit ritformulier wordt afgegeven in het ziekenhuis. Het originele ritformulier wordt gebruikt voor de facturering van de ambulanceritten en wordt vervolgens tien jaar bewaard in het kader van de daarvoor geldende wettelijke termijnen. Na een schriftelijk verzoek hiertoe kan elke patiënt aan wie ambulancezorg is verleend een kopie krijgen van zijn of haar ambulanceritformulier. Ambulancezorg De zorg welke beroepsmatig of bedrijfsmatig wordt verleend om een patiënt binnen het kader van zijn aandoening of letsel hulp te verlenen en waarnodig adequaat te vervoeren met inachtneming van datgene wat op grond van algemeen beschikbare medische en verpleegkundige kennis noodzakelijk is. C2000 Een nieuw digitaal landelijk dekkend radionetwerk waar de Nederlandse hulpverleningsdiensten gebruik van maken voor hun mobiele communicatie. Centralist Medewerker van de meldkamer ambulancezorg die bevoegd is om te bepalen of en op welke wijze ambulancezorg noodzakelijk is. Expertmeeting Bijeenkomsten met verschillende ketenpartners waarin discussie plaatsvindt. Hoog-energetisch trauma Letsel door bijvoorbeeld val van >5 m hoogte, verkeersongeval >65 km/uur, voetganger geraakt >10 km/uur. Geïntegreerd meldkamersysteem (GMS) Een softwarepakket dat de centralisten op de meldkamer ondersteunt bij het bepalen, registreren en afhandelen van de feitelijke inzet van de operationele eenheden. Gewondenkaart Kaart waarop vanaf de vindplaats de persoonlijke en medische registratie plaatsvindt en die steeds bij het slachtoffer blijft. GHOR De GHOR draagt zorg voor de samenhang en afstemming tussen alles schakels in de spoedeisende medische hulpverlening. Grootschalig Een grootschalig(e) incident of ramp is een gebeurtenis waarbij georganiseerde hulpverlening nodig is om de schadelijke effecten te verminderen of weg te halen. De hulpverlening wordt geleverd door diensten en organisaties uit verschillende disciplines (Roes 1995). Daarnaast is er sprake van een situatie waarin de medische keten niet in staat

Pagina 34 van 78


is om met gewone middelen de (medische) taak te verrichten (definitie volgens de Boer en Huijsman-Rubingh 1998) (Helsloot e.a. 2000). Keten De aaneenschakeling/ordening van opeenvolgende activiteiten van verschillende organisaties/professionals, gericht op het gezamenlijk bereiken van een vastgesteld resultaat. Ketendenken / ketenbewustzijn Het hebben van inzicht in alle delen van de keten en vooral in de onderlinge afhankelijkheid van de verschillende onderdelen binnen de keten. Ketenpartners in de acute fase van de witte kolom Medewerkers van ambulancedienst, meldkamer ambulancezorg, afdeling Spoedeisende Eerste Hulp (SEH) van ziekenhuizen, het Nederlandse Rode Kruis, GHOR, Mobiel Medisch Team, crisiscoördinatoren van ziekenhuizen. Opschalen Het veranderingsproces tijdens een ramp van het functioneren van het bestuur, de parate diensten en de gemeente, vanuit de dagelijkse situatie naar één regionale organisatievorm waarmee een ramp multidisciplinair wordt bestreden. Opschaling is uitgewerkt in coördinatie-alarmfasen; ook wel Gecoördineerde Regionale Incidentenbestrijdings Procedure (GRIP) genoemd. Meldkamer De centrale waar alle hulpvragen binnenkomen (meestal telefonisch) en van waaruit de ambulancezorg, de directe hulpverlening van de politie en de repressieve brandweerzorg wordt geregeld middels mobilofoonnetwerk, telefoon etc. Noodlijnformulier Een checklist in gebruik op de SEH voor de eerste (telefonische) aankondiging door medische hulpverleners van een spoedgeval. Prehospitaal De fase van medische hulpverlening vóór aankomst in het ziekenhuis. Ramp Een ramp of zwaar ongeval is een gebeurtenis waardoor een ernstige verstoring van de openbare veiligheid is ontstaan, waarbij het leven en gezondheid van vele personen of grote materiële belangen in ernstige mate worden bedreigd of zijn geschaad, en waarbij een gecoördineerde inzet van diensten en organisaties van verschillende disciplines is vereist om de dreiging weg te nemen of te beperken (artikel 1, sub b Wet Rampen en Zware Ongevallen). Regio-overschrijdend Het overschrijden van een regiogrens van één van de 25 GHOR-regio’s waarin Nederland is verdeeld. Revised trauma score (RTS) De RTS is een graderingsysteem dat een beeld geeft van de mate van direct levensgevaar van een ongevalslachtoffer. De score bestaat uit de uitslagen van fysiologische bepalingen van ademhaling, circulatie en bewustzijn. Als maatstaf voor het bewustzijn wordt gebruik gemaakt van de Glascow Coma Scale. Ritopdracht Opdracht van de centralist aan de ambulancebemanning waarbij tenminste de aanleiding van de ritopdracht en de locatie zijn doorgegeven. Geeft de centralist een ritopdracht naar aanleiding van een concrete zorgvraag, dan zijn bovendien minimaal de indicatie en de urgentie doorgegeven. T1 Urgentieklasse 1 (ABC - instabiele slachtoffers). Gewonden van wie het leven onmiddellijk wordt bedreigd door een obstructie van de ademwegen en/of door stoornissen van de ademhaling en/of circulatie. T2 Urgentieklasse 2 (ABC-instabiele slachtoffers te behandelen binnen 6 uur). Gewonden waarvan de ademwegen na enkele uren wordt bedreigd door een obstructie van de

Pagina 35 van 78


ademwegen, stoornissen van de ademhaling en/of circulatie of die gevaar lopen op ernstige infecties of invaliditeit, wanneer zij niet binnen 6 uur na oplopen van het letsel behandeld T3 Urgentieklasse 3 (ABC - stabiele slachtoffers). Gewonden die niet door problemen genoemd bij bovenstaande urgentieklassen worden bedreigd. worden. T4 Urgentieklasse 4 (ABC - instabiele slachtoffers). Gewonden waarbij onder de gegeven omstandigheden de ademweg niet kan worden vrijgemaakt en vrijgehouden, de ademhaling niet kan worden veiliggesteld, bloedingen niet tot staan kunnen worden gebracht en shock niet toereikend kan worden bestreden. Table-top-training Een methode van oefenen waarin door middel van een simulatie aan tafel (‘class room environment’) de deelnemers zowel individueel als in teamverband doelen behalen. Trauma-audit meeting Maandelijkse bijeenkomsten TCZWN met casuïstiekbespreking waarvoor betrokken hulpverleners uitgenodigd worden. Traumacentrum In Nederland zijn tien regionale traumacentra. De traumacentra richten zich op de organisatie van de zorg voor doeltreffende geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen. Daarnaast verlenen de traumacentra specifieke zorg, zoals neurochirurgie. Traumapatiënt Een patiënt met een letsel veroorzaakt aan het menselijk organisme ten gevolge van mechanisch, thermisch, actinisch (straling), of chemisch geweld. Traumazorg De zorg voor ernstige ongevalpatiënten, geleverd door ziekenhuizen en ambulancediensten. Triage / triëren De onderverdeling van patiënten naar ernst van het letsel en noodzaak van behandeling in tijd en middelen. Uitgifte Het inschakelen van de dichtstbijzijnde beschikbare ambulance door de centralist indien hij inzet van ambulancezorg noodzakelijk acht. Dit resulteert in een ritopdracht van de centralist aan de ambulancebemanning. Vooraankondiging(sformulier) Een checklist voor de centralisten van de MKA bij het vooraanmelden naar ziekenhuizen. Witte kolom Het geneeskundig deel van de totale keten van hulpverlenende diensten en organisaties die in actie komt bij rampen en grote ongevallen bestaande uit parate en niet-parate onderdelen met de Regionaal Geneeskundig Functionaris (RGF) aan het hoofd.

Pagina 36 van 78


Bijlage 3

Gesprekkenlijst • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Bierens, Prof. Dr. J.J.L.M., hoogleraar Urgentiegeneeskunde VU medisch centrum, Amsterdam Boven, Ing. P.F. van, ruimtelijk onderzoeker; RIVM Bruijn, J.J.A.H. de, unithoofd SEH, ErasmusMC Bryl, M.J.A., BW Communications BV Canters, J.P.W., Octaaf Adviesgroep Cock, Dr. Ir. J.S., Hoofd Risicobeoordeling, GHOR Rotterdam-Rijnmond Coumans, Drs. P.J.C.M., projectmanager, Traumacentrum Zuid West Nederland Deursen, Ing. D.D.J. van, MBA, hoofd Crisisbeheersing Volksgezondheid, Ministerie VWS Eijk, K.J.van der, manager zorg, Medisch Centrum Utrecht Elshove, Y.S., coördinator datamanagement, Traumacentrum Zuid West Nederland Engelen, L.J.L.P.G., algemeen directeur RAV Limburg Noord Haagsma, H.M., staffunctionaris Opleiding, Training & Oefening GHOR Zuid-Holland Zuid Hartman, J.A.M., directeur AZRR/RHRR Hartog, P.A., Hoofd Meldkamer GGD Amsterdam Hoekstra, Ir. R., programma-manager, NICTIZ Hoogeveen, Mr. J.P.M., manager, traumacentrum West-Nederland Hustinx, P., chirurg, Atrium medisch centrum, Heerlen Koot, A.M., ambulance- en MMT-verpleegkundige / onderzoeker, GG&GD Amsterdam Kranenburg, J., Directoraat-generaal Veiligheid Directie Brandweer en GHOR, Afdeling Taken brandweer en GHOR, Ministerie van BZK Leenen, Prof. dr. L.P.H., chirurg Medisch Centrum Utrecht Leeuwen, J.M., Hoofd Operationele Organisatie / plaatsvervangend RGF, GHOR Rotterdam-Rijnmond Leichsenring, G., regionaal opleidingscoördinator, Ambulancezorg Rotterdam-Rijnmond Loenen, E. van, arts MG, medisch manager ambulancezorg Rotterdam-Rijnmond Meijerink, Drs. N.M., Octaaf Adviesgroep Meppelder, H.H., arts, MBA, medisch manager Regionale Ambulancevoorziening Zeeland Ouden, L. van de, hoofd MKA, RHRR Patka, Prof. Dr. P., hoogleraar Traumatologie ErasmusMC, Rotterdam Schipper, Dr. I.B., chirurg, traumacentrum Zuid West Nederland Schouwerwou, R.J., MPH, hoofd bureau GHOR Utrecht Taal, Drs. L., projectleider traumacentrum, Universitair Medisch Centrum Utrecht Torn, P. van der, arts-MMK, Stichting Werkgemeenschap tussen Techniek en Zorg Versluis, J.P., arts MBA, algemeen directeur RAV Utrecht Vrij, W. de, RGF, GHOR regio Zuidoost Brabant Vugt, Prof. Dr. A.B. van, hoogleraar heelkunde UMC St. Radboud, Nijmegen Vullers, T., beleidsmedewerker operatiën en innovatie, GHOR Zuid-Limburg Wils, Drs. B., landelijke vereniging voor traumacentra

Pagina 37 van 78


Bijlage 4

Presentatielijst • • • • • • • • •

Projectgroep ‘Gewondenvolgende registratieprocedure’, 4 maart 2005. Expertmeetings, 31 maart, 8 april (ochtend), 8 april (middag),11 april, 28 april 2005. Hoofden Geneeskundige Eenheid (HGE)-overleg, 11 april Vakgroep GHOR, 18 mei 2005. Table-top-trainingen, 20 september, 23 september, 11 oktober, 12 oktober, 20 oktober, 26 oktober 2005. Ambulancezorgoverleg, 31 oktober 2005. P3, 3 november 2005. Regionaal GHOR Overleg, 30 november 2005. CCZ-overleg, 15 december 2005.

Pagina 38 van 78


Bijlage 5

Vragenlijsten expertmeetings en interviews 5.1 Vragenlijst expertmeeting ORGANISATIE: Naam:

Functie:

REALITEIT

GEWENSTE SITUATIE

1. Welke registratiemethodes (formulieren, procedures, systemen) gebruikt u?

2. Welke gegevens worden (altijd) geregistreerd (zowel door u als door anderen)?

Persoonsgegevens: ja/nee Welke?:


Medische informatie: ja/nee Welke?:


Omstandigheden: ja/nee Welke?:


Anders: ja/nee Wat?:


3. Wie is hiervoor verantwoordelijk?

4. Wat zijn de momenten van overdracht?

Pagina 39 van 78


REALITEIT

GEWENSTE SITUATIE

Overdracht:

Overdracht:

Ontvangst:

Ontvangst:

Door: Aan:

Door: Aan:

5. Zijn er nieuwe (technische) ontwikkelingen voor registratie? Zo ja, welke? 6. Wat is het verschil tussen regulier en opgeschaald (wat procedures en registratie betreft)? 7. Hoe wordt informatie overgedragen en vervolgens vastgelegd? (mondeling/schriftelijk/digit aal) 8. Door wie en aan wie wordt informatie overgedragen? (Meerdere momenten van overdracht mogelijk)









9. Welke informatie wordt overgedragen?

Pagina 40 van 78


REALITEIT 10. Heeft u voorbeelden waar de informatieoverdracht mis is gegaan? Bijvoorbeeld op inhoud (niet voldoende,correct, duidelijk of nuttig) of wat tijdstip betreft (had eerder of later gemoeten).

11. Hoe wordt de hulpverlening geëvalueerd?

12. Wat zijn de afspraken bij regio-overschrijdende incidenten?

13. Hebt u ideeën hoe en waar de informatieregistratie en/of overdracht beter kan?

14. Hoe kan het verschil tussen regulier en opgeschaald kleiner worden gemaakt?

Pagina 41 van 78

GEWENSTE SITUATIE


15. Kunt u de informatiestromen aanleveren van recente incidenten, of weet u wie wij daarvoor binnen uw organisatie moeten benaderen?

16. Hoe wilt u op de hoogte blijven van de projectvoortgang?

17. Wilt u meedoen aan tabletop trainingen?

Pagina 42 van 78


5.2 Vragenlijst interview

MeldKamerAmbulance-Aanname Naam (MKA-A): Interviewer:

Functie: Datum incident:

Incident nr.: Datum interview:

Casusgerichte vragen: 1. Wat was de melding? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………. 2. Wie deed de melding van het incident aan de MKA? o Omstander o Familielid o Professionele hulpverlener 3. Kreeg u genoeg informatie om de situatie goed in te kunnen schatten? o Ja o Nee, nl……………………………………………………………………….. 4. Zo nee, hebt u om meer informatie gevraagd? o Ja, nl…………………………………………………………………………….. o Nee 5. Waarom niet/wel? ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 6. Was de informatie van de melder correct? o Ja o Nee, want…………………………………………………………………………… 7. Op welke gronden hebt u besloten tot een A1-rit ? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 8. Kon er iets beter/anders? o Ja, nl .…………….…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………. o Nee 9. Wat hebt u ingevoerd in het MKA-systeem? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 10. Wat is er doorgegeven aan de andere MKA-medewerker ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………..

Pagina 43 van 78


11. Hoe is de informatie doorgegeven? o Mondeling o Digitaal o Schriftelijk o Telefonisch 12. Hebt u een ritnummer uitgegeven? o Ja, nl……………………………………………………………………………… o Nee 13. Werd er om meer informatie gevraagd door de andere MKA-medewerker? o Ja, nl………………………………………………………………………………….. o Nee 14. Zo ja, welke informatie? ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 15. Denkt u dat de informatie voldoende, duidelijk en nuttig was voor andere MKAmedewerker? o Ja o Nee, want……………………………………………………………………… 16. Is er na de eerste melding nog communicatie met andere MKA-medewerker? o Ja o Nee 17. Zo ja, waar ging dat over? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 18. Heeft u vooraanmelding gedaan naar de SEH? o Ja o Nee 19. Wanneer heeft u vooraanmelding gedaan? o > 30 min. voor verwachte aankomst ambulance o > 15 min. voor verwachte aankomst ambulance o > 10 min. voor verwachte aankomst ambulance o > 5 min. voor verwachte aankomst ambulance o < 5 min. voor verwachte aankomst ambulance o N.v.t. 20. Had dat eerder/later gemoeten/gekund? o Ja o Nee o N.v.t. 21. Wat heeft u doorgegeven aan de SEH en in welke volgorde? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 22. Hoe is de informatie doorgegeven aan de SEH? o Mondeling o Digitaal o Schriftelijk o Telefonisch o N.v.t.

Pagina 44 van 78


23. Werd er door de SEH om meer informatie gevraagd? o Ja, nl…………………………………………………………………………. o Nee o N.v.t. 24. Was de informatie voldoende, duidelijk en nuttig voor het SEH personeel? o Ja o Nee o N.v.t. 25. Is er meerdere malen contact geweest tussen de MKA en de SEH over dit incident? o Ja o Nee o N.v.t. 26. Had een andere werkwijze een betere uitkomst voor het slachtoffer betekend volgens u? (bv. 1 aanname/uitgifte, 1 man op dit incident) o Ja o Nee 27. Zo ja, welke andere werkwijze? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 28. Is er evaluatie geweest met ambulance personeel? o Ja o Nee 29. Zo ja, wat leverde dat op? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………. 30. Is er evaluatie geweest met SEH-personeel? o Ja o Nee 31. Zo ja, wat leverde dat op? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………. 32. Hebt uzelf nog op/aanmerkingen? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………

Algemene vragen: 33. Gebruikt u een specifiek uitvraagprotocol bij een melding? o Ja o Nee o Soms

Pagina 45 van 78


34. Zo ja, welke onderdelen bevat dat en in welke volgorde? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 35. Zijn er specifieke afspraken met de ambulancedienst over hoe de melding moet worden gedaan? o Ja o Nee o Weet ik niet 36. Zo ja, welke afspraken? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 37. Wie van het ambulance personeel neemt in het algemeen de melding aan? o Chauffeur o Verpleegkundige o Beide 38. Welke informatie moet de melding aan de ambulance volgens u bevatten (prioriteit)? 1. ………………………………………………………………. 2. ………………………………………………………………. 3. ……………………………………………………………….

39. Zijn er specifieke afspraken met de SEH over hoe de vooraanmelding moet worden gedaan? o Ja o Nee 40. Zo ja, welke afspraken? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 41. Gebruikt de SEH een specifiek uitvraagprotocol bij een vooraanmelding? o Ja o Nee o Soms 42. Zo ja, bent u van het uitvraagprotocol op de hoogte? o Ja, nl……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….. o Nee 43. Wie neemt op de SEH in het algemeen de melding aan? o Dienstdoend verpleegkundige o Baliemedewerkster o Anders, nl…………………………………………………

Pagina 46 van 78


44. Welke informatie moet de melding aan de SEH volgens u bevatten (in volgorde van prioriteit)? 1. …………………………………………………………………………………….. 2. …………………………………………………………………………………….. 3. ………………………………………………………………………………….. 45. Wordt een A1-patiënt vooraangemeld? o Altijd o Geregeld o Nooit 46. Krijgt u vanuit het ErasmusMC feedback over het slachtoffer? o Ja o Nee o Soms 47. Vindt u dat prettig? o Ja o Nee o Weet ik niet 48. Geeft de SEH (traumacentrum) opnamestops door aan de MKA? o Ja o Nee o Soms 49. Zo ja van welke afdelingen? o SEH o IC o CCU o Specialisme o Anders, nl……………………………………………………………………. 50. Zijn er afspraken met de SEH en ambulancezorg hoe te handelen bij een opnamestop? o Ja, met……………………………………………………………………….. o Nee o Weet ik niet 51. Zo ja, welke? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 52. Is er gestructureerd overleg tussen MKA, SEH en ambulancezorg? o Ja o Nee o Weet ik niet 53. Zo nee, zou het zinvol zijn? o Ja o Nee o Weet ik niet

Pagina 47 van 78


54. Bent u in het verleden betrokken geweest bij een groot incident? o Ja, nl……………………………………………………………………………….. o Nee 55. Wat ging er beduidend anders, vergeleken met regulier? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 56. Heeft u naar aanleiding van dat incident verbeterpunten? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………….

Nu volgen enkele stellingen/beoordelingen. Wilt u uw mening geven? 57. De juistheid van de informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de ambulancedienst is: Slecht-voldoende-goed 58. De hoeveelheid informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de ambulancedienst is: Slecht-voldoende-goed 59. De samenwerking tussen de ambulancedienst en de MKA is: Slecht-voldoende-goed 60. De wijze waarop de SEH ons te woord staat is: Slecht-voldoende-goed 61. De zorgvuldigheid waarmee het SEH personeel luistert naar vooraanmeldingen is: Slecht-voldoende-goed 62. De juistheid van de informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de ambulancedienst is: Slecht-voldoende-goed

63. De hoeveelheid informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de ambulancedienst is: Slecht-voldoende-goed 64. Gelet op de zorg aan de patiënt is de vooraanmelding aan de SEH nuttig Oneens-geen mening-eens

65. De samenwerking tussen de MKA en SEH is: Slecht-voldoende-goed

Pagina 48 van 78


MeldKamerAmbulance-Uitgifte Naam (MKA-U): Interviewer:

Functie: Datum incident:


Casusgerichte vragen: 1. Wat was de melding? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….. 2. Wie deed de melding van het incident aan de MKA? o Omstander o Familielid o Professionele hulpverlener 3. Kreeg u genoeg informatie om de situatie goed in te kunnen schatten? o Ja o Nee, nl…………………………………………………………………………. 4. Zo nee, hebt u om meer informatie gevraagd? o Ja, nl…………………………………………………………………………….. o Nee 5. Waarom niet/wel? ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 6. Was de informatie van de melder correct? o Ja o Nee, want…………………………………………………………………………… 7. Op welke gronden hebt u besloten tot een A1-rit ? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 8. Kon er iets beter/anders? o Ja, nl .…………….…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………. o Nee 9. Wat hebt u ingevoerd in het MKA-systeem? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 10. Wat is er doorgegeven aan de ambulancedienst? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………….. 11. Hoe is de informatie doorgegeven? o Mondeling o Digitaal o Schriftelijk o Telefonisch

Pagina 49 van 78


12. Hebt u een ritnummer uitgegeven? o Ja, nl……………………………………………………………………………… o Nee 13. Werd er om meer informatie gevraagd door de ambulancemedewerker? o Ja, nl………………………………………………………………………………….. o Nee 14. Zo ja, welke informatie? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 15. Denkt u dat de informatie voldoende, duidelijk en nuttig was voor de ambulancemedewerker? o Ja o Nee, want……………………………………………………………………… 16. Is er na de eerste melding nog communicatie met de ambulancemedewerker? o Ja o Nee 17. Zo ja, waar ging dat over? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 18. Heeft u vooraanmelding gedaan naar de SEH? o Ja o Nee o N.v.t. 19. Wanneer heeft u vooraanmelding gedaan? o > 30 min. voor verwachte aankomst ambulance o > 15 min. voor verwachte aankomst ambulance o > 10 min. voor verwachte aankomst ambulance o > 5 min. voor verwachte aankomst ambulance o < 5 min. voor verwachte aankomst ambulance o N.v.t. 20. Had dat eerder/later gemoeten/gekund? o Ja o Nee o N.v.t. 21. Wat heeft u doorgegeven aan de SEH en in welke volgorde? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 22. Hoe is de informatie doorgegeven aan de SEH? o Mondeling o Digitaal o Schriftelijk o Telefonisch

Pagina 50 van 78


23. Werd er door de SEH om meer informatie gevraagd? o Ja, nl…………………………………………………………………………. o Nee o N.v.t. 24. Was de informatie voldoende, duidelijk en nuttig voor het SEH personeel? o Ja o Nee o N.v.t. 25. Is er meerdere malen contact geweest tussen de MKA en de SEH over dit incident? o Ja o Nee o N.v.t. 26. Had een andere werkwijze een betere uitkomst voor het slachtoffer betekend volgens u? o Ja o Nee 27. Zo ja, welke andere werkwijze? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 28. Is er evaluatie geweest met ambulance personeel? o Ja o Nee 29. Zo ja, wat leverde dat op? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………. 30. Is er evaluatie geweest met SEH-personeel? o Ja o Nee 31. Zo ja, wat leverde dat op? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………. 32. Hebt uzelf nog op/aanmerkingen? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………

Algemene vragen: 33. Gebruikt u een specifiek uitvraagprotocol bij een melding? o Ja o Nee o Soms

Pagina 51 van 78


34. Zo ja, welke onderdelen bevat dat en in welke volgorde? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 35. Zijn er specifieke afspraken met de ambulancedienst over hoe de melding moet worden gedaan? o Ja o Nee 36. Zo ja, welke afspraken? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 37. Wie van het ambulance personeel neemt in het algemeen de melding aan? o Chauffeur o Verpleegkundige o Beide 38. Welke informatie moet de melding aan de ambulance volgens u bevatten (prioriteit)? 1. ………………………………………………………………. 2. ………………………………………………………………. 3. ………………………………………………………………. 39. Zijn er specifieke afspraken met de SEH over hoe de vooraanmelding moet worden gedaan? o Ja o Nee 40. Zo ja, welke afspraken? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 41. Gebruikt de SEH een specifiek uitvraagprotocol bij een vooraanmelding? o Ja o Nee o Soms 42. Zo ja, bent u van het uitvraagprotocol op de hoogte? o Ja, nl……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….. o Nee 43. Wie neemt op de SEH in het algemeen de melding aan? o Dienstdoend verpleegkundige o Baliemedewerkster o Anders, nl………………………………………………… 44. Welke informatie moet de melding aan de SEH volgens u bevatten (prioriteit)? 1. …………………………………………………………………………………….. 2. …………………………………………………………………………………….. 3. …………………………………………………………………………………..

Pagina 52 van 78


45. Wordt een A1-patiënt vooraangemeld? o Altijd o Geregeld o Nooit 46. Krijgt u vanuit het ErasmusMC feedback over het slachtoffer en het verloop van het incident? o Ja o Nee o Soms 47. Vindt u dat prettig? o Ja o Nee o Weet ik niet 48. Geeft de SEH (traumacentrum) opnamestops door aan de MKA? o Ja o Nee o Soms 49. Zo ja, van welke afdelingen? o SEH o IC o CCU o Specialisme o Anders, nl……………………………………………………………………. 50. Zijn er afspraken met de SEH en ambulancezorg hoe te handelen bij een opnamestop? o Ja, met……………………………………………………………………….. o Nee 51. Zo ja, welke? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 52. Is er gestructureerd overleg tussen MKA, SEH en ambulancezorg? o Ja o Nee 53. Zo nee, zou het zinvol zijn? o Ja o Nee 54. Bent u in het verleden betrokken geweest bij een groot incident? o Ja, nl……………………………………………………………………………….. o Nee 55. Wat ging er beduidend anders, vergeleken met regulier? ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

Pagina 53 van 78


56. Heeft u naar aanleiding van dat incident verbeterpunten? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………..

Nu volgen enkele stellingen/beoordelingen. Wilt u uw mening geven? 57. De juistheid van de informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de ambulancedienst is: Slecht-voldoende-goed 58. De hoeveelheid informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de ambulancedienst is: Slecht-voldoende-goed 59. De samenwerking tussen de ambulancedienst en de MKA is: Slecht-voldoende-goed 60. De wijze waarop de SEH ons te woord staat is: Slecht-voldoende-goed 61. De zorgvuldigheid waarmee het SEH personeel luistert naar vooraanmeldingen is: Slecht-voldoende-goed 62. De juistheid van de informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de ambulancedienst is: Slecht-voldoende-goed 63. De hoeveelheid informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de ambulancedienst is: Slecht-voldoende-goed 64. Gelet op de zorg aan de patiënt is de vooraanmelding aan de SEH nuttig Oneens-geen mening-eens 65. De samenwerking tussen de MKA en SEH is: Slecht-voldoende-goed

Pagina 54 van 78


Ambulancedienst Naam: Interviewer:

Functie: Datum incident


Casusgerichte vragen: 1. Wat was de melding van de MKA? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 2. Hoe en waar werd de informatie vastgelegd betreffende dit incident? …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 3. Kreeg u genoeg informatie? o Ja o Nee, nl……………………………………………………………………………….. 4. Hebt u om meer informatie gevraagd? o Ja en gekregen, nl………………………………………………………………… o Ja en niet gekregen, want……………………………………………………….. o Nee 5. Waarom wel/niet? …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 6. Was de informatie correct? o Ja o Nee, want………………………………………………………………………….. 7. Was de A1 inschatting juist? o Ja o Nee, want………………………………………………………………………….. 8. Hebt u een ritnummer gekregen (en genoteerd)? o Ja o Nee 9. Is er vaker dan 1 keer contact geweest met de meldkamer? o Ja o Nee 10. Zo ja, waar ging dat over? ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………

Pagina 55 van 78


11. Moest er een team klaar staan op de SEH? o Ja o Nee 12. Zo ja, stond er een team klaar op SEH? o Ja o Nee 13. Hoe was de overdracht? o Te lang o Te kort o Precies goed o Anders, nl………………………………………………………………… 14. Werd er geluisterd? o Ja o Nee 15. Werd er meer informatie gevraagd? o Ja o Nee 16. Was de informatie voldoende, duidelijk en nuttig voor het SEH personeel? o Ja o Nee 17. Welke informatie heeft u overgedragen en in welke volgorde? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 18. Kon er iets beter/anders wat e overdracht betreft (bijvoorbeeld ander uitvraag/overdrachtsysteem, ABCD/MIST/EMV)? o Ja, nl .…………….…………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………. o Nee 19. Hebt u het ritformulier tijdens of na de rit ingevuld? o Tijdens o Na o Beide 20. Als u het na de rit heeft ingevuld, wist u alles nog bij het invullen? o Ja o Nee 21. Had een andere werkwijze een betere uitkomst voor het slachtoffer betekend volgens u? o Ja o Nee 22. Zo ja, welke andere werkwijze? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………...

Pagina 56 van 78


23. Is er evaluatie achteraf geweest met de meldkamer? o Ja o Nee 24. Zo ja, wat leverde dat op? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 25. Is er evaluatie achteraf geweest met SEH personeel? o Ja o Nee 26. Zo ja, wat leverde dat op? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………….. 27. Hebt u zelf nog op/aanmerkingen? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………….

Algemene vragen: 28. Gebruikt u een specifiek uitvraagprotocol bij een melding? o Ja o Nee o Soms 29. Zo ja, welke onderdelen en in welke volgorde bevat dat? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 30. Zijn er specifieke afspraken met de meldkamer over hoe de melding moet worden gedaan? o Ja o Nee o Weet ik niet 31. Zo ja, welke afspraken? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 32. Waar gaat uw voorkeur naar uit? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 33. Welke informatie moet de melding van de meldkamer volgens u bevatten (prioriteit)? 1. ………………………………………………………………………………………… 2. ………………………………………………………………………………………… 3. …………………………………………………………………………………………

Pagina 57 van 78


34. Wat vindt u van de hoeveelheid informatie die u thans bij een melding ontvangt? o Teveel o Precies goed o Te weinig, nl………………………………………………………………………… o Geen mening 35. Wie neemt in het algemeen de melding aan? o Chauffeur o Verpleegkundige o Beide 36. Zijn er specifieke afspraken over communicatie met de meldkamer tijdens de rit? o Ja o Nee 37. Zo ja, welke afspraken? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 38. Is communicatie tussen de ambulance en de SEH mogelijk? o Ja, als…………………………………………………………………………….. o Nee o Soms 39. Wordt u bij aankomst bij de SEH wel eens verrast door capaciteitsproblemen bij de SEH? o Altijd o Geregeld o Nooit 40. Wordt u bij aankomst bij de SEH wel eens verrast door een opnamestop? o Altijd o Geregeld o Nooit 41. Zijn er specifieke afspraken met de SEH over hoe de overdracht moet worden gedaan? o Ja o Nee 42. Zo ja, welke afspraken? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 43. Gebruikt de SEH een specifiek uitvraag protocol bij een overdracht? o Ja o Nee 44. Zo ja, welke onderdelen bevat dat en in welke volgorde? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 45. Wie neemt in het algemeen de overdracht aan? o Dienstdoend verpleegkundige o Dienstdoend arts o Anders, nl…………………………………………………

Pagina 58 van 78


46. Welke informatie moet de overdracht aan de SEH volgens u bevatten? 1. ……………………………………………………………………… 2. ……………………………………………………………………… 3. ……………………………………………………………………… 47. Krijgt u vanuit een ziekenhuis feedback over het slachtoffer? o Ja o Nee o Soms 48. Zo nee, zou dat wenselijk zijn? o Ja o Nee 49. Is er gestructureerd overleg tussen MKA, SEH en ambulancezorg? o Ja o Nee 50. Zo nee, zou dat wenselijk zijn? o Ja o Nee 49. Bent u in het verleden betrokken geweest bij een groot incident? o Ja, nl………………………………………………………………………………. o Nee 50. Wat ging er beduidend anders, vergeleken met regulier? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………. 51. Heeft u naar aanleiding van dat incident verbeterpunten? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

Nu volgen enkele stellingen/ beoordelingen. Wilt u uw mening geven?

52. De wijze waarop de centralist ons te woord staat is: Slecht-voldoende-goed 53. De juistheid van de informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de ambulancedienst is: Slecht-voldoende-goed 54. De hoeveelheid informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de ambulancedienst is: Slecht-voldoende-goed 55. De samenwerking tussen de ambulancedienst en de MKA is: Slecht-voldoende-goed 56. De wijze waarop de SEH ons te woord staat is: Slecht-voldoende-goed

Pagina 59 van 78


57. De zorgvuldigheid waarmee het SEH personeel luistert naar een overdracht is: Slecht-voldoende-goed 58. De juistheid van de informatie die het SEH personeel krijgt bij overdrachten is: Slecht-voldoende-goed 59. De hoeveelheid informatie die het SEH personeel krijgt bij overdrachten is: Slecht-voldoende-goed 60. De samenwerking tussen de ambulancedienst en SEH is: Slecht-voldoende-goed

Pagina 60 van 78


Spoed Eisende Hulp Naam: Interviewer:

Functie: Datum incident


Casus gerichte vragen: 1. Was er een vooraanmelding van de MKA? o Ja o Nee 2. Wat hield die in? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 3. Hoe werd de informatie vastgelegd? o Schriftelijk op de status o Schriftelijk, anders nl………………………………………………………………. o Niet vastgelegd 4. Kreeg u genoeg informatie? o Ja o Nee, nl……………………………………………………………………………….. 5. Hebt u om meer informatie gevraagd? o Ja en gekregen nl………………………………………………………………… o Ja maar niet gekregen, want…………………………………………………… o Nee 6. Waarom wel/niet? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 7. Was de informatie correct? o Ja o Nee, want…………………………………………………………………………….. 8. Is er meerdere malen contact geweest? o Ja o Nee 9. Stond het aangevraagde team op tijd klaar? o Ja o Nee 10. Hoe was de overdracht van het ambulancepersoneel? o Te lang o Te kort o Precies goed o Anders, nl………………………………………………………………………….

Pagina 61 van 78


11. Kreeg u genoeg informatie? o Ja o Nee, nl…………………………………………………………………………….. 12. Hebt u om meer info gevraagd? o Ja en gekregen, nl……………………………………………………………….. o Ja en niet gekregen, want……………………………………………………….. o Nee 13. Waarom wel/niet? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 14. Welke informatie kreeg u bij de overdracht en in welke volgorde? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 15. Kon er iets beter/anders wat betreft de overdracht (bijvoorbeeld ander uitvraag/overdracht-systeem, ABCD/MIST/EMV)? o Ja,nl………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………… o Nee o Weet ik niet 16. Is er evaluatie achteraf geweest met ambulance personeel? o Ja o Nee 17. Zo ja, Wat leverde dat op? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 18. Is er evaluatie achteraf geweest met MKA personeel? o Ja o Nee 19. Zo ja, wat leverde het op? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… 20. Had een andere werkwijze een betere uitkomst voor het slachtoffer betekend volgens u? o Ja o Nee 21. Zo ja, welke andere werkwijze? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………...

Pagina 62 van 78


22. Hebt uzelf nog op/aanmerkingen? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

Algemene vragen: 23. Zijn er specifieke afspraken met de meldkamer over hoe de vooraanmelding moet worden gedaan? o Ja o Nee 24. Zo ja, welke afspraken? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 25. Waar gaat uw voorkeur naar uit? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 26. Gebruikt u een specifiek uitvraag protocol bij een vooraanmelding? o Ja o Nee o Soms 27. Zo ja, welke onderdelen bevat dat en in welke volgorde? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 28. Wie neemt in het algemeen de melding aan? o Dienstdoend verpleegkundige o Dienstdoend arts o Baliemedewerkster o Anders, nl………………………………………………… 29. Welke informatie moet de vooraanmelding van de meldkamer volgens u bevatten? 1. ………………………………………………………………………………. 2. ………………………………………………………………………………. 3. ………………………………………………………………………………. 30. Wat vindt u van de hoeveelheid informatie die u thans bij een melding ontvangt? o Teveel o Precies goed o Te weinig, nl………………………………………………………………….. o Geen mening 31. Er wordt een A1 patiënt door de ambulancedienst vervoerd. Wordt deze patiënt vooraangemeld? o Altijd o Geregeld o Nooit

Pagina 63 van 78


32. Geeft het ErasmusMC feedback over het slachtoffer en het verloop van het incident aan MKA of ambulancedienst? o Ja, als………………………………………………………………………………. o Nee 33. Zo nee, zou het zinvol zijn? o Ja o Nee 34. Geeft de SEH opnamestops door aan de meldkamer? o Ja o Nee o Soms 35. Zo ja van welke afdelingen? o SEH o IC o CCU o Specialisme o Anders, nl……………………………………………………………………. 36. Geeft de SEH capaciteitsproblemen door aan de meldkamer? o Ja o Nee o Soms 37. Wordt u wel eens verrast door de komst van een patiënt gebracht door een onaangekondigde ambulance tijdens capaciteitsproblemen? o Altijd o Geregeld o Nooit 38. Wordt u wel eens verrast door de komst van een patiënt gebracht door een onaangekondigde ambulance tijdens een opnamestop? o Altijd o Geregeld o Nooit 39. Is er communicatie tussen de ambulance en de SEH mogelijk? o Ja, als………………………………………………………………………………….. o Nee 40. Zijn er specifieke afspraken met de ambulancedienst over hoe de overdracht moet worden gedaan? o Ja o Nee 41. Zo ja, welke afspraken? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………….. 42. Gebruikt de SEH een specifiek uitvraagprotocol bij een overdracht? o Ja o Nee o Soms

Pagina 64 van 78


43. Zo ja, welke onderdelen bevat dat en in welke volgorde? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 44. Wie neemt in het algemeen de overdracht aan? o Dienstdoend verpleegkundige o Dienstdoend arts o Anders, nl…………………………………………………………………………… 45. Welke informatie moet de overdracht van de ambulance volgens u bevatten? 1. ………………………………………………………………………………………… 2. ………………………………………………………………………………………… 3. ………………………………………………………………………………………… 46. Wat vindt u van de hoeveelheid informatie die u thans bij een overdracht ontvangt? o Teveel o Precies goed o Te weinig, nl………………………………………………………………….. o Geen mening 47. Is er gestructureerd overleg tussen MKA, SEH en ambulancezorg? o Ja o Nee 48. Zo nee, zou dat zinvol zijn? o Ja o Nee 49. Bent u in het verleden betrokken geweest bij een groot incident? o Ja o Nee 50. Wat ging er beduidend anders, vergeleken met regulier? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………. 51. Heeft u naar aanleiding van dat incident verbeterpunten? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

Nu volgen enkele stellingen/beoordelingen. Wilt u uw mening geven?

52. De wijze waarop centralist ons te woord staat is: Slecht-voldoende-goed 53. De centralist houdt rekening met drukte op de SEH gezien gewondenspreiding Oneens-geen mening-eens

Pagina 65 van 78


54. De centralist houdt rekening met opnamestops van het ziekenhuis. Oneens-geen mening-eens 55. De juistheid van de informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de SEH is: Slecht-voldoende-goed 56. De hoeveelheid informatie die de centralist geeft bij meldingen aan de SEH is: Slecht-voldoende-goed 57. Gelet op de zorg aan de patiënt is de vooraanmelding aan de SEH nuttig. Oneens-geen mening-eens 58. De samenwerking tussen SEH en de MKA is: Slecht-voldoende-goed 59. De wijze waarop het ambulancepersoneel ons te woord staat is: Slecht-voldoende-goed

60. De juistheid van de informatie die het ambulance personeel geeft bij overdrachten is: Slecht-voldoende-goed 61. De hoeveelheid informatie die het ambulance personeel geeft bij overdrachten is: Slecht-voldoende-goed 62. De samenwerking tussen SEH en het ambulance personeel is: Slecht-voldoende-goed

Pagina 66 van 78


Bijlage 6

Gegevensstroomplan grootschalig

9 FB9 MMT

FB6

6 FB3

1

Melder incident

2

MKA 1

3

MKA 2

Ambulance dienst

FB2

FB7

4 FB4 FB8

FB5

8 SEH

FB11

11

GHOR

FB10 FB12

12

10 SIGMA

CRIB

Figuur 7.1. Gegevensstromen tijdens een grootschalig incident 1. Informatiestroom van melder naar MKA-aanname 2. Informatiestroom van MKA-aanname naar MKA-uitgifte 3. Informatiestroom van MKA-uitgifte naar ambulancedienst 4. Informatiestroom van MKA-uitgifte naar SEH (vooraankondiging) 5. Informatiestroom van ambulancedienst naar SEH (overdracht) 6. Informatiestroom van MKA-uitgifte naar MMT 7. Informatiestroom van MMT naar SEH (overdracht) 8. Informatiestroom van MKA-uitgifte naar de GHOR 9. Informatiestroom van de GHOR naar ambulancedienst (OvDG) 10. Informatiestroom van de GHOR naar SIGMA 11. Informatiestroom van SEH naar de GHOR (overzicht aantal SO) 12. Informatiestroom van de GHOR naar het CRIB (overzicht aantal SO) FB1: Feedback van MKA-aanname naar melder (uitvragen) FB2: Feedback van MKA-uitgifte naar MKA-aanname FB3: Feedback van ambulancedienst naar MKA-uitgifte FB4: Feedback van SEH naar MKA-uitgifte (uitvragen) FB5: Feedback van SEH naar ambulancedienst

Pagina 67 van 78

5

7


FB6: Feedback van MMT naar MKA-uitgifte FB7: Feedback van SEH naar MMT FB8: Feedback van de GHOR naar de MKA-uitgifte FB9: Feedback van de ambulancedienst naar de GHOR FB10: Feedback van de SIGMA naar de GHOR FB11: Feedback van de GHOR naar de SEH FB12: Feedback van het CRIB naar de GHOR

Note: Dit is een vereenvoudigd model, in werkelijkheid lopen er meer communicatielijnen. De weergegeven lijnen zijn de hoofdinformatiestromen.

Pagina 68 van 78


Bijlage 7

Formulieren (vooraankondiging) 7.1 Huidig noodlijnformulier

Noodlijnmelding Patiëntengegevens (sticker) ErasmusMC

Datum _ _-_ _-_ _

Tijd: _ _:_ _ uur

Melding: Aard pathologie: Omschrijving:

man / vrouw / kind leeftijd: _ _ jaar trauma / non-trauma ………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………….

RTS:

Verwacht ±_ _ minuten

_ _ punten

PTS:

_ _ punten nee / ja

A:

ademweg

bedreigd:

nee / ja

intubatie:

B:

ademhaling

bedreigd:

nee / ja

ademfreq.:

C:

circulatie

bedreigd:

nee / ja

polsfreq. : tensie:

D:

neurotrauma pupilverschil: dwarslaesie:

E:

expositie/ diagnosen: …………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………...

nee / ja nee / ja nee / ja

E:

M:

V:

Geplande interventies: voorbereiden voor Thoraxdrainage voorbereiden vloeistofwarmer RBC6 eenheden halen Gewaarschuwd:

Basisteam Traumateam Neurotrauma

Kindertrauma M.M.T. Ramp

Reanimatieteam Consulent:

Chirurg Orthopeed Plast. Chirurg Neurochirurg Thoraxchirurg

Pagina 69 van 78

Internist Longarts Cardioloog Neuroloog Radioloog


7.2 Voorstel aangepast noodlijnformulier

Noodlijnmelding Patiëntengegevens (sticker) Voorstel

Datum _ _-_ _-_ _

Tijd: _ _:_ _ uur

Melding: Aard pathologie: Omschrijving:

man / vrouw / kind leeftijd: _ _ jaar trauma / non-trauma ………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………. hoofd / thorax / buik / rest

Locatie trauma:

RTS:

Verwacht ±_ _ minuten

_ _ punten

PTS:

_ _ punten nee / ja

A:

ademweg

stabiel:

nee / ja

intubatie:

B:

ademhaling

stabiel:

nee / ja

ademfreq.:

C:

circulatie

stabiel:

nee / ja

polsfreq. : tensie:

D:

neurotrauma pupilverschil: dwarslaesie:

E:

expositie/ diagnosen: …………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………...

nee / ja nee / ja nee / ja

E:

M:

V:

Geplande interventies: voorbereiden voor Thoraxdrainage voorbereiden vloeistofwarmer RBC6 eenheden halen Gewaarschuwd:

Basisteam Traumateam Neurotrauma

Kindertrauma M.M.T. Ramp

Reanimatieteam Consulent:

Chirurg Orthopeed Plast. Chirurg Neurochirurg Thoraxchirurg

Internist Longarts Cardioloog Neuroloog Radioloog

Pagina 70 van 78


7.3 Voorstel voor ambulance vooraankondigingchecklist

VOORAANKONDIGING

Ritnummer: ....

ITEM & VOLGORDE

WAT

•

Verwacht

.. minuten

•

Geslacht

man/vrouw/kind

•

Leeftijd

..

•

Omschrijving

•

Locatie trauma

wat is er gebeurd? …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… hoofd / thorax / buik / rest

•

Aantal slachtoffers

..

•

RTS (of PTS)

../max

•

EMV

../max

•

ABC stabiel

•

Intubatie

•

Ademfrequentie

•

Polsfrequentie

•

Tensie

•

Neurotrauma

•

Expositie/diagnosen

ja/nee ja/nee .. .. ../.. ja/nee voorlopige diagnose …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………

Pagina 71 van 78


7.4 Voorstel voor meldkamer vooraankondigingchecklist

VOORAANKONDIGING ITEM & VOLGORDE

WAT

•

Verwacht

.. minuten

•

Geslacht

man/vrouw/kind

•

Leeftijd

..

•

Omschrijving

wat is er gebeurd?

•

Locatie trauma

Hoofd/thorax/buik/rest

•

Aantal slachtoffers

..

•

RTS (of PTS)

../max

•

EMV

../max

•

ABC stabiel

ja/nee

•

Intubatie

ja/nee

•

Ademfrequentie

..

•

Polsfrequentie

..

•

Tensie

../..

•

Neurotrauma

ja/nee

•

Expositie/diagnosen

voorlopige diagnose

Pagina 72 van 78


Bijlage 8

De tien geboden van Ketensamenwerking 1. Kies de partner die bij je past 2. Heb vertrouwen in elkaar 3. Spreek dezelfde taal 4. Formuleer gezamenlijke toekomstvisie 5. Wees open en eerlijk 6. Wissel informatie uit 7. Maak goede en concrete afspraken 8. Praat problemen uit 9. Voel je onderling verbonden 10. Sta er voor 100% achter (Produktschap Tuinbouw)

Pagina 73 van 78


Bijlage 9

Toelichting simulatiespel Acute ketenzorg

Figuur 9.1. ”Patiënten” uit het simulatiespel Acute ketenzorg

Figuur 9.2. Stroomplan van het simulatiespel Acute ketenzorg

Pagina 74 van 78


Figuur 9.3. Impressiefoto van het meldpunt incident

Figuur 9.4. Impressiefoto van de Zorgketen Beheerders “cockpit”

Pagina 75 van 78


Bijlage 10

Tabellen en grafieken 10.1 Geregistreerde patiëntengegevens In tabel 11.1 zijn de percentages van doorgegeven patiëntengegevens, door ambulancezorg aan de MKA of van de MKA aan de SEH dan wel geregistreerde gegevens op het ritformulier of noodlijnformulier, ten opzichte van het totale aantal contactmomenten of betreffende formulieren weergegeven.

Patiëntengegevens Geslacht Omschrijving RTS Ademweg bedreigd Ademhaling bedreigd Ademfrequentie Circulatie bedreigd Polsfrequentie Tensie EMV Medicatie Planken O2 Infuus Saturatie ABC stabiel Naam Geboortedatum

vooraank Ambu→MKA

vooraank MKA→SEH

95 90 84 95 95

80 40 35 5 20

88 100 41 0 6

70 60 30 20 20

89 95 95 100 84 84 80 95 95 95 n.v.t. 89 89

0 0 35 55 55 30 45 40 25 30 35 60 55

0 0 35 53 71 12 53 12 35 35 18 65 59

0 20 20 50 60 0 0 0 0 0 0 50 50

Op RTF

Op noodlijn formulier

Tabel 10.1. Percentage van doorgegeven dan wel geregistreerde gegevens van 20 incidenten. Gemarkeerde getallen worden nader belicht in de tekst.

10.2 Betrouwbaarheid gegevens Met de verzamelde gegevens was het slechts mogelijk om door middel van een vergelijking van de getalsmatige geregistreerde gegevens op het ritformulier en de patiëntenstatus van de SEH een indruk te krijgen van de betrouwbaarheid (bloeddruk, polsfrequentie, saturatie en EMV). De verschillen daartussen zijn weergegeven in figuur 11.1. Waarden geregistreerd op het ritformulier zijn gedeeld door de waarden op de patiëntenstatus. Een volledig betrouwbare registratie en meting zou dan een getal opleveren van 1.

Pagina 76 van 78


10 Betrouwbaarheid RTF-SEH status

Bovendruk Onderdruk Pols Saturatie

1 0

5

10

15

20

E M V

S I S S S S I S S S S S S S I S S I

I

S

0.1 Incident

Figuur 10.1. De relatieve betrouwbaarheid van patiëntengegevens tussen het ritformulier en de SEHstatus.

Zoals blijkt uit figuur 11.1 zijn de gegevens omtrent bloeddruk, polsfrequentie, saturatie en EMV die door de acute zorg keten gaan redelijk betrouwbaar; in slechts een klein aantal van de incidenten wijken de bloeddrukwaardes en EMV-scores enigszins af van 1. De situatie van de patiënt is weergegeven als stabiel (S) of instabiel (I). Er is geen duidelijk verband tussen de toestand van de patiënt en het verschil in meetwaarde tussen ambulance en SEH.

10.3 Table-top-trainingen resultaten

Effectiviteit 120 100 80 60 40 20 0 1

2

3

4

Figuur 10.2. Het verloop van de effectiviteit (% “levend” van het totaal in de keten gebrachte ”patiënten”) van het simulatiespel acute ketenzorg gedurende 4 rondes tijdens 6 verschillende trainingen.

Pagina 77 van 78


Ineffectiviteit 30 25 20 15 10 5 0 1

2

3

4

Figuur 10.3. Het verloop van de ineffectiviteit (% “dood” van het totaal in de keten gebrachte ”patiënten”) van het simulatiespel acute ketenzorg gedurende 4 rondes tijdens 6 verschillende trainingen.

Pagina 78 van 78

Vertrouwen in de witte kolom

Recommend Documents