1. INLEIDING 1.1. Oorsprong bijzondere beroepstitels en bekwaamheden
Verpleegkundigen en hun bijzondere beroepstitel en bijzondere beroepsbekwaamheid anno 2010
Versnelde medische specialisatie Verhoogde behandelingsmogelijkheden Vergrijzing met meer multipathologie
Heidi Vanheusden, met dank aan René Tytgat en Brigitte Claes
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
2. WETGEVING 2.1. Wet op de Gezondheidszorgberoepen KB nr 78
1. 2. Gevolg Deze evolutie van hoogtechnologische zorgen heeft onvermijdelijk, doch terecht geleid tot verhoogde professionalisering van de zorgkwaliteit binnen het verpleegkundig beroep. Internationaal onderzoek heeft een duidelijke relatie aangetoond tussen opleiding en outcome. (Aiken, 2002 & Needleman 2003) opleiding ↓ mortaliteit en morbiditeit
Art 35 ter: De Koning stelt de lijst op van de bijzondere beroepstitels en de bijzondere beroepsbekwaamheden. Volgende gezondheidszorgberoepen komen in aanmerking: Artsen Vroedvrouwen Tandartsen Apothekers Klinische biologen Kinesitherapeuten
Verpleegkundigen
Paramedici
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
2.2. De realisatie van een bijzondere beroepstitel BBT en een bijzondere beroepbekwaamheid BBK Normaal verloop
Initiatief van de Minister: Uitvaardigen van het KB en van de Ministeriële Besluiten.
Overleg tussen de beroepssector en de onderwijssector over de opstelling van een bijzonder beroepsprofiel en opleidingsprofiel:
Samenstelling
Nationale Raad voor Verpleegkunde: Niet bindende, maar verplichte adviezen aan de Minister: Vervanging van het KB van 18/01/1994 door het KB van 27/09/2006. voorstellen Ministeriële Besluiten tot vaststelling van de criteria voor erkenning per BBT en BBK en de overgangsmaatregelen.
NATIONALE RAAD VOOR VERPLEEGKUNDE
Officieel via de interkabinettenwerkgroep volksgezondheid en de drie gemeenschappen (onderwijs). Niet officieel tussen beroepsorganisaties en onderwijssector per specialisatie.
Erkenning van de opleiding door de onderwijsraden van de drie Gemeenschappen:
16 leden verpleegkundigen, 16 plaatsvervangers 6 leden artsen, 6 plaatsvervangers aanstelling voor een periode van 6 jaar, éénmaal te verlengen 3 ambtenaren departementen onderwijs gemeenschappen 2 ambtenaren Ministerie van Volksgezondheid Voorzitter en ondervoorzitters voorgesteld uit de leden
Initiatief gewoonlijk vanuit de hogescholen/associaties. Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
1
De realisatie van een bijzondere beroepstitel BBT en een bijzondere beroepbekwaamheid BBK Normaal verloop
Initiatieven Minister
Nationale Raad voor Verpleegkunde: Niet bindende, maar verplichte adviezen aan de Minister: Vervanging van het KB van 18/01/1994 door het KB van 27/09/2006. voorstellen Ministeriële Besluiten tot vaststelling van de criteria voor erkenning per BBT en BBK en de overgangsmaatregelen.
Initiatief van de Minister: Uitvaardigen van het KB en van de Ministeriële Besluiten.
Overleg tussen de beroepssector en de onderwijssector over de opstelling van een bijzonder beroepsprofiel en opleidingsprofiel:
Officieel via de interkabinettenwerkgroep volksgezondheid en de drie gemeenschappen (onderwijs). Niet officieel tussen beroepsorganisaties en onderwijssector per specialisatie.
Erkenning van de opleiding door de onderwijsraden van de drie Gemeenschappen: Initiatief gewoonlijk vanuit de hogescholen/associaties.
KB van 18/1/1994, gewijzigd door KB van 27/9/2006: lijst met BBT en BBK voor de beoefenaars van de verpleegkunde. MB van 16/4/1996, gewijzigd door MB van 19/4/2007 tot erkenning van de BBT van verpleegkundige gespecialiseerd in de intensieve zorg en de spoedgevallenzorg. KBn van 27/4/1998 normen functie “intensieve zorg” en functie “gespecialiseerde spoedgevallenzorg”. KB van 10/8/1998 normen functie MUG. MB van 19/4/2007 tot erkenning van de BBT van verpleegkundige gespecialiseerd in de geriatrie. MB van 19/4/2007 tot erkenning van de BBK van verpleegkundige met bijzondere deskundigheid in de geriatrie. KB van 21/4/2007 tot vaststelling van de erkenningsprocedure BBT en BBK. Oprichting van een ERKENNINGSCOMMISSIE bij de NRV. MB van 28/1/2009 tot vaststelling van de criteria voor erkenning waarbij de beoefenaars van de verpleegkunde gemachtigd worden de bijzondere beroepstitel te dragen van verpleegkundige gespecialiseerd in de oncologie
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
KB van 27 september 2006 houdende de lijst van bijzondere beroepstitels en bijzondere beroepbekwaamheden voor de beoefenaars van de verpleegkunde
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
KB van 27 september 2006 houdende de lijst van bijzondere beroepstitels en bijzondere beroepbekwaamheden voor de beoefenaars van de verpleegkunde
(wijziging KBn 18/1/1994 en 2/7/1999)
Art.1: De lijst van de BBT voor de houders van het diploma of de titel van gegradueerd verpleegkundige of van bachelor in de verpleegkunde: Verpleegkundige gespecialiseerd in de pediatrie en de neonatologie. Verpleegkundige gespecialiseerd in de geestelijke gezondheidszorg en de psychiatrie. Verpleegkundige gespecialiseerd in de sociale gezondheidszorg. Verpleegkundige gespecialiseerd in de geriatrie. Verpleegkundige gespecialiseerd in de intensieve zorg en de spoedgevallenzorg. Verpleegkundige gespecialiseerd in de oncologie. Verpleegkundige gespecialiseerd in de medische beeldvorming. Verpleegkundige gespecialiseerd in de stomatherapie en de wondverzorging. Verpleegkundige gespecialiseerd als operatie-assistent en instrumentist. Verpleegkundige gespecialiseerd als perfusionist. Verpleegkundige gespecialiseerd in de anesthesie.
(wijziging KBn 18/1/1994 en 2/7/1999)
Art.2: De lijst van bijzondere beroepsbekwaamheden voor de houders van het diploma of de titel van gegradueerd verpleger, voor de bachelors in de verpleegkunde, voor de houders van het diploma van verpleegkunde en voor de houders van het brevet of de titel van verpleger: Verpleegkundige met een bijzondere deskundigheid in de geestelijke gezondheidszorg en de psychiatrie. Verpleegkundige met een bijzondere deskundigheid in de geriatrie. Verpleegkundige met een bijzondere deskundigheid in de wondverzorging. Verpleegkundige met een bijzondere deskundigheid in de palliatieve zorg. Verpleegkundige met een bijzondere deskundigheid in de diabetologie. Verpleegkundige met een bijzondere deskundigheid in de evaluatie en behandeling van pijn.
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Erkenningsprocedure
Erkenningscommissie: federale raad voor verpleegkunde Erkenningsprocedure Aanvraag op modelformulier met bewijsstukken (attest tewerkstelling, diploma/getuigschrift bijkomende opleiding) waaruit blijkt dat voldaan is aan de door Ministerie vastgestelde erkenningscriteria voor de BBT/BBK die men wenst. Beroepsprocedure Controle, sanctie en opnieuw verkrijgen van de erkenning Periode van 48 maanden voorafgaand aan datum van het schrijven
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
2.3. BBT van verpleegkundige gespecialiseerd in …. MB criteria voor erkenning Hoofdstuk 1: De erkenningscommissie bij de Nationale Raad voor Verpleegkunde is bevoegd om dit besluit toe te passen. Hoofdstuk 2: criteria voor het bekomen van de erkenning:
Diploma, graad of titel van bachelor in de verpleegkunde Met vrucht een voortgezette opleiding of specialisatie in … gevolgd hebben De voortgezette opleiding omvat een theoretisch gedeelte en een gedeelte professionele ervaring De professionele ervaring omvat 450 uren (30 studiepunten) in een door de overheid erkende diensten. Theoretisch gedeelte omvat 450 uren (30 studiepunten) over volgende domeinen: Biomedische wetenschappen Verpleegkundige wetenschappen (Methodologie van toegepast onderzoek ) (Apparatuur en materiaal) Sociale en menswetenschappen Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
2
Erkenningscriteria om een BBT/BBK te bekomen
Modaliteiten BBT/BBK BBT
Instroom = basisopleiding Bijkomende opleiding
Voorbehouden voor bachelors in de verpleegkunde Na het volgen van een bijkomende opleiding type Bachelor na Bachelor (BanaBa) van 60 ECTS of 900 uren (theorie en praktijk)
BBK
Voorbehouden voor bachelors in de verpleegkunde (gegradueerde/A1) én gegradueerde (gediplomeerde/gebrevetteerde/A2) verpleegkundigen Na het volgen van een bijkomende opleiding van 150u of 10 ECTS
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Criteria om een BBT/BBK opnieuw te verkrijgen
20% extra vorming op de opgelegde permanente vorming
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
BBT van verpleegkundige gespecialiseerd in …. MB criteria voor erkenning Hoofdstuk 3: Voorwaarden om de BBT te behouden: BBT wordt toegekend voor onbepaalde duur. 60 uren permanente vorming in een periode van 4 jaar. In die periode van 4 jaar minstens 1500 uren effectief gewerkt in een erkende dienst. De houder van de BBT bewaart gedurende 4 jaar de documenten die voorgaande voorwaarden bewijzen. Hoofdstuk 4: Voorwaarden om de BBT opnieuw te verkrijgen.
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Hoofdstuk 5: Overgangsbepalingen.
Tot max. 2 jaar na verschijnen van de BBT/BBK IZ en Spoed = voorbij Geriatrie (verlenging en verruiming toegezegd !): BBT: tot 30 september 2010 BBK: tot 31 december 2010 Oncologie tot 31 december 2012 2 jaar voltijds werkzaam zijn in resp. diensten 150 resp. 50 u effectieve vorming in de diverse domeinen
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
De realisatie van een bijzondere beroepstitel BBT en een bijzondere beroepbekwaamheid BBK Normaal verloop
Nationale Raad voor Verpleegkunde: Niet bindende, maar verplichte adviezen aan de Minister: Vervanging van het KB van 18/01/1994 door het KB van 27/09/2006. voorstellen Ministeriële Besluiten tot vaststelling van de criteria voor erkenning per BBT en BBK en de overgangsmaatregelen.
Initiatief van de Minister: Uitvaardigen van het KB en van de Ministeriële Besluiten.
Overleg tussen de beroepssector en de onderwijssector over de opstelling van een bijzonder beroepsprofiel en opleidingsprofiel:
Officieel via de interkabinettenwerkgroep volksgezondheid en de drie gemeenschappen (onderwijs). Niet officieel tussen beroepsorganisaties en onderwijssector per specialisatie.
Erkenning van de opleiding door de onderwijsraden van de drie Gemeenschappen: Initiatief gewoonlijk vanuit de hogescholen/associaties.
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
3
Wet op de verpleegkunde Art 21 quinquies § 1 A
Zie ook: Wet op de Verpleegkunde 20 december 1974
Het observeren, het herkennen en het vastleggen van de gezondheidsstatus zowel op psychisch, fysisch als sociaal vlak. Het omschrijven van verpleegproblemen. Het bijdragen aan de medische diagnose door de arts en aan het uitvoeren van de voorgeschreven behandeling. Het informeren en adviseren van de patiënt en zijn familie. Het voortdurend bijstaan, uitvoeren en helpen uitvoeren van handelingen, waardoor de verpleegkundige het behoud, de verbetering en het herstel van de gezondheid van gezonde en zieke personen en groepen beoogt. De handelingen van palliatieve zorg te verrichten. Het verlenen van stervensbegeleiding en begeleiding bij de verwerking van het rouwproces.
Hoofdstuk I ter van de Wet op de Gezondheidszorgberoepen KB nr 78
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
TECHNISCHE COMMISSIE VERPLEEGKUNDE
Wet op de verpleegkunde Art 21 quinquies § 1 B en C
B De technisch verpleegkundige verstrekkingen waarvoor geen medisch voorschrift nodig is, alsook deze waarvoor wel een medisch voorschrift nodig is. Die verstrekkingen kunnen verband houden met de diagnosestelling door de arts, de uitvoering van een door de arts voorgeschreven behandeling of met het nemen van maatregelen inzake preventieve geneeskunde. B1: geen medisch voorschrift nodig. B2: wel een medisch voorschrift nodig. C De handelingen die door de arts kunnen worden toevertrouwd overeenkomstig art. 5 § 1, tweede en derde lid.
Samenstelling
12 leden verpleegkundigen, 12 plaatsvervangers 12 leden artsen, 12 plaatsvervangers aanstelling voor een periode van 6 jaar, éénmaal te verlengen een ambtenaar van het Ministerie van Volksgezondheid De Koning benoemt de voorzitter (verpleegkundige) en de ondervoorzitter (arts) op voorstel van de leden. Zij hebben geen stemrecht
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Samenstelling KB 18 juni 1990 Technische verpleegkundige verstrekkingen en toevertrouwde geneeskundige handelingen
Art. 1 tot Art.9
Bijlage I Lijst van de technische verpleegkundige verstrekkingen B1 en B2 (Zie de roze blaadjes in de documentatiemappen!)
Bijlage II Lijst van toevertrouwde geneeskundige handelingen C (art.5 §1, derde lid KB nr 78) (idem)
Bijlage III Kwalificatievereisten vastgesteld met toepassing van art.5 §1, derde lid en art.21 quater KB nr 78
Bijlage IV Technische verpleegkundige verstrekkingen en toevertrouwde geneeskundige handelingen voorbehouden aan de houders van een bijzondere beroepstitel of een bijzondere beroepsbekwaamheid
K.B. 18 juni 1990
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
4
-Vergelijking met aantal verpleegkundigen in België op 31/12/2009 per gewest en op basis van officiële woonplaats:
3. AANTALLEN -Toestand op 30 september 2010
U& I Geriatrie BBT Geriatrie BBK Oncologie Totaal
Nederlandstalig 5.379 388 378 142 6.287
Franstalig 3.632 165 134 224
Totaal 9.011 553 512 366
4.155
10.442
België Vlaanderen Wallonië Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
4. NORMERING & ZORGPROGRAMMA’S 4.1. Normering werkveld IZ en Spoed
Erkenningscriteria IZ: KB 27 april 1998: Verpleegkundig personeel: HVK beschikt over BBT of over minstens 5 jaar ervaring bij de inwerkkingtreding Minstens 2 VPK per 6 bedden waarvan 1 houder is van BBT of gelijkgesteld is (= minstens 5 jaar ervaring op moment van inwerkingtreding van dit besluit)
Erkenningscriteria Spoed: KB 27 april 1998 Verpleegkundig personeel: HVK beschikt over BBT of over minstens 5 jaar ervaring bij de inwerkkingtreding Minstens 2 VPK continu aanwezig waarvan 1 houder is van BBT of gelijkgesteld is (= minstens 5 jaar ervaring op moment van inwerkingtreding van dit besluit) Erkenningscriteria MUG KB 10 augustus 1998 Verpleegkundig personeel: HVK beschikt over BBT of over minstens 5 jaar ervaring bij de inwerkkingtreding Minstens 1 VPK continu aanwezig en houder is van BBT of gelijkgesteld is (= minstens 5 jaar ervaring op moment van inwerkingtreding van dit besluit) Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
4.2. Zorgprogramma’s
-
-
Concept zorgprogramma i.p.v. concept ziekenhuisdienst Zorgprogramma = verzameling ziekenhuisactiviteiten georganiseerd rond bepaalde pathologie o.b.v. continuïteitsprincipe tot nu toe: reproductieve geneeskunde, cardiale pathologie, oncologische basiszorg en oncologie, kinderen, geriatrische patiënten en borstkanker
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
% 100 65,4 29,7 4,9
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
-
Aantal 153.219 100.185 45.524 7.510
Erkenningscriteria zorgprogramma Geriatrie
KB 29 januari 2007:
G-dienst:
HVK beschikt over BBT Minstens 5FTE per 24 bedden waarvan minstens 4FTE BBT of BBK Overgangsmaatregelingen: HVK die hun functie bij inwerkingtreding uitoefenden mogen dit blijven doen.
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
5
Erkenningscriteria zorgprogramma Oncologie
5. VISIE
KB 21 maart 2009: De toediening van chemotherapie gebeurt uitsluitend onder toezicht van BBT oncologie of die ten minste vijf jaar ervaring hebben in de verzorging van patiënten met oncologische aandoeningen
• Professionalisering van het beroep • Functiedifferentiatie • Levenslang leren
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
6. KNELPUNTEN EN AANBEVELINGEN -
-
Er zijn nog verpleegkundige specialisaties die niet op de lijst staan Overleg tussen de betrokken beroepsorganisaties en de hogescholen/associaties met als doel een beroepsprofiel en een opleidingsprofiel samen te stellen voor de BBTs: Verpleegkunde is federale materie: overleg met de betrokken Franstalige en Duitstalige beroepsorganisaties noodzakelijk Vroedvrouwen Premies Accreditering en controle
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Lijst BBT/BBK 2007 nog maar een beperkt aantal zijn erkend ontbreken van een aantal specialisaties Lijst = limitatief en wat als er nieuwe noden komen
Functie erkenningscommissie: Beperkt tot erkenning van nieuwe aanvragen en ad random controles op afroep: Tijdsinvestering is te beperkt om representatief aantal controles uit te oefenen als er nog meer titels bijkomen Onvoldoende kwaliteitscriteria in de wetgeving voor permanente vorming en zeker voor alternatieve vormen van bijscholing ? Accrediteringscommissies met beroepsverenigingen Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Bijkomende opleidingen: BanaBa opleidingen zijn slechts voor een klein deel gesubsidieerd en eigen middelen van de hogescholen zijn vaak beperkt. Afstemming van de opleidingscirrucula tussen de verschillende associaties en hogescholen Cf. Overlegplatvorm BanaBa IZ en Spoed en de resp. beroepsverenigingen: Gelijklopend opleidingsprogramma in de verschillende associaties Erkend opleidingsprofiel en beroepsprofiel i.o.m. onderwijs en werkveld Wie mag dit op termijn inrichten?
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Bijkomende opleiding resulteerde geruime tijd niet tot een bijkomende verloning:
Doorbraak in de begroting 2009: BBT: nettojaarpremie 2250€ BBK: nettojaarpremie 500€ Eén van de grootste opstekers voor het VPK beroep van de laatste jaren!!!!
Effecten op de werkvloer:
Vorming is arbeidstijd, maar noodzakelijk i.f.v. bepaling van de specifieke noden per afdeling kan levenslang leren, bijkomende BanaBaopleiding en posthogeschoolvorming met BBT/BBK als doorgroeimogelijkheid een positief élan geven aan het verpleegkundig beroep Gespecialiseerde VPK in bepaalde domeinen ReferentieVPK op afdelingen en binnen diverse zorgprogramma’s Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
6
expertfuncties
Managementfuncties Verpleegkundig directeur Verpleegkundig diensthoofd/ zorgmanager/ middenkader
Module
Module
Module
Module
Pneumologie
Cardiologie
Nefrologie
Abdomen
verpleegkundig specialist
.
verpleegkundig consulent
Neurologie
BASISVERPLEEGKUNDIGE
Bachelor verpleegkunde
OPLEIDING
Verpleegkundige (en verzorgende) functies
Revalidatie Voorstel ERVARING
Raadpleeg de websites:
expert
.
Gediplomeerd/ gegradueerd verpleegkundige
Volleerde verpleegkundige
Module Endocrinologie Reumatologie
bekwame verpleegkundige
Module Orthopedie
Gevorderde beginner
Module GynaecoUrologie
referentieverpleegkundige
Master verpleegkunde
Of Module Transplantatie
Hoofdverpleegkundige Adjuncthoofdverpleegkundige
Gespecialiseerd verpleegkundige
Transplantatie
beginner
Modulair 4de jaar in de verpleegkunde
Specialisatie jaar in de verpleegkunde
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Zijn er nog vragen?
www.health.fgov.be Gezondheidszorg/ Erkenning van de gezondheidszorgberoepen/ Verpleegkundigen www.just.fgov.be www.nvkvv.be www.vlaamseverpleegunie.be
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
Structuur van het onderwijslandschap verpleegkunde in België - Brugge 28.10.10
7
