Topografické mapování KMA/TOMA ZÁPADOČESKÁ UNIVERZITA V PLZNI Fakulta aplikovaných věd - KMA oddělení geomatiky
Ing. Martina Vichrová, Ph.D.
[email protected]
Vytvoření materiálů bylo podpořeno prostředky z projektu FRVŠ č. 584/2011.
Topografické mapování od roku 1950 do současnosti
TISK
1
Historická topografická mapování 1700 Müllerovo mapování 1708-1720
1900
1 : 166 000 (Morava), 1 : 132 000 (Čechy) 1.sv. válka
I. vojen. mapování 1763-1785 (Josefské)
1 : 28 800
1800
1 : 10 000, 1 : 20 000
Prozatímní vojen. map. 1923-1933 Definitivní vojen. map. 1934-1938 2.sv. válka
1950
II. vojen. mapování 1806-1869 (Františkovo)
1 : 10 000, 1 : 25 000
Mapování 1 : 25 000
1953-1957
Mapování 1 : 10 000
1957-1971
1 : 28 800
III. vojen. mapování 1870-1883 1 : 25 000
1900
2000
vznik současných topografických map
Vojenské topografické mapy od roku 1953 usnesením vlády ČSR č.35 "O změně geodetických základů ČSR" ze dne 28.července 1953 schváleno doporučení konference představitelů geodetických služeb zemí lidové demokracie a SSSR (Sofie 1953) • v ČSR bude referenční plochou pro geodetické, topografické a kartografické práce elipsoid Krasovského, • jednotnou zobrazovací soustavou bude příčné konformní válcové zobrazení v mezinárodní úpravě se šestistupňovými poledníkovými pásy pro mapy měřítka 1:10 000 až 1:500 000 a se třístupňovými pásy pro mapy v měřítku větším, přičemž zkreslení základního poledníku je rovno jedné, • systém souřadnic navázaný na sovětský "systém souřadnic 1942 " nazývá se v ČSR "souřadnicový systém 1952 ", • počátkem výpočtu výšek na území ČSR bude základní výškový bod Lišov, vztažený na nulu kronštadtského vodočtu v SSSR (výškový systém se nazývá "baltský").
2
Vojenské topografické mapy od roku 1953 Resoluce sofijské konference, schválená československou vládou dále žádala zúčastněné státy a jejich geodetické služby, aby do roku 1959 provedly nové mapování v měřítku 1:25 000 a zpracovaly nové topografické mapy měřítek 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000, 1:200 000 a 1:500 000. Postupně se ukázalo, že souřadnicový systém S-1952, odvozený v ČSR nezávisle na sousedních státech, neposkytuje žádoucí přesnost. Proto bylo v souladu s usnesením vlády ČSR č.1391 z 1.června 1955 v létech 19551958 provedeno společně vyrovnání tehdejšího "sovětskěho bloku evropských států", jehož výsledkem bylo odvození a zavedení zpřesněněho souřadnicového systému S-42 a výškového systému, označeného "baltský výškový systém po vyrovnání – Bpv“ v ČSR.
Vojenské topografické mapy od roku 1953 příčné válcové konformní Gaussovo zobrazení poledníkových pásů (Gauss-Krügerovo zobrazení) 6°poledníkové pásy
Čada, V. Přednáškové texty z geodézie.
3
Vojenské topografické mapy od roku 1953 každý pás má vlastní rovinný souřadnicový systém osa Y – přímkový obraz rovníku osa X – přímkový obraz poledníku pásy se počítají od Greenwiche naše území je převážně v pásu č. 33 s osovým poledníkem 15° k souřadnici Y se přičítá 500 km a předřazuje číslo pásu zmenšené o hodnotu 30 vliv délkového zkreslení na okrajích pásu je max. 0,62 m/km (tato hodnota v měřítku topografických map zaniká!!!) úhlové zkreslení je nulové (zobrazení je konformní)
Čada, V. Přednáškové texty z geodézie.
Vojenské topografické mapy od roku 1953
4
Klad mapových listů
Vojenské topografické mapy od roku 1953 vojenské topografické mapování – 80% • Vojenský zeměpisný ústav v Praze – VZÚ (http://www.volny.cz/zemepisak) • Vojenský topografický ústav v Dobrušce – VTOPÚ • Vojenský kartografický ústav v Harmanci – VKÚ Pozn: dnes Geografická služba armády České republiky (GEOS AČR)
spolupráce s civilním sektorem – 20% • Ústřední správa geodézie a kartografie
vojenské topografické mapy z tohoto období využívány s drobnými úpravami i v civilu (z obsahu vypuštěny vojensky důležité objekty apod. )
5
Vojenské topografické mapy od roku 1953 první mapovací práce v letech 1953 – 1957 (TM25) měřítko 1:25 000 1 736 mapových listů mapovací metody • letecká fotogrammetrie (60%) – hlavní metoda • v rovinách metoda fotoplánu • stolová metoda odvozená měřítka • 1:50 000 (TM50), 1:100 000 (TM100) • 1:200 000, 1:500 000 a 1:1 000 000 mapové dílo pravidelně obnovováno
Vojenské topografické mapy od roku 1953 Krasovského elipsoid (1942) souřadnicový systém S – 52, později zpřesněná verze S – 42 výšky vztaženy k hladině Baltského moře (Baltský systém před vyrovnáním) základní vodočet Kronštadt (Rusko – poblíž Petroradu) interval vrstevnic i = 5 m kartografické značky podle sovětských předpisů • součást mapového díla jednotné koncepce, které vzniklo v rámci států tehdejšího východního bloku – Varšavská smlouva klad mapových listů odvozen z Mezinárodní mapy světa 1:milionu území ČR je na mapových listech M33 a M34
6
Vojenské topografické mapy od roku 1953 mapovací práce v letech 1957 – 1971 (TM10) stejné geodetické a kartografické základy mapovací práce provádí Ústřední správa geodézie a kartografie (90%) a vojenská topografická služba (10%) metody mapování • převážně letecká fotogrammetrie • v rovinách a zalesněných terénech tachymetrie měřítko 1:10 000 interval vrstevnic i = 2m mapa je 7 barevná podle vojenského značkového klíče TOPO-IV-4 a jeho pozdějších úprav vyhotoveno 6 432 mapových listů (z toho vojáci 1289) armádou záhy opuštěna, po roce 1968 využita jako podklad pro odvozenou základní mapu ZM10!!!!
Vojenské topografické mapy od roku 1953
Topografická mapa 1:5000 (sign. D7/1)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
7
Vojenské topografické mapy od roku 1953
Topografická mapa 1:10 000 (sign. D7/2)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
Vojenské topografické mapy od roku 1953
Topografická mapa 1:25 000 (sign. D7/3)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
8
Vojenské topografické mapy od roku 1953
Topografická mapa 1:50 000 (sign. D7/4)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
Vojenské topografické mapy od roku 1953
Topografická mapa 1:100 000 (sign. D7/5)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
9
Vojenské topografické mapy od roku 1953
Topografická mapa 1:200 000 (sign. D7/6)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
Vojenské topografické mapy od roku 1953
Topografická mapa 1:500 000 (sign. D7/7)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
10
Situace do roku 2005 topografické mapy využívány pouze pro vojenské účely od 90. let 20. století využívány též jako podklad pro komerční tvorbu map pro veřejné využití – turistické mapy 1:50 000 (Klub českých turistů) po roce 2000 byla na TM tištěna též kilometrová síť
Kartografické produkty AČR do roku 2005 topografické mapy platné do 31.12.2005 (po 4. obnově – 1987 – 1996) v měřítkové řadě TM25, TM50, TM100, TM200 a (TM500) TM25 – mapa původní, ML 5´x 7´30´´, interval vrstevnic i = 5 m TM50 – odvozená z TM25, ML 10´x 15´, interval vrstevnic i = 10 m TM100 – odvozená z TM50, ML 20´x 30´, interval vrstevnic i = 20 m TM200 – odvozená z TM100, ML 40´x 1°, interval vrstevnic i = 20 m
2001 – 2005 5. obnova vojenských topografických map úplné kartografické přepracování převod do světového referenčního systému ve smyslu standardů NATO přepracované vojenské topografické mapy platí od 1.1.2006
Po roce 2005 opuštěno měřítko 1:200 000 a zavedeno 1:250 000 (podle NATO) kartografické zobrazení UTM, referenční elipsoid WGS-84 rovinný souřadnicový systém pravoúhlá síť hlásného systému UTM výškový systém Bpv výhradně digitální produkce - Geografická služba Armády ČR Vojenský geografický a hydrometeorologický úřad Dobruška dříve: Vojenský topografický ústav Dobruška (VTOPÚ), Vojenský zeměpisný ústav Praha, Vojenský kartografický ústav Harmanec
11
Současné produkty AČR – příklady, ukázky vojenské topografické mapy 1: TM 25, TM 50,TM 100, MVVP 25 a MVVP 50 vojenské topografické mapy 2 : JOG 250G, MČR 250, MČR 250, MW 500
současné mapové produkty AČR
1968 – změna v „civilním“ sektoru!!! Usnesení vlády č. 327 ze dne 18.září 1968 "o používání souřadnicových systémů a kartografických materiálů na území ČSSR" vyloučilo z běžného užívání v národním hospodářství všechny tituly v Gaussově zobrazení ovlivnilo zobrazovací soustavu, druhovost a obsahové zpracováni nového souboru neutajovaných map měřítek menších než 1:5000, jehož vydáváním byla pověřena Ústřední správa geodézie a kartografie (od roku 1969 Český úřad geodetický a kartografický - ČÚGK a Slovenský úrad geodézie a kartografie - SÚGK, od roku 1993 Český úřad zeměměřický a katastrální -ČÚZK) a který měl sloužit jako základní mapové dílo pro
potřeby plánování a hospodářské výstavby a jako vhodný mapový podklad pro tvorbu tématických účelových mapových děl.
12
1968 – změna v „civilním“ sektoru!!! zákaz používat vojenské topografické mapy pro civilní účely odvození Základních map v Křovákově zobrazení s redukovaným obsahem, bez souřadnicových údajů, v jiném klíči mapových značek i kladu mapových listů výškopis (Bpv) převzat beze změn vliv politické situace → utajování výsledků kartografických a geodetických činností (trvalo až do roku 1989) rámy mapových listů nesměly být tvořeny zeměpisnou sítí při, měla být
zachována aspoň přibližná orientace mapového obrazu k severu, jednalo se o umělou konstrukci v rovině na mapách nesměly být zakresleny informace, které by byly „zneužitelné nepřítelem státu“, tj. vojenské objekty, …. • → paradoxní situace – příbuzní jedou na přísahu do kasáren, která nejsou zakreslená v mapě, ….. z map nesmělo být možné vyčíst souřadnice
1968 – Základní mapa středního měřítka „návrat ke Křovákovi“ • S-JTSK • Křovákovo zobrazení – dvojité, konformní, kuželové zobrazení • Besselův elipsoid • výškový systém Balt po vyrovnání obsah • polohopis, výškopis, popis reliéfu, sídel, komunikací, průmyslu, … • (hnědošedá) polohopis a popis • břehovky vodních toků a ploch, výplň vodních ploch • lesní půda a porosty (sady, chmelnice, vinice, parky, …) • místní a pomístní názvosloví, popisné doplňky • výškopis
13
1968 – Základní mapa středního měřítka mapa odvozená, tj. neprovedlo se nové ucelené mapování TM1:10 000 → ZM 1:10 000 (montáž) → ZM 1:25 000 (generalizace) TM1:50 000 → ZM 1:50 000 (montáž) → ZM 1:100 000 (zmenšení) TM 1:200 000 → ZM 1:200 000 (montáž) ZM ani tématické mapy (pro které byly podkladem), nebyly určeny k veřejnému rozšiřování. Byly označeny "Pro vnitřní potřebu státních orgánů a socialistických organizací". omezení bylo v roce 1990 zrušeno nařízením vlády č. 419/90 Sb.
ZM 1:10 000 převedená do digitální podoby = podklad pro ZABAGED (topologicko-vektorový model území)
1968 – Základní mapa středního měřítka
Základní mapa ČSSR (ČR) 1:10 000 (sign. D8/1)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
14
1968 – Základní mapa středního měřítka
Základní mapa ČSSR (ČR) 1:25 000 (sign. D8/3)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
1968 – Základní mapa středního měřítka
Základní mapa ČSSR (ČR) 1:50 000 (sign. D8/4)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
15
1968 – Základní mapa středního měřítka
Základní mapa ČSSR (ČR) 1:100 000 (sign. D8/5)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
1968 – Základní mapa středního měřítka
Základní mapa ČSSR (ČR) 1:200 000 (signatura D8/6)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
16
1968 – Základní mapa středního měřítka
Přehled o stavu prací na souboru základních map ČSSR (sign. D8/15)
ÚAZK: http://archivnimapy.cuzk.cz
Prameny a literatura Veverka, Bohuslav. Topografická a tématická kartografie. Vydavatelství ČVUT, Praha, 2001. ISBN: 80-01-02381-8. Čada, Václav: Přednáškové texty k předmětu Gen1. http://www.gis.zcu.cz/studium/gen1/html/index.html http://archivnimapy.cuzk.cz
17
Děkuji za pozornost … Ing. Martina Vichrová Ph.D.
[email protected]
18