Than a number. Periodiek van het MDCA nummer 3 juni 2015

MORE Than a number Inhoud 2

We sporen zwangerschapsdiabetes nu eerder op

4

Diagnostisch Toets Overleg

6

Diagnostiek zo goed mogelijk organiseren voor patiënten

8

KConsult

9

Urineweginfecties

10

Fundusfoto

Periodiek van het MDCA | nummer 3 | juni 2015

More than a number

‘We sporen zwangerschapsdiabetes nu eerder op’ Verloskundigen in de regio Amsterdam Zuid-Oost werken sinds begin 2015 met een nieuw regionaal protocol voor opsporing, diagnostiek en behandeling van zwangerschapdiabetes. Bij Kraaiennest Medisch Centrum ondersteunt het MDCA het verloskundigenteam in de uitvoering met de Glucose Tolerantie Test op locatie. ‘Ik ben erg te spreken over het nieuwe protocol’, zegt verloskundige Henna Playfair. ‘Hiermee kunnen we zwangerschapsdiabetes (GDM) sneller opsporen en tijdig een behandeling starten, waardoor we vermijdbare perinatale sterfte en andere complicaties rond de bevalling helpen terugdringen.’ Het protocol is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met verloskundigen, gynaecologen, neonato­ logen en de ziekenhuizen in de regio. Het nieuwe regionale protocol bepaalt dat vrouwen voor wie een of meerdere risico­ factoren gelden, bij 24 weken zwangerschap een Glucose Tolerantie Test (GTT) krijgen aangeboden. Het gaat dan om vrouwen die eerder GDM hadden, uit bepaalde etnische groepen afkomstig zijn (onder meer AfroCaraïbische landen, Midden-Oosten en Marokko), een BMI van 30 of hoger hebben, eerder een kind ter wereld brachten van meer dan 4500 gram, eerder te maken kregen met intra-uteriene sterfte (onver­ klaard), een eerstegraads familielid met diabetes type 2 hebben en/of het polycysteus-ovariumsyndroom hebben.

Goede samenwerking ‘Voor onze praktijk betekent het dat we vrijwel alle zwangere vrouwen bij de intake moeten controleren op GMD, omdat voor bijna alle dames hier een of meer risico­ factoren van toepassing zijn’, zegt Playfair. ‘Het is voor ons echter ondoenlijk om al die testen zelf uit te voeren. Daarom hebben we MDCA eind 2014 gevraagd of zij de GTT op onze locatie konden verzorgen. Sinds januari van dit jaar gebeurt dat en de samenwerking bevalt uitstekend.’

2

MDCA | nummer 3 | juni 2015

More than a number

Huisarts Roy Westerborg, Kraaiennest Medisch Centrum

‘Tevreden over de proactieve werkwijze’ Ook de huisartsen van Kraaiennest Medisch Centrum maken al jaren gebruik van de medisch diagnostische diensten. Huisarts Westerborg: ‘Dat er een servicepunt van MDCA bij ons in het gezondheidscentrum zit, is voor onze patiënten na­ tuurlijk erg plezierig. Als we hen doorverwijzen voor onderzoek hoeven ze maar een trap op of met de lift naar boven. En de locatie is elke dag geopend, van 8.00 tot 14.00 uur (maandag en donderdag) of tot 15.00 uur (overige werkdagen). Meestal vragen we om een bloed­afname, maar ook voor een ECG schakel ik de collega’s van MDCA dikwijls in. Veel huisartsen in Amsterdam Zuid-Oost maken overigens gebruik van het servicepunt op onze locatie. Ik ben heel tevreden over de samenwerking en vooral over de proactieve werkwijze van het MDCA. Ze zijn snel met de uitslagen, denken mee en bij een opmer­kelijke uitslag bellen ze meteen. Ze zijn alert en dat is fijn samenwerken. Ook voor overleg en vragen kun je altijd terecht bij een van de klinisch chemici, bijvoorbeeld over de interpretatie van uit­ slagen. In noodgevallen zelfs 24 uur per dag.’

Kraaiennest Medisch Centrum had al een servicepunt van het MDCA in huis voor bloedafname en diverse functieonder­ zoeken. Dat is alle dagen geopend, van 8.00 tot 14.00 of 15.00 (afhankelijk van de dag). Sinds januari dus ook voor zwangere vrouwen die een GTT moeten ondergaan. Playfair: ‘Voor de dames is het heel prettig dat ze direct de eerste dag na hun controle hiervoor ook in hun eigen buurt terecht kunnen, zonder afspraak. En wij hebben de uitslagen binnen een of twee dagen binnen.’

Procedure GTT Voor een GTT moeten de vrouwen nuchter zijn en worden ze tweemaal op glucose geprikt door een medewerker van MDCA. Na de eerste veneuze bloedafname krijgen ze een suikerdrankje te drinken. Twee uur later wordt er opnieuw bloed uit de arm afgenomen. Tijdens dit onderzoek blijft de zwangere op het servicepunt van het MDCA. Ze mogen niets eten, niets drinken en

ook geen inspanningen verrichten. Playfair: ‘Bij te hoge bloedsuikerwaarden gaan we direct over op behandeling. Bij afwijkende waarden van > 6,1 (nuchter) en >7,8 mmol/l (gemeten na twee uur) verwijzen we door naar de tweede lijn. Een multidisciplinair team met gynaeco­ loog, internist, diabetesverpleegkundige en diëtist neemt de zorg dan over. Als er alleen zorg van een diëtist nodig is, blijft de zwangere bij ons onder controle en werken we samen met een diabetesverpleegkundige en een diëtist. De zwangere krijgt een dieet voor­geschreven en we controleren de bloedwaarden met ontbijtcurves; die worden door een diabetesverpleegkundige uitgevoerd.’

Nacontrole

eerder ontdekte) diabetes type 2, die dus al voor de zwangerschap bestond. Vrouwen die al vroeg in de zwangerschap diabetes ontwikkelen, blijven vaak diabeet. Voor alle vrouwen die tijdens de zwangerschap een gestoorde suikerspiegel ontwikkelen, schrijft het nieuwe protocol een strikte nacontrole voor (na de bevalling). Tijdens deze nacontrole komen leefstijlen voedingsadviezen opnieuw aan bod, alsmede het risico op de ontwikkeling van diabetes type 2, en het belang van jaar­ lijkse controle bij de huisarts (conform NHG-standaard). We maken ook meteen een afspraak bij de huisarts en regelen de overdracht. Daarnaast geven we alvast adviezen over (eventuele) nieuwe zwangerschappen.’

Playfair: ‘Bij vrouwen die al in een vroege fase van de zwangerschap (<16 weken) te maken krijgen met een hoge bloedglucose­ spiegel is meestal sprake van een (niet



MDCA | nummer 3 | juni 2015

3

More than a number

More than a number ADVERTORIAL

Diagnostisch Toets Overleg Per 2015 moeten huisartsen verplicht deelnemen aan Diagnostisch Toets Overleg (DTO). Dit zijn bijeenkomsten waarbij huisartsen en klinisch chemici gezamenlijk de ontwikkelingen rond (laboratorium)diagnostiek doornemen en het aanvraaggedrag evalueren. De Huisartsen vereniging Amstelland en het MDCA organiseren dit jaar twee bijeenkomsten. ‘Het Diagnostisch Toets Overleg is relatief nieuw, maar op dezelfde leest geschoeid als het al langer bestaande Farmaceutisch Toets Overleg’, vertelt Paul Rasch, directeur Beleid & Ondersteuning van Huisartsenvereniging Amstellandzorg. ‘In de huisartsenpraktijk bestaan kleine verschillen in het aanvragen van diagnostiek. De ene huisarts vraagt bij­ voorbeeld vaker een bepaald bloedonderzoek aan dan de ander. Het is interessant om te kijken waar die verschillen vandaan komen en de aanvragen tegen het licht van de NHG-Standaarden te houden. Tijdens de bijeenkomsten geven de klinisch chemici van het MDCA informatie over (nieuwe) onderzoektechnieken en de interpretatie van uitslagen, en bespreken wij casuïstiek. Ook kunnen de klinisch chemici de huisartsen

feedback geven over hun aanvraaggedrag (spiegelinformatie). Het DTO past, net als probleemgestuurd aanvragen, bij het streven naar zinnige en effectieve diagnostiek en het terugdringen van overbodige diagnostiek. Het doel is uiteindelijk om de kwaliteit van het aanvraaggedrag te verhogen.’

Inhoud en feedback Het MDCA faciliteert de huisartsen in het werkgebied bij de opzet en uitvoering van het DTO. Rasch: ‘Voor dit jaar hebben we ervoor gekozen om het DTO te organiseren rondom twee onderwerpen; 21 mei Overgang en op 4 juni D-dimeer. Voor de zomer vinden er twee inhoudelijke bijeenkomsten plaats voor de huisartsengroepen. Daar is de klinisch chemicus bij aanwezig. Na de zomer vinden er

feedbacksessies plaats over dezelfde inhou­ delijke onderwerpen. Dit doen we op basis van de feedbackrapportage die we van het MDCA ontvangen. Zo kunnen huisartsen zien hoe hun aanvraaggedrag is ten opzichte van collega’s.’

Betrouwbare diagnose door valide transport Lichaamsmateriaal dat nodig is voor medisch-diagnostisch onderzoek wordt vaak op locatie afgenomen. Voor een betrouwbare diagnostiek is het essentieel dat dit materiaal zorgvuldig wordt bewaard en vervoerd tot aan verwerking in

Efficiënt organiseren

het laboratorium. De Medicooltainer van Transposafe BV en het

De HvA (in casu Paul Rasch en de huisartsen Frank Borstlap en Arjen Göbel) wil de bijeen­ komsten zo efficiënt mogelijk organiseren. Rasch: ‘We plannen het DTO zo veel mogelijk aansluitend aan bijeenkomsten waar de huisartsen toch al bij elkaar zitten. Natuurlijk vinden we het belangrijk om effectief en efficiënt om te gaan met diagnostiek­ aanvragen, maar voor de huisartsen brengt het toch ook weer een extra belasting met zich mee. Je moet het allemaal maar in zien te passen naast je primaire taken. Daarom willen we het DTO inhoudelijk de moeite waard maken en het zo organiseren dat het de huisartsen weinig extra tijd kost. We gaan kijken hoe het loopt dit jaar, en de ervaringen gebruiken we om het DTO volgend jaar verder te verbeteren.’

draadloze temperatuurbewakingssysteem Mini SPYRF Green van JRI staan hiervoor garant. Temperatuurschommelingen tijdens het transport kunnen van invloed zijn op de (bloed)waarden die worden gemeten. Dat betekent dat temperatuurbewaking van het afgenomen lichaamsmateriaal een cruciale factor vormt voor de betrouwbaarheid van testresultaten. Temperatuurbewaking tijdens transport is tevens een aanscherping van CCKL- naar ISO-accreditatie (ISO 15189).

JRI Sinds 1845 ontwikkelt JRI temperatuurbewakingsoplossingen voor de medische sector. JRI is COFRAC-gecertificeerd en voldoet aan de FDA-Code of Federal Regulation 21, part 11. De mini SPYRF Green is een draadloze temperatuurtransportlogger. Gegevens worden gedownload via een 868mhz-frequentie door middel van een modem. Alerts worden automatisch verzonden; bij aankomst of real-time aan de beheerder. Het systeem kan uitgebreid worden met een vaste opstelling voor temperatuurbewaking. Kijk voor meer informatie op www.jri.fr/index.php/en.

Het naleven van de hoge kwaliteitsnormen (ISO-15189) voor het bewaren en vervoeren van afgenomen lichaamsmateriaal wordt mogelijk gemaakt met de transportkoffer van Transposafe BV in combinatie met het temperatuurbewakingssysteem van JRI.

Monitoren van kwaliteit Ieder medisch diagnostisch centrum kan gemakkelijk de interne procedures en processen integreren met de oplossingen die Transposafe BV heeft. Het afgenomen lichaamsmateriaal wordt geborgd vervoerd en de temperatuur gemonitord tot aan de analyse. De temperatuurwaarden in de transportkoffer worden elke 5 minuten gemeten en geregistreerd. Bij aankomst in het centrale laboratorium worden de meetdata en de eventuele alarmen draadloos gedownload door een geautoriseerde laboratoriummedewerker. Vervolgens wordt het afgenomen lichaams­ materiaal vrijgegeven voor analyse. In het geval van een temperatuuroverschrijdingsalarm worden de gegevens automatisch via e-mail gestuurd naar het hoofd van de

4

MDCA | nummer 3 | juni 2015

Transposafe BV (onderdeel van Brady Corporation) Transposafe is de specialist in het beveiligen en borgen van de supply chain in diverse marktsegmenten. Met haar expertise en innovaties draagt Transposafe bij aan valide en geborgde processen in de gehele keten. Kijk voor meer informatie op www.transposafe.nl.

afdeling en kunnen er adequate maatregelen getroffen worden.

Oplossing geïmplementeerd Het MDCA heeft, na diverse interne testen, gekozen voor de Medicooltainer van Transposafe BV in combinatie met het draadloze temperatuurbewakingssysteem Mini SPYRF Green van JRI. Daarmee is het MDCA een van de medisch-diagnostische centra die zeer tevreden zijn met



de geboden oplossing. De kwaliteit van het lichaamsmateriaal tot aan analyse is hiermee geborgd, de software is gebruiksvriendelijk en het systeem vereist weinig onderhoud. De levensduur van de (vervangbare) batterij is twee jaar en de Medi­ cooltainer wordt jaarlijks gekalibreerd. Dankzij deze oplossing van Transposafe is het MDCA met een positieve aantekening geaccrediteerd door het CCKL en een voorbeeld voor andere laboratoria. MDCA | nummer 3 | juni 2015

5

More than a number

More than a number

Coördinerend doktersassistente Nicole de Koning van GC Marne:

Het MDCA denkt met u na over...

‘We willen de diagnostiek goed organiseren voor onze patiënten’’ Gezondheidscentrum Marne in Amstelveen maakt gebruik van de diensten van het MDCA. ‘We vinden het belangrijk om de zorgverlening aan patiënten zo efficiënt en goed mogelijk te organiseren’, zegt Nicole de Koning, coördinerend doktersassistente bij Gezondheidscentrum Marne. ‘Dat geldt ook voor de medische diagnostiek. Wij zijn dik tevreden over de samenwerking met ons medisch diagnostisch centrum.’ De doktersassistente geeft aan het fijn te vinden dat partners meedenken over het organiseren van goede en laagdrempelige zorg. ‘Daar hebben onze patiënten baat bij, en we profiteren daar zelf ook van. Zo vinden we het bijvoorbeeld handig dat we bij het MDCA heel gemakkelijk online afnamematerialen, aanvraagformulieren en patiëntenfolders kunnen bestellen. En dat we die dan binnen enkele dagen binnen krijgen. Dat werkt voor ons prima.’

‘Ook is het prettig dat patiënten die ver­ wezen worden voor een functieonderzoek, zelf online een afspraak kunnen maken.’ Dat geldt voor een rust-ECG, fundusonderzoek en spirometrie-COPD. De COPD-zorg doen wij zelf, maar het is goed dat deze zorg in de eerstelijn wordt aangeboden voor de praktijken die geen praktijkondersteuner COPD in dienst hebben. Bij het maken van een online afspraak kunnen patiënten zelf het servicepunt, de

dag wanneer het hen goed uitkomt en het gewenste tijdstip uitkiezen. Wij maken die afspraken nu nog zelf voor onze patiën­ ten, omdat we vinden dat dit bij onze eigen dienstverlening hoort. Maar dat die mogelijkheid bestaat is prima. Het geeft aan dat de organisatie meedenkt over hoe ze huisartsen goed kunnen ondersteunen, en patiënten op een servicegerichte manier tegemoet komen.’

De test geeft direct uitsluitsel over de aard en ernst van een luchtweginfectie, en of je antibiotica moet voorschrijven. Sinds we gebruikmaken van dit apparaat zetten we duidelijk minder antibiotica in. Dat scheelt in de kosten en helpt bij het terugdringen van het resistentieprobleem. Bovendien kun je met behulp van de CRP-meting beter aan de patiënt uitleggen waarom je geen antibi­ otica voorschrijft voor zijn klachten.’

CRP-bepaling in huis

Deskundige zorgpartner

De doktersassistente is ook te spreken over de snelle CRP-bepaling die ze in eigen prak­ tijk kunnen uitvoeren met de Point of Care Test-apparatuur, die MDCA de praktijk in bruikleen geeft. Sinds vorig jaar maakt GC Marne gebruik van deze CRP-bepaling bij patiënten met hoestklachten. De Koning: ‘Onze eerste ervaringen zijn heel positief.

Maar ook de basisvoorzieningen van het me­ disch diagnostisch centrum zijn dik in orde, vindt De Koning: ‘Er zit een servicepunt van MDCA in ons centrum dat alle werkdagen is geopend. Op maandag, woensdag en vrijdag van 08.00 tot 16.00 uur, en dinsdag en don­ derdag van 07.00 tot 16.00. Naast bloedaf­ names kunnen onze patiënten hier terecht voor 24-uurs bloeddrukmeting, ECG’s, fundusonderzoek en holter ECG. Bij afwij­ kende uitslagen en bloedwaardes nemen de medewerkers van MDCA altijd direct contact met ons op, daarin zijn ze heel stipt. Dat geeft ons het vertrouwen dat we te maken hebben met een deskundige zorgpartner.’

‘Online shoppen voor medisch ­diagnostisch materialen en benodigd­heden, dat werkt snel en prettig’

6

MDCA | nummer 3 | juni 2015

Als medisch diagnostisch centrum denken wij graag, samen met u, na over hoe we de diagnostiek (nog) sneller, efficiënter en zuiniger kunnen maken. Een belangrijk criterium daarbij is dat we onze klanten (huisartsen, medisch specialisten en verloskundigen) ondersteuning bieden in het zorgproces waar ze ook écht baat bij hebben. En waar de patiënt beter van wordt.

Denk bijvoorbeeld aan snelle diagnostiek in de huisartsen­praktijk. Huisartsen kunnen met onze Point of Care Test-apparatuur binnen enkele minuten een CRP-bepaling doen. Laatst vertelde een huisarts me dat hij sinds het gebruik van deze sneltest aanzienlijk minder antibiotica voorschrijft bij hoestklachten. Dat is een serieuze besparing op onnodige zorg. Momenteel onderzoeken we of we ook voor het opsporen van een urineweginfectie snelle en betrouwbare testapparatuur in de huisartsenpraktijk kunnen installeren. Zo dragen we bij aan verantwoord antibioticagebruik en doelmatiger zorg. Natuurlijk kunnen niet alle testen op de praktijk worden uitgevoerd. Bloed en ander lichaamsmateriaal dat op onze servicepunten wordt afgenomen of ingeleverd, wordt naar ons laboratorium vervoerd. Wij maken daarbij gebruik van speciale transportkoffers waardoor de kwaliteit van het lichaams­ materiaal tot aan analyse is geborgd. Sinds kort zijn wij gestart met Diagnostisch Toets Overleg. Een goede manier om informatie uit te wisselen en feedback te geven over diagnostiek­ aanvragen. We bespreken casuïstiek, praten u bij over ontwikkelingen op diagnostiekgebied en hopen nog scherper in beeld te krijgen hoe wij u de beste ondersteuning kunnen bieden. Daarnaast is het MDCA gestart met het verzorgen van de geaccrediteerde opleiding Venapunctie. We leiden onder andere POH’ers op om bloed af te nemen bij patiënten in de huisartsenpraktijk. Zo denken wij op alle fronten na over snelle, betrouwbare en zinnige diagnostiek. Daarmee helpen we u om doelmatige zorg te bieden. En daar heeft ook de patiënt baat bij: deze is immers eerder en beter geholpen.

Helicobacter-test De Koning heeft nog wel een wens. ‘Er komen hier relatief veel patiënten met maagklachten binnen. Meestal is de Helicobacter pylori-bacterie de oorzaak van deze klachten. Als er bloed afgenomen moet worden, sturen wij patiënten door naar een servicepunt. Als de huisarts een gastroscopie wil laten doen, verwijzen we naar een specialist. Dat is een duur onderzoek. Er zijn testen op de markt waarmee je, met behulp van een vingerprik, binnen twee minuten een uitslag hebt. Zo’n test voorkomt duur labonderzoek of een bezoek aan de specia­ list. Wellicht dat het MDCA een dergelijke eenvoudige maar betrouwbare test in de toekomst ook kan faciliteren.’

Ing. S. (Shahnaz) Kiani deh Kiani, manager MDCA



MDCA | nummer 3 | juni 2015

7

More than a number

More than a number

Medische microbiologie: KConsult

Wat is de klinische betekenis van atypische lymfocyten? De klinisch chemici worden regelmatig geconsulteerd over de betekenis van de aanwezigheid van atypische lymfocyten in het bloedbeeld. Deze bevinding wordt bij uitstek onder de microscoop waargenomen. Tot voor kort kon de aanwezigheid van atypische lymfocyten twee dingen betekenen: een viraal infect of een hematologische maligniteit. Recent hebben wij een nieuwe richtlijn voor het verrichten van een microscopische differentiatie geïmplementeerd. De belangrijkste wijziging is dat de benaming ‘atypische lymfocyten’ nu is voorbehouden aan een reactief beeld. Dus bij een reactief beeld (viraal infect) wordt gerapporteerd ‘atypische lymfo­ cyten (suspect reactief)’ met de bekende gradatie +, 2+ of 3+. Wanneer er cellen worden gezien die niet reactief

zijn, maar wel duidelijk afwijkend, dan rapporteren wij ‘abnormale lymfocyten (suspect maligne)’. In te­ genstelling tot de atypische lymfocyten schrijven we dit als percentage van het totaal aantal lymfocyten. Belangrijk is dat er, ondanks deze meer specifieke rap­ portage, toch enkele valkuilen zijn. Een persisterend reactief beeld kan duiden op een maligniteit. Het is aan te bevelen om in dat geval de klinisch chemicus te consulteren voor eventueel vervolgonderzoek. Daarnaast is de term suspect niet voor niets gekozen, het is een verdenking op basis van het morfologisch beeld. Bij de rapportage ‘abnormale lymfocyten (sus­ pect maligne)’, is een maligniteit dus niet bewezen. Het advies is om, in overleg met de klinisch chemi­ cus, vervolgonderzoek in te zetten. Dit zal uiteindelijk bewijzend moeten zijn voor de aan- of afwezigheid van een hematologische maligniteit.

Urineweginfecties De meeste vragen die huisartsen hebben op het gebied van de medische microbiologie gaan over urineweginfecties. Arts-microbioloog Marjolein Deege* gaat nader in op een aantal kwesties waarover zij vaak vragen krijgt van aanvragers. In juni 2013 is de NHG-standaard Urineweginfecties aangepast. Een aantal opvallende wijzigingen daarin wil Marjolein Deege nog eens onder de aandacht brengen: ‘De termen gecompliceerde en ongecompliceerde UWI worden niet meer gebruikt in de standaard. De benaming urineweginfectie met weefselinvasie is ingevoerd voor de gecompliceerde infectie. Enigszins verwarrend is dat wel want de oude termen zijn behoorlijk ingeburgerd en worden binnen de tweedelijn nog wel gebruikt.’ Een andere wijziging betreft het opvangen van urine voor onderzoek. ‘Bij kinderen die nog niet zindelijk zijn, heeft een zogenoemde clean catch de voorkeur’, zegt Deege. ‘Dat wil zeggen dat je het kind te drin­ ken geeft, de geslachtsdelen wast en wacht tot het kind gaat plassen. Meestal gebeurt dit binnen 20-30 minuten nadat het heeft gedronken. Een klein kind kun je op het aankleedkussen laten liggen of bloot rond laten lopen. Alleen als dit niet lukt, kan een plaszak overwogen worden. Een plaszakje is eigenlijk alleen geschikt om een infectie uit te sluiten.’ Bij volwassenen zijn geen speciale maatregelen meer nodig bij het opvangen van urine, maar toch zien ze op het laboratorium vaak dat urine die voor kweek wordt ingestuurd gecontamineerd is en hierom niet verder uitgewerkt wordt. Deege: ‘Er groeien dan drie of meer ver­ schillende soorten bacteriën in de kweek. Als er een bijzondere reden is om deze kweek wel verder uit te werken, bijvoorbeeld als er al gestart is met antibiotica maar verbetering van de klachten blijft uit, of als het een eenmalige katheterisatie betreft, kan de huisarts hierover met ons overleggen. De platen bewaren we altijd nog een dag na rapportage van de uitslag.’ Een laatste wijziging is dat controle van de urine na behandeling niet meer nodig is als de klachten verdwenen zijn, ook niet bij infecties met tekenen van weefselinvasie of bij risicogroepen.

Ciprofloxacine Bij een urineweginfectie met weefselinvasie is ciprofloxacine het middel van eerste keus. ‘Ook dat is nieuw’, vertelt Deege. ‘Voorheen was dit vooral een tweedelijnsmiddel. Het gaat om empirische therapie. Een kweek met resistentiebepaling wordt geadviseerd als herstel uitblijft.’ Deege maakt hierbij wel een kanttekening: ‘Bij patiënten met een urologische voorgeschiedenis kan ciprofloxacine een minder goede * Aanvragen voor medische-microbiologie van het MDCA worden verzorgd door Saltro.

8

MDCA | nummer 3 | juni 2015



keus zijn, omdat binnen deze groep relatief veel resistentie voorkomt tegen dit middel. Ook bij patiënten die minder dan 6 maanden geleden met ciprofloxacine zijn behandeld moet de huisarts alert zijn op resistentie.’

Zwangeren ‘Het blijft erg belangrijk om op een aanvraag voor een urinekweek een eventuele zwangerschap te vermelden’, benadrukt Deege. ‘Wij testen dan standaard op groep B-streptococcen (GBS) met het oog op een eventuele indicatie voor antibiotische profylaxe tijdens de partus. Bij zwangeren vermelden we altijd op het rapport of er GBS zijn gekweekt. Aangezien GBS geen nitriet omzetten, is controle van de urine met een nitriettest ongeschikt. Hiervoor wordt een kweek of dipslide aanbevolen.’

Katheter Een mogelijke UWI bij patiënten met een katheter vraagt om specia­ le aandacht. Deege: ‘Belangrijk is de urine niet uit de zak maar uit de slang op te vangen. In de urinezak groeien bij kamertemperatuur snel bacteriën die de urine contamineren. Tijdens behandeling van de UWI moet ook altijd de katheter worden vervangen.’ Een lastige vraag blijft wanneer je iemand met een katheter test op een urineweginfectie. ‘Soms ziet de urine er anders uit of stinkt. Dit is echter niet voorspel­ lend voor de aanwezigheid van een infectie. Vaak is er ook sprake van een asymptomatische bacteriurie. Ook bij ouderen komt dit regelmatig voor. Om risico op overbehandeling te voorkomen is het advies in de NHG om alleen te kweken op basis van klachten en/of verdenking op een urineweginfectie.’

Opvangen en bewaren urinemonsters Tot slot geeft Deege nog tips voor het opvangen en bewaren van urinemonsters: ‘Urinemonsters moeten binnen twee uur na afname verwerkt worden. Lukt dat niet, dan moet de urine in de koelkast bewaard worden. Dit om aankweek van de bacteriën en daarmee een overschatting van het kiemgetal te voorkomen.’

MDCA | nummer 3 | juni 2015

9

More than a number

More than a number

Fundusfoto: snelle en deskundige beoordeling door oogartsen 250.000 in een jaar. Fundusfotografie in de eerste lijn met beoordeling op afstand door een oogarts is circa 100 euro goedkoper dan een consult bij de oogarts. Reken maar uit wat dit scheelt op jaarbasis: honderd keer 250.000, 25 miljoen dus.’

Druppelen minder nodig ‘Met de huidige geavanceerde camera’s is het maken van fundusfotografie betrekkelijk eenvoudig en het onderzoek is niet belastend voor de patiënt’, zegt Suttorp. ‘Het toedienen van een pupilverwijdend middel zoals tropicamide is ook steeds minder nodig, doordat de apparatuur zo goed is.’

Voor de tweejaarlijkse fundusfotografie kunnen diabetespatiënten op verschillende servicepunten van het MDCA terecht. De beelden worden meteen dezelfde dag gezien en beoordeeld door ervaren oogartsen van EyeCheck. Een fundusscopie is een belangrijk preventief onderzoek in de ketenzorg voor diabetes­ patiënten. Schade aan de bloedvaatjes in de ogen – een graadmeter voor de oogconditie van de patiënt – kan daarmee in een vroeg stadium worden opgespoord en mogelijk behandeld. Het MDCA beschikt over een mobiele funduscamera en biedt dit onder­ zoek op verschillende servicepunten aan (zie kader). De organisatie werkt daarbij samen met oogartsen van EyeCheck. Dr. Maria Suttorp, oogarts bij EyeCheck: ‘Omdat het om preventief onderzoek gaat, hebben de patiënten vaak nog geen oog­ klachten. Bij de overgrote meerderheid van de foto’s die wij beoordelen, is geen patho­ logie zichtbaar. Bij 5 tot 10 procent zien we afwijkingen, vaak zijn deze gering. Een heel enkele keer zien we ernstiger afwijkingen. In dat geval nemen we altijd direct telefonisch contact op met MDCA.’

10

MDCA | nummer 3 | juni 2015

De oogfoto’s die via een beveiligde inter­ netverbinding bij EyeCheck binnenkomen, worden nog dezelfde dag beoordeeld. De oogartsen geven hun bevindingen, met zo nodig een verwijsadvies, door aan MDCA. Het MDCA onderhoudt het contact over de uitslagen met de aanvragende huisarts.

Enorm kostenbesparend ‘Het voordeel is dat de patiënt niet naar het ziekenhuis hoeft en meestal dicht bij huis een medische oogfoto kan laten maken’, vertelt Suttorp. ‘Bovendien krijgt hij of zij de uitslag snel via de huisarts te horen. In Nederland is het best uniek dat dit op zo’n grote schaal in de eerste lijn gebeurt. Behalve in Engeland zijn er bij mijn weten geen andere landen waar dit zo laagdrempelig geregeld is. Het levert ook een enorme kostenbesparing op. In Nederland hebben we circa 500.000 diabetespatiënten. Zij moeten allemaal om het jaar een foto laten maken. Dat zijn er dus

In het kort Venapunctie opleiding gaat van start

Diabetesdienst – controle van de glucosemeter

Het MDCA is van start gegaan met de geaccrediteerde opleiding Venapunctie voor POH’ers. De eerste cursusdag vond plaats op woensdag 29 april jongstleden. Tijdens deze theoretische avond is het cursusmateriaal uitgedeeld en zijn de volgende onderwerpen behandeld:

Laat uw patiënt zijn/haar glucosemeter controleren door de diabetes­ dienst van het MDCA. Uw patiënt kan zelf bellen naar 020 755 7150 (keuze 1) om een afspraak te maken voor controle van de glucose­ meter.

• materialenkennis • de volgorde van de buizen • de techniek van de venapunctie • mogelijke fouten • mogelijke complicaties • voorkomen van prikaccidenten • oefenen op de prikarm

De foto wordt gemaakt door een ervaren biometrist van MDCA. Het maken van de foto neemt ongeveer 20 minuten tijd in beslag en gebeurt op afspraak.

Online bestellen

Voor het maken van fundusfotografie kunnen patiënten op afspraak terecht op de volgende locaties: Amstelveen, GZC Marne, Marne 130 Amsterdam ZO, GZC Kraaiennest, Kraaiennest 72 Abcoude, Plaza Abencewalde, Kerkgaarde 2 Baambrugge, huisarts dr. Jansen, Pr Mauritsstraat 2a Mijdrecht: Hofland Medisch Centrum, Hofland 50 Wij komen op afspraak naar de verpleeghuizen.

Bestel uw medisch-diagnostische benodigdheden online. Denk aan reagens, afnamematerialen, folders en formulieren. U kunt deze bestellen zonder dat er een aparte inlog aangemaakt hoeft te worden. Kijk op www.mdca.nl/zorgverleners.

De cursisten zijn erg enthousiast en kijken uit naar het volgende onderdeel van de opleiding: de twee praktijkochtenden waarbij begeleid geoefend wordt op het servicepunt van het MDCA in het Ziekenhuis Amstelland. De laatste ochtend wordt afgesloten met een toets. De gehele opleiding wordt door het MDCA verzorgd. Heeft u interesse of vragen? Neem dan contact op met het MDCA door een email te sturen naar [email protected] of te bellen naar 020 -755 7150 (keuze 1).

Patiënten kunnen zelf een afspraak maken op een voor hun geschikt moment en op de gewenste locatie. Dat kan tele­ fonisch via de afsprakencentrale: 020 - 755 71 50 (keuze 1), of online via www.mdc-amstelland.digitaal-inschrijven.com



MDCA | nummer 3 | juni 2015

11

More than a number

Medische diensten van het MDCA Het MDCA verricht onderzoek van bloed en andere lichaams­materialen. Op werkdagen zijn onze servicepunten geopend voor bloedafname, afgifte van lichaamsmate­ riaal en onderzoeken naar het functioneren van het hart, de longen, de ogen en de bloeddruk. Het MDCA werkt uitsluitend samen met vakbe­ kwame medische specialisten die de resultaten van het functieonderzoek beoordelen. U als huisarts en/of zorgverlener ontvangt via de beveiligde verbinding de uitslag van de medisch diagnostische onderzoeken en bespreekt deze zelf met uw patiënt. U en uw patiënt kunnen erop vertrouwen dat de uitslag door een deskundig en bekwame specialist in laboratoriumgeneeskunde wordt vastgelegd. Hierdoor zorgt het MDCA voor snelle, accurate en betrouwbare medische diagnostiek waar u en uw patiënt altijd van op aan kunnen.

Iedereen die doorverwezen wordt of in de keten van chronische ziekten zit, zoals diabetes en COPD /Astma, wordt bij het MDCA geholpen door gecertificeerde medewerkers.

Het MDCA is dichtbij Met ruim 30 servicepunten in Amstelveen, Amsterdam en omstreken zijn wij altijd in de buurt. Dankzij optimaal transport garanderen wij als enige in Nederland de kwaliteit van het afgenomen materiaal van moment van afname tot aan de uitslag. Het MDCA werkt volgens het CCKL-keurmerk om samen met u, als zorg­ verlener, de beste zorg te verlenen.

Online bestellen Bestel online uw medisch-diagnostische benodigdheden. Denk aan reagens, afname­ materialen, folders en formulieren. U kunt deze bestellen zonder dat er een aparte inlog aangemaakt hoeft te worden. Kijk op www.mdca.nl/zorgverleners. Voor bloedafname en afgifte van lichaams­ materialen kan uw patiënt altijd zonder afspraak bij ons terecht.

www.mdca.nl Bezoek onze website voor meer informatie over de medisch diagnostische onderzoeken, de dichtstbijzijnde servicepunten met openings­ tijden en de mogelijkheid om online afspraken in te plannen voor een functieonderzoek.

Het MDCA heeft een nieuw telefoonnummer:

T: 020 755 7150 Let op: dit nummer heeft een keuzemenu. Luister de keuzes af, zodat u direct goed geholpen wordt.

* [email protected] Volg ons nu ook op Facebook

Colofon More than a number is een periodiek uitgegeven door het MDCA Tekst Redactie Vormgeving Druk

Selma Lagewaardt en Jeannine Westenberg (De Nieuwe Lijn) Afza Kaizer, communicatieadviseur MDCA Zara and Friends PGN

Meer informatie www.mdca.nl [email protected] Aan de teksten kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie openbaar worden gemaakt of verveelvoudigd.

12

MDCA | nummer 3 | juni 2015