STUDENTENGEZONDHEIDSCENTRUM
Hyperventilatie
Hyperventilatie betekent een te snelle en/of een te diepe ademhaling.
Wat is ademhalen? Door middel van de borstkas en de buikspieren ademen wij lucht in en uit de longen. De longen halen de zuurstof uit de ingeademde lucht, vervolgens wordt de zuurstof in het bloed opgenomen en vandaar vervoerd naar de plaatsen waar deze nodig is. Als afvalproduct produceert het lichaam koolzuurgas (CO2). Dit koolzuurgas wordt door de longen uit het bloed gehaald en uitgeademd.
Toelichting Als je snel loopt, ga je vlugger ademhalen. Dit is nodig, omdat je meer zuurstof verbruikt en meer koolzuurgas produceert. Om dit tekort aan zuurstof, en het teveel aan koolzuurgas te neutraliseren, ga je vlugger en dieper ademen. Als je erg snel en lang loopt, sta je, zelfs wanneer je stilstaat, nog te hijgen omdat je nog niet genoeg zuurstof in je lichaam hebt. Bovendien is er nog teveel koolzuurgas in het lichaam aanwezig. In regel heb je de normale toestand vrij snel weer bereikt en kan je weer normaal gaan ademen.
Verschijnselen Wat gebeurt er nu als je te diep en/of te vlug ademt, wanneer je ergens rustig zit? Je krijgt natuurlijk een teveel aan zuurstof in het lichaam. In geen enkel opzicht kan dit kwaad. Ook daalt door de versnelde uitademing de hoeveelheid koolzuurgas in het lichaam.
Dit kan ook geen kwaad, maar kan wel leiden tot een aantal verschijnselen als: • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Benauwd gevoel, kortademigheid; krop in de keel; droge mond; strak gevoel rond de mond; prikkelingen in handen en voeten; krampen in de handen; het gevoel dat handen en voeten opgeblazen zijn; duizeligheid, licht gevoel in het hoofd; slecht zicht; het idee dat alles er anders uitziet; gevoel van onwerkelijkheid; anders klinkende geluiden; waas voor de ogen; klam gevoel; het idee flauw te vallen; een slap gevoel in de knieën; het idee gek te worden; de angst om dood te gaan.
Deze lijst kan nog met heel veel andere verschijnselen worden uitgebreid. Al deze klachten zal je niet hebben, maar een aantal hiervan, kan je wel duidelijk herkennen. Een aantal van deze klachten samen wordt het hyperventilatiesyndroom genoemd.
Verschijnselen Na de voorafgaande uitleg zal het je duidelijk zijn wat je tegen dergelijke hyperventilatieaanvallen kan doen: namelijk langzaam en oppervlakkig ademhalen. Dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Wanneer je in paniek bent en je voelt je benauwd, ook al is er geen enkel gevaar voor verstikking, dan schiet je weinig op met het advies ‘langzaam en oppervlakkig ademen’. Je kan beginnen met een noodmaatregel. Wanneer je een plastic zakje afsluitend rond je mond en neus houdt, zal je daarin het uitgeademde koolzuurgas opvangen en dit vervolgens weer inademen. Op deze manier komt de hoeveelheid koolzuurgas vrij snel, binnen een tot anderhalve minuut, weer op peil en zullen de klachten spoedig verdwijnen. Als je bang bent dat je op die manier zal stikken, kan je wel een klein gaatje in het zakje maken. Het gaat er per slot van rekening om dat je het koolzuurgas opvangt, zodat je weer normaal kan ademen.
Bij je huisarts kan je de proef op de som nemen. Hij zal je dan vragen om drie minuten diep en snel te gaan ademhalen, eventueel korter indien je eerder veel klachten krijgt. Hierbij is het nuttig op twee dingen te wijzen: •
Wanneer je thuis of op een ander een aanval krijgt, zal je in regel niet merken dat je aan het zuchten gaat. Misschien adem je maar net even te diep en te vlug. Een half uur net even te vlug en te diep ademen, zal hetzelfde effect teweeg brengen als drie minuten flink diep en snel ademen.
•
De situatie waarin je je bevindt bij de huisarts, is ook anders. Je zal hier minder in paniek raken. Je weet intussen al het een en ander over hyperventilatie en je huisarts is bij je. Je raakt dus niet in paniek. Hierdoor zullen veel verschijnselen die samenhangen met paniek, zoals hartkloppingen, transpireren en zeker de angst zelf, niet of in mindere mate optreden dan wanneer je dergelijke verschijnselen thuis krijgt.
Wanneer je bij je huisarts die drie minuten diep en snel gaat ademen, zal hij je daarna vragen het plastic zakje voor neus en mond te houden en hierin gedurende een minuut heel kalm en oppervlakkig in en uit te ademen. Je zal merken dat er door het snelle ademen klachten komen en dat deze bij het gebruik van het plastic zakje snel verdwijnen. Om je meer vertrouwd te maken met de aanvallen, zal je huisarts je misschien vragen om dergelijke aanvallen thuis op te wekken en ze te laten verdwijnen. Je moet er dan goed op letten met welke verschijnsel een aanval begint. Krijg je dan in andere omstandigheden een aanval, dan kan je daar snel op reageren. Zoals eerder vermeld zijn dit noodoplossingen. Ademhalingsgymnastiek is een beter en effectiever middel. Dat kan op de volgende manier: Je gaat in een stoel zitten en probeert alleen met je buik te ademen. Je kan dit het best controleren door je handen op je buik te houden. Je voelt dat aan de ademhaling. Eventueel kan je iemand anders laten toekijken of je toch niet de borstkas gebruikt om te ademen. Wanneer dit een beetje lukt, ga je het volgende tempo aanhouden: inademen -2-3, uitademen -5-6-7-8-9 / in 2-3, uit 5-6-7-8-9 enzovoort. Per tel neem je ruim een seconde. Het langzaam uitademen kost in regel de meeste moeite. Je kan dit het best doen door bij elke tel een beetje lucht te laten ontsnappen. Je hebt dan als het ware een drievoudige controle: 1. Je denkt bewust na bij de ademhaling. 2. Je voelt de ademhaling, doordat je de handen op de buik plaatst 3. Je hoort je eigen ademhaling, doordat je hoorbaar uitademt met kleine schokjes.
In het begin is het belangrijk deze vorm van ademhaling twee keer per dag, vijftien minuten te oefenen. Deze manier van ademhalingsgymnastiek is gekozen, omdat je deze ook in gezelschap kan toepassen zoals bvb. op het werk. De oorzaak van het hyperventileren bij een bepaald persoon is niet altijd gemakkelijk te achterhalen. Je kent zonder enige twijfel beelden van spannende films waar mensen in angst zitten. Als je goed oplet zal je zien dat deze mensen vlug en diep ademhalen. Angst is kennelijk een belangrijke oorzaak bij het hyperventileren. Boosheid op mensen in je omgeving, vooral als je die niet kunt of durft te uiten, zal ook een belangrijke factor zijn. Wanneer je klachten van hyperventilatie verminderd zijn, kan je hier misschien eens even over nadenken. Nog een praktisch punt: bij mensen die al langer hyperventilatieklachten hebben, treden de klachten nogal eens op na een inspanning. Na een inspanning gaan ze te lang door met het te diep en te vlug inademen. Houd hier dus rekening mee. Een onschuldig verschijnsel als je weet wat er aan de hand is. Wanneer je dit niet weet, kan je je bezorgd maken en deze angst op zichzelf kan een hyperventilatieaanval uitlokken.
Deze folder is gedrukt op CyclusPrint, papier van 100% gerecyleerde vezels. Studentenvoorzieningen KU Leuven werkt voor het Studentengezondheidscentrum samen met de sociale voorzieningen voor studenten Luca – Campus Lemmens Instituut en Vlerick Leuven Gent Management School.
v.u.: Jan De Vriendt, Naamsestraat 80, 3000 Leuven
STUDENTENVOORZIENINGEN Huisartsen Naamsestraat 80 bus 5415 3000 LEUVEN, België tel. + 32 16 32 44 20 fax + 32 16 32 44 14
[email protected] www.kuleuven.be/gezondheid
