Schatkamer van de biodiversiteit

Driemaandelijks verenigingblad van Natturpunt Limburg - juni - juli - augustus 2010 - jaargang 7 - nummer 2

Schatkamer van de biodiversiteit BIG JUMP : springen voor zuiver water…

Afgiftekantoor 3500 Hasselt 1 - P409862 Afzender: Natuurpunt Limburg, Kiewitdreef 5, 3500 Hasselt

Tractor op de heide © Jos Lycops

Voorwoord Inhoudstafel 3 Opening De Kevie

De rijk gevulde kelder van Haspengouw

4 Bezoekerscentrum Kiewit

6

8

9

Tentoonstellen, wandelen en winkelen Dossier op tafel Big Jump, springen voor zuiver water Weet je Natuur.weetje Limburgse nieuwtjes Wandelbijlage Schatkamer van de biodiversiteit : De Kevie

13 Weet je Natuur.weetje

Nog meer Limburgse nieuwtjes

14 Afdeling in de kijker

Afdeling Genk

16 Tuinnatuur

Wilde bijen

18 Vormingsaanbod Natuurpunt

Vleermuizen - vlindercursus - etc.

Grote coverbeeld : Jana welkom ! Katleen Bollen Mergelsite (L), J. Croughs - Bever (M), I. Van den Boscsche - Chiney (R), Green vzw

Bij Natuurpunt zijn we klaar voor de zomer. We hopen dat, als u dit leest, het buiten ook zomert en de dieren die in mei met een ei zaten door het slechte weer, er toch nog in slagen ook dit jaar hun kroost groot te brengen. Dat is hard nodig, want met de biodiversiteit gaat het niet goed. Meer en meer stellen we immers vast dat de natuur het wél goed doet binnen onze beschermde gebieden, maar dat het daarbuiten slecht gaat. Volgehouden inspanning loont dus en dat is bemoedigend. Het model van goed gerichte, volgehouden inspanning verdient ook op het platteland, in de woonomgeving en op bedrijventerreinen toegepast te worden. Als huismus en egel halveren in aantal op enkele jaren tijd kunnen we dit immer niet oplossen door meer reservaten aan te leggen of bestaande uit te breiden. Dit is een duidelijk signaal dat zelfs “gewone” dieren het in onze samenleving steeds moeilijker hebben. Vegen voor eigen deur, zelf de nodige inspanningen doen waar je het kan, thuis of op het werk is belangrijk en ook deze inspanningen volhouden want een trend die al twintig jaar bezig is keer je niet zomaar om.

Duur hoeft dit niet te zijn, integendeel, natuur is vaak gebaat met een wat minder intensief onderhoud. Laat ons ook in onze nabije omgeving wat ruimte laten voor spontane ontwikkelingen, zelfs op een balkon kan je zo aangenaam verrast worden door de natuur die graag de door ons geboden kansen aangrijpt. In dit nummer vind je weer een aantal tips om zelf aan de slag te gaan, en als je in je buurt wil genieten van een bruisend stukje natuur ben je welkom in één van onze gebieden. Tal van natuurgebieden werden opgefrist en klaargestoomd voor bezoekers als u en ook voor onze vliegende, kruipende of lopende gasten. Hou je van wat actie, kom dan naar Domein Kiewit op 11 juli om 15u om, samen met ons en heel Europa te springen voor zuiver water voor natuur tijdens de Big Jump. Ook voor een gezellige uitstap kan je bij ons terecht zoals blijkt uit de overvolle evenementen en activiteitenkalender. Geniet van de natuur en laat je erdoor inspireren. Jos Ramaekers, coördinator

3

Opening DE Kevie De rijk gevulde kelder van Haspengouw De Kevie ligt op een boogscheut van Tongeren en bestaat uit moerassen, rietkragen, beemdweiden en houtkanten in het natuurgebied van de Oostelijke Jeker. Vanop de paden kan je dit typische Haspengouwse landschap bewonderen, met zijn bloemrijke hooilanden, omzoomd met hagen en knotbomen. Een bezoek neemt je mee in de landschappen van vroegere tijden. Natuurpunt en Stad Tongeren de bewandelbaarheid van het gebied aan met de inrichting van nieuwe wandelpaden, nieuwe bewegwijzering en de aanleg van knuppelpaden. U kan hier kennis maken met de mooiste plekjes van Haspengouw.

Kevie © Jos Roeffaers

We ontvangen u dan ook graag op:

Zondag 13 juni - Startpunt: Oude Blaarstraat 7, Tongeren Programma - geleide wandelingen vanaf 14u - vrije wandelingen mogelijk - gezellige nababbel met drankje in de feesttent

Infowandeling Natuurherstelproject Life+ Abeek www.abeek.be

Plaats en tijdstip: 13 juni, 14:00, parking einde Mariahofstraat te Beek Wist u dat in Bree onze eigen Abeekvallei deel uitmaakt van het Europese Natura 2000-netwerk? Natura 2000 is een netwerk van Europese topnatuurgebieden die extra aandacht verdienen omwille van hun hoge natuurwaarden. Best iets om trots op te zijn dus.

Maar deze zeldzame natuur staat onder druk van verschillende bedreigingen zoals versnippering, verruiging en agressieve exoten. Natuurpunt zet zich reeds jaren succesvol in voor de bescherming van de Abeek en haar omliggende moeras en heidegebieden. De komende vijf jaar krijgt de unieke natuur en het prachtige landschap van de Abeek echter een nieuwe impuls. Natuurpunt kan dankzij de financiële steun van een Europees Life+ project tientallen hectaren Kempense natuur herstellen zoals paarse heide, bloemrijke graslanden en venige broekbossen. Daarnaast worden er ook nieuwe wandelpaden aangelegd zodat iedereen kan genieten van deze nieuwe natuur.

Natuurpunt Bree nodigt u van harte uit op 13 juni naar ons open infomoment te komen. Na een korte introductie gaan we op pad in de Luysen en StMaartensheide waar uitleg gegeven wordt over het natuurherstelproject en u ten volle kan genieten van het prachtige natuurgebied Daarna is er koffie met vlaai voorzien. Liefst een seintje 0495/546869.

4

Domein kiewit

bezoekerscentrum: Natuurpunt Limburg

Tentoonstellingen - Wo., za., zo. en schoolvakanties open van 13u30 tot 17u (apr. tot okt. tot 18u) - Maandagen en feestdagen gesloten.

Gidswandeling met kinderen © Katleen Bollen

Koning eik staat te kijk: (stedelijk natuurcentrum Hasselt) tot 27 juni Eiken zijn reeds eeuwen de ‘koning’ van het woud. Door zijn algemene verspreiding, het bereiken van een hoge leeftijd (300 jaar of meer is geen uitzondering) geniet deze boom sinds mensenheugenis een bevoorrechte plaats in de religie en het volksleven. De vele toepassingen van zijn kwaliteitshout maken de eik ook nog tot één van de meest gekende inheemse boomsoort. En natuurlijk is de eik zeer geliefd vanwege zijn gastvrijheid aan kevers, vlinders, gallen, vogels, zwammen, ...

Natuur-Fotografie: (Argus 2008) 3 juli tot 29 augustus Prachtige foto’s en natuurbeelden in deze editie van de jaarlijkse fotowedstrijd van ARGUS. Op zoek naar sprekende beelden die de kijker zonder woorden bewust maken van de schoonheid van de natuur en van ongerepte landschappen en impliciet of expliciet ook van de noodzaak om ze te koesteren en te beschermen. Er wordt ingezoomd op het belang van zuiver water, van zuivere lucht, op verontreiniging en zuivering, op milieuvriendelijke acties die ieder van ons kan nemen. Je kan deze tentoonstelling gratis bezoeken in ons bezoekerscentrum Wandelen In Kiewit brengen we de wandelaar dichter bij de natuur door de vele knuppelpaden, vlonders, poelen en kijkwanden die je intens laten genieten van de rust en de weidse natuur. In dit uitgebreide gebied zijn maar liefst acht wandelingen uitgestippeld.

Kiewit 7 © Danny Froyen

Welkom in het bezoekerscentrum van Natuurpunt Limburg: het startpunt van boeiende natuuractiviteiten! Hier kan je terecht voor een gezinswandeling, tentoonstellingen. Met de uitgezette wandelroutes kan je het prachtige domein Kiewit en de omgeving (tot Bokrijk) optimaal ontdekken. Voor kinderen zijn er leuke wandelmiddagen. Je kan binnen een tentoonstelling bekijken. In de winkel vind je van alles wat van pas komt in de natuur. Van vogelgids tot wandelkaarten, leuke geschenken en souvenirs. Natuurlijk met de speciale ledenkorting!

Wandelen met gids. Elke maand organiseert Natuur.Limburg een geleide wandeling. Domein Kiewit heeft veel te bieden. Van Engels park tot puur natuur. Van kruidentuin tot poel. Van geit tot Galloway. Elke wandeling belooft een uniek verhaal te vertellen, over geschiedenis, cultuur en vooral natuur. Samenkomst aan het bezoekerscentrum laatste zondag van de maand om 14u. Met kinderen op tocht Natuurbeleving op kindermaat. Maandelijks op tocht door de natuur. We gaan kijken, horen, ruiken, voelen en proeven samen met een kabouter, heks of boeboek. Wat wordt het deze maand? Samenkomst aan het bezoekerscentrum laatste woensdag van de maand (van april tot oktober) om 14u.

OPGELET !!! We willen er ook nog even jullie aandacht op vestigen dat onze winkel tijdens de maanden juli en augustus elke dag (uitgezonderd maandag) open zal zijn van 13u30 tot 18u

Natuurpuntwinkel © Katleen Bollen

5

Natuurpuntwinkel © Katleen Bollen

kan worden. Dat doen ze door ambachtelijke, duurzame en milieuvriendelijke producten te maken en te verkopen.

Onze natuurpuntwinkel heeft een hart voor de natuur en voor de mens. Vele producten uit onze winkel komen van sociale tewerkstelling. Sinds kort vindt je in onze winkel ambachtelijke producten van “De Wroeter”. De Wroeter richt zich naar volwassen mannen en vrouwen met een verstandelijke of sociale beperking, maar met nog veel talenten en mogelijkheden. Samen zoeken ze hoe hun positie in de samenleving en hun zelfwaarde versterkt

FOTOWEDSTRIJD

‘Ik zit in het groen en hou van ...’ Onder de slogan ‘Ik zit in het groen en hou van …’ lanceert Natuurpunt Limburg in samenwerking met de Stad Hasselt een fotowedstrijd op Domein Kiewit. Inspiratie troef op Domein Kiewit! Ontdek het Engels landschapspark met vijver, bomengroepen en dreven. Kinderen komen op het domein massaal de geitjes bezoeken. Ze leven zich uit in de speelhoek en smikkelen van een ijsje in het natuurcafé. Het natuurgebied Kiewit herbergt bovendien een schat aan fauna en flora. Landschappelijk is er een grote verscheidenheid: water, bossen, graslanden en natuurlijk ook de stoere Galloway runderen. En …wist je al dat Domein Kiewit deel uit maakt van het vijvergebied ‘De Wijers’? In onze fotowedstrijd staat natuurbeleving centraal. Breng jouw ervaring op Domein Kiewit tijdens de zomermaanden in beeld. Het volledige wedstrijdreglement vind je op www.natuurpuntlimburg.be In oktober 2010 organiseren we op Domein Kiewit een feestelijke tentoonstelling van verzamelde inzendingen.

Schapenweide © Danny Froyen

Winkel In een gezonde tuin mogen insecten niet ontbreken. Gaasvliegen en insecten zijn de biologische vijand van bladluizen. Bijen zijn behulpzaam voor een goede bestuiving van planten en fruitbomen. Daarom is het nuttig om ook voor bijen, lieveheersbeestjes en insecten een nestplaats aan te bieden. De “handige harry’s” onder jullie kunnen zelf een insectenhotel bouwen, maar ook voor de kleinere tuinen bieden we de aangepaste nestkasten aan. Tot einde juli is er een extra korting voorzien van 10%.

Nieuw in onze winkel!!! Confituren en geleien gemaakt van onbespoten fruit of fruit van biologische teelt, met een beperkte toevoeging van biologische rietsuiker. Voor de diabetici is er eveneens suikervrije confituur die licht gezoet is met appeldiksap. Je kan in de winkel ook regelmatig komen proeven van deze confituren....

6

DOSSIER OP TAFEL

Big JumP

springen voor zuiver water Zuiver water is een basisbehoefte voor mens en dier. Met de campagne “drink kraantjeswater” worden we erop gewezen dat ons kraantjeswater een uitstekend drinkwater is, en daarenboven veel milieuvriendelijker dan flessenwater. Met ons oppervlaktewater is het echter minder goed gesteld.

Campagnebeeld © Green vzw

Terwijl het aantal huizen aangesloten op een riolering toeneemt en de Vlaamse Milieu Maatschappij trots meldt dat er vorig jaar een record hoeveelheid water werd gezuiverd, blijft het “levende “resultaat op het terrein zeer beperkt. De natuurvernietigingen uit het verleden (door rechttrekkingen en vervuiling) blijken hardnekkig en moeilijk om te keren. Voor een ecologisch herstel van onze beken en rivieren is er meer nodig dan hier en daar een woonwijk die riolering krijgt en op een zuiveringsstation wordt aangesloten. Uit opgedane ervaringen blijkt een integrale aanpak echt nodig te zijn om beken en rivieren opnieuw proper te krijgen. De waterkwaliteit moet van bron tot monding verbeteren, waarbij ook de riooloverstorten moeten aangepakt worden. Het heeft geen zin 360 dagen van het jaar proper water te hebben als er 5 keer na een stortbui of regenzone vervuild water massaal in de beek terecht komt. Daarnaast is ook een structuurverbetering van de beek nodig over voldoende afstand én moeten belemmeringen zoals stuwen worden opgeheven. Een zuivere beek waarin dieren en planten geen rustige zones vinden zal zonder leven blijven. De Big Jump actie wil de Europese kaderrichtlijn water meer bekendheid geven. Die kaderrichtlijn wil tegen 2015 alle Europese waterlopen ecologisch in een ‘goede toestand’. Een ambitieuze doelstelling die moeilijk te bereiken is zonder steun van het brede publiek. Daarom brengt de Big Jump elk jaar opnieuw zoveel mogelijk mensen (letterlijk) opnieuw in contact met waterlopen. Aangezien natuur niet enkel propere “levende” rivieren nodig heeft maar ook zuivere stilstaande wateren willen we ook dit aspect onder de aandacht brengen tijdens de Big Jump. Domein Kiewit, gelegen in de grote landschappelijke eenheid van de Wijers, is de ideale plaats om aandacht te vragen voor propere en natuurvriendelijk beheerde vijvers en moerassen.

Samen met de stad Hasselt vragen we zoveel mogelijk mensen om op 11 juli naar domein Kiewit te komen en te springen voor zuivere vijvers.

Meer info : www.natuurpuntlimburg.be

7

weet je natuur.weetje

Word Broekbrigadier Trek je wandelschoenen aan en ga samen met de Broekbrigadiers op pad doorheen het Schulensbroek. Doe de opdrachtentocht (3km) met behulp van de kinderstapkaart en test nadien je kennis door het Broekbrigadespel te spelen op de website : www.broekbrigade.be

De Remise-Munsterbilzen Op 30 april werd te Munsterbilzen in de “Remise” van het kasteel Edelhof de “Landschapsruiter” officieel geopend. Deze naam werd gegeven omdat deze ruiter bij wijze van spreken te paard zit tussen Kempen en Haspengouw. Aan de hand van foto’s, kaarten, objecten, een maquette en infozuil wordt het Bilzerse landschap en de cultuurhistorische elementen aangeduid. Zelfs een boomgraf siert deze tentoonstelling en allerhande onderdelen van een neergestort vliegtuig uit WO-2. Een digitale infozuil geeft meer uitleg over

flora en het culinair verleden. Deze tentoonstelling is doorlopend geopend voor het publiek tijdens de openingsuren van het cafétaria van de Remise en is kosteloos. Natuurpunt Zuidoost-Limburg leverde de nodige foto’s over de natuur met daarbij de nodige informatie. Tevens werd een lokaal toegewezen aan onze afdeling waar we regelmatig kunnen vergaderen en onze administratie kunnen onderbrengen. Iedere wandeling in het Munsterbos zal steeds hier vertrekken, zodat de mensen ook de gelegenheid hebben om deze tentoonstelling te bezoeken.

Stad Tongeren investeert in natuur. Om in het groen te wandelen hoef je in Tongeren niet ver te gaan. Vlak bij het centrum ligt natuurgebied de Kevie. Omwille van zijn gunstige ligging en bijzondere flora en fauna behoort dit natuurgebied tot een waardevol gebied van Zuid-Limburg. Kortom een zeldzaam stukje natuur in vochtig-Haspengouw, dat gekoesterd dient te worden. Stad Tongeren ziet in de Kevie een belangrijke toeristische troef.

Voor de openstelling van het gebied heeft de stad een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met natuurpunt. Met deze financiële en logistieke ondersteuning wordt in de eerste plaats de kwaliteit van wandelpaden in de Kevie verbeterd. Zo kan iedere Tongenaar en toerist mee genieten van deze natuur. Vervolgens worden de andere Tongerse natuurgebieden aangepakt in overleg.

In 2007 sloegen de provincie Limburg, het regionale landschap Haspengouw en Natuurpunt de vrienden van het Schulensbroek de handen in elkaar om het landschapsproject ‘trage waters en Trage wegen in het Schulensbroek’ op te zetten. Er werd ruimte voorzien voor water en er werden bewegwijzerde wandelpaden aangelegd. Ondertussen is ook het sluitstuk ‘natuureducatie’ van dit project afgerond en het resultaat mag gezien worden! De Broekbrigade is een feit.

Afspraak: bezoekerscentrum ’t Vloot Demerstraat 60 – Lummen tel.: 013 556381 [email protected]

weet je natuur.weetje

Gelinden Overbroek

8

Mergelsite Gelinden opgeknapt 4 mei : de mergelsite van Gelinden heeft grote wetenschappelijke waarde en is intact. De voormalige mergelgroeve werd in 2002 beschermd als natuurgebied. De site is nu opgeknapt. De stad Sint-Truiden, Natuurpunt en het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren hebben de handen in elkaar geslagen. De holle weg en de geologische wanden ondergingen een opknapbeurt. De hoogstamboomgaard werd opgefrist en enkele grashellingen werden gemaaid om de kalkminnende planten opnieuw een kans te geven. Daarnaast werd een korte wandellus aangelegd met aan het startpunt ‘Het natuur-buurthuis’ een infobord. Er werd ook een wandelfolder opgemaakt met meer info over het gebied. Overbroek De site werd honderd jaar geleden bekend door de vondst van goed bewaarde plantenfossielen met toenmalige nieuwe wetenschappelijke informatie. Op het einde van de 19de eeuw waren er verschillende mergelgroeven rond Sint-Truiden. Overbroek in Gelinden was één van de belangrijkste. De mergel werd als meststof tegen de verzuring van leemgronden en als aanvulling van stalmest gebruikt. Jozef CROUGHS (bron : HBVL)

Strafste groeier De groeiprijs gaat dit jaar naar Natuurpunt Opglabbeek. Natuurpunt Opglabbeek is een nog erg jonge afdeling. Toch slaagden ze er in 22 % nieuwe leden te werven, waarvan een mooi aandeel door de afdeling zelf. Ze scoren ook goed in uitvalcijfers ( 4.94 %) en in percentage gedomicilieerde leden (64%). Met frisse ideeën en originele acties zetten ze hun vrijwilligers aan tot werven: wij waren bijzonder gecharmeerd door hun ‘Project 100’. De vrijwilliger die het 100ste lid van de afdeling aanbracht werd samen met dit nieuwe lid door de afdeling op een etentje getrakteerd! Luc Swerts

Dank u wel Burocad ! Vanaf 1 januari 2010 stort Burocad 10 euro aan Natuurpunt voor elke 1000 kg bedrukt FSC-papier. Hiermee wordt het beheer van de natuurgebieden ondersteund en dragen we een steentje bij aan onze Limburgse natuur.

Ambachtslaan 1021 • B-3990 Peer tel. +32(0)11 61 11 48 • [email protected]


Sinds vorige uitgave kan u in iedere editie van Natuurpunt-Limburg een uitneembare wandelbijlage vinden om te verzamelen.

Landschappen van vroegere tijden De “Kevie” (“De Kjève” in het Tongers), is de lokale benaming van het Natuurgebied van de Oostelijke Jeker. Dit 203 ha grote natuurgebied in Zuidoost-Limburg omvat vier cultuurhistorisch sterk verschillende deelgebieden, van oost naar west: “de Beemden”, “het Hardel”, “de Kevie” en het “Groot Meers”. Een bezoek neemt je mee in de landschappen van vroegere tijden. Het dichtst bij de Stad Tongeren bevinden zich “De Beemden”. Van oudsher vochtige hooilanden die zich jaarlijks tooien met een uitbundige bloemenpracht: gele vlekken van scherpe boterbloem en grote ratelaar wisselen af met roze patronen van echte koekoeksbloem en gevlekte orchis op een achtergrond van witte pinksterbloemen en knolsteenbreek. Elk van de karakteristieke perceeltjes is zoals vroeger omzoomd met meidoornhagen die in het voorjaar bloemblaadjes als witte watervallen verstrooien op de groengele ondergrond van penning- en speenkruid. Het hooien van kleine perceeltjes werd door de moderne landbouwers als te arbeidsintensief beschouwd.

SCHATKAMER VAN BIODIVERSITEIT

DE KEVIE De vochtige gronden maakten ook begrazing met moderne runderen onrendabel. Langzaam verschenen daardoor de eerste populieren in het beeld dat de meesten in Zuid-Limburg ondertussen associëren met een valleigebied en verdwenen ook de hooilanden met hun bloemenpracht. Het rooien van de kaprijpe populieren, een intensief maaien

graasbeheer en goede samenwerking met de lokale landbouwers laat langzaam de bloemenrijkdom van oudsher weer te voorschijn komen. Laat je als wandelaar verrassen: vergelijk de met populieren beplante beemdgronden, vol bramen, brandnetels en vlier met de kleinschalig beheerde hooilandjes vol à kruipend enegroen. Ervaar hoe het oude,


fen, waarvan de uitbundige vegetatie getuigt. Ongeremd door enige vorm van beheer, evolueert dit gebied razendsnel naar zijn climaxvegetatie: een rivierbegeleidend elzen-essen bos. Restanten van populierenkruinen en omgewaaide berken en hoge kruiden verbergen verlandende poelen en grachten., De


bouw, er dan uit? Het Hardel contrasteert sterk met de intensief beheerde Beemden: hier woedt een ongebreidelde overlevingsstrijd tussen koninginnekruid, echte valeriaan en riet tegen de steeds verder oprukkende elzen- en wilgenbosjes. De zompige leembodem biedt een overvloed aan voedingsstof-

Kevie - Ransuil © Jos Roeffaers

kleinschalige cultuurlandschap perceeltje per perceeltje weer tot leven komt. Twee wandelwegen richten zich op het ontsluiten van dit geschiedkundig landschapsrestant, namelijk het Kikkerpad en het Beemdenpad. Het Beemdenpad leidt de wandelaar terug in de tijd: van de huidige populierenpercelen langs de spoorweg, via de ontboste ruigte met een hoge waterstand vol en die de onrendabel geworden valleigronden weerspiegelen, naar de vroegere juwelen van hooilandjes. Hoe zag het gebied, nog verder terug in de tijd, vóór de komst van de kleinschalige land-

bronstige stier, ontpopt zich als een dottergrasland, een verlaten platgetrappelde moddervlakte pronkt later met een tapijt van adderwortel. De vegetatiesuccessie op vocht- en voedselrijke bodems wordt door het voortdurende beheer van de dieren genadeloos teruggedraaid. Daardoor ontstaat een landschap als een lappendeken van graslanden, moerassen en bosjes, doorsneden met wissels en sloten. Het “Jekerpad”, eveneens de aardgasnatuurwandeling laten je de Kevie van alle zijden bewonderen.


De wandelwegen Jeker- en Keviepad ontsluiten het hart van het natuurgebied de Kevie. Net als in “het Hardel” beheert de natuur hier zichzelf, met de aanwezigheid van grote grazers. Een kudde runderen en paarden, rassen die sterk lijken op bewoners van dit gebied vóór de komst van de Eburonen, struinen het hele jaar doorheen deze wilde natuur en structureren de landschapselementen naar hun

eigen instincten. Deze indrukwekkende dieren houden weidse graslanden open, leggen al grazend paden aan doorheen moerasspirea- en rietvelden, vernielen bomen door vraat aan bast en wortels, maar laten ook bossen staan als toevluchtsoord voor warme zomerdagen. In een adembenemende tentoonstelling van oerkracht, structureren deze dieren het centrale gedeelte van het natuurgebied. Ieder jaar opnieuw verandert de Kevie: een elzenbosje, ten prooi gevallen aan de verwoestende kracht van een


wandelwegen, die leiden naar het deelgebied “De Kevie”, komen eraan voorbij.

Net als het Hardel en de Kevie kan de natuur in het Groot Meers zijn gang gaan. Het woordje “rust” is in deze venige depressie met golvend gouden rietvelden perfect op zijn plaats. Terwijl de zon gedurende de dag het moeras koestert, componeren rietgors, rietzanger en spotvogel hun eigen symfonie. Er zijn ook de melodieuze tonen van de nachtegaal. Het “Keviepad” voert na het Groot Meers ook nog naar het Klein Meers, waar kleinschalige landbouw graas- en hooiweiden tracht te onttrekken aan het oprukkende riet. Niet enkel de landbouwers hebben hun cultuurhistorische stempel op deze Haspengouwse gronden gedrukt: ook de edellieden droegen hun steentje bij. Getuige hiervan is het kasteelbos van Scherpenberg aan de zuidzijde van de Jeker.

Praktisch: - Oude Blaarstraat 7 3700 Tongeren - Contact: Roger Nijssen 012/235360 - 0475/589063 www:kevie.be [email protected] - 1ste zondag van de maand geleide wandeling om 14 uur Toegankelijkheid: - Kikkerpad is buggy en rolstoelvriendelijk (1.5km) Bereikbaarheid: - 15 min wandelen vanaf Tongeren station

Wandelpad Poel N1 © Danny Froyen

Geniet van deze wandelingen doorheen het geschiedenisrijke natuurgebied van de Oostelijke Jeker en we hopen u snel weer te zien in de “Kjève”.

13

Natuur.weetjes uit Diepenbeek De Sluisbemden, een nieuw natuurgebiedje in Diepenbeek Dit gebied is bij de Diepenbekenaren waarschijnlijk beter gekend als Kerselaer of als het vroegere opgespoten terrein tussen spoorweg en Demer, op de grens met Hasselt. Het terrein werd jarenlang illegaal als crossterrein gebruikt. Twee jaar geleden werd het opnieuw op de schup genomen om er een natuurgebiedje van te maken langs Demer en Galgebeek. De provincie Limburg is eigenaar van het terrein en zocht Natuurpunt aan om na de inrichting te zorgen voor een deskundig natuurbeheer. Op het terrein werd een oude Demerarm opnieuw uitgegraven met als doel te dienen als paaiplaats voor vissen. Ook werden er 13 poelen uitgegraven en is er een natuurlijke overstromingszone ingericht voor de Galgebeek. De steilwand tussen het laaggelegen deel en het opgehoogde terrein kan dienst doen als nestelplaats voor ijsvogel of oeverzwaluw. De bodem van het terrein bestaat deels uit wit zand, afkomstig van de verbreding van het Albertkanaal en deels uit de oorspronkelijke alluviale leemlaag uit de Demervallei. Onlangs werd er gestart met het begrazingsbeheer door Schotse highlandpony’s. Hun voornaamste taak bestaat uit het on-

der controle houden van de houtopslag en verruiging tegen te gaan. Wordt verwacht, De Mowkes Op de universitaire campus Diepenbeek aan de Stiemer ligt een voormalige waterkelder, gebruikt voor de drinkwatervoorziening van de stad Hasselt. De eerste waterleiding van Hasselt maakte gebruik van oppervlaktewater uit de Kempische beekjes zoals de Stiemerbeek. Het water werd opgevangen om enkele weken te laten bezinken. Het water voerde namelijk zanddeeltjes mee van het Kempische

plateau. Daarna werd het verder geleid naar het waterleidingsnetwerk in de stad. Na jaren in onbruik en verwaarlozing werd deze kelder door NATUURPUNT ingericht als een verblijfplaats voor vleermuizen. Aangezien dit ondergronds gebouwtje vlak bij de Sluisbemden ligt is de gemeente Diepenbeek bereid gevonden het beheer over te dragen aan Natuurpunt, waarvoor dank.

Hier kan uw reclame staan Interesse? Bel: 011 24 60 20 Of mail: [email protected]

Afdeling in de kijker

Afdeling Genk De Genkse afdeling van Natuurpunt bestaat zowat 10 jaar en is ondertussen uitgegroeid tot een grote actieve kern.

Met een Genkse nieuwsbrief en een wekelijkse e-flits proberen we de nieuwshonger van onze leden te stillen met de aankondiging van onze activiteiten, milieunieuwsjes, kleine “wist-je-datjes”en Genkse poëzie. Een natuurhoekje en terugblikjes houden het luchtig en interessant. De samenwerking met het Heempark is zeker een meerwaarde: geen concurrentie maar een stimulans en toegevoegde waarde. Diverse mensen zijn lid van beide organisaties en besturen, maar door de verschillende accenten wordt een nog breder publiek bereikt. Een doelstelling voor de toekomst is zeker om samen de allochtone bevolking te betrekken bij ons leefmilieu. Een groot ledenaantal geeft een breed draagvlak om milieustandpunten naar de overheid te brengen. Wegen op het beleid kan enkel met duidelijke standpunten en met de morele steun van veel

bekommerde mensen, we zijn een volwaardige partner in de diverse adviesraden. Natuurwaarden in de brede zin vormen een essentieel gemeenschapsgoed. Het behoud, het beheer en de ontwikkeling ervan voor de gemeenschap en voor toekomstige generaties is een ecologische noodzaak en een ethische plicht. In Genk hebben we momenteel vijf natuurpareltjes in beheer: de Maten, het Wik, Klotbroek, de Stiemerbeek en sinds kort de Caetsbeek. De vereniging wil deze natuur onder meer vrijwaren door natuurgebieden veilig te stellen, in beheer te nemen en verder te ontwikkelen en op te komen voor de ruimtelijke en milieucondities voor de duurzame instandhouding en optimale ontwikkeling van deze natuurwaarden. Voor deze complexe opgave is sinds enkele jaren het Genkse beheerteam op-

Wandeling © Jos Lycops

Door een brede waaier van activiteiten aan te bieden trekken we heel wat nieuwsgierigen. De klassieke wandelingen zoals maandelijks in de Maten of het Wik en de wekelijkse woensdagnamiddagwandelingen afwisselend in elke groene parel van Genk, zorgen voor waardering van onze mooie en boeiende natuur bij een ruim publiek dat meestal reeds bekend is met Natuurpunt. Daarnaast zijn er jaarlijks activiteiten waarbij we de lat qua organisatie en “spektakel” wat hoger leggen zoals een nachtzwaluwexcursie, de Schwalmvallei, op zoek naar “de mannen van de nacht”, de Zeelandreis. Ten slotte wordt eenmaal per jaar gemikt op naambekendheid en verruiming van ons publiek waarbij de publiciteitswaarde de nadruk krijgt. Zo zijn vleermuizen en paddenstoelen onderwerpen die breed uitgesponnen werden in samenwerking met andere partners, een grote publiciteit opleveren en nieuwe leden aantrekken. De volgehouden inspanning resulteerde in een verdriedubbeling van ons ledenaantal.

gericht, een forum voor de Genkse conservators, vrijwilligers en professionelen om samen problemen te bespreken en op te lossen. Dit beheerteam bestaat vooral uit vrijwilligers. Vrijwilligers zetten zich gratis in, eenmalig, occasioneel,


14

15

Het team zorgt ook voor de nodige publiciteit en uitleg naar betrokken partijen zoals omwonenden, zorgt voor bijkomende vergunningen indien nodig en verzorgt ook de financiële middelen en werkingsbudgetten om de grotere werken uitgevoerd te krijgen. Uiteindelijk worden ook de jaarrapporten opgesteld en besproken. Belangrijk is dat ook de realisaties gevierd worden. Het is deze nieuwe dynamiek, het enthousiasme, de uitstraling en de samenwerking van vrijwilligers die door de award van Natuurpunt als voorbeeld in de kijker gezet wordt. De award werd dit jaar voor de allereerste keer georganiseerd en het Genkse team viel al dadelijk in de prijzen. Willy Peumans nam de award voor het “top-beheerteam” in ontvangst voor de Maten, één van de oudste en waardevolste reservaten van Vlaanderen.


De taken en verantwoordelijkheden die de vrijwilligers krijgen kunnen heel divers zijn op het vlak van inhoud, tijdsbesteding en vereiste kennis. Een opsomming van de vele taken: het regelmatig controleren van de koeien in de begrazingsblokken, maaien en hooien, hout zagen, zwerfvuil ruimen, vijvers afvissen, inventariseren van vogels en andere dieren, wandelingen organiseren, studiedagen volgen, kleine herstellingen van omheiningen of materialen onderhouden.

Afdelingen en werkgroepen krijgen verdiende prijs Tijdens de Algemene Vergadering van Natuurpunt op 27 maart 2010 werden een aantal van de werkgroepen en afdelingen speciaal in de bloemetjes gezet door voorzitter Walter Roggeman. Al 50 jaar is dit beheerteam in de weer in één van onze bekendste natuurgebieden. Zo veel jaren aan volgehouden inzet verdiend op zichzelf al een applaus. Maar er is meer, we appreciëren vooral dat men is in geslaagd er niet op de lauweren te blijven rusten. Dankzij gerichte rekrutering van de ervaren beheerteamleden slaagt dit team erin echte vernieuwing en dynamiek te realiseren. De volgehouden nadruk op openstelling van het gebied, en het investeren in kijkwanden en bewegwijzering doen wonderen voor de toegankelijkheid van het gebied, maar zijn vooral ook van belang om nieuwe vrijwilligers enthousiast te krijgen om een handje toe te steken. Willy Peumans

Volgende editie: afdeling Tessenderlo



regelmatig of haast permanent. Daarom zijn vrijwilligers mensen met drie eigenschappen: mensen met een hart die het gevoel hebben iets ‘goed’ te willen doen, mensen die zelf actief aan de slag gaan en mensen met verstand die op zoek gaan naar een meerwaarde en willen leren.

Willy Peumans neemt prijs in ontvangst

TUINNATUUR - WILDE BIJEN

Wilde bijen Als we over bijen en wespen spreken, denken we in de eerste plaats aan dieren die ons overlast bezorgen en in kolonie bij elkaar leven. Het bekendste familielid is de honingbij. De geelzwart gestreepte wesp die van onze limonades komt snoepen kennen we ook maar al te goed. We vinden ze vervelend en hebben schrik om gestoken te worden. Zij zorgt ervoor dat de hele bijenfamilie een slechte naam heeft. Toch vormen deze gekende soorten binnen de bijenwereld slechts een kleine minderheid. In Vlaanderen leven verrassend genoeg meer dan 350 soorten solitaire bijen, hommels en wespen. Er zijn soorten die strikt alleen leven en soorten die in groepsverband leven, weliswaar ieder in een eigen nest. Ze doen alles alleen: ze zorgen in hun eentje voor het nest en het nageslacht. Deze solitaire bijen en wespen zullen nooit steken omdat ze geen kolonie te verdedigen hebben. Vrouwtjes bezitten wel een angel, maar deze is doorgaans te zwak om door de huid te prikken.

Solitaire bijen komen enkel in de vrije natuur voor, daarom worden ze ook wel wilde bijen genoemd. Ze zorgen voor de bestuiving van het grootste deel van onze gewassen en wilde planten. De achteruitgang van wilde bijen kan dus ook gevolgen hebben voor de flora. Er is een oorzakelijk verband in de achteruitgang van bestuivers en drachtplanten. Dit betekent dat achteruitgang van wilde bijen ook een bedreiging voor de wilde flora kan zijn. Omdat solitaire bijen vooral stuifmeel verzamelen en nectar bijna alleen gebruiken voor de eigen energievoorziening zijn het veel betere bestuivers dan de honingbij. Neem de bestuivers weg en de wereld gaat ten onder! Wilde bijen zijn dus essentieel en zeer welkom in de natuur en in onze natuurvriendelijke tuin. Ze zorgen ook voor de bestrijding van schadelijke insecten. Op zoek naar een geschikte nestplaats. Solitaire bijen zijn slechts enkele maanden actief op een jaar. In die periode gaat elk vrouwtje op zoek naar een geschikte nestplaats.

Maarts Viooltje met hommel © Marcel Bex

16

De wilde bijen De laatste dertig jaar is het aantal soorten wilde bijen en wespen fel geslonken. De moderne bouwwijze zonder spleten en onze opgeruimde tuinen, beperken de nestmogelijkheden voor de wilde bijen. De verschraling van de natuur en het herbicidengebruik hebben tot een vermindering van het voedselaanbod geleid. Uit onderzoek blijkt dat solitaire bijen erg honkvast zijn. Alle habitateisen moeten daarom binnen een beperkte afstand beschikbaar zijn: dit betekent niet per se dat ze groot hoeven te zijn. Echter wanneer leefgebieden te ver uit elkaar liggen, vindt er geen verspreiding meer plaats, waardoor een soort gevoeliger wordt voor uitsterven.

Populaire nestkastjes Wat kunnen we in eigen tuin doen voor deze nuttige beestjes? We kunnen ze lokken door ze nestgelegenheid en voedsel aan te bieden. Het is eenvoudig om, zoals de populaire nestkastjes voor vogels, ook nestplaatsen voor wilde bijen en wespen in je tuin te voorzien. Deze nestkastjes zijn in de handel te koop, maar je kan ook zelf aan de slag. Holle riet of bamboestengels zijn zeer geschikt. Bundel ze samen plaats er een kader rond. Hang het tegen de gevel, en je hebt je eigen insectenhotel. Een schijf van een boomstam waar je gaten in boort van verschillende diameters wordt ook gewaardeerd, let erop dat de gaten niet ruw aanvoelen en dat je het nooit volledig doorboort. Voorkeur voor bloemen Voedsel bieden we aan in de vorm van stuifmeel en nectar. Elke bijensoort heeft haar eigen voorkeur voor bloemen. Sommige soorten bezoeken meerdere soorten bloemen terwijl andere soorten, de specialisten, zich beperken tot één enkele plantensoort. Deze specialisten zijn dus afhankelijk van de verspreiding van hun waardplant. We kunnen best een brede waaier aan bloeiende planten voorzien in onze tuin zodat er vele soorten bijen hun voorkeur vinden. Zorg voor verschillende bloeitijden en bloemvormen. Gecultiveerde, dubbelvoudige bloeiwijze zijn voor geen enkele insect geschikt. Niet elke bij oogst haar stuifmeel op dezelfde manier. Naast bloemenborders kan je ook een stukje gazon omvormen tot bloemenweide. Heb je plaats in je tuin plant dan een losse gemengde haag als scheiding, deze geeft meer bloemen dan een strak geschoren exemplaar. En zoals voor alle levende wezens in onze tuin, zijn sproeistoffen uit den boze. Vermijd pesticiden, probeer altijd eerst een biologisch alternatief vooraleer naar de spuit te grijpen! Veel succes, ik wens je veel gezoem deze zomer!

Hommel op knoopkruid © Marcel Bex

De meeste soorten graven een gangetje in de grond. Andere soorten zoeken bestaande holten in hout, stengels, in verlaten slakkenhuisjes en muurspleten. Daarnaast zijn er parasitaire soorten (koekoeksbijen) die hun eieren leggen in de nesten van andere solitaire bijen. Wanneer de nestholte gegraven of goedgekeurd is, begint het vrouwtje met een aantal foerageervluchten. Daarbij wordt stuifmeel verzameld dat achteraan in de nestholte wordt opgestapeld. Wanneer voldoende stuifmeel is verzameld, legt het vrouwtje er een bevrucht eitje op. Hier gaan vrouwelijke bijen uit komen. Hiervoor wordt dan een wand gebouwd van modder en speeksel, zodat er een cel ontstaat. Daarna wordt alles herhaald tot de holte volgebouwd is met cellen. Als laatste legt ze een onbevrucht eitje, hier komt een mannetje uit. In het volgend voorjaar komen dan eerst de mannelijke bijen uit het nest gekropen. Deze wachten bij de nestplek tot de vrouwtjes uitkomen die dan meteen bevrucht worden. De volwassen bijen sterven zodra voldoende nesten belegd zijn. Speciaal aan deze levenswijze is dat de solitaire bijen dus nooit hun nageslacht zien.

Insektenhotel © Katleen Bollen

17

Net als honingbijen, gaan wilde bijen ook sterk achteruit. Cijfermateriaal hierover is echter beperkt. Om meer te weten te komen over het belang van tuinen voor wilde bijen, onderzoekt Natuurpunt Studie samen met de Vlaams-Nederlandse Imkersfederatie, de Limburgse Imkersbond, en de Lieteberg vzw met steun van de provincie Limburg de diversiteit van bijen in Limburgse tuinen. Tijdens dit onderzoek wordt het belang van tuinen voor wilde bijen onderzocht aan de hand van gestandaardiseerde bijenkastjes, visuele waarnemingen, en vangsten. Daarna zoeken we naar verbanden tussen de kenmerken van de tuin (soortensamenstelling, structuur, ...) en de diversiteit aan wilde bijen. Inschrijven kan niet meer. De bijenkastjes zijn reeds verdeeld. Resultaten worden ten vroegste volgend jaar verwacht, wij kijken er alvast naar uit!

18

VORMINGSAANBOD Vleermuizen

Natuur en klimaat

Zwaluwen

Natuurpunt Hasselt- Zonhoven/ Natuurpunt Educatie: Al sinds jaar en dag worden vleermuizen geassocieerd met duistere en duivelse machten. De geheimzinnige, nachtelijke levenswijze van de vleermuizen zal hier zeker voor iets tussen zitten. Bij het invallen van de duisternis verschijnen ze en fladderen ze vervaarlijk dicht om je heen. Tijdens de cursus bestuderen we de vleermuizen van naderbij en leren zo deze boeiende wereld kennen. We bespreken de algemene kenmerken, de soorten en de waarnemingen van de inlandse vleermuizen. Voorkennis is niet vereist. Lesgever is Jos Coteur. Theorieles Dinsdag 8 juni – 19u30 Bezoekerscentrum Kiewit te Hasselt €14 voor leden, €38 voor niet-leden Praktijkavondexcursie Donderdag 17 juni - 21u- 23u. Bezoekerscentrum Kiewit te Hasselt Inschrijven vereist Nathalie Henseler: 0495 40 86 30, [email protected]

Natuurpunt Beringen/ Natuurpunt Educatie/ Bezoekerscentrum De Watersnip Vorig jaar richtte Natuurpunt Educatie een reeks succesvolle vormingsavonden in rond het actuele thema natuur en klimaat in het kader van de Dag van de Aarde. Het thema is echter zo actueel dat we dit vormingspakket tot een volwaardige cursus van 2 avonden en 1 excursie uitbouwden. Inhoudelijk werd de cursus verruimd. Hoewel de focus op Vlaanderen ligt, schenken we ook aandacht aan gevolgen op wereldschaal, zowel voor mens als voor natuur. Het belangrijkste thema van de cursus blijft de gevolgen van klimaatverandering op natuur; het is dus geen cursus die diep ingaat op chemische processen die bij klimaatwijziging een rol spelen. Theorieles Dinsdag 8 en 15 juni – 13u30 Excursie Zaterdag 19 juni - 9u00 Bezoekerscentrum De Watersnip Grauwe Steenstraat 7/2, 3582 Koersel Info en inschrijving Kenens Jan - 011-45 01 91 [email protected]

Natuurpunt Neerpelt/ Natuurpunt Educatie: Heropfrissing: de verschillende soorten zwaluwen komen aan bod. Bezoek met de fiets aan een zwaluwentil en andere plekjes. Lesgever is Koen Leysen, educatief medewerker van Natuurpunt Educatie. Informatie Zaterdag 12 juni – 13u30 Bezoekerscentrum Het Hageven, Tussenstraat 10 te Neerpelt Vergeet je fiets niet ! Theo Janssen - 011-80 26 77 of 0473-80 18 30 [email protected]

Kleine landschapselementen Natuurpunt Limburg/ Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren: Een cursus rond het behoud van kleine landschapselementen in het kader van het project Landschapsherstel in het Vijfgemeentenpunt. Gedurende 4 zaterdagvoormiddagen gaan we dieper in op verschillende onderdelen van het landschap. Data - Zaterdag 28 augustus: (praktijk) zomersnoei hoogstamfruitbomen - Zaterdag 6 november: (theorie) onderhoud hagen, knotbomen en houtkanten - Zaterdag 27 november: (praktijk) heggen leggen - Zaterdag 4 december: (praktijk) wintersnoei hoogstamfruitbomen Kostprijs: € 5/les Info en inschrijving: [email protected] - 011 313898

Snoeicursus © Jos Ramaekers

19

Natuurpunt Zutendaal/ Natuurpunt Educatie: In de aanloop naar het telweekend “Vlinder mee” organiseren we de cursus dagvlinders waarin we de verschillende Vlaamse dagvlindersoorten leren kennen, alsook hun lichaamsbouw, levenscyclus, ecologie en vlindervriendelijke beheersmaatregelen. De cursus bestaat uit 2 theorielessen en 2 praktijklessen die gegeven worden door een educatieve medewerker van Natuurpunt Educatie. Lesgever is Nobby Thys, educatief medewerker van Natuurpunt Educatie Theorieles Woensdag 11 en 18 aug – 19u30 Bezoekers- en onthaalcentrum De Lieteberg - Zuurbroekstraat 16 Zutendaal (parking Stalkerweg). Excursie 21 en 28 augustus, telkens - 14u00 Info en inschrijving: Lambie Raymond - 0476-63 29 41 [email protected]

Vleermuis uit tuinieren voor vleermuizen

Natuurpunt Lanaken / Gemeente Lanaken/ Gemeente Zutendaal/ CNME Maastricht/ Natuurpunt Educatie Reeds lang voor het ontstaan van de landbouw (pakweg 10.000 jaar geleden) waren grassen een belangrijk voedingsmiddel voor de mens. . De cursus “Oude en nieuwe graangewassen” geeft u een volledig overzicht van voor de mens nuttige grassoorten. Lesgever is Hans Vermeulen, educatief medewerker van Natuurpunt Educatie. De fietstocht wordt begeleidt door eigen gidsen. Informatie - Donderdag 1 juli – 19u30 Berenhofstraat 12, 3620 Veldwezelt O.C. Berenhof, Berenhofstraat 12 te Veldwezelt (Lanaken). - zaterdag 3 juli. : fietstocht Info en inschrijving: Hoelbeek Bart 089-73 07 76 - 0472-48 81 72 [email protected]

Vlindercursus

Europese nacht van de vleermuis avondwandelingen Natuurpunt organiseert in samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos, unieke activiteiten voor het hele gezin met: avondwandelingen in tuinen en parken, zoektochten naar vleermuizen, boeiende infosessies,...

Icarusblauwtje © Marcel Bex

Oude en nieuwe graangewassen

Activiteiten : insecten-vlinders

Nacht van de Vleermuis Meer info ook op www.natuurpunt. be/nachtvandevleermuis - Natuurpunt Hasselt- Zonhoven: Nacht van de Vleermuis Zaterdag 28 augustus - 20.30 u. Domein Kiewit op de binnenkoer van het domein (biolokaal) Inschrijven: via Domein Kiewit op 011 21 08 49. De inschrijvingsprijs bedraagt slechts € 1 en wordt ter plaatse betaald. - Natuurpunt Neerpelt: Vleermuizenwandeling Zondag 20 juni - 21u BC Hageven- Tussenstraat 10-Neerpelt Theo Janssen: 0473 80 18 30 - Natuurpunt Tessenderlo: Europese nacht van de Vleermuis. Avondactiviteit rond de ‘Bierhoeve’ Zaterdag 28 augustus 2010 Info: [email protected] - Natuurpunt Zuidoost-Limburg: Nacht van de vleermuis Zondag 29 augustus, 14u – 17u Parking café-hotel Jacquemin, Visésteenweg te Zichen-Zussen-Bolder In de groeve van Lacroixberg bezoeken we onze gevle derde vrienden. Meebrengen : zaklamp en stevige wandelschoenen. Gidsen : Johan Willems en Ton Beuls. Info : Kristof Odeur 0495/27 68 75 ([email protected])

Natuurpunt Noord-Limburg: Het biodiversiteitsweekend: insecten en geleedpotigen van droge biotopen Weekend van 11 t/m 13 juni Meer info en inschrijvingen: Toon Jansen: [email protected] of Lex Peeters : [email protected] Natuurpunt Tessenderlo: Vlinderwandeling Averbode Bos & Heide ‘Op zoek naar het zeldzame Bont Dikkopje’ Zondag 13 Juni -13u30 Samenkomst parking Gerhagen Turnhoutsebaan Info: [email protected] Natuurpunt Hasselt- Zonhoven: Vlinder-, sprinkhanen- & libellenwandeling Zaterdag 17 juli - 13 u, In de vallei van de Mombeek, parking elektriciteits cabine op het kruispunt Sasput-Muntelbeekstraat te Sint-Lambrechts-Herk. Contactpersoon: Jean-Marie Verniers, 012 23 50 12 , [email protected]. Natuurpunt Zuidoost-Limburg: Grote vlinder happening Zaterdag 17 juli - 14 u “Branderij” te Munsterbilzen. - De hele bevolking van de stad Bilzen en de gemeente Lanaken worden uitgenodigd - Begeleiding door vlindergidsen in Bilzen en Lanaken - Treintje - Met stand van Natuurpunt. Organisatie: Vlindergroep stad Bilzen www.bilzen.be

Natuurpunt Neerpelt: Bloemen- en insectenwandeling Zondag 18 juli – 14u BC Hageven- Tussenstraat 10 Neerpelt Info:Theo Janssen 0 473 80 18 3 Natuurpunt Meeuwen-Gruitrode en Peer: Vlinderwandeling Zondag 1 augustus – 14u Samenkomst: Kerk Reppel om 14u Breng eventueel een vlindernetje en loeppotje mee Info: Rudi Wouters (011 54 15 34) Natuurpunt Diepenbeek: Leer vlinders kennen Zondag 1 augustus – 14u Sluisbemden-Hoofdparking Universiteit Hasselt te Diepenbeek (enkel bij mooi weer) Info: Jos Ramaekers 0477 476963 Natuurpunt Zuidoost-Limburg: Fladdertocht over de Sint-Pietersberg Zondag 1. augustus, 14u – 17u Parking kerk , Sint-Hubertusstraat 13 te Kanne Wandeling met uitleg over de kleurrijke vlinders op het Plateau van Caestert. Meebrengen : vlindergids vlindernetje-loeppotje. Gidsen : Martin Stinckens en Kristof Odeur. Info : Kristof Odeur 0495/27 68 75 ([email protected]) Natuurreservaat Overbroek : insektenwandeling 1 augustus om 14 uur, vertrek op de parking aan de Beemdenstraat. Gids : Yvon Princen, org. NP Aulenteer Natuurgebied Nieuwenhoven : vleermuizenwandeling 28 augustus, om 21 uur vertrek aan het bezoekerscen trum in Nieuwenhoven, prov. domein natuurgebied Nieuwenhoven. Gids Omer van Straelen, org. NP Aulenteer en NP Nieuwerkerken

Colofon Dit tijdschrift wordt gratis verspreid op 6800

Volgende uitgave: oktober 2010

exemplaren aan de leden van Natuurpunt

Verantwoordelijke uitgever:

Limburg.

Marc Diriks, Kiewitdreef 5, 3500 Hasselt

Werkten mee aan dit nummer:

Communicatievormgeving :

Jos Lycops, David Nyssen, Johnny Dommers-

www.drukkerij-grafico.be

hausen, Jos Roeffaers, Martin Stinckens, Gerda

Uitgave van: Natuurpunt Limburg

Schorpion, Nadine Achten, Marcel Bex, Danny

tel. 011 24 60 20 - www.natuurpuntlimburg.be

Froyen, Esther Castermans, Jos Ramaekers, Katleen Bollen, medewerkers van Natuurpunt Vilda vliegende grootoorvleermuis © Yves Adams

Vlaanderen, en vele vrijwilligers.

Schatkamer van de biodiversiteit

Recommend Documents