Postbus 554 | 2665 ZN Bleiswijk Brandpuntlaan Zuid 16 | 2665 NZ Bleiswijk 088 3473 723
[email protected]
Rapport
Attema BV Postbus 58 4200 AB GORINCHEM
Onze referentie Projectnummer
2015-Efectis-R000515/SRW/TNL ENL-14-001109
Bleiswijk, 6 augustus 2015
Rookwerendheid van Attema Brandwerende Doorvoer Geachte heer/mevrouw, U heeft Efectis Nederland BV verzocht om de rookwerendheid te beschrijven van de op brandwerendheid geteste Attema Brandwerende Doorvoer voor de doorvoer van elektrische kabels. Dit rapport is mede gebaseerd op het Bouwbesluit 2012, de testnorm voor doorvoeringen EN 1366-3:2009, de classificatienorm EN 13501-2:2007+A1:2009 en NEN 6075 :2011+C1 :2012. 1.
DOCUMENTEN TER GRONDSLAG AAN ROOKWERENDHEID
Als basis voor de beoordeling is de volgende informatie gebruikt: • • • •
Testrapport 2015-Efectis-R000285, d.d. april 2015; Classificatierapport 2015-Efectis-R000286, d.d. april 2015; Bouwbesluit 2012; NEN 6075:2011+C1:2012. 2.
BESCHRIJVING DOCUMENTEN
2.1 TESTRAPPORT 2015-EFECTIS-R000285 In opdracht van Attema BV te Gorinchem is de brandwerendheid onderzocht van de Attema Brandwerende Doorvoer. De Attema Brandwerende doorvoer, is een brandwerende afdichting voor elektrotechnische installaties (kabels, draden, buizen). De Brandwerende Doorvoer is gemaakt van een opschuimend materiaal en heeft de vorm van een ‘plug’ met een diameter van 25 mm, een diepte van 40 mm en een wanddikte van 1,9 mm. De doorvoeren zijn aangebracht van één tot vijf in een rij. Zie figuur 1 voor een visualisatie van deze doorvoeringen.
Alle rechten voorbehouden. Dit document heeft de status van een Efectis Nederland-rapport. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van Efectis Nederland. Het ter inzage geven van het Efectis-rapport aan direct belanghebbenden is toegestaan. Indien dit rapport in opdracht werd opgesteld, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor onderzoeksopdrachten aan Efectis Nederland, dan wel de betreffende ter zake tussen de partijen gesloten overeenkomst. © 2015 Efectis Nederland BV
Pagina 1 / 8
Efectis Nederland 2015-Efectis-R000515/SRW/TNL 6 augustus 2015 Attema BV
Rapport
Figuur 1 - Attema Brandwerende Doorvoer in lichte wand. De elektrotechnische installaties voeren door een flexibele ondersteuningsconstructie, zijnde een metal-stud wand met gipsbeplating. De constructie was onderverdeeld in twee delen; • Het linker deel van de wand had een dikte van 70 mm voor een brandwerendheid van 30 minuten volgens Tabel 3 in EN 1366-3; dit deel bestond uit 1 gipsplaat aan beide zijden van de wand. • Het rechter deel van de wand had een dikte van 100 mm voor een brandwerendheid van 60 minuten volgens Tabel 3 in EN 1366-3; dit deel bestond uit 2 gipsplaten aan beide zijden van de wand. Zowel de 70 mm dikke wand als de 100 mm dikke wand was deels wel en deels niet geïsoleerd met steenwolisolatie.
Figuur 2 - Opbouw lichte wand; links: '60 minuten'; rechts: '30 minuten'
Pagina 2 / 8
Efectis Nederland 2015-Efectis-R000515/SRW/TNL 6 augustus 2015 Attema BV
Rapport
2.2 CLASSIFICATIERAPPORT 2015-EFECTIS-R000286 Uit het classificatierapport blijkt dat de wand met geteste doorvoeringen afgedicht met Attema Brandwerende doorvoer, met inachtneming van de hierna weergegeven voorwaarden en toepassingsgebied, een volgende brandwerendheidsclassificatie behaalt: Behaalde brandwerendheid op E in minuten
Behaalde brandwerendheid op I in minuten
Classificatie
Flexibele wand ’30 minuten’, niet geïsoleerd
45
45
EI 45
Flexibele wand ’30 minuten’, geïsoleerd
60
60
EI 60
Flexibele wand ’60 minuten’, niet geïsoleerd
90
90
EI 90
Flexibele wand ’60 minuten’, geïsoleerd
90
90
EI 90
Beschrijving
Voorwaarden en toepassingsgebied • Flexibele of steenachtige wand met een minimale dikte van: o 70 mm voor een brandwerendheid van 45 minuten (ongeïsoleerde wand) of 60 minuten (geïsoleerde wand) of o 100 mm voor een brandwerendheid van 90 minuten; • De testresultaten zijn geldig voor doorvoeringen van kunststof buizen (voorzien van kabels), zowel star als flexibel tot een diameter van Ø22 mm, en zijn eveneens geldig voor doorvoeringen van diverse typen kabels/buizen/draden.
Pagina 3 / 8
Efectis Nederland 2015-Efectis-R000515/SRW/TNL 6 augustus 2015 Attema BV
3.
Rapport
ROOKWERENDHEID
3.1 BOUWBESLUIT 2012 3.1.1
Bestaande bouw
In artikel 2.100.1 en 2.117.1 van Bouwbesluit 2012 worden eisen gesteld aan de weerstand tegen rookdoorgang (WRD) tussen verschillende ruimten. Artikel 2.100.1 ‘De volgens NEN 6075 bepaalde weerstand tegen rookdoorgang van een subbrandcompartiment naar een besloten ruimte in het brandcompartiment is ten minste 20 minuten.’ Artikel 2.117.1 ‘De volgens NEN 6075 bepaalde weerstand tegen rookdoorgang tussen een besloten ruimte waardoor een beschermde of extra beschermde vluchtroute voert en de in de vluchtrichting aansluitende besloten ruimte is ten minste 20 minuten.’ Voor de bepaling van de WRD wordt NEN 6075:1991+A1:1997 aangestuurd. 3.1.2
Nieuwbouw
Het Bouwbesluit 2012 kent voor nieuwbouw op dit moment geen eisen aan de weerstand tegen rookdoorgang. Op diverse plaatsen in het Bouwbesluit is echter aangegeven dat er in de toekomst wel voorschriften kunnen worden gegeven over de beperking van rookdoorgang. Zie onderstaande 2 citaten. Artikel 2.94.3: ‘Bij ministeriële regeling kunnen voorschriften worden gegeven over de rookdoorgang van een subbrandcompartiment en van een beschermd subbrandcompartiment naar een andere ruimte.’ Artikel 2.107.3: ‘Bij ministeriële regeling kunnen voorschriften worden gegeven over de rookdoorgang tussen: a. een beschermde of extra beschermde vluchtroute en de in de vluchtrichting aansluitende besloten ruimte, en b. tussen twee vluchtroutes als bedoeld in artikel 2.106, eerste lid, die door verschillende ruimten voeren. Momenteel is een voorstel voor de invulling deze voorschriften aan de rookdoorgang uitgewerkt. Het voorstel geeft aan waar een eis aan rookdoorlatendheid Sa (rookwerend bij ‘ambient’- ofwel omgevingstemperatuur) danwel S200 (rookwerend bij 200 °C) geldt. Dit voorstel ligt momenteel bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. De verwachting is dat met de volgende wijziging van het Bouwbesluit ook voorschriften ook de rookwerendheid worden opgenomen in het Bouwbesluit. Voor de bepaling of een constructie-onderdeel aan rookdoorlatendheid Sa danwel S200 voldoet, zal NEN 6075:2011+C1:2012 worden aangestuurd.
Pagina 4 / 8
Efectis Nederland 2015-Efectis-R000515/SRW/TNL 6 augustus 2015 Attema BV
Rapport
3.2 NEN 6075:1991+A1:1997 (BESTAANDE BOUW) NEN 6075 geeft aan: • Hoe de WRD-eis tussen ruimten kan worden vertaald in een rookwerendheid van de tussenliggende scheidingsconstructies. • Hoe de rookwerendheid van die scheidingsconstructie kan worden bepaald. Bij een WRD-eis van 20 minuten tussen 2 compartimenten zal de scheidingsconstructie tussen die 2 compartimenten 20 minuten rookwerend moeten worden uitgevoerd. De rookwerendheid van een scheidingsconstructie wordt als volgt bepaald: • Bepaal de brandwerendheid volgens hoofdstuk 4 van NEN 6069, slechts uitgaande van het criterium van vlamdichtheid betrokken op de afdichting, van alle scheidingsconstructies inclusief deuren, openingen, doorvoeringen en aansluitingen - die zich tussen de beschouwde ruimten bevinden. • De rookwerendheid van een bepaalde scheidingsconstructie in een bepaalde richting wordt gelijk gesteld aan 3/2 maal de brandwerendheid van deze scheidingsconstructie in dezelfde richting. De rookwerendheid is dus gelijk aan 3/2 x de brandwerendheid gelet op het criterium ‘vlamdichtheid betrokken op afdichting’ E. OPMERKING Een scheidingsconstructie met een brandwerendheid met betrekking tot de scheidende functie van 30 min volgens deze bepalingsmethode heeft een weerstand tegen rookdoorgang van 45 min in dezelfde richting.
3.3 NEN 6075:2011+C1:2012 (NIEUWBOUW) NEN 6075 geeft een keuze in bepalingsmethode van rookwerendheid: • Het bepalen van de weerstand tegen rookdoorgang op basis van de brandwerendheid (paragraaf 5.2 in NEN 6075), of • Het bepalen van de weerstand tegen rookdoorgang op basis van rookdoorlatendheid (paragraaf 5.3 in NEN 6075). Beide methoden mogen in eerste instantie naast elkaar worden gebruikt. Voor nieuwbouw zal in de toekomst de rookwerendheid echter alleen op basis van rookdoorlatendheid kunnen worden bepaald. De verwachting van Efectis is dat het duale stelsel in 2018 eindigt. Bepaling rookwerendheid op basis van brandwerendheid De rookwerendheid wordt bepaald op dezelfde wijze als in NEN 6075:1991+A1:1997 is aangegeven (zie paragraaf 3.2). De rookwerendheid is dus gelijk aan 3/2 x de brandwerendheid gelet op het criterium ‘vlamdichtheid betrokken op afdichting’ E. Vervolgens wordt de rookwerendheid ‘vertaald’ naar een rookdoorlatendheid Sa danwel S200. Een constructieonderdeel dat een rookwerendheid heeft op basis van de brandwerendheid van 20 min voldoet aan de eisen voor Sa. Een constructieonderdeel dat een rookwerendheid heeft op basis van de brandwerendheid van 30 min voldoet aan de eisen voor S200. • •
E20 Sa E30 S200
Bepaling rookwerendheid op basis van rookdoorlatendheid De rookdoorlatendheid bestaat uit een criterium Sa of S200. Bepaal volgens paragraaf 5.3.2 t/m 5.3.9 van NEN 6075 of aan het criterium wordt voldaan. Een constructieonderdeel met rookdoorlatendheid S200 heeft ook rookdoorlatendheid Sa.
Pagina 5 / 8
Efectis Nederland 2015-Efectis-R000515/SRW/TNL 6 augustus 2015 Attema BV
Rapport
OPMERKING De eis aan de weerstand tegen rookdoorgang op basis van rookdoorlatendheid in de bouwregelgeving is in voorbereiding.
Voor doorvoeringen en naden wordt in paragraaf 5.3.7 van NEN 6075 het volgende gesteld. De luchtdoorlatendheid van een doorvoering of naad wordt gezien als rookdoorlatendheid Sa indien de luchtdoorlatendheid bepaald volgens NEN-EN 1026: • voor een blinde doorvoering (doorvoering zonder kabels en buizen) minder is dan 3 m3/hm2, • voor een standaard doorvoering volgens figuur A.1 van NEN-EN 1366-3 minder is dan 30 m3/h, • voor een naad minder is dan 0,1 m3/hm over de lengte van de naad en 3 m3/hm2 over de oppervlakte van de naad. OPMERKING ETAG 026–2 voor doorvoeringen stelt een eis in m3/hm2 aan de luchtdoorlatendheid van een blinde doorvoering en ETAG 026–3 voor naden stelt een eis in m3/hm over de lengte van de naad en een eis aan de luchtdoorlatendheid van naden in m3/hm2 over de oppervlakte van de naad. Beide ETAG’s stellen geen grenzen aan de totale toegelaten luchtdoorlatendheid.
De rookdoorlatendheid van een doorvoering of naad waarvan de brandwerendheid ten minste voldoet aan het criterium E20 volgens NEN-EN 13501-2+A1 met rookdoorlatendheid Sa, wordt gezien als S200. • •
Sa meting volgens NEN-EN 1026 S200 Sa + E20
Paragraaf 5.3.10 van NEN 6075 geeft aan dat als alternatieve methode voor het bepalen van de rookdoorlatendheid ook de methode die wordt aangestuurd voor deuren kan worden gebruikt: NEN-EN 1634-4. Deuren, maar ook andere constructie-onderdelen, kunnen met deze methode rechtstreeks worden beproefd op het voldoen aan Sa danwel S200, waarbij de volgende uitgangspunten en criteria gelden.
Figuur 3 – Uitgangspunten en criteria bij test conform NEN-EN 1634-4 • •
Sa meting volgens NEN-EN 1634-4, S200 meting volgens NEN-EN 1634-4,
bij 20 ˚C en 10 en 25 Pa bij 20 en 200 ˚C en 10, 25 en 50 Pa
Pagina 6 / 8
Efectis Nederland 2015-Efectis-R000515/SRW/TNL 6 augustus 2015 Attema BV
4.
Rapport
CONCLUSIE
4.1 BESTAANDE BOUW (NEN 6075:1991+A1:1997) 4.1.1
Rookwerendheid op basis van de brandwerendheid
Op basis van de behaalde brandwerendheid op vlamdichtheid met betrekking tot afdichting (E) kan de volgende classificatie voor wat betreft de rookwerendheid worden gegeven: Behaalde brandwerendheid op E in minuten
Rookwerendheid (3/2xE) in minuten
Flexibele wand ’30 minuten’, niet geïsoleerd
45
67,5
Flexibele wand ’30 minuten’, geïsoleerd
60
90
Flexibele wand ’60 minuten’, niet geïsoleerd
90
135
Flexibele wand ’60 minuten’, geïsoleerd
90
135
Beschrijving
4.2 NIEUWBOUW (NEN 6075:2011+C1:2012) 4.2.1
Rookwerendheid op basis van de brandwerendheid
Op basis van de behaalde brandwerendheid op vlamdichtheid met betrekking tot afdichting (E) kan de volgende classificatie voor wat betreft de rookdoorlatendheid worden gegeven: Behaalde brandwerendheid op E in minuten
≥E20
≥E30
Flexibele wand ’30 minuten’, niet geïsoleerd
45
Sa
S200
Flexibele wand ’30 minuten’, geïsoleerd
60
Sa
S200
Flexibele wand ’60 minuten’, niet geïsoleerd
90
Sa
S200
Flexibele wand ’60 minuten’, geïsoleerd
90
Sa
S200
Beschrijving
4.2.2
Classificatie
Rookwerendheid op basis van rookdoorlatendheid
Door ons kan niet worden aangegeven welke rookwerendheid wordt gehaald indien de rookwerendheid op basis van de rookdoorlatendheid wordt bepaald. Om hierover uitspraken te kunnen doen, dient een test volgens NEN-EN 1026 dan wel NEN-EN 1634-4 te worden uitgevoerd. In het geval de Attema Brandwerende Doorvoer nauw om de doorvoer (kunststof leidingen met kabels dan wel losse kabels) sluit, zal naar de verwachting van Efectis echter aan rookdoorlatendheid Sa kunnen worden voldaan. En doordat met de brandtest is aangetoond dat eveneens aan E20 wordt voldaan, zal naar verwachting tevens aan rookdoorlatendheid S200 kunnen worden voldaan.
Pagina 7 / 8
Efectis Nederland 2015-Efectis-R000515/SRW/TNL 6 augustus 2015 Attema BV
5.
Rapport
GELDIGHEID
De aangegeven rookwerendheid, afgeleid uit de brandwerendheid betrekking tot vlamdichtheid op afdichting en weergegeven in minuten mag alleen worden toegepast voor bestaande bouw. De aangegeven rookwerendheid, afgeleid uit de brandwerendheid met betrekking tot vlamdichtheid op afdichting en weergegeven in rookdoorlatendheid Sa danwel S200, kan worden toegepast zolang het overgangstermijn van toepassing is. Het overgangstermijn is nog niet vastgesteld, maar Efectis verwacht dat het duaal stelsel in ca. 2018 eindigt. Dit rapport is daarmee geldig tot en met december 2017.
Ing. W. Scheffer Projectleider brandwerendheid
ir. R.J. Boot-Dijkhuis Senior Projectleider Fire Safety Engineering
[email protected] +31 (0)88 3473 758
Pagina 8 / 8