f e b r ua r i 2 0 1 4 het houtblad
20
Optopproject Laantjes, Stadshagen Zwolle; ontwerp: John Buijs Architecten Amsterdam. In vergelijking met een traditionele opbouw is evenveel onderhoud nodig.
o nder h o ud (s a r m) h o u t sk ele t b o u w en g eb ru ik s fa s e Nog steeds bestaat het hardnekkige misverstand dat houtskeletbouw veel onderhoud vergt, zelfs méér dan traditionele of betonbouw. Dat is niet het geval. De bouwmethode heeft inmiddels ruimschoots bewezen onderhoudsarm te zijn.
Natuurlijk moet de kwaliteit van hsb-gebouwen in de
HB01_Houtskeletbouw_onderhoudsarm 20
zijn gecombineerd met een traditionele opbouw of
loop der jaren op peil blijven, maar dat geldt ook voor die
betonskelet, hebben ze evenveel onderhoud nodig. Er is
in andere bouwmethoden. Onderhoud wordt voorname-
geen verschil: houtskeletbouw zelf behoeft net als een
lijk gepleegd aan niet-casco-gerelateerde bouwdelen,
betonskelet of een steenachtige opbouw geen noemens-
zoals kozijnen of houten bakgoten. Als deze bouwdelen
waardig onderhoud aan het casco.
31-01-2014 09:41:35
f e b r ua r i 2 0 1 4 foto’s: www.johnlewismarshall.com
het houtblad
21
Gelijkwaardig Maar waar komt het idee vandaan dat
houd van de laatste niet afwijkt van traditionele wonin-
Hsb-gevels in Tulip Inn Delft;
houtskeletbouw meer onderhoud vereist dan traditionele
gen: ‘Het onderhoud zit ‘m vooral in de schil en dan
ontwerp: Tomas Grip & Co
of betonbouw? Manager Rob van der Hoek van VDM
maakt het niet uit of houtskeletbouw steenachtig of
Woningen in Drogeham, dat per jaar circa 200 tot 250
beton is. Ook bijvoorbeeld gipsplaten zijn niet beter of
hsb-woningen levert en bouwt: ‘Men associeert hout
slechter dan een laag stucwerk in beton. En als je aan de
skeletbouw vaak met gipsplaten die - zo denkt men - eer-
buitenzijde onderhoudsvrije materialen toepast, is ook de
der kapotgaan. De waarheid is 180 graden anders. De
woning onderhoudsvrij.’ Dat stelt eveneens Richard Sme-
mate van onderhoud heeft nauwelijks met deze bouw
ding, manager Service & Onderhoud bij WoonFriesland
methode te maken. Dat is niet meer en niet minder dan bij
in Grou: ‘Houtskeletbouw is weliswaar een andere ma-
andere bouwmethodes, maar gelijkwaardig. Het is mis-
nier van bouwen, maar de buitenafwerking is bepalend
schien net zo’n idee als dat houtskeletbouw meer gevaar
voor de hoeveelheid onderhoud.’ WoonFriesland beheert
oplevert bij brand. Ook dat is een hardnekkige misvatting.
21.500 woningen, waarvan 80 tot 100 hsb-woningen.
De veronderstelling is dat beton niet brandt en dus veilig
‘Aan de binnenzijde is stootvastheid wel een belangrijk
is, voor hout moeten we dat steeds met brandwerend-
aspect. Vandaar dat we nogal voorzichtig zijn met bijvoor-
heidsrapporten aantonen.’
beeld een binnenbeplating van gipsplaten in een berging.
Architects Stockholm i.s.m. Knevel Architecten Amsterdam. De mate van onderhoud heeft nauwelijks met de bouwmethode te maken.
In het kader van effectief onderhoud kiezen we daarom
Onderhoud buitenzijde Woningcorporatie Thús
vaker voor een stootvaste beplating.’
Wonen in Dokkum heeft een woningbestand van zo’n 7.000 woningen, waarvan enkele tientallen in houtskelet-
Duurzaamheid Hoe zijn de onderhoudsvooroordelen
bouw. Manager Jeroen Kuipers beaamt dat het onder-
bij houtskeletbouw dan weg te halen? Dat kan onder
HB01_Houtskeletbouw_onderhoudsarm 21
31-01-2014 09:41:37
meer door te laten zien hoe houtskeletbouw in elkaar zit.
Kroeven Roosendaal, passief-
in ons vochtige klimaat? Constructiehout is prima ge-
Van der Hoek van het Friese VDM: ‘In het noorden van
huisrenovatie in hsb met leien
schikt voor houtskeletbouw; het heeft immers niets van
het land zijn sowieso veel zelfbouwers die robuustheid associëren met steenachtige materialen. Wij nodigen mensen uit in de fabriek te komen kijken. Daar laten we
gevelbekleding; ontwerp: De Architectenwerkgroep Roosendaal. Onderhoudsvrije
doen met buitencondities als regen en wind. Het zit goed ingepakt in een tegenwoordig dik geïsoleerde buiten-
materialen aan de buitenzijde
schil. De afwerking hiervan, maar ook de installaties
zien dat we in houtskeletbouw niet met luciferhoutjes
maken de woning onder-
hebben wél onderhoud nodig. Vuren is uitstekend
bouwen, maar met regels van liefst 144 of 220 mm dik.
houdsvrij.
geschikt voor hsb, zonder extra verduurzaming. Dat is
Dat overtuigt veel mensen wel. Tegenwoordig doen we bovendien veel moeite het onderdeel duurzaamheid goed uit te leggen.’
vooral noodzakelijk wanneer hout in aanraking komt Alleen tijdens transport en montage staan de hsbelementen mogelijk bloot
Het aspect onderhoud blijkt evenmin een belangrijk
aan regen en wind. Ze ondervinden hiervan
met vocht en/of ongedierte, wat bijvoorbeeld het geval is bij gevelbekleding, kozijnen of gootplanken. Binnen heerst echter een droog milieu. In tegenstelling tot beton is houtskeletbouw een droge bouwmethode. Dit bete-
keuzecriterium om al dan niet houtskeletbouw toe te pas-
echter geen nadeel door af-
kent ook dat een hsb-woning niet hoeft te worden
sen, zo blijkt althans uit de reactie van Joyce Dakhorst,
dekking of just in time leve-
drooggestookt. Dat scheelt uiteraard energiekosten. Na
woordvoerder van woningcorporatie De Woonplaats in
ring.
de productie van de elementen worden deze overdekt
Enschede. ‘De 212 nieuwbouwwoningen in de wijk Velve-
opgeslagen in loodsen. Alleen tijdens transport en mon-
Lindenhof in Enschede - deels passiefwoningen, deels
tage op de bouwplaats staan ze mogelijk bloot aan regen
huizen met een epc van 0,4 - zijn ons eerste hsb-project.
en wind. De hsb-elementen ondervinden hiervan echter
Hier hebben we er vooral voor gekozen vanwege duur-
geen nadeel. Ze worden zoveel mogelijk vanaf de wagen
zaamheidsaspecten. Daarbij hebben we voor de buiten
op de definitieve plaats van bestemming gebracht, ofwel
afwerking welbewust geopteerd voor onderhoudsvrije
just in time levering.
beplating met volkern delen.’
Zo bouwen houtskeletbouwbedrijven soms gemiddeld drie woningen in twee dagen. Toetreden van regen blijft
Droge bouwmethode Moet hout dan niet, in tegen-
tot een minimum beperkt. Bouwen is assembleren ge-
stelling tot steenachtige materialen, worden behandeld
worden.
HB01_Houtskeletbouw_onderhoudsarm 22
31-01-2014 09:41:38
foto: www.johnlewismarshall.com
foto’s: vdm woningen drogeham
Onderhoudscontracten Woningcorporaties moeten
bestaat uit kalkzandsteen met daar bovenop een opbouw
Hsb-woning Katendrecht
de kwaliteit van hun woningbestand op niveau houden en
in houtskeletbouw. Groothuis heeft een eigen servicesys-
Rotterdam; ontwerp: Jack
dienen dus ook onderhoud te plegen. Van oudsher ver-
teem waarin klachten worden gemeld en vervolgens ade-
zorgen ze dit zelf met een eigen onderhoudsdienst. De
quaat worden opgelost.’ We kunnen zo exact volgen waar
laatste jaren bieden bouwers steeds vaker onderhouds-
welke problemen optreden. Bij houtskeletbouw constate-
contracten aan, meestal in combinatie met de nieuwbouw
ren we niet meer onderhoudsproblemen dan bij de tradi-
bouw een droge bouw-
van een of meer woningen. Dit gebeurt echter niet alleen
tionele bouwmethodiek.’
methode.
Hogenboom stedenbouw & architectuur Rotterdam. In tegenstelling tot traditionele of betonbouw is houtskelet-
bij bouwers van hsb-woningen, maar ook in de traditionele en betonbouw. Doel van deze onderhoudscontracten
Wel of geen contract Veel woningcorporaties heb-
is de klant te ontzorgen. Door de crisis zijn corporaties
ben goede klant- (lees huurders)contacten hoog in het
financieel flink onder druk komen te staan. Het inkopen
vaandel staan. En zijn mede daarom wat huiverig om
van onderhoud is dan vaak efficiënter. Een eigen onder-
onderhoudscontracten af te sluiten: er komen mogelijk
houdsdienst blijft toch een duur apparaat. Het is dus vooral een economische impuls waaruit deze onderhouds contracten zijn ontstaan.
onderhoud is geen criterium voor wel of niet houtskeletbouw
■ ■ ■
Eigen servicesysteem Een relatie met onderhoud aan houtskeletbouw is er dan ook niet. In de onderhoudscontracten staan geen werkzaamheden aan het casco,
onvriendelijke mensen over de vloer bij hun huurders,
alleen aan de schil, de installaties enzovoorts. Maar ook in
waardoor zij hun klantcontacten te grabbel gooien. Voor
onderhoudscontracten voor traditionele woningen tref je
onderhoudsmanagers een reden de boot af te houden.
geen onderhoudswerkzaamheden aan het casco aan. Wil-
Richard Smeding van WoonFriesland: ‘Wij hebben be-
lem Flier, technisch directeur bij Groothuis Bouw te Em-
wust tot op heden geen langdurige dagelijkse onder-
meloord, een bouwer die houtskeletbouw combineert
houdscontracten afgesloten. Het reguliere dagelijkse
met traditionele bouw: ‘De onderbouw van woningen
onderhoud gebeurt door onze eigen onderhoudsdienst.
HB01_Houtskeletbouw_onderhoudsarm 23
31-01-2014 09:41:39
foto: www.johnlewismarshall.com
Voor het planmatige onderhoud schakelen we uiteraard
Dorpsschoolhuis De Nije Bân
kunnen ook wensen/eisen van de woningbouwcorpora-
wel aannemers in, waarbij deels weloverwogen wordt
Pingjum; ontwerp: Theo
tie in staan over de omgang met klanten.
gewerkt met prestatiecontracten voor een langere periode. Dit is tot dusver een bewuste keuze, mede om bij de uitvoering van het dagelijks onderhoud het regelmatige contact met onze huurders te behouden.’
Scherpe begroting Ook Thús Wonen heeft nog geen
Kupers Architect Rotterdam. De laatste jaren worden in alle bouwmethoden steeds
Flexibiliteit In geval van onderhoud bij mutaties is
vaker onderhoudscontracten
houtskeletbouw in het voordeel: eventuele wijzigingen
geïncorporeerd. Daarin staan
zijn gemakkelijk uitvoerbaar, zoals het verleggen van lei-
alleen werkzaamheden aan
dingen bij installatieaanpassingen of het wijzigen van de
de schil, nooit aan het casco.
indeling. Door de scheiding drager-inbouw met grote
onderhoudscontracten met aannemers afgesloten, maar
overspanningen heeft hsb een formidabele flexibiliteit. Er
volgens Jeroen Kuipers wordt er wel over nagedacht.
kan worden geschoven met wanden, en plafonds en wan-
‘Dit heeft ook te maken met de aanbiedingen van aannemers, met een scherpe begroting waarin nu ook onderhoudswerkzaamheden worden meegenomen.
het onderhoud zit ‘m voor al in de
Ofwel de vraag aan de aannemer: wat houdt de exploi-
schil, niet in het casco
■ ■ ■
tatie van de woningen in, wat kost het over 20 jaar, en wat over 30 jaar? En als er dan een goed voorstel ligt, heeft deze aannemer méér kans om te bouwen. Een
den zijn - door toepassing van gipsplaten - eenvoudig
aannemer kan het soms beter, efficiënter, met minder
open en weer dicht te maken. Bij traditionele woningen is
overheadkosten.’
het leidingwerk meestal weggewerkt in harde materialen. Aanpassing hiervan gaat dan vaak gepaard met het nodige
Een onderhoudscontract geeft het planmatig onderhoud
hak- en breekwerk met veel overlast van geluid, stof en
aan voor een x-aantal jaren; er wordt inzichtelijk gemaakt
water. En niet in de laatste plaats: hoge kosten. •
welke activiteiten in welk jaar moeten plaatsvinden. In een onderhoudscontract wordt ook vaak een meerjaren-
carla debets
onderhoudsbegroting (mjob) meegenomen. Maar er
HB01_Houtskeletbouw_onderhoudsarm 24
31-01-2014 09:41:40
