Nieuwsbrief Gezondheidstechniek Uitgave:
TU-Delft • Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen • sectie Gezondheidstechniek
Redactie:
Mieke Hubert • Jasper Verberk • Luuk Rietveld
Contact:
Postbus 5048 • 2600 GA Delft • +31152783347 •
[email protected]
Internet:
www.drinkwater.tudelft.nl
Nummer:
11e jaargang nummer 3 • Mei 2010
Redactie De redactie bevindt zich op dit moment op de Holland
de Moel in deze nieuwsbrief laat zien. We waren toch
Water Week in Shanghai. De stad waar de grootste
de beste watermakers van de wereld? Hoe zit dat
World Expo 2010 gehouden wordt met naar ver-
nu? We zijn toch niet gedegradeerd tot de op 140
wachting 70 miljoen bezoekers gedurende een half
na de slechtste?
jaar, ongeveer 383.561,64 per dag. De stad met 17
Inmiddels is de eerste dag van de Holland Water
miljoen inwoners, waar voor de World Expo 18.000
Week afgelopen. Geen water gezien. Zoals Ruud
mensen verplaatst zijn, waar 15 metrolijnen in 4
Schotting in zijn speech zei: Water, Water, everyw-
jaar zijn gebouwd en waar men een waterzuivering
here, but not a drop to drink. Hij had het over grote
bouwt met een capaciteit van 2 miljard kubieke
droogtes in de provincie Yunnan, maar wij zagen
meter per jaar (ongeveer twee maal de capaciteit die
vooral wijn voorbij komen en veel lekker eten.
nodig is om Nederland van drinkwater te voorzien).
Komende dagen zullen we nog enkele workshops
Vergeleken met dit geweld, zijn wij in Nederland toch
bezoeken op Happy Street. Wij zitten dan in de VIP
maar kleinschalig bezig. Wij denken dat we grote ste-
room, zeg maar in de kroon van het paviljoen. Zelf
den hebben, maar zelfs de totale Randstad is kleiner
leiden wij een workshop over Water, energy and was-
dan Shanghai. Zouden we ons niet moeten spiegelen
tewater. Mochten daar nog leuke dingen uitkomen
aan Shanghai en tot de conclusie moeten komen dat
dan gaat u dat natuurlijk van ons horen.
de Randstad één metropool is en Nederland een provincie van Europa? Als we zo zouden denken,
Voor de thuisblijvers een gevulde nieuwsbrief.
dan kunnen we in de toekomst wellicht ook een vol-
Geniet even mee met beelden van de inaugurele
waardig partner blijven van een stad als Shanghai.
rede van Gert-Jan Medema, die graag Antonie van Leeuwenhoek geweest had willen zijn en de promotie
De Holland Water Week is georganiseerd door de
van Marie-Claire ten Veldhuis, die in haar proefschrift
provincie Zuid-Holland en wordt gehouden in het
klagers serieus genomen heeft. Voor de rest nog
Nederlands Paviljoen “Happy Street” (zie http://
aankondigingen van een promotie en afstuderen.
www.holland-expo2010.nl/). Op Happy Street kan je
We zijn nog hard op zoek naar GOEDE kandidaten
allerlei typisch Nederlandse dingen zien. Wat mij is
voor promotie onderzoek. Voelt u zich geroepen en
bijgebleven is een huisje met Norit apparatuur, onze
heeft u zoiets van “altijd al willen doen, maar nooit
trots de Luna 4 en…. dat er schoon water komt uit
gedurfd er aan te denken”, neem dan contact met
een benzinepomp. Dit is toch geen promotie voor ons
een van ons op.
Nederlandse drinkwater?! Geen wonder dat we gaan
Om met Tineke Huizinga (demissionair minister) te
klagen over de kwaliteit van drinkwater, zoals Peter
eindigen: HEALTH SUCCESS and HAPPINESS. 1
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
Agenda Data Drinkwater Colloquia
Vooraankondiging promotie
Data:
vrijdag 25 juni, 27 augustus
Adrien Moreau
Tijd:
15.00 -17.00 uur
Titel:
MBR Activated Sludge Filterability
Lokatie:
zaal 4.02 en 2.62, Faculteit CitG
Assessment at European Scale
Datum:
dinsdag 7 september 2010
Tijd:
10.00 uur
Drinkwater afstudeercolloquium
Lokatie:
Senaatszaal, Aula, Mekelweg 5
Laia More Roca
Receptie:. 12.00 uur
zie www.drinkwater.tudelft.nl; Info:
[email protected]
Titel:
Water Reuse: Fundamentals of hard-
ness solubility in water systems
Mirjam Blokker
Datum:
vrijdag 18 juni 2010
Titel
Stochastic water demand modelling
Tijd:
15.00 uur
for better understanding of hydraulics
Plaats:
Zaal E, Faculteit CiTG
in the distribution network
Borrel:
PSOR, 17.00 uur
Datum:
vrijdag 15 oktober 2010
Tijd:
12.30 uur
Plaats:
Aula TU Delft, Mekeleweg 5, Delft
Thijs van Delft Titel:
A fast method to assess biological stabi-
lity during drinking water distribution
Intreeredes
Datum:
vrijdag 18 juni 2010
Professor dr.ir. Luuk Rietveld
Tijd:
16.00 uur
Datum:
vrijdag 1 oktober 2010
Plaats:
Zaal E, Faculteit CiTG
Tijd:
15.00 uur
Borrel:
PSOR, 17.00 uur
Lokatie:
Aula, Mekelweg 5
Receptie:
16.30 uur
Promotie Workshops
Bas Wols Titel:
CFD in drinking water treatment
1. Summer School QMRA Datum: 20 - 25 Juni
Datum:
maandag 21 juni 2010
2010 Lokatie: Faculteit CiTG Zie ook adver-
Tijd:
14.30 uur
tentie verderop in deze nieuwsbrief.
Lokatie:
Senaatszaal, Aula, Mekelweg 5
Receptie:
16.30 uur
2. CFD in drinking water treatment workshop. Datum: 21 juni 2010 Lokatie: Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen, zaal 2.62.
Hoogleraren komen, hoogleraren gaan
2
Zoals u in de afgelopen Nieuwsbrieven heeft kunnen
Gedurende decennia zwaaiden prof. Jaap van de
lezen, beleven we momenteel een generatiewis-
Graaf, prof François Clemens en ondergetekende de
seling in het hooglerarenbestand van de TU Delft.
scepter bij onze sectie Gezondheidstechniek, maar
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
zoals u inmiddels heeft vernomen hebben wij allen
wetenschappelijke wereld als vanuit de praktijk van
om persoonlijke redenen besloten om afscheid te
de watersector meerdere kandidaten gereflecteerd
nemen van de TU Delft.
hebben. Ten aanzien van de leerstoel Drinkwater zijn
Hoe staat het nu met de opvolging, met wie krijgt U
er zelfs diverse kandidaten die èn voldoen aan de
de komende jaren te maken als hoogleraren van de
wetenschappelijk eisen èn hun sporen op het vakge-
TU Delft?
bied verdiend hebben. De commissie wordt daarom geconfronteerd met een luxe probleem, namelijk om
Zoals u weet is prof. Jaap van de Graaf inmiddels
een keuze te maken tussen uitstekende kandidaten
opgevolgd door prof. Jules van Lier, die benoemd is
met unieke kennis en kwalificaties op verschillende
op de leerstoel Afvalwaterbehandeling/Environmental
deelgebieden. Het lijkt daarom wenselijk om te bezien
Engineering. Tevens zijn er in de afgelopen maanden
of niet meerdere kandidaten benoemd zouden kun-
twee hoogleraren benoemd op “nieuwe” vakgebie-
nen worden, ieder op hun eigen specialisme. Hier
den, namelijk prof. Gertjan Medema voor de leerstoel
spelen natuurlijk ook andere overwegingen (als
Water en Gezondheid en prof. Luuk Rietveld voor de
financiën en management en de steun vanuit de
leerstoel Innovaties en Integratie in de Watercyclus.
watersector) een rol bij. In ieder geval ziet het er naar
De werving voor de eveneens “nieuwe” leerstoel
uit dat ik met een gerust hart mijn leerstoel zal kun-
Industriewater is op de wat langere baan geschoven;
nen overdragen aan uitstekende opvolger(s). Naar
in overleg met de sector bekijken we hoe we het
verwachting zullen de commissies zowel voor de
beste kunnen omgaan met het (voorlopig) ontbreken
leerstoel Drinkwater als voor de leerstoel Riolering
van “professorabele” kandidaten op dit specialisme.
nog in juni met hun advies komen, zodat ik u in de volgende Nieuwsbrief de namen van onze opvolgers
De werving voor de opvolging voor prof. François
hoop te melden!
Clemens en ondergetekende is inmiddels in volle gang. Gelukkig kan ik u melden dat zowel vanuit de
Professor Hans van Dijk
[email protected]
Samenvatting promotie onderzoek Filterability Assessment of Membrane Bioreactors at European Scale
The main contributors of fouling still need to be inves-
Adrien Moreau
develop efficient counter measures and fouling pre-
tigated and more accurately quantified in order to vention protocols. The measurements of filterability
Due to the implementation of a membrane stage,
can significantly contribute to these matters.
MBR technology can ensure superior effluent quality
However, the lack of standard methods for the acti-
and footprint reduction compared to the conventio-
vated sludge filterability remains a limitation of such
nal activated sludge process. However, even if the
characterisation. A large quantity of methods has
development of the immersed membrane technology
been developed by different research groups making
succeeded to reduce significantly MBR operational
the reliable comparisons of their results difficult.
costs, fouling mitigation costs still hampered further
Therefore, general conclusions cannot be formula-
market development.
ted. Due to its participation to two broad European 3
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
projects, namely EUROMBRA and MBR-Train, Delft
ods. Compared to other filterability characterisation
University of Technology decided to organise a large
methods, the DFCm advantages are its extremely
filterability measurement campaign at a European
well-defined and well-controlled protocol and its short
scale.
term duration allowing dynamical monitoring of the activated sludge filterability of the MBR plants.
Pilot and full-scale MBR plants of a large number of partners were investigated using the Delft Filtration
Due to the uniqueness of each MBR plant, significant
Characterisation method, i.e. a standardize filterabi-
differences in filterability had been found between
lity test called the DFCm. Reliable data concerning fil-
plants. Large fluctuations in filterability were observed
terability of pilot and full-scale MBR plants have been
during this research and were partly explained by
collected under the same hydraulic circumstances.
different factors. A classification of importance of
Results coming from each research group could then
the effect of several parameters on filterability was
be relevantly and accurately compared. Furthermore,
formulated. Firstly, the impacts of uncontrolled con-
a set of analyses was performed in combination with
ditions and wastewater temperature can be noticed:
each filterability measurement. Design, operational and membrane performance data were also collected for each MBR plant.
• The feedwater quality is likely to be the dominant factor in terms of activated sludge filterability. Difficult wastewater, and stress on the activated sludge and foam occurrence are likely to have a strong influence on the activated sludge filterability. • The seasonal fluctuations and the temperature of the wastewater also have a significant influence on activated sludge filterability. A correlation was demonstrated statistically between filterability and temperature in full-scale plant applications. The main cause for the filterability deterioration during the winter time is likely to be a submicron particle release occurring due to poor flocculation conditions under low temperature conditions. In the same way, the main reason for the improvement of the activated sludge filterability during the summer time is likely to be a reduction of the sub-micron particle concentration in the free
4
The DFCm proved to be in practice a user-friendly,
water due to the entrapment of these particles
quick and accurate tool for activated sludge charac-
in the floc network. This strong floc network is
terisation. Results obtained during the measurement
likely to be due to a better flocculation state of
campaign were consistent with the plant operations,
the activated sludge under warm temperature
reliable and reproducible along the experimental peri-
conditions.
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
Operating conditions and MBR design parameters
gations. New methods more orientated towards
can also be considered factors affecting activated
characterising specific properties like size should
sludge filterability:
be implemented to comprehend the degree of involvement of the SMP in the fouling process.
• Under low recirculation ratio conditions, activa-
• Activated sludge apparent viscosity did not show
ted sludge thickening was observed within the
any significant correlation with activated sludge
membrane tank. This activated sludge thickening
filterability. Activated sludge filterability and MBR
resulted in a significant filterability improvement.
plant permeability were not affected by activated
The activated sludge thickening is likely to be a
sludge apparent viscosity variations.
process responsible for filterability improvement under these specific operating conditions.
• The membrane configurations of the immersed MBR plants did not affect the activated sludge
• Low activated sludge loading systems showed
filterability. Activated sludge filterability is likely
a better filterability than high loading systems.
to be related with the biological process more
Therefore, activated sludge loading is likely
than with the membrane filtration process. The
to influence the activated sludge filterability.
differences in shear and hydraulic regimes pro-
However, it should be considered a fouling con-
moted by different immersed configurations are
trol parameter of second order of influence due
not sufficient to significantly affect the activated
to its relative effect on filterability compared to
sludge filterability.
seasonal fluctuations and toxicity. Finally, interesting results were ascertained concerSome others parameters did not show significant cor-
ning the impact of the scaling-up of MBR plants on
relation and impacts on activated sludge filterability:
activated sludge filterability. Significant differences in terms of filterability could be observed between
• SMP did not show any significant correlation
pilot and full-scale MBR plants. The differences in
with activated sludge filterability. It is likely due to
capacities (buffer), operating conditions, stress and
the colorimetric methods chosen to quantify the
the difficulty to maintain steady conditions lead to
SMP concentration. The conventional colorime-
different behaviours in terms of activated sludge fil-
tric methods should not be considered anymore
terability in pilot-scale MBRs.
[email protected]
appropriate for MBR membrane fouling investi-
Samenvatting afstuderen A fast method to assess biological stability during drinking water distribution Thijs van Delft
that can deteriorate the water quality during distribution are biological growth and the presence of particles. Biological growth occurs when bacteria attach to pipe walls and particles in the distribution system
Introduction
and conditions are suitable for reproduction. These
The quality of drinking water in the Netherlands meets
bacteria deteriorate the water quality when they are
high standards. A challenge is to maintain this high
released into the drinking water. To prevent biological
water quality during distribution. Important processes
regrowth drinking water companies try to produce 5
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
biologically stable water. Biological stability is defined as the inability of water to support microbial growth.
3. Bacteria counts are more or less stable from treatment plant to consumers tap.
Problem definition Current methods to assess the biological stability of
Conclusions and recommendations
drinking water in the distribution systems have their
1. My research concluded that the amounts of
disadvantages; measuring time, accuracy or a large
bacteria on the particles differed per distribution
amount of needed samples.
system and that this can be related to the biolo-
As a result the growth potential of microbiology in
gical stability of the drinking water. As such, bac-
distribution systems is not determined as often as
teria on particles can be used as a fast indicator
drinking water companies would like to.
for the microbiological stability of drinking water. 2. The number of bacteria in drinking water gave no information about the growth of bacteria and is therefore not a suitable parameter to assess regrowth or biological stability during distribution.
[email protected]
Thijs van Delft working on his experiments
Water Reuse: Fundamentals of hardness solubility in water systems Laia Moré Roca
Research My research focused on new measuring methods to assess biological stability of drinking water. The
The interaction between water sectors should be a
approach was divided in two phases:
local and sustainable solution with the aim of impro-
1. The analysis of the problem: which measuring
ving global water problems. For this reason, water
methods are available and what are their advan-
must be reused from drinking and waste water to
tages and disadvantages.
industrial water. Nevertheless, the quality require-
2. The second phase was to develop and test new
ments are often different for the sectors.
measuring methods based on the microbiology on the particles in drinking water distribution and a fast method to count the number of bacteria in drinking water. Results 1. Different but linear relations between bacteria and particles were found in three research areas.
Experimental set-up
2. The bacteria/particle-ratio was related to the bio-
6
logical stability of the drinking water treatment
In order to reuse water without risk for population and
plant.
industry, these interactions have to be developed in a
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
balanced way and with accurate predictions because
The scale in heat-exchanger or other common equi-
small inaccuracy at the begging of the water’s chain
pment is the most vulnerable part for water reuse in
can develop dramatic problems at the end of the
the industry. Therefore, different scaling indexes, like
industrial process like scaling and corrosion.
Langelier’s equation, had been developed and used for decades as prediction methods. However, they present controversies and sometimes inaccuracy. The objective of this research is to study the hardness fundamentals and the calcium carbonate reactions to create new future indexes for a reliable and global scaling prediction. Then, several experiments are developed in Nalco to monitor and study the water behaviour before and after the scaling process.
Reactions involving the process
[email protected]
Studenten projecten Vakken volgen in Australië
tijdens de pauze te lunchen en weer tot rust te komen. Laurène Bouaziz
Een busrit van een halfuur vanaf het centrum brengt je in de Adelaide Hills waar wijngaarden en mooie
Op 9 februari 2010 ging ik van -10 graden naar 40
wandelpaden zijn (met veel kans op het spotten van
graden binnen 26 uur. Welkom in Adelaide! Voordat
o.a. kangoeroes).
de colleges weer begonnen, was er drie weken de tijd om de omgeving te verkennen, nieuwe mensen
In maart begon ik met de vier vakken die ik in
te ontmoeten en te genieten van alle festivals die
Nederland had gekozen. Environmental Management
op dat moment in Adelaide gaande waren. Adelaide
and Modelling, Wastewater Treatment and Design,
is een erg fijne stad om in te wonen. Het is niet te
Freshwater Ecology en Water Resources Planning
groot, waardoor het mogelijk is om elk punt binnen
and Management. Na vijf weken college, was het
de CBD lopend te bereiken. Er zijn genoeg uitgaans-
tijd voor twee weken vakantie. Genoeg tijd voor het
mogelijkheden en het strand is vlakbij. De universiteit
bezoeken van Kangaroo Island en de Great Ocean
bevindt zich in de stad, tussen de winkelstraat en
Road; een vierdaagse ecologie veldwerk aan de
een groot park waar een rivier doorloopt. Ideaal om
Murray River en een weekend naar de Flinders Range. Australië heeft zoveel te bieden, het is zo’n geweldig land. Er zijn zoveel mooie landschappen, grote lege ruimtes en veel wilde dieren te bewonderen. De waterproblematiek valt meteen op in het landschap, er zijn grote ruimtes zonder groen en weinig vegetatie, uitgedroogde rivieren en meren. Veel mensen doen aan regenwateropvang en daarom zijn er
Flinders Range
veel watertanks in de tuinen te zien. 7
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
Australië biedt genoeg mogelijkheden om te surfen,
De tijd vliegt om, nog twee maanden colleges en
zeilen, kamperen, wandelen, vissen, zwemmen, fiet-
tentamens te gaan en dan ga ik nog twee maanden
sen... Bovendien zijn Australiërs vriendelijke en open-
lang door Australië toeren!
hartige mensen, met als credo: “no worries mate!”.
[email protected]
Projecten Projecten goedgekeurd in het kader van Innovatieprogramma Kaderrichtlijn Water
de inzet van een nageschakeld filter overwogen. Actieve koolfiltratie combineert afbraak, adsorptie en filtratie en is daarmee in potentie een effectievere oplossing. Maar, de resultaten tot nu toe zijn onvol-
PRIOMF, prioritaire organische microverontreinigin-
doende. Kosten zijn vergelijkbaar met de andere
gen filter
technieken (zonder nageschakelde filtratie), maar de verwijderinggraad van medicijnresten is lager. Voor
Partners: Hoogheemraadschap Rijnland, Waternet,
het verwijderen van veel prioritaire stoffen is actieve
Norit, RIVM and TU Delft
koolfiltratie wel zeer effectief gebleken.
De afvalwaterketen – RWZI effluent – is een belang-
In dit project wordt een nieuwe technologie ontwikkeld
rijke bron voor ‘KRW-probleemstoffen’: prioritaire
met kosten die lager zijn dan die van alternatieven
stoffen, ‘overige relevante stoffen’ en stoffen die
en met vergelijkbare tot betere verwijderinggraad.
een probleem vormen bij de drinkwaterbereiding.
Kernpunt daarbij is een doorbraak in de ontwikkeling
In verschillende waterlichamen worden de normen
van nieuwe koolmaterialen én het actief stimuleren
overschreden. Verbetering van de kwaliteit van het
van biologische processen, waardoor zowel de bio-
effluent van RWZIs levert een belangrijke verbete-
logische afbraak als de adsorptieve verwijdering
ring op van de chemische en ecologische kwaliteit
aanzienlijk verbeteren.
[email protected]
van oppervlaktewater. Een belangrijk knelpunt bij invoering van de KRW zijn organische verbindin-
OPTIMIX, verwijdering prioritaire stoffen in de voor-
gen (organische microverontreinigingen). Daarvoor
bezinking met organische flocculanten
bestaan nog geen goede zuiveringsopties. PRIOMF – gebaseerd op biologische actieve koolfiltratie (BAKF)
Partners: Hoogheemraadschap Rijnland, Nalco,
– biedt hiervoor een oplossing.
RIVM, Waterschap Vallei en Eem, STOWA and TU Delft
In eerder onderzoek zijn verschillende alternatieven
8
voor de verwijdering van organische microveront-
De afvalwaterketen – waarvan RWZIs onderdeel
reinigingen getest. Daarbij werd actieve koolfiltratie
zijn – is een belangrijke bron van prioritaire stoffen
vergeleken met geavanceerde oxidatie en ozonisa-
en is daardoor één van de knelpunten bij het berei-
tie. Geavanceerde oxidatie en ozonisatie hebben
ken van de KRW-doelstellingen. Op verschillende
als nadeel dat er afbraakproducten kunnen wor-
locaties in Nederland worden normconcentraties
den gevormd die potentieel risicovoller zijn dan de
voor prioritaire stoffen overschreden. Een bijzon-
oorspronkelijke stoffen. Om die af te vangen wordt
der probleem doet zich voor bij stoffen die opgelost
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
zijn, colloïdaal aanwezig zijn, of aan colloïden zijn
• Organische flocculanten zijn ook effectief in fos-
gehecht, waaronder een grote groep organische
faatverwijdering en kunnen de benodigde hoeveel-
verbindingen. Daarvoor bestaat nog geen effectieve
heid metallische coagulanten terugdringen.
verwijderings-technologie. In dit project wordt een nieuwe zuiveringstechnologie – Optimix – ontwik-
De toevoeging van organische flocculanten is niet
keld die deze stoffen effectief kan verwijderen en
nieuw voor de afvalwatersector, echter praktijktoe-
kosteneffectiever is dan alternatieven.
passingen zijn niet bekend. De focus op prioritaire stoffen is wel nieuw. Er is wel ervaring opgebouwd
Het proces is gebaseerd op toevoeging van organi-
met industriële processen (geconcentreerde, homo-
sche flocculanten in de voorbezinking, waardoor de
gene stofstromen), maar er zijn belangrijke inno-
prioritaire stoffen bezinken en met het slib kunnen
vatieve stappen nodig om het proces geschikt te
worden afgevoerd. Verwijderinggraden van 80% zijn
maken voor toepassing in de afvalwaterbehandeling
haalbaar. Dat is lager dan voor alternatieven, maar
(lage concentratie doelstoffen in een breed spectrum
voldoende in veel voorkomende situaties. In vergelij-
aan stoffen met sterk wisselende samenstelling). Na
king met alternatieven zijn niet alleen de investerings-
een onderzoeksfase zullen experimenten worden
kosten beperkt, ook de bedrijfsvoeringkosten dalen.
uitgevoerd op een proefinstallatie die een dusda-
Optimix heeft nog een aantal andere voordelen:
nige technische schaal heeft dat vertaling naar volle
• Het verhoogt de slibopbrengst en daarmee de
bedrijfschaal eenvoudig is.
[email protected]
productie van biogas in de slibvergisting
Verslagen A heart-warming environment for European cooperation Marie-Claire ten Veldhuis
is another one of our research tasks. Every meeting is hosted by one of the project partners and this one was taking place in pleasant, though
On 20 and 21 May the 2nd meeting of SMARTeST
slightly touristy, Ayia Napa on Cyprus. We flew there
took place, a project under the EU 7th Framework
on the evening of the 19th and upon arrival were
program. SMARTeST involves cooperation of 10
welcomed by a smooth summer breeze. The accom-
European research institutes and aims to develop
modation was more than comfortable, providing sea
systems for urban flood resilience. The project will
views, a large swimming pool and frequent wedding
seek to develop innovative and smart technology and
ceremonies to watch.
products and to introduce new systems. The emp-
Yet we were there to do hard work: we spent two
hasis is on cost effective solutions to flood resilient
days discussing the work packages and intermediate
systems in the urban environment. TU Delft will be
results with all partners. Unsurprisingly, the German
involved in the development of flood resilient systems
work package are the best organized and are making
in deltaic urban areas. Finding a good solution to pro-
fastest progress. It is good to have a Scottish project
vide resilience to fluvial as well as pluvial flooding in
coordinator who with his sense of humor knows to
densely built urban areas is our main challenge. To
urge less active partners to come up with their con-
quantitatively assess the effect of improved resilience
tributions. 9
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
The hospitality of our Cypriotic host was unequalled.
res gaan over risico’s van overdracht van ziektever-
On the evening of the first meeting day he took us to
wekkers via het (water)milieu, de achtergond, doelen
a typical Cypriotic restaurant. The dinner was abun-
en techniek van risicoanalyse. Ook risicoperceptie
dant, but what is more: halfway the evening dancers
en risicocommunicatie komen aan bod. De lectu-
enter the scene performing Cypriotic dances to a
res worden gegeven door de onderzoekers van het
mixture of Greek and Arab music. Our host being an
Centre for Advancing Microbial Risk Assessment
enthusiastic dancer, the EU-guests have little choice
uit de VS (prof. Joan Rose en dr. Mark Weir van
but to join the kind-of-Sirtaki-style dances. We had a
Michigan State University en prof. Charles Haas
great evening altogether.
van Drexel University), van het RIVM/IRAS (prof. Arie Havelaar, prof. Peter Teunis, dr. Ana Maria de
To work on additional team building, we spent a 3rd
Roda Husman, dr. Arno Swart), de GGD Amsterdam
on Cyprus, after the two meeting days. As truly befits
(dr. Fred Woudenberg), GGD Rotterdam (dr. Heleen
the Dutch we hired bicycles to ride around the flatter
Voeten) en KWR/TUD (prof. Gertjan Medema, dr.
part of the island, trying to get across the border to
Patrick Smeets). De deelnemers moeten in hun sum-
get a smell of the atmosphere on the other side. We
mer school week ook zelf een case studie utivoeren,
were joined by an enthusiastic triathlete from France.
zodat ze hands-on ervaring krijgen met QMRA. Het
It took us no less than three trials to find a proper
belooft een (in)spannende week te worden.
border crossing, after first ending up in the neutral
[email protected]
zone adjoining a mine-field, then in another piece of no man’s land. Yet we finally made it and had just enough time for a quick drink before heading back
Nederlands drinkwater op de 10e plaats?
to Ayia Napa for a final meeting with the team on an
Peter de Moel
evening barbeque. The next meeting is to be hosted by ourselves in Delft, in November. It will not be easy
In al onze colleges, boeken en dictaten melden wij
to match the Cyprus experience.
met grote stelligheid: Nederland heeft het beste
[email protected]
drinkwater van de wereld. Daarom waren wij zeer verbaasd toen op 6 april de resultaten van het Gallup onderzoek bekend werden gemaakt (http://www.
Summer School Quantitative Microbial Risk Assessment (QMRA)
gallup.com/poll/127187/Billion-Adults-Worldwide-
Gertjan Medema
enquête naar klanttevredenheid over de kwaliteit van
Unhappy-Water-Quality.aspx#1). Uit hun wereldwijde het drinkwater kwam Nederland “slechts” op een 10e
10
Op 21-25 juni wordt de eerste Summer School
plaats. Tussen 2006 en 2009 vroegen zij in 151 lan-
Quantitative Microbial Risk Assessment (QMRA)
den aan ongeveer 1,000 mensen ouder dan 15 jaar
aan de TU Delft gehouden. Er zijn 27 deelnemers uit
hun mening over de drinkwaterkwaliteit.
12 Europese landen, Singapore, Australie, Kenia en
In Nederland blijkt 6% van de volwassen niet tevre-
Ghana. Het is een mix van medewerkers van onder-
den te zijn over de kwaliteit van het drinkwater. Ze
zoeksinstituten en waterbedrijven die QMRA in hun
zullen dus zo’n 60 klagende klanten hebben gehoord.
werk willen toepassen en promovendi die QMRA in
Op de 1e plaats staat Singapore waar helemaal nie-
hun promotie-onderzoek willen gebruiken. De lectu-
mand ontevreden is over de drinkwaterkwaliteit (0%
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
% ontevreden 0 - 5% 6 - 10% 11 - 30% 31 - 50% 51 - 70% 71 - 80% Aandeel van de volwassen bevolking dat ontevreden is over de drinkwaterkwaliteit/voorziening (Gallup /TUDelft)
!!). Maar ook IJsland (3%), Denemarken, Zweden en Zwitserland (4%), Duitsland, Noorwegen en Uruguay
Het Gallup onderzoek laat echter ook nog een ander,
(5%) en Oostenrijk (ook 6%, maar met meer tevreden
misschien wel schrijnender probleem zien over de
klanten) scoren beter.
toestand van de drinkwatervoorziening in de wereld.
Hoe is dit te verklaren?
Bijgaande afbeelding laat zien dat in 25 landen de meerderheid van de bevolking niet tevreden is over
Uiteraard is, objectief gezien, de Nederlandse drink-
de drinkwaterkwaliteit dan wel drinkwatervoorziening.
waterkwaliteit het beste ter wereld. Maar kennelijk zijn
Wereldwijd zijn ruwweg 1,3 miljard mensen (25%)
in andere landen meer klanten tevreden. Dit laat zich
ontevreden over hun drinkwatervoorziening.
misschien verklaren door de volgende benadering van het begrip klanttevredenheid:
Van de 25 probleemlanden liggen er 16 in Midden_
Afrika. Deze landen scoren ook hoog op de pro-
Klanttevredenheid = kwaliteit + imago
De hoge score in Singapore zou verklaarbaar zijn
bleemlijst van de WHO/UNICEF met betrekking tot
door hun zeer intensieve reclamecampagne bij de
Millennium Development Goals.
introductie van “new water”. New water is niets
Daarnaast liggen 5 probleemlanden in het Midden-
anders dan zeer goed gezuiverd afvalwater. Om dit bij
Oosten/Centraal Azië, met Irak als uitschieter (71%).
de bevolking geaccepteerd te krijgen is er zeer veel
In Noord- en Zuid-Amerka scoort Haïti het meest
aan marketing gedaan. De bewoners van Singapore
slecht (55%), en dat nog wel voordat de aardbeving
zijn er nu zelfs trots op dat het land in staat is om
had plaatsgevonden. In dit continent scoort Uruguay
afvalwater weer als drinkwater te kunnen gebruiken.
opmerkelijk goed (5%), en zelfs beter dan Nederland.
Kortom, het is kennelijk niet voldoende dat we
De Verenigde Staten scoort nog niet eens zo slecht
de beste zijn, maar we moeten dit ook uitdragen.
(13%) ondanks de chloorsmaak en het hoge verbruik
Behalve investeren in infrastructuur, moeten we wer-
aan flessenwater.
ken aan imagoverbetering en publieksvoorlichting.
Oost-Europa blijft duidelijk achter bij West-Europa. In
Dit is niet alleen belangrijk om in dit soort enquêtes
Rusland (54%) en Oekraïne (52%) is het merendeel
op de 1e plaats te komen, maar ook om te voorko-
van de bevolking ontevreden.
men dat in Nederland mensen gaan terugvallen op
Kortom: er is nog een hoop werk voor onze studen-
flessenwater en kraanfilters (duur en slecht voor het
ten ter verbetering van de drinkwatervoorziening in
milieu !).
de wereld….
[email protected] 11
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
Recent papers in DWES Recent Final Revised Papers:
37. Rapid evaluation of water supply project feasibility in
33. I-WARP: Individual Water mAin Renewal Planner Y. Kleiner and B. Rajani
Kolkata, India K. Dutta Roy, B. Thakur, T. S. Konar, and S. N. Chakrabarty
34. Fluorescence spectroscopy as a tool for determination of organic matter removal efficiency at water treatment works
38. Online modelling of water distribution systems: a UK case study
M. Z. Bieroza, J. Bridgeman, and A. Baker
J. Machell, S. R. Mounce, and J. B. Boxall
35. NOM characterization and removal at six Southern African water treatment plants
Papers in open discussion:
J. Haarhoff, M. Kubare, B. Mamba, R. Krause, T. Nkambule, B. Matsebula, and J. Menge
39. Metals releases and disinfection byproduct formation in domestic wells following shock chlorination
36. A bottom-up approach of stochastic demand allocation
M. Walker and J. Newman
in water quality modelling E. J. M. Blokker, J. H. G. Vreeburg, H. Beverloo, M. Klein Arfman, and J. C. van Dijk
Invitation ROUND-the-TABLE PhD thesis Bas Wols
CFD in drinking water treatment present a round-the-table discussion about:
Computational Fluid Dynamics -
Application areas of CFD models in water treatment Validation of CFD models CFD modelling techniques
at Monday 21st June 2010, 10.00 - 12.30 Program 10.00-10.15 10.15-10.30 10.30-12.00 12.00-12.30
Short presentation Introduction participants Round-the-table discussion Lunch
Hydraulic processes largely determine the efficacy of drinking water treatment systems, in particular disinfection systems. A lack of understanding of the hydraulics has resulted in suboptimal design of these systems. The formation of unwanted disinfection-by-products and the energy consumption or use of chemicals is therefore higher than necessary. In drinking water engineering, computational fluid dynamics (CFD) is therefore increasingly applied to predict the performance of treatment installations and to optimise these installations. CFD uses advanced numerical models to predict flow, mixing and (bio)-chemical reactions. In this thesis, the hydraulics and (bio)-chemistry in ozone and UV systems are studied by means of experimental and numerical techniques. By combining these techniques, CFD modelling is further developed as a tool to evaluate the performance of these installations. If the CFD model is applied properly, accounting for the complex turbulent motions and validated by experiments, this tool leads to a better design of UV reactors, ozone systems and other systems dictated by hydraulics. This work resulted in new insights in the applicability of models in ozone and UV systems, and new insights in design concepts of these systems.
abstract
Please confirm your attendance by e-mail to Mieke Hubert (
[email protected]) before the 7th of June. Location: Builidng Civil Engineering and Geosciences (CITG), Room 2.62 Stevinweg 1, 2628 CN Delft
The defense of the thesis will take place in the afternoon, at 15.00, at the Aula of Delft University of Technology. Bas Wols
[email protected]
21.06.2010 12
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
UM-SPECTRUM_PAGINA <SPEC2> [GEHELEOPLAGE] ... 08-05-10]
en van Moederdag is kunst heden ten das je moeder uitermate te leggen dat je al die vertenties, radio- en gramma’s en die etalaeken niet hebt gezien. maal waar zijn... dan e in drie regels van julschuld beroofd: het is g! Juist! Die vrouw die es ligt omdat je te beoeken. Die vrouw die e zetten vooruit denkt bek gaat. Precies..., die dus nog geen leuk caht en gekocht. derrie vanmiddag in. En je hebt weer ze leuk vindt. Net als jaar en het jaar daaren daarvoor. Het zal weer een bos bloemen en. Of een cadeaubon e parfumerie. En dan e morgenvroeg weer errast kijken natuurn roepen ‘dat je dat ad hoeven doen’ en et veel te gek is’. En chenk je koffie en sippelsap voor haar een jaar afgekocht tstak en dat ze achter f aanlopen. moeders over het algeel aan Moederdag. Dat al die reclames ziet en ouwen die rotzooi die graag willen hebben, t zijn geen moeders, je voor de tv. Of in de ers interesseert het het allemaal gelaten men. Die weten allang de rotzooi in de keupruimen, nadat ze de hoord ‘dat zij héledoen, vandaag’. En een woord van gelo-
denken: laten we Moeolg maar vergeten. Dát Dat vinden ze óók f ben ik een meesgeet zoveel dat de ij mij pas in een vergeal worden herkend. tijd tegen mij: ’t Is ont aan je vast zit, anok nog eens op een
de gewoonste zaak k Moederdag vergat. wel aan dacht waren r haar! Maar veel vaom half elf de telefoon ze nog op moest blijde bloemist. En dan chelijke smoes (‘vies op wintertijd’) en hadol. is: sinds haar dood dag niet meer.
Author:STBOERA
Date:11-05-10
Time:11:24
Media Wie chloor ruikt, denkt aan zwembaden. Tonnen gaan er doorheen. Er is een keerzijde. Daarom werkt Hellebrekers Technieken uit Nunspeet aan een revolutionaire technologie om zwembaden zonder chloor verantwoord schoon te houden. Het onderzoek van het bedrijf is zo veelbelovend dat het een Europese subsidie van 590.000 euro tegemoet kan zien. Het eerste werkende bad moet er in 2015 al zijn. door Peter Leunissen
Chloorrisico’s Chloor doodt bacteriën in zwembadwater. Maar bij een te hoge vervuiling in het bad, kan uit het water de bekende zwembadlucht vrijkomen en krijgen zwemmers rode ogen. Mogelijk verergert het ook bestaande allergie- en astma-klachten. Badmeesters en andere werknemers in binnenbaden klagen namelijk gemiddeld vaker over kortademigheid en aanvallen van astmaChoramines die in de lucht van zwembaden waarin chloor zit voorkomen zijn mogelijk de oorzaak. De invloed van chloordampen in een vochtige omgeving met een verhoogde temperatuur heeft nog een ander risico. Dakconstructies waarin roestvast staal is toegepast kunnen erdoor worden aangetast. Dat kan gevaar opleveren voor het publiek in zwembaden. Zo stortte in Steenwijk in 2001 een heel plafond van het zwembad De Waterwijck in. In het Zwitserse Uster stortte in 1985 een betonnen zwembaddak in als gevolg van chloorcorrosie in roestvaststalen bevestigingsmiddelen. Twaalf doden waren te betreuren. Er waren meer incidenten. In januari 2005 stortte in zwembad De Dobe (West-Terschelling) een plafondplaat neer. Een jaar eerder brak in zwembad De Koploper (Lelystad) een RVS-kabel. In juli 2002 bezweek in zwembad De Scheg (Deventer) de RVS-ophangconstructie van het ventilatiesysteem.
Wetenschapper Maarten Keuten wil aan de Technische Universiteit Delft promoveren op het chloorloze bad. „We zetten het hele concept op de kop.”
Zwembad van de toekomst zonder chloor
E
en geur die onlosmakelijk met zwembaden is verbonden: die van chloor. Sinds jaar en dag het meest gebruikte desinfecteermiddel in baden. Ongeveer 1500 tot 1800 ton wordt in de Nederlandse badinrichtingen jaarlijks gebruikt om de in het water aanwezige bacteriën te doden. Maar chloor heeft ook nadelen. Een teveel kan irritaties aan de slijmvliezen veroorzaken. Sommige bacteriën zijn redelijk resistent tegen het goedje. En het kan bepaalde soorten roestvast staal aantasten, waardoor in het verleden dakconstructies van zwembaden schade opliepen en in enkele gevallen zelfs instortten. Aan tafel zitten Eddy Vlijm en Maarten Keuten. De eerste is algemeen directeur van Hellebrekers Technieken, de tweede werkt als onderzoeker en ontwikkelaar bij het bedrijf en is tevens als wetenschapper verbonden aan de TU Delft. Het chloorloze bad Dutch Innovative Pool gedoopt- vormt zijn promotiestudie. Waarom bijna zes ton voor Hellebrekers? Een vraag die Vlijm met graagte beantwoord, want de trots op zijn bedrijf straalt van hem af. „We zijn een middelgroot, zelfstandig technisch bedrijf. We doen enorm veel aan onderzoek en ontwikkeling. Veiligheid en gezondheid van mens en samenleving staan daarbij voorop.” „Een aantal jaren geleden zijn we ons steeds meer gaan richten op het ontwerp van technische installaties gericht op industriële waterbehandeling, in de zwembaden doen we dit al 30 jaar. Maar onze installaties zuiveren ook het water van bijvoorbeeld het aquarium en de natte dierenverblijven van Artis. We zijn hard gegroeid. Er werken nu 180 mensen bij ons. We zijn op dit terrein marktleider.” „Als je aan de weg wilt blijven timmeren, moet je je ontwikkelen. En een chloorvrij bad vormt daarbij een enorme uitdaging. Dat is echt een omwenteling in de zwembadsector. We gingen eerst uit van het idee dat installaties haalbaar zijn die met de helft van het huidige chloorgebruik kunnen draaien. Nu denken we zelfs een volledig chloorvrije zuivering te kunnen realiseren.” Maarten Keuten: „We zetten het hele zwembadconcept op de kop. De basis is de verwachting dat we bacteriën gaan doden met nieuwe technieken, zoals met ultraviolet licht. Dat betekent uiteindelijk dat de hydraulische inrichting van een zwembad geheel
opnieuw moet worden ontworpen. Maar er ligt een heel traject onder. Microbiologisch onderzoek. Wat zit er in dat zwemwater, wat moet eruit? Hoe beweegt water zich in een bad? Hoe kun je zwemmers zo schoon mogelijk te water laten gaan. Wat kun je doen om vuil en algen niet te laten hechten? Voorbeeld: bijna alle openbare baden zijn betegeld. Tegels zijn glad. Vuil hecht niet. De voegen daarentegen… Voel maar eens als je gaat zwemmen. We kijken of andere materialen of coatings dat probleem kunnen verhelpen.” „De huidige reinigingsinstallaties in baden draaien continue door en dat is ook nodig. Maar de gebruiksbelasting van een zwembad is lang niet altijd hetzelfde. Onze toekomstige installatie kan veel doelgerichter reinigen. Dus bij veel bezoekers een hoge capaciteit draaien, ’s nachts of bij geringe belasting niet of op een lage capaciteit. Maar daarmee zijn we er niet. Als een badmeester nu wil weten of het water goed is, meet hij het chloor- en zuurgehalte. Als je geen chloor meer gebruikt, werkt dat niet meer natuurlijk.
We ontwerpen dus ook nieuwe management- en controlesystemen. Kortom: het hele zwembad gaat door de molen.”
M
aakt dat alles het zwembad niet onbetaalbaar? Vlijm: „Ik zit lang genoeg in deze branche om te weten dat je niet iets moet ontwikkelen dat duurder is dan het bestaande. Zwembaden werken met smalle marges en bezoekers hebben een hekel aan prijsverhogingen. Dus het antwoord is ‘nee’. Onze nieuwe installatie zal ook bedrijfseconomisch vriendelijk zijn.” Het nieuwe zwembadconcept is volgens Vlijm vooral bedoeld voor grotere baden. „Pri-
vébaden hebben doorgaans een vrij lage gebruiksbelasting en kunnen relatief eenvoudig schoon worden gehouden. De privébaden zijn dus al chloorvrij te maken door delen van het nieuwe zwembadconcept te gebruiken. Onze chloorvrije techniek is natuurlijk het gemakkelijkst toepasbaar als je een nieuw bad bouwt. Maar ook in bestaande te renoveren baden zijn er naar ver-
wachting goede mogelijkheden.” Maarten Keuten verwacht dat in 2015 het onderzoek is afgerond en een ‘pilotbad’ gebouwd kan worden. Bij de TU Delft zijn al meerdere proefopstellingen in bedrijf. Het Dutch Innovative Pool project levert naar verwachting ongeveer 55 arbeidsplaatsen op in de provincies Gelderland en Overijssel.
Duizenden baden
Nederland telt ruim 700 openbare zwembaden. Daarnaast zijn er nog enkele duizenden over het algemeen kleinere therapiebaden zoals in klinieken of ziekenhuizen. Verder zijn er nog tientallen zwemgelegenheden die semi-openbaar zijn in bijvoorbeeld hotels, campings en recreatieparken. Privézwembaden in Nederland zijn in opkomst. Het precieze aantal is niet bekend.
Uit: Stentor, 8 Mei 2010 Uit: De Volkskrant, 15 Mei 2010
13
YesDelft is celebrating its five-year anniversary of actively encouraging new business start-ups. To date, YesDelft has helped launch 72 companies, of which 80 percent of them have created a total of some 400 direct and 900 indirect jobs. Moreover, these companies have combined to produce a total turnover of €13 million and attract over €28 million in capital investments from private investors, subsidies and award schemes. Marco Waas, a YesDelft board member, is proud of what has been achieved over the past five years: “Over 100
new companies knock on YesDelft’s door each year. After a stringent selection process, only between 12 and 15 are accepted. Our high-tech start-ups develop technologies that have high potential, actually deliver products and also generate jobs.” Hans Huygens, director of YesDelft, adds that most high-tech startups are not suffering as a result of the worldwide economic crisis: “In 2009, external parties invested over 10.5 million euro in our companies.”
A team of five robots built by TU Eindhoven has won the Robocup German Open, held last week. In the championship match, TU Eindhoven’s robots beat a team of robots from the University of Aveiro (Portugal) by the score of 5-1. The TU Eindhoven team, named ‘Tech United’ dominated the tournament. In eight matches Tech United scored 79 goals, while only allowing four goals. Tech United is backed by a team of 20 undergraduate and graduate students and researchers.
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
TU Delft’s architecture students are demanding more floor space in their faculty building. The students say that unless they get more working space, the quality of their education “is in serious danger”. The faculty’s student council (fsr) has therefore called for Dean Wytze Patijn and the TU’s Executive Board to ensure that more working spaces are added to the faculty. The fsr recently sent an ‘urgent letter’ to TU President, Dirk Jan van den Berg, raising this issue of ‘acute shortages of working space’.
Uit: Delta nr. 15, 22 April 2010, p.18
Everyday design: water Many things are designed for everyday use. Some you fall in love with, others drive you up the wall. xMARK BAKKER What in the world is there to design about water? Drinking water is nothing more than H20 with a few salts and minerals mixed in. But we need plenty of water to stay alive. So much, actually, that it has become popular to carry around bottles of the good stuff and even bring them to class. In a classroom with some 400 students, I recently counted upwards of 40 bottles of water. As this happened to be a class on hydrology, I asked the class what they thought a liter of tap water costs. We were using one of those new systems, where students enter their answers with clickers, and after a few seconds a histogram with the answers popped up on the screen. It turned out that the majority of first-year students thought the price of tap water was significantly higher than the actual price, which is in fact less than 1.50 euros per cubic meter. Most, if not all, of the students who had brought a bottle of
water to class had paid significantly more money by buying bottled water in a store. There are three major reasons why buying bottled water is a bad idea. First, bottled water is a lot more expensive. The price of a 0.33l bottle of water is somewhere around one euro (a bit more expensive at train or gas stations, and less so at your local supermarket). For the same euro you can refill your empty bottle 2,000 times from the tap. That is, a refill a day for more than five years!
Bottled water is no better than tap water If this isn’t convincing enough that bottled water is a bad idea, let’s go to reason two. The second reason is that bottled water is no better than tap water. Although this may not be true in all countries, it certainly is here. In Holland we can be very proud that we don’t put chlorine in our tap water (we use ozone instead), so our tap water tastes excellent and doesn’t have the chlorine taste that you find in many places abroad. There is no good reason not to drink Dutch tap water unless you absolutely need bubbles. And if that’s the case, you may as well buy a fermented beverage made with grains and
hops and really enjoy yourself! The third and probably most important reason why buying bottled water is a bad idea is that every time you buy water, you also buy a plastic bottle. And what happens with the plastic bottle when you’re finished? Sure, sure, you always recycle, but most people throw it in the trash. Accurate statistics on the number of single-use water bottles used daily are difficult to find, but numbers vary from ten bottles per person per year in Holland to 100 bottles per person per year in the USA. Either way, that’s an immense amount of bottles. Using the Dutch statistic, we arrive at half a million plastic bottles daily in Holland alone. And these bottles, which are often simply filled with tap water, need to be transported on trucks to your local store. What a waste for getting pretty much the same water! There is of course a simple solution: buy one bottle and reuse it. You can buy a six-pack at the supermarket and keep refilling your bottles over and over. Or you can buy a special bottle for carrying around water. The project Neau sells empty water bottles (eau means water in French, and ‘neau’ is pronounced as ‘no’), which have the Neau label on the bottle. Neau’s proceeds go towards clean drinking water projects in developing countries. Alternatively, you can wait till this summer,
(Photo: Mark Bakker)
when you can buy the Dopper bottle, which has a cool design and is easy to clean. And especially for geeks like us, Dopper has an iPhone app that guides you to the closest point where you can get free tap water to
fill your bottle when you’re not at home. Mark Bakker is an associate professor at the faculty of Civil Engineering & Geosciences
Uit: NRC Handelsblad, 27 Maart 2010
NDONGA
Of spring and hybrid mosquitoes “As has become custom, my love-hate relationship with the pigeons on my windowsill continues; they love to irritate me to within an inch of my sanity and I hate them for trying to befriend me, though it feels more like they’re actually terrorising me. The united voice choir of pigeons is at it again, and this time they’ve recruited a tap-dancing, screeching raven that is as tone-deaf as a drunken Delft student staggering home from a beer party. I awake to the cacophony of poorly coordinated, discordant cooing of pigeons accompanied by the inexplicable tap-dance of the choir’s newest recruit. The cawing of that infernal creature I cannot stand, and thus every morning I proceed to wage war upon these birds. The elephant slippers that lay at the foot of my bed are first to be lobbed at my winged opponents. This tends to scare them off for a bit, but they then retaliate with pecking and wild flapping, leading me to launch a water bottle at them. It becomes rather obvious that they’re taunting me now with their frantic screeching and cawing. As a last ditch effort my pillow is hurled with little success, as the racket merely hits fever pitch. Having run out of objects to throw, the battle is lost again and I surrender to their ‘music’, kissing my slumber away. Spring is a wonderful time. It’s the season of life and love: trees awaken from months of slumber, flowers bloom, bees spread pollen from flower to flower and even the fowls seem much happier with the warmer temperatures as they splash around in ponds and canals. For all these creatures of the earth I have nothing but joy and envy, save for one: the damn mosquito. I know mosquitoes. Flying around, darting in and out, biting here and there and moving on. Mosquitoes and I go way back; they’ve kept me up, hummed all sorts of tunes in an attempt to lull me to sleep and then feast on my blood. Of all the mosquitoes I’ve encountered over the years, I’ve always known them to stick to basic mosquito etiquette: sweep in, hum a bit, bite, suck some blood. The
14
most adventurous thing they’d engage in would be the attempted sneak attack in broad daylight. But now a new breed of Dutch mosquitoes that I’ve never encountered before seems to have found me. like a coordinated band of warriors from a hostile, non-terrestrial empire, they circle around buzzing a strangely hypnotic tune. And if this weren’t enough, they seem to have turned hybrid, too. Hybrid? Indeed. They have clearly developed certain skills that are best described as uncharacteristic to creatures without opposable thumbs. They are highly organised, fearless and ruthless, and work in teams, with some seemingly lifting the blankets and sheets covering my head for the others to attack the top of my head. I swear I’ve seen them do this: I once woke up in a start only to find my blanket hovering strangely above my head, yet dismissed this as a confused dream and drifted back to sleep. Come the next morning however and there was a new string of bites running across my forehead. Indeed, hybrid they’ve become but quashed they must be!” Francis Ndonga, from Kenya, is a second-year BSc student studying aerospace engineering. He can be contacted at:
[email protected]
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010 Waterforum online, dé link naar de waterwereld.
Page 1 of 3
Uit: www.waterforum.net
Uit: TRANSFER, Maart 2010, p.18
ac htergron d
n i euwe
man i er
van
i nter nationale
mar keti ng
Gratis colleges
moeten studenten lokken Steeds meer instellingen ontdekken de mogelijkheden van open course ware (ocw). Het gratis aanbieden van colleges via internet stimuleert internationalisering en biedt nieuwe mogelijkheden Voorbereiding voor ontwikkelingssamenwerking. Het enige minpuntje: voor de aanbieder is ocw niet goedkoop. Studenten watermanagement in Delft maken driftig aantekeningen. Docent Frans van de Ven legt uit dat steden die in delta’s liggen, wereldwijd groeien. Daardoor ontstaan lastige waterproblemen, bijvoorbeeld rond New Orleans. “Hoe kunnen we met watermanagement zorgen dat het in de deltasteden toch aangenaam leven is?”, vraagt hij. Het lijkt een doodnormaal college. Maar dat is het niet. Want niet alleen studenten in de collegezaal volgen de stof; van New York tot Tokyo kijken leergierige studenten over hun schouders mee. Via internet. Op www.ocw.tudelft.nl biedt de TU Delft gratis collegereeksen aan op tien vakgebieden, waaronder nanowetenschappen, micro-elektronica en watermanagement.
Hoeveel nieuwe buitenlandse studenten ocw de opleiding oplevert, gaat watermanagement niet na. “Maar regelmatig zegt een buitenlandse student mij al te kennen omdat hij of zij mijn colleges online heeft gevolgd”, zegt docent Jasper Verberk. De Moel wijst erop dat aankomende studenten vrijwel alle informatie van internet halen. “Nieuwe masterstudenten volgen de bachelorcolleges soms ter voorbereiding, zodat ze zeker weten dat hun kennis up to date is.” Het Massachusetts Institute of Technology (MIT) houdt wel bij in hoeverre de gratis online colleges de instellingskeuze bepalen. “Van de nieuwe studenten bekijkt 50 procent de colleges voordat ze hier komen. Eenderde daarvan zegt dat ze hun keuze daardoor hebben laten bepalen. 95 Procent van onze studenten gebruikt de colleges tijdens hun studie, onder meer als voorbereiding op tentamens”, zegt Steve Carson. Hij is directeur externe relaties van MIT open course ware. In Nederland beet de Open Universiteit (OU) in 2006 het spits af, gevolgd door de TU Delft, de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en sinds vorig jaar de Hogeschool van Amsterdam (HvA). De HvA biedt momenteel tien cursussen aan met elk zeven tot tien presentaties. Vooralsnog zet alleen de TU de colleges specifiek in bij het internationaliseringsbeleid. De Universiteit Leiden gaat dat vanaf komende zomer
Foto: Sam Rentmeester
de Moel van watermanagement, dat via ocw negen hoorcolleges aanbiedt. Micro-elektronica is bijvoorbeeld vrijwel volledig afhankelijk van buitenlandse studenten en promovendi. Bij watermanagement komt de helft van de studenten uit het buitenland. Zij kunnen niet even langskomen op de open dag.
Studenten uit de hele wereld kunnen colleges van de TU Delft via hun pc volgen.
ook doen. Dan lanceert de instelling een ocw-website De eerste colleges waren nog maar net online, of waarmee buitenlandse studenten moeten worden er kwamen reacties van Universia.net uit Latijns getrokken. Minimaal vijf masteropleidingen doen Amerika en China Open Resources for Education. mee. Zij wilden de internetcolleges gebruiken en voorzien De Open Universiteit wil met open course ware van Chinese, Portugese en Spaanse ondertiteling. vooral de drempel voor hoger onderwijs verlagen Ook het Italiaanse ruimtevaartprogramma reageerde voor mensen die er nog niet eerder mee in aanraking snel. Medewerkers daarvan zagen een college van zijn gekomen, vertelt projectleider open educational MIT-ruimtevaartprofessor Daniel Hastings en resources Robert Schuwer. Toch speelt ocw ook bij kwamen er zo achter dat de twee partijen met verge de OU een rol bij internationalisering. Studenten lijkbaar onderzoek bezig waren. Nu werken ze samen. die vanuit het buitenland vakken van de OU volgen, Basics tonen interesse. En de zelfstudiecolleges zijn De ocw-site van de TU Delft wordt ook vanuit de medegefinancierd door de Amerikaanse Hewlett hele wereld bekeken. De ruim 68.000 bezoekers Foundation. Dat is een stichting die overal ter wereld Uithangbord in 2009 kwamen onder meer uit Amerika, India, ocw-initiatieven ondersteunt, onder meer bij MIT. China, Italië, Frankrijk, Spanje, Iran en Brazilië. Wereldwijd was MIT de eerste. Het instituut biedt Ook daaronder zaten wetenschappers die contact sinds 2002 gratis colleges aan op internet. Hun aantal a c htergron d zochten. “Wij kregen bijvoorbeeld een reactie uit nam snel toe. Van vijftig in 2002, naar 1.250 in 2005 Dat zijn niet toevallig juist de vakgebieden waarom de TU bekend staat. Hoofddoel van de ocw-colleges is om (buitenlandse) studenten warm te maken voor Delft. De colleges fungeren als uithangbord voor de opleidingen. “Zonder open course ware ben je niet in beeld bij aankomende studenten”, zegt Peter
tot het volledige collegeaanbod van 1.950 in 2010. Eind vorig jaar werd de vijftig miljoenste bezoeker geregistreerd. Die bezoekers zijn niet louter (aankomend) studenten, maar ook buitenlandse wetenschappers.
China”, vertelt Peter de Moel. “De Chinezen gaven aan al onze colleges op internet te hebben gezien. Ze stelden mede daarom vast dat wij het meest actief zijn op ons vakgebied. Vervolgens kregen we de vraag of we interesse hadden in tien Chinese promovendi.”
18 | maart 2010 | transfer
transfer | maart 2010 | 19
15
stolp) over het hele gebouw en nst kon doen. Maar nu besloten ners het nieuws door te nemen. Dat warmte en koude opslag met water at dit gebouw, BKCity, permaging niet zo makkelijk met buitenin een toren. t de bouwkundigen huisvest, is landse studenten, vertelt hij. “Ze zaak het pand snel duurzamer klapten helemaal dicht.” Hij moest maken. Afgelopen woensdag Nieuwsbrief Gezondheidstechniek zijn aanpak veranderen, mei 2010 want ‘die senteerde hoogleraar duurtypisch Nederlandse manier van m bouwen prof.dr.ir. Andy van ongedwongen elkaar de waarheid Dobbelsteen een rapport met zeggen kun je bij velen elders uit oorlopige plannen. Die liegen de wereld niet kopiëren’. Dus ging iet om. In 2013 wil BKCity haar Fokkema met de studenten koken. Uit: Delta nr. 10, 18 Maart 2010, p.3
r
Droog oefenen met waterspot
tende verklaring voor dit slechte ultaat. Hij wil eerst uitzoeken er aan de hand is, maar wil toch dop nadenken over factoren die den kunnen meespelen. “Voor deel zou het in de onderwijsm kunnen zitten. Andere faculen bieden vaak grote projecten r veel studiepunten. Wij hebben er kleinere vakken. Projecten den over het algemeen gemakjker gehaald dan vakken.” schenberg verwacht wel dat l studenten vanaf nu een inhaalg zullen maken. Overigens dt hij dat ook de faculteit harder et werken om het percentage d presterende studenten op te ken. “Maar je kunt nog zo je t doen, als studenten zich niet chrijven voor tentamens of daar komen opdagen, dan houdt het ” studentenraad had vorige week gen over de toestroom van stuten die de studieadviseurs nu erwerken krijgen. Volgens Irma ese zijn er tot nu toe echter geen nalen dat zij lange wachtlijsten ben. “Maar als dat verandert, mt dat vanzelf naar voren.”
ww.delta.tudelft.nl: Het geheim n IO
16
Een consortium van waterzuiveringsbedrijven viert donderdag in Soest de oplevering van een simulatorprogramma voor hun bedrijfstak. Promovendi van de TU hebben er tien jaar aan gewerkt. “Je kunt het vergelijken met een vluchtsimulator”, zegt prof.dr.ir. luuk Rietveld (Civiele Techniek en Geowetenschappen). “Net zoals je met een vliegtuig geen noodsituaties kunt oefenen, kun je ook bij een waterzuiveringsinstallatie niet zomaar aan de knoppen draaien. Bij Waterspot kan dat wel – die is er voor gemaakt.” Waterspot staat voor ‘simulator voor proactieve operatie en training’. Het gebruik is tweeledig: je kunt bedrijfsvoerders beter en sneller trainen, vooral op onverwachte situaties, en zorgen voor optimalisatie van het zuiveringsproces. Operateurs kunnen droog oefenen zogezegd. Werken met de simulator draagt verder ook bij aan een beter ‘gevoel’ voor de installatie, stelt Rietveld. Een waterzuiveringsinstallatie bereidt drinkwater uit oppervlakteof van grondwater. Het doel is drinkwater dat vrij is van ziektekiemen en gifstoffen, dat geen kalk of slibdeeltjes bevat en dat qua geur, kleur en smaak in orde is. Dat gaat in een
opeenvolging van stappen waaronder beluchting, filtratie, coagulatie (vlokken), het ozonproces (voor de ontsmetting), ontharding en passage door actieve koolfilters. Al deze processen zijn wiskundig beschreven in een doorlopend programma van tien jaar tijd met vijf promovendi bij gezondheidstechniek (CiTG) en een promovendus bij het Delft Centre for Systems and Control. Die modellen vormen het hart van het
Je kunt bedrijfsvoerders beter en sneller trainen, vooral op onverwachte situaties simulatieprogramma. De schil er omheen lijkt op de schermen die bedrijfsvoerders van waterzuiveringsinstallaties voor zich hebben en waarmee ze op afstand het proces besturen. Aan het eind van het door SenterNovem (tegenwoordig Agentschap Nl) ondersteunde programma worden er vijf verschillende op maat gesneden versies afgeleverd aan de deelnemende waterzuiveraars. De simulatoren kunnen parallel aan de installaties lopen. Als er een verschil optreedt, ligt dat vaak aan de werkelijkheid. Dan zit er bijvoorbeeld iets vast. (JW)
x www.waterspot.nl
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
Impressie nieuwe KWR collegezaal
Impressie Marokko Waterdag
Impressie intreerede Gertjan Medema
17
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
Impressie promotie Marie-Claire ten Veldhuis
Professor Van Dijk benoemd tot erelid van het Dispuut Watermanagement
TU Delft deelnemers waterleidingloop
18
Nieuwsbrief Gezondheidstechniek mei 2010
PhD positions in the water cycle Delft University of Technology and faculty of Civil Engineering & Geosciences Delft University of Technology (TU Delft) is a multifaceted institution offering education and carrying out research in the technical sciences at an internationally recognised level. Education, research and design are strongly oriented towards applicability. TU Delft develops technologies for future generations, focusing on sustainability, safety and economic vitality. At TU Delft you will work in an environment where technical sciences and society converge. TU Delft comprises eight faculties, unique laboratories, research institutes and schools. The Sanitary Engineering section is within the Department of Wateremanagement, the only department in the Netherlands covering this water cycle research field. Presently, the section's research is focused on the applied fundamental aspects of the water cycle and its subsequent research fields: drinking water supply, waste water treatment and sewarage systems. The water cycle research groups consists of 6 professors, 8 staff members and over 40 PhD students. The research is closely attuned to the needs of the water sector. In the Sanitary Engineering research group there are currently 8 PhD positions available. PhD Subsurface arsenic removal The presence of arsenic in drinking water is a large problem in Bangladesh. At TU Delft a new method is developed to remove arsenic by periodically injection aerated water in the subsurface. The fundamental principles of the new method needs to be investigated. For more information contact Jasper Verberk:
[email protected] PhD Removal of pharmaceuticals from waste water Prioritairy substances need to be removed from the waste water. In waste water treatment prioritaire substances can be removed by activated carbon filtration. Activated carbon filtration combines degradation, adsoprtion and filtration of the prioritaire substances. In this project new materials and the stimulation of the biological degradation process is investigated. For more information contact Luuk Rietveld:
[email protected] PhD Model based control in the Urban Water Cycle Model based control in the urban water cycle has a large potential for improved insight in the dynamics of the interactions between drinking water production, sewerage, waste water treatment and surface waters. Model based control must lead to improved knowledge of the processes, minimization of sensititvity for disturbances en minimize cost and environmental emissions, including green house gases. For more information contact:
[email protected] PhD Optimised digestion of chemically enhanced flocculated primary sludge Turning a sewage treatment plant into an ‘Energy Factory’ calls for maximisation of primary sludge production to be subjected to anaerobic digestion for CH4 recovery. Within the ‘Optimix’ project, organic flocculants with or without addition of inorganic flocculants will be used to achieve this goal. The ‘Optimix’ research especially focuses on possibilities for co-removal of priority pollutants. The impacts of these flocculants on the digestion process performance as well as on the end-product quality and dewaterability will be researched in detail in this PhD project. Potentials for co-removal and subsequent recovery of phosphates will be studied as well. For more information contact Jules van Lier: :
[email protected]
PhD Continuous flow auto-generative high pressure digestion Decentralised sanitation with separate collection and treatment of black toilet waste using vacuum sewers is currenty researched and demonstrated at various locations in the Netherlands. Research focuses on the development of a continuous flow high pressure digestion step receiving black water and kitchen wastes. Making use of the high CO2 solubility under high pressures, a gas composition can be obtained for feeding the local gas grid. Moreover, the generated high pressures will be used as an additional energy source for surrounding equipment: pumps, membrane separation devices. For more information contact Jules van Lier:
[email protected] PhD Co-flocculation of priority pollutants with primary sludge Prioritairy substances are of growing concern in the urban water chain. Removal of these substances will be included in our legislation. In the current ‘Optimix’ research co-flocculation will be researched in detail focusing on the removal of priority pollutants during chemically enhanced primary treatment. Effectiveness of organic flocculants in combination with inorganic flocculants will be evaluated on their potential to co-bind priority pollutants. Application of single step or sequential step coagulation/flocculation will be part of the research. Thus far, no information is available on the removal of prioritary substances using additives for flocculation. For more infor¬mation contact Jaap de Koning:
[email protected] PhD Training simulators distribution systems Drinking water is transported through large distribution systems to the consumers. In order to train operators of these dsitribution systems how to react when calamities take place a simulator of the distribution system needs to be build. An algorithm for placement of sensors feeding the simulator needs to be developed. For more information contact Jasper Verberk:
[email protected] PhD Chlorine free swimming pool Chlorine is used as the primary disinfectant in swimming pools. In the DiPool project a new treatment concept is investigated. This cocept is not making use of chlorine. In the project the fundamental aspects on biofilm growth in swimming pools needs to be investigated. For more information contact Jasper Verberk:
[email protected]
Applicants are asked to submit their application letter, CV and supporting information before April 30 to Mieke Hubert, secretary of the Sanitary Engineering Section, PO BOX 5048, 2600 GA Delft (
[email protected]). Specific questions about the individual research projects can be asked to the contact persons.
19
