Lesbos 2015 TRUDI WOESTENBURG
D IN SD A G 12 M EI Vliegen om 6.10 is wel erg vroeg. Otto was zo aardig ons te brengen. Tegen 12 uur waren we bij ons appartement in Skala Kalloni aan de gelijknamige baai.
Een trap leidt naar boven waar 4 appartementen zijn. Dat van ons ligt aan de voorkant, is ruim en heeft een balkon. Onder ons is een supermarktje. We zijn aan dit adres gekomen via Nanna en Albert die hier al jaren komen.
Skala Kalloni is een kleine vissersplaats met piepkleine bootjes, veel restaurantjes en nog weinig toeristen. Het beeld van Aristoteles maakt duidelijk dat hiij hier ooit verbleef.
Je schijnt hier goed sardientjes te kunnen eten. We slenteren wat rond en ontdekken de plekken waar je fietsen en auto's kunt huren. Heel belangrijk want bussen zijn hier niet.
geen oren, gebroken staart, een oog. De sfeer is ontspannen, de Grieken zijn vriendelijk. Bij gebrek aan sardientjes eet Willem andere visjes.
's Avonds hebben we vis gegeten bij Sampo. Er liepen wel 10 katten rond die hoopten op een gulle gever. Sommige zagen er behoorlijk gehavend uit: 1
WO EN S D AG 1 3 ME I
Vandaag wilden we een wandeling maken naar de zoutpannen (10 km). Het weer is schitterend en er staat een klein briesje. We lopen lange de kustlijn tot aan een riviermonding. Stroomopwaarts moeten we er ergens overheen kunnen. Daarvoor moeten de schoenen wel uit en omdat we geen handdoek mee hebben besluiten we door te lopen naar Kalonis. Onderweg veel vogelaars. Lesbos schijnt een ideale doorgangsplaats te zijn voor trekvogels. Sommige blijven (flamingo's). We hebben ze nog niet gezien. Wel andere mooie vogels:
We strijken neer op een terras in Kallonis en ik drink mijn eerste frappe (ijskoffie). Op de eerste etage blijkt een internetcafé gehuisvest. Er is niemand. Hoe lang is het geleden dat wij het ook zo deden? We hebben geen wifi in ons appartement, maar elk café gelukkig wel. Dat vinden we geen probleem.
2
D O N D ERD A G 1 4 M E I
We ontbijten op het balkon met vers brood, Griekse yoghurt en muesli en fruit. Onder ons (we kunnen ze niet zien maar wel horen) zit elke dag een groepje oude mannen het nieuws door te nemen.
want koffie kun je daar vast wel krijgen. Stijgen per fiets lukt niet, dus lopen we een stukje. Op een pleintje waar we neerstrijken vergapen mannen zich aan Willems e-sigaret.
Vanmorgen hebben we fietsen gehuurd en zijn we langs de kust naar Parakila gegaan. Het ligt ongeveer 12 km hier vandaan. De fietsen zijn wat gammel. We hebben steeds een prachtig uitzicht op de baai. Hier en daar zijn strandjes met eenzame zonaanbidders. In Parakila moeten we naar boven
Het landschap is mediterraan. Het lijkt op de zuidkant van de Cevennen. De olijfbomen zijn in de meerderheid, maar ook palmbomen doen het hier goed. De klaprozen zijn donkerder van kleur dan bij ons. Geen witte huizen hier, maar gestucte huizen in pastel tinten.
3
VRI J D AG 15 ME I Vanmorgen zijn we naar het Limonos-klooster gelopen. Een wandeling van 8 km waarvan het laatste deel over een keienpad omhoog. Het is een mooi complex uit de 16e eeuw gebouwd op de fundamenten van een nog ouder klooster. Het heeft grappige ronde bijgebouwen die voor allerlei doeleinden gebruikt kunnen worden. In een ervan is een kapelletje.
In een ouder gedeelte kun je zien hoe laag de euren vroeger waren. Er komt juist een groepje priesters aangelopen:
Onderweg zijn we grote aantallen schildpadden van zo'n 15-20 cm tegengekomen. Ook weer veel vogelaars. Ongeschoren schapen zoeken de schaduw op. Hier en daar een kadaver.
4
ZAT ER D AG 1 6 M E I
Vandaag zijn we er met een auto op uit getrokken. We hebben hem gehuurd voor 4 dagen, maar niet aansluitend. Ons doel was Molivos aan de noordkant van het eiland. Een mooi rit waarvan het laatste deel langs de kust. Molivos heeft een kasteel en dat is ons eerste doel. Een Deense meneer laat ons weten dat het niet te doen is te voet. Wij geloven dat graag als we zijn postuur zien. Vanaf het kasteel hebben we een mooi uitzicht op de Egeïsche zee.
De wandeling die we van daaruit willen maken komt uit het boekje Te voet in Noord Lesbos. We komen er niet uit. Volgens ons klopt de beschrijving niet. Evengoed een prachtige wandeling door bloemenvelden.
In de haven op de pier zien we bootvluchtelingen die er hun was drogen op de keien. Het schijnt dat ze naar Mytilini worden gebracht en daar vandaan naar het vaste land. Ook later zien we langs de weg groepjes zitten (ook vrouwen en kinderen). Hun uiterlijk is Indiaas of Mongools. Turkije is hier vlakbij. Heel akelig om het nu in het echt te zien i.p.v. op tv. We rijden naar Sykeminea. Een mooi gerestaureerd plaatsje, maar zo stil. Waar is iedereen?
5
ZON D AG 17 ME I
Vandaag zijn we met de auto naar Agia Paraskevi gereden om van daaruit te gaan wandelen. Opnieuw hebben we problemen met het boekje. Een vrouw wijst ons de weg naar Klopedi en zegt dat daar een feest is. Ze kan niet geloven dat we gaan wandelen: het is 6 km. Het is inderdaad erg warm en er is vandaag geen wind. De tempel van Klopedi blijkt een gerestaureerde opgraving die vandaag wordt geopend. Sinds 1972 is hier aan gewerkt. Het resultaat is prachtig maar hoe vervoer je hier toeristen naartoe? Wij zijn de eersten! Er is limonade en cake en de burgemeester (denken wij) komt ons een hand geven. Er zijn veel toespraken en de mensen zoeken de schaduw op, maar we moeten verder.
De weg terug is een heel gezoek. Via overwoekerde paden, wadend door riviertjes komen we uiteindelijk weer in Agia Paraskevi aan waar we neerstrijken op een terrasje.
6
MAA N D AG 1 8 M EI
Gisteravond hebben we het glas geheven op Jochem die 39 is geworden! Voor het eerst konden we buiten eten omdat er geen wind was. Als je de rekening vraagt krijg je een toetje (overal). De wijn kost overal hetzelfde (€4 een halve liter) net als de hoofdgerechten (€6-€7,50). W.b. prijs is er geen concurrentie. Toch onderscheiden ze zich: de een heeft meer bijzondere gerechten, de ander maakt zelf pizza's, een derde heeft een leuker uitzicht, enz. De keuze aan ons. Toen we terug liepen stond -zoals elke avond- een groep vogelaars bij de kerk met de camera in de aanslag omdat er een kerkuil zit. Toen Willem onlangs zei dat wij een terror-oehoe hadden kon dat niet gewaardeerd worden, want dat telde niet.
Vandaag een rustige dag. De zon is sterk en onze huid heeft even rust nodig. Ook de verkoudheid is na 2 weken nog steeds niet weg. Vanmorgen kwam er een auto langs die met een luidspreker de verse vis aanprees. We zagen van bovenaf een prachtige inktvis liggen. Onze buren (vogelaars) zijn al vroeg op pad. We weten door hen inmiddels hoe een Spaanse mus eruit ziet, dat een Vlaamse gaai een gaai heet en dat er flamingo's in de zoutpannen huizen, maar dat we daar wel een grote lens voor nodig hebben. Overlijdensadvertenties worden hier op telefoonpalen geplakt. Deze meneer werd 65 jaar. Een vriend van hem vertelde ons dat hij diabetespatient was. Op weg naar Athene - waar zijn been zou worden geamputeerd is hij overleden. 'That's life' zei zijn vriend.
7
WO EN S D AG 1 3 ME I
We hebben nu wel alle eetgelegenheden gehad. Er zijn er 2 die er uit springen. Gisteren aten we in een van die 2: Caprice (voorheen: Terra e Mare). 's Morgens zitten de vissers hun netten te boeten, soms geholpen door hun vrouw. Het leven lijkt hier z'n gangetje te gaan, maar zo simpel is het niet. We spraken vandaag met de mevrouw die ons appartement schoonmaakt over de problemen waar Griekenland in verkeert, de plannen om de btw te verhogen van 9 naar 23 % en wat dat voor gevolgen heeft. Zo denkt zij erover met haar kinderen -middelbare scholieren- naar Australië te gaan om ze daar te laten studeren omdat het hier onbetaalbaar is geworden. Ze is opgegroeid in Australië en haar broer (de eigenaar) woont er. Ze ziet de toekomst voor de komende generaties heel erg somber in en ik vrees dat ze gelijk heeft. Een onoplosbaar probleem.
Het uit eten gaan mag -voor ons- dan goedkoop zijn, de prijzen in de supermarkt zijn niet lager dan bij ons, terwijl een gemiddeld inkomen € 400 is. Het toerisme houdt de boel hier draaiend.
8
WO EN S D AG 1 3 ME I
Vandaag zijn we naar het westen gereden, waar we het Stenen Woud wilden bezoeken. Het landschap werd steeds kaler en ruiger.
Het Stenen Woud is een plek waar versteende boomstronken staan in allerlei kleurschakeringen. Ze zijn ontstaan na de eruptie van een vulkaan zo'n 20 miljoen jaar geleden. Er is een pad aangelegd dat langs mooie exemplaren voert.
De dorpjes hebben veelal nieuwe huizen en daken en we missen de charme van de vergankelijkheid. De bewoners zien dit vast heel anders. Ook worden hier en daar nieuwe stukken weg aangelegd met hulp van de EU. Ze lijken ons eerder bedacht dan noodzakelijk. Archeologen maken er dankbaar gebruik van.
We eten een salade in Sigri (de uiterste Westpunt) en gaan via een zuidelijker weg weer richting Skala Kalloni. We willen nog wat dorpjes bezoeken, maar alles is uitgestorven. Uiteindelijk belanden we in Agra op het dorpspleintje. Om ons heen alleen mannen die ouzo en clandestiene drank drinken. Ook een bezoek aan het plaatselijke kerkje is zeer de moeite waard. Er klink prachtig primitief tweestemmig gezang uit een luidspreker. Aan een pilaar hangen allerhande zakdoeken en sjaals. De priester spreekt helaas geen Engels om ons de betekenis ervan uit te leggen.
9
D O N D ERD A G 2 1 M E I
Vandaag zijn we naar het meest zuidelijke puntje van Lesbos gereden. Het landschap was heel anders dan gisteren: heel groen en veel naaldbomen. Het plaatsje Agiasos -tegen de helling van de Olympos (968m) aangeplakt- bleek het Volendam van Lesbos te zijn. Houtsnijwerk en keramiek komen hier vandaan. Niet helemaal onze smaak. Hoewel alle waar staat uitgestald is er nog geen toerist te bekennen. Op de terrassen weer veel mannen. Dan op weg naar Plomari. Volgens de kaart een verharde weg. In werkelijkheid een onverharde weg met veel keien en kuilen. De rit lijkt eindeloos lang te duren. Wat een ellende. De auto zag eruit alsof we een woestijnrally hadden gereden. Plomari is een vriendelijk stadje met veel terrasjes. De straten zijn zo nauw dat we blij zijn niet al te veel tegenliggers tegen te komen. Opvallende zijn de vele trappen die je van de ene naar de andere straat brengen.
Een paar vrouwen tekenen mythologisch figuren op een plank die als uithangbord zal gaan fungeren. We slenteren wat rond en eten een hapje. Terug maar niet via de binnenlanden. Vlak bij Kalloni worden uit een grote helikopter tientallen parachutisten gedropt boven de zoutpannen. We hebben de indruk dat we alle highlights van Lesbos nu hebben gezien. Morgen maar weer eens wandelen. 10
VRI J D AG 22 ME I
Vanmorgen zijn we wat eerder opgestaan om naar de zoutpannen te lopen. (10 km/2 u). Deze keer hebben we een handdoekje mee omdat onze schoenen uit moeten als we de rivier over willen steken. Onderweg ontmoeten we onze vogelaar-buren. Ze hebben zich verdekt opgesteld in hun auto en hebben de telelens in de aanslag. Ik ben bang dat we hun feestje verstoord hebben. In de verte ligt een grote berg zout en ook een bus vol toeristen komt dit natuurgebeuren aanschouwen. Op het strand groeien prachtige stekelplanten en er liggen grote schelpen. Via de kustlijn lopen we terug naar de doorwaadbare plaats in de rivier, waar we van onze buren een lift krijgen naar de overkant, zodat we onze schoenen aan kunnen houden. In Skala Kalloni arriveert er een grote groep kinderen met begeleiders (ouders?). Ze zijn hier met bussen gekomen en gaan zich vermaken op het strand. Om 3 uur vertrekken ze weer. Gelukkig is het niet zo warm vandaag. Langs de weg staan veel kapelletjes. Ze hebben meestal de vorm van een kerkje. Soms staan er foto's of olielampjes in. Blijkbaar en plek om de doden te herdenken. De graven op de kerkhoven lijken allemaal erg op elkaar. Ze zijn rechthoekig en van wit marmer. De graven zien er verzorgd uit met veel kunstbloemen. We hebben de indruk dat we de enige wandelaars zijn op Lesbos. Veel mensen verplaatsen zich per fiets. Vogelaars doen het per auto. We hebben in Nederland een goede wandelkaart gekocht en voor het eerst gebruik ik de gps uitgebreid. Eens moet ik het toch onder de knie krijgen?
11
ZAT ER D AG 2 3 M E I
Voor de tweede keer zijn we naar het klooster Limonas gelopen. De schildpadden duiken verstoord het water in.
We pauzeren in een kleine kapel waar het lekker koel is. Je vindt ze hier overal. Omdat we een kortere weg nemen komen we van de andere kant langs een mooi gebouw dat wordt gerestaureerd. We zien nu dat het een klooster is, lopen naar binnen en laten ons vertellen dat het als conferentieoord wordt gebruikt. De voormalige cellen hebben zelfs airco! Het hoort bij Limonas. Overal zitjes en lange tafels. Hier is het goed toeven.
Hier vandaan begint het keienpad omhoog naar Limonas. We weten dat aan het einde de cappuccino wacht. We lopen deze keer een andere weg terug via Dafia en drinken een frappe en een jus d'orange in Kalloni. We hebben de 12.5 km afgelegd in 2.45 u: mijn conditie gaat vooruit! Desondanks doen we de laatste 5 km per taxi. Het is een saai stuk, en het is warm.
12
ZON D AG 24 ME I
Vanmorgen geen klokgebeier zoals vorige week, terwijl het toch zondag is. Vandaag hebben we weer fietsen gehuurd. Het zijn oude barrels en het duurde even om er een paar redelijke exemplaren tussenuit te vissen. We zijn via Kalloni naar Dafia gefietst. Er staat een lekker windje. We hadden gisteren gezien dat er een paar terrasjes waren. Er zitten zoals overal oudere mannen. De kerk gaat uit en daar komen alleen vrouwen uit . Ze hebben allemaal hun zondagse kleren aan en iets eetbaars in hun handen. Een groot deel van de dames verdwijnt in een naastgelegen zaaltje. Cappuccino is niet te krijgen, wel Griekse koffie. De uitbaatster spreekt allen Grieks maar een van de gasten vertaalt. Griekse koffie is hetzelfde als Turkse koffie met van die prut onderin. Niet onze favoriet. Op de terugweg in Kalloni daarom een koffie gedronken die we wel lekker vinden.
Er rijden vandaag veel bestelwagens rond die hun waar willen slijten: tuinaarde, kleding, vis, knoflook, dekbedhoezen, stoelen. Ze hebben bijna allemaal een luidspreker op het dak om hun waar aan te prijzen. Als je hier geen grond hebt zet je je planten in potten en oude olijfolieblikken. Een likje verf erover en het is een eenheid. ook groente wordt zo gekweekt. Aan de overkant kweken de mensen tomaten op hun dak.
13
MAA N D AG 2 5 M EI
Het is vandaag minder zonnig en warm. Toch is het nog zo'n graad of 24. Het voelt fris aan....! We zijn weer naar Parakila gefietst. Het ligt hier 10km vandaan aan de baai. Er zijn 3 kroegen bij elkaar waar (wederom) alleen mannen zitten. De jonge vrouw van een van de cafeetjes herkent ons van de vorige keer. Ze vind het leuk om Engels met ons te praten. Ze vertelt dat ze elke week les heeft in Kalloni, maar dat het haar zwaar valt, in combinatie met haar werk en haar gezin. Ze is 2 weken op bezoek geweest in Flensburg bij een oom die daar een restaurant heeft. Ze vond de mensen er erg rustig: niemand zei wat tijdens het eten! Ze vond het maar niks en was blij weer terug te zijn.
Op Lesbos probeert men het vuilnis gescheiden op te halen. Ook bij ons appartement staan tassen voor dat doel. De kliko's op straat worden vaak niet gebruikt waar ze voor bedoeld zijn. Volgens de mevrouw van ons appartement zal het nog een generatie duren voor men daaraan gewend zal zijn. Het begin is er. Terwijl we aan de frappe zitten in Kalloni vertelt de jongen van het café dat er vanmorgen een paard door de ruit is gesprongen. Niemand gewond gelukkig.
14
D IN SD A G 26 M EI
Gisteravond zagen we dat de vis die Willem at heel kleine tandjes had. Geen idee wat voor vis het is. Vanmorgen vertelde de huisbaas dat ze zelf grondwater oppompen. Vroeger moesten ze daarvoor 3 meter diep gaan, nu 14 meter. Zoiets zou ons zorgen baren, hem echter niet. Wat dat betreft lijkt het hier op Sicilië: ieder voor zich.
We zijn naar de zoutpannen gefietst om de zoutberg van dichterbij te kunnen bekijken. Met een fiets maakt afstand niet zo veel uit. Er lijkt niet gewerkt te worden. Iets verder zien we dan eindelijk de flamingo's. Wel ver weg jammergenoeg. Even naar Kalloni en dan via allerlei zandweggetjes weer terug. Aan de overkant woont een vrouwenfamilie: oma, dochter en 2 kleindochters. Er wordt vaak op luide toon gesproken. Vanmiddag liep het hoog op. Jammer dat ik geen Grieks versta want ik was wel nieuwsgierig waar ze ruzie over maakten gedurende een half uur.
15
WO EN S D AG 2 7 ME I
Ook vandaag weer de fiets gepakt. De landweggetjes om Skala Kalloni zijn talrijk. De landbouwbedrijfjes klein: graan, aardappels, wijndruiven, wat groente en veel olijfbomen. De lucht betrekt en het begint een beetje te regenen. We schuilen onder bomen. De eerste regen sinds we hier zijn.
We steken een kaarsje op voor Irina die vandaag (helemaal alleen) voor controle bij haar arts in Moskou is. Boven de plek waar de kaarsjes branden heeft men een afzuigkap geplaatst. Erg curieus.
Een bouwvakker schuin tegenover ons haalt halsbrekende toeren uit met stenen platen op een geïmproviseerde steiger. Het gaat gelukkig goed. Er wordt veel gebouwd. Meestal in etappes. Een enkel ingestort lemen huis laat zien hoe er vroeger werd gebouwd en hoe kwetsbaar die manier van bouwen was:
16
D O N D ERD A G 2 8 M E I
Gisteravond op aanraden van Kaj taramasalata gegeten. Een smeersel van viseitjes, aardappelpuree en citroensap. Het was heel lekker. Dat zou ik zelf nooit gekozen hebben. Vanmorgen voor het laatst de wandelschoenen aangetrokken en kriskras over de zandpaden gelopen. Er springen en zwemmen honderden jonge kikkertjes van ongeveer 2 cm (met alleen nog maar de achterpoten) over de paden en in de plassen. Een Engels echtpaar wijst ons op een hangend nest. We drinken koffie in Kerami. Het café is gehuisvest in een gebouwtje uit 1911. Toen was dit nog Turks grondgebied. Binnen spelen oude mannetjes back gammon. In de verte verschijnen weer donkere wolken. De toeristenpopulatie is de afgelopen week veranderd. De meeste vogelaars zijn naar huis. Er zijn nu -behalve Nederlanders- veel Engelsen, Duitsers en Denen. Blijkbaar zijn er schoolvakanties in Engeland en Duitsland, want er zijn ook kinderen. Die gedragen zich 's avonds voorbeeldig in de restaurants!
Het kerkje er tegenover is veel ouder met een fresco op de buitenmuur onder een afdak.
We vonden Lesbos heel fijn. Aardige mensen en een mooi landschap. Een prima wandel- en fietsgebied. Lekker eten, goede koffie. Echt iets voor de oudere mens (zoals wij). Laat het vooral zo blijven. We komen graag nog een keer terug in Griekenland.
17
