IA

Pag. 1

10 258/HK/IA 21-04-2010

Integrale aanpak van agressie en onveiligheid

Harry Kat Manager specialistische zorg Trainer agressie en onveiligheid

Wat zie je vaak

• • • • • • •

Mythevorming Fixatie en simpele verklaring van het agressieve gedrag Beperkte diagnostiek en te weinig kennis over het gedrag Onvoldoende vaardig om het gedrag van de cliënt te hanteren Een zorgsysteem dat niet is ingericht op probleemgedrag Emotionele instabiliteit medewerkers, team, organisatie Trainingen op uitsluitend op agressie gericht

Gevolg: • Vicieuze cirkel: meer beheersmatig, meer isolement, meer begeleiders op één cliënt • Situatie van onveiligheid wordt groter in plaats van kleiner • Symptoommanagement domineert

Pag. 3

10 258/HK/IA 21-04-2010

Waar richt de aanpak zich op

Doelstellingen: 1. Voorkomen van agressie en onveiligheid 2. De frequentie, ernst en omvang van agressie en onveiligheid laten afnemen 3. Na agressie-incidenten de schadelijke gevolgen zoveel mogelijk beperken.

Pag. 4

10 258/HK/IA 21-04-2010

Hoe pak je het aan

1. Maximale inzet op preventie 2. Op maat ingrijpen bij probleem/agressief gedrag 3. Beperken van de schadelijke gevolgen na agressief gedrag 4. Voortdurend en systematisch evalueren van fasen: 1, 2 en 3

Pag. 5

10 258/HK/IA 21-04-2010

Drie onderwerpen in deze workshop

Enkele inleidende opmerkingen • Werken met een handelingskader 2. Fysiek vaardig 3. Emotioneel in balans

Pag. 6

10 258/HK/IA 21-04-2010

Preventie • Visie op cliënten met (zeer) ernstig probleemgedrag • Werk met een handelingskader en eerstegraadsstrategie • Een doelgroepgerichte organisatie van de zorg • Emotioneel en fysiek vaardig reageren Wees je bewust van je houding ten opzichte van agressie, “waar zit je eigen pijn” • Zorg voor balans in het team en weet wat onveilig maakt • (Vroeg)tijdige interventies nog voordat de cliënt zich realiseert om agressief te worden

Pag. 7

10 258/HK/IA 21-04-2010

Omgaan met probleemgedrag en agressie Kennis en inzicht in gedrag

Emotioneel vaardig

Pag. 8

Fysiek vaardig

10 258/HK/IA 21-04-2010

Ingrijpen bij agressief gedrag

• Onderscheid het agressieve gedrag in: - proactief - reactief • Direct de-escalerend ingrijpen • Blijf emotioneel in balans • Naadloze samenwerking tussen teamleden • Niet meer doen dan nodig is

Pag. 9

10 258/HK/IA 21-04-2010

Twee bronnen van agressie

1. Proactieve agressie: Agressie om een bepaald doel te bereiken 2. Reactieve agressie: Agressie als antwoord op een bedreigende, provocerende, frustrerende situatie

Pag. 10

10 258/HK/IA 21-04-2010

Reactieve agressie

Kenmerken: - affectief - impulsief - defensief - reactief Vormen: 1. Willekeurige agressie 2. Frustratieagressie

Pag. 11

10 258/HK/IA 21-04-2010

Proactieve agressie Kenmerken: • gecontroleerd • aangeleerd • aanvallend • anti sociaal Vormen: 1. Instrumentele agressie 2. Expressieve agressie 3. Agressie vanuit machtsverhoudingen

Pag. 12

10 258/HK/IA 21-04-2010

Doelgroep LVG specifieke kenmerken:

En bijkomende kenmerken/ problematiek:

INTELLIGENTIE IQ 50-85

LEERPROBLEMEN

Komen tot uiting in:

PSYCHIATRISCHE STOORNIS BEPERKT SOCIAAL AANPASSINGSVERMOGEN

ERNSTIGE GEDRAGSPROBLEMEN

MEDISCHORGANISCHE PROBLEMEN PROBLEMEN IN GEZIN EN SOCIALE CONTEXT

En leiden tot: CHRONICITEIT/ LANGDURIGE BEHOEFTE AAN ONDERSTEUNING

Pag. 13

10 258/HK/IA 21-04-2010

Agressie in kaart gebracht • Begrijp het gedrag: - wat is het beeld en samenhang - welke factoren zijn bepalend - de onderlinge beïnvloeding en dynamiek - onderken de risicofactoren • Agressief gedrag is zeer complex: - om de oorzaken te doorgronden - te hanteren - niet in meegezogen te worden • Twee sporen: direct actie en oorzaken begrijpen

Pag. 14

10 258/HK/IA 21-04-2010

Werk met een handelingskader

• • • • • •

Voorkomt stellen van beperkte diagnose Systematische analyse van de factoren Inzicht in de samenhang Inzicht in de dynamiek Systematische lijn in begeleiding/ behandeling Voorkomt inzet van alleen symptoommanagement • Evaluatie-instrument

Pag. 15

10 258/HK/IA 21-04-2010

Handelingskader Dialogische visie en de sturingsfilosofie

Maatschappelijke context/ wettelijk kader

Eerste graadsstrategie

Organisatie van zorg- en dienstverlening

Verstandelijke beperking (eventueel) bijkomende stoornis/ syndroom (eventueel) agressief gedrag

Onderdelen Gedragscode: Zorgprogramma´s SOAS-R Huisvesting Personeelsbeleid

Medewerker

cliënt

Expertise/ competentieas

analyse Biologisch

Psychologische en ontwikkelingsfactoren

Neurologische Biochemische Genetische Andere afwijkingen

Cognitieve, sociaal, emotionele ontwikkeling Persoonlijkheidsvariabelen Psychopathologie

Sociaal Gezinsinteracties Cultuur Omgevingsvariabelen

Beleid omtrent fysieke controletechnieken Integratieve diagnose

Opvang en nazorg

specifiek: differentiële diagnose van (agressief) gedrag

Integratieve behandeling/ begeleiding

Pag. 16

Signaleringsplan

Algemeen: Respectvolle bejegening Ervaring doelgroep Levenservaring Emotiemanagement Onderhandelen Werken: sturingsfilosofie Specifiek (aan te leren): Lage EE Deëscalatietechnieken Fysieke interventies Conflicthantering (tegen) overdracht splitting Dilemma-tegenstellingen Emotiemanagementander

10 258/HK/IA 21-04-2010

Handelingskader Eerstegraadsstrategie


Onderdelen Gedragscode

cliënt • Verstandelijke beperking eventueel: - bijkomende stoornis/ syndroom - agressief gedrag

Zorgprogramma´s SOAS-R

Biologisch

Huisvesting Personeelsbeleid Veilige zorg Beleid omtrent fysieke controletechnieken

Medewerker

• Neurologische • Biochemische • Genetische • Andere afwijkingen

analyse Psychologische en ontwikkelingsfactoren • Cognitieve, sociaal, emotionele ontwikkeling • Persoonlijkheidsvariabelen • Psychopathologie

Expertise/competenties

Sociaal • Gezins interacties • Cultuur • Omgevingsvariabelen

Nazorg

Integratieve diagnose specifiek: diagnose van (agressief) gedrag Integratieve: behandeling/begeleiding Pag. 17


Signaleringsplan

10 258/HK/IA 21-04-2010

Handelingskader Eerstegraadsstrategie Organisatie van zorg- en dienstverlening


cliënt Medewerker

• Verstandelijke beperking • (eventueel) Bijkomende stoornis/syndroom • (eventueel) Agressief gedrag

Zorgprogramma´s SOAS-R

Biologisch

Huisvesting Personeelsbeleid Veilige zorg Beleid omtrent fysieke controletechnieken

• Neurologische • Biochemische • Genetische • Andere afwijkingen

analyse Psychologische en ontwikkelingsfactoren • Cognitieve, sociaal, emotionele ontwikkeling • Persoonlijkheidsvariabelen • Psychopathologie


Sociaal • Gezinsinteracties • Cultuur • Omgevingsvariabelen

Nazorg

Integratieve diagnose specifiek: differentiële diagnose van (agressief) gedrag Integratieve behandeling/begeleiding Pag. 18

Algemeen: Respectvolle bejegening Ervaring doelgroep Levenservaring Emotiemanagement Onderhandelen Werken: sturingsfilosofie Specifiek (aan te leren): Lage EE De-escalatietechnieken Fysieke interventies Conflicthantering (tegen) overdracht splitting Dilemma-tegenstellingen Emotiemanagementander

Signaleringsplan

10 258/HK/IA 21-04-2010

Eerstegraadsstrategie

Statisch: • Veiligheid • Bouw en inrichting • Groepssamenstelling • Bezetting • Ordening

Pag. 19

Dynamisch: • Relaties hanteren • Situaties hanteren • Klimaat • Omgevingsgericht

10 258/HK/IA 21-04-2010

Behoeften van mensen Behoeftenhiërarchie van Maslow

Pag. 20

10 258/HK/IA 21-04-2010

Samenwerken op basis van wederzijdse verantwoordelijkheid

Creatief proces: oplossingsrichtingen

Rolverdeling en werkafspraken: wie, wat, wanneer

De echte knelpunten (vaak persoonlijke leerpunten)

Evaluatie: waarom is het (niet) gelukt? LSD feedback

Pag. 21

10 258/HK/IA 21-04-2010


Maatschappelijke context/wettelijk kader




Onderdelen Gedragscode Zorgprogramma´s SOAS-R Huisvesting Personeelsbeleid

Pag. 22

Medewerker

cliënt


analyse Biologisch





Algemeen: Respectvolle bejegening Ervaring doelgroep Levenservaring Emotiemanagement Onderhandelen Werken: sturingsfilosofie Specifiek (aan te leren): Lage EE Deëscalatietechnieken

10 258/HK/IA 21-04-2010



Medewerker Eerste graadsstrategie

Competenties cliënt Verstandelijke beperking (eventueel) bijkomende stoornis/ syndroom (eventueel) agressief gedrag analyse Biologisch





Integratieve diagnose specifiek: differentiële diagnose van (agressief) gedrag


Pag. 23

Signaleringsplan

Algemeen: Respectvolle bejegening Ervaring doelgroep Levenservaring Emotiemanagement Onderhandelen Werken: sturingsfilosofie Specifiek (aan te leren): Lage EE Deëscalatietechnieken Fysieke interventies Conflicthantering (tegen) overdracht Splitting Dilemma-tegenstellingen Emotiemanagement 10 258/HK/IA 21-04-2010

Handelingskader Organisatie van zorg- en dienstverlening

Dialogische visie en de sturingsfilosofie




cliënt

Zorgprogramma´s


Protocollen en richtlijnen SOAS-R Huisvesting Personeelsbeleid

analyse Biologisch




Beleid agressiehantering Opvang en nazorg

Gezinsinteracties Cultuur Omgevingsvariabelen

Integratieve diagnose specifiek: differentiële diagnose van (agressief) gedrag


Pag. 24

Sociaal

Signaleringsplan

10 258/HK/IA 21-04-2010






Onderdelen Gedragscode: Zorgprogramma´s SOAS-R Huisvesting Personeelsbeleid

Medewerker

cliënt

Expertise/ competentieas

analyse Biologisch





Beleid omtrent fysieke controletechnieken Integratieve diagnose

Opvang en nazorg

specifiek: differentiële diagnose van (agressief) gedrag


Pag. 25

Signaleringsplan


10 258/HK/IA 21-04-2010

De tips

• Stressreductie in stressvolle situaties • Intern team van consulenten • Aandachtsfunctionaris agressie en onveiligheid per woon-/dagbestedingvoorziening • Trainingen altijd in samenhang, geen geïsoleerde agressietrainingen: - psychopathologie - emotiemanagement - eerstegraadsstrategie

Pag. 26

10 258/HK/IA 21-04-2010

Reactie op agressie en onveiligheid

Welk effect heeft agressief gedrag op je: - fysiek - emotie - gedachten - gedrag Hanteren van agressie en onveiligheid: • Wat is sterk en wil je vasthouden • Wat versterken of ontwikkelen

Pag. 27

10 258/HK/IA 21-04-2010

Reduceren van spanning Reduceren van spanning via twee ingangen: 1. Fysieke ingang 2. Psychologische ingang Twee peilers 1. Houding: - mentaal - fysiek 2. Ademen: - ontwikkelen ademkracht - toepassen van ademkracht

Pag. 28

10 258/HK/IA 21-04-2010

Ademen • • • • • • • •

Pag. 29

Ademen is de sleutel om te ontspannen We ademen vaak in rust te snel en te oppervlakkig Sneller ademen sluipt erin door drukte of haast Gedachten vertragen is moeilijker minder snel ademen te leren Focus op de uitademing, de inademing volgt vanzelf Beginners: twee tellen in, vier tellen uit en twee tellen pauze Check door hand op de borst en hand op je buik Observeer je ademhaling: - wat kost energie - wat levert energie op

10 258/HK/IA 21-04-2010

Dagelijkse oefening

De drie x drie minuten oefening • • • • • •

Pag. 30

Volg de ademhaling en teken een golvend patroon Naar boven inademen Naar beneden uitademen Tussen de 18 en 21 keer is een goed ritme Drie keer per dag drie minuten oefenen Forceer niet, laat het natuurlijk omlaag gaan

10 258/HK/IA 21-04-2010

De Neutral techniek Neutral zijn, stelt je in staat om: - negatieve effect van stress op het lichaam stoppen - stopt chaotische signalen van hart naar brein - helpt helderheid en focus te houden - afstand te nemen eigen stressgevoelens - afstand te nemen van andermans stressgevoelens Stappen: 1. Hartfocus: gebied rond het hart, hand erop 2. Hart ademen: vijf tellen in en vijf tellen uit

Pag. 31

10 258/HK/IA 21-04-2010

De Quick Coherence Techniek

1. Hart Focus Verplaats je aandacht naar het gebied rondom je hart. Focus voor minimaal 10 seconden 2. Hart Ademen Adem in en uit via je hart 3. Hart Voelen Activeer een positief gevoel bijvoorbeeld waardering, zorg of liefde voor iets of iemand in je leven

Pag. 32

32

10 258/HK/IA 21-04-2010

Fysieke training en agressiehantering

Waarom fysieke training

• • • •

Op maat fysieke agressie controleren Stresshormonen laten afnemen Sensitiviteit van het lichaam vergroten Gezondheid bevorderend

Hoe: • Wat natuurlijk aanwezig is herstellen • Potentiële kracht activeren • Gebruik maken van de wijsheid van het lichaam

Pag. 34

10 258/HK/IA 21-04-2010

Doelen fysieke training bij agressief gedrag

Hanteren van het agressieve gedrag: • met regie • met inzicht • met een concreet doel voor ogen • precies op maat Het is geen zelfverdediging! Stressreductie en daardoor emotionele stabiliteit

Pag. 35

10 258/HK/IA 21-04-2010

Basisvaardigheden

Pag. 36

Houding

Aandacht

Ontspannen

Bewegen

10 258/HK/IA 21-04-2010

Een natuurlijke en alerte lichaamshouding

Houding • • • •

Pag. 37

basis specifiek gecentreerd blik

Aandacht

Bewegen

• aanwezigheid • ruimte • vastberaden • tijd • onverstoor• verplaatsen baar • controle

Ontspannen • ademhaling • rust en actie

10 258/HK/IA 21-04-2010

Fysieke en emotionele balans

Twee peilers 1. Houding: - mentaal - fysiek 2. Ademen: - ontwikkelen ademkracht - toepassen van ademkracht

Pag. 38

10 258/HK/IA 21-04-2010

Houding

• • • • • • • • •

Pag. 39

Verticale as Zitten op je zitbotten Gewrichten los Gewicht laag Gewicht wat meer op de voorvoet Bewegelijk Blik aandachtig en ontspannen Rotatie en strekken Onbewegelijke geest

10 258/HK/IA 21-04-2010

In de praktijk

• • • • • • •

Pag. 40

Basisvaardigheden als fundament ‘Vrij werken’ in de praktijk Inkomen zonder botsen Meebewegen als inkomen niet kan Soepel, zacht maar gecontroleerd Met een lage geuite emotie Direct kunnen aanpassen bij wisselende situaties

10 258/HK/IA 21-04-2010

Samengevat

• • • • •

Pag. 41

Formuleer een visie op probleemgedrag Benader agressie altijd vanuit de hele context Het moet organisatiebreed worden aangepakt Niet verslappen en al helemaal niet als het goed gaat Trap niet in de valkuil van louter agressietraingen

10 258/HK/IA 21-04-2010

IA

Recommend Documents