Adriaen Brouwerstraat 6 7606 AM Almelo telefoon 0546-532004 www.verloskundingenpraktijk-almelo.nl
INFORMATIEFOLDER KOLVEN Catharina Wilhelm Vronica Falkmann Gerda den Ouden- Zoer Hilde Lenferink- Booijink Ellen Pol Alie Kuiterman Carien Dijkstra-Groothuis Lidewij van Maanen-Fraatz
Deze folder is mede tot stand gekomen in samenwerking met het ZGT en lactatiekundige A. Mulder
Het afkolven van moedermelk Afkolven is het op gang brengen of in stand houden van de melkproductie door middel van een kolfapparaat. Als een baby nog te klein of te ziek is om aan de borst te drinken moet de melkproductie met de kolf gestimuleerd en op gang gebracht worden. Als de productie op gang is kan het ook voorkomen dat u niet altijd bij uw baby bent. Door te kolven kunt u de Redenen om te kolven zijn: productie in stand houden en voeding voor uw baby afkolven. • Uw baby wordt opgenomen op de zuigelingenafdeling • Uw baby kan (nog) niet zo goed drinken • U hebt erge stuwing • U wilt graag een dag of avond uit • U wilt weer gaan werken Manieren van afkolven Met de hand kolven (zie afbeelding) Als u incidenteel wilt kolven kan dit met de hand, volgens de marmet methode. Deze methode kan ook in de eerste dagen gebruikt worden. De melk wordt dan met een lepeltje opgevangen en kan direct aan de baby gegeven worden. • Zet de duim en wijsvinger 2½ tot 4 centimeter achter de tepel (neem niet de tepelhof als uitgangspunt, omdat deze bij alle vrouwen verschillend is) • Plaats de duim boven en de vingers onder de tepel (de zogenaamde “C-greep”) • Duw de borst naar de ribben toe • Rol de vingers naar voren • Knijp voorzichtig met duim en vingers in een ritmische beweging. Het kan even duren voor er wat druppels melk komen of voor de voeding begint te lopen • Verplaats de vingers rondom de borst en herhaal de cyclus • Vermijd het om in de tepels te knijpen of te trekken
Elektrisch kolven Als de melkproductie met een kolf op gang gebracht moet worden, is een elektrische kolf daarvoor het meest geschikt. Voor de moeder is deze manier het minst vermoeiend. U kunt zelf een kolf huren bij de thuiszorg mede om te testen of dit prettig werkt en te voorkomen dat u met een kolf zit die voor niet prettig werkt. Elektrisch kolven bespaart niet alleen tijd maar stimuleert de melkproductie goed. Dubbelzijdig afkolven Wanneer u langere tijd moet kolven is het prettig om beide borsten tegelijkertijd af te kolven. U plaatst dan op elke borst een kolfsetje. Het voordeel hiervan is dat u in ongeveer 10 - 15 minuten beide borsten heeft gekolfd. Dubbel kolven stimuleert de melkproductie, dit komt mede doordat de toeschietreflex in beide borsten extra benut wordt. Dubbel kolven is vooral aan te bevelen bij moeders die langdurig moeten kolven (bijvoorbeeld bij premature baby’s) en bij moeders die een tweeling hebben. Dubbelzijdig kolven kan in het begin lastig zijn. De melkproductie op gang brengen Wanneer uw baby te vroeg geboren is of om andere reden in de couveuse moet verblijven, start u binnen 6 uur met het afkolven om uw melkproductie te stimuleren en op gang te brengen. Als uw baby gezond en op tijd geboren is maar de eerste 24 uur na geboorte nog niet aan de borst heeft gedronken, is het ook verstandig om te starten met kolven. Door ongeveer 7 keer per dag te kolven komt de melkproductie op gang. Het is verstandig ook s’nachts te kolven omdat dit het normale gedrag van een baby het meest nabootst. Nachtelijk kolven is stimulerend voor de melkproductie en overvolle borsten remmen juist de Benodigdheden melkproductie. • Elektrische kolf • Afkolfset • Opvangflesje • Sticker • Pen Werkwijze • Katoenen luier • zorg dat alle benodigdheden klaar staan en was uw handen • zorg dat u ontspannen zit met een foto van uw baby in de buurt • leg de katoenen luier onder uw borsten
• • • •
•
om de toeschietreflex te bevorderen kunt u warme doeken op uw borst leggen of ze zachtjes masseren, strijken en schudden plaats het borstschild op uw borst met uw tepel midden in het schild zet nu de kolf aan (begin met een lage vacuümstand) wanneer u een 2-fase-kolf gebruikt (Symphony) start deze kolf met korte zuigbewegingen, net als een baby, om de toeschietreflex op te wekken (het op gang komen van de melkstroom). Na 2 minuten gaat de kolf automatisch over op de afkolffase. Wanneer de melkproductie nog niet op gang is, is het vaak prettig de eerste fase meermaals te doorlopen. In het begin zal de afgekolfde melk nog maar enkele druppels of milliliters zijn. Kolven is een vaardigheid die, net als het geven van borstvoeding, geleerd moet worden. Bovendien moet de moedermelkproductie op gang gebracht worden en gaat het de eerste keren nog om kleine hoeveelheden. Tijdens het kolven kunt u de vacuümstand iets hoger zetten maar het kolven moet prettig blijven aanvoelen (een hogere vacuümstand is geen garantie voor een hogere melkopbrengst).
Als de productie op gang is Wanneer de melkproductie op gang gekomen is, kolft u zolang er melk komt maar in ieder geval ongeveer 10 minuten per borst. Bij gebruik van een twee-fasen-kolf kunt u zelf de afkolffase inschakelen wanneer de toeschietreflex binnen 2 minuten komt. Tijdens het kolven (of voeden) komt er meerdere keren een toeschietreflex. Wanneer er vrijwel geen melk meer komt, kunt u nog eens uw borsten masseren en kort nakolven. Zolang de baby nog niet goed aan de borst kan, blijft u de eerste weken ongeveer 7 tot 8 keer per 24 uur (na)kolven. Dit is van belang om te zorgen dat de melkproductie goed gestimuleerd blijft, zodat ook op langere termijn er voldoende melk voor uw baby (‘s) zal zijn. Als u langdurig moet kolven omdat uw baby langere tijd niet aan de borst kan drinken, is het raadzaam een dubbele afkolfset te gebruiken. Dit stimuleert de melkproductie en bespaart tijd omdat u twee borsten tegelijk kolft. Kolven als uw baby nog niet zo goed kan drinken Voed eerst uw baby aan de borst. Geef daarna de borstvoeding die u de vorige keer hebt afgekolfd aan uw baby (via cupvoeding of vingervoeding, om een zuigverwarring te voorkomen). Hiermee voorkomt u dat uw baby lang moet wachten en te vermoeid wordt. Kolf daarna borstvoeding af voor de volgende voeding. Doe dit tenminste 7 tot 8 keer per 24 uur) en bij voorkeur ook eenmaal ’s nachts.
vingervoeden Het reinigen en bewaren van de kolfse Reinig na elke kolfbeurt het borstschi Vingervoeden
Cupfeeding
Het reinigen en bewaren van de kolfset Reinig na elke kolfbeurt het borstschild met koud, daarna met heet water. Droog het materiaal goed af en bewaar de spullen in een schone luier of handdoek. Het bewaren van borstvoeding Bewaar borstvoeding bij voorkeur in een kunststof bakje of fles (voorzien van naam, datum en hoeveelheid). Zet gekolfde borstvoeding altijd achter in de koelkast bij een maximum temperatuur van 4 graden Celsius. Laat voor het invriezen de melk in de koelkast afkoelen, afgekoelde porties van dezelfde dag kunnen bij elkaar worden gedaan en samen ingevroren (binnen 24 uur). Temperatuur
Tijd
Colostrum
Kamertemperatuur
12 tot 24 uur
Verse borstvoeding
Kamertemperatuur
6 tot 8 uur
Verse borstvoeding
Koelkast thuis 4 oC
Tot 5 dagen
Verse borstvoeding
Koelkast ziekenhuis
Niet langer dan 48 uur
Borstvoeding
Vriesvak koelkast
Tot 2 weken
- 15 oC Borstvoeding
(kleine) vriezer die vaak open en dicht gaat
Tot 3 maanden
Borstvoeding
Diepvries constant - 18 OC
6 maanden of langer
Ontdooide borstvoeding
Koelkast
Binnen 24 uur
Het vervoeren van borstvoeding Als u thuis hebt afgekolfd en de afgekolfde melk naar het ziekenhuis wilt brengen moet de voeding tijdens het vervoer gekoeld blijven. Een kleine koelbox of koeltasje met koelelementen is hiervoor heel geschikt. Ook wanneer u weer aan het werk bent en afkolft, is het belangrijk de moedermelk gekoeld te vervoeren. Na het vervoer kunt u de voeding weer in de koelkast zetten. U wilt weer gaan werken Het is niet nodig om al vanaf het begin uw baby aan de speen te laten wennen, het is zelfs af te raden om zuigverwarring te voorkomen. U kunt, als de baby ongeveer een maand oud is, extra voeding afkolven tussen twee voedingen of na een voeding op de wijze zoals hiervoor beschreven. U hebt na een voeding vaak nog voldoende melk om af te kolven. Vries de melk in in kleine porties van (bijvoorbeeld 30- 50 cc) om te voorkomen dat u steeds hoeveelheden weg moet gooien. Gebruik een borstpomp die het best bij u past. Handig is het om een machine te gebruiken die twee borsten tegelijk kan kolven. Dit levert u tijdwinst op. Vragen en informatie Mochten zich problemen voordoen, dan kunt u telefonisch of via een huisbezoek advies krijgen van een lactatiekundige. Op de site www.nvlborstvoeding.nl kunt u nakijken waar u in de buurt een vrijgevestigde lactatiekundige kunt vinden.
Lactatiekundigen: ZGT Almelo Mw. A. Mulder (kraam- en zuigelingenafdeling) Lactatiekundige Telefoonnummer: 0546 69 35 53 of 06 20 70 53 91 Almelo Mw E Boonstra, lactatiekundige freelance Telefoonnummer 0546 491114 Uw eigen kraamzorginstelling Thuiszorgwinkels: Telefoonnummer: (0900) 0678 Vereniging Borstvoeding Natuurlijk (landelijk adres) Postbus 119 3960 BC Wijk bij Duurstede telefoonnummer: (0343) 57 66 26 Telefoonnummers van contactpersonen in de regio kunt u vinden op www.borstvoedingnatuurlijk.nl La Leche League Postbus 212 4300 AE Zierikzee telefoonnummer: (0111) 41 31 89 www.lalecheleaque.nl Nederlandse Vereniging van Lactatiekundigen Postbus 5243 2701 GE Zoetermeer telefoonnummer: (0900) 522 82 84 www.nvl.borstvoeding.nl
