Herstelbevordering na TKR met behulp van het Medical Taping Concept. - een pilotstudy

Herstelbevordering na TKR met behulp van het Medical Taping Concept een pilotstudy

Jeanet Markvoort, 86858 Ralf Platvoet, 75684

Enschede, 24-06-2010

Herstelbevordering na TKR met behulp van Medical Taping Concept Afstudeerscriptie Fysiotherapie Saxion Hogescholen Enschede

Dit verslag is geschreven in het kader van onze afstudeeropdracht aan de opleiding tot fysiotherapeut aan de Saxion Hogescholen te Enschede Afstudeerbegeleidster: C.M. Oude Essink Tweede beoordelaar: A. Siemens

Pagina 2 van 56


Voorwoord Wij zijn Ralf Platvoet en Jeanet Markvoort, beide vierdejaars fysiotherapiestudent. Wij hebben een onderzoek gedaan naar het herstel na een Total Knee Replacement. Hierbij maken wij gebruik van een tapetechniek, het Medical Taping Concept. In Nederland heeft deze tape de naam CureTape©. Deze tape is zo bijzonder omdat deze de eigenschap heeft een constante trofische prikkel af te kunnen geven aan het onderliggende weefsel. Dat wil zeggen dat de doorbloeding verbeterd kan worden of, zoals bij dit onderzoek gebruikt, oedeem sneller afgevoerd kan worden. Mede door deze eigenschap is deze tape uitermate geschikt voor ons onderzoek. In eerste instantie was het de bedoeling om een onderzoek te gaan doen naar het herstel na een voorste kruisband reconstructie. Wij als sportievelingen kwamen regelmatig met die blessure in aanraking en waren benieuwd of wij wat aan die dikke knieën, na de operatie, konden doen. Na een literatuurstudie kwamen wij tot de conclusie dat een kruisbandruptuur vaak samen gaat met een laesie van de meniscus en/of een ruptuur van het lig. collaterale tibiale. Er komt dus meer bij kijken dan alleen een voorste kruisband reconstructie. Tijdens onze stages kwamen we ook veel mensen met gonarthrose tegen. Zij stonden op de wachtlijst of waren inmiddels geopereerd. Wij zijn daar toen op verder gaan borduren. De condities na een Total Knee Replacemant (TKR) waren meer gelijk en dat was voor ons de reden om hier mee door te gaan. Het uiteindelijke onderzoek heeft plaats gevonden op het Medisch Spectrum Twente (MST) in Enschede en er hebben 20 patiënten aan mee gewerkt. Wij hebben met veel plezier aan dit onderzoek gewerkt. Dit was natuurlijk niet mogelijk zonder de medewerking van een aantal mensen. Allereerst willen we onze afstudeerbegeleidster, Caroline Oude Essink, bedanken. Zonder haar ondersteuning en vakkundig inzicht was dit verslag niet geworden zoals het nu is. Als tweede willen we Jos van de Hoek bedanken. Jos is fysiotherapeut in het MST ziekenhuis in Enschede. Hij heeft ons in contact gebracht met de orthopeden aldaar en hij heeft een controlerende rol gehad in het vervolg van het onderzoek. Ook de andere fysiotherapeuten op de verpleegafdeling werkten prima mee en toonden interesse in ons onderzoek. De orthopeden mogen we natuurlijk ook niet vergeten. Zonder hun toestemming en medewerking had dit onderzoek niet plaats kunnen vinden. Daarnaast willen we alle verpleegkundigen van afdeling A5 bedanken. Zij hebben ons geen stro breedte in de weg gelegen en werkten en dachten enthousiast mee. Ook het bedrijf Fysiotape uit Enschede mogen we niet vergeten. Zij hebben ons de tape kosteloos ter beschikking gesteld, waardoor ons onderzoek bijna kosteloos kon plaatsvinden. Maar onze grootste dank gaat natuurlijk uit naar de patiënten die mee hebben gedaan. Zonder hun, vaak enthousiaste, medewerking had dit onderzoek niet plaats kunnen vinden. Want zonder patiënten, geen onderzoek.

Pagina 3 van 56


Samenvatting Onderzoeksdoel De centrale vraagstelling in dit afstudeerverslag is of met behulp van het Medical Taping Concept het herstel na een Total Knee Replacement bespoedigd kan worden. Om dit te onderzoeken heeft er op het Medisch Spectrum Twente in Enschede een pilotstudy plaatsgevonden waaraan 20 patiënten deelnamen. Methode De 20 patiënten werden in twee zoveel mogelijk gelijke groepen verdeeld; een interventiegroep en een controlegroep. Bij elke patiënt werd specifiek gekeken naar het verloop van pijn, omvang van de knie en range of motion van de knie gedurende het verblijf in het ziekenhuis. Daarnaast werd ook de activiteiten-functiescore gemeten voor de operatie en deze vergeleken met de meting na de operatie en werd er gekeken naar de snelheid van revalideren. Voor deze metingen zijn verschillende meetmethoden gebruikt. De pijn werd gemeten aan de hand van een VAS-score, de omvang van de knie door middel van een omvangsmeting en bij de range of motion worden de flexie en extensie gemeten met behulp van een goniometer. De activiteiten-functiescore werd gemeten door middel van de WOMAC-vragenlijst en de snelheid van revalidatie werd gemeten door per dag bij te houden welke activiteit de patiënt reeds gedaan heeft. Resultaten De resultaten van dit onderzoek laten zien dat op het gebied van de pijn, de range of motion en de functie er een duidelijke verbetering plaats vind wanneer een patiënt de interventie met de tape heeft gekregen. Bij de omvangsmeting zijn er verschillende resultaten die elkaar tegen spreken en op het gebied van de snelheid van revalidatie lijkt de tapemethode geen significant verschil te kunnen maken. Conclusie en aanbevelingen Uit de resultaten blijkt dat door het gebruik van de tape tijdens de klinische fase de patiënt gebaat is bij de interventie op het gebied van pijn, range of motion en op de activiteiten-functiescore. Om een beter antwoord op de onderzoeksvraag te verkrijgen is het noodzakelijk dit onderzoek op grotere schaal te laten plaats vinden waarbij er specifiekere eisen gesteld moeten worden aan de operatietechnieken en de onderzoekspopulatie.

Pagina 4 van 56


Inhoudsopgave

Inleiding................................................................................................................................................... 7 Hoofdstuk 1:

Total Knee Replacement ............................................................................................. 8

1.1

Inleiding................................................................................................................................... 8

1.2

Proces van weefselherstel na een TKR................................................................................... 9

Hoofdstuk 2: Korte omschrijving van het MTC ..................................................................................... 11 2.1

Inleiding................................................................................................................................. 11

Hoofdstuk 3:

Opzet van het onderzoek .......................................................................................... 13

3.1

Onderzoeksdoel .................................................................................................................... 13

3.2

Hypothese ............................................................................................................................. 13

3.3

Samenstellen van de onderzoeksgroep ................................................................................ 14

3.4

Methode ............................................................................................................................... 15

3.5

Onderzoeksorganisatie ......................................................................................................... 19

Hoofdstuk 4:

Resultaten ................................................................................................................. 21

4.1

Inleiding................................................................................................................................. 21

4.2

Demografische gegevens ...................................................................................................... 21

4.3

Omvang ................................................................................................................................. 22

4.4

Range of Motion ................................................................................................................... 23

4.6

Functiescore .......................................................................................................................... 23

4.7

Snelheid van revalidatie ........................................................................................................ 24

Hoofdstuk 5:

Conclusies en aanbevelingen .................................................................................... 25

5.1

Conclusies ............................................................................................................................. 25

5.2

Aanbevelingen ...................................................................................................................... 26

Literatuurverwijzing / referenties ......................................................................................................... 27

Pagina 5 van 56


Bijlage A:

Achtergrond Lymf Taping MTC ......................................................................................... 30

A.1 Het lymfestelsel .......................................................................................................................... 30 A.2 De lymfatische watergrens ......................................................................................................... 30 A.3 Lymfoedeem ............................................................................................................................... 31 A.4 De lymfetechniek ........................................................................................................................ 32 Bijlage B:

Dutch WOMAC .................................................................................................................. 34

Bijlage C:

Controlelijst ....................................................................................................................... 36

Bijlage D:

VAS-Score .......................................................................................................................... 37

Bijlage E:

Dagrapportage en snelheid van revalidatie ...................................................................... 38

Bijlage F:

Informatiebrief Orthopedie .............................................................................................. 39

Bijlage G:

Informatiebrief fysiotherapie............................................................................................ 41

Bijlage H:

Informatiebrief verpleegkundigen .................................................................................... 43

Bijlage I:

Informatiebrief arts-assistenten ....................................................................................... 45

Bijlage J:

Protocol patiënten opbellen ............................................................................................. 46

Bijlage K:

Patiënten informatiebrief ................................................................................................. 48

Bijlage L:

Toestemmingsverklaring ................................................................................................... 51

Bijlage M.1:

Datasheet interventiegroep .......................................................................................... 52

Bijlage M.2:

Datasheet controlegroep .............................................................................................. 54

Pagina 6 van 56


Inleiding Voor u ligt een afstudeerscriptie waarin wordt beschreven of het herstel van een Total Knee Replacement (TKR) bespoedigd kan worden met behulp van het Medical Taping Concept. De TKR is een veelvuldig gebruikte interventie die de kwaliteit van leven voor cliënten met gonarthrose kan verbeteren. Op dit moment worden er jaarlijks ongeveer 15.000 TKR’s uitgevoerd in Nederlandse ziekenhuizen (Otten et al, 2010). Theoretische relevantie De basis van het Medical Taping Concept werd in de jaren zeventig gelegd in Azië, met name in Japan en Korea. De tape kan voor verschillende doeleinden worden gebruikt. Omdat deze vorm van therapie nog erg jong is, is er nog maar weinig wetenschappelijke onderzoek gedaan naar de werking van CureTape© ©. Dr. Kase en Dr. Hashimo (2007) toonden met een clinical study aan dat de bloeddoorstroming in het veneuze systeem wordt bevorderd na het aanbrengen van Kinesio Tape (CureTape© is een merknaam). Het in dit verslag beschreven onderzoek zal theoretisch in die zin wel iets toe kunnen voegen. Afgevraagd moet worden in hoeverre een pilotstudy met een kleine onderzoekspopulatie wetenschappelijk genoemd mag worden. Wanneer dit onderzoek een vervolg kan krijgen en groter uitgevoerd kan worden kan dit zeker van wetenschappelijke waarde worden. Praktische relevantie Wanneer er een snellere afname plaats kan vinden van het oedeem rond de knie, en dus van het volume, kan het revalidatieproces eventueel vervroegd worden. Patiënten hoeven hierdoor minder lang in het ziekenhuis te verblijven en kunnen eerder beginnen met gerichte oefentherapie. Doordat patiënten minder lang in het ziekenhuis hoeven te verblijven kunnen er tevens kosten bespaard worden of meerdere operaties plaatsvinden. Een bijkomend voordeel is dat de patiënt dan ook minder pijn zal hebben. De druk wordt door de afname van oedeem verminderd, waardoor er minder pijn aanwezig zal zijn. Voor de fysiotherapie kan deze behandelmethode een relatief simpele interventie zijn waarbij in een vroeg stadium resultaat geboekt kan worden op het gebied van oedeembestrijding. Daarnaast zouden andere oedeemtherapeutische interventies die arbeidsintensiever zijn verminderd kunnen worden of zelfs overbodig kunnen zijn. Onderzoeksdoel De centrale vraagstelling in deze scriptie is of een ondersteunende drainerende tapetechniek van invloed kan zijn op de duur van het herstel na een TKR. Om het herstel te meten zijn vijf subdoelen opgesteld waaruit geconcludeerd zou kunnen worden dat de interventie herstelbevorderend werkt. Er wordt gekeken naar de hoeveelheid zwelling rond de knie, de Range Of Motion van de knie, naar de pijn (VAS), naar de functiescore (WOMAC) en naar de snelheid van revalideren.

Pagina 7 van 56


Hoofdstuk 1: Total Knee Replacement 1.1

Inleiding

Wanneer een patiënt een nieuwe knie aangemeten heeft gekregen, is hier natuurlijk een operatie aan vooraf gegaan. Deze operatie kan op verschillende manieren uitgevoerd worden, hieronder wordt de meest gangbare manier in het kort weergegeven

1.1.1

Omschrijving van de chirurgische ingreep

De knieoperatie zelf duurt ongeveer 1,5 uur. Tijdens de Total Knee Replacement (TKR) wordt al het kapotte kraakbeen verwijderd en het oppervlak vervangen door middel van een implantaat. De orthopedisch chirurg opent het kniegewricht om toegang te krijgen. De aangetaste uiteinden van de botten worden elk voorzien van een implantaat welke speciaal ontworpen is ter vervanging van de uiteinden van de botten. Het knie-implantaat is gemaakt van lichaamsvriendelijke materialen. De knieprothese bestaat uit een rond gevormde bekleding van metaal voor op het femuruiteinde en een metalen bekleding aan het tibiaplateau (zie figuur 1.1). Daartussen wordt een plastic laag (polyethyleen) aangebracht dat zorgt dat de metalen delen soepel tegen elkaar kunnen glijden. In principe worden de metalen delen in het bot vastgezet met speciaal antibioticahoudend cement. Tijdens de operatie gaat altijd wat bloed verloren. Medicijnen, maar ook technieken om het verloren bloed op te vangen en dan aan de patiënt terug te geven, voorkomen dat de patiënt tijdens Figuur 1.1: Schematische weergave van of na de operatie een bloedtransfusie nodig heeft. (Jespers e.a., een knie na een TKR. 2007)

1.1.2

Complicaties

In 96% van de gevallen verloopt de operatie en het herstel volgens plan en treden er geen noemenswaardige complicaties op. Het is echter wel mogelijk dat er complicaties optreden. Om een duidelijk beeld te krijgen van de eventuele complicaties staan hieronder de belangrijkste vermeld. De meest voorkomende complicatie is een trombose. Er treden dan bloedstolsels op in de aderen. Wanneer deze stolsels losschieten kunnen ze een longembolie veroorzaken. Aangezien dit een vrij ernstige complicatie is moet dit voorkomen worden. Een goede behandeling hiervan is het toedienen van bloedverdunners. Een tweede complicatie die ook erg schadelijk kan zijn is een infectie. Om dit te voorkomen worden er allerlei preventieve maatregelen genomen zoals het opereren in een beschermde omgeving en het toedienen van antibiotica. De belangrijkste complicatie voor de lange termijn is het loskomen van de prothese van het been. Mogelijke oorzaken hiervoor kunnen zijn: • Hoe goed de operatie is verlopen • de kwaliteit van de botten • overgewicht • mate van (over)belasting

Pagina 8 van 56


1.1.3

Epidemiologie gonarthrose en TKR

Zoals in de inleiding al vernoemd is de TKR is een veelvuldig operatie. De prevalentie van pijnlijke en beperkende gonarthrose bij cliënten ouder dan 55 jaar is 10%, hiervan is een kwart ernstig beperkt in het Algemeen Dagelijks Leven (ADL). In totaal zijn er 300.000 inwoners van Nederland die op dit moment lijden aan gonarthrose. Er worden jaarlijks ongeveer 15.000 TKR’s uitgevoerd in Nederlandse ziekenhuizen (Otten et al, 2010) en verwacht wordt dat dit aantal de komende jaren toe zal nemen onder invloed van onder andere de vergrijzing, de toename van mensen met overgewicht en de toename van het aantal orthopedisch chirurgen die deze ingreep kunnen uitvoeren. In het MST in Enschede, de plek waar dit onderzoek wordt uitgevoerd, worden op jaarbasis ongeveer 300 TKR’s uitgevoerd.

1.2 1.2.1

Proces van weefselherstel na een TKR Fysiologie

Na de chirurgische ingreep moet het weefsel zich weer kunnen herstellen. Dit fysiologische proces van weefselherstel bestaat volgens De Morree (2001) uit 4 stadia: Bloeding Een bloeding ontstaat in de eerste minuten tot uren na de operatie of het trauma. Het gewricht stroomt langzaam vol met bloed, en dit drukt op de omliggende weefsels, met een zwelling van het gewrichtskapsel tot gevolg. Uiteindelijk bereikt het gewrichtskapsel een maximaal volume, waardoor het gewricht in een bepaalde stand komt, dit is de ruststand van het gewricht. Bij de knie is dat +/-35⁰ flexie. Flecteren en extenderen geeft een verhoogde hydrostatische druk op gewrichtskapsel en periarticulair weefsel. Gevolg: Pijn en een verhoogde weerstand tegen beweging, omdat men geneigd is het gewricht in de MLPP (Maximum Loose Packed Position) te houden, waarbij de rek aan het gewrichtkapsel en druk op periarticulair weefsel het laagst is. Oedeem Oedeem is een abnormale ophoping van vocht in het weefsel als gevolg van een verstoord evenwicht tussen aan- en afvoer van vocht. Er zijn verschillende vormen van oedeem afhankelijk van de oorzaak. Eén van de vormen is lymfoedeem. Lymfoedeem is een vochtophoping ten gevolge van een onvoldoende functionerend of een defect lymfesysteem. Dit kan veroorzaakt zijn door een operatie waarbij er lymfeklieren zijn beschadigd of deels zijn weggenomen of door bestraling. Bekende vormen van oedeem zijn het arm-oedeem na een borstoperatie of het been-oedeem na een gynaecologische operatie. Ook na verschillende episoden van wondroos (erysipelas) kan oedeem optreden. Oedeem kan ook voorkomen in het gelaat of de buik. Daarnaast kan oedeem ook voorkomen doordat de afvoer van vocht via de aderen (venen) niet meer goed verloopt. Dit oedeem noemen we veneus oedeem. Vaak wordt een lichte mate van veneus oedeem niet opgemerkt. Maar geleidelijk kunnen klachten ontstaan als dikke voeten, enkels en onderbenen. Het veneuze oedeem kan zich in een later stadium ontwikkelen tot lymfoedeem.

Pagina 9 van 56


Het traumatisch oedeem, dat na deze operatie optreed, ontstaat in de eerste uren of dagen na de operatie. Hierbij is er sprake van een ontstekingsreactie. Bloedvaten gaan dilateren en lekken plasma. Gevolg: Bewegen wordt nog moeilijker en pijnlijker. In de eerste twee stadia is de bewegingsbeperking nog te wijten aan alleen accumulatie van vloeistof. Vorming van granulatieweefsel De vorming van granulatieweefsel ontstaat in de eerste dagen tot weken na de operatie. Dit is het eerste weefsel dat ‘opnieuw’ aangelegd wordt in het operatiegebied. Wanneer dit zich vormt in en rond een gewricht, wordt de beperking die eerst voornamelijk het gevolg was van de vloeistof ophoping, opeens steeds meer het gevolg van neerslaand celweefsel. Fibrosering In de fase van fibrosering, na ongeveer twee weken, wordt granulatieweefsel langzamerhand littekenweefsel. Littekenweefsel bestaat voor een groot gedeelte uit collageen type I vezels, en is daardoor een stuk moeilijker ‘beweeglijk’ te maken en te manipuleren. Wanneer littekenweefsel niet in de goede bewegingsrichting wordt neergelegd, wordt het kriskras door het hele gewricht gevormd en is er sprake van contractuurvorming. Dit fysiologisch proces vindt plaats direct na de operatie en heeft meteen gevolgen voor de beweeglijkheid van het gewricht. Vlak na de operatie, wanneer de patiënt nog onder volledige anesthesie is, heeft de knie een volledig Range of Motion. Na twee uur is onder invloed van bloed en zwelling in de knie geen volledige Range of Motion te verkrijgen. Wel is deze weer gemakkelijk terug te verkrijgen door beweging (Maloney e.a., 2002). Na twee dagen tot een aantal weken is de bewegingsbeperking in het gewricht groter geworden. Meestal is deze op te heffen door beweging. Door het bewegen wordt de spierpomp in werking gezet. Venen, vooral in extremiteiten, bevatten kleppen die er voor zorgen dat het bloed richting het hart stroomt en niet terug kan stromen. Diepere venen in de lagere ledematen zijn omgeven door grote groepen spieren die de venen dichtduwen als zij contraheren (aanspannen). Deze compressie verhoogd de druk in de venen wat de “upstream” kleppen sluit en de “downstream” kleppen opent en zo functioneert als een mechanische pomp.

Pagina 10 van 56


Hoofdstuk 2: Korte omschrijving van het MTC 2.1

Inleiding

De basis van het Medical Taping Concept (Sijmonsma, 2007) werd in de jaren zeventig gelegd in Azië, met name in Japan en Korea. Principes uit de chiropractie (manuele behandelmethode voor onder andere gewrichtsproblemen) en kinesiologie (leer van de lichaamsbewegingen) gaven aanleiding tot de ontwikkeling van een nieuwe methode. Er werd gedacht vanuit het principe dat beweging en spieractiviteit essentieel zijn om gezondheid te behouden of te herstellen. In dit hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de ontwikkeling van deze tapemethode en de specifieke eigenschappen van de gebruikte tape. Tenslotte wordt er iets verteld over de effecten bij lymfoedeem.

2.1.1

Ontwikkeling van een nieuwe behandelmethode

De achtergrondgedachte is, dat spieren niet alleen nodig zijn voor beweging, maar daarnaast ook bepalend zijn voor bijvoorbeeld de bloed- en lymfecirculatie en de lichaamstemperatuur. Als spieren niet goed functioneren, kan dat dus een scala van klachten en aandoeningen geven zoals verrekking of spierscheuring. Voortbouwend op deze gedachte, werd een elastische tape ontwikkeld die de spieren in hun functie kon ondersteunen, zonder daarbij de beweging te beperken. Door aangedane spieren op deze manier te behandelen, wordt het lichaamseigen herstelproces geactiveerd. Tijdens de ontwikkeling van deze methode bleek al snel dat het toepassingsgebied veel ruimer was dan alleen het behandelen van spieren. Eind jaren negentig introduceerde ex-profvoetballer Alfred Nijhuis de methode in Europa. Ondertussen heeft hij een goedlopend bedrijf genaamd FysioTape in Enschede. In Amerika en Azië werd toen al steeds meer gebruik gemaakt van de methode en ook in Europa won de behandelmethode al snel aan populariteit. Tegenwoordig is er een groeiende groep enthousiaste fysiotherapeuten, sportartsen en sportmasseurs in Europa. Diverse professionele behandelaars in Nederland en Duitsland ontdekken nog altijd nieuwe toepassingsmogelijkheden en technieken en wisselen kennis en ervaringen met elkaar uit. De meer verfijnde en uitgebreide methodiek die zo is ontstaan en zich steeds verder ontwikkelt, wordt het Medical Taping Concept genoemd.

2.1.2

Eigenschappen van de tape

In het Medical Taping Concept wordt gebruik gemaakt van een elastische, katoenen, tape met antiallergische lijmlaag. De lijmlaag is in een speciaal patroon aangebracht, zodat het materiaal ventileert. Daardoor wordt de tape zeer goed verdragen, zelfs bij langdurige toepassing. Bij zorgvuldig gebruik komen huidirritaties zelden voor. De tape is tot 140% rekbaar, wat vergelijkbaar is met de rekbaarheid van de huid. Ook dikte en gewicht van de tape zijn vergelijkbaar met de huid. Door de eigenschappen is het mogelijk om met de tape een soort ‘tweede huid’ te vormen. Het materiaal is met 10% voorspanning op het papier aangebracht. De tape is in de lengte rekbaar en wordt dus ook altijd in de lengte gebruikt. De lijmlaag neemt de lichaamswarmte aan en plakt beter naarmate de tape op temperatuur komt. De tape wordt altijd licht vast gewreven en komt daarbij al op temperatuur. Is de tape eenmaal vast gewreven, dan kan het niet meer opnieuw worden teruggezet, de tape plakt slechts één keer.

Pagina 11 van 56


2.1.3 Effecten bij lymfoedeem Met behulp van lymf taping-technieken kan de afvoer van vocht ondersteunend en gestimuleerd worden. Het oedeem (of een meer lokale vochtophoping) wordt hierbij in de richting van de lymfeklieren begeleid. Tijdens de Manuele Lymf Drainage wil men voornamelijk het oppervlakkige lymfesysteem in de subcutane laag van het weefsel beïnvloeden, omdat hier het meeste lymfoedeem afgevoerd kan worden. Bij de lymf taping-techniek wordt bij voorkeur de huid van het te behandelen gebied op rek gebracht door een juiste uitgangshouding. De tape wordt vervolgens zonder rek op de huid neergelegd. Bij terugkeer naar de uitgangspositie zorgt de elasticiteit van de tape ervoor dat de huid iets wordt opgetild. Deze liftende werking van CureTape© zorgt ervoor dat de initiële lymfevaatjes zich beter kunnen openen. De drukverlaging, ontstaan door dezelfde liftende werking, bevordert de lymfestroom naar de regio met de lagere druk. Beide factoren zorgen ervoor dat de lymfeafvoer gestimuleerd wordt. Dit effect van de tape komt exact dus overeen met de doelstelling van de Manuele Lymf Drainage. De tape vormt daardoor een uitstekende aanvulling en ondersteuning bij de behandeling van lymfoedeem. In plaats van het behandelen van lymfoedeem kan de tape met dezelfde methoden ook gebruikt worden voor veneuze drainage. Aangezien het in dit onderzoek gaat over oedeem ontstaan na een operatie waarbij het lymfsysteem en bloedvaten beschadigd zijn geraakt, praten we hier over traumatisch oedeem. De gebruikte tape wordt drainerend aangelegd en zorgt dus voor een liftende werking van de huid waardoor het oedeem gestimuleerd wordt in de afvoer via de lymfebanen. De liftende werking van CureTape© zorgt er eveneens voor dat de venen zich beter kunnen openen. De daardoor ontstane drukverlaging zorgt voor de stimulatie van het veneuze systeem.

Pagina 12 van 56


Hoofdstuk 3: Opzet van het onderzoek 3.1

Onderzoeksdoel

De centrale vraagstelling in deze thesis is of met behulp van een drainerende techniek binnen het Medical Taping Concept het herstel na een TKR bespoedigd kan worden. Er wordt hierbij gekeken naar zwelling, range of motion, pijn, activiteiten-functiescore en de snelheid van revalidatie.

3.2

Hypothese

Bij het opstellen van de hypothese wordt verwacht dat over een periode van 10 dagen de behandeling van patiënten met CureTape© minder ongemak ondervinden van zwelling, bewegingsbeperking en pijn in en rond de knie. Hierdoor zal eerder begonnen kunnen worden met het verdere revalidatieproces. Om het herstel te meten zijn vijf subdoelen opgesteld waaruit geconcludeerd zou kunnen worden dat de interventie herstelbevorderend werkt. Het eerste subdoel is een verminderde zwelling in de behandelde knie door het gebruik van CureTape©. Deze wordt gemeten d.m.v. een omvangsmeting. Hieruit komt de volgende hypothesen:

H0₁: Na de interventie met CureTape© over een periode van tien dagen, na een TKR, gaat de zwelling net zo snel weg ten opzichte van de patiënten uit de controlegroep. Ha1: Na de interventie met CureTape© over een periode van tien dagen, na een TKR, gaat de zwelling eerder weg ten opzichte van de patiënten uit de controlegroep. Het tweede subdoel dat van invloed is op het herstel is de mobiliteit, oftewel de Range of Motion van de behandelde knie. Deze wordt gemeten d.m.v. een ROM-meting. Hieruit volgt de volgende hypothesen:

H0₂:

Na de interventie met CureTape© over een periode van tien dagen, na een TKR, halen patiënten uit interventiegroep dezelfde Range of Motion als de patiënten uit de controlegroep.

Ha₂: Na de interventie met CureTape© over een periode van tien dagen, na een TKR, is een grotere Range of Motion mogelijk ten opzichte van patiënten uit de controlegroep. Een derde doel is het verminderen van de pijn. Deze wordt gemeten d.m.v. de VAS-score. Hieruit volgt de volgende hypothesen:

H0₃:

Na de interventie met CureTape© over een periode van tien dagen, na een TKR, scoren patiënten uit de interventiegroep een gelijke VAS-score ten opzichte van de patiënten uit de controlegroep

Ha₃: Na de interventie met CureTape© over een periode van tien dagen, na een TKR, wordt een lagere VAS-score gehaald ten opzichte van patiënten uit de controlegroep.

Pagina 13 van 56


Bij het vierde doel wordt er gekeken naar de beperking van de geopereerde knie in de ADL. Deze wordt gemeten d.m.v. een vragenlijst, de WOMAC. Hieruit volgt de volgende hypothesen:

H0₄: Na de

interventie met CureTape© over een periode van tien dagen, na een TKR, ervaren patiënten uit de interventiegroep evenveel ADL beperkingen als patiënten uit de controlegroep.

Ha₄: Na de interventie met CureTape© over een periode van tien dagen, na een TKR, worden er minder ADL beperkingen ervaren ten opzichte van patiënten uit de controlegroep. Tot slot wordt er gekeken naar de snelheid van revalideren. Deze wordt gemeten door een schema bij te houden met de activiteiten die de patiënten doen gedurende de klinische periode. Hieruit volgt de volgende hypothesen:

H0₅:

Na de interventie met CureTape© over een periode van tien dagen, na een TKR, zal de revalidatiesnelheid gelijk zijn ten opzichte van de patiënten uit de controlegroep.

Ha₅:

Na de interventie met CureTape© over een periode van tien dagen, na een TKR, zal de revalidatiesnelheid sneller zijn ten opzichte van de patiënten uit de controlegroep.

3.3

Samenstellen van de onderzoeksgroep

Omdat het onderzoek plaats moet vinden direct na de operatie, ligt het voor de hand dat de onderzoekspopulatie uit ziekenhuispatiënten bestaat. Per dag worden er enkele patiënten geopereerd voor een TKR. Deze mensen blijven doorgaans 5-7 dagen in het ziekenhuis en worden hier nog nabehandeld. Wanneer alles goed is verlopen gaan de patiënten naar huis en revalideert men verder bij zijn/haar eigen fysiotherapeut. Uit de onderzoekspopulatie maken we een selectie door de patiënten te toetsen aan de inclusie- en exclusiecriteria

3.3.1

Inclusie- en exclusie criteria

Vanuit de verschillende gebruikte meetinstrumenten en de tape-interventie die in dit onderzoek gebruikt zijn, zijn er een aantal begrenzingen naar voren gekomen. Deze geven de onderstaande inclusie- en exclusiecriteria. Inclusiecriteria • •

Patiënten met een TKR in het MST Leeftijd tussen de 50 en 80 jaar

Exclusiecriteria • • • • •

Patiënt bekent met circulatiestoornissen, onstabiel angina pectoris of hartinfarct tijdens de afgelopen maand. Patiënt met tachycardie in rust >120 BPM. Patiënt met te hoge bloeddruk (systolisch > 180 mmHg, diastolisch > 100 mmHg). Ontstekingsreacties elders in het lichaam. Allergisch voor de lijm zoals gebruikt in CureTape©.

Pagina 14 van 56


•

Mensen met een eerdere TKR in dezelfde knie.

3.3.2

Verdeling van de patiënten

De patiëntenpopulatie wordt in 2 gelijke groepen verdeeld. De volgorde van opereren bepaald of de patiënt getapet wordt of niet. De ene groep (de oneven patiënten) wordt naast de conventionele fysiotherapie behandeld met CureTape© en de andere groep (de even patiënten) ondergaan alleen de conventionele fysiotherapie. Bij deze pilotstudy is ervoor gekozen om beide onderzoeksgroepen te laten bestaan uit 10 personen (n=20). Aangezien de onderzoekers in dit geval ook de personen zijn die de tape aanbrengen en omdat de tape moeilijk te verbergen is kan het onderzoek niet dubbelblind uitgevoerd worden wat de resultaten enigszins kan beïnvloeden.

3.4

Methode

3.4.1

Omschrijving van de interventies

Metingen Vanaf het moment dat het verband dat direct na de operatie aangebracht is definitief wordt verwijderd kan begonnen worden met het onderzoek. Dit zal plaats vinden op dag 1 na OK. Allereerst wordt er gekeken naar de Range of Motion, de omvang van de behandelde knie, de VAS-score en de WOMAC-vragenlijst wordt aan de patiënt gegeven met de vraag of men deze zelf in wil vullen waarbij de vragen beantwoord moeten worden in de situatie voor de operatie. Deze vragenlijst wordt de volgende dag in het weer in ontvangst genomen. Aanbrengen tape Vervolgens wordt bij de helft van de patiënten (de interventiegroep) CureTape©. Bij de techniek zoals gebruikt in dit onderzoek wordt de tape zigzaggend aan de mediale zijde van het Figuur 3.1: De aangebrachte bovenbeen geplaatst (zie figuur 3.1). Dit moet specifiek aan de CureTape© op de mediale zijde van mediale zijde omdat anatomisch gezien zich hier subcutaan de het bovenbeen. lymfe- en veneuze banen bevinden die ervoor moeten zorgen dat het lymfe- en het veneuze oedeem afgevoerd kan worden. De tape wordt aangebracht op dag 1 en vervangen op de vijfde dag na OK. Wanneer de tape eerder los laat is het de bedoeling dat deze zo snel mogelijk wordt vervangen. Dit zou eventueel kunnen door een van de oedeemtherapeuten of door een van de onderzoekers. Deze zijn elke ochtend op de afdeling en lopen dan een controleronde. Bij de andere helft van de patiënten (de controlegroep) wordt er geen tapeinterventie verricht. Postklinische fase Normaal gesproken gaat de patiënt rond dag zes naar huis. Tussen deze dag en de terugkomdag moet er telefonisch contact met de patiënt gehouden worden om zo de voortgang in de gaten te houden.

Pagina 15 van 56


Terugkomdag Op de terugkomdag (dag tien na OK) zullen uiteindelijk de laatste metingen worden gedaan bij zowel de patiënten uit de controlegroep als uit de interventiegroep. Ook wordt de WOMAC weer afgenomen maar nu over de laatste 48 uur. Er is voor tien dagen gekozen omdat in deze periode de meeste zwelling aanwezig is bij de patiënt en in deze periode dus de meeste winst te behalen is. Daarnaast is deze periode ook praktisch goed te realiseren in verband met de terugkomactiviteit van de patiënt. Dit is een controleafspraak waar wordt gekeken naar de functionaliteit van de knie. Tevens worden dan de hechtingen verwijderd. Er wordt dan gekeken naar de omvang, de Range of Motion en de VAS-score en deze worden vergeleken met de metingen op dag één na OK. Op deze dag krijgen de patiënten uit de interventiegroep, mochten ze dat nog willen, alsnog een tape aangemeten als ‘cadeautje’, deze heeft immers geen invloed meer op de meetwaarden. Wanneer deze nadien los laat mag de patiënt de tape zelfstandig verwijderen. In figuur 3.2 is schematisch weergegeven wanneer de interventies zijn. Dagen -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Interventiegroep WOMAC + deelnameverklaring OK Aanbrengen tape + ROM-meting + VAS-score + WOMAC Controle Controle Controle Vernieuwen tape + controle + naar huis Controle indien nog in het ziekenhuis

Controlegroep WOMAC + deelnameverklaring OK ROM-meting + VAS-score + WOMAC

Telefonisch contact met de patiënt

Telefonisch contact met de patiënt

Controle + ROM-meting +VAS-score WOMAC (+ vernieuwen tape)

Controle Controle Controle Controle + naar huis Controle indien nog in het ziekenhuis

+ Controle + ROM-meting +VAS-score + WOMAC (+ vernieuwen tape)

Figuur 3.2: Schema voor de individuele patiënt.

3.4.2

Meetmethoden

Een gouden standaard na een TKR bestaat (nog) niet, maar aan de hand van onderstaande vier meetmethoden kan volgens Hillebrand en Methorst (2007) een betrouwbare, valide en responsieve meting worden gedaan. Deze meetmethoden staan uitgewerkt in de bijlagen B tot en met F WOMAC (Western Ontario and McMasters University Osteoarthritis Index) De Western Ontario and McMasters Universities Osteoarthritis Index (WOMAC) is een Engelse vragenlijst die in 1988 is ontwikkeld om pijn, gewrichtsstijfheid en fysiek functioneren te meten bij patiënten met cox- en gonarthrose (Bellamy e.a., 1988). De test bevat 24 vragen en zijn verdeeld als volgt: 5 vragen voor pijn, 2 vragen voor stijfheid en 17 vragen voor de fysieke functies. Dit zijn gesloten vragen waarbij de patiënt telkens de keus heeft uit 5 gradaties: geen , gering, matig, veel en erg veel. Duur: 5-10 minuten. Soort meetinstrument: ziektespecifieke vragenlijst, door de cliënt zelf in te vullen.

Pagina 16 van 56


ICF-domeinen: stoornissen/functies en activiteiten niveau. De uitwerking van dit meetinstrument staat in bijlage B. De puntentelling wordt beoordeeld naar het aantal punten wat men haalt bij het beantwoorden van de vragen. Hoe meer punten er worden gescoord, hoe meer beperkingen er zijn. De WOMAC wordt zeer veel gebruikt in internationaal onderzoek, met name om het effect van interventies te evalueren. Er bestaan veel vertalingen van de WOMAC. In 2004 is een Nederlandse vertaling verschenen (Roorda e.a., 2004). De WOMAC is een vragenlijst die gemakkelijk te begrijpen voor de cliënt ongeacht scholingsniveau, mede hierdoor voldoet deze aan de eisen van praktische toepasbaarheid. De Nederlandse vertaling van de WOMAC (Dutch WOMAC) meet drie begrippen (of dimensies): pijn, gewrichtsstijfheid en fysiek functioneren (Roorda e.a, 2004). Uit onderzoek blijkt dat de Engelse WOMAC zeer responsief is (McConnell e.a, 2001). De eerste analyses van het vervolgonderzoek suggereren dat dit ook geldt voor de Dutch WOMAC. Omvangsmeting Naast deze methoden is het voor dit onderzoek van belang te weten hoeveel vocht er nog aanwezig is in de knie gedurende de revalidatie. Een methode hiervoor is een omvangsmeting waarbij de omvang van de 5⁰ geflecteerde knie gemeten wordt ten hoogte van de knieholte midden over de patella. Duur: 1-2 minuten. Soort meetinstrument: fysieke test. ICF-domeinen: stoornissen/functies niveau. De uitwerking van dit meetinstrument staat in bijlage C. ROM meting Om te kijken naar de beweeglijkheid van de knie wordt de Range of Motion (ROM) gemeten. Dit wordt gedaan op bed in liggende houding. Het bed is dan helemaal plat. Er wordt aan de patiënt gevraagd of ze de knieholte in het bed willen drukken en de tenen naar zich toe willen trekken. Met een goniometer wordt er gekeken hoever de patiënt de knie kan stekken. Ook de flexie wordt gemeten met de goniometer. Er wordt gevraagd om de knie zo ver mogelijk te buigen. De hak wordt dan over het bed naar de bil getrokken. De eerste dagen zal wat hulp nodig zijn om het eerste stukje te buigen. Duur: +/- 5 minuten. Soort meetinstrument: fysieke test. ICF-domein: stoornissen/functieniveau. De uitwerking van dit meetinstrument staat in bijlage C. In de literatuur staan verschillende meetinstrumenten beschreven. In de meeste studies die we tegen zijn gekomen wordt de goniometer beschreven. Als vergelijkend instrument wordt een röntgenapparaat gebruikt. Uit deze artikelen blijkt dat de goniometer betrouwbaar en valide is wanneer men kijkt naar één beoordelaar. De inter-beoordelaars validiteit en betrouwbaarheid worden vaak bediscussieerd. In de studies van Roddey (2005) en Brosseau (2001) worden ze als voldoende beoordeeld. Terwijl in de studie van Haight (2005) geen acceptabele interbeoordelaarsbetrouwbaarheid wordt gevonden, maar wel een acceptabele intrabeoordelaarsbetrouwbaarheid. Ook blijken er verschillen in validiteit te zijn onder verschillende goniometers. Hiermee wordt een goniometer van een ander type of fabrikant bedoeld. In vergelijking met het “timmermansoog”, wat inhoudt dat de mobiliteit geschat wordt, is de validiteit en betrouwbaarheid van de goniometer hoger. Echter als beste middel om de mobiliteit te

Pagina 17 van 56


meten, wordt in het artikel van Brosseau (2001) het röntgenapparaat naar voren gebracht. Dit is ook de reden waarom het röntgenapparaat in sommige studies wordt gebruikt als controle groep. (Roddey & Cook 2005, Haight et al. 2005, Brosseau & Balmer 2000) De goniometer bezit een hoge intrabeoordelaarsbetrouwbaarheid volgens Watkins et al. (1991) en volgens Oosterveld et al. (1989). De interbeoordelaarsbetrouwbaarheid is ook hoog, maar minder als de intrabeoordelaarsbetrouwbaarheid volgens Watkins et al. (1991). Er is over het algemeen een hoge mate van betrouwbaarheid volgens Shaw et al. (2005). De validiteit is goed bevonden door Oosterveld et al. (1989). Zoals hierboven beschreven staat is het beste middel om de mobiliteit te meten het röntgenapparatuur. Echter de goniometer scoort bij de intra-beoordelaar ook goed. VAS-score De Visual Analoque Scale is een aspecifieke meetschaal, bestaande uit een horizontale of een verticale lijn. De meest gebruikte lengte van de lijn is 100 mm lang. Aan de linker of de onderste kant staat de minimumscore, aan de rechter of de bovenkant staat de maximumscore (0-10 cm of 0-100 mm). De patiënt dient loodrecht op de lijn aan te strepen in welke mate hij of zij de gevraagde sensatie (pijn) beleeft. Het aantal millimeter tussen door de patiënt aangegeven streep en de minimumscore is de score op de VAS. Duur: enkele seconden. Soort meetinstrument: mentale test. ICF-domein: menselijk functioneren. De uitwerking van dit meetinstrument staat in bijlage C en D. Strong et al. (2002) zeggen dat de volgende meetinstrumenten kunnen worden gebruikt om de intensiteit van pijn te meten: − Genummerde Visueel Analoge Schaal − Ongenummerde Visueel Analoge Schaal (met een 10cm-lange lijn). Bij de VAS is sprake van een hoge betrouwbaarheid en validiteit volgens Boeckstyns et al. (1989) en volgens Badia et al. (1999). De validiteit van de genummerde VAS is nog iets beter dan die van de ongenummerde volgens Boeckstyns et al. (1989). In dit onderzoek is er gekozen voor ongenummerde VAS, omdat de patiënt dan niet beïnvloed wordt door getallen. Snelheid van revalidatie Bij de snelheid van revalidatie wordt er per dag bijgehouden welke activiteiten de patiënt reeds gedaan heeft. De activiteiten waarna gekeken wordt zijn: oefentherapie in lig en zit, staan met en zonder ondersteuning en lopen met verschillende hulpmiddelen. Duur: +/- 5 minuten. Soort meetinstrument: fysieke test. ICF-domein: activiteitenniveau. De snelheid van revalidatie staat uitgewerkt in bijlage E

3.4.3

Protocol fysiotherapie MST na TKR

Naast het eventuele vervangen van de aangebrachte CureTape© bestaat de fysiotherapeutische interventie uit de conventionele fysiotherapie voor zowel de interventiegroep als de controlegroep. De belangrijkste doelen hieromtrent zijn het verbeteren van de Range of Motion (ROM), spierversterking (met name de m. quadriceps femoris), en training van de Activiteiten van het Dagelijks Leven (ADL) zoals het maken van transfers en looptraining. Dit komt tot uiting in het quickfit programma wat momenteel ontwikkeld wordt op het MST. Met dit programma wordt onderzocht

Pagina 18 van 56


hoe de functie ctie van de knie voor de operatie was, waarbij men kijkt naar mobiliteit, trofiek, kracht, pijn en een aantal functionele aspecten als ADL-handelingen, ADL handelingen, huiswerkoefeningen en loopafstand. Daarnaast wordt de snelheid van revalidatie tijdens de ziekenhuisopname ziekenhuisopname bijgehouden (deze meting is in aangepaste vorm in dit verslag opgenomen als meetinstrument, zie paragraaf 3.4). Tenslotte is de ganganalyse Nijmegen in dit programma opgenomen.

3.5

Onderzoeksorganisatie

3.5.1

Voorbereiding van het onderzoek

In april 2008 werd begonnen met deze afstudeeropdracht. Al heel snel ontstond het idee om de werking van het Medical Taping Concept nader te bekijken. Om hier een onderzoek in te doen moet men eerst de tape-techniek techniek onder controle control zien te krijgen. Daarom werd er een cursus Medical Taping Concept op Saxion Hogescholen Enschede gehouden in samenwerking met Tabula Rasa. Na enige voorbereidingen heeft deze cursus in oktober 2008 2008 plaats gevonden. Vervolgens werd het onderzoeksplan opgesteld en zijn de stageperioden stageperiode doorlopen. Vanaf september 2009 werd er contact gezocht met de fysiotherapieafdeling van het Medisch Spectrum Twente (MST) in Enschede. Nadat de plannen waren uitgelegd heeft de fysiotherapie in de naam van Jos van der Hoek aangegeven hierin te willen ondersteunen. Er is een informatiebrief opgesteld voor de orthopedie(zie zie bijlage F). Hierin Hier stond in grote lijnen hoe het onderzoek er uit zou komen te zien. Ook de orthopedie zag wel iets in het onderzoek en na een korte presentatie op MST voor alle orthopeden is begin februari 2010 definitief toestemming verleend om het onderzoek uit te voeren in samenwerking met het MST. Om vervolgens alle betrokken Figuur 3.3: Tijdsschema van het onderzoek. afdelingen op p het MST goed te informeren is in maart 2010 tevens een presentatie gehouden voor de betrokken fysiotherapeuten en de verpleegkundigen van de orthopedieafdeling op het MST. Deze afdelingen zijn tevens geïnformeerd middels een specifiek voor de afdeling opgestelde informatiebrief. Deze staan beschreven in bijlage G en H. Tijdens het onderzoek bleek dat ook de arts-assistenten arts assistenten zich afvroegen wat die tape precies was. Daarom is er nog een extra informatiefolder voor hen opgesteld (Bijlage I)

3.5.2

Opstarten van het onderzoek

Ondertussen iss er een informatiebrief met toestemmingsverklaring opgesteld voor de patiënten (Bijlage K en L). In de voorbereidingsfase is er in samenwerking met het MST telefonisch contact gezocht met de patiënten met de vraag of zij eventueel mee zouden willen werken aan dit onderzoek. Tegelijkertijd is er gekeken middels een korte vragenlijst of de patiënt binnen de inclusieinclusie en exclusiecriteria van het onderzoek vallen en worden de demografische gegevens van de patiënt genoteerd (Bijlage J). Met de patiënten is afgesproken afgesproken dat ze tijdens de voorlichting de eerder beschreven informatiebrief met toestemmingsverklaring meekrijgen om deze op de dag van de opname af te geven op de orthopedische verpleegafdeling op het MST. Hier zal tevens één van ons even kennismaken met de patiënt en middels een proeftape op de onderarm bekijken of de patiënt allergisch is voor de lijmlaag van de tape. In de praktijk kwam het er vaak op neer dat we de toestemmingsverklaring in het ziekenhuis, vlak na de operatie aan de patiënten hebben gegeven ge

Pagina 19 van 56


met de vraag of zij die in de loop van de dag in konden vullen zodat wij deze verklaring in ons dossier konden stoppen.

Pagina 20 van 56


Hoofdstuk 4: Resultaten 4.1

Inleiding

In dit hoofdstuk zullen de resultaten van het onderzoek weergegeven worden. In deze inleiding wordt beschreven hoe het uiteindelijke onderzoek tot stand is gekomen. Vervolgens Vervolge wordt er iets verteld over de demografische gegevens van de betrokken patiënten waarna per paragraaf de uitkomsten van de verschillende metingen worden weergegeven en beschreven. Tijdens het onderzoek zijn er 33 patiënten benaderd met de vraag of men mee wilde doen met ons onderzoek. Van deze 33 patiënten zijn er 13 afgevallen met als reden dat deze patiënten niet voldeden aan onze inclusie- en exclusiecriteria of omdat omdat men niet mee wilde doen met dit onderzoek. Daarnaast hebben door omstandigheden enkele belangrijke metingen niet plaats gevonden bij de patiënten die wel mee deden. Omdat dit slechts bij enkele onderdelen van het totale onderzoek plaats vond, is besloten besloten om de rest van de meetgegevens van de betreffende patiënten wel mee te nemen in het onderzoek. Bij de meeste resultaten hieronder staat er in de tabel een samenvattend geheel met betrekking tot de uitkomsten van het onderzoek. onderzoek Voor alle specifieke meetgegevens egevens kan gekeken worden in de datasheet in bijlage M.1 en M.2. Tijdens het onderzoek zijn er een aantal zaken anders gelopen dan dan vooraf gepland was. In eerste instantie bestond de behandeling met CureTape© uit het aanbrengen van een drainerende tape op dag één en dag vijf post OK. In de praktijk kwam het meestal neer op het aanbrengen op dag 1 en op de dag van ontslag. Het enkele malen voorgekomen dat de tape tussendoor vervangen moest worden omdat het bijvoorbeeld losliet. Daarnaast was het aanvankelijk de bedoeling dat tussen de dag van ontslag en de terugkomdag telefonisch contact zou zijn met de patiënten maar naar een aantal telefoontjes gaf dit geen meerwaarde aan ons onderzoek. Dit omdat de VAS dan heel anders werd beoordeeld (verschil tussen visueel en auditief). Uiteindelijk is op de terugkomdag gevraagd hoe het de afgelopen dagen is verlopen. Wat tevens op viel is dat dee patiënten uit de interventiegroep en het verplegend personeel aangaven dat de mensen uit de interventie groep veel moesten plassen. Dit is niet gemeten omdat de vochtbalans niet is bijgehouden. bijgehouden Verder was er een patiënt uit de controlegroep die erg veel last had van haar dikke knie. Zij is door één van de oedeemtherapeuten getapet en daar heeft ze heel veel baat bij gehad. Door deze interventie hebben we haar meetresultaten na de interventie niet mee kunnen nemen. Er is ook een patiënt uit de interventiegroep roep geëxcludeerd, omdat deze na de operatie een infectie kreeg aan de knie. Hierdoor bleef de knie lang dik en bleef zij ook langer dan gemiddeld in het ziekenhuis.

4.2

Demografische gegevens

Aan dit onderzoek hebben 18 patiënten meegewerkt. Vijf van de patiënten was van an het mannelijke geslacht, dertien der van het vrouwelijke. Van de vijf mannen zaten er drie in de interventiegroep en twee in de controlegroep. Bij de d vrouwen was de verdeling zes om zeven. Wanneer er naar de leeftijd gekeken wordt van alle deelnemende patiënten blijkt dit gemiddeld genomen op 67,4 jaar te liggen met een standaarddeviatie standaard (s.d.) van 8,34 jaar.

Pagina 21 van 56

Figuur 4.1: Demografische gegevens van de onderzoekspopulatie. Per groep staan de leeftijden in jaren weergegeven.


Bij de patiënten in de interventiegroep ligt de gemiddelde leeftijd op 65,4 jaar met een s.d. van 8,23 jaar, waarbij een onderscheid gemaakt kan worden tussen de drie mannen (59,3 jaar) en de zes vrouwen (68,5 jaar). Bij de patiënten uit de controlegroep ligt de gemiddeld leeftijd 67,8 jaar (s.d.= 7,96 jaar). Ook hierbij kan een onderscheid gemaakt worden tussen de twee mannen (64,5 jaar) en de acht vrouwen (70,9 jaar). De gegevens staan vermeld in figuur 4.1

4.3

Omvang

Omvangsverschil Wanneer er gekeken wordt naar de resultaten van de omvangmetingen vallen een aantal aspecten op. Ten eerste kan er gekeken worden naar de omvang van de knie direct na de operatie (dag 1). Wat opvalt is dat de patiënten uit de controlegroep gemiddeld gezien een knie met een grotere omvang (463,00 mm, s.d.=36,89 mm) hebben gehad bij de start van het onderzoek vergeleken met de interventiegroep (431,50 mm, s.d.=26,71 mm). Daartegenover staat dat de gemiddelde patiënt uit de controlegroep op de terugkomdag gemiddeld gezien nog steeds een knie heeft met meer omvang (controlegroep: 455,14 mm, s.d.=28,26 mm, interventiegroep: 434,00 mm, s.d.=25,72 mm) maar dat dit gemiddelde wel lager ligt vergeleken met dag 1. Dit in tegenstelling tot de patiënten uit de interventiegroep waarbij de omvang op de terugkomdag zelfs iets groter is dan op dag 1. Wanneer dit wordt uitgedrukt in percentage kan gesteld worden dat de gemiddelde patiënt uit de controlegroep een omvang van de knie heeft op 98,30% van de omvang op dag 1 terwijl dit percentage bij de interventiegroep op 100,58% ligt. Maximale omvang Met betrekking tot de omvang kan er ook gekeken worden naar de maximale omvang van de knie en Figuur 4.2: Verschillende resultaten met betrekking tot de op welke dag deze omvang gemeten is. Zoals is te omvang. zien in figuur 4.2 is de maximale omvang bij patiënten uit de interventiegroep (480,33 mm, s.d.=31,72 mm) absoluut gezien lager vergeleken met de controlegroep (486,55 mm, s.d.=24,11 mm). Wanneer er echter relatief gekeken wordt en vergeleken wordt met de aanvangsomvang, kan gesteld worden dat procentueel de maximale omvang van de interventiegroep met 111,31% hoger ligt vergeleken met de controlegroep op 105,09%. Ook valt op dat het maximum bij de interventiegroep gemiddeld eerder gehaald wordt (dag 2,75 om dag 4.43). Flow Tenslotte kan er gekeken worden naar de flow, de hoeveelheid oedeem dat is afgevoerd in de looptijd van de interventie. Hierbij wordt er gekeken naar het verschil tussen de maximale omvang en de omvang op de terugkomdag. In figuur 4.2 is te zien dat er bij patiënten uit de interventiegroep absoluut gemiddeld meer oedeem is afgevoerd doordat dit verschil in omvang (29,88 mm) groter is vergeleken met het gemiddelde verschil in omvang bij de controlegroep (23,86 mm). Ook relatief gezien vergeleken met de omvang op dag 1 kan gesteld worden dat er meer oedeem is afgevoerd.

Pagina 22 van 56


4.4

Range of Motion

Wanneer er gekeken wordt naar de resultaten op het gebied van de Range of Motion (figuur 4.3) .3) valt op dat er bij patiënten uit de interventiegroep een flexiee bereikt wordt van gemiddeld 88,0 ⁰ (s.d.=13,75⁰).. Bij patiënten uit de controlegroep ligt deze flexie bij 81,6 ⁰ (s.d.=8,67) Met betrekking tot de extensie valt op dat deze bij de controlegroep gemiddeld lager uitvalt vergeleken met de interventiegroep, maar dat de uitkomsten hiervan wel w erg dicht bij elkaar liggen met 7,22 voor de interventiegroep (s.d.=2,04) en 6,63 voor de controlegroep ontrolegroep (s.d.=2,00)

4.5

Figuur 4.3: Resultaten met betrekking tot de flexie en de extensie.

Pijn

Tijdens de opnameperiode krijgen de patiënten uit beide groepen verschillende hoeveelheden pijnmedicatie en verschillende soorten pijnmedicatie. Hierdoor kunnen er geen betrouwbare resultaten tijdens de opnameperiode gemaakt worden. Het meest betrouwbare getal kan verkregen worden tijdens de terugkomactiviteit. Om deze reden is, om de pijn te beoordelen, alleen de pijngewaarwording op de terugkomactiviteit meegenomen in de resultaten. Hier valt op dat patiënten uit de interventiegroep gemiddeld een lagere VASVAS score halen (9,89 met een s.d. van 7,81) vergeleken met patiënten uit de controlegroep (20,50 met een s.d. van 19,81). Deze getallen zijn terug te vinden in figuur 4.4. 4

4.6

Figuur 4.4: VAS-score terugkomactiviteit.

Functiescore

Bij het afnemen van de WOMAC vragenlijsten vielen bij patiënten uit beide groepen vragen weg omdat deze niett van toepassing waren op de situatie van de patiënt. Hierdoor is het niet mogelijk om de scores binnen een groep met elkaar te vergelijken. Wel kan er gekeken worden naar een eventuele verbetering van de functiescore van een individuele patiënt waarbij de functiescore bij de terugkomactiviteit wordt vergeleken met die van de situatie voor de operatie. Ook in deze situatie vielen vragen weg omdat bepaalde activiteiten na de operatie nog niet van toepassing waren. In deze gevallen werd alleen een score meegerekend meege als deze zowel voor de operatie als op de terugkomdag ingevuld is. Wanneer deze verbetering uitgedrukt wordt in een percentage kunnen de verschillende patiënten binnen een groep wel met elkaar

tijdens

de

Figuur 4.5: Resultaten uit de functiescore analyse, voor de operatie vergeleken met de terugkomdag.

Pagina 23 van 56


vergeleken worden en kunnen de interventiegroep en de controlegroep controlegroep ook met elkaar vergeleken worden. De uitwerking erking hiervan staat in figuur 4.5. 4.5. Uit deze cijfers valt op dat de gemiddelde relatieve score bij de interventiegroep lager uitvalt vergeleken met de score van de controlegroep.

4.7

Snelheid van revalidatie

Als er gekeken moet worden naar de duur van opname in het ziekenhuis, nhuis, zoals te zien in figuur 4.6, 4.6 valt op dat patiënten uit de controlegroep gemiddeld iets eerder naar huis mogen (na gemiddeld deld 4,89 dagen met een s.d. van 1,52) in vergelijking met de patiënten uit de interventiegroep (5,00 dagen met een s.d van 0,94). Naast het bekijken van de duur van de opname is het tevens interessant om te kijken hoe snel patiënten hun activiteiten opbouwen. Deze gegevens gevens staan vermeld in figuur 4.7. 4.7 Hierbij valt op dat voor zowel de interventiegroep als voor de controlegroep ongeveer dezelfde snelheid van opbouw van de activiteiten plaats vindt.

Figuur 4.6:: Verblijf in het ziekenhuis in dagen.

Figuur 4.7: Resultaten met betrekking tot de snelheid sne van revalidatie. De getallen geven aan op welke dag begonnen is met een bepaalde activiteit.

Pagina 24 van 56


Hoofdstuk 5: Conclusies en aanbevelingen 5.1

Conclusies

Om tot een goede eindconclusie te komen moet de centrale vraagstelling beantwoord worden, zoals deze is gesteld bij deze pilotstudy in paragraaf 3.1. Deze vraag was of met behulp van een drainerende techniek binnen het Medical Taping Concept na een TKR het herstel bespoedigd kan worden. Om hier een antwoord op te krijgen zullen de resultaten van de verschillende metingen geïnterpreteerd moeten worden. Echter moet wel rekening gehouden worden met de omvang qua patiëntenpopulatie van dit onderzoek. Aangezien deze erg klein was kan niet bewezen worden dat de behaalde resultaten tot een harde conclusie kunnen leiden. Wanneer gekeken wordt naar de omvangmeting spreken een aantal resultaten elkaar tegen. Tijdens het meetmoment op de terugkomdag blijkt dat de patiënten uit de controlegroep een afname van de omvang van de knie heeft terwijl de patiënten uit de interventiegroep gelijk zijn gebleven. Dit is tegen het verwachtingspatroon in en als alleen hierna gekeken wordt moet de hypothese dat de zwelling vermindert verworpen worden. Wanneer er echter ook gekeken wordt naar de dag waarop de zwelling begint af te nemen en naar de hoeveelheid oedeem dat is afgevoerd kan gesteld worden dat een dergelijke tape wel het herstel bespoedigd. Dit kan gesteld worden doordat de oedeemvermindering eerder begint en er uit de resultaten van de flow blijkt dat er meer oedeem wordt afgevoerd. Het tweede aspect waarna gekeken werd is de Range of Motion (ROM). Op dit gebied halen de patiënten uit de interventiegroep duidelijk wel meer graden in de flexie. Uit deze resultaten kan dus geconcludeerd worden dat na een behandeling met CureTape© bevorderend werkt voor de ROM. Een derde onderdeel van de onderzoeksvraag betrof de waargenomen pijn. Patiënten die behandeld zijn volgens de tapemethode hadden op de terugkomdag minder pijn ervaren vergeleken met de patiënten uit de controlegroep. Op dit onderdeel kan dus gesteld worden dat een behandeling met CureTape© als minder pijnlijk wordt ervaren. Wanneer gekeken wordt naar de functiescore kan ook geconcludeerd worden dat na een behandeling met CureTape© de kwaliteit van de activiteiten bevorderd wordt en dus dat CureTape© bijdraagt het herstelproces. Tenslotte werd er nog gekeken naar de snelheid van revalidatie. Op dit gebied kan niet gesteld worden dat patiënten behandeld met CureTape© sneller revalideren en dus ook niet sneller naar huis kunnen gaan na een operatie. In het MST wordt met een Quickfit programma gewerkt. Hierdoor wordt er stap voor stap naar een doel gewerkt. Elke patiënt krijgt dezelfde behandeling in hetzelfde tempo. Dit zou een verklaring kunnen zijn, waarom er weinig verschil tussen de interventie- en de controlegroep zit. Wanneer de centrale vraagstelling beantwoord moet worden kan gezegd worden dat een behandeling met CureTape© niet op alle gemeten vlakken een verbetering geeft ten opzichte van een behandeling zonder CureTape© . Op de meeste punten kan een behandeling met CureTape© echter wel progressie bieden en het advies is dan ook om de tape tijdens de opname in het ziekenhuis als ondersteunende behandeling toe te passen bij iedereen die niet allergisch is voor de gebruikte lijmlaag.

Pagina 25 van 56


5.2

Aanbevelingen

Tijdens het onderzoek zijn een aantal zaken naar voren gekomen die in een eventueel vervolgonderzoek anders aangepakt kunnen worden. Deze aanbevelingen worden hieronder puntsgewijs doorgenomen. • Omdat de onderzoekspopulatie in deze pilotstudy niet groot was kunnen bij metingen uitzonderlijk hoge of lage waarden een grote invloed hebben op de gemiddelde waarde van deze meting. Wanneer er met een veel grotere onderzoekspopulatie gewerkt kan worden zullen deze uitschieters minder invloed hebben op de gemiddelde waarde en kan er dus een betrouwbaarder onderzoek opgesteld worden. • Daarnaast is er tijdens dit onderzoek een grote range in leeftijd gehanteerd om op deze manier het onderzoek enigszins te bespoedigen. Wanneer deze range kleiner gemaakt kan worden zullen de resultaten ook betrouwbaarder worden • Ook wordt er door verschillende orthopeden op verschillende manieren geopereerd en zijn er op het gebied van de TKR twee methoden die veel toegepast worden. Wanneer dit onderzoek een vervolg zou krijgen is aan te raden om alleen patiënten te nemen die bij één orthopeed onder behandeling staan en waarbij ook maar één soort operatiemethode toegepast wordt. • Omdat wij niet constant aanwezig waren in het ziekenhuis kan het voorkomen dat wanneer wij aanwezig zijn de patiënten niet altijd op kamer zijn waardoor wij op een later tijdstip terug moeten komen. Ook is het voorgekomen dat op het moment dat wij aanwezig zijn voor een eerste meting het verband nog niet van de knie af mag of kan omdat de patiënt de dag daarvoor laat geopereerd werd. Hierdoor heeft de belangrijke meting op de eerste dag niet plaats kunnen vinden met als gevolg dat voor die deze gegevens niet mee kunnen worden genomen bij de resultaten. In een vervolgonderzoek zou het makkelijker zijn om met de patiënten een vast uur per dag af te spreken zodat de patiënten hier rekening mee kunnen houden. • Tijdens de ziekenhuisopname kregen de patiënten verschillende vormen van pijnmedicatie waardoor er een vertroebeld beeld ontstaat met betrekking tot de pijngewaarwording. In een vervolgonderzoek kan het relevant zijn om bij te houden welke pijnmedicatie en in welke hoeveelheden de patiënt toegediend krijgt of heeft gekregen. • In het algemeen kan gesteld worden dat voordat het daadwerkelijke onderzoek heeft plaatsgevonden er een heleboel contactmomenten met verschillende disciplines heeft moeten plaats vinden. Tussen al deze contactmomenten zit veel tijd. Het advies hieromtrent is om in een vroeg stadium te achterhalen met welke disciplines contact nodig zal zijn en deze vervolgens direct in kaart te brengen en de afspraken te maken. Op deze manier kan er een hoop tijd bespaard worden tijdens het gehele proces. • In hoofdstuk 4 staat reeds vermeld dat ons is opgevallen dat de patiënten uit de interventiegroep meer moeten plassen. In een vervolgonderzoek kan het relevant zijn om de vochtbalans van de patiënten bij te houden, om zo te kijken of daar een verschil in zit tussen beide groepen. • Dit onderzoek is gebaseerd op de eerste 10 dagen na de operatie. Het verschil in opnamedagen is niet dusdanig dat gesteld kan worden dat het daadwerkelijk dagen scheelt. Wanneer er op langere termijn gekeken zou worden, is het mogelijke dat het verschil groter uit valt. Onze aanbeveling is dan ook om het onderzoek te verlengen om ook te kijken op langere termijn.

Pagina 26 van 56


Literatuurverwijzing / referenties • •

•

• •

•

•

• • • • • • •

• •

•

Ahles T.A., Ruckdeschel J.C., Blanchard E.B. (1984). Cancerrelated pain II, Assessment with visual analogue scales. Journal of Psychosomatic research, 28, 121-124 Alijn, R., Alsemgeest, D., Brederode, J., Lek, R., Opmeer, L., Pronk, P., Remmelzwaal, P., Vrolijk, M., Waaijers, J. (2008). Western Ontario and McMaster Universities Osteoarthritis Index (WOMAC). Verkregen op 13oktober, 2009, via Hogeschool Leiden website: http://www.fysio-web.nl/WOMAC.pdf Badia X et al. (1999). Feasibility, validity and test-retest reliability of scaling methods for health states: The visual analogue scale and the time trade-off; Quality of Life Research, 8:303-310. Boeckstyns MEH et al. (1989). Reliability and validity of the evaluation of pain in patiënts with total knee replacement; Pain, 38: 29-33. Bolton J.E., Wilkinson R.C. (1998). Responsiveness of pain scales: a comparison of three pain itensity measures in chiropractic parients. J of malipulative and physiological therapeutics, 21(1), 1-7 Brosseau, L. & Balmer, S. & Tousignant, M. (2001). “Intra- and Intertester Reliability and Criterion Validity of the Parallelogram and Universal Goniometers for Measuring Maximum Active Knee Flexion and Extension of Patients With Knee Restrictions.” Archives of Physical Medicine and Rehabilitation 82:396-402. McConnell S., Kolopack P., Davis A.M., (2001). The Western Ontario and McMaster Universitie Osteoarthritis Index (WOMAC): a review of its utility and measurement properties. Arthritis Rheum 2001;45:453-61 Mc Cormack H.M., Horne de D.J.L., Sheather S, (1988). Clinical applications of visual analogue scales:a critical review. Psych Med, 18, 1007-1019 Davies B., Burrows G., Poynton C. A., (1974). comparative study of four depression rating scales. Austrilian and New Zealand Journal of Psychiatry, 9, 21-24 Downie W.W., Leatham P.A., Rhind V.M., Wright V., Branco J.A., Anderson J.A., (1978). Studies with pain rating scales. Annals of the Rheumatic Diseases, 37, 378-381 Folstein M. F., Luria R., (1973) Reliability, validity, and clinical application of the visual analogue mood scale. Psych Med, 3, 479-486 Gallagher, E.J., Bijur, P.E., Latimer C., Silver W., (2002). Reliability and validity of a visual analogue scale for acute abdominal pain in the ED. Am J Emerg Med. 2002, 20(4): 287-290 Gift A.G., (1989). Visual analogue Scales: Measurement of subjective phenomena. Nursing Research, 38 (5), 286-288 Haight H.J. & Dahm D.L. & Smith J., (2005). “Measuring standing hindfoot alignement: Reliability of goniometric and visual measurements.” Archives of Physical Medicine and Rehabilitation Volume 86(3):571-575. Handley S.L., Dunn T.L., Waldron G., Baker J.M., (1980).Tryptophan, cortisol and puerperal mood. BritischJ of Psychiatry,136,498-508 Hillebrand, I., Methorst, A.B., (2007). De vraag naar specifieke en niet-specifieke meetinstrumenten na een Totale Knie Prothes, Amsterdam Tevens onderstaande link http://scriptiesonline.bib.hva.nl/document/49817 Hollestelle M.L., Hilbers E.S.M., Tienhoven,E.A.E. van, Geertsma, R.E., (2005). Geavanceerde medische technologie in de thuissituatie: inventarisatie, gebruikersaantallen en risico’s; RIVM rapport 265011004/2005, 72. Tevens onderstaande link http://www.vilans.nl/Site_Webwinkel/docs/PDF/medischetechindethuissituatie.pdf

Pagina 27 van 56


• •

•

• •

• • • •

•

• •

•

• • •

• •

Homblow A.R., Kidson M.A., (1976). The visual analogue scale for axiety: A validation study. Australian and New Zealand J of Psychiatry, 10, 339-341 Jespers, A., Vermeulen, A., Krauth, K., Berben, E., (2007). Een knieoperatie…en dan?, Eindhoven. Tevens onderstaande link http://hbokennisbank.cq2.org/nl/page/hborecord.view/show?uploadId=fontys%3Aoai%3As cr.fontys.nl%3A18693 Kenzo, K., & Tatzuyuki, H., (1998). Changes in the Volume of the Peripheral Blood Flow by using Kinesio Taping®. Verkregen op 30 december, 2009, via http://www.kinesiotaping.com/blood-flow-kt.php Kim E.J., Buschmann M.T., (2006). Reliability and validity of the faces pain scales with olderadults. Int J Nursing studies, 43, 447-456 Lenssen, A.F., (2007). Aspects of physiotherapy in the peri-operative management of total knee arthroplasty patients, Maastricht Tevens onderstaande link http://www.bewegingsvraagstukken.nl/Thesis%20Lenssen%20V7.pdf Little J.C., McPhail N.I., (1973) Measures of depressive mood at montly intervals. Britische J of Psych, 122, 447-452 Maloney, W.J., (2002), The stiff Knee Arthroplasty. The Journal of Arthroplasty, Vol 17, No 4, 2002, (71-73) Morree de, J.J., (2001), Dynamiek van het menselijk bindweefsel: functie, beschadiging en herstel, Houten: Bohn Stafleu van Loghum Oosterveld, F.G.J. et al. (1989); Mobiliteitsonderzoek van de knie met Cybex EDI 320 en conventionele Goniometer: Onderzoek naar betrouwbaarheid en validiteit; Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie, 99 (5): 117-120. Otten, R, Roermund, P.M. van, (2010). Trends in aantallen knie- en heuparthroplastieken, H&W; Maanbald van het Nederlandse huisartsen genootschap Tevens onderstaande link http://www.henw.org/rss/id2102-trends-in-aantallen-knie-en-heupartroplastieken.html Padilla G.V., Presant C., Grant M.M., Metter G., Lipsett J., Heide F., (1983). Quality of life index for patients with cancer. Research in Nursing & Health, 6, 117-126 Roddey, T.S. & Cook, K.F. & O’ Malley K.E., (2005). “The relationship among strength and mobility measures and selfreport outcome scores in persons after rotator cuff repair surgery: Impairment measures are not enough.” Journal of Shoulder and Elbow Surgergy 14(1):95-98. Roorda L.D., Jones C.A., Waltz M., Lankhorst G.J., Bouter L.M., Eijken J.W. van der, Willems W.J., Heyligers I.C., Voaklander D.C., Kelly K.D., & Suarez-Almazor M.E., (2004). Satisfactory cross cultural equivalence of the Dutch WOMAC in patients with hip osteoarthritis waiting for arthroplasty. Annals of the Rheumatic Diseases 2004;63:36-42 Scott J., Huskinson E.C. Vertical or horzontal visual analogue scales. Annals of the rheumatic Diseases, 1979, 38, 560 Seymour R.A., (1982). The use of pain scales in assessing the efficacy of analgetics in postoperative dental pain. European Journal of Clinical Pharmacology. Shaw T, Williams MT and Chipchase LS (2005); Do early quadriceps exercises affect the outcome of ACL reconstruction? A randomized controlled trial. Australian Journal of Physiotherapy, 5: 9-17. Sijmonsma, G.A.M., (2007).Medical Taping Concept, 5e druk, Fysionair, ISBN 9789090189314 Sim J, Waterfield J., (1997).Validity, reliability and responsiveness in the assessment of pain. Physiotherapie Theorie and Practice, 13, 23-37

Pagina 28 van 56


• • • •

Strong J, Unruh AM, Wright A, Baxter GD (2002); Pain. A Textbook for Therapists. Elsevier. The hip and knee institute’s WWW user. (n.d.). Retrieved January 27, 2010, from http://www.hipsandknees.com/knee/kneesurgerycomplications.htm Watkins, M.A. et al. (1991); Reliability of Goniometric Measuremts and Visual Estimates Of Knee Range of Motion Obtained in a Clinical Setting; Physical Therapy, 71 (2); 90-97. Wewers, M.E., Lowe N.K., (1990). A critical Review of Visual Analogue Scales in the Measurement of Clinical Phenomena. Research in Nursing & Health, 13, 227-236

Pagina 29 van 56


Bijlage A:

Achtergrond Lymf Taping MTC

A.1 Het lymfestelsel Het lymfestelsel is een éénwegsysteem dat in de periferie blind begint. De belangrijkste functie van het lymfestelsel is lymfeplasma, lymfocyten en stoffen die niet door de veneuze systeem vervoerd kunnen en/of mogen worden naar centraal brengen. Onderweg wordt de opgenomen lymfe gezuiverd in de lymfeklieren. Per dag wordt 2 tot 2,5 liter lymfevocht vervoerd, maar dit is slechts 5% van de totale capaciteit welke het lymfestelsel in gezonde omstandigheden vervoeren kan. Er kan dus 40 tot 50 liter lymfe verplaatst worden. De kleine, perifere lymfevaatjes verzamelen zich in precollectoren, welke weer uitmonden in grotere collectoren. Meerdere collectoren verbinden zich tot lymfevatbundels, welke eindigen in de lymfeklieren. Vanaf daar worden grotere lymfebanen gevormd, die via verderop gelegen lymfeklierstations ten slotte centraal uitmonden in de linker en rechter venenhoeken, waarna de gezuiverde lymfe in de veneuze bloedbaan wordt opgenomen. Ongeveer 80% van de initiële lymfevaatjes liggen over het hele lichaamsoppervlak juist onder de opperhuid. De initiële lymfevaatjes hebben geen kleppen, maar nemen lymfe op door drukverschillen met het omliggende bindweefsel. Ze bestaan uit overlappende endotheelcellen die naar binnen kunnen bewegen. Deze endotheelcellen zijn met niet-elastische filamenten verbonden met de collagene vezels van het bindweefsel. Bij uittreding van bloedplasma in het bindweefsel ontstaat een zwelling en een drukverhoging in het bindweefsel. De collagene vezels van het bindweefsel trekken de niet-elastische filamenten van de initiële lymfevaatjes uit elkaar, lymfe kan nu de capillairen in stromen. De bindweefseldruk neemt af en de druk in de capillairen neemt toe, waardoor de endotheelcellen zich sluiten en de filamenten van de lymfevaatjes terugkeren in oorspronkelijke positie. De initiële lymfevaatjes monden uit in precollectoren, deze vaatjes zijn hier en daar voorzien van kleppen om terugstroom te voorkomen. De precollectoren hebben geen spierweefsel, ze legen zich door de druk die ontstaat bij de contractie van skeletmusculatuur. De collectoren bestaan uit geschakelde lymfangionen. Een lymfangion is een functionele eenheid, die proximaal en distaal wordt begrensd door kleppen. Naast de kleppen zij de collectoren ook voorzien van gladde musculatuur welke ervoor zorgt dat de lymfe verder vervoerd wordt door een peristaltische contractiegolf naar de eerstvolgende lymfeklieren.

A.2 De lymfatische watergrens Het totale lichaamsoppervlak is verdeeld in meerdere afvloeiingsgebieden die van elkaar gescheiden zijn door zogenaamde ‘watergrenzen’. Deze watergrenzen ontstaan door de anatomische verdeling van de kleinere en grotere lymfevaten. De initiële lymfevaatjes komen samen in de precollectoren, de precollectoren komen weer samen in collectoren. De zones die gevormd worden door de initiële vaatjes, de precollectoren en de collectoren overlappen elkaar. De zone van één collector is door talrijke anastomosen verbonden en de zones van de naastliggende collectoren. Meerdere collectoren komen samen in een lymfevatbundel, de huidzones van alle collectoren van deze lymfevatbundel vormen samen een territorium. Twee territoria zijn niet door collectoren met elkaar verbonden. De grens tussen deze territoria wordt de ‘watergrens’ genoemd. Normaal gesproken vloeit de lymfe niet over een watergrens, omdat de stroomweerstand in die richting groter zal zijn dan binnen het afvloeiingsgebied.

Pagina 30 van 56


Omdat de zones van de initiële lymfevaatjes en de precollectoren elkaar overlappen, is drainage toch in elke richting mogelijk. In pathologische gevallen kan daar gebruik van gemaakt worden door bijvoorbeeld met de tape de lymfe in een ander afvloeiingsgebied te begeleiden. Het lichaam wordt in een boven en onderhelft verdeeld door een watergrens die vanaf de navel en de cristae naar de 2e lendewervel loopt. Een loodrechte watergrens in de mediaanlijn scheidt de linker en rechterafvloeiingsgebieden. Verder is er nog een watergrens die langs de claviculae en de spinae scapulae verloopt. Onder de horizontale watergrens welke vanaf de navel naar de 2e lendewervel loopt, gaat de afvoer van lymfe naar de linker en rechter liesklieren. Boven deze watergrens wordt de lymfe naar de linker en rechter okselklieren vervoerd. Vanaf de liesklieren wordt de lymfe met dieper gelegen vaten verder vervoerd, vanaf de okselklieren wordt de lymfe via de ‘terminus’ in de fossa supraclavicularis verder vervoerd. De lymfe-afvoer van het hoofd is naar de linker en rechter terminus.

A.3 Lymfoedeem Wanneer het aanbod van lymfe de afvoercapaciteit overtreft, ontstaat een lymfoedeem. Dit kan een gegeneraliseerd of een meer lokaal proces zijn. Lymfoedeem hoeft niet altijd duidelijk waarneembaar te zijn. Soms kunnen ook relatief geringe vochtophopingen aanleiding geven tot klachten. De verschillende oorzaken die mogelijk zijn voor het ontstaan van oedeem worden in de volgende subparagrafen verder uitgewerkt

A.3.1

Dynamisch oedeem

Het lymfestelsel is functioneel, maar het aanbod van lymfe is verhoogd. Dit wordt onder andere veroorzaakt door nier- en/of hartinsufficiëntie. Bij een dergelijk oedeem is drainage een contraindicatie, dit oedeem wordt dus NIET met tape behandeld. Lymfostatisch oedeem Het lymfestelsel kan insufficiënt worden door twee oorzaken, te weten: • een functionele oorzaak: Er is een (tijdelijke) overbelasting van het systeem; dit oedeem is meestal reversibel. • een organische oorzaak. Deze oorzaak valt tevens onder te verdelen. 1

Primair oedeem: De lymfebanen zijn in aanleg verkeerd. Er is een hypoplasie (te weinig banen) of een hyperplasie (te wijde banen).

2

Secundair oedeem: Wordt veroorzaakt door een beschadiging van lymfebanen door Invloeden van buitenaf, bijvoorbeeld post-operatief, door bestraling of door een trauma. Het verwijderen van lymfeklieren geeft een blokkade in het systeem, maar ook metastasen en littekens kunnen een blokkade vormen.

A.3.2

Veroorzaakt door insufficiëntie van het ‘veiligheids-ventiel’

De aangeboden hoeveelheid vocht is verhoogd, in combinatie met een verminderde transportcapaciteit. Deze situatie leidt al snel tot ernstige weefselbeschadigingen (ulcera).

Pagina 31 van 56


Met uitzondering van het algemeen oedeem wat veroorzaakt wordt door hart en/of nierinsufficiëntie, kunnen alle lymfeoedemen met tape behandeld worden. De mate waarin men succesvol zal zijn met lymf taping methode, hangt af van de oorzaak en het stadium waarin het oedeem zich bevindt. Het aanleggen van een lymf tape gebeurt in overeenstemming met de principes uit de Manuele Lymf Drainage. Er moet rekening gehouden worden met de anatomie van het lymfestelsel en met de capaciteit van het lymfesysteem. Het heeft geen zin om te proberen lymfe te geleiden naar een klierstation die al overbelast is. Het extra aanbod kan dan zeker niet verwerkt worden. Is het klierstation overbelast, dan moet de lymfe of omgeleid worden, of er moet eerst voor gezorgd worden dat de meer proximaal gelegen lymfebanen ruimte hebben om het aanbod te verwerken.

A.4 De lymfetechniek Er zijn verschillende mogelijkheden om een effectieve tape aan te leggen bij lymfeproblemen, maar een aantal punten gelden altijd. Basis en anker, beide ongeveer 3 cm lang, worden ook hier zonder rek neergelegd. Bij voorkeur wordt de huid over het te tapen gebied op rek gebracht en de tape vervolgens zonder rek, of met een minimale extra rek, over het gebied neergelegd. De elasticiteit van CureTape© zorgt ervoor dat de tape trekt naar het punt dat het eerst wordt neergelegd. Dus wordt van proximaal naar distaal getapet, tegengesteld aan de stroomrichting van de lymfe. Hoewel het niet conform het verloop van de lymfebanen, is leert de ervaring dat het aanbrengen van de tape in langgerekte spiralen over armen en benen het beste effect geeft. Waarschijnlijk wordt dit veroorzaakt door de drukverschillen die ontstaan onder de tape en in de ruimte tussen de tapes. Meestal wordt gebruik gemaakt van smalle stroken CureTape© ©. De 5 centimeter brede tape wordt in de lengte in 4 stroken geknipt of de 7,5 centimeter brede tape wordt in 6 stroken geknipt. De stroken kunnen bij de basis aan elkaar blijven, zodat een waaiervormige tape ontstaat, of de stroken kunnen helemaal los geknipt worden. De keuze tussen een waaiervormige tape of werken met losse stroken hangt van ervaring en voorkeur van de therapeut. In de praktijk blijkt dat het werken met losse stroken wat meer ervaring en handigheid vraagt, maar wel een wat beter effect geeft. Bovendien blijkt ter hoogte van de basis van een waaiervormige tape toch soms een huidirritatie te ontstaan, iets wat bij het werken met losse stroken vrijwel nooit gezien wordt. Als de hele arm, of het been, getapet moet worden, zijn er twee mogelijkheden. De eerste manier is om de tape neer te leggen vanuit een klierstation naar het volgende klierstation, waarna opnieuw vanuit het klierstation naar het oedeem getapet wordt. De tweede manier is om de stroken over de gehele lengte af te meten en vanuit het meest proximale klierstation in één keer de hele arm of het hele been te tapen. Ook hier hangt de keuze af van ervaring en voorkeur van de therapeut, waarbij de voor- en nadelen die in de voorgaande alinea zijn benoemd, onverkort gelden. Als er sprake is van goed werkende lymfeklieren wordt de basis van de tape juist voorbij het meest nabije klierstation gelegd. De werkende stroken worden vervolgens naar de plaats van het oedeem neergelegd. Indien er een blokkade in de lymfestroom is, wordt vanuit het dichtstbijzijnde goed functionerende lymfklierstation getapet. Er wordt zo een kunstmatige anstomose gemaakt. Ook dan wordt de basis juist voorbij het station gelegd, zodat de werkende stroken vanaf het klierstation beginnen. Afhankelijk van de ernst van het oedeem kunnen meer stroken gebruikt worden. De ruimtes tussen de tapes kunnen dan worden opgevuld met extra stroken, zodat het hele gebied met regelmatige tussenruimtes door CureTape© bedekt wordt. De breedte van de stroken en de toegepaste rek kan variëren. Normaal worden stroken van 1,25 centimeter breed gebruikt, maar indien gewenst kunnen deze stroken wat breder gemaakt worden. Het voordeel van iets bredere stroken is dat deze wat minder kwetsbaar zijn en dus wat langer kunnen blijven zitten.

Pagina 32 van 56


Vooral bij hardere oedeem waar al wat fibrosering van het weefsel is ontstaan, is het zinvol om de tape met wat meer rek aan te leggen. Ook dan wordt niet de volledige rek van de tape gebruikt, maar maximaal 50 tot 75%.

A.4.1

Lymf Taping van het been

Hier worden een aantal mogelijkheden zichtbaar gemaakt om een lymf tape over het been aan te leggen. De keuze van methodiek hangt allereerst af van de lokalisatie van het oedeem. Ervaring en voorkeur van de therapeut zal voornamelijk de keuze bepalen tussen het gebruiken van losse stroken of stroken die met elkaar verbonden zijn aan de basis. Voorbeeld 1: lymf tape vanuit de lies naar de knie. Gebruik tape: • twee waaiervormig tapes, • 5 cm breed, elk in 4 stroken van 1,25 cm. • afmeten in gerekte houding vanaf de lies tot de knie. Stap 1 in neutrale stand de basis van de eerste tape zonder rek in de lies leggen. Stap 2 de huid op rek brengen door de heup in extensie of flexie te brengen, de knie in flexie of extensie brengen en gebruik te maken van adductie of abductie van het bovenbeen, afhankelijk van de plaats waar de strook wordt neergelegd. De losse stroken één voor één circulair over het bovenbeen leggen. Stap 3 in neutrale stand de vier verschillende ankers vastleggen. Stap 4 stap 1 to en met 3 herhalen met de 2e tape.

Pagina 33 van 56


Bijlage B:

Dutch WOMAC

Naam:

Geb. Datum:

Datum:

DUTCH WOMAC Roorda LD, Lankhorst GD – 2003 Instructie Wilt u de vragen beantwoorden door het aankruisen van één van de hokjes? geen gering matig veel 1. Als u het kruisje in het meest linkse hokje plaatst dan geeft u aan dat u geen pijn heeft X O O O geen veel

gering

matig

veel

O

O

O

O

erg veel

O erg

2. Als u het kruisje in het meest rechtse hokje plaatst dan geeft u aan dat u erg veel pijn heeft X

3. Let op: Plaats alstublieft geen kruisjes buiten de hokjes!

Geef aan hoeveel pijn, stijfheid of beperkingen u hebt ervaren voor de operatie door een kruisje te zetten in een van de hokjes. Onderstaande vragen betreffen de hoeveelheid pijn die u hebt ervaren als gevolg van uw knie. Wilt u bij elke situatie aangeven hoeveel pijn u hebt ervaren voor de operatie. 1. Hoeveel pijn had u veel

geen

gering

matig

veel

erg

- bij het lopen op een vlakke ondergrond?

O

O

O

O

O

- bij het trap op- of aflopen?

O

O

O

O

O

- 's nachts in bed?

O

O

O

O

O

- tijdens zitten of liggen?

O

O

O

O

O

- wanneer u rechtop staat?

O

O

O

O

O

Onderstaande vragen betreffen de gewrichtsstijfheid (en niet de pijn) die u hebt ervaren als gevolg van uw knie voor de operatie. Met gewrichtsstijfheid bedoelen we het gevoel dat uw gewricht minder soepel beweegt. 2. Hoe erg was uw gewrichtsstijfheid veel

geen

gering

- ‘s morgens als u voor het eerst wakker wordt?

O

O

O

O

O

- na het zitten, liggen of rusten later op de dag?

O

O

O

O

O

Pagina 34 van 56

matig

veel

erg


Naam:

Geb. Datum:

Datum:

Onderstaande vragen betreffen uw dagelijks functioneren. Hiermee bedoelen we het vermogen u te verplaatsen en voor uzelf te zorgen. Wilt u voor elk van de onderstaande activiteiten aangeven hoeveel moeite u voor de operatie hebt ervaren als gevolg van uw knie. 3. Hoeveel moeite had u bij veel - trap aflopen? - trap oplopen? - opstaan vanuit een stoel? - staan? - bukken naar de grond? - lopen op een vlakke ondergrond? - instappen / uitstappen van een auto? - winkelen? - sokken / kousen aantrekken? - opstaan van bed? - sokken / kousen uittrekken? - in bed liggen? - in / uit bad gaan? - zitten? - gaan zitten op / opstaan van het toilet? - zware huishoudelijke werkzaamheden? - lichte huishoudelijke werkzaamheden?

geen

gering

matig

O O O O O O O O O O O O O O O O O



veel

erg



Somscore Er kan één somscores worden opgemaakt die per dimensie, pijn, gewrichtsstijfheid en fysiek functioneren kan worden berekend. De antwoordcategorieën worden hierbij gescoord van 0-4: 0 = geen, 1 = gering, 2 = matig, 3 = veel, 4 = erg veel / heel erg. De somscore varieert hierdoor van 0-96, de somscore pijn van 0-20, de somscore gewrichtsstijfheid van 0-8 en de somscore fysiek functioneren van 0-68. Gestandaardiseerde somscore totaal = ((96 - somscore totaal) * 100) / 96. Gestandaardiseerde somscore pijn = ((20 - somscore pijn) * 100) / 20. Gestandaardiseerde somscore gewrichtstijfheid = ((8 - somscore gewrichtsstijfheid) * 100) /8. Gestandaardiseerde somscore fysiek functioneren = ((68 - somscore fysiek functioneren) * 100) / 68.

Deze WOMAC is ook toegepast bij de terugkomactiviteit. Hij is toen aangepast aan de laatste 48 uur i.p.v. vóór de operatie

Pagina 35 van 56


Bijlage C:

Controlelijst

Naam: Geboortedatum: Operateur + datum OK: Tape aangebracht?:

Dag 1

Omvangsmeting

ROM-meting Flexie: mm Extensie: Flexie:

2 mm

Extensie: Flexie:

3 mm

Extensie: Flexie:

4 mm

Extensie: Flexie:

5 mm

Extensie: Flexie:

6 mm

Extensie: Flexie:

7 mm

Extensie: Flexie:

8 mm

Extensie: Flexie:

9 mm

Extensie: Flexie:

10 mm

Extensie:

Pagina 36 van 56

VAS-score


Bijlage D:

VAS-Score

VAS-Score Dag OK=0 Geen pijn |

| Ondragelijke pijn

Dag 1 Geen pijn |

| Ondragelijke pijn

Dag 2 Geen pijn |

| Ondragelijke pijn

Dag 3 Geen pijn |

| Ondragelijke pijn

Dag 4 Geen pijn |

| Ondragelijke pijn

Dag 5 Geen pijn |

| Ondragelijke pijn

Dag 6 Geen pijn |

| Ondragelijke pijn

Dag 7 Geen pijn |

| Ondragelijke pijn

Dag 8 Geen pijn |

| Ondragelijke pijn

Dag 9 Geen pijn |

| Ondragelijke pijn

Dag 10 Geen pijn |

| Ondragelijke pijn

Pagina 37 van 56


Bijlage E:

Dagrapportage en snelheid van revalidatie

Pagina 38 van 56


Bijlage F:

Informatiebrief Orthopedie

Snellere reductie oedeem na kniearthroplastiek met behulp van nieuwe tapemethode. Even voorstellen Wij zijn Jeanet Markvoort en Ralf Platvoet, fysiotherapiestudenten aan de Saxion Hogeschool Enschede. Daarnaast hebben we ervaring in het gebruiken van CureTape© bij orthopedische klachten. Momenteel zijn wij bezig met onze afstudeeropdracht waarmee wij middels een onderzoek willen aantonen dat de oedeemreductie na een Total Knee Replacement versneld kan worden door gebruik te maken van CureTape© tijdens het eerste stadium van het functieherstelproces. Het voordeel voor de patiënt en het ziekenhuis is een snel en verantwoord ontslag. Wat is CureTape© ©? Op tv ziet men regelmatig sporters met een gekleurde tape aangebracht op het lichaam. Dit is CureTape© ©, een nieuw soort tape ontwikkelt in Japan en Korea, en geïntroduceerd in Europa. In de sport wordt deze tape vaak gebruikt voor het toniseren/detoniseren van musculatuur. CureTape© is echter ook aan te brengen met een drainerende werking, een techniek die wij in ons onderzoek gaan gebruiken. Fysiologische werking en eigenschappen van CureTape© © Door de elastische tape met een bepaalde (lichte) rekspanning op de huid aan te brengen, wordt deze spanning op de huid overgedragen. Het gevolg is een liftende werking van de huid, waardoor er subcutaan meer ruimte ontstaat en dus minder druk op het weefsel. Hierdoor zal de zwelling, die ten gevolge van de operatie is ontstaan, sneller afnemen en werkt het tevens pijndempend. De hypoallergene, ventilerende en huidvriendelijke eigenschappen van de benodigde CureTape© zorgen ervoor dat de tape langere tijd achter elkaar gedragen kan worden. Er is zo een 24-uur behandeling mogelijk, waardoor het herstel na een weefseltrauma sneller kan verlopen. Voorafgaand aan het onderzoek zal er middels een huidtest op de arm worden nagegaan of de patiënt allergisch is voor CureTape© ©. Alle voordelen op een rijtje: - Sneller functieherstel, dit houdt in: pijnvermindering, flexie- en extensietoename, met als gevolg meer zelfstandigheid door snellere afname van oedeem - De tape werkt pijndempend doordat de subcutane ruimte wordt verruimd - CureTape© heeft een hypoallergene lijmlaag waardoor huidirritatie voorkomen wordt. CureTape© kan al één dag na OK worden aangebracht, mits niet op de wond. - De tape is patiëntvriendelijk; de patiënt wordt niet beperkt in zijn/haar bewegingen en door de waterbestendigheid van de tape kan de patiënt zich gewoon douchen of wassen. Interventies Het is de bedoeling om een pilotstudy te starten. Bij de interventiegroep van 10 personen gaan we de tape op de dag na de operatie (na de 24 uur drukverband) aanbrengen en deze gedurende het verblijf in het ziekenhuis nog één maal vernieuwen, op dag 5 (dag van ontslag). Deze handelingen verrichten wij zelf waardoor het ziekenhuispersoneel er niet mee belast wordt. Mocht het zo zijn dat de tape direct vervangen moet worden, dan hebben wij de medewerking van twee oedeemtherapeuten hier in het ziekenhuis, maar wij lopen elke dag onze controleronde op de afdeling. De controlegroep, eveneens 10 personen, ondergaat de standaard procedure. Naast het

Pagina 39 van 56


aanbrengen van de tape zullen wij beide patiëntengroepen ook toetsen aan onze meetinstrumenten. Deze bestaan uit enkele vragenlijsten, ROM-metingen en een omvangsmeting. Deze zullen worden afgenomen vlak voor de eerste interventie (1 dag post OK) en op de terugkomdag. Naast onze interventies om volgen zij het normale herstelprogramma van het ziekenhuis in de klinische en postklinische periode. Onze vraag aan u is of u toestemming wilt geven voor een pilotstudy onder uw patiëntenpopulatie. Voor meer informatie kan contact opgenomen worden met: Ralf Platvoet: [email protected] Jeanet Markvoort: [email protected] Jos van der Hoek, fysiotherapeut MST: [email protected] Melanie Mecking, fysiotherapeut MST: [email protected] Caroline Oude Essink, docent fysiotherapie Saxion Hogeschool: [email protected]

Pagina 40 van 56


Bijlage G:

Informatiebrief fysiotherapie

Snellere reductie oedeem na kniearthroplastiek met behulp van nieuwe tapemethode. Even voorstellen Wij zijn Jeanet Markvoort en Ralf Platvoet, twee studenten fysiotherapie aan de Saxion Hogeschool Enschede. Daarnaast hebben we ervaring in het gebruiken van CureTape© bij orthopedische klachten. Momenteel zijn wij bezig met onze afstudeeropdracht waarmee wij middels een onderzoek willen aantonen dat de oedeemreductie na een Total Knee Replacement versneld kan worden door gebruik te maken van CureTape© tijdens het eerste stadium van het functieherstelproces. Het voordeel voor de patiënt en het ziekenhuis is een snel en verantwoord ontslag. Wat is CureTape© ©? Op tv ziet men regelmatig sporters met een gekleurde tape aangebracht op het lichaam. Dit is CureTape© ©, een nieuw soort tape ontwikkelt in Japan en Korea, en geïntroduceerd in Europa. In de sport wordt deze tape vaak gebruikt voor het toniseren/detoniseren van musculatuur. CureTape© is echter ook aan te brengen met een drainerende werking, een techniek die wij in ons onderzoek gaan gebruiken. Fysiologische werking en eigenschappen van CureTape© © Door de elastische tape met een bepaalde (lichte) rekspanning op de huid aan te brengen, wordt deze spanning op de huid overgedragen. Het gevolg is een liftende werking van de huid, waardoor er subcutaan meer ruimte ontstaat en dus minder druk op het weefsel. Hierdoor zal de zwelling, die ten gevolge van de operatie is ontstaan, sneller afnemen en werkt het tevens pijndempend. De hypoallergene, ventilerende en huidvriendelijke eigenschappen van de benodigde CureTape© zorgen ervoor dat de tape langere tijd achter elkaar gedragen kan worden. Er is zo een 24-uur behandeling mogelijk, waardoor het herstel na een weefseltrauma sneller kan verlopen. Voorafgaand aan het onderzoek zal er middels een huidtest op de arm worden nagegaan of de patiënt allergisch is voor CureTape© © Interventies Het is de bedoeling om een pilotstudy te starten waarbij wij ongeveer 30 tot 40 dagen elke dag ongeveer een uur aanwezig zijn op de verpleegafdeling. Bij de interventiegroep van 10 personen gaan we de tape op de dag na de operatie (na de 24 uur drukverband) aanbrengen en deze gedurende het verblijf in het ziekenhuis nog één maal vernieuwen, op dag 5 (dag van ontslag). Deze handelingen verrichten wij zelf waardoor het ziekenhuispersoneel er niet mee belast wordt. Mocht het zo zijn dat de tape direct vervangen moet worden en wij niet aanwezig zijn of snel aanwezig kunnen zijn, dan hebben wij de medewerking van twee oedeemtherapeuten hier in het ziekenhuis (Mellanie Mecking en Marion Loohuis). De controlegroep, eveneens 10 personen, ondergaat de standaard procedure. Naast het aanbrengen van de tape zullen wij beide patiëntengroepen ook toetsen aan onze meetinstrumenten. Deze bestaan uit enkele vragenlijsten, ROM-metingen en een omvangsmeting. Deze zullen worden afgenomen vlak voor de eerste interventie (1 dag post OK) en op de terugkomdag. Naast onze interventies om volgen zij het normale herstelprogramma van het ziekenhuis in de klinische en postklinische periode.

Fysiotherapieafdeling

Pagina 41 van 56


Tijdens het verblijf in het ziekenhuis verblijven de patiënten veel op de verpleegafdeling van de orthopedie. Er zijn enkele punten die van belang zijn met betrekking tot de fysiotherapeutische interventies: 1. De revalidatie zal niet afwijken van de normale fysiotherapeutische interventies. 2. Graag zouden wij de snelheid van revalidatie in kaart willen brengen. Wij vragen daarom inzicht in de aantekening m.b.t. de revalidatie. 3. Wanneer er eventuele bijzonderheden optreden, graag vermelden op het daarvoor bestemde communicatieblad. Voor meer informatie kan contact opgenomen worden ons. Contactgegevens vindt u hier onder. Ralf Platvoet: [email protected] 06-50620561 Jeanet Markvoort: [email protected] 06-18951973 Jos van der Hoek, fysiotherapeut MST: [email protected] 2920 Melanie Mecking, fysiotherapeut MST: [email protected]

Pagina 42 van 56


Bijlage H:

Informatiebrief verpleegkundigen

Snellere reductie oedeem na kniearthroplastiek met behulp van nieuwe tapemethode. Even voorstellen Wij zijn Jeanet Markvoort en Ralf Platvoet, twee studenten fysiotherapie aan de Saxion Hogeschool Enschede. Daarnaast hebben we ervaring in het gebruiken van CureTape© bij orthopedische klachten. Momenteel zijn wij bezig met onze afstudeeropdracht waarmee wij middels een onderzoek willen aantonen dat de oedeemreductie na een Total Knee Replacement versneld kan worden door gebruik te maken van CureTape© tijdens het eerste stadium van het functieherstelproces. Het voordeel voor de patiënt en het ziekenhuis is een snel en verantwoord ontslag. Wat is CureTape© ©? Op tv ziet men regelmatig sporters met een gekleurde tape aangebracht op het lichaam. Dit is CureTape© ©, een nieuw soort tape ontwikkelt in Japan en Korea, en geïntroduceerd in Europa. In de sport wordt deze tape vaak gebruikt voor het toniseren/detoniseren van musculatuur. CureTape© is echter ook aan te brengen met een drainerende werking, een techniek die wij in ons onderzoek gaan gebruiken. Fysiologische werking en eigenschappen van CureTape© © Door de elastische tape met een bepaalde (lichte) rekspanning op de huid aan te brengen, wordt deze spanning op de huid overgedragen. Het gevolg is een liftende werking van de huid, waardoor er subcutaan meer ruimte ontstaat en dus minder druk op het weefsel. Hierdoor zal de zwelling, die ten gevolge van de operatie is ontstaan, sneller afnemen en werkt het tevens pijndempend. De hypoallergene, ventilerende en huidvriendelijke eigenschappen van de benodigde CureTape© zorgen ervoor dat de tape langere tijd achter elkaar gedragen kan worden. Er is zo een 24-uur behandeling mogelijk, waardoor het herstel na een weefseltrauma sneller kan verlopen. Voorafgaand aan het onderzoek zal er middels een huidtest op de arm worden nagegaan of de patiënt allergisch is voor CureTape© © Interventies Het is de bedoeling om een pilotstudy te starten waarbij wij ongeveer 30 tot 40 dagen elke dag ongeveer een uur aanwezig zijn op de verpleegafdeling. Bij de interventiegroep van 10 personen gaan we de tape op de dag na de operatie (na de 24 uur drukverband) aanbrengen en deze gedurende het verblijf in het ziekenhuis nog één maal vernieuwen, op dag 5 (dag van ontslag). Deze handelingen verrichten wij zelf waardoor het ziekenhuispersoneel er niet mee belast wordt. Mocht het zo zijn dat de tape direct vervangen moet worden en wij niet aanwezig zijn of snel aanwezig kunnen zijn, dan hebben wij de medewerking van twee oedeemtherapeuten hier in het ziekenhuis (Mellanie Mecking en Marion Loohuis). De controlegroep, eveneens 10 personen, ondergaat de standaard procedure. Naast het aanbrengen van de tape zullen wij beide patiëntengroepen ook toetsen aan onze meetinstrumenten. Deze bestaan uit enkele vragenlijsten, ROM-metingen en een omvangsmeting. Deze zullen worden afgenomen vlak voor de eerste interventie (1 dag post OK) en op de terugkomdag. Naast onze interventies om volgen zij het normale herstelprogramma van het ziekenhuis in de klinische en postklinische periode.

Verpleegafdeling

Pagina 43 van 56


Tijdens het verblijf in het ziekenhuis verblijven de patiënten veel op de verpleegafdeling van de orthopedie. Er zijn enkele punten die van belang zijn met betrekking tot de verpleging van deze patiënten: 1. Bij binnenkomst heeft de TKR-patiënt een toestemmingsverklaring voor dit onderzoek mee. Deze brief moet gedeponeerd worden in het postbakje bij de balie op de verpleegafdeling. 2. Met betrekking tot het wassen van de patiënt; de tape is spatwaterdicht, probeer met het wassen van de patient ervoor te zorgen dat er geen wrijvende bewegingen gemaakt worden over de tape en dat de tape niet te nat wordt. Zorg ervoor dat de tape deppend droog wordt gemaakt. 3. De patienten zijn van te voren getest op allergische reactie van de lijmlaag op de tape. Wanneer er echter toch alsnog een allergische reactie optreed moet de tape direct, maar voorzichtig verwijderd worden. Een reactie die voor kan komen: erge jeuk onder en direct naast de tape. 4. Wanneer de tape loslaat kunt u telefonisch contact opnemen met Jeanet Markvoort of Ralf Platvoet, telefoonnummers staan hieronder vermeld 5. Bij de status van de patiënt komt een soort dagboekje te liggen waar eventuele relevante bijzonderheden opgeschreven kunnen worden. Voor meer informatie kan contact opgenomen worden ons. Contactgegevens vindt u hier onder. Ralf Platvoet: [email protected] 06-50620561 Jeanet Markvoort: [email protected] 06-18951973 Jos van der Hoek, fysiotherapeut MST: [email protected] 2920 Melanie Mecking, fysiotherapeut MST: [email protected]

Pagina 44 van 56


Bijlage I:

Informatiebrief arts-assistenten

Snellere reductie oedeem na kniearthroplastiek met behulp van nieuwe tapemethode. Even voorstellen Wij zijn Jeanet Markvoort en Ralf Platvoet, fysiotherapiestudenten aan de Saxion Hogeschool Enschede. Daarnaast hebben we ervaring in het gebruiken van CureTape© bij orthopedische klachten. Momenteel zijn wij bezig met onze afstudeeropdracht waarmee wij middels een onderzoek willen aantonen dat de oedeemreductie na een Total Knee Replacement versneld kan worden door gebruik te maken van CureTape© tijdens het eerste stadium van het functieherstelproces. Het voordeel voor de patiënt en het ziekenhuis is een snel en verantwoord ontslag. Wat is CureTape©? Op tv ziet men regelmatig sporters met een gekleurde tape aangebracht op het lichaam. Dit is CureTape©, een nieuw soort tape ontwikkelt in Japan en Korea, en geïntroduceerd in Europa. In de sport wordt deze tape vaak gebruikt voor het toniseren/detoniseren van musculatuur. CureTape© is echter ook aan te brengen met een drainerende werking, een techniek die wij in ons onderzoek gaan gebruiken. Fysiologische werking en eigenschappen van CureTape© Door de elastische tape met een bepaalde (lichte) rekspanning op de huid aan te brengen, wordt deze spanning op de huid overgedragen. Het gevolg is een liftende werking van de huid, waardoor er subcutaan meer ruimte ontstaat en dus minder druk op het weefsel. Hierdoor zal de zwelling, die ten gevolge van de operatie is ontstaan, sneller afnemen en werkt het tevens pijndempend. De hypoallergene, ventilerende en huidvriendelijke eigenschappen van de benodigde CureTape© zorgen ervoor dat de tape langere tijd achter elkaar gedragen kan worden. Er is zo een 24-uur behandeling mogelijk, waardoor het herstel na een weefseltrauma sneller kan verlopen. Voorafgaand aan het onderzoek zal er middels een huidtest op de arm worden nagegaan of de patiënt allergisch is voor CureTape©. Alle voordelen op een rijtje: Sneller functieherstel, dit houdt in: pijnvermindering, flexie- en extensietoename, met als gevolg meer zelfstandigheid door snellere afname van oedeem De tape werkt pijndempend doordat de subcutane ruimte wordt verruimd CureTape© heeft een hypoallergene lijmlaag waardoor huidirritatie voorkomen wordt. CureTape© kan al één dag na OK worden aangebracht, mits niet op de wond. De tape is patiëntvriendelijk; de patiënt wordt niet beperkt in zijn/haar bewegingen en door de waterbestendigheid van de tape kan de patiënt zich gewoon douchen of wassen. Interventies Het is de bedoeling om een pilotstudy te starten. Bij de interventiegroep van 10 personen gaan we de tape op de dag na de operatie (na de 24 uur drukverband) aanbrengen en deze gedurende het verblijf in het ziekenhuis nog één maal vernieuwen, op dag 5 (dag van ontslag). Daarnaast wordt de tape nog een keer vervangen, mits de tape loslaat. Deze handelingen verrichten wij zelf waardoor het ziekenhuispersoneel er niet mee belast wordt. Mocht het zo zijn dat de tape direct vervangen moet worden, dan hebben wij de medewerking van twee oedeemtherapeuten hier in het ziekenhuis. De controlegroep, eveneens 10 personen, ondergaat de standaard procedure. Naast het aanbrengen van de tape zullen wij beide patiëntengroepen ook toetsen aan onze meetinstrumenten. Deze bestaan uit enkele vragenlijsten, ROM-metingen en een omvangsmeting. De ROM-meting en de omvangsmeting zullen iedere klinische dag worden afgenomen (v.a. 1 dag post OK) en op de terugkomdag. Naast onze interventies om volgen zij het normale herstelprogramma van het ziekenhuis in de klinische en postklinische periode. Voor meer informatie kan contact opgenomen worden met: Ralf Platvoet: [email protected] Jeanet Markvoort: [email protected] Jos van der Hoek, fysiotherapeut MST: [email protected] Melanie Mecking, fysiotherapeut MST: [email protected] Caroline Oude Essink, docent fysiotherapie Saxion Hogeschool: [email protected]

Pagina 45 van 56


Bijlage J:

Protocol patiënten opbellen

Hallo, ik ben………student fysiotherapie aan Saxion Hogeschool in Enschede. Ik doe samen met……..een onderzoek na een totale knieoperatie. Wij hebben uw contactgegevens gekregen van het ziekenhuis (MST) in Enschede. En wij willen u vragen of u mee wilt doen aan ons onderzoek. Wanneer u in eerste instantie ja zegt krijgt u informatie opgestuurd en kunt u nog altijd beslissen of u mee wilt doen. Bij u volgende bezoek krijgt u informatie mee betreffende ons onderzoek. U beslist dan definitief of u mee wilt doen. U kunt ten aller tijde het onderzoek stop zetten. Verder info kunt u in die folder lezen. De deelnameverklaring kunt u inleveren bij de balie op de verpleegafdeling. Nog een aantal vragen of geschikt bent voor deelname:

Naam Volledige naam (Achternaam, Voorletters):

______________________________

Geslacht:

Man [

Geboortedatum:

[ ][ ] / [ ][ ] / [ ][ ][ ][ ]

]

Vrouw [

D D / M M /

]

J

J

J

J

……………………………………………………………………………

Adres:

…………………………………………………………………………… .............................................................................

Telefoonnummer:

………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………..

E-mail:

Ja

nee

Is dit de eerste keer dat u een nieuwe knie gaat krijgen?

[ ]

[ ]

Heeft nu nog ander letsel aan de benen?

[ ]

[ ]

[ ]

[ ]

Zo ja, ……………………………………………………………………………………………. Staat u onder behandeling van een cardioloog?

Pagina 46 van 56


Heeft u problemen met de vaten in uw benen?

[ ]

[ ]

Heeft u een hartslag in rust die boven de 120 slagen per minuut uitkomt?

[ ]

[ ]

Heeft u een bovendruk die boven de 180 mmHg komt of een onderdruk die boven de 100 mmHg komt?

[ ]

[ ]

Bent u allergisch voor lijm zoals gebruikt in pleisters?

[ ]

[ ]

Heeft u momenteel ontstekingen elders in het lichaam of gebruikt u antibiotica?

[ ]

[ ]

Zou u mee willen werken aan dit onderzoek?

[ ]

[ ]

Datum:

Handtekening:

[ ][ ] / [ ][ ] / [ ][ ][ ][ ] D D / M M /

J

J

J

J

-------------------------------------

Pagina 47 van 56


Bijlage K:

Patiënten informatiebrief

PATIËNTENINFORMATIE

Snellere vermindering zwelling na Totale Knieprothese ‘Is CureTape© van invloed op de revalidatie na een Totale Knieprothese?’ Inleiding Wij zijn Jeanet Markvoort en Ralf Platvoet, fysiotherapiestudenten aan de Saxion Hogeschool Enschede bij de academie voor fysiotherapie. Voor ons afstuderen doen wij onderzoek tijdens de revalidatie na een totale knieprothese. Wij hebben u in een eerder stadium telefonisch gevraagd aan het hierboven genoemde onderzoek deel te nemen. Uw toestemming of weigering moet u kunnen baseren op goede voorlichting. Daarom ontvangt u deze schriftelijke informatie, die u rustig kunt lezen en in eigen kring bespreken. Ook daarna kunt u altijd nog vragen voorleggen aan de medewerkers die aan het einde van deze informatie vermeld staan. Doel en achtergrond van het onderzoek U staat momenteel op de wachtlijst voor een nieuwe knie (Total Knee Replacement, TKR) waarna een revalidatieperiode volgt. Na de operatie is er vaak veel zwelling in de knie. Dit is ook niet zo gek als u bekijkt wat er allemaal in die knie is gebeurd. Door de zwelling wordt de revalidatie vertraagd. Is het mogelijk om de zwelling te verminderen, dan zal het mogelijk zijn om de revalidatie eerder te laten starten. Dit zou eventueel kunnen zorgen voor een kortere opnameperiode. Met behulp van een relatief nieuwe tapemethode is het mogelijk om drainerend (vochtafvoerend) te tapen. Met dit onderzoek gaan wij proberen aan te tonen dat deze tapemethode van positieve invloed is op de revalidatie na een TKR, met als gevolg een kortere opnameperiode in het ziekenhuis. Wanneer komt u in aanmerking voor het onderzoek? Na telefonisch contact is aan de hand van een aantal vragen gebleken dat u in aanmerking komt voor dit onderzoek. Na het lezen van deze informatie kunt u uw definitieve toestemming geven voor medewerking aan dit onderzoek

Pagina 48 van 56


Wat houdt het onderzoek voor u in? Tijdens het onderzoek dat wij gaan uitvoeren zal de revalidatie geen verschil maken met de normale revalidatie. Alle patiënten die ingestemd hebben met dit onderzoek zullen worden verdeeld over twee groepen. De ene groep zal een tape aangebracht krijgen (zie foto volgende bladzijde). De andere groep niet. Wanneer u bij de tapegroep zit zult u op dag 1, 5, en op de terugkomdag een speciaal soort tape op uw bovenbeen aangebracht krijgen. Deze is bedoeld om de zwelling in uw knie te verminderen. Daarbij zullen ook nog wat metingen plaatsvinden op dag 1, 3, 5 en op de terugkomdag. Zoals een omvangsmeting en we gaan kijken naar de buiging/strekking van uw knie. Buiten het aanbrengen van de tape zult u aan het einde van het onderzoek (+10/12 dagen na de operatie) ook nog een vragenlijst krijgen. Dit is om te kijken of er een verschil is met de controlegroep. Het kan dus ook zijn dat u in de controlegroep zit. Dan krijgt u dus geen tape aangebracht, maar de vragenlijst en bovengenoemde metingen wel. De metingen zullen over het algemeen plaatsvinden in de periode dat u in het ziekenhuis ligt en op de terugkomdag (+/- dag 10 na de operatie). Extra belasting Deelname aan dit onderzoek zal niet veel extra belasting kosten. De metingen en het aanbrengen van de tape zullen op gestelde tijden worden uigevoerd tijdens de opnameperiode. Na +/- 10 dagen komt u op de poli om de hechtingen er uit te laten halen. Dan zult u een vragenlijst moeten invullen en er worden weer een aantal metingen verricht. Dit zal ong. 15 minuten van uw tijd vergen. Mogelijke risico's Er is een mogelijkheid dat u allergisch bent voor de lijmlaag van de tape. De tape heeft een antiallergische lijmlaag, maar er is altijd een mogelijkheid dat u er allergisch voor bent. Vóór het onderzoek zullen wij een testje bij u afnemen om te kijken of u allergisch bent. Dit gebeurt op een stukje huid van uw onderarm. Mocht u allergisch zijn, dan zult u helaas afvallen voor dit onderzoek. Komt u in aanmerking en de test is negatief, dan kan het nog altijd mogelijk zijn dat tijdens het onderzoek huidirritatie optreed. Op dat moment wordt u uitgesloten van het onderzoek. Mogelijke voordelen

Pagina 49 van 56


U hebt bij dit onderzoek mogelijk het voordeel dat u eerder aan uw revalidatieproces kan beginnen, omdat de zwelling van uw knie sneller zal slinken. Dit kan het voordeel met zich meebrengen dat u eerder naar huis kunt en dat de revalidatie sneller en gemakkelijker zal verlopen. Vertrouwelijkheid Tijdens dit onderzoek worden er allerlei gegevens van u verzameld. De persoonlijke gegevens die gedurende dit onderzoek van u verkregen worden zullen vertrouwelijk behandeld worden volgens (inter)nationale regels en wetten, waaronder de Wet Bescherming Persoonsgegevens. De resultaten van dit onderzoek kunnen in publicaties of voordrachten worden vermeld, maar uw gegevens worden voordien anoniem gemaakt. Dit wil zeggen dat er geen personen en namen meer te achterhalen zijn.

Vrijwillige deelname U bent vrij deelname aan dit onderzoek toe te staan of te weigeren. Ook indien u nu toestemming geeft, kunt u deze te aller tijden zonder opgave van redenen weer intrekken. Wat u ook besluit, het zal geen enkele verandering teweeg brengen in de relatie met uw behandelend arts of behandelende fysiotherapeuten. Wanneer nieuwe informatie, die relevant is voor uw behandeling, beschikbaar komt tijdens het onderzoek wordt u hierover geïnformeerd. Ten slotte U bent gevraagd deel te nemen aan een medisch

onderzoek. De voor dit onderzoek

internationaal vastgestelde richtlijnen, volgens de ‘ World Medical Association Declaration of Helsinki’ zullen nauwkeurig in acht worden genomen. Voor verder informatie Indien U nog vragen heeft, kunt u die voorleggen aan uw behandelend specialist of aan de verantwoordelijke onderzoekers: Dhr. R. Platvoet, Onderzoeker

Telefoon: 06-50620561

Mw. J. Markvoort, Onderzoeker

Telefoon: 06-18951973

Graag vragen wij u onderstaande toestemmingsverklaring bij opname af te geven bij de balie op de verpleegafdeling.

Pagina 50 van 56


Bijlage L:

Toestemmingsverklaring

Datum: __ / __/ ____ Snellere reductie oedeem na Total Knee Replacement: ‘Is een tape interventie m.b.v. CureTape© van invloed op de revalidatie na een Total Knee Replacement?’ Protocol: In dit onderzoek wordt er gekeken of een tape interventie m.b.v. CureTape© van positieve invloed is op de revalidatie na een Total Knee operatie. Er wordt gekeken of de zwelling zodanig gereduceerd wordt dat de revalidatie eerder kan worden gestart en/of sneller kan verlopen.

Ik bevestig dat ik de informatiebrief kenmerk ‘Patiënten informatie’ heb gelezen, en ik begrijp de informatie.

Ik heb voldoende tijd gehad om over mijn deelname na te denken en ben in de gelegenheid geweest om vragen te stellen. De vragen zijn naar tevredenheid beantwoord.

Ik geef toestemming voor deelname aan bovengenoemd medisch onderzoek.

Ik weet dat mijn deelname geheel vrijwillig is en dat ik mijn toestemming op ieder moment kan intrekken zonder dat ik daarvoor een reden hoef op te geven en zonder dat het enige invloed heeft op mijn behandeling.

Ik geef toestemming om de gegevens te verwerken voor de doeleinden zoals beschreven in de informatiebrief met kenmerk ‘Patiënten informatie’.

Naam patiënt:……………… Patiëntennummer:……………………… (In te vullen door onderzoeker)

Handtekening patiënt:…………………

Datum: …………….

Naam onderzoeker/vertegenwoordiger:……………………………………… Handtekening onderzoeker/vertegenwoordiger:…………………………….

Pagina 51 van 56


Bijlage M.1: Datasheet interventiegroep Omvang dag 1 dag 2 dag 3 dag 4 dag 5 dag 6 dag 7 dag 8 dag 9 dag 10 terugkomdag % flow

mm 432 437 442 437

ROM

fl 98 100 102 100

dag 1 dag 2 dag 3 dag 4 dag 5 dag 6 dag 7 dag 8 dag 9 dag 10 terugkomdag flexie extensie

% 100 101 102 101 0 0 0 0 0 0

435

mm 393 453 462 450

% 100 115 118 115 0 0 0 0 0 0

438 101

7

104

fl 102 126 92 90

ex 5 6 6 2

mm 489 517 537 490 487

fl 24 43 50 62 69

ex 10 6 3 6 6

mm 480 498 505 499 495 486 482 451 478 468 455

102 39

73 8

% 100 106 110 100 100 0 0 0 0 0

498 106

5

100 20

% 100 107 106 105 106 0 0 0 0 0

431 111

24 ex 5 5 5 5

mm 406 436 430 428 432

fl 27 34 46 66 68

ex 6 10 14 8 5

mm 425 435 438 443 444 442

fl 25 33 52 80 85 85 83 84 84

ex 3 11 8 11 7 8 5 6 4 6

mm 425 437 437 428

mm

%

535 612 562 549

100 114 105 103 0 0 0 0 0

ex 11 7 4

55 50

6 7

65

mm 440 478 460 458 435 425 410

fl 59 66 74 75

ex 8 7 7 7

mm 442 475 453 440 428

fl

ex

52 65 75 77

18 10 8 10

95 7

fl 24 28 26 45 55 55 60

ex 12 12 10 15 12 9 8

431,50

434,00 95

57

75 8

% 100 107 102 100 97 0 0 0 0 0

418 93

68

105 7

% 100 109 105 104 99 97 93 0 0 0

410 99

15

fl 18 28 35

5

% 100 103 103 101 0 0 0 0 0 0

422 99

24

80 3

% 100 102 103 103 104 104 0 0 0 0

420 95

50

83 6

% 100 104 105 104 103 101 100 94 100 98

fl 68 59 60 80 80

29,88 ex 13 10 8 8 8

92 6

10

88,0 7,22

VAS dag 0 dag 1 dag 2 dag 3 dag 4 dag 5 dag 6 dag 7 dag 8 dag 9 dag 10 terugkomdag

94 14 13 15 13

84 6 17 8 6

44 33 31 30 28 28

73 52 55 28 23 14

18

6

28

7

100 94 92 85 78 76 78 67 59 38 27 22

62 54 62 39 32 18 15

51 30 19 15 14

66 57 50 41 31 24

75 54 75 68 86 68 48 31

32 65 48 31 16 14

6

4

2

12

6

Womac op volgende pagina

Pagina 52 van 56

9,89


Vervolg van vorige pagina WOMAC 1-a b c d e 2-a b 3-a b c d e f g h i j k l m n o

voor

na

1

1

een

2 2 1 0 0

3 2 0 1 1

twe e twe e

voo r

na

voo r

na

voo r

na

voor

na

voor

na

voo r

na

2 2 1 1 3 2 2

1 1 1 0 0 2 2

3 4 2 2 2 2 1

2 2 2 2 2 3 2

3 3 2 1 3 3 3

0 0 0 0 0 2 1

4

1

3 3 1 1 3 2 3

1 1 1 1 1 3 3

3 2 2 1 1 2 2

1 1 1 1 1 1 1

1

1

drie

3

1

2

1

vier

3 3 2

1 2 1

drie

0 0

3 2

1 0

2 2 3

1 1 1

2 2 2

1 1 1

vier

3 2

4 4

0 0

4 2 3

3 1 4

2 3 3 4 1 2 1 1 1 1 2

0 0 1 0 0 0 0 1 0 0 0

2 4

2 1

2 2 2

1 1 2

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

2 3 4

0 0 0

2

1

2 47

1

drie drie

0 0

1 1

2 2

2 1

0 1 0

1 1 1 1 1 1 3

2 3 3 3 1 1 1 0

1 0 3 1 0 2 0 0

1 1

0 0

1 0

2 0 1 2 nul

0 0

%

4 3 2 1

3 1 4 2

een

p q totaal

vier

1 3

1 2

vier

0 31

12 21 17 5

1

vier

3 2 3 3

2

1 1 0 1 0

drie vier

vier

drie

3 3 3 2

2 1 2 0

2 2

0 1

2 46

48

2 1 2 1 1 1 1

twe e

drie

een

1 1 1 0 0 1 1

1

twe e

1 38

43

1

19

41

6

14

29

24

61

85

13

33

76

51

De grijze balk is uiteindelijk de patiënt die is geëxcludeerd.

Pagina 53 van 56

voo r

na

voor

na

voo r

na

4

0

3 4 3 1 1 3 1

2 3 3 2 2 3 2

4 2 3 2 1 4 4

1 1 3 0 0 3 2

3

3

4

1

4 4 2

3 3 2

3 4 2

0 2 1

1 0 4 2 2 3 2 0 4 2 2

1 1 2 1 1 3 2 2 0 1 1

0 55

1

vier

3 3 3 2 2

0 0 0 1 1

twe e

2 3 2 2

0 0 0 0

1 2 4 1 2 1 2

1 1

0 1

1 1

vier

2 3 0 0 3 0 2 nul

2 3 nul

1 46

0 3 6, 5

1 45

1 44

30

98

55


Bijlage M.2: Datasheet controlegroep 2 mm % dag 1 452 100 dag 2 0 dag 3 452 100 dag 4 0 dag 5 0 dag 6 0 dag 7 0 dag 8 0 dag 9 0 dag 10 0 terugkomdag omvang 437 % 97 flow 15

Omvang

ROM dag 1 dag 2 dag 3 dag 4 dag 5 dag 6 dag 7 dag 8 dag 9 dag 10 terugkomdag flexie extensie

fl 79

ex 11

64

0

93

4 mm 495 494 509 508 505 502 510

% 100 100 103 103 102 101 103 0 0 0

483

6 mm % 457 100 0 460 101 468 102 467 102 464 102 474 104 0 0 0

8 10 mm % mm 482 100 482 485 101 495 103 499 0 490 0 503 0 485 0 0 0 0

465

468

98 26 fl 48 26 48 51 57 66 63

9 ex 5 8 10 5 10 10 7

75 3

102

fl 29 54 57 61 67 68

82 7

fl 55 73 62

%

575 562 554

ex 4 4 9

14 mm 405 447 432 425

ex 8

70 72 77 81

8 10 7 7

86

16 18 20 mm % mm % mm % 468 100 481 100 406 100 472 101 470 98 453 112 465 99 470 98 403 99 473 101 0 403 99 0 0 405 100 0 0 425 105 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 445

99 47

fl 56

9

% 100 110 107 105 0 0 0 0 0 0

400 101

15

87 8

12 mm

488 97

27 ex 4 7 8 7 8

% 100 0 104 102 104 101 0 0 0 0

fl

ex

26 39 58

10 11 11

73 8

fl 37 49 56 75

28 ex 8 12 9 7

95 8

461 95

fl 26 37 50 67

70 6

455,88 97,98 23,38

96 20

ex 9 11 8 9

fl 45 50 66

ex 10 7 10

fl 58 53 68 72 65 70

73 4

465,25

ex 11 12 8 7 5 7

81,56 6,44

5

VAS dag 0 dag 1 dag 2 dag 3 dag 4 dag 5 dag 6 dag 7 dag 8 dag 9 dag 10 terugkomdag

23 53 46 27

3

3 91 85 80 79 66 62

55 25 39 26 25 23 17 11

87 64 44 53

44

16

53

46 40 41 27 19 18

6

14 99 57 15 6

88 71 48 42 41

79 17 11 2 1

15 31 17 16

3

38

1

4

Womac op volgende pagina

Pagina 54 van 56

68 50 62 54 46 37 29

18,67


Vervolg van vorige pagina WOMAC voor na voor na 1-a 2 1 3 2 b 2 1 vier c 1 1 2 2 d 1 1 2 2 e 2 1 3 2 2-a 1 1 4 3 b 1 1 3 2 3-a 1 0 vier b 2 0 vier c 2 0 2 2 d 2 1 4 2 e 2 1 4 4 f 3 0 3 2 g 2 1 2 3 h twee 3 3 i 2 2 drie j een 3 2 k 2 0 twee l 1 1 3 2 m n 1 2 o 1 1 2 2 p twee q 2 1 twee totaal 32 44 15 37 % 47 84

voor 1 twee 0 0 0 1 1 een een 0 3 3 0 2 een 0 0 0 0

na 2

0 0

1 0

0 11

2

1 1 1 2 1

2 1 2 2 2 1 1 1 0

23 209

voor 2 3 1 1 2 0 0 3 2 0 1 3 1 0 2 nul 0 nul 0

na 1 1 3 1 1 1 1 0 0 0 1 0 0 0 0

0 0 nul 0 21

1 0

0 2

0 13 62

voor 3 3 3 2 2 3 2 2 2 2 2 twee 3 3 drie 3 drie 3

3 vier 4 45

na 2 2 0 2 1 2 3 1 1 2 0

voor 3 4 3 3 2 2 1

na voor 0 2 1 drie 2 1 0 2 0 1 2 1 2 1 drie nul twee twee 1 2 0 2 1 twee 0 1 3 1 een 0 2 0 1 0 1 0 0

0

2 2 2 4 2 vier 2 1 2 2

twee 1

2 2

1 1

0

1 42

0

0 1

1

19 42

14 33

Pagina 55 van 56

1 2 twee 1 22

na 2 1 3 2 2 2

3 3 2 3 4 2 3 2 2 3 2 41 186

voor 2 2 1 1 3 2 3 2 2 3 3 1 2 3

na 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

3 2 2 2 twee 3 3 drie een 45

1 1 1 1 1 1

21 47

voor 3 2 2 3 2 2 2 2 2 3 2 3 3 3 3 2 3 2 vier 1 2 drie 2 49

na voor 1 4 een 2 1 1 2 1 1 1 4 1 4 1 1 1 4 1 4 1 3 1 4 2 4 2 4 1 2 1 2 1 2 1 1 1 1

1 2

1

2 51

24 49

na


Pagina 56 van 56

Herstelbevordering na TKR met behulp van het Medical Taping Concept. - een pilotstudy

Recommend Documents