Herald of Free Enterprise

TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT ‘NELOS’ - N° 213 - april 2007 - D 2,48

Bondsnieuws

EUBS 2006 Bondsnieuws

Trainingsadviezen Reportage

Duiken aan de Fernpas in Tirol Reportage

De wrakken van Palau

Herald of Free Enterprise Reportage

Foto: Luc Eeckhaut

Van de redactie

Nr Nr 205 213 september april 2005 2007

DOOR IVO MADDER

H

et voorjaar is aangebroken of is de nazomer juist voorbij? Zeker is dat er van winterduiken niet veel sprake was met die zachte (water)temperaturen. Koude kan verraderlijk zijn! Wellicht omwille van die zachte winter werden er geen duikongevallen gemeld. Maar wat moet je doen na een duikongeval of incident? Lees het in deze Hippo. Wist je dat duikers kunnen doden? Geloofwaardig is het in ieder geval niet als je over een mooi koraalrif - zeg maar levend onderwatermuseum zweeft. Dat die prachtig kunnen zijn was zelfs voor de niet-duiker zichtbaar tijdens de fotowedstrijden. De hoofdmoot in deze Hippo is een terugblik op de 20 jaar geleden gekapseisde Herald of Free Enterprise. Nog meer geschiedenis brengen we met wat archeologie over de wrakken van Palau. Verder nog duikfun met een artikel over Maria La Gorda. De meeste natuurgebieden op zee bereik je met een boot. Is zeeziekte je hierbij niet vreemd? Lees dan het artikel over kinetose. Wie liever van de kant duikt vindt misschien zijn gading bij een duikje in Tirol? Duiken doe je niet zomaar! Je schoolt je er voor bij door bijv. het verslag van EUBS te lezen, veiligheidsregels te respecteren en deel te nemen aan een examen, zoals enkele kandidaten 3*Instructeurs onlangs deden. Een goede fysieke conditie is nodig als je veilig wil duiken en we geven je hiervoor enkele tips. Is dit allemaal wat te veel voor jou en steek je liever een handje toe bij de clubbarbecue, weet dan dat er voor vrijwilligerswerk een heuse wetgeving bestaat. Veel leesgenot in deze Hippo, die deze keer gedeeltelijk in lay-out gezet is met de hulp van drukkerij Swinnen omdat ons redactielid Miriam voor een jong duikertje (Daan) gezorgd heeft. Ivo Coverfoto: Fluwelen zwemkrab, Oosterschelde - Winnaar prijs Hippocampus tijdens NELOS Foto- & Videofestival - Gery Beeckmans

NELOS Foto- & Videofestival

Reportages Fotografie: Tips van Olympus Maria La Gorda... het vergeten paradijs Duiken aan de Fernpas in Tirol Duikers kunnen doden Natuurgebieden op zee De wrakken van Palau (deel1) Levend koraalrifmuseum Twintig jaar geleden: de ramp met de Herald of Free Enterprise Mares Cup 2006 Onze opdracht was redden en bergen

32 34-37 40-42 44-45 48-49 56-59 60-61 62-63 64-66 67-69

Vaste rubrieken Close Up Clubs in de kijker Retro Hippo Hippoëzie Jeugdhoekje: Wist je dat? Sprokkels Hippo las voor u Boetiek Informatie BEFOS en LIFRAS Sprokkels Webdiving Lopende agenda

Herald of Free Enterprise.

38-39 46 50 50 52 53 32-34 54-55 55 70-71 72 74

Bondsnieuws Theorie 3*Instructeur 5 Wetgeving vrijwilligerswerk 6-7 EUBS 2006 8-9 Trainingsadviezen 10-12 Geneeskundige problemen 12 Ereraad ook online bereikbaar 12 Belgian Boat Show 15 Wat na een duikongeval of incident? 17-18 27e Noordzee Kerstzwemtocht 19 18e Nelos Foto- en Videofestival 21-23 Meldingsplicht Noordzee 24 De 10 gouden regels van de Oosterscheldeduiker 24 Kinetose, een ziekte? 26-28 Dé Watersportdag 30

AIG-ASSISTANCE - Policy number: ARENA 2.009.718/010 In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Call Center: +32 3 253 69 16 Hippocampus april 2007

NELOS

vzw

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport

Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS). Erkend door BLOSO (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie). Erevoorzitter: Jozef VAN DEN BERGHE Burchtstraat 37 - 9400 Ninove - Tel. 054 32 88 20

Raad van bestuur Voorzitter: Willy VAN DER PLAS Boekenberglei 185 - 2100 Deurne Antwerpen Tel. 03 366 18 22 - [email protected] Vice-voorzitter - relaties CMAS: John REMUE H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven Tel. 016 23 49 00 - [email protected]

Beheerders

Commissie Foto, Film & Video Voorzitter: Harry KLERKS Bilzenweg 65 - 3665 As Gsm 0477 34 50 55 Secretaris: Peter VAN DEN EYNDE E. Rollierstraat 6 - 2830 Willebroek Gsm 0477 44 44 60 - [email protected] Commissie Biologie Voorzitter: Tiny HEREMANS Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 - [email protected]

Boetiekverantwoordelijke: Guy BOSMANS Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Tel. 015 22 56 72 - [email protected]

Secretaris: Jean-Marie REYNAERT Kazandstraat 6 - 8800 Roeselare Tel. 051 22 27 44 - [email protected]

Penningmeester: Ronny DE MEERSMAN Koning Boudewijnlaan 39 - 9160 Lokeren Gsm 0475 70 19 76 - [email protected]

Commissie Hippocampus Voorzitter: Ivo MADDER De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 - [email protected]

Public Relations: François DESMET Te Couwelaarlei 58 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 324 09 89 - [email protected] Guido SEGERS - Paterstraat 33 - 2300 Turnhout Tel. 014 41 87 70 - [email protected] Relaties BLOSO: Wim VAN DOESELAER C. Huysmanslaan 37/8 - 2020 Antwerpen Tel. 03 237 10 43 - [email protected]

Commissies Duikonderricht Voorzitter: John REMUE H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven Tel. 016 23 49 00 - [email protected] Brevetten: Eric SELS Goorstraat 51 - 3191 Hever Schiplaken Tel. 015 61 61 81 - [email protected] Ereraad: Ronny MARGODT Steenovenstraat 24 - 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 - [email protected] Subcommissie Jeugdduiken: Ginette DE SMEDT Putstraat 38 - 9310 Meldert Gsm 0478 44 72 98 - [email protected] Medische Commissie Erevoorzitter: Dr. Willy WELLENS Voorzitter: Dr. René DE LAET Pastoor Van Tendeloostraat 9 - 2560 Nijlen Tel. 03 481 71 01 - [email protected] Secretaris: Dr. Roland VANDEN EEDE Heidestraat 8 - 2660 Hoboken Tel. 03 827 57 31 - [email protected] Mental Coaching: Dr. Els HUYBREGTS Potaarde 2 - 1850 Grimbergen Tel. via NELOS - [email protected] Sportcommissie Voorzitter: Jurgen DEBAVEYE JJ Raepstraat 15 - 8551 Zwevegem Gsm 0497 25 52 58 [email protected] Secretaris: Ludo DEWAELHEYNS Genkerweg 15 - 3690 Zutendaal Gsm 0496 54 49 89 - [email protected]

Hippocampus april 2007

Secretaris: Miriam HAGENDORENS Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - [email protected] Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann TIELEN Adelardstraat 33 - 3580 Beringen Tel. 011 42 35 14 - [email protected] Secretaris: Frank PUTTENEERS Tulpenlaan 25 - 2900 Schoten Tel. 03 290 94 87 - [email protected] Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy BOSMANS, Ronny DE MEERSMAN, Guy SEGERS

Administratief secretariaat Duikershuis - Luce DE SMET Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - Fax 015 20 61 58 [email protected] http://www.nelos.be

Ongevalsaangiften Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOS-secretariaat, vergezeld van een geneeskundig getuigschrift. Dit attest moet door de dokter worden afgeleverd binnen 3 dagen na het ongeval. Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen aan het NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Arena (eventueel telefonisch of per fax): t.a.v. de heer Vandenbossche Jozef II straat 36-38 - 1000 Brussel Tel. 02 512 03 04 - Fax 02 512 70 94

Hulpdiensten C.D.H.G. “Dr. J. Flahaut”, Zeebrugge Tel. 050 55 87 13 rechtstreeks 24 u op 24 u.

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw Hoofdredacteur: Ivo MADDER De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 - [email protected] Verantwoordelijke uitgever: John REMUE H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven Tel. 016 23 49 00 - [email protected] Redactieteam: Luc BEETS - Jacques BERNAERTS - Pascal EECKHOUDT - Miriam HAGENDORENS - Ivo MADDER - John REMUE - Monique REMUEDEMOUSTIER - Jozef VAN DEN BERGHE Wim VAN DOESELAER - Patrick VAN HOESERLANDE - Roland WANTENS - Willy WELLENS Vormgeving en publiciteit: Miriam HAGENDORENS Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - Fax 015 20 61 58 [email protected] Pre-press & druk: Swinnen Printing n.v. - Patrick SWINNEN Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 - Fax 015 45 02 79 [email protected] Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414 Abonnement Hippocampus: BEFOS-leden: e 10,00 - niet-leden: e 15,00 Buitenland niet-leden: e 25,00 Overschrijven op 443-3691681-64 van NELOS, met vermelding van naam, adres en ‘Abonnement Hippocampus’. IBAN: BE34 0001 7170 8790 BIC: BPOTBEB1 De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto’s worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor de maand van verschijning. Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levensfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzageen correctierecht.

Hippocampus komt tot stand met de steun van

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel) Tel. 0800 12382 UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24 u op 24 u) ALARMNUMMER ZEELAND Tel. 112

Adresveranderingen Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:

[email protected]

Bondsnieuws

- Duikonderricht

Theorie 3*Instructeur Het examen had plaats op 20 januari 2007. De opkomst voor dit uitermate belangrijk theoretisch examen was weer behoorlijk hoog. Niet minder dan acht kandidaten namen de uitdaging aan om voor vier jury’s van elk minstens tien specialisten hun kennis, over alles wat het diepzeeduiken kan inhouden, te verdedigen. Uitputtend voor hen, maar ook voor de jury’s: zij begonnen om 7.30 uur en eindigden om 19.00 uur.

D

e inspanning was niet tevergeefs: de kandidaten hadden zich zeer goed voorbereid met als gevolg een bijzonder gunstig eindresultaat. De Voorzitter van het Duikonderricht kon met plezier volgende vijf geslaagden gelukwensen: Dirk De Bilde Nancy Deloz Franklin Forrez Kurt Lommens Klaus Vancamelbeke Nu nog even die verhandeling en dan op naar de 3*Zeestage! n Tekst: John Remue, verantwoordelijke Duikonderricht Foto’s: Ivo Madder

Vlnr: Kurt Lommens, Franklin Forrez, Nancy Deloz, Dirk De Bilde, Bruno Bossier, Kris Vanderdonck, Patrick Van Buyten en Klaus Vancamelbeke.

De jury tijdens de deliberatie over de examenresultaten.

Is dit niet wat jullie wilden weten?

De werking van de ontspanner…

Even de notities raadplegen…

Ik zal het jullie even vertellen hoe dat zit …

Hoe was dat nu weer?


Bondsnieuws

- clubwerking

Wetgeving vrijwilligerswerk Tappen in het clublokaal, vlees bakken tijdens een barbecue, een clubuitstap organiseren en begeleiden, in een adviesraad zetelen, je inzetten als instructeur tijdens onder andere de Roefeldag, de flessen laten vullen en vervoeren met jouw eigen aanhangwagen,… je kan je op verschillende manieren inzetten als vrijwilliger.

E

r is sinds 1 augustus 2006 een nieuwe wet die vrijwilligerswerk beter beschermt. Sinds 1 januari 2007 is deze ‘Wet betreffende de rechten van de vrijwilliger’ volledig in werking getreden. Om iedereen wat wegwijs te maken in deze materie gaan we er hier even op in.

wat is vrijwilligerswerk? De wet maakt duidelijk wat verstaan wordt onder vrijwilligerswerk. Het moet gaan om het uitvoeren van een activiteit. Als je onbezoldigd duikinitiatie geeft aan kinderen tijdens een opendeurdag, ben je vrijwilliger. Diegenen welke de initiatie volgen, noemen we deelnemers. Het vrijwilligerswerk moet ‘vrijwillig’ gebeuren. Vrijwilligerswerk moet bovendien gebeuren in de context van een organisatie zonder winstoogmerk, wat in quasi in al onze duikscholen het geval is, enkele uitzonderingen te na gesproken.

Je kan je op verschillende manieren inzetten als vrijwilliger: helpen achter de toog, …

Wat bedoel ik hiermee? Als je een clublid helpt met zijn verhuis is dit geen vrijwilligerswerk. Help je echter bij de verhuis van uw clublokaal, dan is dit wel vrijwilligerswerk. Vrijwilligerswerk is bovendien onbetaalde inzet. Als je als proefkonijn tegen betaling meedoet aan een medisch experiment, ben je geen vrijwilliger. Ik hoop dat ik hiermee duidelijk ben geweest.

wie mag vrijwilligerswerk doen? Iedereen die ouder is dan 15 jaar of 15 jaar is maar in hetzelfde jaar nog 16 wordt. Als je een uitkering ontvangt van de RVA, dan moet je uitbetalingsinstelling schriftelijk op de hoogte gebracht worden dat je vrijwilligerswerk gaat doen. Als je een uitkering krijgt van het ziekenfonds, moet je bij de adviserende arts een aanvraag doen om vrijwilligerswerk te mogen doen. Ontvang je een leefloon, dan moet je aan je dossierbeheerder melden dat je vrijwilligerswerk gaat doen.

uitzonderingen: bij zware fout (bv. dronkenschap), bedrog of herhaalde lichte fout moet de vrijwilliger zelf opdraaien voor de gemaakte schade. Omdat de aansprakelijkheid dus meestal bij de organisatie ligt, verplicht de wet organisaties om een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid (BA) te nemen. Deze verzekering geldt voor: • organisaties met rechtspersoonlijkheid (vzw’s, lokale besturen, OCMW’s, enz.); • koepels die een verzekering moeten afsluiten voor zichzelf en voor de lokale afdelingen; • feitelijke verenigingen die personeel tewerkstellen, zij moeten een verzekering afsluiten voor zichzelf.

kostenvergoeding? Vrijwilligerswerk is onbetaald. Toch laat de wet toe dat vrijwilligers een kostenvergoeding ontvangen zonder in de problemen te komen. Op deze vergoeding moet belasting

aansprakelijkheid?

… vlees bakken tijdens een barbecue, …


Als je vrijwilligerswerk doet, dan ligt de burgerrechtelijke aansprakelijkheid bij de organisatie. In ons geval is dat je eigen club. Dat wil zeggen dat wanneer een vrijwilliger door zijn/haar fout schade veroorzaakt aan een derde, het de organisatie (club) is die deze schade moet vergoeden. Er zijn natuurlijk

… verantwoordelijke voor de tombola tijdens een clubfeestje, …

noch sociale zekerheidsbijdrage betaald worden. Er zijn twee systemen, die niet verenigbaar zijn! • ofwel krijgt de vrijwilliger een forfaitaire kostenvergoeding. Dit wil zeggen dat de organisatie een bijdrage vergoedt, zonder dat daar bewijsstukken tegenover staan. Het maximumbedrag is 27,92 euro per dag en 1.116,71 euro per jaar (bedragen worden jaarlijks geïndexeerd); • ofwel krijgt de vrijwilliger een reële kostenvergoeding, wat wil zeggen dat de uitgaven van de vrijwilliger terugbetaald worden indien de nodige bewijsstukken aangeleverd worden. Vergoedingen in natura (bv. doos pralines, ruiker bloemen, boekenbon,…) mogen alleen als ze maar af en toe worden gegeven, anders kunnen ze als bezoldiging worden beschouwd.

Informatieplicht De wet legt alle organisaties de plicht op om vrijwilligers over een aantal basiselementen te informeren. De organisatie kan vrij kiezen op welke manier zij haar vrijwilligers informeert: tijdens een informatiesessie, via een bonds- of clubblad, website of individuele overeenkomsten. In elk geval moet iedere vrijwilliger op de hoogte gebracht worden van: • de sociale doelstelling van de organisatie; • het juridisch statuut (vzw, feitelijke vereniging,…); • of er een verzekering burgerlijke aanspra-

kelijkheid afgesloten is (zoals hoger gezegd dus verplicht voor een aantal categorieën van verenigingen); • of er nog andere vrijwilligersverzekeringen afgesloten werden; • of er onkostenvergoedingen betaald worden, en indien ja het systeem van reële kosten of via forfaitaire kosten; • de geheimhoudingsplicht. n Tekst: Guy Bosmans, Lid Raad van Bestuur NELOS Foto’s: Ivo Madder

Website van het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk: www.vrijwilligersweb.be Gezamenlijke website van de verschillende steunpunten voor vrijwilligerswerk: www.vrijwilligerswerk.be Website in verband met de verzekeringen: www.verzekeringvoorvrijwilligers.be

Advertentie


Bondsnieuws

- MEDISCHE COMMISSIE

EUBS 2006 Tussen 23 en 26 augustus had in Bergen (Noorwegen) de 32e editie van de jaarlijkse bijeenkomst van de European Underwater and Baromedical Society (EUBS) plaats.

D

eze op één na grootste stad van Noorwegen (en de enige leefbare volgens de inwoners) kent het grootste aantal regendagen per jaar, maar tijdens het congres waren de Noorse weergoden ons erg gunstig gezind, zodat we ook konden genieten van deze prachtige stad, de omringende bergen en de uitgestrekte fjorden. Bergen heeft een rijke voorgeschiedenis en staat op de UNESCO-werelderfgoedlijst. Tot 1299 was het de hoofdstad van Noorwegen. Tegen het einde van de 13e eeuw werd het één van de belangrijkste Hanzesteden, vooral bekend om zijn handel in stokvis en afgeleide producten. Het Hanzemuseum bevindt zich in een van de best bewaarde houten gebouwen en hier kan je de sfeer van weleer letterlijk opsnuiven. Ook het scheepvaartmuseum is een lust voor het oog en op de vismarkt kan je dagverse moten zalm uit het vuistje eten.

een greep uit de onderwerpen

Naast een groot aantal mondelinge presentaties waren er op het EUBS-congres ook veel postervoorstellingen met één gemene deler: ‘Hyperbare geneeskunde’. Behalve een ﬂinke brok ‘Duikgeneeskundige onderwerpen’ (het ene al wat praktijkgerichter, nuttiger of begrijpelijker dan het andere) waren er ook heel wat voorstellingen over het gebruik van de hyperbare zuurstoftherapie bij wondverzorging. Een greep uit de meer praktijkgerichte onderzoeken: 1. De groep van Robinet uit Toulon stelde een aantal experimenten voor, waaronder één het effect van langdurige (6 uur) onderdompeling in water van 10°C en 18°C bestudeerde en vergeleek. De 10 getrainde militaire duikers, die een tweelagig neopreen pak droegen, ondervonden vooral problemen met de beweeglijkheid in handen en voeten. De temperatuur in deze lichaamsdelen daalde tot onder de 14°C. De lichaamstemperatuur bleef op 35,5°C. De mentale capaciteit van de getrainde duikers werd niet beïnvloed; wel nam de verbranding van vetten en koolhydraten ten gevolge van het beven aanzienlijk toe. Het opmerkelijkste resultaat was

8


Het weer was erg gunstig zodat we konden genieten van deze prachtige stad, de omringende bergen en de uitgestrekte fjorden.

een belangrijke - en mogelijk gevaarlijke dehydratatie na de onderdompeling, die ook daags nadien nog aanwezig was. Rehydratatie met verwarmde isotone drankjes bleek het meest efﬁciënt om de militairen terug op te warmen. 2. De ‘rapture of the deep’ (ook wel gekend als stikstofnarcose) blijft een intrigerend onderwerp. Ook dit jaar werden hierover een aantal studies voorgesteld. Deze toonden ondermeer aan dat stikstof op diepte ionenkanalen (kanaaltjes in het celmembraan waarlangs elektrolyten, zoals natrium, kalium en calcium kunnen passeren) blokkeert, waardoor de geleiding langs de zenuwen vertraagt. Deze blokkade verdwijnt van zodra de omgevingsdruk vermindert. De stikstofnarcose is dus te wijten aan een puur fysisch effect op het niveau van de ionenkanalen; niet meer en niet minder.

neuze gasembolen), werd door een groep uit de gaststad van het congres onderzocht. De onderzoekers stelden vast dat ratten die tijdens een 16 uur durend verblijf op 5 bar geen water te drinken kregen, tijdens de decompressiefase en erna duidelijk ‘minder’ veneuze gasbelletjes hadden en dat de gasbellen van ratten die wel goed gedronken hadden zelfs groter waren. Wel was er meer DCS bij de uitgedroogde ratten. Op het eerste zicht een duidelijke mismatch. Vermoed wordt dat door de uitdroging belangrijke veranderingen optreden in de perifere microcirculatie en dat er wel minder belletjes gevormd worden (oplosbaarheid van het gas is minder, gezien viskeuzer bloed), maar dat deze belletjes vaker voor blokkade van de kleine bloedvaatjes zorgen. Het belang van

3. Een andere topic, die door verschillende onderzoeksgroepen werd bestudeerd, is mogelijke beschermingsmechanismen tegen zuurstoftoxiciteit ter hoogte van het centrale zenuwstelsel (CNS-OT). De boosdoener in het CNS-OT is een overdaad aan toxische zuurstofradicalen onder hyperoxische omstandigheden, welke onvoldoende verwijderd worden. Een Israëlisch onderzoeksteam kon aantonen (weliswaar bij ratten) dat voorbereiding met 100% zuurstof op 202 kPa (2 bar) de tijd tot convulsies tijdens drukverhoging tot 608 kPa aanzienlijk verlengde. Ook werd vastgesteld dat een 100%zuurstofvoorbereiding het voorkomen van decompressieziekte zou verminderen bij ratten. Wordt ongetwijfeld vervolgd. 4. Dat dehydratatie een bezwarende factor is voor decompressieziektes, is bekend maar wat nu juist het verband is met de aanwezigheid van gasbelletjes in de aders (ve-

Bergen heeft een rijke voorgeschiedenis en de prachtige stad staat op de UNESCO-werelderfgoedlijst.

De vismarkt in Bergen (Noorwegen).

stikstofoxide (NO) hierin wordt nog onderzocht. NO werkt vasodilaterend op het vaatendotheel. Mogelijk zou de productie van NO verminderen bij dehydratatie, waardoor de (vooral perifere) vaten meer in vasoconstrictie zouden komen. Hierdoor is er meer kans op een obstructie van het bloedvat. Dit is echter nog volop in onderzoek!

conclusie

Duikgeneeskunde is een groeiende tak binnen de geneeskunde, maar op de jaarlijkse vergadering van de EUBS viel opnieuw op dat er nog veel te onderzoeken valt. Vaak gehoorde woorden waren “waarschijnlijk”, “we denken dat”, “misschien”, … Dit illustreert dat we een heleboel dingen ver-

moeden, maar het nog onvoldoende kunnen aantonen. Het effect van drukverhoging op het menselijk organisme wordt steeds verder (ook op cellulair niveau) onderzocht. Decompressieziekte (DCS), zowel het ontstaan, de behandeling en de preventie ervan, blijft een intrigerende topic. Te weinig hydratatie is een bezwarende factor voor DCS, maar eerder door een verandering op microvasculair niveau, dan door het veroorzaken van meer en/of grotere stikstofbellen. Hypothermie blijft een belangrijk probleem tijdens en na het duiken. Ook stikstofnarcose en zuurstoftoxiciteit worden verder bestudeerd. Verschillende preventiestrategieën werden reeds op proefdieren getest. Benieuwd wat er volgend jaar op de volgende editie, die overigens doorgaat in SharmEl-Sheik, voorgesteld zal worden. O TEKST EN FOTO’S: DR. CATHERINE DE MAEYER, LID VAN DE MEDISCHE COMMISSIE

Advertenties

BIJ ONS IS SERVICE EEN ERECODE Advies door een ervaren instructeur. HERKEUREN FLESSEN HERSTELLEN & NAZIEN AUTOMATEN VULSTATION 200/300 bar 24u/24u

De Partner-Verzekeraar in de Sportwereld

NIEUW: DIVEWEAR

de volledige lijn van IQ Company, Seventenths, Mares en Camaro

HUIS CUYLAERTS HOFEINDE 21 - 2350 Vosselaar Tel. & fax 014/61 12 60

BOKSEN DUIKEN FITNESS

www.duikmateriaal.be Open van 9.00 u tot 12.00 u en van 13.00 u tot 19.00 u (zaterdag tot 18.00 u). Of na telefonische afspraak. Zondag en maandag gesloten!

Scubapro - Mares - Dacor - IQ - Suunto - Bare - Camaro - Cressi Sub Procean - Uwatec - Sea & Sea - Epoque - Green Force - ...

Jozef II-straat 36-38 1000 Brussel Tel. 02 512 03 04 Fax. 02 512 70 94 Hippocampus april 2007

9

Bondsnieuws

- Duikonderricht

Trainingsadviezen Er wordt de laatste tijd veel waarde gehecht aan de fysieke conditie, voornamelijk omdat er wetenschappelijk is bewezen dat de algemene lichamelijke conditie achteruit gegaan is. Velen onder ons willen wel, maar kunnen zelf niet aan hun conditie werken of werken er verkeerd aan. Via de basisprincipes die in dit artikel besproken worden, kan je al op een verantwoorde manier een trainingsschema opstellen. We hebben het artikel in drie delen opgesplitst. In deze Hippo krijg je het eerste deel en dat is natuurlijk het meest theoretische. Vanaf de volgende keer zal het iets meer praktisch zijn.

A

ls men spreekt over trainen, bedoelt men het planmatig toedienen van trainingsprikkels die als doel hebben de sportprestaties te verbeteren. Men kan niet zomaar beginnen trainen. Om op een verantwoorde manier om te gaan met je lichaam moet je bepaalde basisprincipes volgen tijdens het opstellen van je planning:

3. Om een goede planning op te bouwen (en dus ook een goed trainingsschema) en om een zo groot mogelijke verbetering in conditie te bekomen, moeten we de relatie

uitleggen tussen fysieke conditie, inspanning en tijd. (Raadpleeg hiervoor het kadertje ‘Relatie fysieke conditie, inspanning en tijd’).

Relatie fysieke conditie, inspanning en tijd

1. De belasting moet progressief opgedreven worden, met een maximum van 10% per week en dit op het vlak van: • • •

frequentie (bijv. aantal trainingen per week), duur (bijv. hoe lang deze training duurt) en intensiteit (bijv. maximale inspanning)

Indien men de 10% progressiviteit overschrijdt, dan heeft men een grote kans op kwetsuren! En zoals bij alles is té, té! Kortom, deze regel zeker niet overschrijden! 2. De fysieke conditie of toestand zal niet lineair blijven stijgen. Een beginnend sporter maakt op korte tijd veel progressie, maar naargelang zijn/haar conditie verbetert, wordt het moeilijker om nog meer te verbeteren! Men noemt dit in vaktermen ‘het principe van verminderde meeropbrengst’. Aan de hand van het volgende grafiekje zal je het beter begrijpen. Figuur 1

Je moet dus niet panikeren als de resultaten niet zo vlotten. Je moet de reden proberen te achterhalen voor dit effect. Misschien had je reeds een goede conditie, of misschien train je te veel of te weinig!

10


Figuur 2

• Fase 1 = daling van de fysieke toestand door inspanning. Tijdens deze fase wordt de trainingsprikkel gegeven. Dit wil zeggen dat je in deze fase aan het trainen bent. Het is dan ook logisch dat je conditie in deze fase naar beneden gaat. • Fase 2 = herstel. Het herstel van een sporter is afhankelijk van vele verschillende kenmerken: • persoonlijke eigenschappen van de atleet. • getraindheid. • kwaliteit van de slaap/rust. • voeding (en ook drankgebruik!) . • aard van de training (kracht, duur, intensiteit, e.a.) . • leeftijd. Het is dus onmogelijk om een algemene regel op te stellen hoe lang juist je herstelperiode zal duren. Dit is afhankelijk van te veel eigenschappen, zoals hierboven vermeld. Je zal zelf moeten ondervinden wat voor jou van toepassing is. Via de tabel ‘Hersteltijd i.f.v. type training’ willen we je toch een idee geven over het type training en de daaraan gekoppelde hersteltijd (komt later nog uitgebreider aan bod).

Hersteltijd i.f.v. type training Type training

Extensieve duurtraining Intensieve duurtraining Intensieve intervaltraining Krachttraining

Hersteltijd

18 uren 48 uren 72 uren 60 uren

Dit gaat wel over de training van één sport! Als je bijvoorbeeld de ene dag gaat zwemmen en de andere dag gaat lopen, dan geldt de herstelperiode voor elke sport afzonderlijk. Je gebruikt hier namelijk verschillende spiergroepen. •Fase 3 = supercompensatie. Dit is een zeer belangrijke fase ! Op dit moment komt het trainingseffect tot uiting en heeft men een (tijdelijke) verbetering van de conditie. Indien men in deze fase opnieuw een trainingsprikkel toedient, dan spreekt men van een correcte timing. Algemeen wordt aangenomen dat eenzelfde prikkel om de 2 à 3 dagen moet gegeven worden om een positief trainingseffect te hebben.

Volgende trainingseffecten kan je bekomen bij het bepalen van je timing: • Timing is te laat! Er is te veel tijd tussen de trainingen. Het resultaat van de supercompensatie is verdwenen. Dit wil zeggen dat het effect van de vorige training volledig verdwenen is en men dus opnieuw moet beginnen. Er is dus totaal geen winst! (Zie figuur 3).

• Correcte timing! Trainingsprikkels volgen elkaar op, net op het moment van de supercompensatie, fase 3. dit wil zeggen dat het ideale moment op opnieuw te trainen tijdens deze fase is. Op deze manier zal men een positief trainingseffect hebben en zullen de resultaten verbeteren. (Zie figuur 5).

anaëroob uithoudingsvermogen Het anaëroob uithoudingsvermogen (weerstand) is de mogelijkheid om gedurende een korte periode veel vermogen te produceren door gebruik te maken van het lactaat systeem. Het lactaat systeem zet koolhydraten en ADP (adenosine difosfaat) om in spierbrandstof en melkzuur: KH + ADP = ATP + melkzuur (dit is dus zonder zuurstof = anaëroob)

Figuur 3

Figuur 5

• Timing is te vroeg! De trainingen vol- • Fase 4 = verdwijning van het trainingsgen elkaar te snel op! De rustperiode effect. De fase van supercompensatie is is te kort en men kan bijgevolg niet voorbij en de fysieke conditie is terug bij voldoende recupereren. Zo ontstaat er het oude of zelfs nog slechter. Daarbij overtraining. Dit alles heeft een nemoeten we oppassen met het stoppen gatief trainingseffect! (Zie figuur 4). of sterk afbouwen van trainingen, want dat brengt een verlies mee van de opgebouwde fysieke eigenschappen. En let goed op, want het verlies van de fysieke eigenschappen gaat véél sneller dan het opbouwen ervan! Het hartslagvolume daalt bijvoorbeeld met 10% en het bloedlactaat (wat zorgt voor het verzuFiguur 4 ren van je spieren) stijgt met 88% na 3 weken niet te trainen!

Nu hebben we al belangrijke principes geleerd, maar wàt kunnen we allemaal trainen? We kunnen met name onze basismotorische eigenschappen (die dus zorg dragen voor het bewegen van ons lichaam) trainen. Het ene onderdeel kan al wat beter getraind worden dan het andere: • aëroob uithoudingsvermogen • anaëroob uithoudingsvermogen • snelheid • kracht • lenigheid • coördinatie Om van een goede conditie te kunnen spreken, zouden al deze eigenschappen moeten getraind zijn.

aëroob uithoudingsvermogen Het aëroob uithoudingsvermogen is het vermogen om een bepaalde inspanning zo lang mogelijk vol te houden, gebruik makend van het zuurstof of aëroob systeem. Het aëroob systeem zet koolhydraten en vetten, samen met zuurstof om in spierbrandstof, koolstofdioxide en water: KH/Vet + O2 = ATP (Adenosine Tri Fosfaat) + CO2 + H2O

ATP is de meest belangrijke spierbrandstof, maar met een beperkte energie. Er worden hierbij geen schadelijke afvalstoffen gevormd en de actie is zeer lang vol te houden. Er is een onbeperkte voorraad aan energie, maar hiervoor hebben we zuurstof nodig (daarom “aëroob”). Dit systeem is goed trainbaar. De bedoeling is om het aëroob uithoudingsvermogen zo te trainen dat de anaërobe drempel wordt verschoven. Een voorbeeld van een trainingsmethode (wordt later besproken) is de extensieve duurtraining (= lange afstand aan gemiddeld tempo). Vanaf het moment dat de drempel wordt bereikt, zullen de spieren verzuren. Het bepalen van deze drempel gebeurt bijvoorbeeld via een lactaattest. Dit is iets wat we zonder medische hulp niet kunnen. Het is dus moeilijk om dit zelf te meten. Feit is dat dit aëroob uithoudingsvermogen moet getraind worden!

Dat melkzuur wordt op haar beurt gebruikt om opnieuw energie te maken àls men zuurstof kan gebruiken: Melkzuur + ADP + O2 = ATP + CO2 + H2O Dit systeem levert zeer veel energie op, maar is beperkt beschikbaar (30 à 40 sec). Het heeft geen zuurstof nodig en is redelijk trainbaar. Als men de anaërobe drempel is gepasseerd, dan komt men in zuurstofschuld; het lactaat wordt opgestapeld in het bloed, met verzuring van de spieren tot gevolg. In de sportwereld spreekt men in deze optiek wel eens van ‘in het rood gaan’. MAAR dit is een zéér belastend systeem en er kan een vorm van spierschade worden opgelopen. Daarom is hier enige voorzichtigheid aangewezen (men kan wel eens in het rood gaan, maar niet te lang). Toch heeft dit systeem een voordeel als je het kan trainen, omdat je weet dat àls het erop aankomt, je steeds een reserve kan aanspreken. Het opbouwen van het lactaat systeem kan je bijvoorbeeld doen door na een duurtraining, zoals in het vorige voorbeeld, de laatste 10 meter van je laatste lengte in sprint afleggen.

snelheid Snelheid is de mogelijkheid om een beweging zo snel mogelijk uit te voeren. Dit wordt bepaald door het: • type spiervezels: deze zijn genetisch bepaald en beperkt trainbaar. • anaëroob alactisch vermogen: het CPsysteem of creatine fosfaat systeem. Het anaëroob alactisch vermogen zet ADP en creatine fosfaat om in spierbrandstof, creatine en energie: ADP + CP = ATP + C + energie

Dit kan je doen door bijvoorbeeld drie keer per week te gaan zwemmen: beginnen met 40 lengtes, in een tempo dat je kan volhouden. Daarna jouw snelheid verhogen en/of het aantal lengtes. Je kan er eventueel ook externe factoren aan koppelen: uitrusting erbij of niet. Denk wel aan de maximum 10% verhogingsregel!

Via dit systeem ontstaat er héél veel energie, die echter maar zeer beperkt beschikbaar is (6 à 10 sec). Zoals je in de formule kan zien, wordt er geen zuurstof verbruikt én ontstaat er ook geen lactaat (het is dus anaëroob alactisch systeem). Het systeem is beperkt trainbaar. Lees verder op pagina 12. Hippocampus april 2007

11

Bondsnieuws

- Duikonderricht

Vervolg van pagina 11.

Voorbeeld: bij het trainen van sprint, een explosieve start of het plots opdrijven van de snelheid, traint men het energetische karakter van het CP-systeem.

kracht Kracht is de eigenschap om een zo groot mogelijke belasting te overwinnen. De kracht wordt bepaald door het type spiervezels, die genetisch bepaald zijn en zodoende zeer beperkt trainbaar. Voorbeeld om krachtuithouding te trainen: met een basisuitrusting in hoog tempo (snelheid opdrijven) 1000 m palmen, of tegen stroming (externe factoren betrekken) in zwemmen. Voorbeeld om kracht in de spieren op te krikken: krachttraining in fitnesszaal. Denk er wel aan, dat je bij deze soort trainingen ook het volgende element, namelijk lenigheid, goed opvolgt!

lenigheid Lenigheid is de eigenschap om een beweging met een zo groot mogelijke amplitude (reikwijdte) uit te voeren. Dit wordt bekomen door de ‘stretching’ van de spieren, voornamelijk om soepel te blijven en om

Bondsnieuws

blessures en rugklachten te voorkomen. De spierwerking gaat gepaard met het verkorten en het uittrekken van de spieren. Indien men enkel zou trainen op bijvoorbeeld kracht en men de spier enkel zou doen samen trekken, dan zou de spier automatisch korter worden. Dit willen we voorkomen, want een spier moet zich ook kunnen verlengen, zodat de volledige amplitude van de spier kan gebruikt worden. Om een optimale spierwerking te garanderen, is het aangewezen om ook op lenigheid te trainen! Dit is zeer belangrijk! • Coördinatie = de samenwerking tussen spieren onderling en tussen zenuwen en spieren. Tijdens reddingsoefeningen of tijdens het zwemmen bijvoorbeeld wordt de coördinatie tussen verschillende ledematen en spiergroepen zeer belangrijk! • Om dit te trainen moeten de technieken ingeoefend worden: drill-systeem. In de volgende uitgave van de Hippocampus gaan we onze trainingsadviezen verder uitdiepen, maar dan naar meer praktische kennis: namelijk de trainingsvormen en het opmaken van een planning. Toch willen we je nu al enkele bruikbare én nuttige tips meegeven. • Allerlei sporten doen (bijv. lopen, fietsen,

zwemmen) is zeer goed voor de algemene conditie en om de basismotorische eigenschappen te trainen. Dit wordt vooral gedaan in de voorbereidingsfase vóór de intensieve trainingsperiode (= 6 weken voor een doel). MAAR een duiker moet ook duiken, palmen, redden en alles trainen wat specifiek met het duiken te maken heeft! • Een goede duiker is goed in allerlei omstandigheden en in elke opdracht. Daarom moet de duiker zijn zwakste schakel wegwerken. Werk dus vooral aan de belemmerende factoren! • Zorg dat het lichaam de trainingsprikkel niet gewoon wordt! Als het lichaam steeds dezelfde prikkel krijgt, ontstaat er geen trainingseffect meer. De trainingen moeten variëren in: duur, intensiteit, parcours, materieel. Hopelijk heb je veel opgestoken van deze trainingsadviezen. Het begin is steeds wat theoretischer, maar noodzakelijk. In de volgende Hippo zal er meer praktisch worden gewerkt. Indien er nog vragen zijn mag je steeds contact opnemen met Inge Dekort via het NELOS-secretariaat of via sport@ nelos.be. Veel succes! n Tekst: Inge Dekort (licentiaat L.O.) & Guy Segers (3*I/regent L.O. met een jarenlange ervaring in fysieke conditie).

- MEDISCHE COMMISSIE EN ERERAAD

Geneeskundige problemen Sinds december 2006 kan je met duikgeneeskundige problemen terecht op de duikraadpleging in het Universitair Ziekenhuis van Antwerpen (UZA). We richten ons voornamelijk tot twee groepen duikers: 1. Duikers die uiteenlopende aandoeningen hebben (hartproblemen, neurologische problemen, suikerziekte, ...) en vragen hebben over of problemen hebben met de combinatie duiken en ziekte. 2. Controle van duikers na een duikongeval. Afspraken kunnen gemaakt worden op het nummer 03 821 39 36 of 03 821 35 38. n

Ereraad ook online bereikbaar Bij de ereraad kan je terecht met alle klachten over inbreuken tegen de Ronny Margodt, voorzitter Ereraad reglementeringen van het Duikonderricht en de gedragscode voor de NELOS-duikers. Zoals voorheen kan je een klacht schriftelijk richten aan de voorzitter van de Ereraad, via het adres van het NELOS-secretariaat. Nieuw is nu dat je de Ereraad ook online kan bereiken via: [email protected]. Terloops nog eventjes vermelden dat anonieme klachten niet behandeld worden. n Tekst: Ronny Margodt

Tekst: Catherine De Maeyer, lid van de Medische Commissie NELOS.

12


Foto: Ivo Madder

Kom duiken bij

Centre International de Plongée du LAVANDOU Voor uw clubvakantie ‘Duiken’ 2 IDEALE FORMULES IN HET MIDDELLANDSE ZEE GEBIED EXPLORATIEWEEK ROND PORT-CROS EN OP DE WRAKKEN Groep met eigen leiding, min. 10 duikers. FORFAIT 10 duikers - 6 dagen - 6 nachten in volledig pension Hotel ** de rust op 2 minuten van het duikcentrum. Verzorgde keuken.

d 467

WEEK WRAKKEN VAN TOULON TOT CAMARAT + PORT-CROS Individueel en groepen, Donator, Grec, Rubis, Barge aux Congres, Togo, ... 16 wrakken te ontdekken. 7 dagen - 7 nachten in volledig pension - Hotel ** de rust op 2 minuten van het duikcentrum. Verzorgde keuken.

d 576

Nitrox vulstation RESPECTEER DE REGLEMENTEN VOOR DUIKEN VAN NELOS EN CMAS

BEL ONS OP!!!

TEL.: (00 33) 494715457 • FAX: (00 33) 494151309 Centre International de Plongée du LAVANDOU Quai des Iles d’Or - 83980 Le Lavandou Havenparking recht over het bureau van toerisme.

Website: www.cip-lavandou.com

E-mail: [email protected]

Duikcentrum Dive Paradis La Escala - Girona - Spanje Wij bieden: • Dagelijks uitstappen met de boot. • Vulstation + verhuur van materieel. • Kortom mooie duiken in de Middellandse Zee, voor alle niveau’s • Wrak- en grotduiken. • Kustduiken. Nieuw hoofdcentrum: dive paradis - C/Port de la Clota s/n 17130 L’Escala (Girona) Spain Contactpersoon België: Degol Rüdiger 0496 98 93 44

www.diveparadis.com - [email protected]

lugi Vroeger BOO

Kerkstraat 3-5, 9220 Hamme, 052/47.75.38

specialist jassen, fleeces, t-shirts, pulls

met eigen opdruk of borduursel 14


Bondsnieuws

- allerlei

Belgian Boat Show De Belgian Boat Show ging door van 10 tot 18 februari 2007 in de Waterfunhall van Flanders Expo. Vele NELOSvrijwilligers namen 1.000 duikinitiaties af op 9 dagen: een enorm werk om fier op te zijn!

O

ndertussen wordt de deelname aan de Belgian Boat Show een jaarlijks wederkerend evenement. Ook dit jaar waren we weer met veel enthousiasme gestart aan de opbouw van onze stand in de Waterfunhall in hal 4 van de Flanders Expo in Gent. Vanaf woensdag 7 februari waren noeste werkers in de weer om de stand van NELOS tot een mooie, gezellige en aantrekkelijke stand te maken. En op vrijdag, de dag voor de opening, zagen we dat onze opzet weer eens gelukt was. Nieuw dit jaar was onze filmprojectie op een groot scherm. Ronny Margodt had voor onze afgelopen D-Dive Day een promotiefilm samengesteld om het duiken bij NELOS te promoten. We hebben nogmaals mogen meemaken dat het een aangename film is die veel interesse opwekt bij de bezoekers. Ook een powerpointversie van wat NELOS te bieden heeft, van dezelfde hand, werd meermaals zorgvuldig bekeken. Maar de grootste aandachtstrekker was nog steeds ons zwembad! En of het een succes was! 60 vrijwilligers hebben zich ingezet om maar liefst 1.000 duikinitiaties te volbrengen op 9 dagen! Jaja, je leest het goed, we hebben de kaap van 1000 initiaties gehaald! Hierbij willen we natuurlijk gebruik maken om al deze medewerkers in de bloemetjes te zetten! Zij hebben fantastisch werk geleverd.

Toch willen we twee mensen extra in de kijker zetten, namelijk Roger Heynderickx en zijn club Manta, die het vullen en aanleveren van de flessen dagelijks verzorgden. Daarnaast verdient ook Walter Willems een extra bloemetje omdat hij er elke dag opnieuw in slaagde het materieel in orde te brengen zonder dat er één stuk verloren ging. Bovendien coördineerde hij de 1.000 initiaties! Zonder hen was dit succes niet bestaande! Mijn collega Hannelore bedank ik ook voor de toffe samenwerking! Hopelijk mogen we volgend jaar opnieuw op jullie enthousiasme en hulp rekenen! n Tekst: Inge Dekort, Sporttechnisch Coördinator Foto’s: Roland De Kokere


15

Brochure MC-wit.indd 1

Anne Muyle Helga Verveynne Bart Verhaegen Bruno Bossier Jean Dubois Stan Du Four René De Heel Ingeborg Heylen Eric Reekmans

(regio West-Vlaanderen) (regio Oost- & West-Vlaanderen) (regio Oost-Vlaanderen) (regio Vlaams Brabant & Brussel) (regio Vlaams Brabant & Brussel) (regio Antwerpen) (regio Antwerpen) (regio Antwerpen) (regio Limburg)

Mental Coaches

Een ervaren hulpverlener is voor jou beschikbaar. Nogmaals, aarzel niet om contact op te nemen via [email protected] of via het NELOSsecretariaat op 015 29 04 86.

Deze folder dient om je te helpen het voorval te verwerken. Bij NELOS bestaat er een sectie “Mental Coaching”, aarzel niet om hen te contacteren. De “Mental Coach” zal je in de eerste plaats een luisterend oor bieden en waar mogelijk je ook helpen met praktische/administratieve problemen. De sectie “Mental Coaching” bestaat uit een aantal vrijwilligers en hoewel zij nergens een wettelijk recht op beroepsgeheim kunnen inroepen, hebben ze zichzelf ertoe gebonden het ‘recht op de privacy’ van ieder persoon volstrekt te respecteren. Wanneer professionele hulp nodig blijkt, zullen zij helpen deze te zoeken. “Mental Coaching” is een onafhankelijke organisatie. Er wordt geen informatie doorgegeven aan andere commissies of personen

Waarheen voor hulp?

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek- en Sport

Mental Coach contactgegevens:

02-04-2007 13:19:11

Sectie Mental Coaching

incident?

of

duikongeval

Wat na een

!

Bondsnieuws - MEDISCHE COMMISSIE - SECTIE MENTAL COACHING


17

Wat na een duikongeval of incident? Je hebt iets meegemaakt dat volledig buiten je dagelijkse routine valt: een duikongeval of incident met traumatische gevolgen. De kans bestaat dat dit voorval een paar onprettige reacties met zich meebrengt. Het is best mogelijk dat je gevoelens gewaar wordt die je nooit eerder ondervond. Deze folder werd gemaakt om jou en jouw familie te helpen begrijpen hoe, dat wat jij meemaakte, een weerslag kan hebben op je dagelijks leven en hoe jij er wat kan aan doen. Je openheid en eerlijkheid over je gevoelens zijn de beste hulp voor jezelf en/of de collega/buddy die het misschien ook moeilijk heeft. Je openheid is tevens het beste wapen tegen je eigen stress en deze traumatiserende gebeurtenis. Openheid smeedt vriendschappen en clubgeest.

Stress Om je toestand beter te begrijpen, vergelijken we de situatie met het werpen van een steen in water. Lang nadat de steen verdwenen is, deinen de golven uit. Jouw mogelijk lichamelijke, psychische en emotionele reacties op het voorval zijn als de golven in reactie op de steen: ze komen en gaan en verdwijnen tenslotte. Als je weet dat deze soort “abnormale” reacties eigenlijk heel “normaal” zijn na wat jij hebt meegemaakt, kan dat al een heel stuk helpen om de angst voor deze reacties bij jou en jouw familie weg te nemen.

Lichamelijke reacties De volgende symptomen kunnen zich voordoen: m Gespannenheid, spierpijnen, beven, jeuk, gejaagdheid, onhandigheid, behoefte tot beweging, moeilijk tot rust kunnen komen. m Overdadig zweten, droge mond, bleekheid, moeite met scherp zien. m Hartkloppingen, mogelijke duizeligheid, ijlhoofdigheid, kortademigheid of een te snelle ademhaling.

Brochure MC-wit.indd 2

m Misselijkheid, braken, diarree, verstopping, frequent urineren, maagzuur. m Vermoeidheid, zich uitgeput voelen, het vraagt een inspanning om op gang te komen. m Verhoogde gevoeligheid voor ziekte. m Seksuele stoornissen (impotentie).

Psychische reacties Een trauma wordt meestal gevolgd door een emotionele reactie. Hoewel elk van de volgende reacties kan voorkomen worden, is er een grote variëteit in frequentie en hevigheid. Mogelijke reacties zijn: m Plotse verandering van je gewone gedragspatroon. Bijvoorbeeld: men slaagt er niet in om te genieten van de dingen die men vroeger aangenaam vond. m Geheugenverlies en concentratiestoornissen: men is afwezig en ziet het voorval of fragmenten daarvan opnieuw gebeuren. m Zich depressief voelen. Dit uit zich in vermoeidheid, rusteloze slaap, verlies van eetlust en/of teruggetrokkenheid. m Geïrriteerdheid: vloeken, klagen, vlug iemand lastig vallen, woede-uitbarstingen voor futiliteiten. m Zich angstig voelen, zich zorgen maken, het slechtste verwachten, sterk argwanend en defensief zijn. m Schuldgevoelens: “Als ik maar dit of dat gedaan had …”. m Droefheid: stiekem wenen, het niet meer zien zitten. m Moeite om de aandacht erbij te houden, om details te onthouden. m Verlies van zelfvertrouwen. m Verhoogd alcoholverbruik. Bedenk in dit verband dat de dag na dit overmatig verbruik de reeds bestaande “stresstekens” nog aangescherpt worden. m Gevoelens rond vroeger beleefde “persoonlijke trauma’s” kunnen opnieuw naar boven komen. Bijvoorbeeld: de droefheid om een overlijden.

m Het is best mogelijk dat je een “alleen op de wereld”-gevoel ten aanzien van je duik-collega’s ervaart en eventueel gaat wantrouwen. Ook het in vraag stellen van je hobby of zelfs je gezinssituatie komt voor. m Een intens bezig zijn met de zorg om jouw imago. Het is mogelijk dat je gevoeliger bent voor de manier waarop anderen je behandelen.

Hoe kan je je familie helpen?

Hoewel jouw familie het ongeval niet meemaakte, beleven ze samen met jou de reacties die je vertoont. Misschien wil je hen sparen door niet te praten over het voorval. Nochtans ziet de familie dat er bij jou iets niet klopt. Het zou iedereen een stuk vooruit helpen als je deze folder eens samen met hen doornam. Al kun je proberen je reacties te ontkennen, het is aan te raden je gevoelens te uiten en te verwerken. Zoniet komen ze op een andere, soms pijnlijke manier naar buiten. Aan je kinderen duidelijk maken wat er gebeurd is, is zeker belangrijk. Als zij hun informatie slechts fragmentarisch moeten verzamelen uit stukjes gesprek of commentaar van andere kinderen, zullen zij in hun fantasie voor de nodige aanvulling zorgen zoals “mijn papa/ mama vertelt niets want hij/zij heeft iets fout gedaan”.

Hoe kan je jezelf helpen?

Mensen die een trauma hebben meegemaakt, proberen soms zichzelf te beschermen tegen de onaangename reacties door ze te ontkennen. Dit betekent dat ze weigeren toe te geven dat deze negatieve consequenties bestaan. Het herkennen van de symptomen is echter een eerste stap om er greep op te krijgen. Vermijd impulsieve beslissingen zoals je duikspullen verkopen of weggeven, uit de club stappen, stoppen met duiken, … Zelfmedicatie met alcohol of kalmeermiddelen geeft enkel een grotere ontkenning en kan bijkomende problemen veroorzaken. Al wil je misschien liefst alleen gelaten worden, het is best dat je je tot anderen richt om je probleem uit te praten. Wees je er bewust van dat de “abnormale” symptomen eigenlijk “normaal” zijn bij de “abnormale” omstandigheden die je meemaakte.

02-04-2007 13:19:12


18

! - MEDISCHE COMMISSIE - SECTIE MENTAL COACHING

Bondsnieuws

Bondsnieuws -

Sportcommissie

27e Noordzee

Kerstzwemtocht

Deze traditionele zwemwedstrijd met vinnen werd voor de zevenentwintigste keer georganiseerd door de North Sea Swimming Association (NSSA). Door de Kerstzwemtocht maakten we een verbinding tussen het strand van de vorige ‘Swimming Pool’ van Het Zoute en dat van het reddingsstation van Cadzand. Het parcours van 7 kilometer zag er dit jaar niet al te best uit. De dag voordien waaide de gure westenwind ongenadig over het strand. De toestand van de zee was zo slecht dat de organisatoren aarzelden om de wedstrijd te laten doorgaan. Maar, voor de dag van de wedstrijd van de wedstrijd zelf waren de weersverwachtingen beter; de wind zou afzwakken, net zoals de golven.

H

oewel de branding ruw bleef, begon zondag 17 december 2007 effectief met het voorspelde betere weer. Vermits het aantal ingeschreven zwemmers gering was, namen de twee reddingsboten van de KNRM (Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij) ze mee aan boord en brachten de deelnemers - al dansend bovenop de golven - ter hoogte van de ‘vorige Swimming Pool’ van Het Zoute. Daar konden ze zich onmiddellijk in het 6 à 7 graden warme water begeven; zo konden ze met de oversteek aanvangen zonder eerst de sterke branding te moeten overwinnen.

North Sea Swimming Association (NSSA) op volle snelheid.

toen enkele minuten later de reddingsboot - die de zwemmers gevolgd had - via de radio meldde dat de drie verloren zwemmers door de sterke stroming en de hevige westenwind hun bocht naar het strand gemist hadden en zodoende drie stranden verder gestuwd waren. Een beetje later verschenen de drie silhouetten effectief op de andere kant van de kanaalgeul. Als ‘straf’ bevolen we hen de geul over te zwemmen. Maar ze konden niet naar onze kant zwemmen omdat ze geen kracht meer over hadden.

De XXVIIe Kerstzwemtocht eindigde zoals gewoonlijk met warme dranken en een versterkende erwtensoep én zal zeker in het geheugen van de deelnemers gegrift blijven. Ze kunnen alvast beginnen te trainen voor de 28e North Sea Challenge, die is geprogrammeerd op zondag 1 juli 2007, alsook voor de volgende Kerstzwemtocht die op zondag 23 december 2007 zal plaatsvinden. n Tekst: Maurice Hinsenkamp Foto’s: NSSA

De Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) in volle actie.

De deelnemers zwommen langzaamaan door de golven richting van de eerste reddingsboot, die vooruit voer (of was het ‘sprong’?). Daarna was het doel de gele vuurtoren van Cadzand, die van tijd tot tijd boven de horizon opdook. Na de vuurtoren draaide de eerste zwemmers zich richting het strand van reddingsdienst, om de geul van het kanaal binnen te zwemmen. Door de hevige branding spoelden ze letterlijk het kanaal binnen. Het waren Georges Duerinckx (Nautilus), Johan Baele (ADT), Huub Dellaert en Marc Wieme (beiden van NSSA), Stijn Gredetier en Marc Vloeberghs (beiden van Poseidon) die het kanaal binnenstoven. Maar waren bleven de drie andere zwemmers? Djan Auckaert, Sebastiaan Reyns en Johan Baele (allen van ADT) waren vermist. Waar waren ze gebleven? Beangstigend! Zijn ze verdronken? Maar onze angst ‘spoelde snel weg’ Hippocampus april 2007

19

20


Bondsnieuws -

Commissie Foto, Film en Video

18e NELOS Foto- en Videofestival Op 2 en 3 december 2006 vond het 18e internationale NELOS Foto- en Videofestival plaats. Op enkele schoonheidsfoutjes na was het een succes.

E

n ja, internationaal was het wel. In het totaal hebben 84 verschillende deelnemers uit 15 verschillende landen zich ingeschreven Daardoor hebben we 375 werken in ontvangst genomen. Van de 332 foto’s die we hadden binnengekregen was er maar plaats om 230 foto’s tijdens het festival tentoon te stellen. Onze Belgische juryleden hadden dus al de moeilijke opdracht om per categorie een aantal werken te weerhouden voor de tentoonstelling en verdere jurering. Het festival zat in een nieuw kleedje en ging sinds lang geleden opnieuw in Antwerpen door (nvdr, de eerste festivals werden georganiseerd bij General Motors, op de Luchtbal in Antwerpen. Nadien verhuisde het festival naar het Casino in Middelkerke). Hotel en Congres Center Ter Elst in Edegem bleek de ideale locatie te zijn. Dat zulk een festival heel wat werk met zich meebracht, is overduidelijk. Gelukkig konden we rekenen op een enthousiaste ploeg van medewerkers die de opbouw en het festival zelf, vlotjes deden verlopen. En nog belangrijker was dat we ook voor de afbouw kon rekenen op deze ploeg! Aan alle medewerkers: van harte bedankt! Zonder jullie helpende handen, stonden we nergens! Het festival had een hele nieuwe insteek. We hadden een aantal internationale gasten uitgenodigd welke allen één of meerdere lezingen kwamen geven. Peter Scoones, onderwatercameraman bij de BBC en bekend

De jury en organisatoren met de aanwezige winnaars (foto Thomas Cools).

van onder andere ‘Deep Blue’ en ‘Planet Earth’, kwam zelfs enkele dagen vroeger naar België gevlogen om in ‘De Laatste Show’ over het festival en zijn werk te komen spreken. Voor Alex Mustard, onze hoofdgast, waren de dagen vóór het festival wel iets spannender. De week voor het festival zat hij nog in Papoea-Nieuw-Guinea, waar zijn vlucht naar Londen werd geannuleerd. Gelukkig heeft hij ter plaatse één en ander kunnen regelen met de vluchten, waardoor hij vrijdagmiddag in Londen was om dan de volgende dag het vliegtuig te kunnen nemen om naar het NELOS-festival te kunnen komen! Alex is bekend om zijn speciale filter- en fototechnieken. Hij wist het publiek uitermate te bekoren met zijn lezingen over groothoek- en fish eye fotografie en op zondag over macrofotografie. Het zaaltje was te klein voor de geïnteresseerde luisteraars! Verder hadden we nog lezingen van Linda Pitkin. Velen wisten niet wie ze was, maar door de reacties van “ah, die foto ken ik ergens van” bleek toch dat velen haar werken kennen. Ze is dan ook al jaren één van de beste Britse onderwaterfotografen. Haar lezingen zaten vol leuke anekdotes en tips! Van onze noorderburen hadden we Willem Kolvoort laten komen. Willem is bekend voor zijn zoetwaterfotografie. Het is toch altijd leerrijk om eens iets anders te zien!

Wat te doen bij een haaienaanval? (Foto Thomas Cools).

Sharkproject, een organisatie die zich bezighoudt met de bescherming van haaien en die deze ook een beter imago wilt laten krijgen. Gerhard Wegner van Sharkproject heeft twee heel boeiende

lezingen gegeven: “Wat te doen bij een haaienaanval? Hoe reageert een haai?”. Kortom, interessante tips die iedere duiker zou moeten kennen! Naast Peter Scoones, was ook de onderwatercameraman Andy Mc Leod uitgenodigd. Andy is een Schot die woont op Tenerife. Hij heeft daar zijn eigen productiefirma en hij wordt wereldwijd ingezet voor het draaien van documentaires, reclamespots, enz. Op het festival heeft hij zijn ervaringen als onderwatercameraman uitgelegd aan de hand van twee ‘making-of’ verhalen. Christoph Gerigk die bekend is van de diepe wrakken fotografie kwam een lezing geven over zijn wrakkenfotografie en fotografie in Egypte. Het publiek was zo enthousiast dat hij op de tweede dag van het festival nog eens zijn lezing overgedaan heeft! Bovenop de reeds geplande lezing van zondag! Het was overduidelijk dat de bezoekers de komst van Christoph erg waardeerden. Ondertussen volbracht de jury haar uiterst zware taak en werden op zondagnamiddag de prijzen uitgereikt. De resultaten en de winnende foto’s publiceren we in deze Hippo. Hierbij willen we alle deelnemers en bezoekers bedanken voor de deelname en/of aanwezigheid op het festival! We zijn blij dat het vernieuwde festival over het algemeen goed is ontvangen. Uiteraard hebben we leergeld moeten betalen en soms gingen er zaken mis of liep het niet zoals we voorzien hadden: de proclamatie was ondermaats en het videogebeuren was onvoldoende voorbereid door derden. Maar hieruit hebben we geleerd! We zijn van zo goed als niets verLees verder op pagina 22. Hippocampus april 2007

21

Bondsnieuws -

Commissie Foto, Film en Video


trokken en mogen oprecht trots zijn op het resultaat: meer dan 1000 bezoekers hebben we mogen verwelkomen! 375 ingezonden werken uit meer dan 15 verschillende landen! 7 internationale gasten en 16 verschillende lezingen! En een nooit eerder geziene kwaliteit van foto’s, diaporama’s, video’s en digitale reeksen tijdens de wedstrijd! We starten met volle overgave aan de organisatie van volgende editie in 2008! Hopelijk tot dan allemaal! De NELOS-Commissie Foto, Film & Video wenst de talrijke sponsors en adverteerders van het festival nogmaals uitdrukkelijk te bedanken voor de financiële steun! n

Speciale prijs van Hippocampus: Gery Beeckmans (België) Video Juniors - Goud: Luc Rooman (België) - Zilver: Marc Vande Pitte (België) - Brons: Ronny Vanhaelewyn (België) Video Masters - Goud: Steve Lichtag (Republiek Czechië) - Zilver: Bruno Van Herck (België) - Brons: Mieke Vulsteke (Duitsland) Diaporama digital - Goud: Luc Eeckhaut (België) - Zilver: Filip Staes (België) - Brons: Martin Tomcik (Slovakije) Diaporama analoog - Goud: Luc Eeckhaut (België) - Zilver: Jean Debremaeker (België) - Brons: Rudy Van Geldere (België)

Tekst: Yves Teughels

Roland Wantens bewondert de winnende coverfoto, een foto van Gery Beeckmans, voor de prijs van Hippocampus (foto Ivo Madder). Speciale prijs van Hippocampus: Gery Beeckmans

Geert Nies van MES schonk de hoofdprijs en overhandigde hem samen met Axel Daeseleire (midden) aan Filip Staes (rechts). Juniors ‘freestyle’: Frank Ennekens

Juniors ‘freestyle’: Nicholas Samaras

22


Foto’s Juniors ‘freestyle’ - Goud (2x): Frank Ennekens(België) - Zilver: Nicholas Samaras (Griekenland) - Brons: Ireen Loots Foto’s Masters macro - Goud: Marco Wannenmacher (Duitsland) - Zilver: Dodi Alessandro (Italië) - Brons: Hans Leijnse (Nederland) Foto’s Masters breedhoek - Goud: Alessandro Dodi (Italië) - Zilver: André Crone (Nederland) - Brons: Ernst Seeling (Oostenrijk) Foto’s Masters zwartwit - Goud: Filip Staes (België) - Zilver: Luc Eeckhaut (België) - Brons: Ernst Seeling (Oostenrijk) Foto’s Masters creatief - Goud (2x): Peter Ryngaert (België) - Zilver: Ernst Seeling (Oostenrijk) - Brons: Ohlendorf Burkhard (Duitsland)

De bezoekers genoten van de fototentoonstelling (foto Thomas Cools).

Juniors ‘freestyle’: Frank Ennekens

Juniors ‘freestyle’: Ireen Loots

Masters breedhoek: André Crone

Masters breedhoek: Ernst Seeling

Masters macro: Marco Wannenmacher

Masters zwartwit: Filip Staes Masters creatief: Peter Ryngaert

Masters macro: Dodi Alessandro

Masters zwartwit: Luc Eeckhout Masters creatief: Peter Ryngaert

Masters macro: Hans Leijnse

Masters zwartwit: Ernst Seeling Masters creatief: Ernst Seeling

Jury video: Urbain Appeltans, Jean-Jacques Rietjens, Danny Van Belle Jury foto’s en diaporama’s: Brian Pitkin, Jos Audenaerd, Vic Verlinden, Harry klerks

Masters creatief: Ohlendorf Burkhard

Met dank aan de officiële sponsers van het festival: Centrum voor Beeldexpressie (CvB) - Duiken - Duikmagazine - Hippocampus - Marine Expedition Services (MES) - NELOS - Olympus - SeaCam - Subtronic.


23

Bondsnieuws -

duiken

Meldingsplicht Noordzee In Hippocampus nr. 210 stond op bladzijde 31 de meldingsplicht vermeld voor sportduikers op zee; een procedure die ook van toepassing is op recreatieduikers die zich op de Noordzee begeven. De procedure werd gepubliceerd in de ‘Berichten aan zeevarenden’ (BaZ) nr. 11/137 van 25 mei 2006 en aangevuld in BaZ nr. 11/137/2006.

N

aar aanleiding van deze meldingsplicht hadden Jos Hollenfeltz en Rudi Baert een gesprek met Kapitein Loncke van de dienst scheepvaartbegeleiding. Tijdens de vergadering van het Bestuur Duikonderricht op 13 december 2006 brachten ze verslag uit.

besluiten Volgende besluiten werden door Jos en Rudi genoteerd: t De procedure geldt alleen in het Belgische verzorgingsgebied (12 mijlszone; zoals weergegeven is op de gespecialiseerde zeekaarten). t De bezorgdheid van de dienst is: “Wij wensen ten allen tijde te weten waar gedoken wordt zodat we in geval van calamiteit de acties onmiddellijk op de juiste plaats kunnen concentreren”. t De meldingen worden doorgegeven aan het MRCC (Maritiem Reddings- en Coördinatiecentrum) in Oostende, welk

fungeert als hét centrale meldpunt voor gebeurtenissen op zee. Ze zijn bereikbaar via VHF kanaal 9 ofwel telefonisch op het telefoonnummer 059 34 10 20. t De meldingen worden niet doorgegeven aan andere instanties of personen. t Scheepvaartbegeleiding is enkel geïnteresseerd in de veiligheid op zee. (Zij coördineerden in 2006 meer dan 185 reddingsacties van allerlei aard op zee). t Volgende gegevens moeten vermeld worden: de naam van het vaartuig, dat het vaartuig uitvaart met duikers aan boord, het aantal duikers dat zich aan boord bevindt en de duikplaats. t Het is voldoende dat melding wordt gemaakt bij het verlaten van de haven en bij het te water gaan op de definitieve duikplaats. Verder blijft het afmelden bij ‘duikers uit het water’ van belang. t Bij het aangeven van de duikplaats is een ‘regio’ voldoende. Het hoeft geen wrakpositie met LAT en LONG te zijn. Een

De meldingsplicht kan de veiligheid van het duiken op de Noordzee enkel ten goede komen.

referentie ten opzichte van een boei, een plaat of geul is meer dan voldoende.

conclusie De algemene conclusie van Jos en Rudi is dat iedereen zeker moet meewerken aan deze procedure. Het kan enkel de veiligheid van de duikers op de Noordzee ten goede komen. n Tekst en foto: Ivo Madder

De 10 gouden regels van de Oosterscheldeduiker 1. De nollen of strekdammen zijn duikplaatsen waar sterke stroming veelvuldig voorkomt. Voorbeelden van deze duikplaatsen zijn: Gorishoek: ‘De vuurtoren’ en ‘De punt’; Hoek van Ouwerkerk, de nol van Zierikzee, dijkversterking noordwest van Sas van Goes. 2. Springtij (enkele dagen na volle en nieuwe maan) zal die stroming nog versterken. Hetzelfde geldt met hevige wind. 3. Duiken bij hoogwater is op deze duikplaatsen af te raden. Je kan ver meegesleept worden. 4. Informeer bij duikers met ervaring op elke duikplaats wat het ideale moment is om te water te gaan. 5. Slechts twee duikers verbonden met

24


één lijn, de zogenaamde ‘buddy line’, aan de polsen of armen. 6. Bij 100 bar flessendruk keer je met behulp van het kompas langs de bodem terug naar de oever. Bij te voorzien luchtgebrek verlaat je de bodem en stijg je verticaal op aan de voorgeschreven snelheid en zwem je op geringe diepte op kompas in de richting van de oever. 7. Boeien bij de duikplaats wijzen op netten of fuiken. Houd er rekening mee. Eerbiedig deze netten en fuiken. Zij zijn de legale broodwinning van vissers. 8. Verstoor geen dieren, raak ze niet aan en voed ze niet. Leer het onderwaterleven kennen en respecteren. Vermijd elke vernieling.

9. Houd de duikplaatsen schoon. Duik zoals uw schaduw … laat geen enkel spoor na. 10.Moedig je duikbuddy’s aan deze regels te volgen. n

Tekst: Duikonderricht Foto: Luc Beets

SEMI DROGE

STINGRAY

asymmetrische voorritssluiting

dubbele manchetten met robuuste ritssluiting

EIGENSCHAPPEN

geïntegreerde spine pad op de rug

IDEAAL OM TE COMBINEREN

MONO VEST

KAP

Ervaar de onderwaterwereld met de nieuwe Stingray kostuums! Het nieuwe combinatiesysteem biedt u aan om Kostuum, Monovest & Kap te combineren zoals u wilt. NIEUW: de spine pad beschermt de ruggegraatskolom en verhindert accumulatie van water in de rug.

te de len baar int sportieve ik h c s Be 007 me elaars! van 2 derenhand goe

Voor verdere informatie gelieve te surfen naar onze homepage www.camaro.at of contacteer Nancy Quartier onder [email protected]

Bondsnieuws -

Medische Commissie

Kinetose, een ziekte? Kinetose, beter gekend als zeeziekte is, is een bewegingsziekte. Maar is het eigenlijk wel echt een ziekte? Hoe behandel je kinetose of hoe voorkom je ze?

K

inetose is gekend onder de volgende benamingen: reis‘ziekte’, bewegings ‘ziekte’, zee‘ziekte’, wagen‘ziekte’ en in het Engels: motion ‘sickness’. Typisch is dat men zich ‘doodziek’ voelt. Er is slechts één wens: ‘stilletjes sterven’! Hoewel kinetose een bewegingsziekte is, is het eigenlijk geen echte ziekte. Het is gewoon ‘le Mal de Mer’ (ziek worden van de zee).

komt het veel voor? Iedereen gaat op vakantie … met de boot, de wagen, het vliegtuig, de autobus ... naar ‘warmere wateren’! Al deze verplaatsingen zorgen ervoor dat het lichaam in beweging is zonder dat het lichaam hiervoor zelf moet bewegen. Deze vorm van beweging kan kinetose of bewegingsziekte veroorzaken. Als je bovendien weet dat warmte een extra katalysator is voor bewegingsziekte, dan weet je het wel zeker? 90% van de ‘bootgangers’ is ooit zeeziek geweest! Nog straffer: diegenen die nog nooit zeeziek geweest zijn, kunnen het wel ooit worden als de combinatie van situaties voor hen ongunstig zijn. Om hun duikbestemming te bereiken verplaatsen duikers zich vooral met de wagen, het vliegtuig of de boot. Iedere beweging kan kinetose veroorzaken. In dit artikel leggen we vooral de nadruk op het ziek worden op zee.

het evenwicht De positie en beweging van het lichaam worden ruimtelijk waargenomen door drie systemen in de drie assen! • Het evenwichtsorgaan of labyrint: bestaat uit de otolieten en drie halfcirkelvormige kanalen, die de houding van het hoofd aangeven in de ruimte. • De ogen of de visus: de ogen nemen al dan niet een beweging waar en sturen dit signaal naar de hersenen. • De proprioreceptie of het zesde zintuig: dit zijn sensoren in de spieren, pezen en gewrichten. Ze sturen informatie naar de kleine hersenen over de ‘stand’ van de gewrichten. De hersenen centraliseren de informatie die zij ontvangen van deze drie bronnen. Wat de ogen waarnemen moet overeenkomen met de bevindingen van het labyrint en de proprioreceptoren!

26

Hippocampus april februari 2007 2007

oorzaak Kinetose is steeds te linken aan een ‘beweging’! Bij het tot stand komen van kinetose spelen vier factoren een rol: • de sterkte van de prikkel: hoe woeliger de zee, hoe meer kans dat men het slachtoffer wordt van zeeziekte. • de duur van de prikkel: hoe langer men blootgesteld wordt aan de hevige bewegingen van een schommelende en stampende boot, hoe meer kans men heeft om zich misselijk te voelen. Na een langere periode is er habituatie aan de prikkel (men wordt eraan gewoon). • type prikkel, waarbij de amplitude, de frequentie en de richting een rol spelen. • de individuele gevoeligheid: sommige mensen zijn gevoeliger voor kinetose dan anderen. Er zijn een hele reeks factoren die het ‘probleem’ kunnen versterken of als katalysator kunnen werken: alcohol, angst, vermoeidheid, geuren (bv. de geur van diesel), warmte en infecties.

mechanisme van kinetose De literatuur spreekt over drie verschillende mechanismen die kinetose of zeeziekte kunnen verklaren. 1. Overprikkeling van het labyrint. 2. Histamine. 3. De zintuig-conflict theorie! Theorie 1 en 2 worden niet meer aanvaard.

We overlopen even de verschillende theorieën om zodoende het echte mechanisme te weerhouden. 1. Overprikkeling van het labyrint Overprikkeling is de aanhoudende houdingsverandering van het labyrint, waardoor deze overdadig geprikkeld wordt. Bekijk filmbeelden, opgenomen door een camera vanuit een bewegende locatie (cockpit van een vliegtuig, trein, wagen, …). Ons oog vereenzelvigt zich met de camera, registreert en signaleert de beweging. Labyrint en spierzin (proprioreceptoren) registreren niets. En toch kan men bij het bekijken van die filmbeelden ‘ziek’ worden. Dit is bewegingsziekte zonder te bewegen en weerlegt dus de theorie van overprikkeling van het labyrint. 2. Histamine massive release Histamine is een biochemische stof die betrokken is bij fysiologische processen in het lichaam. Histamine wordt onder andere vrijgemaakt (release) door stress! Histamine heeft invloed op: het maagdarmkanaal, de immuniteit of het afweersysteem, het centraal zenuwstelsel (de hersenen) en algemene invloeden op het lichaam. • Maagdarmkanaal: histamine is aanwezig in eiwitrijke en dierlijke voeding, zoals vis, kaas, ham, worst en zuurkool. Het wordt niet afgebroken tijdens het

• •

koken. Histamine is in het maagdarmkanaal betrokken bij de maagzuurproductie. Afweersysteem: histamine zit in mastcellen en in basofiele granulocyten, die in contact staan met de buitenwereld (huid, longen en maagdarm). Het komt vrij door celcontact met IGE (immuno globuline), wat allergische reacties veroorzaakt. Hersenen: histamine fungeert als neurotransmitter om de slaap te reguleren. Men blijft er alert, wakker en waakzaam van! Een antihistamini cum daarentegen werkt sederend (kal merend). Dus positief op zeeziekte. • Algemeen: histamine werkt op vier verschillende receptoren, die invloed hebben op: de diameter van bloedvaten, de doorlaatbaarheid van bloedvaten voor plasma, de maagzuurproductie en indirect de verhoging van de adrenalineproductie. Aangezien er niet bij iedere zeezieke persoon een verhoogde concentratie Histamine wordt gevonden, is deze theorie niet te weerhouden. 3. Zintuig-conflict theorie Positie en beweging van het menselijke lichaam worden waargenomen door drie ‘systemen’! 1. Het evenwichtsorgaan of labyrint: otolieten of de drie halfcirkelvormige kanalen registreren de houding van het hoofd in de ruimte. 2. De ogen of visus: nemen een beweging waar. 3. De proprioreceptie of het zesde zintuig: sensoren, gelegen in spieren, pezen en gewrichten, voelen de ‘stand’ of positie van de gewrichten. De hersenen centraliseren de informatie die zij ontvangen van deze drie bronnen. Dat deze drie systemen met elkaar in verbinding staan, wordt duidelijk als men weet dat het bijvoorbeeld moeilijker is om met gesloten ogen op één been te staan. Wat de ogen waarnemen moet dus kloppen met het labyrint en de proprioreceptoren (het locomotorisch stelsel of de diepe spierzin). Registreren ze niet hetzelfde, dan treedt het

In het binnenoor bevinden zich de halfcirkelvormige kanalen en de andere onderdelen van het evenwichtorgaan. Let op de verschillende oriëntaties van de cilia van de otolieten.

‘conflict’ op. Een stoornis in de registratie en coördinatie brengt een verwarring van de integratiecentra met zich mee. Dit is de basis voor het zeeziek worden. We bekijken het in de praktijk om het extra te verduidelijken: • boot: het labyrint en proprioceptoren registreren een complexe beweging. De ogen nemen deze beweging niet waar, want passagier en boot zijn immers samen in beweging. • wagen: wie in de wagen leest registreert met de ogen geen beweging. Labyrint en proprioreceptoren echter wel! Dyscoördinatie is dus duidelijk een bevestiging van de zintuig-conflict theorie.

habituatie - gewenning Na een verblijf van drie dagen op een boot zal er een zekere gewenning optreden en verdwijnen de ongemakken deels. De symptomen kunnen opnieuw optreden als men voet aan wal zet. Dit verschijnsel noemt men landziekte!

Landziekte

Je verbleef een tijdje aan boord van een varend schip. Je zintuigen hebben het ‘systeem/lichaam’ (nieuwe situatie t.o.v. aan land) ‘aangepast’ en verplicht te ‘aanvaarden’ door de stimulus (impuls van de deining) te integreren in de normale gewaarwording (de interpretatie van de hersenen). Ben je aan land dan verdwijnt de stimulus, maar blijft het lichaam in de situatie van de nieuwe ‘integratie’, wat opnieuw een conflictsituatie veroorzaakt.

symptomen van zeeziekte Door een gebrekkige coördinatie worden de grote levenscentra van je lichaam verstoord. De symptomen die steeds opduiken zijn: duizeligheid, misselijkheid, braken, bleke gelaatskleur, zweten, beklemming en angst. De nevenverschijnselen zijn: hoofdpijn, geeuwen, slaperigheid, extra speekselproductie, zuchten, hyperventilatie, futloosheid. Als eerste reactie bij zeeziekte gaat men plat liggen en sluit men de ogen. Men voelt zich nu tijdelijk iets beter! Dat is logisch omdat er een beperking van het conflict optreedt door de proprioreceptoren en ogen uit te schakelen. Het labyrint zal evenwel verder vertigo (evenwichtstoornis, duizeligheid) induceren. Zolang er geen volledige integratie is, zullen de ‘ongemakken’ aanhouden! Rotatie in twee assen zonder integratie is te verdragen! Rotatie in drie assen zonder integratie niet!

Zowel de utriculus als de sacculus bestaan uit rijen speciale zintuigcellen: de haarcellen. Deze zintuigcellen hebben aan de bovenkant een soort ‘haren’, de stereocilia, die uitsteken in een laag van kristallen van calciumcarbonaat (otoconia). Bij versnellingen of positieveranderingen ten opzichte van de zwaartekracht veroorzaakt de hogere soortelijke massa van deze kristallen een afbuiging van de haarcellen.

genezen / verhelpen / voorkomen Er is geen genezing, want kinetose is geen ziekte! Wel kan men bewegingsziekte verhelpen of voorkomen door preventie: houding- en gedragsvoorschriften (voor en tijdens de boottrip); medicatie (inname van medicijnen met het risico op een vertraagde adaptatie/aanpassing); niet-medicamenteus. 1. Houding- en gedragsvoorschriften voor het vertrek • Kies een stabiele boot. Hoe groter, hoe stabieler. • Zoek een plaats aan dek met de minste beweging en fixeer uw nek in een lichte flexie (lichtjes gebogen). • Bij schommelen (boeg-achtersteven) leg je je te slapen, centraal in een ‘lage’ cabine. • Kijk in de vaarrichting met de horizon als referentiepunt, maar fixeer de horizon niet. Volg de beweging en kijk zeker niet door verrekijkers. • Zorg voor voldoende warme kleding. • Vertrek uitgerust. • Slaap voldoende om toe te laten dat je hersenen recupereren. • Wees ordelijkheid: schik je duikmaterieel en je cabine voor de afvaart. • Drink voldoende voor de reis (geen alcohol). Liefst mineraal water. Koolzuurhoudende dranken, cafeïne (koffie) en nicotine zijn te vermijden. • Voor de reis een maaltijd met energierijk voedsel. • Bij zenuwachtigheid slechts droge zoute koekjes eten. 2. Tijdens de boottrip • Geen zintuigintensieve activiteiten. • Zorg voor frisse lucht: ga niet bij de ontluchting van de machinekamer staan (lucht van dieselolie en uitlaatgassen maken je misselijk). • Ben je misselijk? Drink niet, maar eet zoute koekjes om het maagzuur te absorberen. Lees verder op pagina 28. Hippocampus april 2007

27


• Ben je misselijk? Ga liggen met gesloten ogen, zeker wanneer men zich in het schip bevindt. • Zorg dat je duikmaterieel opgeborgen is vooraleer de boot ankert en kijk bij het monteren van je duifles - als dat nog niet gebeurd zou zijn voor het vertrek - zoveel mogelijk naar de horizon. • Als het schip op de duikstek voor anker gaat, ga dan zo snel mogelijk te water. Het is immers aangenamer in het water op je buddy te wachten, dan aan dek nog misselijker te worden. • Ga de eerste dagen ook wat aan land, zodat het evenwicht zich geleidelijk kan aanpassen. 3. Medicatie • Medicatie verhelpt en verlicht het onge mak, maar geneest niet. • Voorkomen van zeeziekte is beter dan het zogezegd te ‘genezen’. • Neem de medicatie minimaal één uur voor het vertrek in.

Het evenwichtsorgaan meet ook draaiversnellingen. Wanneer wij ons hoofd draaien, wordt dit geregistreerd door de halfcirkelvormige kanalen.

4. Doelstelling van de Medicatie • Maag: anti-emetica verminderen de prikkel op het braakcentrum centraal (hersenen), bv. Domperidon (Motilium), Paranausine, Postafene en Primperan. • Labyrint: vasodilatantia verhogen de bloed- en zuurstof toevoer naar het in het binnenoor, bv. Cinnerazine en Stugeron Forte. • Centraal: een sederend effect, bv. antihistaminicum, zoals: Agyrax, Dramamine, Primatour (kort- en langwerkend AH). 5. Combinatie medicatie Bijvoorbeeld: Touristil is een combinatie van enerzijds Cinnerazine en anderzijds Domperidon. Touristil: werkt op de maag en het labyrint. Cinnerazine: vermindert de prikkelbaarheid van het labyrint. Domperidon: anti-emetisch. 6. Scopolamine Scopolamine is een plantenalkaloïde die het centraal zenuwstelsel onderdrukt door een antagonist te vormen op de acetylcholinesterase receptoren. Het vermindert zo het braken, de duizeligheid

28

Hippocampus april februari 2007 2007

Afbuigingen van de cilia van de otolieten ten opzichte van de stand in rust (rechtop) komen overeen met de veranderingen ten opzichte van de zwaartekracht, bijvoorbeeld scheef staan (hoofd voor- of achterover) en lineaire versnellingen zoals die optreden in de tram (versnellen en afremmen).

en de maagkrampen. Maar opgelet voor de bijwerkingen: hallucinatie, verwardheid, onrust, desoriëntatie, droge mond en wazig. Dus een totale afrader voor het sportduiken. Het wordt verdeeld onder twee vormen: • als pleister: de Transderm Scoop, vroeger genaamd Scopoderm; drie dagen werkzaam. • per os: Scopace per os; Scopolamine, werkzaam gedurende acht uur. Voordeel: snellere werking en per 8 uur te doseren. 7. Niet-medicamenteuze preventie a. Gember: - dit middel wordt over heel de wereld gebruikt. - vermindert de maagspasmen. - efficiënt gedurende 4 uur. - bv. 1 gram gember oraal, gember onder de vorm van een koekje of drinken van gesuikerde gember. De vorm waaronder het verkocht wordt is Phytocaps. b. Reliefband: vooral in Amerika gebruikt. Een elektrische stimulator onder de vorm van een horloge aan de onderkant van de pols. Geeft een pulserende stimulatie ter hoogte van het P6 acupunctuurpunt, met als gevolg tintelende sensatie ter hoogte van de handpalm en de twee middelste vingers. Het principe steunt op de stimulatie van de nervus medianus, die de misselijkheidsgerelateerde signalen tussen hersenen en maag onderbreekt. c. Sea-Band: vooral in Groot-Bretagne gebruikt. Een elastische band, die ook op acupunctuurpunt P6 drukt, maar zonder elektrische stimulatie.

De Sea-Band is een elastische band die ook op acupunctuurpunt P6 drukt, waardoor misselijkheidsgerelateerde signalen tussen hersenen en maag onderbroken zouden worden.

d. Motion Eaze: vooral in Amerika gebruikt. Oliën achter de oorlel, die de prikkel op het binnenoor verminderen. Of dit werkt is zeer twijfelachtig.

De spierspoeltjes van de diepe spierzin registreren de stand van onze spieren.

Besluit 1. Volg de houding- en gedragsvoorschriften ter preventie. 2. Geloof erin en ken de bijwerkingen van medicamenteuse of niet-medicamenteuse hulpmiddelen. 3. Neem je voorzorgen en geniet van je vakantie op de hoge golven! 4. Geniet alvast van je volgende duikcruise! n Tekst: Dr. Paul Vander Eecken, NKO-arts, lid van de Medische Commissie NELOS. Foto: Ivo Madder Tekeningen: www.kennislink.nl

cilia: trilhaartjes of haarcellen. otolieten: de olieten bestaan uit de utriculus en de sacculus. Ze zijn door hun bouw in staat om lineaire versnellingen te meten. Als je in een lift staat of in een wegrijdende tram of metro, zijn het de otolietorganen die de versnellingen registreren. proprioreceptoren: het locomotorisch stelsel of de diepe spierzin, registreert de houding of stand van je lichaam. sacculus: ronde holte; een blaasje in het binnenoor; deel van het evenwichtsorgaan. spierspoeltje: het spierspoeltje bestaat uit twee gespecialiseerde typen spiertjes en registreert veranderingen in spanning en spierlengte. utriculus: ovale holte of ovaal zakje; een blaasje in het binnenoor; deel van het evenwichtsorgaan.

DE SPORTDUIKER

VALENTIA ISLAND SEA SPORTS IRELAND’S MOST WESTERLY DIVE CENTRE

De meest complete duikshop met alle bekende merken

VALENTIA ISLAND SEA SPORTS VALENTIA ISLAND - CO. KERRY - IRELAND PH. 00353 66 9476204 [email protected] - www.divevalentia.ie

Scubapro, Mares, Technisub, Aqua-Lung, Seac-Sub, Uwatec, Bare, Suunto, Camaro, Greenforce, Uk, Beuchat, Wings en Immersion

Wij leveren prijs / kwaliteit Verkoop en verhuur Gratis prijsofferte Betrouwbare service en garantie Verhuur Nitrox fles 15L / 230 bar Openingstijden: Dinsdag 13:00 t/m 18:00 Woensdag 13:00 t/m 19:00 Donderdag 13:00 t/m 20:00 vrijdag 13:00 t/m 19:00 Zaterdag 10:00 t/m 16:30

Duik op de WERELDBEKENDE SKELLIGS ROCKS - PUFFIN ISLAND - VALENTIA ISLAND zoals te zien was op National Geographic (maart 2005) FLY & DIVE. Directe vluchten vanuit Brussel en Frankfurt naar Shannon, Cork, Kerry. Transfer van en naar de luchthaven.

7 nachten, 10 bootduiken, inclusief nachtduik, lucht, flessen en lood. Ongelimiteerde kantduiken. Slechts € 400 p.p. in een groep van 6. 10% korting voor groepen van 10.

300 M2 duikshop met computergestuurd “NITROX” vulstation

Hippocampus Hippocampus februari april 2007

29

Bondsnieuws

- SPORT

Dé Watersportdag Dé Watersportdag is de natste dag van het jaar, zó plezant dat hij twee dagen duurt!

O

p zaterdag 12 en zondag 13 mei 2007 wordt door de Vlaamse watersportfederaties en het Bloso Dé Watersportdag georganiseerd in heel Vlaanderen. NELOS is uiteraard ook van de partij! Op zoveel mogelijk plaatsen over heel Vlaanderen worden gratis initiaties gegeven in verschillende watersporten.

ankerplaats De ankerplaats is dit jaar het Bloso-domein Hofstade. Op deze plaats staan alle watersportfederaties gedurende twee dagen bij elkaar om zoveel mogelijk mensen aan te trekken en te laten genieten van verschillende sporten op, in en rond het water. Zoals elk jaar is NELOS ook aanwezig om geïnteresseerden hun eerste stapjes in het duiken te begeleiden. Naast de ankerplaats zijn er ook een hele boel duikclubs verspreid over Vlaanderen die meedoen aan Dé Watersportdag. Op deze natste dag van het jaar kan iedereen een initiatieduik volgen in één van de deelnemende clubs. En dit volledig gratis. Er wordt ook een fotowedstrijd georganiseerd. De foto’s moeten genomen zijn op Waterfun of Dé Watersportdag. De winnende foto’s zullen achteraf op de website van de watersportdag te zien zijn. Wil je graag meer weten over Dé Watersportdag? Of ken je wel iemand die graag eens wil proeven van het duiken? Surf dan als de bliksem naar www.watersportdag.be. Daar vind je alles over het hoe, waar, en wanneer van deze dag.

deelnemende clubs Actina - Handi Divers Wet Wheels - AD Dalton - KDK - Aphrodite - Mantis OWH - Aquarius - MDK - Aronnax - Mistral - Atlanta NOS - Nemo - Belgium Diving - Neptunus - WVM - De Kreeft - Okeanos - De Murene - Orka - De Waterman - PDK - De Watertrollen & Duivels - Sea King - Duikteam Hemiksem - The SeaMasters - Fundivers - Yellow Diving School - Gobio Divers. Wij wensen hen veel succes en plezier toe tijdens dé Watersportdag!! O TEKST: HANNELORE SPRENGERS

30


Het is de hoogste tijd voor een camera die bestand is tegen het leven van alledag. De Olympus µ 770 SW is de eerste compactcamera ter wereld die waterdicht* is tot op 10 m, schokbestendig** tegen een val vanaf 1,5 m en bestand tegen een druk van maar liefst 100 kg. Bovendien is het een juweeltje om overal mee naartoe te nemen met een stijlvolle metalen behuizing die verkrijgbaar is in drie aantrekkelijke kleuren: donkerblauw (midnight blue), grijs (titanium grey) en bruin (mocca brown). Met deze fraaie uitbreiding van de µ-serie verlegt u moeiteloos uw grenzen. Als u het aankunt, volgt de Olympus µ 770 SW vanzelf.

De mju 770 is waterproof, shockproof, crushproof en sharkzelfs shark proof!

• 7,1 megapixels, • 3x optische zoom, • brandpuntsafstand van 38-114 mm (equivalent bij een 35-mm camera) • HyperCrystal LCD van 6,4 cm • Metalen behuizing, waterdicht* tot op een diepte van 10 m (-40m met behuizing) • Schokbestendig** tot een hoogte van 1,5 m • Bestand tegen een druk van 100 kg • Bestand tegen temperaturen tot -10ºC • Uitstekende prestaties bij weinig licht dankzij de BrightCapture-technologie. * Weersbestendig conform de IEC 529 IPX8-norm ** Schokbestendig conform de standaard van MIL (MIL-STD 810F).

OLYMPUS Belgium N.V. Boomsesteenweg 77 • 2630 Aartselaar • België www.olympus.be

Fotografie

Tips van Olympus Vorige Hippo zijn we van start gegaan met enkele fototips aangeleverd door Olympus. Ook in deze uitgave brengen we enkele nuttige tips.

O

nder water is rood de eerste kleur die verdwijnt en daardoor krijgen de onderwerpen een fletse blauwgroene schijn. Je kan de werkelijke kleur terugkrijgen door gebruik te maken van een duiklamp of door te flitsen tijdens het fotograferen. Een andere techniek om het rood terug te krijgen is gebruik te maken van een voorzetfilter die het blauw weg filtert en het rood toevoegt (amberfilter, oranje filter, Magic filter, enz.). Er zijn fotografen die de voorkeur geven aan het fotograferen zonder flitslicht en door gebruik te maken van zulk een ‘roodfilter’ brengen ze de roodtinten terug tot leven. Een techniek die bruikbaar is in helder water tussen een diepte van 3 tot 25 meter. Luc Vicca, de vertegenwoordiger van Olympus België, gaf me een tip om toch rood toe te voegen zonder te fotograferen met flitslicht, duiklamp of ‘roodfilter’.

Neem een blauw A4-blad en gebruik dit om je eigen witbalans aan te maken (raadpleeg je handleiding om te weten hoe je dit juist moet doen). Opgelet: je moet deze witbalans boven water aanmaken. Als je nu met deze witbalansinstelling boven water fotografeert, zal je foto - afhankelijk van de kleurtint blauw die je gebruikte - zacht rood tot hevig rood zijn. Als je echter onder water een foto neemt met deze onrealistische witbalans, dan zal je foto ‘perfecte kleuren’ weergeven; alle kleuren, inclusief rood zullen aanwezig zijn. Voorwaarde is wel dat je geen flitslicht gebruikt, anders wordt je foto alsnog te rood. Uiteraard moet er op de

Ik heb deze techniek uitgetest met verschillende fototoestellen en de vaststelling is dat het vast en zeker werkt bij volgende modellen van Olympus: SP350, SP320, SP310 en E330. Bij de E300 werkt deze techniek niet en bij de E400 iets minder opvallend dan bij de andere modellen (er wordt iets minder rood toegevoegd aan de foto). Experimenteren maar, zou ik zeggen en wie weet werkt deze techniek ook bij sommige andere merken en/of modellen.

schok- en waterbestendig

Maak een extreme witbalans aan de hand van een blauwe pagina.

Bovenwaterfoto met de extreme witbalans.

witbalans

diepte waar je fotografeert nog voldoende licht doordringen. Het voordeel van het fotograferen met deze onrealistische zelf aangemaakte witbalans is dat je geen dure voorzetfilter nodig hebt én dat je geen verlies aan licht hebt, wat je wel hebt bij het gebruik van een voorzetfilter.

Bij de meeste digitale camera’s kan je een zelf aangemaakte witbalans instellen. Ook bij de Olympus digitale camera’s kan je een eigen witbalans aanmaken. Typisch is dat bijna het volledige gamma van de Olympus fototoestellen toelaat een extreem onrealistische witbalans in te stellen, die een extra voordeel oplevert bij onderwaterfotografie op een diepte waar er nog licht genoeg is om te fotograferen zonder flits, maar waar de kleur rood reeds uit het kleuOnderwaterfoto zonder flits en met de extreme witbalans. renspectrum gefilterd is.

32


Olympus Mju 770SW waterdicht tot tien meter diep.

Interessant voor onze jeugdduikertjes is wellicht de Olympus Mju 770SW, met een 7-megapixelsensor en 3x zoombereik. Deze camera is geschikt om er mee te duiken tot een beperkte diepte; hij is waterdicht tot tien meter diep. Hij kost € 449,00 wat misschien wel veel geld is om zomaar in handen te geven van een jeugdduikertje, maar weet wel dat hij schokbestendig is (hij overleeft een val van 1,5 meter hoogte), bestand is tegen temperaturen tot -10°C en in staat is een belasting van 100 kilogram te verteren. Wordt vervolgd. n Tekst en foto’s: Ivo Madder

Onderwaterfoto zonder flits en met standaard witbalans.

Reportage

- REISVERHAAL

Maria La Gorda ... het vergeten paradijs Na een totale vliegreis van meer dan elf uur via Madrid, komen we aan op het hete en vochtige sigareneiland Cuba - om zijn vorm ook wel eens ‘de groene krokodil’ genoemd.

C

uba, het land van de rum, van de samba, de rumba en de salsa; het land van de revolutie, van Fidel en Che; het land van de nostalgie ... we zijn er klaar voor.

Havana We worden ondergebracht in twee vooraf gereserveerde hotels, die vroeger versterkte kloosters waren. Ze zijn gelegen rond het Plaza San Francisco met de gelijknamige 17e eeuwse basiliek. Om de hoek ontdekken we een smalle straat met de naam ‘Avenida Belgica’. Van toeval gesproken. Havana heeft een magische klank, al sinds de tijd van de Spanjaarden. Tijdens de 16e en 17e eeuw vormde het immers één van de grootste natuurlijke havens, die een bruggenhoofd vormde bij de ontdekking van Midden- en Zuid-Amerika. In de veilige baai legden de rijk met Incagoud en andere goederen gevulde karvelen aan, vóór ze de grote overtocht naar het moederland waagden. De oude stad - in 1982 door de UNESCO uitgeroepen tot beschermd wereldmonument - is een wirwar van steegjes, straatjes en pleinen volgebouwd met hoge Spaanse patriciërswoningen, kerken en musea; alles Het ‘Capitool’ van Havana.

34


‘Centro de Buceo Maria La Gorda’ ... letterlijk en figuurlijk het einde van Cuba en de wereld.

in zeer goede staat bewaard. Overal klinkt muziek gebracht door kleine groepjes Cubanen, die zingen bij het opzwepend getokkel van een gitaar. ’s Anderendaags worden we opgehaald voor een wandeling door de stad. Wij bezoeken tal van bezienswaardigheden: de Spaanse forten ‘El Morro’ en ‘La Castilla de la Rea

Fuerza’, de stamkroegen van Ernest Hemingway ‘La Floridita’ en ‘La Bodegita del Medio’, het typische centrumplein met de kathedraal waar we in de schaduw kunnen genieten van een ‘mojito’- een cocktail van suiker, limoensap, geplette munt, soda en ijs - terwijl we luisteren naar de salsa muziek van een groepje kleurrijk uitgedoste

Boven: Oud Havana. Onder: De haveningang van Havana.

Boven: Muzikanten in de straten. Onder: De kathedraal van Havana.

Een drooghut voor tabak.

Een tabaksplantage in Cuba’s Far West.

De vallei van Vinales.

muzikanten en de plaatselijke schoonheden bewonderen die heupwiegend voorbij wandelen. ’s Avonds hebben we een afspraak met de gids voor een bezoek aan de Tropicanashow. Dat is een spetterend spektakel met al de mooiste jongens en meisjes van Cuba. Een opeenvolging van zang, dans, acrobatie en muziek, verpakt in fraaie en veelkleurige minikledij, belicht met flistende schijnwerpers en dit alles overgoten met rum en Cava schuimwijn ... een prima afsluiter voor de laatste avond in Havana.

natuurverschijnselen, zoals grotten met ondergrondse rivieren en bronnen. In de prachtige Vinalesvalei bewonderen we de merkwaardig gevormde ‘Mogotes’, een soort begroeide steenpuisten, die zo uit de bodem lijken opgeschoten. Uit deze valei en de Vueltabajo komen de beste soorten sigaren, waaronder de handgerolde ‘Cohiba’. Karakteristiek in het landschap zijn de ‘vagas’, grote schuren gemaakt van hout en palmbladeren, waarin de tabak na de oogst hangt te drogen. Bij het verlaten van Pinar rijden we kilometers lang door lage bossen, heesters en dicht struikgewas richting ‘Manuel Lazo’, een klein gehucht dat toegang geeft tot de enige weg die naar de kust leidt. Die weg is smal en stofferig en er lijkt geen einde te komen aan de bebossing tot we plots in een bocht op een militair kamp stoten. Dit is het gehucht Bajada. We slaan af naar een brousseweg die uitkomt op een kilometerlang strand: felwit zand bespoeld door de heldere Caraïbische Zee. Na een vijftal kilometer rijden langs de ‘Bahia de Corrientes’, stopt onze bus eindelijk voor een slagboom. Ernaast staat een kleine barak waarop een groot houten paneel prijkt met de kleurige letters ‘Centro de Buceo Maria La Gorda’ ... letterlijk en figuurlijk het einde van Cuba en de wereld.

Bij het binnenrijden van het domein, dat opgetrokken is langs een asfaltweg die evenwijdig loopt aan de kust, zijn we aangenaam verrast door het feit dat er weinig gasten zijn en door de rust die er heerst. De houten bungalows beschikken over een stortbad, toilet, airco en terras. Vlak ervoor ligt het witte strand met hoge palmbomen, bespoeld door een rustige zee. Op het einde van het banaanvormig domein staan de barakken van het duikcentrum met twee gemetste spoelbakken en de compressorruimte. Het centrum beschikt over twee Bauercompressoren en een veertigtal stalen 12- en 15-literflessen, die bij het het vullen gekoeld worden met stromend bronwater. Aan het einde van een lange steiger liggen twee boten die plaats bieden aan maximum twintig duikers. Onze verwachtingen worden dan ook ruimschoots overtroffen: leuke bungalow, palmen, fijn zandstrand en glinsterende zee zorgen voor een eilandgevoel, waar je ’s avonds bij mekaar zit te kletsen en te ‘digestieven’. Maria La Gorda (Dikke Maria) is genoemd naar een prostituée, die door piraten op strooptocht uit Venezuela als buit was meegenomen. Ze kwam met haar ontvoerders terecht op het meest westelijk punt van Cuba, waar die moesten schuilen voor zwaar noodweer. De piraten bouwden voor Maria een hut tussen de bomen en bezorgden haar een paar slaven. Regelmatig kwamen ze, na een vruchtbare strooptocht, haar opzoeken om aan hun trekken te komen. Na enige tijd bleven de piraten weg en Maria - die alsmaar dikker werd, maar niet dom bleek - verkocht niet alleen haar diensten, maar ook proviand, fruit en water aan de voorbijvarende schepen

het verre westen Het vraagt acht uur rijden - de drie stops inbegrepen - om de 300 km te overbruggen, die ‘Maria La Gorda’ scheiden van Havana. De met airco voorziene bus rijdt langs een expressweg door één van de mooiste provincies van Cuba: Pinar del Rio ... Cuba’s Far West, het land van de groene valeien, de beboste gebergten, de cowboys en de tabaksplantages, het nationaal park ‘La Guïra’ in de ‘Sierra de los Organos’ dat een onderdeel is van de ‘Cordillera Guaniguanico’ en het best bewaarde oerwoud van ceder-, pijnen mahoniebomen heeft. Het samenspel van de elementen heeft in dit gebergte gezorgd voor spectaculaire Zonsondergang op Maria La Gorda.

Lees verder op pagina 36. Onze divemasters.


35

Reportage

- REISVERHAAL

Zeenaald.


die een dagje voor anker kwamen liggen. Vooral als ze naakt baadde, was ze voor de mannen een grote attractie. De plek waar ze haar ‘cabana’ had, kreeg dan ook al vlug de benaming ‘Las tetas de Maria’ (de borsten van Maria).

het duikgebeuren Elke duikersboot heeft een kapitein en twee divemasters. De duikverantwoordelijke van het centrum slikt eventjes als we hem vragen om tot drie duiken per dag te doen, eventuele nachtduiken inbegrepen. Dat is men niet gewoon want de meeste bezoekers van het resort zijn trekkers of zonnekloppers, die maximum één duik per dag maken. We maken dan ook degelijke afspraken. Onze introductieduik wordt gedaan op ‘Paradiso Perdito’ - met ongeveer twintig minuten varen de meest afgelegen duikspot - op de punt van de landtong. Ik heb op voorhand aan land de duikploegen van twee tot maximum vier duikers ingedeeld, elk met hun duikleider en hekkensluiter. Ik weet dat dit gedurende het verblijf wel zal veranderen door persoonlijke voorkeuren en initiatieven, maar dat heeft weinig belang, als de veiligheid en het gezond verstand maar primeren. De divemaster Oswaldo geeft een uitgebreide briefing over de duikplaats en het is dan ook met grote verwachting dat we in het water plonzen. We worden niet teleurgesteld: het water is kristalhelder en 30°C warm. Het zullen lange duiken worden! We dalen af, recht op de ‘lip of the wall’, een vijftigtal meter breed koraalrif dat de zanderige ondiepte scheidt van de ‘drop-off’, die loodrecht naar een diepte van 300 meter stuikt. Een rilling van vervoering zindert door mijn

Papegaaivis.

lichaam als ik in extase over de rand zweef ... dit is de echte ‘Grand Bleu’! Wat opvalt is de ongereptheid van de vele koraalformaties, de kleurrijke diversiteit van sponzen en gorgonen en de vele scholen - weliswaar kleine - vis. Ook de schildpadden die we tegenkomen zijn van een kleinere soort dan die in de Rode Zee of bij de Malediven. In de koraalmuur met vele diepe kloven en tunnels gaan onze groepjes duikers enthousiast op verkenning. Tijdens de duik hoor ik herhaaldelijk het vervelend geluid van een ‘shaker’ ... Dat kan enkel de divemaster zijn die ons voortdurend met zijn metalen huls met bolletjes attent wil maken op één of andere bezienswaardigheid. Ik zal hem straks toch even moeten uitleggen dat we liefst zelf de dingen ontdekken en de stilte van de zee prefereren. Terug aan boord, na een onvergetelijke duik, merk ik echter dat het gezicht van Oswaldo op zwaar onweer staat en het wordt ons al snel duidelijk waarom! ‘Guys, this can not be done! (nvdr. Mensen, dit kan niet). Jullie groepjes bevinden zich overal. Dit is onoverzichtelijk. Ik wil dat jullie mij volgen om na 45 minuten boven te komen. Anders wordt het een onmogelijke bedoening.’ We staan

perplex. Nadien hoor ik dat ze op de tweede boot hetzelfde probleem hebben. Wanneer we terug aan de wal zijn, vraag ik iedereen samen te komen in de bar van het duikcentrum. Bij een ‘Bucanero’ (lokaal bier) wordt alles uitgepraat, waarbij ik de Cubanen uitleg dat we niet gewend zijn aan ‘Japanese diving’ te doen; dat we onze ploegen hebben met degelijke verantwoordelijken en dat het ook voor hen onmogelijk is om zestien, zelfs volgzame duikers, te overzien. Een tweede ‘Bucanero’ en de omschrijving van ‘Japanese diving’ geeft de doorslag. Wij mogen duiken op onze manier, waarbij steeds één Divemaster op ondiepte zal blijven hangen om een overzicht te hebben over de ganse groep. Het zicht is er 50 meter!

Anemoon.

Murene.

Beerkreeft.

36


spectaculaire duiken We hebben spectaculaire duiken gemaakt op plaatsen met ronkende namen, zoals: het labyrint, de borsten van Maria, het amfitheater, het salon van Maria en El Faraon. De structuur van deze duikplaatsen is niet erg verschillend. Eerst is er een zanderige helling die eindigt op koraalhoofden en dan de indrukwekkende drop-off. De afwisseling van vormen en kleuren bij het koraal, de verscheidenheid van sponzen en

Sponzen in allerlei formaten.

Spinkrab.

gorgonen zijn een lust voor het oog. Vanaf 20 meter diepte kom je enorme vaatsponzen en overhangende orgelpijpsponzen tegen. Op een diepte van 32 meter vinden we bosjes zwart koraal. Dit is ook de diepte van de jagende tarpoons. Dagelijks kruisen we verschillende barracuda’s en nu en dan bespeuren we in het ondiepe zand enorme pijlstaartroggen. Een bijzondere locatie is ‘Yemaya’, genoemd naar de Afrikaanse godin van de zee en bekend om een lange tunnel. De ingang bevindt zich in een grot op 34 meter diepte en de tunnel slingert langzaam omhoog naar 12 meter diepte. Het komt erop aan goed uit te trimmen en omdat men duikt in ‘file indienne’ [Nvdr, de één na de andere] een horizontale vinslag te gebruiken om het zicht voor de volgenden niet te verstoren.

De twee nachtduiken die we maken zijn onvergetelijk. De eerste doen we in de ondiepe tunnels van ‘El Amirante’. In mijn ganse duikersloopbaan heb ik nog nooit zo’n reuze zeespinnen gezien. Ze meten meer dan één meter en hebben scharen zo dik als mijn voorarm. Het is eventjes schrikken als je licht in het pikdonker op zo’n gedrocht schijnt, dat nog geen twintig centimeter van je hoofd verwijderd zit op de koraalwand! De tweede nachtduik doen we op het ‘Aquarium’, een laag langwerpig koraalrif dat uitsteekt boven de zanderige bodem. De diepte schommelt er tussen de 8 tot 3 meter. Veel vis, baarzen, schildpadden, murenen, octopussen, pijlinktvissen en langoesten. Tijd wordt een onwezenlijk begrip. De dagen vliegen voorbij, aaneengeregen met ontbijt, duiken, aperitieven, snack, duiken,

Rudi El Gordo aan boord van de boot.

zwemmen, duiken, digestieven, avondmaal, gezellig samenzijn in de bar met de nodige salsa muziek en dans. Onze mensen vormen al vlug een team met de divemasters en de kapitein. Na de eerste en de tweede duik staat de expresso klaar en na de laatste duik de mojito. Na verloop van tijd spreken we al een mondje Spaans.

verrassing Spijtig genoeg komt er aan alles een eind. De groep heeft de laatste dag een verrassing in petto. Als dank voor het goede verloop word ik op een unieke manier gevierd. Aangekleed als Poseidon onderga ik een stukje toneel, in mekaar gezet door de groep. Ik moet bekennen dat de tranen me in de ogen staan als men mij enkele Cubaanse sigaren en een fles rum overhandigt. Ik teken dan ook dit verslag met mijn nieuwe naam, toegekend aan mezelf en aan het duikcentrum. n Tekst: Rudi El Gordo (Rudi Schollaert) Foto’s: mededuikers Cuba-reis Gentse Dolfijnen Met dank aan de uitstekende organisatie van Wild water/Trails

Prachtige sponzen kleuren de zeebodem.


37

Close up NELOS-fotograaf

In de kijker

Schorpioenvis.

Boven: Anemoonvis. Onder: Zeenaald.

Boven: Blauwtipje. Onder: Golfbrekeranemonen.

Boven: Botrylloides sp. Onder: Grijsgemarmerde murene met groene kop.

38


PICQUEUR Voornaam: Renaat Brevet: 3*Duiker Club: Orka Lokeren Naam:

Duikers op het wrak van de Thistlegorm.

2002 Aantal duiken: 400 Duikt sedert:

Aantal fotoduiken:

+/- 100

Duikplaatsen: Oosterschelde,

Rode Zee

Camera:

Middellandse Zee, Adriatische Zee,

Canon powershot A95 - Canon WP-DC 50 onderwaterhuis

Geen Publicaties: www.orka-lokeren.be Wedstrijden:

Zeester.

Doopvontschelp. Groothoorn Nembrotha slakken. Boven: Slanke waaierslakken. Onder: Grote vlokslak.

Snoek.


39

Oogverblindende zonnestralen doorklieven het water van de Fernsteinsee en geven het geheel een feeëriek decor.

40


Reportage

- REISVERHAAL

Duiken aan de Fernpas in Tirol Hoge bergtoppen flankeren de steile kronkelige wegen. Onze eindbestemming is in zicht wanneer we op onze rechterkant het Slot Fernsteinsee in de hoogte zien verschijnen, terwijl links beneden van ons het helderblauwe Fernsteinmeer ligt.

W

e gaan een weekje duiken in de twee meren die zich hier op een hoogte van 968 meter boven zeeniveau bevinden. De Fernsteinsee en kleine broer Samerangersee trekken niet alleen Oostenrijkse duikers aan. Deze meren, gelegen in Tirol (Oostenrijk), zouden tot de 100 mooiste duikplaatsen van de wereld behoren. Ze worden dan ook bij de helderste meren in het Alpenland gerekend en zijn zelfs tot in Azië bekend. Om er te mogen duiken moet je minimum twee nachten in half pension verblijven in het hotel Schloss Fernsteinsee. Voor het duiken worden geen kosten aangerekend, enkel vullingen dienen betaald te worden. Het logboek en brevet worden nagekeken bij aankomst want er wordt wel enige ervaring vereist. Voor de Samerangersee dienen zelfs minimaal 80 duiken gelogd te zijn. Reden hiervoor is de fragiele onderwaterwereld die onder andere uit slijmalgen bestaan. Die hebben vele jaren nodig gehad om uit te groeien zoals ze vandaag zijn. Uittrimmen is dan ook de boodschap want indien ze met één verkeerde vinslag beschadigd of overdekt worden met sediment afkomstig van de bodem, kunnen ze afsterven. Deze algen worden bestudeerd door biologen, die gewezen hebben op het unieke karakter van deze omgeving. We krijgen een plannetje en vergunning mee waardoor we met de wagen tot vlak bij de duikstekken kunnen rijden. Er De Fernsteinsee boven water.

Het valt meteen op dat het zicht onder water, in de Fernsteinsee, enorm ver reikt.

zijn namelijk drie instapplaatsen mogelijk in de Fernsteinsee en eentje in de Samerangersee. Geen overbodige luxe trouwens want we hebben de nodige kilo’s extra bij om met onze droogduikpakken het koude water in te gaan.

op verkenning Onze eerste verkennende duik maken we in de Fernsteinsee bij instap 3. Een uitgehouwen trap bedekt met kiezelsteentjes loopt uitnodigend door tot in het glasheldere water. Het is meer dan 30°C in de buitenlucht. Uitzonderlijk warm dus, maar al snel volgt de afkoeling naar een 8 à 9 graden in het water. Het duurt even voor ons aangezicht gewend is aan deze pijnlijke overgang. We controleren nog een laatste maal ons materieel en verdwijnen onder het wateroppervlak. Verdwijnen is trouwens niet helemaal waar, want zelfs van ver boven water zie je het silhouet van een duiker. Het valt meteen op dat het zicht onder water enorm ver

reikt. Forellen die 20 meter van me vandaan zwemmen, zie ik met het grootste gemak. Wat ze natuurlijk moeilijk te benaderen maakt. Tegen de oevers is er een rijke begroeiing van planten die op een soort mini sparren lijken. Die worden op hun beurt weerspiegelt door het wateroppervlak. Wanneer ik recht naar boven kijk, zie ik een felblauwe lucht en takken van bomen die over het meer hangen. We zetten onze tocht door en opeens lijkt het of we een lichte stroming voelen. Even later voelen we het water nog kouder worden. We zien een bergriviertje in het meer uitmonden. Ik kan me voorstellen dat het een zware stromingsduik zou geworden zijn wanneer het zou regenen. Tegen de oever lijkt het of de vroege ochtendmist nog aan het wegtrekken is. Onze eerste verkenningsduik belooft veel goeds voor de komende dagen.

zonnestralen doorklieven het water

Op dag twee gaan we te water bij de eerste instap. De zichtbaarheid is weeral fenomenaal goed en bij een aantal pogingen om forellen te fotograferen, trek ik aan het kortste eind. We worden van ver opgemerkt en schuchter als ze zijn, kiezen ze het hazenpad. De eerste tweehonderd meter zien we weinig opwindends maar dan komen we de eerste enorme boomstammen tegen die in de loop der jaren naar de bodem van het meer verdwenen zijn. Kolossale stammen van meer dan 15 meter liggen als een mikadospel door Lees verder op pagina 42. Hippocampus april 2007

41

Reportage

Info De Samerangersee is véél kleiner in oppervlakte, maar o zó mooi onder de waterspiegel.


mekaar. Tegen de oever liggen afgebroken takken die getuige zijn van een woelig verleden. Oogverblindende zonnestralen doorklieven het water en geven het geheel een feeëriek decor. Ik maak enkele tegenlichtopnames in de hoop deze stralen voor eeuwig vast te kunnen leggen.

het Samerangermeer De volgende dagen besluiten we ons vooral op de Samerangersee te concentreren. We melden ons aan bij de receptie want er worden slechts een beperkt aantal duikers per dag toegelaten. Wanneer we met de wagen aan het meer toekomen, blijken we echter de enigen te zijn. Het valt wel op dat dit meer veel kleiner is dan de Fernsteinsee. We besluiten het meer rond te duiken. Ook hier ligt een prima aangelegde trap die ons gemakkelijk tot in het water brengt. Wanneer ik mijn hoofd onderdompel, maakt de pijnlijke kou snel plaats voor een genot, als ik de zichtbaarheid van wel 50 tot 60 meter waarneem. De eerste meters zien we niet veel meer dan een kale zandbodem, maar wat een ongelofelijke zichtbaarheid! Wanneer we de overkant naderen, zien we een

Tegen de oevers is er een rijke begroeiing van planten die op een soort mini sparren lijken.

prachtig schouwspel. Alle takken en boomstammen die we tegenkomen zijn overwoekerd met algen die in kleur variëren van wit tot fluogroen. Het is net of we door een sprookjesbos zwemmen. Gelukkig fotografeer ik digitaal want mijn filmpje zou al lag volgeschoten zijn. Prachtige zonnestralen dringen door tot op de bodem. Het zijn net laserstralen die door de bomen boven water gespleten worden. We glijden in kikvorsslag langs de bomen om geen beschadigingen aan te brengen. Halverwege houden we even halte aan een gedenksteen die hier ter herinnering aan een overleden duiker is geplaatst. Ik zwem omhoog en krijg een enorme schakering van kleuren te zien. Ik maak foto’s van mijn zwevende buddy met op de achtergrond bomen die het meer omringen. Even verder zwemmen we letterlijk tussen de dennenbomen. Een rotsblok lijkt begroeid met mos. Langzaamaan komen we terug bij onze instapplaats. Onze duik heeft 74 minuten geduurd maar was in een oogwenk voorbij. De volgende dagen maken we nog verschillende lange duiken en zelden komen we andere duikers tegen. Ik besef stilaan dat de weergoden ons gunstig gestemd zijn want de zon vergezelt ons bij elke duik. De vele

Alle takken en boomstammen in de Samerangersee zijn overwoekerd met algen, die in kleur variëren van wit tot fluogroen.

42


Beste reistijd: zomer. Beste duikperiode: oktober omdat je dan het beste zicht onder water hebt volgens de eigenaar van het hotel. Tot 70 meter zicht in de Samerangersee. Het hotel is tijdens de wintermaanden gesloten. Vereisten om te mogen duiken: t min. 80 ingelogde duiken als men wil duiken in de Samerangersee. t min. twee nachten in half pension verblijven in het hotel Schloss Fernsteinsee (www.fernsteinsee.at). t flessen met Din of Internationale aansluitingen kan men er vullen. t vergunning om tot vlak bij de duikplaatsen te komen, gratis uitgereikt door het hotel. Duiken: gratis, alleen vullingen dienen betaald te worden (ongeveer € 5,50 voor een 12-literfles). Duikcentrum: 2 Bauer compressoren, geen materiaal te huur. Reserveonderdelen zelf meebrengen. Accomodatie: hotelkamers met balkon zijn aan te raden aangezien het hotel net naast de Fernpas ligt. In de omgeving: wandelen, rodelen (3 banen, waaronder de langste van Europa - een aanrader!), rafting en kanovaren, golf, mountainbikes (gratis in het hotel), zwemmen, paardrijden, tennis en vissen. impressies die ik hier opgedaan heb zullen me nog lang bijblijven. n Tekst en foto’s: Filip Staes

In de Samerangersee kan je tussen de dennenbomen zwemmen.

Nog extremer...

Nog meer merken... Nog meer service...

Duikcenter

The Big Blue

Extreem Duiken?

Dinsdag, woensdag en vrijdag: 13u00 tot 19u00 Donderdag: 13u00 tot 21u00 Zaterdag van 10u00 tot 17u00

Nieuwe openingsuren:

Om U nog meer service te kunnen bieden, werd het Big Blue team uitgebreid met Kristof Temmerman. Kristof is reeds jaren actief als duikinstructeur en heeft tevens een ruime ervaring op het vlak van verkoop en onderhoud van duikmaterieel.

Donklaan 26 - 9290 Berlare - Tel 09 367 01 20 - Fax 09 367 01 21 - www.thebigblue.be - [email protected]

Reportage

Duikers kunnen doden Ik moest deze titel van het artikel dat eind juli in het weekblad Knack verscheen, tweemaal lezen. Las ik het wel goed? Toegegeven, de zomermaanden zijn voor de media komkommermaanden waarin alle nieuws goed nieuws is, maar dit was toch verbluffend.

I

k ben niet direct een groene jongen te noemen, maar als mijn favoriete hobby tot het afsterven van de koraalriffen leidt, dan is het tijd voor een ernstige bezinning! Of een ernstige en grondige lectuur van het artikel. De eerste zin van het artikel is al onmiddellijk een defensieve houding tegen eventuele commentaren. Indien er reacties uit de duikwereld zou komen dan is dit normaal want ‘duikers hebben meer invloed op hun omgeving dan ze zouden willen toegeven’. Oei, zin twee gaat niet meer over het besmetten van de milieus waarin we duiken, maar over ons zelf ziek maken. Wacht eventjes, er zijn twee stellingen. Laat ik alles eventjes op een rijtje zetten. De eerste stelling beweert dat we via onze natte pakken (opgelet, het betreft hier dus niet de droge pakken) mogelijks de oorzaak kunnen zijn van het afsterven van koralen. De tweede stelling, gebaseerd op een Nederlandse studie, beweert dat we via het inslikken van verontreinigd water onszelf besmetten en ziek maken.

koraaldodende bacterie Laten we eens de eerste stelling onderzoeken. Een studie toonde aan dat indien een nat pak geweekt werd in een representatief staal van water besmet met een koraaldodende bacterie en dit pak vervolgens één uur liet drogen, er nog steeds een grote hoeveelheid van deze bacteriën actief zijn. Indien dit pak in contact gebracht zou worden met gezond koraal, dan kan dit ziek worden en sterven. De conclusie die hier uit getrokken werd, was dat indien een duiker in contact komt met een besmet koraal, hij bij zijn tweede duik een vector kan zijn voor de bacterie en dus andere koralen ziek kan maken (let hierbij op het veelvuldige gebruik van het werkwoord ‘kunnen’ wat een zwak, potentieel verband uitdrukt). Er schuilen hierin een groot aantal aanvechtbare hypothesen. Ten eerste moet de duiker het koraal aanraken, wat we al niet direct geneigd zijn om te doen, en dit gedurende een tijd lang genoeg om de transfer van voldoende bacteriën mogelijk te maken. Hierbij

44


Bacteriën in duikers hun duikpak kunnen koralen doden en water inslikken kan ziek maken … ben ik blij dat ik geen kikvorsman ben.

moeten we er ook van uitgaan dat deze bacteriën niet door de stroming afgespoeld worden. De ‘besmette’ duiker moet dan ook binnen het uur (een niet gewone praktijk) aan zijn successieve duik beginnen, want hoe langer hij zijn pak laat drogen, hoe minder bacteriën overleven. Hij mag ook zijn pak niet spoelen, want dat wast die vuile ‘beestjes’ weg. Natuurlijk raakt deze onfortuinlijke duiker terug een, deze keer gezond, koraal aan gedurende een tijd lang genoeg om de transfer te realiseren. Ik geef toe, zoiets kan gebeuren. Iedere ‘buitenstaander’ in een vreemd biotoop is een potentiële bron van besmetting. Dit geldt voor de duiker, maar ook voor de miljoenen vissen die trekken van rif naar rif. Indien we de hoofdoorzaak van het afsterven van het koraal zouden zijn, dan zou ik de milieuverenigingen steunen die duikers weren uit deze uitzonderlijke biotopen. Jammer genoeg valt deze mogelijkheid als besmettingshaard in het niet tegenover de industriële vervuiling door de landen die aan koraalriffen grenzen. Landen zoals Indonesië, de Filippijnen, … lozen dagelijks honderden kubieke meters vervuild water in de zee terwijl de lokale bevolking de zee als toilet, badplaats, stortplaats, … gebruiken. Deze vervuiling en het gekende ‘bleeching’ door de globale opwarming veroorzaken immens meer afsterven dan die enkele duikers die deze stukjes natuur met de nodige omzichtigheid komen bewonderen.

water inslikken Ook stelling nummer twee hangt samen van het ‘kunnen’. De studie waarop de be-

wering gebaseerd is, is niet meer dan een ‘wetenschappelijk’ gevoerde analyse van een bevraging bij duikers. Zonder in details te treden, wou deze studie bepalen hoe veel water duikers tijdens een duik naar binnen krijgen. Hiervoor vroegen ze aan beroepsen sportduikers de ingeslikte hoeveelheid water tijdens de duiken van het voorbije jaar te noteren alsook de klachten zoals diarree, oorpijn, keelpijn, maagpijn, … die met duiken zouden kunnen te maken hebben, te noteren. Nu wil het dat ik vijf jaar ervaring met opiniepeilingen heb en ik daar zeer sceptisch tegenover sta. De kwaliteit van de ontvangen antwoorden hangt veel af van de manier waarop de vragen gesteld zijn. Neem de pen bij de hand en probeer te herinneren hoe veel water je tijdens je duiken in 2006 heb ingeslikt. Ik heb er geen idee van. De onderzoekers vermelden dan ook dat de resultaten veel onzekerheden bevatten. Als iemand mij dan nog vraagt of ik denk dat ik duikgerelateerde ziektesymptomen had, dan ben ik plots iemand met een geneeskundige achtergrond. Nu terug, inderdaad water waarin we duiken is minder gecontroleerd dan zwemwater. Maar dit geldt ook voor water waarop gesurfd, gewaterskied, … wordt. Indien je als duiker de pech hebt om een gulp van dat water binnen te krijgen, dan bestaat er inderdaad een kans om besmet en dus ook ziek te worden. Maar de kans om in sterk vervuild water te duiken en dan ook nog eens een grote gulp water binnen te krijgen, er effectief besmet door te worden en er dan nog eens ziek van te worden, is klein. De studies zelf sturen aan op een beter bewustzijn van

de duikers om hun pakken zo veel mogelijk te spoelen (maar waar moet dat spoelwater naartoe?) en lang te laten drogen, alsook niet te duiken in sterk vervuild water. Indien je toch duikt in vuil water dan is het gebruik van een ‘full face mask’ (volgelaatsmasker) aangeraden. Niet echt wereldschokkende aanbevelingen, maar toch is het wetenschappelijk ondersteunen van gezond verstand een goede zaak. De studies onderstrepen ook de noodzaak aan het verzorgen van het schaarse

oppervlaktewater. Deze studies vermelden in een artikel met als titel ‘duikers kunnen doden’ vind ik misleidend en een stap te ver. Maar ja, in de komkommertijd mag al eens een extra blaadje ge’bleeched’ papier aan een hapklare ‘zou-wel-eens-kunnen’ brok besteed worden. n Tekst: Patrick Van Hoeserlande Foto: Ireen Loots

Advertentie

Cead Mile Failte One hundred thousand times welcome Tamora Dive Cruises & Eric Sas ... ... nodigen u uit voor een duiktrip langs Ierland’s ruige westkust. Live aboard 7 nachten/6 dagen. Twee duiken per dag, lucht, gebruik van flessen en lood. Duiken in de ongerepte Atlantische Oceaan, fantastische zichtbaarheid en weelderig onderwaterleven. Skelligs, Blaskets, Valentia Island, Dingle Bay en niet te vergeten ... enkele van Ierland’s bekende pubs.

www.tamoradivecruises.com [email protected]

Clubs in de kijker

Duikclubs en -scholen

In de kijker 20 van de 30 toffe leden van Duikteam Hemiksem tijdens de fotoshoot voor Hippo bij aanvang van de protocoltrainingen. Foto: Danny Cornelis

Gobio Divers uit Geraardsbergen, tijdens de nieuwjaarsduik aan de Put van Ekeren op 7 januari 2007, waar ze tegelijk de 1500e duik van hun duikschoolleider Johan Van Driessche gevierd hebben met hotdogs, Breydelspek, glühwein en warme choco. Foto: Koen Souffriau

Jeugdduikschool ‘De duik10-ers’, van Hydra Aalst, tijdens hun carnavaltraining. Foto: Jean-Marie

Lucky Divers tijdens de nieuwjaarsduik 2007. Foto: Leen Renders Duikschool Handi Divers Wet Wheels tijdens de receptie van hun vijfjarig bestaan, gehouden in het clubhuis van Amphora op 27 januari 2007. Foto: Luc Beets

Duikschool Stille Waters tijdens een clubduik aan de Put van Ekeren. Foto: Dré Plettinckx

46


El Ghonamy Diving Center

[email protected] [email protected]

More information: Tel.: +2012 2 206857 Tel.: +2065 3 547705

www.elghonamy.com

D U I KSPO R T DE ZEVEN ZEEEN 

 

Verkoop van alle gekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

OPENINGSUREN: Wo-Do-Vr 16.30-20.00u. (winteruur tot 19.00u.) Zat. 10-12u. en 13-17u.

e-mail: [email protected]

ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL/FAX 03/888.43.34 Hippocampus april 2007

47

Reportage

- BIOLOGIE

Natuurgebieden op zee

Gereserveerd voor de natuur én de mens

De vele wrakken in de Noordzee vormen groene oases.

De Noordzee … een grote plas met enkel wat vissen en boten? Fout natuurlijk. Net als een klassieke provincie vinden we er (scheeps)routes, groeves (zandwinning), landbouwers (mosselkweek), … en sinds kort ook natuurgebieden.

V

errassend? Voor duikers met ervaring in de Noordzee allicht niet. Voor de anderen, hierbij een korte duik in het zeetje, in feite het grootste natuurgebied van België: 2 t oppervlakte: 3600 km (voor wat betreft het Belgisch gedeelte), t ruim 130 vogelsoorten, goed voor 1 à 1,3 miljoen trekvogels per jaar, t 141 soorten vissen, t 660 soorten wormen, 320 soorten weekdieren, 220 soorten kreeftachtigen, t enz.

mariene beschermde gebieden

Natuurgebieden op land raken ondertussen meer en meer ingeburgerd. Ze vormen een veilige thuis voor bedreigde fauna en flora, maar ook de soort ‘homo sapiens’ wordt niet vergeten. Via een beheerplan wordt immers gewerkt aan een optimalisatie van de natuur-

48


waardes alsook een doordachte openstelling (‘onbekend maakt onbemind’, dus werken aan meer en betere natuur betekent ook werken aan een maatschappelijk draagvlak). Bij natuurgebieden op zee gaat het om dezelfde filosofie. Volgens de IUCN (International Union for the Conservation of Nature, ook genoemd de World Conservation Union - nvdr) is een marien beschermd gebied: “elk intertidaal of subtidaal gebied, met inachtname van het bovenstaande water en diens geassocieerde flora, fauna, historische en culturele karakteristieken, dat op een wettelijke of andere formele wijze is gevrijwaard ter volledige of gedeeltelijke bescherming van de leefomgeving”. Bovenstaande beschrijving van onze Noordzee in gedachte, lag het dan ook voor de hand om niet alleen het Great Barrier Reef in Australië als MPA (marine protected area) aan te duiden doch ook om gebieden bij ons aan te duiden. Zo werden zones voor Nieuwpoort, Koksijde

en Zeebrugge aangeduid ter bescherming van vogels als de visdief, de grote stern, de fuut en de dwergmeeuw. De Vlakte van de Raan en de Vlaamse Banken werden dan weer aangeduid omwille van hun unieke bodemleven. Midden 2006 volgde dan nog het marien reservaat Baai van Heist. Het toetsingskader hiervoor was telkens de Europese wetgeving. Het resultaat: 422,5 km2 of ca. 12% van de Belgische Noordzee is aangeduid als marien beschermd gebied. Wellicht zullen binnenkort nog enkele puntreservaten, zijnde diverse wrakken, toegevoegd worden aan het lijstje.

En in de praktijk? Afbakenen is één, beheren is twee. Voor dat beheer bestaat er geen perfect recept. Het is bijv. alleszins niet de bedoeling om alle menselijke acties per definitie te weren (hoewel een verbod op bepaalde activiteiten wel nodig kan zijn). Integendeel zelfs:

Wrakken: niet altijd kommer en kwel

D

e duinen lopen onder water door in de vorm van zandbanken en geulen waar tal van organismen op en in het zand leven. Tot de komst van boten waren ‘zand en beestjes’ dan ook hét bodembeeld van onze Noordzee. Met de komst van vissersboten en oorlogsgaleien veranderde dit: storm, oorlog, ongelukken, enz. zorgden ervoor dat er op heden 233 (resten van) wrakken gevonden werden op de zeebodem. Niet alleen vormen die een capsule waarin de tijd bleef stilstaan maar waarin we ook een unieke rijkdom aan fauna & flora vinden. Ze vormen immers een unieke habitat. Niet alleen het feit dat ze verschillen van de ‘zandvlakte’ maakt ze zeer bewoond en gebruikt. Zo wordt de zeestroming er gebroken en is het kortom in de luwte beter vertoeven. Ook zorgt de aanwezigheid van bepaalde soorten voor een rijk gedekte feestdis waarop andere soorten afkomen. Wrakken: groene oases! alles start bij een goed overleg waar respect en begrip voor de belangen van de diverse actoren centraal staat. Wetenschappers zullen vissers of duikers (met hun specifieke lokale kennis) nodig hebben en omgekeerd. Windmolenbouwers zullen hun oor te luisteren leggen bij natuurbeschermers en vice versa. En ook ‘Jan met de pet’ mag via educatie en sensibilisatie niet vergeten worden. Eindresultaat is een breed gedragen plan dat alle actoren en bovenal de Noordzeenatuur ten goede komt. In België vertrok de overheid vanuit een masterplan voor de Noordzee waarin de diverse belangen afgewogen werden. Het resultaat zijn duidelijk afgebakende zones voor windmolens, zandwinning, baggerstorten, … en natuurgebieden. Een volgende stap was de opstart van een beheerregime. Momenteel ligt de nadruk hierbij vooral op

MPA’s in theorie

N

atuurgebieden op zee (MPA - marine protected area) vormen niet alleen een zegen voor de bedreigde fauna & flora. In de eerste plaats komen ze ook de visserij ten goede. Verrassend? In feite niet: door het reservaateffect nemen niet alleen de ‘specifieke bodemdieren’ toe maar ook de ‘gewone’ vissen, vissen die op een bepaald moment ook buiten het reservaat zwemmen ... en die dan door de visser bovengehaald kunnen worden. Ook het toerisme en andere economische sectoren kunnen (en zullen) er wel bij varen. Wereldwijd zou de afbakening van 20 à 30% van alle zeeën (= het streefdoel) wellicht de creatie van 1 miljoen jobs betekenen, goed voor een opbrengst van 294 miljard euro (tegenover een 4 à 15 miljard euro aan beschermingsmaatregelen (Balmford et al. - 2004). het weren van bodemverstorende activiteiten zoals zandwinning of baggerdepositie. Bovendien werden met diverse gebruikers ook vrijwillige overeenkomsten afgesloten om bijv. niet te gaan zeilen (= verstoring) in een gebied afgebakend voor onder andere sternen. Binnen enkele jaren wordt dan een evaluatie gemaakt van de maatregelen (bijv. “gaat de natuur hier niet meer achteruit ?”) en volgt dan wellicht een bijsturing. Samen werken aan een mooie toekomst voor de Noordzee en haar gebruikers ligt meer dan ooit binnen (eigen) handbereik! n Tekst: Bart Slabbinck, Natuurpunt Foto’s: Harry Klercks Bronvermelding

The

t

worldwide costs of marine pro-

tected areas - Balmfor A., Gravestock P., McClean C.J. & Roberts C.M. - PNAS 101 (26) - 2004.

Op wrakken vind je heel wat fauna en flora.

Beschermde

t

gebieden op zee - Jan Seys

- Natuur.Focus nr 2 - 2006.

Vissen

t

op wrakken - Jan Haelters &

Francis Kerckhof - studiedag wrakken 20 juni 2006.

Wrakmanschap

t

of eeuwig verloren -

NELOS - studiedag wrakken 20 juni 2006. Met dank aan de leden van de kustwerkgroep voor hun bijdrage aan dit artikel

Ook de wrakken op de Noordzee worden beschermd gebied.

Wrak zkt duiker

M

omenteel zijn vooral grote zeegebieden beschermd, maar in een eerstvolgende stap in de realisatie van het masterplan worden ook wrakken opgenomen. Op een studiedag over wrakken op 20 juni 2006 werd bij de diverse stakeholders (wetenschappers, natuurbeschermers en gebruikers) gepolst naar ‘waarom en vooral hoe’. Tot grote blijdschap van Natuurpunt zagen we dat de neuzen al grotendeels in dezelfde richting stonden: “ja, wrakken dienen zowel vanuit cultuur-historisch als ecologisch standpunt een betere bescherming te krijgen” en “ja, gebruikers als duikers en sportvissers staan achter een doordacht beheer” waren de belangrijkste signalen. De hoop leeft dan ook bij Natuurpunt, en ongetwijfeld veel NELOS-leden, dat de bevoegde Ministers hun huiswerk spoedig afronden en bepaalde wrakken ook zullen beschermen en beheren. Of beter laten beheren: de grootste moeilijkheid op zee voor het beheer is immers de controle. Je kan moeilijk een natuurwachter laten patrouilleren op een grote plas water. Een geïntegreerd beheer is mogelijk met de hulp van duikers en sportvissers die een oogje in het zeil kunnen houden op het behoud van de unieke kenmerken van wrakken. Hopelijk betekent dit beheer dan ook onder andere een verbod op netten op en dichtbij de wrakken, afspraken rond de archeologische instandhouding van het wrak en haar artefacten. Het streven naar een win-win situatie lijkt alleszins haar vruchten af te werpen in het buitenland. Zo loopt er voor de kust van Kent het project ‘Adopt a wreck’ waarbij een duikclub zich engageert om het beheer op te volgen. Dit betekent niet alleen kijken of de maatregelen worden nageleefd doch ook starten met een monitoring van het wrak. En waarom zou de (trotse) peter ook niet de promotie van haar spruit en de Noordzee op zich nemen? Op http:// www.nasportsmouth.org.uk/wreck/ adoption.php/dwap.php lees je alleszins meer over dit inspirerende project.

(en aan het zeetje tout court).


49

Retro Hippo

- VERZAMELD DOOR WIM VAN DOESELAER

35 jaar geleden

king met de wereldoperatie ‘Boodschap in zee’.

uit Hippocampe nr. 38

Statistieken

april 1972

BEFOS telt 11.453 leden verdeeld over 192 clubs in gans België.

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 138

april 1992

Medische Commissie “Wat ons praktisch getroffen heeft tijdens de medische congressen: - het meer en meer verlaten van de wederindompeling als behandeling van de decompressieziekte. - het meer en meer verlaten van de monocaisson als vervoermiddel voor patiënten met decompressieziekte. - het meer en meer in gebruik komen van zuivere zuurstof onder atmosferische druk tijdens vervoer van de decompressiezieke naar de behandelingscaisson.” Dr. Wellens

Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van BEFOS-FEBRAS richtte de Medische Commissie een medisch symposium in met deelname van het puik van de internationale en nationale specialisten: de dokters Sciarli, Fructus, Bennett, Wellens, Patte en Van Opstal.

Boodschap in zee Een nationale kruistocht is gepland in het teken van ‘Red de zee’ en dit in samenwer-

50


Salem Express Na het zinken van de Salem Express vroegen de Egyptische autoriteiten om hulp aan de sportduikers. Willy Brigou en Rudy Van Geldere waren onmiddellijk bereid te helpen. Rudy Van Geldere vertelt: “Uit de schoorsteen ontsnapte nog rook, samen met luchtbellen en olie. Geklop op de romp werd tot twee keer toe beantwoord, maar bij gebrek aan materiaal konden we helemaal niets doen. Het was werkelijk frustrerend machteloos te moeten toezien.”

APBO-cursus: jaar 2 Terwijl de eerste APBO-cursus op twee plaatsen doorging, zijn er thans drie druk bezette cursusplaatsen, namelijk Gent, Genk en Hazewinkel.

Hippoëzie

uit Hippocampus nr. 88

Medisch symposium

“Volledig in de geest van het doel van initiatiefnemers Jos Audenaerd en Rudy Van Geldere, kwamen beginnende fotografen voor de Fotosub en de selecties bijeen en kwamen geanimeerde gesprekken over diafragma’s, belichtingstijden, extra stops, menglicht, dubbel opnamen op gang.”

Inrichters, jury en medewerkers van de tweede Opportunity Knocks (foto: Fernand Aerts).

25 jaar geleden april 1982

Tweede Opportunity Knocks

Eens vinnig, nu ... naar de haaien In zeeën tropisch, koud of lauw, als een slang gleed hij door het diepe donkerblauw. Zijvinnen stuurden en rugvin stabiliseerde, een krachtige staartvin accelereerde. Zo sterk als een beer, als een leeuw zonder manen, gewiekst als een vos: hij was de ware jager der oceanen. Zijn ogen zagen scherp en maakten de vissen bang, met het zijlijnorgaan luisterde hij naar het onder water gezang. Hadden gewonde vissen van zijn reukzin grote vrees, ze smaken deed hij met het ontblote tandvlees. En telkens zich een vis verstopte in het zand, zag hij de angsthaas als door een elektrisch arau omrand. Uitstervingsgolven stroomden af en aan, de haai was echter steeds blijven bestaan. De gevaarlijkste golf spoelde toen over hem heen, het was de mens-golf en zo kende hij er geeneen. Zelfs in de avondschemering van het bestaan van zijn soort, werd hij door het mens-beest meedogenloos nagespoord. Want hij had dan wel een gevreesde en machtige kaak, jij bent het enige dier met een patent op de emotie wraak. Tekst: Fonny Heyrman Tekeningen: Wim Heyrman

Uw reisservice nu on line! Voor alle reisboekingen, touroperatorpaketten, vliegtuigtickets, hotelreservaties, huurwagens, duikpaketten, ...

www.nelos.be Operationeel vanaf 10/02/2007 Befos-Febras Travel Club De reisdienst wordt verzorgd door RCI Benelux NV (Lic. A5073) A. Gossetlaan 54 - 1702 Groot Bijgaarden - Tel. 02/481.16.72 - Fax 02/481.17.77

Foto: Dave Roskam

Geniet van uw NELOS-kortingen!

Jeugdhoekje

Wist je dat… • de kenmerkende geur van de zee niets anders is dan ‘dimethylsulfide’ (DMS)? DMS is een afbraakproduct van microscopische kleine algjes. Het product komt vrij wanneer die plantjes gestresseerd zijn of sterven. • zeewater zout is door de gesteenten die verweren op het land en via de rivieren in zee terecht komen? • zeewater bevriest vanaf -4°C? • de gemiddelde diepte van de Noordzee 95 meter bedraagt? • de hoogste berg ter wereld niet de Mount Everest is (8.848 m), maar de Mauna Kea op het eiland Hawaii. Deze onderwaterAdvertentie

•

• •

•

• •

•

•

•

•

52


reus verrijst uit het midden van de Stille Oceaan en meet van zeebodem tot de top maar liefst 9.200 meter! dat men in het Belgisch deel van de Noordzee al meer dan 3000 verschillende dieren plantensoorten heeft kunnen waarnemen? haring en schol (pladijs) de vissoorten zijn die het meest gevangen worden in de Noordzee? de juiste benaming van ‘golfbrekers’ strandhoofden is en ze eigenlijk niet dienen om bij vloed de golven te breken? Ze zijn er om het zand op het strand te houden zodat het niet weggespoeld wordt door de sterke stroming. het verschil tussen het niveau van hoogwater en laagwater aan onze kust bijna 4 meter is, terwijl dit in Nederland nauwelijks 1,5 meter bedraagt? Er zijn zelfs plaatsen in de Noordzee waar helemaal geen getij is, de zogenaamde ‘amfidromepunten’. Het getij draait rond elk van deze punten, vergelijkbaar met het bord op een stokje van een jongleur, waarvan het middelpunt ter plaatse blijft terwijl de randen van het bord op en neer kantelen. er dagelijks ongeveer 500 mensen professioneel bezig zijn met zeeen kustonderzoek in Vlaanderen? het getij voornamelijk veroorzaakt wordt door de aantrekkingskracht van de maan? Uiteraard heeft ook de zon en de heersende wind een kleine invloed op het getij. de watertemperatuur van de zee al verscheidene jaren aan het stijgen is en dat daardoor het waterpeil van de zee stijgt? Die zeespiegelstijging wordt voor de helft veroorzaakt door het simpele feit dat warmer water meer plaats inneemt dan kouder water. het Europees klimaat 6 tot 15°C warmer is dan plaatsen in Amerika die op een vergelijkbare breedtegraad liggen? Dit hebben we te danken aan de warme Golfstroom die eerst via Europa stroomt en dan een stukje voor de Noordpool terugbuigt om via Amerika terug te keren. de opwarming van het klimaat die Golfstroom wel eens zou kunnen vertragen? Sommige wetenschappers geloven dat de wereldwijde opwarming op termijn wel eens zou kunnen leiden tot een locale ijstijd in Europa! Het vertragen van de Golfstroom speelt hier een belangrijke rol in. de opwarming van de aarde en het klimaat veroorzaakt wordt door de CO2-uit-

stoot die afkomstig is van de verbranding van fossiele brandstoffen? Dat we die hoeveelheid CO2 kunnen verminderen door niet onnodig energie te verspillen; zoals het licht laten branden als het niet nodig is, met de wagen naar de bakker rijden terwijl dat ook te voet of met de fiets kan, enz. • de zee aan het verzuren is? Zonder de oceanen zou het gehalte aan koolzuurgas (CO2) nog veel groter zijn. Sinds 1900 hebben de wereldzeeën zowat de helft van alle CO2-uitstoot uit fossiele brandstoffen geabsorbeerd. Door dit koolzuurgas op te slorpen zijn de wereldzeeën intussen meetbaar zuurder geworden waardoor kalkskeletvormende dieren en planten (koralen, schelpen, bepaalde wieren, enz.) in gevaar komen. • dankzij de opwarming van de Noordzee is het aantal warmwatersoorten als sardines en ansjovis talrijker geworden ten koste van koudwatersoorten als kabeljauw. • het jaar 2007 uitgeroepen is tot het internationale ‘Jaar van de Dolfijn’? Ook in de Noordzee zitten er dolfijnen! Meer info vind je op www.jaarvandedolfijn.org. n Tekst: Ivo Madder Tekening: Peter Bosteels Bron: Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), [email protected] - tel.: 059 34 21 30

Sprokkels

Nieuwe verordeningen in de Galapagos A

ls je wilt gaan duiken naar de Galapagos eilanden, ga dan spoedig want er zijn nieuwe regels op komst. Vanaf 2008 worden er nog slechts duiktrips van maximum 8 dagen (7 nachten) toegestaan. Dus zal het gedaan zijn met reizen van 11 dagen (10 nachten) die je toelieten meer tijd te spenderen op de betere (duik)plaatsen. De reisroutes zijn nu reeds beperkt. De reiscombinaties duiken en landexcursies zullen waarschijnlijk gelimiteerd worden. Nachtduiken zullen belemmerd of zelfs verboden worden. De

reden van dit alles: het verhoogde toerisme heeft tot te veel druk op de Galapagos eilanden geleid. Het is niet denkbeeldig dat er daarom zelfs nog meer verordeningen zullen komen. n Meer info op: www.undercurrent.org/UCnow/ articles/Galapagos200701.shtml Tekst: Ivo Madder Foto: Paul vander Eecken

Te veel duikers bij de walvishaaien… tijd om het aantal duikers te beperken?

Duikbagage B

ij mijn vorige duikvakantie moest ik bij het inchecken € 55,00 extra betalen wegens het gebruik van een duiktas. De tas overschreed nochtans geen enkele maximum afmeting of gewicht. Ik vond dan ook dat die extra € 55,00 mij ten onrechte aangerekend werden. Bij thuiskomst diende ik een schriftelijke klacht in bij ‘Jetair Quality Control’. Een eerste reactie verwees naar het reglement en ik moet toegeven dat hierin inderdaad staat dat er extra moet betaald worden voor het gebruik van een duiktas en niet indien ik de duikspullen eventueel in een gewone koffer transporteerde. Hierop telefoneerde ik rechtstreeks naar de betrokkenen en werd ik uitgenodigd

om de duiktas ter plaatse te komen tonen. Na het geven van mijn argumenten moesten de verantwoordelijken toegeven dat er een fout geslopen was in hun reglement. Als resultaat hiervan is het gebruik van duiktassen binnen de opgegeven maten, dit wil zeggen maximum 80 cm x 60 cm x 25 cm met een samengeteld totaal van maximum 158 cm en die onder het gewicht van 20 kg per persoon blijven voortaan toegestaan. In alle andere gevallen kan bij reservatie - mits het bijbetalen van € 40,00 - gebruik worden gemaakt van duikzakken die niet onder de minimummaten blijven en kan je 20 kg extra duikmateriaal mee op reis nemen. Ook het meenemen van rebreathers of ander technisch materiaal zal extra worden aangerekend. Hierbij worden duikers bij Jetair niet langer

Typfouten Heowel Hippocampus gonrdig naglezeen wrodt alovrens hij gedurkt wrodt, blkijt er alijtd nog wel eregns een foujte te staan. Somimge menesn stroen zich daraaan. Echetr: vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het neit uit in wlkee

gediscrimineerd op basis van hun hobby. Let wel een doorsnee duikzak valt zeer snel onder de noemer buitenmaats en duikers kunnen bij een volgende aankoop van een duikzak hier beter rekening mee houden. Dit schrijven is dan ook bedoeld om de goodwill en de service van Jetair Fly in de verf te zetten en dit gebaar verdient mijn inziens ook een vermelding naar het duikpubliek toe waarbij het tegelijkertijd ook handig is dat onze duikers het reglement kennen zodat ze gespaard blijven van onaangename verrassingen. n

Tekst: Kurt Stroobandt, duikschool Coudy’s

vloogdre de ltteers in een wrood saatn, het einge wat blegnaijrk is is dat de eretse en de ltaatse ltteer op de jiutse patals saatn. De rset van de ltteers mgoen wllikueirg gpletaast wdoren en je knut vrelvogens gwoeon lzeen wat er staat. Dit kmot odmat we neit ekle ltteer op zcih lzeen maar het wrood als gheeel. Dus in het vervolg zwijg je over typfouten, het zijn immers uw hersenen die het niet goed meer doen. Maar speciaal voor jou proberen we ze toch te vermijden. n Tekst: de redactie


53

NELOS Boetiek Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionaal verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

Nelos cursus € 20,00 - Nelos Vademecum € 4,00 - Nelos cursus biologie € 8,00 - Nelos cursus duikgeneeskunde € 8,00 - Nelos cursus basis nitrox + gele kaart € 12,00 - Nelos cursus gevorderd nitrox + gele kaart € 12,00 - Nelos naslagwerk vlotbaarheidscontrole e/d noodzaak v loodreflex. € 3,00 - Nelos naslagwerk OSB € 3,00 - Nelos naslagwerk oriëntatie € 3,00 - Boek: Duiken in de Noordzee € 19,50 - Boek: Onderwaterfotografie € 19,50 - Boek: Fauna en Flora € 29,50 - Kaarten Fauna en Flora € 5,00 - Boek Fauna en flora + kaart € 33,00 - Boek: Een rondgang door de duikgeneeskunde. € 19,50 - Boek: De geschiedenis van het duiken. € 25,00 - Fotoboek: ‘4000 duiken in beeld’ € 38,00 - Duikboek jeugd “ Het blauwe paspoort” € 4,00 - Logboek jeugdduiken € 4,00 - Duikboek € 16,00 - Logboek € 4,00 - Documententas € 7,00 - Gevulde documententas 1*D € 25,00 - U.S.Navy duiktabellen € 3,00 - Jeugdduikbrevet brons / zilver / goud € 2,00 - Groene brevetkaart 2*D € 2,00 - Roze brevetkaart 3*D € 2,00 - Blauwe brevetkaart 4*D € 2,00 - Gele brevetkaart 1*I (MODULE 1) € 2,00 - Zwarte medische fiche volwassene € 2,00 - Blauwe medische fiche jongen € 2,00 - Rode medische fiche meisje € 2,00 - Badge duiker-hulpverlener € 3,00 - Nelos zelfklever € 0,50 - Nelos straps (sleutelhanger) € 2,50 Rode instructeursvest met Nelos logo € 120,00 - Nelos pet met lange klep zwart of blauw (merk Slazenger) € 10,00 - Nelos muts blauw of zwart € 10,00 - Vrouwen ritsvest met kap zwart (merk Slazenger) € 27,00 - Vrouwen fleece recht model rood / blauw / beige € 30,00 - Vrouwen t-shirt wit met blauwe mouwen (merk Slazenger) € 17,00 - Vrouwen polo duiker-hulpverleber rood (merk Slazenger) € 17,00 - Vrouwen t-shirts Vhals polokraag blauw S/M en M/L € 17,00 Vrouwen t-shirt met spagetti bandjes geel € 13,00 - Vrouwen t-shirts wit met bedrukking op de rug S M L XL €15,00 - Mannen ritsvest met kap zwart/ wit of rood/wit (merk Slazenger) € 39,00 - Mannen fleece blauw/beige € 30,00 - Mannen polo zwart € 17,00 - Mannen polo duiker-hulpverlever blauw of rood € 17,00 - Mannen hemd korte mouwen donker en licht blauw - wit € 30,00 - Mannen V-hals piqué grijs (kwaliteit 240 gram) € 25,00 - Pull marine blauw € 62,00 - Regenjas met opbergzakje (hemelsblauw / rood) M L XL € 25,00 - Rugzak met Nelos-logo € 30,00 - Geborduurde Badge NELOS-sportduiker of NELOS 1-2*Instructeur € 5,00 - Geborduurde badges CMAS 1-2-3*instructeur € 3,00

54


TROUW

WORDT BELOOND De winnende nummers zijn:

AWP-048 DYP-348 DQT-447 KNM-915 THP-623 Zie je je nummerplaat staan, neem dan contact op met Guy Bosmans (tel. 015 22 56 72 of [email protected]). Je wilt graag meedoen? Schaf dan vlug een NELOS-zelfklever aan in de boetiek voor slechts d 0,50 en kleef die goed zichtbaar op je voertuig. Misschien ben je volgende keer bij de gelukkigen. n

Duiken in de geschiedenis

Boetiek Algemeen verantwoordelijke Guy BOSMANS Abeelstraat 9 - 2221 Booischot tel. 015 22 56 72 [email protected] Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 Provinciale verantwoordelijken ANTWERPEN: NELOS Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 [email protected] (afhalingen na telefonische afspraak) BRABANT: Tiny HEREMANS Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven tel. 016 22 56 98 (na telefonische afspraak) [email protected] LIMBURG: Rudi PEERLINGS Bocholterstraat 51 - 3960 Bree tel. 0476 33 14 63 (na telefonische afspraak) [email protected]

‘Duiken in de geschiedenis’ is te koop in de boetiek voor

d 25,00

OOST-VLAANDEREN: Mark BULTE Hendrik Consciencelaan 6 - 9950 Waarschoot tel. 09 377 37 97 (na telefonische afspraak) [email protected] WEST-VLAANDEREN: Paul THIELEMANS Zuidlaan 9 - 8420 De Haan tel. 0486 32 92 23 (na telefonische afspraak) [email protected]

Speciale boekenactie tot eind 2007! Bij aankoop van een van de volgende boeken:

Duiken in de Noordzee

Fauna en flora Zeeland

Duiken in de geschiedenis

Aesclepios ontmoet Poseidon

4000 duiken in beeld

BEFOS

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Robert HENRY Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe 02 653 95 71 Mede-voorzitter: Willy VAN DER PLAS

Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A’pen) 03 366 18 22 Beheerders:

Tonino BARBIAUX Rue A. Bracket 11 - 6001 Marcinelle 071 43 54 91 Pierre DERNIER

Sint-Pietersweg 7A - 1501 Buizingen 02 527 86 71 Patrice FINET

rue Hector Delanois 175 - 7033 Cuesmes 0477 22 78 96 John REMUE

H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven 016 23 49 00 Guido SEGERS

Paterstraat 33 - 2300 Turnhout 014 41 87 70 Wim VAN DOESELAER

C. Huysmanslaan 37/8 - 2020 Antwerpen 03 237 10 43 Secretariaat: Luce DE SMET

Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58

LIFRAS

Ligue Francophone de Recherches et d’Activités Sous-Marines asbl

Président: Robert HENRY Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe 02 653 95 71 Vice-président: Jean MOINY

Rue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le Boullet 085 21 36 28 Trésorier: Jean-Robert DELOBBE

Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l’Alleud 02 384 86 56 Administrateurs:

krijgt u gratis (normaal 19,50 euro) het boek :

Albert Bastin Rue André Renard 25 - 4420 Montegnée 04 233 81 14

Geef uw duiken een extra dimensie Onderwaterfotografie.

Marie-Isabelle JORIS

Rue Clémenceau 32 - 6044 Roux 071 35 26 26 Fabienne DESCAMPS

Route d’Obourg 73 - 7000 Mons 065 84 65 22

Winst: 33 euro

Marc Hiernaux

Rue des Alliés - 1190 Forest 02 522 30 48 Jean RONDIA

Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel 02 374 85 40 Laurent TOUSSAINT

Rte. de Marlagne 15 - 5070 Sart Saint Laurent 071 71 32 67

bovendien krijgt u voor 1 euro ( normaal 14,50 euro) het boek: Duikersgids voor Nederland en België - deel 2 Dit zolang de voorraad strekt.

Secretariaat:

Katia VAN DE VEEGAETE Muriel VAN BLOMMEN Jules Broerenstraat 38 - 1070 Brussel tel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72 Hippocampus april 2007

55

Reportage

- ONDERWATERARCHEOLOGIE


(deel 1)

De wrakken van Palau: een driedimensioneel zicht op de oorlog in de Stille Oceaan. We brengen je hier het eerste deel: Koror en Malakal.

W

anneer we het donkerblauwe water van de Stille Oceaan zien veranderen in azuurblauwe tinten, weten we dat de lange reis van Europa, via Manila, naar Palau volledig de moeite loonde. Bij het dalen van de Boeing 737 vallen tientallen paddestoelachtige rotseilanden op, die de belangrijkste attractie vormen van deze eilandengroep in Micronesië. Wanneer we uit het vliegtuig stappen, worden we begroet door een zwoele wind die de geur van kokosolie met zich meevoert. Het is moeilijk voor te stellen dat deze vredige plaats meer dan 60 jaar geleden ‘de vergeten uithoek van de hel’ werd genoemd door Amerikaanse mariniers. In 1944 bevond de Palau-eilandengroep zich midden in het front tussen de Geallieerden en het keizerrijk Japan. Nadat de Japanse vloot in de archipel Truk Lagoon bijna volledig werd vernietigd door Amerikaanse vliegtuigen, verschoof het Japanse hoofdkwartier in de zuidoostelijke Stille Oceaan naar Palau. De eilandengroep werd in alle inhammen en heuvelruggen voorzien van fortificaties, bunkers, loopgraven en kanonstellingen. Bijna 30.000 Japanse soldaten hadden zich ingegraven en wachtten op de onvermijdelijke landingen van Amerikaanse soldaten. Zoals De Palau Eilanden.

56


Op de Palau-eilanden bevinden zich ook wrakken die deels boven water liggen.

bij vele veldslagen in de geschiedenis werd de aanval op Palau en Peleliu onderschat: de Amerikaanse generaal Rupertus verklaarde dat het slechts 2 dagen, hoogstens 3, zou duren om de tegenstand te breken. Maar de Japanners vochten een verbeten strijd die bijna twee maanden zou duren en duizenden slachtoffers zou eisen.

geografie De Palau Eilanden, of Parau Shoto zoals de Japanse bezetters de archipel noemden tus-

sen 1914 en het einde van Wereldoorlog II, bevinden zich in het uiterst westelijke deel van de Carolinen Eilandengroep. Wanneer we op de wereldkaart kijken, merken we dat Palau precies in het midden van de Stille Oceaan ligt. De dichtsbijzijnde eilanden Kaart van de Palau Eilanden.

Een greep uit de wrakken

O

p de meeste van de aanwezige wrakken die in ondieper water lagen (lees: 0 tot 20 m diepte), is reeds na de aanval door de Japanners zelf bergingswerk begonnen. In de jaren ’50 werden ook vele onderdelen in brons, koper en ijzer van de wrakken geborgen doordat er door de Koreaanse oorlog een enorme vraag was naar metalen. Veelal zijn de wrakken bij Malakal en Koror zelf goed vernield en geniveleerd . Toch blijven enkele mooie voorbeelden over zoals de grote tankers en enkele vrachtschepen waar het materiaal nog ter plaatse te zien is. In het gebied Koror-Malakal liggen er vijftien kleine en vijf grote vrachtschepen, twee tankers, een depotschip, een torpedoboot, een landingsschip en een gewapende treiler. Alleen een vijftal vrachtschepen, een tanker en de treiler zijn goed bewaard gebleven en lonen de moeite om te beduiken. Alle beschreven wrakken werden gebombardeerd of getorpedeerd op 30 maart 1944 door gevechtsvliegtuigen afkomstig van Amerikaanse vliegdekschepen.

Amatsu Maru Afmetingen: lengte 153 m; breedte 20 m. Waterverplaatsing: 10 567 ton. Gebouwd in 1943 door de Mitsubishiwerf voor Nippon Kaiun Kisen Kaisha. Deze grote ‘War Standard Tanker’ rust rechtop met een maximale bodemdiepte van 41 m. Het meest ondiepe punt is de top van de brug gelegen op 24 m. Het wrak is goed bewaard doordat het iets te diep lag voor bergingspogingen. Er is zware beschadiging aangetroffen in de machinekamer. Het schip meet 150 m, met de brug vooraan en de machinekamer achteraan.

Chuyo Maru Afmetingen: lengte 89 m; breedte 12,5 m. Waterverplaatsing: 1 941 ton. Gebouwd in 1943 voor de Toyo Kisen Kaisha scheepvaartlijn. Het wrak van dit middelgrote vrachtschip werd pas recentelijk ontdekt in onaanDe Palau Eilanden werden door Japan uitgebouwd tot een marine- en militaire basis.

geroerde toestand. Het rust rechtop met een maximale bodemdiepte van 34 m. Het heeft een totale lengte van 90 m met het ondiepste punt op 21 m. Voorschip, brug, achterschip, machinekamer en stookruimtes zijn intact en bereikbaar. In de brug bevinden zich telegraaf en stuurstandaard, alsook een deel van het kompas. De ruimen van het voorschip en midschip zijn leeg. Op het achterschip is de schouw van haar standplaats gevallen en rust op het dek. Bovenop het dek van het achterschip bevindt zich een 12 cm-geschutsstuk met munitie. Hier bevinden zich ook dieptebommenwerpers en dieptebommen. Binnenin de achterste accommodatie kan men nog veel porselein en gebruiksvoorwerpen aantreffen, alsook de kombuis met groot fornuis en kookgerei.

Gozan Maru Afmetingen: lengte 93 m; breedte 13,3 m. Waterverplaatsing: 3 213 ton. Gebouwd door Ishikawajima te Tokyo in 1920 voor Kuribayashi Shosen Kisen Kaisha. Dit ouderwets vrachtschip met een lengte van bijna 100 m ligt op een maximale bodemdiepte van 33 m. Het rust nu intact op zijn bakboordzijde met een minimale diepte op zijn stuurboordromp van 18 m.

Helmet wreck Afmetingen: lengte 58 m; breedte 9,5 m. Waterverplaatsing: geschat op 800 ton. Het wrak heeft zijn naam gekregen door de lading van honderden opgestapelde Japanse helmen. Over de identiteit van dit vrachtschip is weinig gekend en het wordt aangenomen dat het gaat om een kleine kustvaarder van Japanse nationaliteit. Hoewel dit één van de kleinere wrakken is, is het in mijn ogen één van de meest interessante door de diversiteit van de aanwezige lading. Het wrak ligt rechtop met het hek naast een rif waar de bovenzijde van het dek een diepte heeft van ongeveer 16 m. Op het achterschip bevinden zich de resten van een boordgeschut met hierrond de nodige patronen in kisten. In het achterste ruim is de stuurboordzijde naar buiten zijn Yap en de Filippijnen, op respectievelijk 500 en 900 km. De Republiek van Palau bestaat uit ongeveer 200 grote en kleine eilanden die van noord naar zuid uitgestrekt liggen over een totale lengte van 201 km. De meeste van de eilanden zijn heel vlak en alleen Babeldoab, Koror, Peleliu en Angaur hebben enkele heuvelruggen. Behalve het atol Kayangel

opengeklapt, waarschijnlijk door de impact van een vliegtuigbom. Op het eerste zicht vallen de tientallen dieptebommen op die opgehoopt liggen in het wrak en op de zeebodem errond. Wanneer we het achterste ruim verder verkennen, merken we honderden kisten en stapels Japanse helmen op. In de kisten treffen we ingeblikte voorraden aan, gasmaskers, Arisaka-geweren, rubberen patroontassen, en Nambu-pistolen verpakt in hun originele holsters. Op het midscheepse deel bevindt zich de vroegere brug en accommodatie. We kunnen in bijna alle kajuiten binnenkijken doordat het houten dek weggerot is. In het voorste ruim treffen we opnieuw een andere lading aan: een tiental Mitsubishi-vliegtuigmotoren en -onderdelen, keramieken vaten voor alcohol en kisten met medische flesjes. Vlak voor de brug ligt een intacte schijnwerper die van de brug is gevallen. Op de voormalige boeg krijgen we de grootste diepte, bijna 23 m. Toegang binnenin is mogelijk en loont de moeite om een stapel koperen navigatielichten te bekijken in de piek. Het buitenlicht wordt slechts in dunne stralen toegelaten door enkele openstaande patrijspoorten.

Gewapende treiler Afmetingen: lengte 25 m; breedte 6 m. Waterverplaatsing: geschat op 100 ton. Dit wrak betreft een tot oorlogsschip omgebouwde walvisvaarder. Het ligt in een inham tussen de rotseilanden op een bodemdiepte van ongeveer 9 m. De treiler rust op zijn stuurboordzijde en het wrak is intact. Op de boeg herkennen we de plaats waar het harpoenkanon heeft gestaan. De brug is volledig intact en toegang is mogelijk via de achterzijde. Bij penetratie moet wel opgelet worden voor loshangende kabels. Alle instrumenten, zoals telegraaf, kompas en stuurinstallatie staan nog op hun originele plaats. Het achterschip is afgerond en erronder bevindt zich nog het bronzen vierbladschroef. Het wrak is gemakkelijk in vrijduik te bekijken en is volledig zichtbaar van de oppervlakte. (en de bijhorende rotseilanden) en het eiland Angaur ligt de hele Palau-groep in een enkel, uitgestrekt rif.

Japans mandaatgebied en Wereldoorlog II

De Palau Eilanden, de Marshalls, de Maria Lees verder op pagina 58. Hippocampus april 2007

57

Reportage

- ONDERWATERARCHEOLOGIE


nen en Carolinen Eilandengroep kwamen in 1914 in handen van Japan toen die zich aansloten bij de Geallieerden tegen het Duitse Keizerrijk. Voordien waren al deze eilanden kolonies van het Duitse keizerrijk. In 1920 werd het controlemandaat van de eilanden door de Volkenbond toegewezen aan Japan. Om dit mandaatgebied steviger in handen te krijgen en verdedigingswerken uit te bouwen, creëerden ze de Zuidzee Verdedigingsstrijdmacht en lieten allerhande Japanse bedrijven commerciële ondernemingen uitbouwen in dit gebied. Tegen de vroege jaren ’30 werden kokosnoot en vis de voornaamste exportproducten en waren er meer Japanse kolonisten dan oorspronkelijke bewoners in het gebied. Kolonisten uit het Japanse vasteland, Okinawa en Korea begonnen eilandtradities te verdringen en zelfs de Japanse taal werd in de scholen opgedrongen. Op Peleliu en Babeldoab werden fosfaatmijnen, rijstvelden en ananaskwekerijen aangelegd. Onder Japanse invloed werd Koror, de hoofdstad van Palau, tot een moderne stad met verharde wegen, elektriciteit en riolering, uitgebouwd. Uit een totaal van 30.000 inwoners was nog geen 20% van Palause afkomst. Japan ging verder de militaire kant op en trok zich in 1935 terug uit de Volkenbond, de voorloper van de VN, en verbood westerlingen de toegang tot Palau. Het was klaar en duidelijk dat ze een marine- en militaire basis aan het uitbouwen waren voor verdere uitbreidingsplannen. In december 1941, na het uitbreken van de oorlog met de Geallieerden, waren in Palau al twee watervliegtuigbasissen, een onderzeebootbasis, verschillende luchthavens, bunkercomplexen en bevoorradingsplaatsen gevestigd. De daaropvolgende jaren werd Palau uitgebouwd tot trainingsbasis en bevoorradingsplaats voor de vloot. Tegen 1944 keerde het tij voor Japan en werd Palau omgebouwd tot een defensieve gordel.

Koror en haar duikmogelijkheden

Twintig jaar geleden organiseerde Dirk Termote voor het eerst reizen naar Palau en het Zuidzeegebied en sindsdien is er heel wat veranderd. Vroeger was het geen sinecure om een hotel en een vulstation voor de duikflessen te vinden. Tegenwoordig doen zulke problemem zich niet meer voor want Palau telt nu tientallen duikmaatschappijen en meer dan 40 hotels gaande van twee tot vijf sterren. Daar staat tegenover dat het avontuurlijke karakter van een ‘wrakkenreis’ is verdwenen: vroeger kon in Palau nog worden gedoken op wrakken die niemand kende en werd je niet gedwongen om met de ‘cattleboats’ (veeschepen) mee te duiken. Met deze reis wilden we zowel het wrakkenbestand als de overblijfselen op het land

58


in kaart brengen. Hiervoor moesten we terugvallen op de mogelijkheden van de lokale duikbedrijven en de kennis van de autochtonen. Wanneer we op het internet bij de Palau Visitors Authority nagaan wat de duikmogelijkheden zijn, dienen zich een hele reeks duikzaken aan. Eén van de oudste is Fish ‘n Fins, en ook Neco Marine en Peleliu Divers behoren intussen tot de veteranen. We moeten er wel bijvertellen dat de meeste duikfirma’s weinig weten over de aanwezige wrakken: als je wil duiken op 20 tot 30 gekende wraklokaties moet je dat zeker op voorhand laten weten. Wij werden goed ontvangen door MAML Divers, een nog jonge en eerder kleine firma met kantoren op de eilanden Koror en Peleliu. De zaak wordt uitgebaat door de Japanse duikinstructeur Takashi Baba. De website is www.maml-divers. com en je kan het bedrijf mailen via koror@ mamldivers.com. Het normale duikseizoen in Palau valt samen met onze winter maar als je buiten het seizoen gaat, kan je je eigen boot en bootsman huren voor bepaalde duur. Duiken in de Stille Oceaan is nergens goedkoop en hier mag je rekenen op een gemiddelde prijs van 100 US dollar voor twee duiken per dag.

Operatie Desecrate 1 Operatie Desecrate betekende letterlijk de totale vernietiging van een belangrijke Japanse zeemachtbasis. Van op Palau konden Japanse vliegtuigen en schepen aanvallen uitvoeren tegen de Amerikaanse strijdkrachten, dus werd de basis op 30 en 31 maart 1944 uitgeschakeld door een vloot bestaande uit drie vliegdekschepen van Task Force 58. Japanse vliegtuigen werden op de vliegvelden en op hun ligplaatsen aan de kust vernietigd door P38-gevechtsvliegtuigen. Binnen twee dagen werden ook alle schepen van enige betekenis, vaak met broodnodige

Tomas bij het wrak van een landingsvoertuig.

brandstofladingen en militaire voorraden aan boord, gezonken op de bodem van de ankerplaats door Avenger-, Dauntless- en Helldiver-bommenwerpers. De meeste van de getroffen schepen waren handelsschepen die in dienst waren van de Japanse zeemacht zoals de Kibi Maru, de Raizan Maru, de Goshu Maru, de Ryoku en de Chuyo Maru. Maar er waren ook een ganse greep zeemachttankers zoals de Amatsu, de Ose, de Akebono, de Iro en de Sata die de wrakken van Palau zo uniek maken. Het grootste deel van de wrakken werd gemaakt bij de eerste operatie, die eind maart 1944 plaatsvond. Hoewel een groot deel van de vloot en de vliegtuigen in één klap werd uitgeschakeld, bleef het overgrote deel van het aanwezige leger (meer dan 30.000 man) onaangeroerd. Daarom besloten de Amerikanen in het najaar een tweede

aanval te doen en landingen uit te voeren op het zuidelijk gelegen Peleliu. n Tekst en foto’s: Tomas Termote Bibliografie

Bendure,

t

G. & N. Friary, Lonely Planet.

Micronesia, a travel survival kit, Victoria, 1988.

Hocking,

t

C., Dictionary of Disasters

at Sea during the age of steam, Londen, 1989.

Lindemann, K., Desecrate 1. Operations

t

against Palau by carrier Task Force 58,30 and 31 March 1941 and the shipwrecks of World War II, Belleville, 1991.

Moran,

t

J & G. Rottman, Peleliu 1944.

The forgotton corner of hell, Oxford, 2002.

www.visit-palau.com

t

Op de eilanden vind je overal resten van de Japanse verdediging.


59

Reportage

- Duikplaats

Levend koraalrifmuseum Op Bonaire was vorig jaar alles in kannen en kruiken om het ’levend onderwatermuseum’ in september 2007 officieel te openen door Ned en Anna Deloach (Ned is een bekende auteur van de boekenreeks Reef Fish Identification, Anna maakte verscheidene educatieve dvd’s). De koralen zijn er al wel, maar de infobordjes die bij de koralen moeten staan ontbreken nog.

H

et ‘Onderwater Park’, eigenlijk een ’levend onderwatermuseum’, is klaar om opgestart te worden. Maar Bonaire zou Bonaire niet zijn als het geen vertraging op zou lopen. De boor die ze van het Marine Park Management zouden lenen om de bordjes op de bodem te monteren is nooit aangekomen. Augusto Montbrun, ‘Dive Operation Manager’ en projectleider van het ‘Living Coral Reef Museum’, is nu bezig met een alternatieve manier. De verwachting is dat het in de loop van maart of april 2007 afgerond zou

Een school tarpoenen.

Augusto Montbrun laat zien waar het onderwatermuseum zich situeert.

60


Bonaire is een gekende duikplaats en niet enkel en alleen omwille van de vele schildpadden.

zijn. In de Nederlandse Duikergids Nr. 3, die begin 2007 voorgesteld werd, staat al een beschrijving van het park vermeld.

onderwatermuseum Op het moment dat deze Hippocampus in je brievenbus belandt zou het ‘Onderwater Park’ klaar moeten zijn. Het huisrif van duikcentrum Buddy Dive Ressort is een natuurlijk rif, dat daar al duizenden jaren aanwezig is. De verschillende daar aanwezige koralen werden voorzien van naambordjes waarop de naam en de eigenschappen van het koraal vermeld staan. Uiteraard zijn de bordjes van milieuvriendelijk materiaal gemaakt en worden ze op enige afstand van het koraal bevestigd om te voorkomen dat duikers schade aan het betreffende koraal veroorzaken. Bij het ter perse gaan van dit artikel waren het uiteindelijk aantal koralen dat een naambordje kreeg of zal krijgen, nog niet bekend. Augusto Montbrun, legt uit wat de bezoekers kunnen verwachten: “Vanaf de aanlegsteiger, aan Buddy Dive Ressort, vertrekt er een touw - dat nu reeds op de bodem ligt. De duikers volgen dat touw, dat hen naar de rand van het huisrif leidt. Daar aangekomen, op een diepte van 5 meter vangt de echte tour door het ‘levend onderwatermuseum’ aan. Via een aangeduid parcours worden de duikers naar links (zuid) geleid tot een maximum diepte van 25 meter. De duik neemt ongeveer 45 minuten in beslag. Onderweg leren de duikers de verschillende soorten koralen kennen.

De bedoeling is ook dat we er binnenkort een cursus aan koppelen. De verschillende soorten koralen zullen mettertijd ook op te vragen zijn via een interactieve website”. De website is nog niet operationeel, laat staan dat de URL al bekend was. Meer info over dit unieke concept van kan je lezen op www.buddydive.com.

Ned DeLoach is co-auteur van de boeken Reef Coral-ID, Reef Fish-ID en ReefCreatures-ID books (zie www.fishid.com), en zeer bekend en gerespecteerd binnen de diverse biologische instituten, academische- en de duikwereld. Al meer dan twintig jaar schrijft Ned boeken over de onderwaterwereld. Anna DeLoach vergezelt haar man gedurende zijn reizen om de onderwaterwereld en zijn bewoners te bestuderen en te documenteren. Anna is een zeer getalenteerd onderwaterfotografe en -videografe en heeft diverse dvd’s geproduceerd waarin de relatie tussen de dieren onderwater en hun omgeving wordt onderzocht. Mabel Nava de Simal is de manager van het Sea Turtle Conservation team op Bonaire sinds 2005. Mabel heeft een achtergrond als dierenarts en ze heeft veel ervaring in het onderzoek naar zeeschildpadden. Voor meer informatie over Sea Turtle Conservation Bonaire kunt u kijken op www.bonairenature.com/turtles/ Voor meer informatie kan je best contact opnemen met je reisbureau of raadpleeg je www.buddydive.com.

Anna & Ned DeLoach, bekend van de boekenreeks Reef Fish Identification.

onderwater educatieprogramma

Elk jaar organiseert Buddy Dive Resort tijdens de maand september een programma voor haar gasten waarbij educatie en plezier uitstekend worden gecombineerd. De bekende schrijvers en experts op het gebied van vissen en hun gedrag, Ned & Anna DeLoach, zullen gedurende de hele maand september bij Buddy Dive verblijven. “We zijn erg trots dat we voor het vierde achtereenvolgende jaar Ned & Anna mogen verwelkomen en dit jaar belooft nog beter te worden dan de voorgaande jaren. Ned’s

en Anna’s ervaringen, kennis en enthousiasme garanderen een unieke belevenis voor onze gasten”, zegt Ruud van Baal - Buddy’s Managing Director. Dit jaar zijn er wekelijkse presentaties en twee excursies toegevoegd aan het programma, welke worden uitgevoerd door het Sea Turtle Conservation Bonaire team onder Mabel, de manager van het Sea Turtle Conservation team, toont een schildpadleiding van Mabel dennest. Nava de Simal. “Het septemberevenement begint meer en Ned & Anna zullen speciale presentaties meer een weekvullend programma te worgeven over dit bijzondere ritueel zodat je den. Ned & Anna blijven de hoofdpersonen weet waarop je moet letten wanneer je te in het evenement en ze zijn erg enthousiast water gaat. n over de aanvulling van het programma met het Bonaire Sea Turtle Conservation team”, Tekst en foto’s: Ivo Madder voegt van Ruud toe. September is eveneens de periode van het Onderwaterfoto’s: Bas Tol jaar waarin je getuige kunt zijn van het MET DANK AAN: www.buddydive.com en unieke voortplantingsritueel van het koraal. www.bonairefuntravel.nl

Bezoek ons op de Belgian Boat Show en Duikvaker!


61

Reportage

- geschiedenis

Twintig jaar geleden:

de ramp met de Herald of Free Enterprise voor Zeebrugge Op dinsdag 6 maart 2007 was het precies twintig jaar geleden dat de Britse ferry ‘Herald of Free Enterprise’ kapseisde voor de kust van Zeebrugge. De ramp kostte aan bijna 200 opvarenden het leven. Het was de zwaarste Britse scheepsramp in vredestijd sinds de schipbreuk van de legendarische Titanic in 1912.

N

et na het vertrek om 19.00 uur kapseisde het schip op enkele honderden meter uit de kust. De in 1980 gebouwde ferry had 80 bemanningsleden en ongeveer 600 passagiers aan boord. Bovendien waren er op het bijna 132m lange schip 80 personen wagens, enkele bussen en 47 vrachtwagens geladen. Sommige vrachtwagens bleken later een gevaarlijke lading te hebben. De oorzaken van het ongeval waren in de eerste plaats een te snel varen met geopende boegdeuren, het niet leeg zijn van de ballasttanks en alcoholgebruik door de officieren. Ook het ontwerp van het schip, het gebrek aan communicatiemiddelen en onduidelijke taakverdeling en de druk op de bemanning om de schematijd te respecteren, droegen er toe bij om van een incident een ware ramp te maken. Het vervolg van de geschiedenis is gekend of kan door iedereen nagelezen worden in de verscheidene boeken die over deze ramp zijn verschenen.

ervaren duikers gevraagd Ik wil het hier enkel hebben over datgene wat ik zelf heb meegemaakt en de, zeer bescheiden, bijdrage van enkele NELOSduikers. De vrijdagtraining was juist afgelopen toen en we zaten in het clubhuis van Amphora toen we via François Desmet de melding kregen dat er een ferry was gekanteld voor Zeebrugge en dat er dringend ervaren duikers gevraagd werden om te helpen. Hoewel we niet het minste idee hadden waarover het juist ging, waren er zeer snel een aantal instructeurs en 4*Duikers bereid gevonden om naar Zeebrugge te rijden. Ik

62


weet nog zeer goed dat Lus Van Dessel zijn bestelwagen ter beschikking stelde met als verzamelpunt Aquasport. Spoedig zaten we met een aantal duikers achterin de laadruimte en reden we naar Zeebrugge. De Lus heeft toen waarschijnlijk alle snelheidsrecords voor lichte vrachtwagens op zijn naam gebracht. Pas toen we Zeebrugge naderden begon het tot mij door te dringen dat hier echt iets ernstig gaande was. De anders zo drukke weg was bijna leeg, maar overal zover je kon zien zag je de blauwe lichten van de hulpdiensten. Iets voor onze eindbestemming werden we tegengehouden door de politie. De Lus hing gewoon zijn rode muts door het open zijraam en bliksemsnel werd de weg voor ons vrijgemaakt. In de haven was het een echte heksenketel. Overal brandweer, ziekenwagens, politie, enz. Niemand wist ons te vertellen waar we naar toe moesten. Ik trok dan maar op onderzoek uit en trachtte iemand te vinden die ons verder kon helpen. Bij de kade arriveerde juist een sleepboot met op het vlakke achterdek een groot aantal witte zeilen of lakens. Nog steeds viel mijn frank niet. Een brandweerofficier wist ons te vertellen dat wij in de marinebasis moesten zijn. Daar aangekomen hetzelfde tafereel: blauwe lichten en wagens van alle mogelijke hulpdiensten De eerste persoon die ik tegenkwam was de toenmalige BEFOS-voorzitter Jean Sax die zo vriendelijk was om mijn materieel te dragen. Binnen in de refter van de basis vroeg iemand van de marine ons om ons klaar te maken. Het was inmiddels bijna middernacht geworden. Buiten raasden de Sea King helicopters rakelings over het dak

terwijl ze met grote lichten over het water schenen.

overlevenden Voor ons werd het wachten, heel lang wachten. Na een paar uur werd ik het wachten beu en ging wat ronddwalen in het gebouw. Tot nog toe was daar weinig te beleven, iedereen was blijkbaar buiten nodig. En dan een beeld dat ik tot op vandaag niet kan vergeten. Onder begeleiding van een paar matrozen kwamen van een lange stenen trap een tiental mannen afgedaald, gewikkeld in oranje dekens. Hun wazige blik stond op oneindig en hoewel ik vlak voor hen stond moest ik opzij gaan want ze leken mij niet te zien. Rillend liepen ze verder naar een ruimte waar ze warme drank kregen aangeboden. Naast de trap stond een flink uit de kluiten gewassen marineofficier. Plots stond ik daar te midden van een aantal fotografen en een kudde journalisten die van uit het niets verschenen waren. Journalisten van heel de wereld schreeuwden hun vragen terwijl de camera’s flitsten. De officier vertelde dat hij Lt. ter Zee Guy Couwenbergh was. Naast zijn functie als ploegleider van de duikersontmijners, die onder het bevel stonden van de door ons NELOS-duikers gekende Cdt. Alfons Daems, nam Cdt. Couwenbergh ook

het beheer waar van de reservevloot van de marinebasis te Zeebrugge. Hij was tevens gezagvoerder van de mijnenveger M906 ‘Breydel’. Geëmotioneerd vertelde de commandant dat hij permanentie had toen hij omstreeks 20.00 uur een telefoontje kreeg met het bericht dat er een ferry gekapseisd was; op dat ogenblik was er ook een grote oefening gaande en zijn eerste reactie was dat het om een deel van de oefening ging. Spijtig genoeg bleek dit snel niet het geval te zijn. Gelukkig lag zijn duikuitrusting in de auto en samen met een onderofficier, Peter Renier, en matroos Erik Thys (ook een NELOS-lid) - die wacht had op een nieuwe mijnenjager - zijn ze naar een helikopter gelopen en werden ze aan boord van de verongelukte boot gedropt. Daar was intussen al heel wat bedrijvigheid. Sleepboten namen overlevenden aan boord en brachten ze aan de wal. Zelf ontdekten ze in het schip, in het gedeelte van het restaurant, dat daar nog mensen zaten. De ramen aan stuurboordzijde werden verbrijzeld en er werd een ladder naar beneden gestoken. Het was daar ongeveer 15 meter diep zodat er niet anders op zat dan te springen. Cdt. Couwenbergh en zijn mannen werkten zich de ziel uit het lijf om te redden wat er te redden was. In het begin vonden ze in het ijskoude water nog een aantal mensen die bij bewustzijn waren. Later werden er dat steeds minder en minder. Ik weet nog zeer goed dat deze stoere zeebonk, die toch al heel wat gevaarlijke werkjes had opgeknapt, de tranen in de ogen kreeg toen hij vertelde dat de eerste geredden soms terug naar beneden vielen omdat de touwen waaraan ze werden naar

boven getrokken niet goed waren vastgemaakt. Hij en zijn mannen hadden slechts een kleine lamp bij en ze werkten in de chaos, de koude en het bijna donker. Zo nu en dan was er het licht van een helikopter die met zijn lampen naar binnen scheen. Later zou blijken dat Cdt. Couwenbergh en zijn mannen ongeveer 40 mensen het leven hebben gered. Spijtig genoeg moesten zij ook een tiental overledenen bergen. Op mijn vraag wat er van ons amateurduikers verwacht werd, antwoordde de commandant: “De kans dat wij zouden worden ingezet hangt af van het getij. In ieder geval zou het dan niet meer zijn om nog overlevenden van het wrak te halen. Daarvan moesten we ons goed bewust zijn”. Waarschijnlijk besefte hij toen al dat het risico op ongevallen te groot geworden was om nog van onze diensten gebruik te kunnen maken. De West-Vlaamse gouverneur, Olivier Vanneste, had zeer kort na het ongeval het rampenplan afgekondigd. Dit was de start van een voor Zeebrugge apocalyptische nacht om nooit meer te vergeten.

emoties Natuurlijk waren er ook een groot aantal andere redders betrokken bij de grootste reddingsoperatie ooit voor de Belgische kust. Bemanningen van sleep- en baggerboten, van het 40e Smaldeel Helikopters van Koksijde, brandweerlieden, ambulanciers, ziekenhuispersoneel en vele anderen. Allemaal deden ze een geweldige job, maar hun verhalen ken ik ook maar uit de verslagen in de kranten en van tv-reportages. Mijn verhaal eindigt in de vroege uren van

de ontluikende zaterdag. Het begon al stilaan licht te worden toen iemand ons kwam melden dat we terug naar huis mochten. Na een lange slapeloze nacht te hebben rondgelopen, soms in duikpak, waren we moe en hongerig want buiten wat lauwe koffie was er in de marinebasis niets te vinden. De Lus porde ons aan om ons boeltje te pakken en in de camionette te stappen. Buiten was het nog altijd zeer druk, al waren de meeste ambulances vertrokken. Ons avontuur eindigde in de eerste Blankenbergse kroeg die openging. We hebben er al onze emoties doorgespoeld voor we terug naar Antwerpen reden. Pas toen ik voor de eerste keer het BRT-nieuws zag drong het echt tot mij door in welke immense ramp wij een klein figurantenrolletje hadden gespeeld. Nu weet ik dat veel redders en bergers het later heel moeilijk hebben gehad om alle emoties te verwerken. Velen van hen hebben immers afgrijselijke dingen gezien en meegemaakt. Met die wetenschap in gedachten troost ik mij dat het misschien maar een geluk is dat wij niets hebben kunnen of mogen doen op die koude vrijdagnacht. Als NELOS-duikers hebben wij gedaan wat we moesten en konden doen, ook al was die bijdrage beperkt tot het tonen van veel goede wil. Eén van de zusterschepen van de Herald of Free Enterprise, de Pride of Free Enterprise, onderging technische aanpassingen en vaart tot op vandaag voor een andere rederij als ‘Oleander’ vanuit Oostende. n Tekst: Luc Beets FOTO’S: JAN DE WACHTER & ARCHIEF VOX

De herinneringen van Erik Thys “Die nacht van 6 maart 1987 ben ik enkele jaren ouder geworden.” Op vrijdag 6 maart, ben ik als Tweede Meester Mechanicien van wacht aan boord van de F912 BNS Wandelaar. Iets voor mijn avondronde hoor ik door de luidsprekers: “Tweede meester Thys, cabinecommandant”. “Ai, wat gebeurt er nu”, is mijn eerste gedachte, “waarom moet ik op dit uur bij de commandant komen?”. De informatie is kort maar duidelijk: “Een schipbreuk voor de kust; doe je duikpak aan; een Sea King komt je binnen 10 minuten oppikken”. Mijn adrenalineniveau verdubbelt; vlug mijn duikpak aangetrokken en op weg naar de helipoort waar ik twee andere duikers ontmoet. De Sea King landt op enkele meter van ons. Ondertussen krijgen we enkele specificatie: het is een ferry die gekapseisd is; een sleepboot heeft hem op een zandbank geduwd.

De vlucht duurt slechts enkele minuten…, juist de tijd om gebrieft te worden hoe je met de lier van de helikopter neergelaten wordt. We zien de ferry op zijn bakboordzijde liggen met juist ernaast de sleepboot. Enkele minuten later staan we op de romp. Enkele overlevenden helpen elkaar om uit het bovendek te kruipen. Mijn twee collega’s zakken af in het bovendek. Ze helpen de schipbreukelingen om naar de uitgang te geraken en vestigen een touw rond hun romp om ze op te hijsen. Ik blijf buiten en help de mensen naar buiten te trekken. In het begin zijn er mensen in paniek die ik tracht op de sleepboot te brengen. Anderen die gewond zijn leid ik naar de Sea King om afgevoerd te worden. Naarmate het later wordt loopt het aantal gewonden op. Meer en meer bewusteloze personen halen we uit het wrak. De keuze is niet makkelijk; we zijn enkel maar met

een tiental hulpverleners en het aantal personen dat gereanimeerd moet worden blijft maar oplopen. Ik weet niet hoelang het duurde voor er een tweede rescueteam aankomt om ons te vervangen. Maar het was de hoogste tijd: we waren bekaf. De Sea King komt me halen om me weer aan wal te brengen. Ik besef nog steeds niet echt wat er gebeurd is. Ik heb geen tijd gehad om na te denken. Ik deed wat me het beste leek om te doen. Het geeft een zekere voldoening dat ik nog mee overlevenden uit het schip heb gehaald. Die nacht van 6 maart 1987 ben ik enkele jaren ouder geworden. De dag daarna deden we de afdaling van de Ourthe met mijn club Amphora. Life goes on ... Lees ook nog op pagina 67. Hippocampus april 2007

63

Reportage

- fotografie

Mares Cup 2006 Al negen jaar achter elkaar organiseren Jean De Bremaeker en Harry klercks de Mares Cup, in de schoot van de Audiovisuele Commissie LIFRAS. Aan deze wedstrijd, die gesponsord wordt door Mares, nemen traditiegetrouw verscheidene NELOS-onderwaterfotografen deel.

O

p zaterdagavond 16 december 2006 vond de prijsuitreiking plaats van de Mares Cup 2006. Eigenlijk was dit een nieuw gegeven want zover ik me herinner werd de prijsuitreiking steeds in het begin van het jaar gehouden, volgend op de eigenlijke wedstrijd die meestal ergens in november plaatsvond. Veel logischer zou ik zeggen, want er was de vorige jaren steeds discussie over. Tijdens de prijsuitreiking in 2005, volgend op de wedstrijd die tijdens een duikcruise in 2004 gehouden werd wist men zelfs niet of het nu de Mares Cup 2004 dan wel de Mares Cup 2005 moest noemen. Tijdens de prijsuitreiking van de Mares Cup 2005, op 21 januari 2006 losten we dit probleem op door de happening Mares Cup 2005-2006 te noemen. Omdat het tweede luik van de Mares Cup deze keer in het zelfde jaar viel was er geen discussie mogelijk: het ging op de Mares Cup 2006. De prijsuitreiking met de daarbij horende projectie van de deelnemende foto’s van de Mares Cup 2006 vond plaats in Kasteel Karreveld, Jean de la Hoeselaan 3, te Brussel. Het aantal geïnteresseerden was dit jaar overweldigend, waardoor de zaal eigenlijk te klein was. Traditiegetrouw wordt de eigenlijke projectie voorafgegaan door een smakelijk en uitgebreid buffet, terwijl men ondertussen enkele prachtige onderwaterfilms en analoge en digitale diaporama’s Luc Eeckhaut

64


De volledige ploeg deelnemers van de Mares Cup 2006, tijdens hun wrakkencruise op de Rode Zee. Foto: Harry klercks.

toont (nvdr: diaporama’s zijn reeksen van opeenvolgende beelden die een verhaal vertellen. De duurtijd van zulk een reeks is idealiter 7 à 8 minuten). Men moest deze keer publiek weigeren voor het eten. Gelukkig konden ze zich tijdens de eigenlijke projectie, na het eten, alsnog tussen de aanwezigen wringen.

kwaliteit Nu ik al enkele jaren na elkaar de prijsuitreiking bijwoon valt het me op dat de kwaliteit steeds verbetert. Uiteraard waren er steeds uitschieters, maar nu worden zelfs de minder bekende fotografen steeds beter. De digitale fotografie dook enkele jaren geleden op, maar de projecties van de digitale reeksen lieten vaak te wensen over. Soms

De winnaars

Triptiek Master :1e Luc Eeckhaut 2e Hedwig Dieraert 3e Jean Pierre Dupont

lag dat gewoonweg aan de kwaliteit van de foto’s, maar vaak ook aan de projectieapparatuur - zeg maar de ‘beamer’ - waarmee men die digitale beelden op het scherm toverde. Dit jaar viel het op dat de digitale beelden van zeer goede kwaliteit waren, net zoals de ‘beamer’. In sommige gevallen waren de digitale projecties zelfs beter dan de analoge. Maar over het algemeen wint het medium dia’s het nog steeds van ‘digitaal’. Maar hoe lang nog? De evolutie staat immers niet stil!

wedstrijdfoto’s Niet enkel foto’s, in de vorm van dia’s of digitale projecties, maar ook video’s mogen Lees verder op pagina 66.

Triptiek Junior: 1e Claudio Didio 2e Patrice Finet 3e Alain Bronsky

Luc Eeckhaut

Luc Eeckhaut

Hedwig Dieraert

Hedwig Dieraert

Hedwig Dieraert


65

Reportage

Jean Pierre Dupont


meedingen naar een prijs. Spijtig genoeg was er dit jaar maar één videograaf die meedeed en hij viel dan nog buiten competitie. De deelnemende fotografen (een 30-tal) moesten uit hun mooie foto’s negen foto’s selecteren. Hiermee moesten ze drie triptieken samenstellen (nvdr: een triptiek is een reeks van drie bij elkaar passende foto’s). Vreugde alom bij de aanwezige NELOS-leden toen de eerste en tweede plaats ingenomen bleken te zijn door twee NELOS-fotografen. Maar uiteindelijk is meedoen nog steeds belangrijker dan winnen, zeker als je weet dat iedereen naar huis mocht gaan met een prachtige prijs geschonken door Pierre Pauwels van Mares.

op de Filippijnen) kunnen contact opnemen met Harry klercks, 0477 345 055 Harry@ hkbatteries.com. De prijs is € 1500 alles inbegrepen voor 10 dagen. n Tekst: Ivo Madder

volgende wedstrijd Op een paar technische problemen na én het ontbreken van een programmablaadje ten gevolge van een vergetelheid, was dit een zeer geslaagde projectieavond. Ik kijk al uit naar de projectie van Mares Cup 2008, want in 2007 zal er geen wedstrijd plaatsvinden. Fotografen en videografen die willen deelnemen aan de wedstrijd (begin maart 2008

66


De NELOS-ploeg. Vlnr: Luc Eeckhaut met zijn dochter Elisabeth (onderwatermodel), Harry klercks, Pascale Braeckman (onderwatermodel) en haar man Hedwig Dieraert. Foto: Ivo Madder.

Reportage

- INTERVIEW

De ramp met de ‘Herald of Free Enterprise’ “Onze opdracht was redden en bergen” Herinneringen van Fons Daems

Het was een akelig werk, maar dat moest gebeuren”, vertelt Fons.

G

olven met witte koppen storten zich met donderend geraas over het pas opgespoten strand. Op de dijk verstopt stuifzand de tramsporen. Dit is de zee waarvan echte zeebonken houden. Het is dan ook hier dat Fons Daems zijn appartement heeft. Hij en zijn vrouw begroetten ons hartelijk. Ook het vertrouwen van miss Money Penny, de Siamese kat, is snel gewonnen. Luitenant-ter-Zee 1e klas Alfons Daems was Commandant van de Groep DuikersOntmijners van de Zeemacht en bevond zich op de fatale nacht van 6 maart 1987 in Oostburg (Nederland) om er theorieles te geven aan de kandidaten van duikclub Narwal. Nog tijdens de les kreeg hij een bericht dat er een ferry in de problemen was voor Zeebrugge en dat er duikers nodig waren. Fons: Ferry in moeilijkheden? Welke moeilijkheden? Is het schip vastgelopen op een zandbank of had het motorpech? Waren er enkel pompen nodig? Ik zat met heel wat vragen. Anderzijds wist ik dat er een ploeg duikers permanentie had, dus ik was aanvankelijk niet zo ongerust. Spoedig daarna kreeg ik het bericht dat het een ferry betrof die gekapseisd was en dat er zeer veel personen aan boord waren. Ik moest dringend ter plaatse komen. Toen ik toekwam op de marinebasis van Zeebrugge waren de reddingswerken al volop aan de gang en werden de eerste geredden aan land gebracht. Samen met

Ronny Margodt heb ik de sportduikers opgevangen die zich aanboden om te helpen. De bedoeling was om hen in reserve te houden. Ik wist immers niet over hoeveel militaire duikers ik kon beschikken en wie we allemaal zouden nodig hebben. Er waren namelijk een dertigtal marineduikers op oefening in het buitenland. Daarover kon ik dus zeker niet beschikken. Mijn eerste taak bestond er dan ook in om poolshoogte te nemen en uit te zoeken welk logistiek materieel we moesten laten overbrengen van Oostende naar Zeebrugge. Een gelukkig toeval was dat een NATOsquadron gemeerd lag in Oostende en dat haar duikers zich spontaan naar Zeebrugge begeven hebben om te helpen. Later zijn daar dan nog militaire duikers van de Genie en van de Paracommando’s bijgekomen alsook nog Engelse militaire duikers. Hippo: Hoe was het op dat moment in Zeebrugge? Fons: In Zeebrugge was het een ware heksenketel van sirenes, blauwe lampen en allerlei hulpdiensten. Voeg daar nog bij het geraas van de Sea King helikopters die af en aan vlogen en je krijgt een beetje een beeld van de situatie. Door een ongelukkig toeval stonden alle ambulances en hulpvoertuigen net op de plaats waar de helikopers moesten landen. Dus dat was weer improviseren om een oplossing te zoeken. Hippo: Wanneer ben jij dan op het wrak toegekomen? Fons: Omstreeks 23.00 uur ben ik dan met een helikopter afgezet op het wrak. De helikopters van de basis Koksijde waren al na enkele minuten aanwezig. Toevallig was het juist het ‘Bal van de Luchtmacht’. Alle officieren en manschappen waren daar dus bijeen en ze zijn onmiddellijk aan de slag gegaan. Die mannen hebben enorm hun best gedaan! In het begin liep natuurlijk niet alles vlekkeloos. Zo wou men de eerste geredden snel aan wal brengen op de havendam, maar dat lukte niet omdat de kade daar veel te hoog is. Daarop is beslist om iedereen over te brengen naar de marinebasis.

Heel dat ongeval was een ongelukkige samenloop van omstandigheden en menselijke fouten. Het begon al met de ferry zelf die normaal op de route Dover-Calais voer. Uitzonderlijk kwam hij naar Zeebrugge maar de laadbrug in de haven was niet aangepast aan het schip. Om het laden en lossen mogelijk te maken moest de kapitein ballast pompen in de voorste ballasttanks zodat de boeg lager kwam te liggen. Tijdens het uitvaren was het de gewoonte om de boegdeuren en tijd open te laten staan om de dekken te verluchten. Er hingen daar namelijk veel uitlaatgassen van de in- en uitrijdende vrachten personenwagens. Op de brug ging men er wel van uit dat tijdens het afvaren die deuren zouden worden gesloten. De man die daarvoor verantwoordelijk was is om de één of andere manier niet op zijn post gekomen. Er was ook geen systeem om dat aan de brug door te geven. Daar kwam dan nog bij dat er onvoldoende tijd was om die fameuze ballasttanks snel leeg te pompen en alzo de boeg van het schip terug in zijn normale stand te krijgen. De rest van het verhaal is gekend. Ferry’s hebben dekken die doorlopen van voor tot achter, zonder waterdichte schotten. Het schip schepte water via de boeg. Dat verspreidde zich over heel de lengte van de ‘Herald of Free Enterprise’. Het schip maakte slagzij en de vrachtwagens, die wel degelijk vastgesjord waren, en auto’s werden losgerukt en naar één kant gedreven waardoor er nog meer slagzij ontstond. Weet je hoe snel een stabiel schip in een onstabiel schip verandert? Fons demonstreert dat even met een papier dat hij bij de hoeken vast neemt, dan lost hij plotseling een hoek. Het papier kantelt in zijn hand. Je ziet, dat gaat sneller dan dat wij met onze ogen kunnen knipperen, zo snel is het met de Herald ook gegaan. De opvarenden hadden geen enkele kans. Op een gegeven moment - de meeste overlevenden waren al van het schip - werd de Lees verder op pagina 68. Hippocampus april 2007

67

Reportage

- INTERVIEW


Herald onstabiel en hebben we alle personen noodgedwongen moeten terugtrekken. We hadden alles gedaan wat mogelijk was, maar dat belette niet dat er zich drama’s hebben afgespeeld. Zo waren er mensen die levend uit het water gehaald waren, maar die in die ijskoude nacht op de romp van de gekapseisde ferry moesten wachten tot ze van boord konden gehaald worden. Helaas hebben sommigen dat niet overleefd. We hadden daar geen vat op en stonden machteloos. Sommige redders hebben hun leven geriskeerd om mensen te redden. Om een voorbeeld te geven: mijn collega Guy Couwenbergh werd als eerste door een Sea King afgezet op het wrak. Door een raam stuk te slaan zijn hij en twee marineduikers via een touwladder in het schip geraakt. Die touwladder was echter zo’n drietal meter te kort. Guy is dan maar in het donkere onbekende gesprongen. Met wat pech … Hippo: Hoe is het dan de volgende dag verlopen? Fons: De volgende dag - ik had amper enkele uren geslapen - ben ik terug aan boord gegaan want ik was door de onderzoeksrechter aangeduid om zoveel mogelijk bewijsmateriaal te verzamelen. Zo zochten we naar papieren en documenten om de identificatie van de slachtoffers te vergemakkelijken. Ik vond het mijn plicht om alle slachtoffers van boord te laten halen en zag het bergen van de slachtoffers als een logisch gevolg van de redding. We doken op de brug, die voor de helft onderwater lag, en vonden daar nog twee slachtoffers waarvan er één nog op een stoel zat. Ook moesten we alle navigatoFons met zijn poes miss Money Penny (foto Luc Beets).

68


rische elementen, zoals de roer- en machinestanden trachten vast te stellen. Er was immers niemand die begreep hoe het mogelijk was dat zulk een ramp had kunnen gebeuren. Hippo: Hoe is de berging verlopen? Fons: De berging van het wrak is zo spoedig mogelijk gestart door een tijdelijke vereniging volgens de ‘No cure, no pay’ formule. Die berging is een echt huzarenstuk geworden. Een eerste geslaagde poging werd gedeeltelijk teniet gedaan door een plots opkomende storm die het schip terug deed wegzakken. Een nieuwe poging moest met de nodige voorzichtheid worden gestart. De romp was stevig genoeg, maar de bovenbouw met de brug en cabines was natuurlijk veel minder “Onze opdracht was redden en bergen” en ik werd er later voor sterk en kon de verzamelde gedecoreerd (foto archief VOX). krachten van al die bokken en lieren niet aan. Toen het schip eindelijk zich voorbeeldig gedragen. Hij is zelfs één terug recht lag, mochten wij pas aan boord van mijn beste krachten geweest. nadat het zeker was dat de stabiliteit in orde Onze taak was niet te onderschatten. Stel je was. Dan zijn we onmiddellijk gestart met voor dat er in al die nauwe cabines een sahet uitkammen van het C-dek. Daarna zijn nitair blok stond dat loodzwaar was. Daarwe dek voor dek gedaald naar de verblijven rond een hoop klei en zand en allerlei romvan de bemanning en naar de machinekamel. We moesten ons eerst een weg banen mer. Daar vonden we nog het lichaam van om bij de slachtoffers te komen. een machinist. In de koelkast van de keuken Ik ben dan stand-by geweest toen ze de vonden we ook nog slachtoffers. Tijdens Herald in de voorhaven van de nieuwe zeehet kapseizen was de deur van de koelkast haven hebben binnengesleept. Op dat ogenachter hen dichtgeslagen. Zij zijn er nooit blik kwam er plots een enorme mist over meer uitgeraakt. Zeebrugge. Toch wel heel toevallig … Zo goed en zo kwaad als het ging maakten de bergers alle gaten in de romp dicht. Het Hippo: Dat was alles wel zeer arbeidsintenleegpompen van het wrak kon beginnen. Na sief? een maand dat het Noordzeewater in en uit Fons: Het was toen een harde tijd voor was gelopen, waren er tonnen klei en zand mij. Ik had haast geen leven want ik was achtergebleven in de romp. voortdurend van permanentie. Tijdens de Met een slang spoten we water op die hard redding verliep alles vlot, maar nu met de geworden klei waarin allerlei rotzooi zat. berging kregen we te maken met allerlei Er liep zoveel water terug in het wrak dat bemoeienissen en administratie. Zo moest we moesten vragen om terug een paar opede Rijkswacht elk lichaam fotograferen. ningen te maken zodat het overtollige water Dat vroeg enorm veel tijd en het bergen van kon weglopen, want het risico dat de Herald de slachtoffers schoot niet op. Later besloot terug zou kapseizen was te groot. men om de lichamen in groep te fotografeHier en daar stak er een arm, een been of ren en over te brengen naar de basis. een romp uit die hard geworden kleiwand. Waarom dit allemaal nodig was? Je moet Het was een akelig werk, maar dat moest weten dat er bij zo’n ramp altijd nog mensen gebeuren. Een van mijn jongens had gezijn die de situatie gebruiken of misbruiken vraagd om niet mee te moeten gaan. Hij had om te verdwijnen of om iets of iemand te vroeger al eens erge dingen meegemaakt. Ik laten verdwijnen. Het was de taak van de heb hem toen gezegd dat, als je beslist hebt Rijkswacht om dat te onderzoeken. om bij de marine te willen werken, er ook We werkten met verschillende teams aan de gevolgen zijn van zulk een beslissing. boord die allemaal een andere opdracht De man is dan toch meegegaan en heeft hadden. Zo waren er kort na de ramp al

technici van Smit Tak aan boord om de machines in te spuiten met olie om ze te beschermen tegen het zeewater. Ik had het daar niet moeilijk mee. Die mensen deden gewoon wat hun was opgedragen. Tijdens het werken aan boord ontstond er een echte teamgeest met onder andere de Rijkswacht. Ik kreeg ook een enorm respect voor al die mensen van de Civiele Bescherming en het Rode Kruis. Die groepen bestonden meestal uit oudere vrijwilligers die fantastisch werk hebben geleverd. Tot op het laatste moment heb ik met mijn mannen gezocht naar een baby die vermist was. Een hele dag hebben we overal gezocht. Tevergeefs! Het kindje werd nooit gevonden. Waar ik wel problemen mee had was met die psycholoog van de Rijkswacht die zich met mijn mannen kwam bemoeien. Op een bepaald moment was het welletjes en heb ik de man erop gewezen dat hij enkel een opdracht voor de Rijkswacht had. Hippo: Heb je er dan geen trauma’s van overgehouden? Fons: Trauma’s? Je kent intussen mijn mening. Iemand die bij de marine of het leger gaat moet geen wroeging hebben op het moment dat hij de opdracht krijgt om in oorlogstijd het vuur te openen op de vijand. Ook in dit geval moesten wij een opdracht vervullen, moesten wij onze plicht doen. Punt andere lijn. Hippo: Wat is de oorzaak of wie heeft er schuld aan dit ongeval? Fons: Er was duidelijk een samenloop van ongelukkige omstandigheden zoals ik al gezegd heb. Dat bepalen was onze taak niet. Onze opdracht was redden en bergen. En dat hebben we zo goed en zo kwaad als het kon gedaan met de middelen waarover we beschikten. Hippo: Fons, je hebt ook prins Laurent leren duiken? Fons: Inderdaad! En vergis je niet. De prins heeft het zeker niet cadeau gekregen en was in die tijd een goed duiker. Op een goede dag was er een duikoefening gepland met een mijnenjager. We vertrokken om 07.00 uur uit Zeebrugge. Wie er niet was: de prins. Na een kwartier wachten gaf ik bevel om af te varen want het tij wacht niet; ook niet op een prins. De volgende dag stond prins Laurent keurig op tijd op de kade en excuseerde zich voor het voorval. Dat vond ik geweldig tof van hem. Wanneer we afscheid nemen van Fons en zijn echtgenote krijgen we nog een likje van miss Money Penny om onze vriendschap te bezegelen. Buiten waait het nog steeds onfatsoenlijk hard. De kusttram kan nog steeds niet rijden

Het schip maakte slagzij en de vrachtwagens, die wel degelijk vastgesjord waren, en auto’s werden losgerukt en naar één kant gedreven … (foto’s archief VOX).

door al dat opvliegend zand en de auto van Wim heeft een flinke wasbeurt nodig. In de verte worstelt een ferryboot met de golven. Zouden de deuren gesloten zijn? n

Tekst: Luc Beets en Wim Van Doeselaer. Foto’s: Luc Beets & ARCHIEF VOX

Alfons Daems • Gepensioneerd officier-duiker-ontmijner van de Zeemacht • Sedert 1977 lid van BEFOS en nu van NELOS • 1*Instructeur CMAS • 3*Instructeur honoris causa BEFOS • 3*Instructeur honoris causa NELOS • Duikschoolhoofd van Navy Diving Team Oostende


69

Sprokkels

Curaçao Dive Festival 2007 Van 26 mei tot 2 juni 2007 staat het eiland Curaçao geheel in het teken van de duiksport.

H

et eiland Curaçao staat op de lijst van de meest indrukwekkende duikbestemmingen in het Caribisch gebied en wordt ook wel tot een van de top duikbestemmingen gerekend voor beginnende duikers. Het Mushroom Forest betreft een van de beste duiklocaties ter wereld. Na een succesvol Curaçao Dive Festival 2006 wil het eiland dit jaar wederom haar indrukwekkende onderwaterwereld delen met duikers uit de hele wereld. Van 26 mei tot 2 juni 2007 vindt het Curaçao Dive Festival plaats op het eiland. Bezoekers kunnen een week lang iedere dag deelnemen aan begeleide kant- en bootduiken voor beginners of gevorderden, workshops, seminars en lezingen. Het avondprogramma is ook goed gevuld met onder meer live entertainment, film op het strand, barbecues en nachtduiken. Deelnemers kunnen zich via www.curacaodive.com gratis inschrijven voor een hele week maar ze kunnen er ook voor kiezen om slechts twee of drie dagen aan het programma te participeren en de rest van de vakantie het eiland zelf te ontdekken. Veel lokale duikscholen en

duikhotels bieden speciaal voor deze week voordelige pakketten aan. Meerdere wereldbekende duikexperts staan centraal in verschillende interessante workshops. Ty Sawyer, hoofdredacteur van Sport Diver Magazine, ervaren reiziger en fotograaf, geeft ‘Wild about Curaçao’ workshops en wil cursisten hierdoor laten zien wat Curaçao als duikbestemming te bieden heeft. Om te leren hoe men gemaakte onderwaterfoto’s kan bewerken, geven professionele duikjournalisten en multimedia experts Jack en Sue Drafahl, workshops ‘Adobe Photoshop bewerking voor

onderwaterfotografen’. Verder is ook Dietmar Fuchs, mariene bioloog en hoofdredacteur van ‘Unterwasser’, het grootste duikblad van Duitsland, aanwezig. Hij geeft workshops over het conserveren van oceanen. Tot slot geven filmproducenten en onderwaterfotografen Marty Snyderman en Andreas Voeltz lezingen over digitaal fotograferen onder water. n Meer info: www.curacaodive.com, www.curacaoinfo.be, www.curacao.com Tekst: Kristien Basting Foto’s: Curaçao Toeristen Bureau

Scharendijke duikvriendelijk voor duikers met een handicap Als het een beetje meezit kunnen onze duikers met een handicap nog dit jaar gemakkelijker het water in en uit, aan de Grevelingen. De faciliteiten in het Zilvermeer te Mol dienden als voorbeeld voor het Zeeuwse project.

E

r zijn namelijk ver gevorderde plannen om in de zuid-west hoek van de Grevelingen bij de duikplaats het Koepeltje en de jachthaven van Scharendijke, een steiger te bouwen met een ‘tillift’ tot in het water. Wanneer dan ook nog de geplande kleedkamers en aangepaste sanitaire voorzieningen gebouwd worden, zullen onze ‘Wet Wheels duikers’ eindelijk eens op leuke manier kunnen kennis maken met de fauna en flora van het zoute water van de Grevelingen.

70


Gedeputeerde Staten Zeeland trok maar liefst € 75.000 subsidie uit voor dit initiatief dat, tot nog toe, enig is voor Nederland. Leuk om te vermelden is wel dat de Impressie steiger - module mindervalide duikers. voorzieningen aan het het eiland Tholen en aan de OesterputZilvermeer als voorbeeld hebben gediend voor dit Zeeuwse project. ten op Neeltje Jans de toegang tot het Verder dringt de NOB-Commissie Deltagewater aanzienlijk te verbeteren. n bied aan om ook bij de Bergse Diepsluis op Tekst: Luc Beets

Sprokkels

Scubapro testcentrum Scubapro installeerde in Atlantis een SEA-testcentrum.

W

ie al eens in het Zilvermeer van Mol is gaan duiken, weet dat daar het duikcentrum Atlantis is gelegen. Hier kan men zich warm omkleden, douchen na de duik en achteraf nog even afzakken aan ‘de toog’ en een hapje eten. Maar het Zilvermeer heeft nog meer te bieden! Er staan verscheidene onderwaterbeelden en men is volop bezig met de aanbouw van een onderwaterstad; een echt ‘Onderwaterpark voor Schone Kunsten’. Vorig jaar is men er in geslaagd vis - waaronder steur - te kweken en in leven te houden. Een uitzonderlijke prestatie als je weet dat dit bijna onmogelijk is bij een zuurtegraad van pH 5,3 (vele jaren geleden was dat nog 4). Water met een zure pH is meestal uitermate helder, maar vissen kunnen er niet lang in overleven. Het tegendeel is echter bewezen, want de vissen overleven nu al meer dan 12 maanden in het Zilvermeer. Nieuw is dat er eind januari 2007 een testcentrum van Scubapro geopend werd. Wat

wil dit zeggen? Iedere duiker kan er vrijwel alle Scubapro duikmaterieel huren en testen. Dit zowel voor de gewone natte duikpakken in verschillende uitvoeringen als de halfdroge duikpakken. De nieuwste vinnen, brillen, trimvesten (jackets), ademautomaten in vrijwel alle combinaties tussen eerste en tweede trap, duiklampen, duikcomputers (binnenkort zelfs de Galileo!) … noem maar op! Als je dus plannen hebt om je duikuitrusting te vervolledigen of te vernieuwen, test het dan eerst in reële omstandigheden onder water en maak dan je keuze. Nog een voordeel van het testcentrum: ben je iets vergeten van je eigen duikmaterieel, geen probleem meer! Uiteraard kan je er ook je duikflessen vullen. Zelfs nitrox behoort tot de mogelijkheid. Deze duikshop doet tevens dienst als Show Room Scubapro Uwatec en wordt, in samenwerking met Atlantis, ook een SEA-testcenter (SEA = Scubapro Educational Association). In het testcentrum kan men ook terecht voor de gekende NELOS CDC-opleidingen.

Jef Cuylaerts runt het SEA-testcenter in duikcentrum Atlantis. Je kan er ook terecht voor NELOS CDC-opleidingen.

Het Scubapro testcentrum wordt gerund door Jef Cuylaerts, NELOS 2*Instructeur, gekend van duikwinkel HCV in Vosselaar. Met al deze faciliteiten is het niet verwonderlijk dat het duikcentrum Atlantis met het Zilvermeer en het Onderwaterpark voor Schone Kunsten werden bekroond als een vijf sterren duiklocatie. n Tekst en foto: Ivo Madder

Dijkverstevigingen DOSA op website In een vorige editie van Hippocampus (Hippo 212) meldden wij al uitvoerig over de geplande dijkverstevigingen aan de dijken rond de Oosterschelde

I

nmiddels zijn in Tholen de voorbereidende werken gestart om de dijken aan de duikplaats Oesterdam-Bergsediepsluis Veerweg aan te pakken. Dit betekent dat duiken op die plaats voor een aantal maanden onmogelijk zal zijn. Om de dijken toegankelijk te maken voor de zware vrachtwagens, kranen en werktuigen worden namelijk ook de toegangswegen tot de parking afgesloten. Er zou ook een bord worden geplaatst om aan te geven dat duiken niet is toegestaan. Indien alles volgens plan verloopt wordt in juni 2007 het dijkvak in de omgeving van Strijenham (oud gemaal) onder handen genomen. Clubs en individuele duikers die een duikje plannen aan de zuidkant van het eiland Tholen moeten hiermee wel rekening houden en eventueel uitwijken naar een andere duikplaats.

I

n de afgelopen 20 jaar hebben wij ons als DOSA (DuikOngevallen Statistieken en Analyse) binnen Nederland ontwikkeld tot een vraagbaak voor duikongevallen en preventie. Onze statistieken en registraties kunnen alleen tot stand komen door de vrijwillige medewerking van sportduikers en instanties. Vaak leek het er voor velen op dat het slechts bij registratie bleef en was onze analyse via duikbladen en jaarverslagen niet voor iedereen toegankelijk. Wij zijn daarom overgegaan tot het publiceren van een website met onze statistieken, ontvangen meldingen, analyses en lesmateriaal voor instructeurs. Het spreekt vanzelf dat wij ook hier de privacy van de melders volledig beschermen. Graag vestigen wij dan ook uw aandacht op de website www. duikongevallen.nl n

Tekst: Peter Engels, registratiebeheerder DOSA.

Andere duikplaatsen waar er dit jaar werken zullen plaatsvinden: Plompe toren tot Burghsluis en bij Wemeldinge. Meer info: www.zeeweringen.nl. n Tekst en foto: Luc Beets


71

Webdiving

20 jaar later Dat de ramp met de ferry ‘Herald of Free Enterprise’ 20 jaar geleden gebeurd is, mag voor de aandachtige lezer van de Hippocampus geen verrassing zijn. Omdat ik mijn jeugd in Zeebrugge doorgebracht heb en mijn kamer zicht gaf op de plaats van de ramp hebben de herdenkingsdagen een speciale betekenis voor mij. Ik herinner me nog zeer levendig dat mijn broer naar beneden stormde met de melding dat er een schip gekapseisd aan de kop van de havenmuur lag. Zijn alarmerend berichtgeving werd met veel ongeloof onthaald, maar met het nieuws op de radio versterkt met de talrijke lichtjes rond de plaats van de ramp, het geluid van de aanstormende Sea King helikopters, de op gang komende stroom ramptoeristen, … deed de harde realiteit tot ons doordringen. Later hoorden we verhalen hoe een familielid die op het baggerschip zat de ramp zag gebeuren, hoe een bevriende duiker psychologisch in elkaar zakte toen er een dode, zwangere vrouw uit het wrak gehaald werd (zijn vrouw was toen ook zwanger), … In een klein dorp als toentertijd Zeebrugge raakte een dergelijke ramp tot aan de vezels van de samenleving. Iedereen kende wel iemand die er rechtstreeks bij betrokken was. Het wekenlang zicht van de eens zo machtige zeeferry die als een aangespoelde walvis op haar zij lag, zette voor het ganse dorp het gekende meedogenloze karakter van de Noordzee in de verf.

W

at de link met webdiving is? Buiten mezelf, gewoon de bedenking dat we in het jaar van de ramp nog niet over internet praatten. In 2007 zouden we via het net de ‘live streams’ van het ongeval en de reddingsoperaties bekijken, toen was het medium de radio … De zee is niet alleen een hoofdrolspeler in rampen; we waarderen haar vooral vanwege haar schoonheid. En om die schoonheid te kunnen doorgronden, moeten we haar bestuderen. De Nederlandse vereniging ‘Seafoundation’ maakt hier degelijk werk van. Vanaf maart 2006 registreren vrijwilligers elke drie maanden welke dieren en planten zich onderwater op de PVC-platen vestigen. Per SETL-locatie werden er door coördinators tien 14 op 14 cm grootte PVC plaatjes ongeveer 1 meter onderwater gehangen. De bedoeling is om stap voor stap dergelijke locaties langs de Noordzeekust van heel Nederland (voornamelijk Zeeland), België, en mogelijks andere landen in te richten. De resultaten zullen vergeleken worden met die van locaties langs de Atlantische kust aan Amerikaanse kant. Het PVC-materiaal en de analysemethoden werden samengesteld in samenwerking met het ‘Smithsonian Marine Invasions Institute’ in Amerika. Meer informatie vind je op www.seafoundation.nl. Mocht je dus van die plaatjes tegenkomen, laat ze hangen. Het is geen achtergelaten vuilnis! Een site met veel van dat moois is http:// neobiota.umwelt.vdst.de. Wat bij deze site opvalt, is dat het geen Engelstalige site is. Jammer genoeg is mijn Duits niet zo om alle toeters en bellen van deze informatiebron optimaal te benutten, maar voor iemand met

72


een beetje taalgevoel en veel liefde voor mariene biologie moet dit een goudmijntje zijn. Bezoeken! Sommige kunstenaars bewonderen niet alleen de onderwaterpracht, maar laten er zich ook door inspireren. De Nederlandse kunstenares Maasson Els is zo iemand. Zelfs als je niet van mooie kunstwerken houdt, moet je www.elsmaasson.nl toch bezoeken. De website zelf is immers een pareltje voor het oog. Als alle webmasters zouden begiftigd zijn met een gelijkaardige grafisch talent, dan zou het www er een stuk esthetischer uit zien. Als je goed zoekt, ontdek je ook een referentie naar onze eigen Hippocampus. Een bewijs dat we als redactieleden ook smaak hebben? De evolutie van het web gaat snel en de veranderingen dringen ver door. De redacteurs van Wet Web Magazine gaan nog verder. Hun magazine verschijnt niet meer op papier. Alles wordt in een file geplaatst die je zelf moet downloaden. In ieder geval zeer positief voor ons milieu. Wil je toch een tastbare versie, dan moet je die zelf printen. Je kan wel een berichtje krijgen dat je een nieuwe editie kunt ophalen, zodat je je favoriet tijdschrift niet vergeet. Dit gaat verder dan de al gekende newsletters, want het gaat over een volledig tijdschrift en geen webpagina met tal van links. Te bekijken op: www.wetwebmagazine.nl. Moeten we vrezen voor de papieren versie van ons federatieblad? In Hippo 200 heb ik een artikel geschreven over een toekomstbeeld van duiken. Hierin beschreef ik een onderwaterhotel. Op dat hotel zullen we wel nog moeten wachten, maar een onderwaterrestaurant is er al. De Hilton-

keten heeft op de Maladiven het eerste onderwaterrestaurant gebouwd. Als gast is tafelen niet het enige wat je doet, je bent er ook de spreekwoordelijke vis in het aquarium. Een voorkeursbestemming voor een pasgetrouwd duikerskoppel: http://honeymoons. about.com/b/a/163849.htm? De discussie of dit nu echt het eerste in zijn soort is, wil ik niet aangaan. Weet dat er andere zijn die ook beweren de eerste te zijn: www.frommers. com/destinat ions/eilat/D40205.html, www. redseastar.com/restaurant-en.php en www. inisrael.com/ipix/java/eilat_pub.htm. Via de laatste link kan je er virtuele toer in de onderwaterbar maken. Wie bekijkt wie? Aan deze duik in de virtuele wereld nadert zijn einde. Tijd om naar boven te komen en rond te wandelen in de realiteit. Mocht je tijdens jouw persoonlijk verblijf tussen de elektronen iets interessant ontdekken, aarzel niet me een mailtje te sturen: [email protected]. n Tekst: Patrick Van Hoeserlande

Extra verlichting Zeelandbrug Op verzoek van vele duikers heeft de Provincie Zeeland onder de Zeelandbrug (Noordzijde) twee extra lichtpunten aangebracht. De extra lampen zijn geschakeld met de straatverlichting en maken deze duikstek na zonsondergang veiliger en comfortabeler. Tekst: Desmond van Santen, NOB.

UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE

- Alle kwaliteitsmerken - Vulstation 300 bar - Eigen hersteldienst - Verhuur duikmateriaal

TE HUUR DEMONSTRATIE DUIKTANK - op wielen - L3m x B2m x H2m - met 5 vensters 80x100 cm - geleverd met filter en verwarmingssysteem

PAUL DE WEERDT Welleweg 72 - 9320 Erembodegem Tel: 0475/73 25 74 www.aqualand.be - [email protected] Open: di-wo-do-vr: 18-21 u & za: 10-12 u en 13-18 u

DE ZEEMAN PRO nv PROFESSIONAL DIVING EQUIPMENT

Waar service het belangrijkste produkt blijft! ELKE DAG TOT UW DIENST van 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 19u zaterdag van 10u tot 18u

DE ZEEMAN Jubellaan 54 - 2800 Mechelen Tel. 015/43.01.31 - Fax 015/43.01.35 [email protected]

www.dezeeman.com Hippocampus april 2007

73

Lopende agenda April 2007

07 Zeeuwse Watersportbeurs (07-09) Watersport Totaal & Maritieme Dagen Zeeland Zeelandhallen Goes, Da Vinciplein 1, Goes (NL) www.zeelandhallen.nl 14 Extreem duiken evenement (14-15)

Hotel ter Elst, Edegem

15

Thalassa’s Palmzondag Gentse Blaarmeersen - 13.30 u [email protected] www.thalassa-diving.com

15

Belgisch Kampioenschap Binnenbad deel I Antwerpen, Wezenberg, 50 m bad Nautilus - Ludo Dewaelheyns +32 496 54 49 89 [email protected] www.vinzwemmen.be

17 Opleiding duikerarts (start) Info: [email protected] 21

WEVOS Proevennamiddag vooraf inschrijven verplicht www.wevos.be [email protected] - 0475 97 10 56 [email protected] 0476 34 00 64

21

De télévie van La Gombe Van 10.00 tot 21.00 u non-stop toegang tot La Gombe voor duikers en vrijduikers. Inschrijvingen ter plaatse per club of individueel.Serge Van Londersele 0475 39 69 04 [email protected]

22 Examen theorie 2*I Duikershuis 22

Daguitstap Commissie Biologie Dolfinarium te Harderwijk Tiny Heremans - 016 22 56 98 [email protected]

25 Limietinschrijving 2*I stage 30 Inlevering verhandeling 3*I

Mei 2007 06

Themaduik Commissie Biologie Thema: zakpijpen door Arjan Gittenberger Stavenisse, zaal ‘De Stove’ Tiny Heremans - 016 22 56 98 [email protected]

08 Herexamen theorie 2*I Duikershuis 12

Dé Watersportdag 2007 (12-13) Hannelore Sprengers [email protected] www.watersportdag.be

13 Voordracht verhandeling 3*I Duikershuis

Juni 2007 03 24e Zeevlooienmarkt Kastelein-Baljuwwijk, Elsene (Brussel) www.puces-nautiques.org 06

74

Zeelandflitsen 2007 Inschrijven: Oktopussy, Wemeldinge 8.30 - 10.30 u www.onderwaterfotografie.be


07 NELOS OWF niveau 2 Roeselare, door Peter Ryngaert [email protected] 08

Wereld-Oceaandag Om dit evenement te vieren, organiseert het Openbare aquarium van Brussel Week van de Oceaan (05-10 juni, behalve maandag) www.aquariologie.be

10 Grevelingenkampioenschap (dag 1) Aquashot NOB 16

WEVOS Proevennamiddag vooraf inschrijven verplicht www.wevos.be [email protected] - 0475 97 10 56 [email protected] 0476 34 00 64

23 Jurering & prijsuitreiking Zeelandflitsen www.onderwaterfotografie.be 24 Grevelingenkampioenschap (dag 2) Aquashot NOB

Juli 2007 01

28e North Sea Challenge 6 of 12 km in de Noordzee - 10.00 u Reddingsdienst Cadzand (Nederland) NSSA - Maurice Hinsenkamp +32 2 375 65 91 of +31 117 39 24 19 www.vinzwemmen.be

Augustus 2007 25 Zilvermeer experience (25-26) Zeg maar Aloha! Zilvermeer Mol Duikwedstrijd, fuif, recorpogingen, ... www.onderwaterpark.be

September 2007 01 NELOS Wet Wheels Duikdag Zilvermeer in Mol Eric Reekmans - [email protected] 06 Limietinschrijving cursus 1*I/intiator 09

33e Int. Doortocht Albertkanaal 4 km - 1 km Hasselt - Nautilus Ludo Dewaelheyns +32 496 54 49 89 [email protected]

16

Doortocht van het Schulensmeer 4,2 km - 2 km - 1 km Schulensmeer, Lummen LDL - Karel Vandersmissen +32 13 55 46 04 [email protected] www.duikclubldl.be

19 NELOS OWF niveau 3 Izegem Luc.eeckhaut - [email protected] 21 Uitslag Grevelingenkampioenschap Aquashot NOB 23

Themaduik Commissie Biologie Thema: overleven in de getijdenzone of een bezoek aan een mossel- of oesterkwekerij Tiny Heremans - 016 22 56 98 [email protected]

28 Fotografieweekend Zeeland (28-30) Aquashot NOB

29

OVOS-proevenweekend (29-30) Scharendijke (Grevelingen) John Maes - [email protected] [email protected] Inschrijving & accomodaties: Reine Vandenweghe [email protected]

Oktober 2007 07

6e Beker van het Zilvermeer 4 km - 1 km - Zilvermeer, Mol Uitreiking Beker van België 2007 Nautilus - Ludo Dewaelheyns +32 496 54 49 89 - [email protected] www.vinzwemmen.be

14 AV College 3*I 14 Pre-Zeestage Duikershuis 15 Limietinschrijving examen 1*I/Initiator 18 NELOS OWF niveau 1 te Roeselare, door Peter Ryngaert [email protected] 18

Start cursus OW-fotograaf niveau 1 + 2 Hasselt - inschrijvingen via e-mail [email protected]

28 Zeestage (van 28/10 tot 01/11/07) voor de kandidaten 2*I en 3*I

November 2007 25 Algemeen en Specifiek gedeelte 1*I/Initiator Duikershuis 26 Limietinschrijving examen 3*I

December 2007 07

Voordracht Commissie Biologie Thema: Gevaarlijke Zeedieren door auteurs gelijknamig boek Huis van de Sport - 20.00 uur Tiny Heremans - 016 22 56 98 [email protected]

13 Herexamen Specifiek gedeelte 1*I/Initiator Duikershuis 13 Post-Zeestage 16

Memorial Daniel Barthélemy, 7 km Afdaling van de Semois, rivier Cugnon > Auby Marie-Paule Etienne +32 61 41 31 08 [email protected]

23

28e Noordzee Kerstzwemtocht 6 km - in de Noordzee - 09.00 u Reddingsdienst Cadzand (Nederland) NSSA - Maurice Hinsenkamp +32 2 375 65 91 of +31 117 39 24 19

Let wel: Controleer even of het evenement inderdaad wel doorgaat. De zetduivel speelt ons meer dan eens parten! En verder? Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan worden opgenomen, stuur de gegevens vóór 5 mei aan: Ivo Madder, De Bisthovenlei 46, 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 - [email protected]

Foto: Luc Eeckhaut

TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT ‘NELOS’ - N° 213 - april 2007 - D 2,48

Bondsnieuws

EUBS 2006 Bondsnieuws

Trainingsadviezen Reportage

Duiken aan de Fernpas in Tirol Reportage


Herald of Free Enterprise Reportage

Herald of Free Enterprise

Recommend Documents