Aardrijkskunde
Examen VBO-MAVO-D Voorbereidend Beroeps Onderwijs Middelbaar Algemeen Voortgezet Onderwijs
20
02
Tijdvak 1 Donderdag 23 mei 9.00–11.00 uur
Als bij een open vraag een verklaring, uitleg, of berekening gevraagd wordt, worden aan het antwoord meestal geen punten toegekend als deze verklaring, uitleg of berekening ontbreekt.
Voor dit examen zijn maximaal 90 punten te behalen; het examen bestaat uit 45 vragen. Voor elk vraagnummer is aangegeven hoeveel punten met een goed antwoord behaald kunnen worden.
200016 12
Geef niet meer antwoorden (redenen, voorbeelden e.d.) dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld twee redenen worden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, dan worden alleen de eerste twee in de beoordeling meegeteld.
Begin
De Nederlanders en hun vakantiebestemmingen Skûtsjesilen* in Friesland
foto 1
* Skûtsjesilen is het zeilen met een groot oud zeilschip, dat vroeger als vrachtschip dienst deed. kaart 1
De Waddenzee
Dokkum 1
Leeuwarden Harlingen Drachten 2 Sneek
Heerenveen Legenda: weg kanaal
tekst 1
2p
1
200016 12
0
spoorweg meer
10
20 km
Naar het Skûtsjesilen in Friesland De gezamenlijke VVV's van twee Waddeneilanden organiseren speciale dagexcursies. Eén van deze dagexcursies is naar het Skûtsjesilen op de meren in Friesland. Ze gaan eerst met de veerboot naar Harlingen en daarna met de bus naar Sneek.
Vanaf welke twee Waddeneilanden (zie kaart 1) wordt deze dagexcursie naar het Skûtsjesilen gemaakt?
2
Lees verder
2p
2
De vuurtoren op Vlieland
foto 2
2p
Yvonne en Jacinta zijn enthousiaste zeilers, die hun zomervakantie op de Waddeneilanden doorbrengen. Zij maken gebruik van de dagexcursie om het Skûtsjesilen in Sneek te bezoeken. Na een blik op de kaart zegt Yvonne: „Het eerste deel van deze dagexcursie met de veerboot naar Harlingen (nummer 1 op kaart 1) zal langer duren dan het tweede deel met de bus naar Sneek (nummer 2 op kaart 1)”. Jacinta antwoordt: „Normaal gesproken heb jij gelijk, maar dat hoeft niet altijd het geval te zijn. De relatieve afstand van het tweede deel kan behoorlijk tegenvallen”. Leg uit waardoor de relatieve afstand van het tweede deel behoorlijk kan tegenvallen.
3
200016 12
Op foto 2 zie je een pad dat naar de vuurtoren op Vlieland loopt. Dit pad loopt kronkelend door de duinen. In dit deel van Vlieland mag je buiten de paden lopen. Toch wil Staatsbosbeheer van Vlieland graag dat de mensen het pad gebruiken. Geef twee redenen waarom Staatsbosbeheer van Vlieland liever heeft dat een wandelaar het pad gebruikt, in plaats van dwars door de duinen te lopen.
3
Lees verder
foto 3
Luchtfoto van het noordstrand van Texel bij het Eierlandse Gat
kaart 2
Deel van Texel en omgeving Legenda:
Vlieland
plaats en kijkrichting van de fotograaf dam
R
vuurtoren
Eierlandse Gat
Q
S
P
T E X E L 0
2p
4 Q A B C D
200016 12
1
2 km
Op het noordstrand van Texel bij het Eierlandse Gat heeft Rijkswaterstaat in de jaren 90 een dam aangelegd om de kust te versterken en te beschermen. Op foto 3 is de dam goed te zien. Het gevolg van de aanleg van deze dam was de extra afzetting van zand, waardoor het noordstrand behouden kon blijven en zelfs vergroot werd. Op kaart 2 zijn vier mogelijke posities aangegeven met de letters P, Q, R en S vanwaar de luchtfoto gemaakt is. De juiste locatie vanwaar de luchtfoto is gemaakt, is op kaart 2 aangegeven met de letter P. Q. R. S.
4
Lees verder
kaart 3
Fietsroutes Schouwen-Duiveland Legenda: fietsroute SCHOUWEN Serooskerke 1
2
3
DUIVELAND
Bruinisse
3
0
2p
5
10 km
Geja houdt veel van wandelen en fietsen. Zij is voortdurend op zoek naar allerlei mooie plekjes in Nederland waar zij kan wandelen of fietsen. Zij koopt een fietsgids van Zeeland met daarin verschillende fietsroutes. Geja maakt een keuze uit drie verschillende routes. Haar route moet voldoen aan de volgende eisen: • Ze wil de duinen zien. • Ze wil haar vriend Henk bezoeken die in Renesse stage loopt. • Ze wil ook nog een bezoek brengen aan de stormvloedkering. 5 Welke route kiest Geja? A route 1 B route 2 C route 3
200016 12
5
Lees verder
foto 4
Vakantiegangers ’steken pieren’ in Zeeland
tabel 1
Tijdstippen van hoog en laag water in Zeeland HW = hoog water/vloed LW = laag water/eb
zaterdag 19 augustus
zondag 20 augustus
HW 5.22 uur 17.39 uur
LW 11.46 uur 23.40 uur
5.57 uur 18.16 uur
12.21 uur
maandag 21 augustus
200016 12
0.15 uur
6
Lees verder
Zeeland
kaart 4
Legenda: droogvallend bij eb L K
N M
0
2p
6 Q
A B C D
2p
7
A B C D
200016 12
5 10 km
Tijdens hun zomervakantie van 2000 in Zeeland trokken Marten en Peter (twee vrienden uit Utrecht en Amsterdam) erop uit om wormen (= pieren) te gaan steken. Dit doen ze in het weekeinde van 19 tot 21 augustus. Daarna gaan zij met de gevangen wormen vissen. Van het ’pieren steken’ werd foto 4 gemaakt. ’Pieren steken’ wordt in Zeeland veel gedaan. Bij eb vallen bepaalde delen droog. Op kaart 4 zijn vier mogelijke plaatsen voor ’pieren steken’ aangegeven met de letters K, L, M en N. Waar (plaats) en wanneer (tijdstip) werd foto 4 gemaakt? Plaats
Tijdstip
K L M N
zondag 20 augustus rond 12.00 uur zaterdag 19 augustus rond 11.00 uur zaterdag 19 augustus rond 18.00 uur zondag 20 augustus rond 6.00 uur
Welk begrip en welk soort toerisme zijn van toepassing op de vakantie van Marten en Peter in Zeeland? begrip
soort toerisme
actieve vakantiebesteding actieve vakantiebesteding passieve vakantiebesteding passieve vakantiebesteding
binnenlands toerisme buitenlands toerisme binnenlands toerisme buitenlands toerisme
7
Lees verder
’Luchtfoto’ van Grindelwald in Zwitserland
foto 5
2p
8 A B C
2p
9
200016 12
Foto 5 is gemaakt tijdens de zomer met alleen sneeuw op de hoogste toppen boven de sneeuwgrens. Er komen in dit gebied in de winter en in het voorjaar veel lawines voor. Niet elke helling is even gevoelig voor lawines. Op foto 5 zijn met de letters X, Y en Z op de hellingen drie gebieden aangegeven waar lawines kunnen voorkomen. Op welke helling zal niet zo snel een lawine ontstaan? gebied X gebied Y gebied Z In het Alpengebied probeert men de schade die lawines kunnen veroorzaken te beperken. Noem twee manieren om deze schade te beperken.
8
Lees verder
Het Alpengebied
kaart 5
Legenda: hooggebergte landsgrens plaats 4 3 1
2
0
10 Q A B C D
2p
120 km
Sneeuwkanon in Val d'Isère
foto 6
2p
60
11
200016 12
Op kaart 5 is een aantal plaatsen in de Alpen aangeven met de cijfers 1, 2, 3 en 4. Welk van deze plaatsen is Val d’Isère? plaats 1 plaats 2 plaats 3 plaats 4 Foto 6 laat zien dat het lange skiseizoen in Val d’Isère niet alleen een gevolg van natuurlijke omstandigheden is. Een sneeuwkanon zorgt hier voor een verlenging van het seizoen. Aan het gebruik van sneeuwkanonnen zitten voordelen en nadelen. Noem eerst een voordeel en daarna een nadeel van het gebruik van sneeuwkanonnen.
9
Lees verder
Aantal lange vakanties van Nederlanders in 1998
kaart 6
Legenda aantal lange vakanties verre bestemmingen 0,8 miljoen, waarvan 0,2 naar Noord-Amerika
Duitsland: 1,0 miljoen
België: 0,5 miljoen
Oostenrijk: 0,9 miljoen
Frankrijk: 1,6 miljoen Spanje: 1,0 miljoen
2p
12 A B C D E F
200016 12
Griekenland: 0,4 miljoen Italië: 0,4 miljoen
Kaart 6 geeft een overzicht van een aantal lange vakanties van Nederlanders in l998 naar verschillende buitenlandse bestemmingen. Hieronder volgen vier uitspraken over deze vakanties (zie kaart 6). 1 Frankrijk was in 1998 de belangrijkste buitenlandse vakantiebestemming voor Nederlanders. 2 Naar Spanje gingen in 1998 voornamelijk cultuurtoeristen. 3 Naar Duitsland gingen in 1998 tweemaal zoveel Nederlanders als naar België. 4 Nederlanders gingen in 1998 vooral met de auto op vakantie naar Griekenland. Welke twee van de bovenstaande uitspraken zijn juist? 1 en 2 1 en 3 1 en 4 2 en 3 2 en 4 3 en 4
10
Lees verder
Aantal buitenlandse bezoekers per provincie in 1997
kaart 7
Bulgarije
Istanbul GOS
Gr. Artvin Trabzon
Igdir
Legenda: aantal buitenlandse bezoekers per provincie in 1997 één blokje is 70.000 buitenlandse bezoekers
Agri
Ankara
Iran
Izmir
Aydin Adana Kilis Irak
Mugla Antalya
Hatay
Syrië
0
2p
13 Q A B C D E F
200016 12
100 200 km
Kaart 7 geeft een overzicht van het aantal buitenlandse bezoekers per provincie in Turkije in 1997. Hier volgen drie uitspraken naar aanleiding van kaart 7: 1 Het totaal aantal buitenlandse bezoekers aan de Egeïsche kust is groter dan het totaal aantal buitenlandse bezoekers aan de zuidkust (Middellandse-Zeekust). 2 De belangrijkste verblijfplaatsen voor buitenlandse bezoekers liggen vooral aan de kust. 3 De kalkterrassen van Pamukkale zijn met de bus sneller te bereiken vanuit Istanbul dan vanuit Izmir. Welke uitspraak is of welke uitspraken zijn juist? alleen 1 alleen 2 alleen 3 1 en 2 1 en 3 2 en 3
11
Lees verder
kaart 8
Belek en omgeving
Kaart 8 toont de omgeving van Belek in Turkije, zo’n 30 km ten oosten van Antalya aan de Middellandse Zee. In 1984 werd door het ministerie van toerisme Belek aangewezen als toeristisch centrum. Kaart 8 geeft een indruk van de huidige situatie. De cijfers 1 tot en met 26 zijn de locaties van luxe hotels.
2p
2p
14
Hoewel er langs de Turkse Middellandse-Zeekust vaak sprake is van ongeregelde bouw van vakantie-accommodaties, is er in de regio Belek duidelijk sprake van planning. Geef twee van kaart 8 afleesbare aanwijzingen voor deze geplande bouw.
15
Met kaart 8 probeert het Turks ministerie deze regio ook interessant te maken voor actieve toeristen. Noem twee van kaart 8 afleesbare activiteiten voor deze groep toeristen.
200016 12
12
Lees verder
foto 7
Dansende Derwisjen
kaart 9
Konya Bulgarije
GOS
Gr.
Iran
Konya Irak Syrië
0
2p
16
200016 12
200
400 km
De dansende Derwisjen zijn wereldberoemd. Deze islamitische monniken komen uit de stad Konya (zie kaart 9). Het dansen van de Derwisjen heeft een religieus karakter. Ieder jaar in december wordt in Konya het festival van de dansende Derwisjen gehouden. De stad Konya is al vele eeuwen oud en kent een groot aantal historische en religieuze gebouwen. De stad wordt door Moslims dan ook als een heilige stad beschouwd. Verklaar waarom de inwoners van de stad Konya over het algemeen niet gelukkig zijn met de komst van veel westerse toeristen naar deze stad.
13
Lees verder
kaart 10
Cruiseschepen in het Caribisch gebied FLO R ID
AT L A N T I S C H E O C E A A N
A Miami
Legenda: route cruiseschepen met aanlegplaats haven
St. Thomas Plaza del Carmen Grand Cayman Cozumel
San Juan St. Maarten Jamaica
0
2p
17
kaart 11
250 500 km
Cruiseschepen doorkruisen het gehele Caribisch gebied. Deze luxe schepen bezoeken in korte tijd veel havens. Een groot aantal cruiseschepen, ook met Nederlandse toeristen, komt uit de Verenigde Staten van Amerika (Miami in Florida). Deze schepen bezoeken de havens van Cuba echter niet (zie kaart 10). Waarom bezoeken ze de havens van Cuba niet? Saba
foto 8
T I S C H E L A N T A
Pad langs weelderig begroeide helling
O C E A A N
Oude Zwavelmijn
Mary's Point
SABA Mount Scenery
The the Bottom Bottom St. John's
C A R I B I S C H E Legenda: weg wandelpad met mooie uitzichten bergtoppen
200016 12
Z E E 0
0,5
1 km
14
Lees verder
Saba is zonder twijfel het merkwaardigste stukje van het Koninkrijk der Nederlanden. Als een grote groene puist rijst dit Caribisch buitenbeentje uit zee. Dit kleine eiland is in feite een boven water uitstekende, uitgedoofde vulkaan (= Mount Scenery). Zandstranden ontbreken op dit eiland. De weelderig begroeide hellingen van dit eiland storten zich als steile donkere rotsen in de zee. De meeste Nederlandse toeristen die Saba bezoeken zijn ecotoeristen. Ze komen voor de prachtige natuur en het klimaat. Ook het klimaat op Saba is heel anders dan op Aruba, Curaçao of Bonaire.
tekst 2
2p
18 A B C D
2p
19 Q
A B C D E F
200016 12
Gebruik foto 8 en tekst 2. Welk klimaat heeft Saba als je kijkt naar foto 8? een gebergteklimaat een tropisch klimaat een woestijnklimaat het Middellandse-Zeeklimaat Behalve aan wandelen kunnen toeristen ook andere activiteiten ondernemen. Gebruik kaart 11, foto 8 en tekst 2. Welke twee andere toeristische activiteiten kunnen Nederlandse toeristen die op Saba verblijven ondernemen behalve wandelen? 1
2
duiken duiken mountainbiken mountainbiken woestijnsafari woestijnsafari
aan het strand liggen diepzeevissen aan het strand liggen skiën diepzeevissen skiën
15
Lees verder
Voorspelling van het aantal bezoekers op Sint Maarten
grafiek 1
2.000 aantal x1.000 1.500
1.000
500
0
2000
2001
2002
Legenda: cruisetoerisme
2p
20 A B C D E F
foto 9
200016 12
2003
2004 verblijfstoerisme
In 1999 werd voor Sint Maarten voor de komende jaren een sterke groei van het aantal toeristen voorspeld. Grafiek 1 geeft een overzicht van deze voorspelling. Hieronder volgen 3 uitspraken naar aanleiding van grafiek 1. 1 De voorspelde groei van het aantal toeristen gaat over verblijfstoeristen en cruisetoeristen. 2 Een toename van het verblijfstoerisme op Sint Maarten kan een toename van de werkgelegenheid tot gevolg hebben. 3 Het aantal toeristen zal volgens de voorspelling in het jaar 2004 met 50 % toegenomen zijn ten opzichte van het jaar 2000. Welk uitspraak is of welke uitspraken zijn juist? alleen 1 alleen 2 alleen 3 1 en 2 1 en 3 2 en 3 Op vakantie naar Bintan?
16
Lees verder
Meer geld Indonesische boeren protesteren bij de hoofdingang van een luxe vakantieoord op het Indonesische eiland Bintan. De demonstranten zeggen dat ze te weinig geld hebben gekregen voor de verkoop van de grond die nodig was voor de bouw van het vakantieoord. Ze kregen maar een heel klein beetje geld voor hun grond. Ze eisen nu een aanvullend geldbedrag voor de verkochte grond.
tekst 3
2p
21
Jan Verwey en Jurgen van Amerongen, twee Mavo-leerlingen, lezen dit artikel (zie tekst 3). Jan stelt dat de Nederlandse vakantieganger juist nu wel naar Bintan op vakantie moet gaan. Jurgen is het helemaal niet eens met Jan. Hij vindt dat de Nederlander juist niet naar Bintan op vakantie moet gaan. Geef eerst een argument waarom Jan vindt dat vakantiegangers wel naar Bintan op vakantie moeten gaan. Geef vervolgens een argument waarom Jurgen vindt dat vakantiegangers niet naar Bintan op vakantie moeten gaan. Irian Jaya en Papua Nieuw-Guinea
kaart 12
Sepikrivier IRIAN JAYA PAPUA NIEUW-GUINEA
0
500 km
Ondanks ongemakken als de malariamug is de Sepikrivier ideaal voor toerisme. Er is een speciaal schip (een catamaran) ontworpen om moeilijk bereikbare plekken te bezoeken. In veel dorpen waar het schip aanlegt, worden traditionele dansen vertoond en kan men voor weinig geld plaatselijke kunst kopen. Het verschil in waterniveau in het gebied rond de Sepikrivier is enorm. Aan vloedlijnen op bomen en op de palen, waarop de huizen zijn gebouwd, is te zien hoe hoog het water tijdens het langdurige regenseizoen staat. De Sepikrivier ontspringt in de hoge bergketen, die als een ruggengraat over dit eiland loopt. Na een westelijke uitschieter over de grens bij Irian Jaya stroomt hij kronkelend in oostelijke richting tot hij uiteindelijk aan de noordkust in zee uitmondt.
tekst 4
2p
250
22 Q A B C D
200016 12
Volgens het artikel is de Sepikrivier ideaal voor toeristen die dit grote eiland bezoeken (zie tekst 4). Welk soort toerisme bedoelt de schrijver van het artikel? cultuurtoerisme massatoerisme passief toerisme strandtoerisme
17
Lees verder
Neerslag op Papua Nieuw-Guinea
grafiek 2
˚C 35
mm 800
30
700 600
25
500
20
400 15
300
10
200
5 0
1p
23
100 J F MAM J J A S O N D
0
In welke periode van 5 maanden valt volgens grafiek 2 het regenseizoen?
Spanje Globale indeling van de verschillende klimaten in Spanje
kaart 13
Legenda: gebied 1 gebied 2 gebied 3
0
2p
24
A B C D E F
200016 12
125 250 km
Op kaart 13 zie je dat er in Spanje drie klimaten voorkomen. Deze gebieden zijn in de legenda aangegeven met de cijfers 1, 2 en 3. Welke combinatie van gebied en klimaat is juist? gebied 1
gebied 2
gebied 3
Landklimaat Landklimaat Middellandse-Zeeklimaat Middellandse-Zeeklimaat Zeeklimaat Zeeklimaat
Middellandse-Zeeklimaat Zeeklimaat Landklimaat Zeeklimaat Landklimaat Middellandse-Zeeklimaat
Zeeklimaat Middellandse-Zeeklimaat Zeeklimaat Landklimaat Middellandse-Zeeklimaat Landklimaat
18
Lees verder
Het Groene Spanje
foto 10
2p
25 A B C
200016 12
Er is ook nog het ’Groene Spanje’. Foto 10 is daar een voorbeeld van. Dit landschap is nogal sterk aan een bepaald klimaat gebonden. Aan welk klimaat (zie kaart 13) is het landschap van foto 10 nogal sterk gebonden? het klimaat van gebied 1 het klimaat van gebied 2 het klimaat van gebied 3
19
Lees verder
foto 11
De barometer van Spanje
kaart 14
Spanje
Frankrijk
Sant Sau
Portugal
0
tekst 5
2p
26
200016 12
125 250 km
In Spanje komen veel stuwmeren voor. De inwoners van Sant Sau moesten ruim dertig jaar geleden naar elders verhuizen. Het dorp zou onder water verdwijnen door de aanleg van een stuwdam. Ze gingen er van uit dat ze hun kerk nooit terug zouden zien, toen het stuwmeer begon vol te lopen. Vanaf het ontstaan van het meer verrijst de toren echter regelmatig weer boven water. Soms is alleen de torenspits te zien en een heel enkele keer is de hele toren te zien. Geen wonder dat de toren van Sant Sau de ’barometer van Spanje’ wordt genoemd. Je zou zelfs kunnen zeggen ’de weermeter’ van Spanje.
Geef een verklaring waarom de toren van Sant Sau ’de weermeter’ van Spanje wordt genoemd.
20
Lees verder
Wandelkaart van een deel van Spanje
kaart 15
Legenda: korte wandelingen vierdaagse wandeling
Huebro
3
2
1
Frankrijk
4
Portugal
Cabo de Gata 0 125 250 km 0
3
6 km
De volgende tekst is een stukje uit een artikel over een vierdaagse wandeling langs een deel van de kust in Almería: We zijn aan het eind van onze wandeling en lessen onze dorst bij de bron in het dorpje Huebro. Boven de bron is een tekst te lezen: El agua es de Huebro. (Het water is eigendom van Huebro.) Water is schaars en zoals we onderweg gezien en gehoord hebben, wordt water de laatste jaren steeds schaarser. Met de woestijnvink daarentegen gaat het een stuk beter. Die komt hier steeds meer voor. Zuid-Spanje droogt uit. De woestijn rukt op.
tekst 6
2p
2p
27
28 A B C D
200016 12
In dit gebied is sprake van verwoestijning. Behalve door natuurlijke oorzaken kan verwoestijning ook ontstaan door ingrijpen van de mens. Geef een activiteit waarbij door toedoen van de mens dit gebied een woestijn dreigt te worden. Marc en Ron zijn twee sportieve wandelaars. Zij volgen een deel van deze vierdaagse wandeling en maken ook wat andere wandelingen in dit gebied. Kaart 15 geeft vier wandelingen aan die Marc en Ron gelopen hebben. Tijdens welke wandeling hebben zij te maken gehad met het grootste verschil in hoogte? wandeling 1 wandeling 2 wandeling 3 wandeling 4
21
Lees verder
kaart 16
Zuid-Spanje
foto 12
Agua, agua ...
2p
29
200016 12
In Lanjaron (zie kaart 16) wordt de lente uitgeluid met het Fiesta de San Juan. Op die dag (24 juni) wordt een uur lang heel veel water over de menigte uitgestort. Op die dag staan in Lanjaron letterlijk alle kranen open. Om middernacht lopen de mensen over straat ’agua, agua’ ( water, water) te roepen. De menigte wordt op zijn wenken bediend: uit alle hoeken en gaten, van de balkons en uit ramen komt het water met bakken naar beneden. Hoewel Lanjaron in een droog gedeelte van Spanje ligt, is er toch op het Fiesta de San Juan veel water beschikbaar in deze plaats. Geef hiervoor een verklaring met behulp van kaart 16.
22
Lees verder
Belangrijkste agrarische gewassen in Andalusië, 1993
tabel 2
P katoen meloen Q zonnebloemen citrusvruchten R graan tomaat S
2p
30 Q A B C D
200016 12
Productie-omvang x 1.000 ton 20 72 276 291 341 535 566 668 802 2321
In tabel 2 zijn van vier producten de namen weggelaten. In alfabetische volgorde zijn dat aardappelen, druiven, olijven en rijst. Welke letter stelt de olijven voor? P Q R S
23
Lees verder
diagrammen
Spanje: verdeling cultuurgrond in %
Nederland: verdeling cultuurgrond in % %
%
1 en 2
90
90
10
10
80
20
80
20
70
30
70
30
60
60
40
40 50
50 Legenda: akkerland grasland blijvende gewassen
Diagrammen 1 en 2 geven een overzicht van de verdeling in percentages van de cultuurgrond in Spanje en Nederland. Spanje heeft veel meer cultuurgrond met blijvende gewassen dan Nederland. Dat is te zien in de diagrammen 1 en 2. De kurkeik op foto 13 is een voorbeeld van een Spaans landbouwproduct dat tot de blijvende gewassen wordt gerekend. foto 13
2p
31
200016 12
Een voorbeeld van een blijvend gewas in Spanje
Geef twee andere voorbeelden van Spaanse landbouwproducten die tot de blijvende gewassen worden gerekend.
24
Lees verder
kaart 17
Spanje, autonome regio’s Frankrijk
Portugal
Extremadura
Almería Almer El Ejido
0
2p
32
200016 12
125
250 km
In Extremadura (zie kaart 17) komt extensieve veeteelt voor. Om te voorkomen dat boeren in dit gebied de grond intensiever gaan gebruiken, geeft de Spaanse overheid steun aan hen. Intensivering van de veeteelt in dit gebied kan tot overbeweiding leiden. Noem een mogelijk gevolg van overbeweiding voor het milieu.
25
Lees verder
kaarten 18,
Spanje, binnenlandse migratie naar economische centra, 1960–1975
19, 20 en 21
18
19
0
125 250 km
20
0 - 50.000 50.000 - 100.000
33 A B C D
tekst 7
2p
34
200016 12
125 250 km
0
125 250 km
21
Legenda:
2p
0
0 125 250 km 100.000 - 200.000 200.000 en meer
Tijdens de tweede periode Franco (1960–1975) verhuisden veel Spanjaarden naar een andere provincie. In die periode trokken vooral de economische centra veel nieuwe inwoners. Op de kaarten 18, 19, 20 en 21 zijn mogelijke migratiestromen afgebeeld. Welke kaart geeft op de juiste wijze deze binnenlandse migratie weer voor de periode 1960–1975? kaart 18 kaart 19 kaart 20 kaart 21 Spanje wereldrecordhouder niet-kinderen krijgen Het aanhoudend lage geboortecijfer maakt de Spaanse regering ongerust. Enkele tientallen jaren terug waren grote gezinnen in Spanje heel gewoon. Het land is nu wereldrecordhouder nietkinderen krijgen. Het geboortecijfer is zo laag dat er een bevolkingsafname dreigt. In de nabije toekomst heeft dit vervelende gevolgen voor de ontwikkelingen in Spanje.
Noem twee van die vervelende gevolgen voor Spanje.
26
Lees verder
2p
35 Q A B C D
tekst 8
2p
36
kaart 22
In 1998 waren ± 720.000 inwoners van Spanje afkomstig uit het buitenland. Ongeveer 46% van de buitenlanders is afkomstig uit Europese landen. Ongeveer 54% van de buitenlanders is afkomstig uit niet-Europese landen. Uit welk niet-Europees land zijn de meeste buitenlanders in Spanje afkomstig? Cuba Egypte Marokko Mexico Tijdens het EK voetbal in juni 2000 in Nederland, speelde het Spaanse elftal in de kwartfinale tegen Frankrijk. Voordat die kwartfinale begon, renden tijdens het spelen van de volksliederen, twee Baskische demonstranten het veld op. Sommige Basken kunnen weinig enthousiasme opbrengen voor het nationale team ondanks dat er Basken meespelen.
Verklaar waarom sommige Basken weinig enthousiasme op kunnen brengen voor het Spaanse nationale elftal. Buitenlandse vakanties van Nederlanders in 1993
DUITSLAND
OOSTENRIJK
FRANKRIJK
Legenda: Vakanties van Nederlanders in het buitenland 2 miljoen
Zomervakanties
0
250
500 km
Wintervakanties
1 miljoen 500 000 250 000 100 000 50 000
2p
37
200016 12
Van de Nederlanders die naar Spanje op vakantie gaan, gaat een hoog percentage in de winter (zie kaart 22). Geef hiervoor de reden. 27
Lees verder
kaart 23
Drie routes door Spanje Legenda: plaats
Frankrijk
P
Q
Portugal
R
0
foto 14
200016 12
125
Een kerk
250 km
foto 15
28
Een gebergte
Lees verder
Een haven
foto 16
2p
38 A B C
De foto's 14, 15 en 16 zijn gemaakt door Bas en Maurice tijdens een trektocht door Spanje. Zij reisden met de auto van het ene gebied naar het andere gebied. Op kaart 23 staan drie verschillende routes aangegeven met de letters P, Q en R. Welke route hoort bij de drie foto's? route P route Q route R Beurzen in Spanje, najaar 2000
tekst 9
EUROAGRO, Internationale beurs voor agrochemische producten, kassenteelt en fruitbomen FERROFORMA, Internationale beurs voor metaalindustrie MATELEC, Internationale beurs voor hightech producten en elektronica
2p
39 Q
A B C D E F
200016 12
In Spanje vinden elk jaar internationale beurzen plaats. Het Spaans Verkeersbureau in Nederland vermeldt deze beurzen in haar Nieuwsbrief. Voor allerlei bedrijfstakken zijn er beurzen. In tekst 9 staan drie voorbeelden van beurzen die gehouden werden in het najaar van 2000. Zij werden gehouden in drie verschillende Spaanse steden. De beurzen werden niet toevallig in die betreffende steden gehouden. Er is namelijk een verband tussen de soort beurs en de activiteiten in de stad en het omliggende gebied. Welke combinatie van beurs en stad is juist? Euroagro
Ferroforma
Matelec
València València València Vigo Vigo Vigo
Bilbao Murcia Sevilla Bilbao Murcia Sevilla
Madrid Madrid Santander Santander La Coruña La Coruña
29
Lees verder
kaart 24
2p
40
foto 17
200016 12
Deel van Barcelona
In een aantal steden in Spanje zijn maatregelen genomen om het autoverkeer in het centrum te beperken. In Barcelona is een proef genomen met beperking van het autoverkeer in een deel van de stad. Met behulp van chipkaarten, camera's en intrekbare palen is dit deel tussen 11.00 uur en 14.00 uur en tussen 17.00 uur en 20.00 uur alleen toegankelijk voor auto's van bewoners, van mensen met een vergunning en van hulpverleners (politie, brandweer etc.). De letter X op kaart 24 geeft het deel van de stad aan waar de proef werd gehouden. Verklaar waarom juist dit gebied werd aangewezen voor de proef om het autoverkeer te beperken. Een deel van een wijk in Barcelona
30
Lees verder
Barcelona
kaart 25
2p
41 A B C D
2p
42 Q A B C D
2p
43 A B C
Foto 17 is een luchtfoto van een deel van een wijk in Barcelona. Op kaart 25 is met de letters P, Q, R en S de mogelijke locatie van deze wijk in Barcelona aangegeven. Waar op kaart 25 bevindt zich deze wijk? bij letter P bij letter Q bij letter R bij letter S Onderstaande uitspraken gaan over de wijk van foto 17. 1 De wijk is ontstaan in de 19e eeuw. 2 Tegenwoordig is werken de hoofdfunctie van de wijk. Welke uitspraak is of welke uitspraken zijn juist? alleen 1 alleen 2 1 en 2 geen van beide In de periode 1960–1995 is de wereldhandel vrijwel overal gegroeid. Opvallend is dat in Spanje en een aantal landen in Azië het aandeel in de wereldhandel veel sterker gegroeid is dan in de rest van de wereld. Hieronder staan drie mogelijke redenen voor deze sterke groei van de wereldhandel voor Spanje in deze periode. 1 Vóór 1960 was de Spaanse economie gericht op zelfvoorziening maar na 1960 werd de economie meer open. 2 Spanje trad toe tot de EU waardoor de handel met de rest van Europa toenam. 3 De hightech-industrie ontwikkelde moderne koelschepen waardoor Spanje haar landbouwproducten ook naar Azië en Amerika kon vervoeren. Welke redenen zijn juist? 1 en 2 1 en 3 2 en 3 Let op: de laatste vragen van dit examen staan op de volgende pagina.
200016 12
31
Lees verder
kaart 26
Mallorca, natuurlijke omgeving 500 600 700
Legenda: droogtegrens 1200 mm neerslag strand
Puerto de Pollensa
1200
800
1000
900 800
Alcudia 700
1100
Inca
600
700 700
800
600 700 500 400
Manacor 500
Palma de Mallorca 400
0
tabel 3
3p
44
tekst 11
2p
45
20 km
Klimaatgegevens van Mallorca Klimaat Palma Dagtemperatuur ºC Nachttemperatuur ºC Watertemperatuur ºC Zonne-uren per dag Regendagen per maand
tekst 10
10
J 14 6 14 5 8
F 15 6 14 6 6
M 17 8 14 7 8
A 19 10 15 7 6
M 22 13 17 10 5
J 26 17 21 10 3
J 29 20 24 11 1
A 29 20 25 11 3
S 27 18 24 8 5
O 23 14 21 6 9
N 18 10 17 5 8
D 15 8 15 4 9
”Slechts twee uur vliegen vanaf Schiphol en je bent op het zonnige Mallorca. Het eiland heeft veel te bieden. Zon, zee en mooie stranden. Ook zijn er vele inhammen waardoor het lijkt of je in de bergen verblijft. Een landschap om verliefd op te worden.”
Gebruik kaart 26, tabel 3 en tekst 10. Deze dienen als drie bronnen bij het beantwoorden van de vraag. Geef uit elk van deze drie bronnen één reden die Mallorca aantrekkelijk maakt als vakantiegebied voor toeristen. Op Mallorca worden door de regering maatregelen genomen om het massatoerisme naar het eiland in het hoogseizoen in de zomer af te remmen. Aan de andere kant wil de regering ook het natuurtoerisme bevorderen. Om de plannen voor het bevorderen van natuurtoerisme te financieren wil de regering van Mallorca voortaan iedere toerist ± 6 Euro extra belasting laten betalen. Het plan om het natuurtoerisme te bevorderen heeft voorstanders en tegenstanders. Ronaldo en Marita, inwoners van Mallorca, bespreken het plan. Ronaldo is tegenstander van het afremmen van het massatoerisme in het hoogseizoen. Marita daarentegen vindt het plan om het natuurtoerisme te bevorderen juist uitstekend.
Ben jij het eens met het standpunt van Ronaldo of Marita? Kies eerst voor Ronaldo of Marita en geef daarna een argument dat Ronaldo of Marita gebruikt zal hebben.
Einde
200016 12
32
Lees verder
