charlie roberts balls to the wall featuring krapp kapp
charlie roberts balls to the wall featuring krapp kapp
CHARLIE ROBERTS Meester van beeld en tijd IJsbrand van Veelen
ALTIJD GEHEUGEN Een zwart-wit foto uit 1963. Een blond jongetje in een korte broek op een duin, met op de achtergrond een Atlantisch zeegezicht. De enige tastbare registratie van een vakantie van vier weken. Achter die ene verschoten foto gaan vergeten zomerwarmte schuil en ouderliefde, verdriet om een kapotte voetbal, boterhammen in plastic zakjes en een gloeiende huid door de zon. Tegenwoordig registreren we alles, altijd. Met camera’s en mobieltjes leggen we voortdurend dingen vast, ondertussen luisterend naar mp3-muziekjes afkomstig uit draagbare doosjes die een complete muziekbibliotheek bevatten. De internet-verbinding op onze telefoon vertelt waar de dichtst bijzijnde restaurants zijn, de grootste supermarkten, wanneer het eerstvolgende vliegtuig vertrekt. We dragen permanent exo-geheugens met ons mee. Kleine kastjes met grote geheugens, volgestopt met beeld-, geluids-, communicatieen informatie-bibliotheken. Alle informatie altijd beschikbaar, in welk medium dan ook. Maar hoe meer en hoe gedetailleerder we alles vastleggen, des te onover zichtelijker het geheel wordt en des te meer we het overzicht kwijtraken. En toch heeft het zin om daar als kunstenaar beelden aan toe te voegen.
ALLES IS BEELD Ochtend. De radio meldt files op de volgende wegen:.... Zestig lichamen gevonden in Cuernavaca, Mexico, drugs-gerelateerd. Een reuzenspin in Jordanië. Grootste Egyptische graftombe ontdekt. Iets met Damien Hirst. Talibaan. Zwarte materie. Zon, regen, sneeuw, vorst, temperaturen, voorspellingen, verwachtingen. Boek je vakantie in X, gebruik deo van het merk Y, koop auto Z. Beelden rijgen zich aaneen in je hoofd. Ondertussen lonkt de ochtendkrant op de ontbijttafel met beeldende tekstwen en verhalende beelden. Aangrijpende, grappige, informatieve foto’s tussen pakkende krantenkoppen met de impact van knallende graffiti op een vergeten muur. Het internet heeft het gedrukte medium haar wetten opgelegd: tekst in kranten wordt steeds bondiger, de snelle oogopslag en het beeld worden steeds belangrijker. De snelheid van onze tijd bedreigt het woord. Eén welgekozen beeld vertelt meer dan een verhaal van duizend woorden. Na het ontbijt gaat de beeldenstroom verder in de stad: flyers, billboards, videoschermen bepalen het straatbeeld. Links, rechts, boven en onder. In vijf minuten trekt de hele wereld voorbij, van gruwel tot lust, van tropen tot pool. Als we ons verplaatsen nemen we de wereld ongemerkt waar alsof we televisie kijken: de ramen van bus, tram, trein en auto hebben de verhoudingen van een beeldscherm. Alles is beeld. Beeld is alles. Heeft het zin als kunstenaar daar nog beelden aan toe te voegen? 2
HET GEHEUGENTHEATER Ooit, zo’n tweeduizend jaar voor het digitale tijdperk, bestond er zoiets als de Ars Memoriae, ofwel de Kunst van het Geheugen, de kunst om zoveel mogelijk informatie in je op te kunnen nemen en te kunnen reproduceren. De Romein Cicero bedacht daar een truc voor: bedenk een huis met talloze kamers, voorzien van muurschilderingen en andere afbeeldingen en situeer in die kamers je herinneringen. Door aan de schilderingen te denken haal je je herinneringen boven, want beelden onthouden we uiteindelijk beter en makkelijker dan wat dan ook. Zo kreeg herinnering vorm en werd het geheugen architectuur, een labyrint van aaneengeregen kamers, gangen, hoekjes en zalen. De 16e eeuwse filosoof Giulio Camillo Delminio ontwierp uiteindelijk daadwerkelijk een theater, waarin het collectieve geheugen van de wereld kon worden opgeslagen en teruggevonden. Een theater bestaande uit zeven rijen met kennis, gekoppeld aan Solomons Zeven Zuilen van Wijsheid, dat was gericht op ‘het eeuwige aspect van alle dingen’. Camillo’s concept van het Geheugentheater werd vierhonderd jaar later, in het Internet-tijdperk, beschouwd als voorloper van de personal computer. Niet verbazingwekkend misschien, maar wel onterecht. Want waar Camillo het geheugen tastbaar probeerde te maken, heeft Internet ons geheugen juist gefragmenteerd. De beelden van een kunstenaar geven betekenis aan die fragmenten. 3
CHARLIE ROBERTS
…voor ik vergeet en later alles anders heet voor ik vergeet en ik de feiten en de cijfers en de namen van de schrijvers niet meer weet… Spinvis De overdaad en de angst. De overdaad van alle bestaande beelden en de angst alles te vergeten wat je hebt gezien en hebt ervaren. Angst voor het Grote Vergeten. Je kunt herinneringen alleen maar behouden en je eigen maken door ze letterlijk door je handen te laten gaan. Niet door te fotograferen, maar door te tekenen en te schilderen met potlood en penseel, hulpmiddelen die een rechtstreekse verbinding vormen tussen het hoofd en het hart. Door beelden te tekenen maak je je ze eigen. Door ze te fotograferen eigen je ze toe. Tekenend wordt je meer eigenaar. Charlie Roberts weet dat. Al schilderend schept hij zijn eigen geheugentheater. Bij hem vallen architectuur en herinnering samen. Hij bevrijdt zijn herinneringen en ervaringen uit de dagelijkse collectieve informatiestroom en schept er een eigen universum mee. Op een haast manische manier. Alles opschrijven, alles noteren, alles catalogiseren, alles behouden. Helicopters, laarzen, stoelen, honden en muziek en instrumenten en Anton Henning en Johnny Cash en Le Corbusier en skaters met hun petjes of zonder en Adam en Eva want hoe zijn we hier eigenlijk terecht gekomen en alle schilderijen van Pablo Picasso, Today is a Good Day, gisteren is verdwenen. Alles is Nu. Op een schilderij.
4
MEESTER VAN DE TIJD Meester zijn over je geheugen betekent heerser zijn over De Tijd. Een mens met controle over zijn geheugen lacht de dood weg, een mens zonder geheugen is dood. Het dilemma van die voortdurende menselijke strijd tussen behouden en vergeten, tussen het nu en het verleden, tussen zijn en verdwenen zijn, wordt prachtig geproblematiseerd in Roberts’ schilderij Young American. De geportretteerde jongeman, die een sigaretje zit te roken voor een wand met ingelijste beelden is... een jongeman. Maar de werken op de achtergrond tonen het leven in de negentiende eeuw. We zien stoomboten en hoepelrokken en pre-elektrische, pre-digitale taferelen. En de kleding van de jongeman is ook al zo archaïsch. In dit hedendaagse portret van een jonge man in een oude tijd, speelt Roberts een listig spel met eeuwigheid en tijd. De man, die inmiddels allang is overleden, wordt aan ons voorgesteld als jonge Amerikaan. Blijf je een jongeman als je dood bent, of wordt je ouder? Charlie Roberts weet dat schilderen letterlijk ‘vereeuwiging’ betekent. Door zijn young American te vereeuwigen heeft hij hem forever young gemaakt. Met zijn oeuvre geeft Charlie Roberts ook zichzelf het eeuwige leven. Hij bevriest de tijd en bezweert de dood door zijn geheugen te schilderen. Wij mogen meekijken. Via een toegangspoort van beelden voert hij ons binnen in de kathedraal van zijn ziel.
IJsbrand van Veelen Januari 2010
5
fig. 1.2
fig. 1.1 fig. 1.1 Charlie Roberts, v.l.n.r.; Macho Man Randy Savage, Heidi Beaver Hat, Cone Skull Captain, Donkey Kong Killa, Owl Hat (2008). Courtesy VOUS ETES ICI, Amsterdam, photo Mike Bink. fig. 1.2 Charlie Roberts, Owl Hat (detail) (2008). Acrylic on wood, height 147 cm, private collection, courtesy VOUS ETES ICI, Amsterdam, photo Mike Bink.
fig. 1.3 Charlie Roberts, Heidi Beaver Hat (detail) (2008). Acrylic on wood, height 139 cm, private collection, courtesy VOUS ETES ICI, Amsterdam, photo Mike Bink. fig. 1.4 Charlie Roberts, Cabinet (2006). Gouache on paper, 230 x 153 cm, Coll.Sanders, Amsterdam.
8 fig. 1.4
fig. 1.3
Pagina 10
Pagina 11
Links, boven — Untitled (Porknuts) (2009). Gouache on paper, 14,9 x 10,6 cm, courtesy VOUS ETES ICI, Amsterdam.
Rechts, boven: Untitled (Funny Faces) (2009). Gouache on paper, 29,7 x 21 cm, collection Heden, Den Haag.
Links, onder — Organ Theft (2009). Gouache on paper, 23 x 15,5 cm, private collection, Amsterdam.
Rechts, onder: Untitled (Cool kids cash Links, midden — Untitled (2008). only please) (2009). Gouache on paper, Gouache on paper, 29,7 x 21 cm, 14,8 x 10,6 cm, private collection collectie G + W, Nederland. Harderwijk. Links, onder — Untitled (2009). Gouache on paper, 28,7 x 28 cm, collection Heden, Den Haag.
Midden, boven — Pyramid Power Fashion Sketch (2009). Gouache on paper, 29,7 x 21 cm, courtesy VOUS ETES ICI, Amsterdam.
Links, boven — Maria Magdalena in Fur Coat (2009). Gouache on paper, 29,7 x 21 cm, private collection, Haarlem.
Midden, boven — Meet Me at the Elm Tree (2008). 29,7 x 21 cm . Midden, midden — Untitled (Kurt Cobain) (2009). Gouache on paper, 9,9 x 7 cm, private collection Utrecht. Midden, onder — Dudes with Tools (2009). Gouache on paper, 14 x 12,2 cm, private collection, Den Haag. Rechts, onder — Untitled (2009). Gouache on paper, 26,6 x 9,9 cm, private collection Amsterdam.
Midden, onder — Far West (2009). Gouache on paper, 29,7 x 21 cm, private collection Rotterdam.
10
11
fig. 1.6
fig. 1.5
fig. 1.5 Charlie Roberts, Archbishop Anton (2009). Goache on paper, 180 x 153 cm, collection AkzoNobel Art Foundation.
12
fig. 1.6 Charlie Roberts, Young American (2007). Gouache on paper, 106 x 76,5 cm, privé collectie Den Haag.
fig.1.8
fig.2.0
fig.1.9
fig. 1.7
fig. 1.7 Charlie Roberts, Picasso’s Tomb (2006). Gouache on paper, 226 x 153 cm, collection AkzoNobel Art Foundation.
fig. 1.8 Charlie Roberts, Humans and Animals Basketball Game (2006/2007). Gouache on paper, 243 x 153 cm, collection Matthijs Erdman, Amsterdam.
fig. 1.9 - 2.0 Charlie Roberts, Humans and Animals Basketball Game (detail) (2006/2007). Gouache on paper, 243 x 153 cm, collection Matthijs Erdman, Amsterdam.
fig. 2.2
fig. 2.1 fig.2.1 Charlie Roberts, Mike Tyson Tennessee Fang Snake (2008). Acrylic on wood, height 139 cm, private collection, courtesy VOUS ETES ICI, Amsterdam, photo Mike Bink.
fig. 2.2 Charlie Roberts, Owl Hat (detail) (2008). Acrylic on wood, height 147 cm, private collection, courtesy VOUS ETES ICI, Amsterdam, photo Mike Bink.
fig 2.5
fig. 2.3 fig. 2.4 fig. 2.3 Charlie Roberts, Cabinet Mouth (2007). Gouache on paper, 61 x 45,7 cm, private collection Bussum.
18
fig. 2.4 Charlie Roberts, Deathstring (2007). Gouache on paper, 108 x 79 cm, private collection Den Haag.
19
fig. 2.5 Charlie Roberts, Animal (2007). Gouache on paper, 100 x 153 cm, collection Hintzen/Kriek.
fig. 2.7 fig. 2.6 20
21
fig. 2.6 Charlie Roberts, Lexicon of Slang (2009). Gouache on paper, 116,7 x 102,7 cm, private collection Miedema-Cramer. fig. 2.7 Charlie Roberts, Desk (2009). Gouache on paper, 76,5 x 56 cm, collectie G + W Nederland.
fig. 2.9
fig. 2.8 22
23
fig. 2.8 Charlie Roberts, Revelation Skull., Sonsbeek (2008). Photo Herman van Ommen/Arnhem. fig. 2.9 Charlie Roberts, Revelation Skull., Sonsbeek (2008).
Colofon Uitgave K/-\ series 08 Charlie Roberts Kunsthal K/-\dE Amersfoort Smallepad 3, 3811 MG Amersfoort Tentoonstellingscatalogus verschenen bij de tentoonstelling Balls to the Wall featuring KRAPP KAPP van Charlie Roberts in Kunsthal K/-\dE Charlie Roberts, Balls to the Wall featuring Krapp Kapp 27 februari - 25 april 2010, 24 pagina’s, met illustraties Samenstelling Robbert Roos Eindredactie Judith van Meeuwen Inleidende tekst IJsbrand van Veelen Vertaling Janey Tucker, Diesse (CH) Ontwerp Koehorst in ’t Veld Druk NPN Drukkers, Breda Beeld omslag Charlie Roberts, Self-portrait (2007). Acrylic on wood, height, 14,5 cm, private collection, photo Mike Bink. Beeld achterkant Charlie Roberts, Cone Skull Captain (2008). Acrylic on wood, height 139 cm, private collection, photo Mike Bink. ISBN/EAN 978-94-90153-08-3 Alle activiteiten van K/-\dE worden financieel mogelijk gemaakt door twee hoofdsponsoren: De Amersfoortse & Yokogawa Europe B.V.
Met bijzondere dank aan Galerie VOUS ETES ICI, Amsterdam — www.vousetesici.nl; Kunstenaarslogies. Kunstenaarslogies biedt beeldende kunstenaars, schrijvers, theatermakers, muzikanten een mogelijkheid om te wonen en te werken in Amersfoort — www.kunstenaarslogi.es.
© catalogus Kunsthal KAdE Amersfoort Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige ander manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
24
www.kunsthalkade.nl Armando Museum, Mondriaanhuis, Museum Flehite en KAdE / Architectuurcentrum maken deel uit van stichting Amersfoort in C.
