archief & geschiedenis Inventaris van het archief

archief & geschiedenis

Inventaris van het archief van het waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991)

drs. A.L. Hempenius

Deze uitgave is tot stand gekomen bij de bewerking van het archief van het waterschap Hunsingo te Onderdendam. De nabewerking van de klassieke archiefinventaris is uitgevoerd in de wintermaanden van 2008-2009 en uitgevoerd door het bedrijf Laurentius Archief & Geschiedenis te Groningen. Tekstredactie: Grafische verzorging: Druk- en bindwerk: Omslagillustraties voorzijde:

Typoscript te Haren (Gr.). Sagittarius Graphic Design te Groningen. Huisdrukkerij van de Provincie Fryslân Liber magistratus Daventriensis in quo scribentur concordata magistratus et comunitatis: Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer, Inventaris van het archief der stad Deventer, 1e afdeling (tot 1591), inv. nr. MA 2b, fol. 25v., 28 augustus 1566. Omslagillustraties achterzijde: 1. Getijdenboek, Parijs?, 1490-1500: Koninklijke (v.l.n.r.) Bibliotheek te ‘s-Gravenhage, 76 F 14, fol. 116v. 2. Getijdenboek, Zuidelijk Holland en Utrecht, 1440-1460 en 1490-1500: Koninklijke Bibliotheek te ’s-Gravenhage, 133 E 17, fol. 174r. 3. Getijdenboek, Delft, 1460-1480: Koninklijke Bibliotheek te ’s-Gravenhage, 135 E 18, fol. 108r. 4. Getijdenboek van ‘Catharina van Aragon’, Zuidelijke Nederlanden, illustrator: Willem Vrelant, ca. 1460: Koninklijke Bibliotheek te ’s-Gravenhage, 76 F 7, fol. 55r. 5. Gebedenboek, Maastricht - Convent van Maagdendriesch, ca. 1500 (1500-1600): Koninklijke Bibliotheek te ’s-Gravenhage, 134 C 53, fol. 1r. CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek te ’s-Gravenhage: Hempenius A.L. Inventaris van het archief van het waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991) Groningen: Laurentius Archief & Geschiedenis: Laurentius Archief & Geschiedenis VI en Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest I - Bibliografie ISBN: 978-94-90279-02-8 ISSN: 1877-9263 1878-8874 Copyright © 2009: K.A.M. Engbers, A.L. Hempenius, Laurentius Archief & Geschiedenis Laurentius Archief & Geschiedenis VI Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest I Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt in welke vorm en/of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de rechthebbende.



drs. A.L. Hempenius Laurentius Archief & Geschiedenis Waterschap Noorderzijlvest Groningen 2009

Laurentius Archief & Geschiedenis VI Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest I

Deze uitgave is tot stand gekomen bij de bewerking van het archief van het waterschap Hunsingo te Onderdendam. De nabewerking van de klassieke archiefinventaris is uitgevoerd in de wintermaanden van 2008-2009 en uitgevoerd door het bedrijf Laurentius Archief & Geschiedenis te Groningen. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt in welke vorm en/of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de rechthebbende. Copyright © 2009: K.A.M. Engbers en A.L. Hempenius, Laurentius Archief & Geschiedenis Laurentius Archief & Geschiedenis VI Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest I Waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991)

5

Woord vooraf De nu voor u liggende inventaris is de eerste in een nieuwe reeks archieftoegangen van het waterschap Noorderzijlvest. Mijn voorganger, drs. A.L. Hempenius, waterschapsarchivaris bij het waterschap Noorderzijlvest, heeft in zijn lange carrière bij het waterschap Noorderzijlvest en diens rechtsvoorgangers tal van archieven geïnventariseerd. Wegens omstandigheden zijn deze toegangen op de archieven nooit gepubliceerd. Met het aanstaande vertrek van Bertus Hempenius in de loop van 2008 heeft het waterschap Noorderzijlvest besloten om de kennis welke is opgebouwd niet verloren te laten gaan. Gedurende het vierde kwartaal van 2008 is ondergetekende ingeschakeld om de taken van de vertrekkende waterschapsarchivaris over te nemen. Gedurende deze drie maanden heeft Bertus mij slechts een topje van zijn spreekwoordelijke ijsberg aan kennis kunnen bijbrengen. Mijn dank hiervoor is zeer groot. Ondergetekende is van mening dat een goed archiefbeheer staat en valt met het beschikbaar stellen van je beheerde informatiebronnen. Als archivaris dien je je archieven te beheren maar ook beschikbaar stellen aan de onderzoekers. Door de archieven toegankelijk te maken kan een groot publiek er kennis van nemen. Het uitgeven van archieftoegangen is dan slechts de eerste stap. Met de komst van de nieuwe reeks Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest is hier een start mee gemaakt. De klassieke archiefinventaris van het waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991) is het eerste deel in de nieuwe reeks. De nu voor u liggende inventaris is geheel van de hand van drs. A.L. Hempenius. De beschrijving der stukken en de (historische) inleiding zijn van zijn hand. Ondergetekende heeft de diverse bestanden bij elkaar geplaatst en gestructureerd door deze te plaatsen in een standaard hoofdstukindeling en/of archiefschema. Daar de inventaris en de bijlagen niet eerder zijn gepubliceerd vergde dit onderdeel relatief veel werk. Ondergetekende is werkzaam bij Laurentius Archief & Geschiedenis te Groningen. Laurentius Archief & Geschiedenis is door het waterschap Noorderzijlvest ingeschakeld om de taken van zijn voorganger, waterschapsarchivaris, drs. A.L. Hempenius, voort te zetten. Groningen, Geboorte van H. Johannes de Doper 2009 drs. K.A.M. Engbers MA Laurentius Archief & Geschiedenis Waarnemend waterschapsarchivaris waterschap Noorderzijlvest

Woord vooraf

6

Waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991)

7

Inhoudsopgave Woord vooraf

5

INLEIDING I Het waterschap Hunsingo II De organisatie van het waterschap Hunsingo III Geschiedenis van het archief III.1 Registratuur en berging van het archief III.2 Voorgaande bewerkingsmomenten III.2.1 Algemeen III.2.2 Registratuurplan van Biesta IV Verantwoording van de inventarisatie IV.1 Algemeen IV.2 Herinventarisatie bruggen IV.3 Vernietiging van archiefbescheiden V Aanwijzingen voor de gebruiker V.1 Onderzoek doen in het archief V.2 Verzameling van particuliere archieven V.3 Citeerwijze

11 11 12 12 12 15 15 17 19 19 21 2 25 25 28 28

INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN HET WATERSCHAP HUNSINGO (1823) 1856-1955 (1991) 1 Stukken van algemene aard 1.1 Notulen 1.2 Uitgaande stukken 1.3 Presentieboeken 1. Bekendmakingen 1.5 Notulen van onderdeelsbesturen

30 30 30 31 31 32 32

2

Stukken van bijzondere aard 2.1 Bestuursinrichting 2.1.1 Algemeen reglement 2.1.2 (Bijzonder) reglement voor het waterschap 2.1.3 Wapen van het waterschap 2.1. 40- en 50-jarige herdenking / buste mr. A.J. van Roijen 2.1.5 Pogingen tot vereniging van Hunsingo met de Drie Delfzijlen / Fivelingo 2.1.6 (Voorstellen tot) grenswijziging 2.1.7 Inlating van naburige gronden en waterschappen 2.1.8 Waterschap & waterschapsorganisatie 2.1.9 Diverse stukken

33 33 33 3 37 38 38 39 0 1 1 Inhoudsopgave

8

2.2 2.3 2.

Verkiezingen en benoeming van bestuursleden Stukken betreffende de voorzitter en de bestuursleden Hulpmiddelen voor de uitvoering van de taken 2..1 Personeel 2.4.1.1 Algemeen 2.4.1.2 Secretaris 2.4.1.3 Ontvanger 2.4.1.4 Deskundige, opzichter, waterbouwkundige en andere opzichters 2.4.1.5 Ander secretariepersoneel 2.4.1.6 Sluiswachters 2.4.1.7 Hoofdboden en bewoners van het waterschaphuis 2.4.1.8 Onderdeelsboden 2.4.1.9 Personeel van de baggermolen 2.4.1.10 Arbeiders en stormlopers 2..2 Huisvesting 2..3 Archief 2.. Financiën en eigendommen 2.4.4.1 Algemeen 2.4.4.2 Omslag en inning van waterschapslasten 2.4.4.3 Kadastrale leggers van gronden 2.4.4.4 Registratierecht 2.4.4.5 Eigendommen & rechten 2.4.4.5.1 Eigendommen algemeen 2.4.4.5.2 Aankoop van eigendommen 2.4.4.5.3 Afbakening van de eigendomsgrens 2.4.4.5.4 Ruiling van eigendommen; aan- en verkoop 2.4.4.5.5 Verkoop van eigendommen 2.4.4.5.6 Erfpacht 2.4.4.5.7 Beklemmingen 2.4.4.5.8 Dienstwoningen & zijlvesterkamp 2.4.4.5.9 Verpachting, verhuring en bruikgeving van eigendommen 2.4.4.5.10 Verpachting van het visrecht, grasgewas, riet, houtgewas en ijs 2.4.4.5.11 Geldleningen 2.4.4.5.12 Begrotingen 2.4.4.5.13 Rekeningen 2.4.4.5.14 Kasboeken, journalen van ontvangsten en uitgaven


2 5 5 45 45 46 46 47 47 48 49 50 50 50 51 52 52 53 54 59 60 60 60 61 62 62 65 65 66 68 68 69 72 73 74

9

3

Uitvoering van de taken 3.1 Algemeen 3.2 Toezicht 3.2.1 Keuren 3.2.2 Schouw 3.2.3 Leggers van schouwbare voorwerpen 3.2. Vergunning 3.2.5 Toezicht op werken van tram- en spoorwegmaatschappijen 3.3 Beheer en onderhoud van waterschapswerken 3.3.1 Algemeen 3.3.2 Afwatering, waterstand en peilbeheer 3.3.3 Waterstanden 3.3. Polderdijken, zeedijken en landaanwinning Lauwerszee 3.3.5 Kanalen en maren 3.3.6 Baggermachine, viltbestrijding en ruiden 3.3.7 Onderhoud enz. van beschoeiingen (boordvoorzieningen) c.a. 3.3.8 Hoofdwatergangen (tochten) 3.3.9 Zwetsloten 3.3.10 Zijlen, verlaten en sluizen c.a. 3.3.11 Bediening van de zijlen en de verpachting van de opbrengst van de sluisgelden 3.3.12 Bruggen 3.3.13 Bediening van bruggen en verpachting van de opbrengst van de bruggelden 3.3.1 Pompen en duikers 3.3.15 Dorpshavens 3.3.16 Wegen 3.3.17 Waterverontreiniging 3.3.18 Schutgelden en scheepvaartlijsten 3. Verhouding tot en samenwerking met andere waterschappen 3..1 ‘Molenpolders’ 3..2 Waterschap Noordpolder 3..3. Waterschap Electra

75 75 76 76 77 80 85 88 89 89 91 93 95 99 109

126 128 132 132 13 135 136 136 10 10

Aanwinsten

11

110 110 115 115 117 118

Inhoudsopgave

10

VERZAMELING VAN PARTICULIERE ARCHIEVEN Inleiding

142 12

I

Archivalia van opzichter G. Dusseldorp I.1 Als opzichter van de zijlvesten I.2 Als opzichter van het waterschap Hunsingo I.3 Als opzichter van de waterstaat

13 13 15 16

II

Archivalia van opzichter W.K. Dusseldorp II.1 Als opzichter van het waterschap II.2 Als opzichter van de waterstaat II.3 Als particulier

16 16 17 17

III

Archivalia van opzichter H. Wind

17

BIJLAGEN Bijlage I Overzicht gewezen personeelsleden 1856-1994

151

Bijlage II

16

Reglementen en -wijzigingen waterschap Hunsingo, 1856-1992

Bijlage III Transcriptie bestek graven van het Boterdiep

17

Bijlage IV Procedure E.J. Hopma v.s waterschap Hunsingo

176

Bijlage V

178

Transcriptie overeenkomst d.d. 8 oktober 1888

Bijlage VI Transcriptie brief A. Tebbens van der Tuuk

180

Bijlage VII Transcriptie circulaire d.d. 17 januari 1896

182

Lijst van gebruikte afkortingen

18

Lijst van geraadpleegde archivalia

185

Lijst van geraadpleegde literatuur

186

Lijst van literatuur betreffende de Groninger waterschappen

187


11

Inleiding I Het waterschap Hunsingo oewel het een goede gewoonte is bij inventarissen van belangrijke en minder belangrijke instellingen en bedrijven een historische schets van de organisatie te geven, wordt daar bij de inventaris van Hunsingo, het grootste boezemwaterschap van de provincie Groningen, geen gevolg aan gegeven. Enerzijds ontbreekt de tijd daarvoor in deze op resultaatgerichte maatschappij, anderzijds zijn er de laatste twintig jaar diverse publicaties verschenen over de waterschappen in (dit deel van) de provincie en hun rechtsvoorgangers, de zijlvesten. In het begin van de jaren vijftig van de twintigste eeuw heeft het bestuur van het waterschap Hunsingo met het oog op het honderdjarige bestaan van het waterschap pogingen in het werk gesteld een gedenkboek samen te laten stellen. Na veel moeite, en tijdverlies, is tenslotte een auteur gevonden in de persoon van mej. E. van Dijk, die het onderwerp zou kunnen gebruiken voor een academisch proefschrift bij prof. jhr. dr. P.J. van Winter, hoogleraar in de geschiedenis na de Middeleeuwen aan de Rijksuniversiteit Groningen.1 Door allerlei omstandigheden heeft mej. Van Dijk pas in 1953 doctoraal examen Geschiedenis gedaan, waarna zij, minder dan twee jaar voor de viering van het honderdjarige bestaan, met haar onderzoek kon beginnen. Met afnemende intensiteit heeft zij van 1953 tot 1957 te Onderdendam in de archieven van de zijlvesten en het waterschap Hunsingo, alsmede in Groningen in de archieven van de provincie onderzoek gedaan naar de (voor)geschiedenis van het waterschap.2 Na het aanvaarden van een werkkring bij het gemeentearchief van Groningen is het onderzoek van mevr. drs. Van Dijk allengs tot stilstand gekomen, waarna haar pogingen tot het schrijven van een geschiedenis van het waterschap eveneens in het slop zijn geraakt. Omstreeks 1975 heeft ze haar kaartenbakken met aantekeningen aan het waterschap overgedragen, en na haar overlijden is van de erfgenamen nog een doos met diverse stukken en aantekeningen ontvangen.3

H

Zoals hierboven aangestipt zijn door ondergetekende en anderen verschillende facetten van de oprichting en de geschiedenis van de zijlvesten en Hunsingo in uiteenlopende publicaties openbaar gemaakt. Wat de zijlvesten betreft: in de Verzamelinventaris van de archieven van de zijlvesten en dijkrechten zijn in de algemene inleiding en de inleiding bij het archief van het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest

1 Zie inv. nr. 118. 2 Zie inv. nr. 173. 3 Na vernietiging van de kaartenbakken met uittreksels uit de waterschapsarchieven (in 2004) zijn slechts enige stukken uit de in 1993 overgedragen doos het bewaren waard.

Inleiding

12

schetsen opgenomen van de zijlvesten in Groningen in het algemeen en van de archiefvorming in laatstgenoemd zijlvest in het bijzonder. Vlak vóór de opheffing van het waterschap is in 1994 het boek Hunsingo 1856-1994 verschenen, waarin een aantal aspecten uit de geschiedenis naar voren wordt gehaald.5 Daarnaast bevat het boek onder meer bijlagen met een beredeneerde staat van werken die ingevolge het reglement van 1856 moesten worden uitgevoerd, en de namen van alle bestuursleden vanaf 1856. Om de bovenstaande redenen wordt er in deze inventaris geen aandacht besteed aan de geschiedenis en organisatie van het waterschap Hunsingo.

II De organisatie van het waterschap Hunsingo Zoals we reeds in het bovenstaande hebben aangehaald zal er in deze (historische) inleiding geen aandacht worden besteed aan de organisatie van het waterschap Hunsingo. De geschiedenis van de organisatie van het waterschap Hunsingo is onder andere uitvoerig beschreven in Hunsingo 1856-1994.6

III Geschiedenis van het archief III.1 Registratuur en berging van het archief Na de verkiezing en benoeming van hoofdbestuursleden en een voorzitter en vervolgens een secretaris, een ontvanger en een opzichter of deskundige is in 1856 de administratie van het waterschap op gang gekomen, waarbij zich een archief vormde, dat betrekkelijk langzaam is gegroeid. De archieven van de zijlvesten en dijkrechten, die na de oprichting van Hunsingo van de desbetreffende secretarissen zijn overgenomen, zijn ruim veertig jaar in gesloten kasten op de kleine zaal, aan de oostkant van de grote zaal van het waterschapshuis in Onderdendam bewaart. Daar werd ook het afgelegde deel van het secretariearchief van Hunsingo gedeponeerd, bestaande uit series notulenboeken, ingekomen stukken, registers van uitgaande brieven, leggers van gronden, begrotingen, rekeningen, bijlagen tot de rekeningen, en kasboeken, leggers 4 A.L. Hempenius en C. Tromp, Inventaris van archieven van zijlvesten en dijkrechten in het Rijksarchief in Groningen en bij het waterschap Hunsingo. Publicaties van het Rijksarchief in Groningen XI (Groningen 1994). 5 T. Veenstra en A.L. Hempenius, ed., Hunsingo 1856-1994 (Onderdendam 1994). 6 Idem.


13

van schouwbare voorwerpen, reglementen en andere voorschriften, formulieren en dergelijke.7 Het waterschapshuis diende alleen als vergaderruimte voor de bestuursorganen; de secretaris deed de administratie thuis. De opvolgende deskundigen en ontvangers deden hun eigen administratie eveneens aan huis, waar de benodigde technische en financiële gegevens gedurende zeer lange tijd werden bewaard. Deze praktijk werd in de hand gewerkt door de lange dienstverbanden van de hoofdambtenaren: van 1856 tot 1974 traden vier secretarissen op, van 1856 tot 1962 vijf ontvangers en van 1856 tot 1973 acht opzichters, deskundigen of waterbouwkundigen. Tot 1941 had het waterschap geen secretariepersoneel. Veertig jaar na de oprichting van het waterschap overtrof de omvang van het archief van het waterschap die van de zijlvesten en dijkrechten reeds, zodat werd omgezien naar een ruimere bewaarplaats. In die behoefte is voorzien door de bouw van het zogenoemde ‘brandvrije’ archieflokaal aan de zuidkant van de grote zaal in 1899, waar de gezamenlijke archieven tot 1960 hebben gestaan. In 1964 is in het achterste gedeelte van de vroegere schuur een nieuwe archiefbewaarplaats gebouwd. Op de zolder van de garage zijn de oudere technische tekeningen, afkomstig van de waterbouwkundigen, en series leggers van gronden, kiezerslijsten en waterstanden geborgen. Omstreeks 1980 zijn deze bestanden naar de archiefbewaarplaats overgebracht. Vanaf 1968 zien we een enorme groei van het aantal archiefbescheiden. De oorzaak van de groei is tweeledig. Ten eerste de natuurlijke aanwas van de archieven van het waterschap Hunsingo zelf. Ten tweede de opneming van archiefbescheiden van opgeheven waterschappen binnen en buiten het gebied van Hunsingo, zoals de waterschappen Electra en Ommelanderzeedijk.8 De groei resulteerde in 1991 in het gegeven dat de ruimte bovenop de vaste archiefstellingen van de archiefbewaarplaats geheel gevuld was met archiefdozen en op de vloer een toren van ongeveer 60 dozen stond. In het voorjaar van 1992 kwam de nieuwe archiefbewaarplaats, in de nieuwe vleugel van het waterschapshuis, gereed en is een groot deel van de archiefbestanden aldaar geplaatst. Met het gereedkomen van de nieuwbouw van het waterschapshuis van het waterschap Noorderzijlvest te Groningen zijn in juni 2001 alle archivalia van het waterschap Noorderzijlvest en zijn rechtsvoorgangers overgebracht naar de recent gebouwde archiefbewaarplaats aldaar. Het waterschap Hunsingo had bij de oprichting en reglementering de opdracht meegekregen een groot aantal werken ter verbetering van de waterafvoer uit te voeren. De papieren neerslag van die werken en alles wat daarmee samenhing is de kern van het te vormen archief geworden; naast de aanlevering van technische gegevens 7 Onder bijlagen tot de rekeningen wordt verstaan: ingekomen nota’s en rekeningen met betalingsopdrachten van derden. 8 De administratie van het waterschap Electra had vanaf 1944 plaats in Onderdendam, die van het waterschap Ommelanderzeedijk vanaf 1967/1968. Beide waterschappen hebben bestaan tot 1995.

Inleiding

1

als bestekken en tekeningen moest het waterschap geldleningen afsluiten voor de bekostiging van de werken, de aankoop van gronden en grondberging. De berging van stukken in het archief en het opzoeken van stukken heeft vooral door de grote continuïteit van de secretarissen weinig problemen opgeleverd. Vanaf omstreeks 1895 is P.H. Meekhoff Doornbosch, de zoon van de toenmalige voorzitter J. Doornbosch, zich uit belangstelling voor de oude tijd in de archieven van de voorgangers van Hunsingo gaan verdiepen.9 Bij zijn beschrijving van de archieven van de zijlvesten en dijkrechten (1905) zijn ten onrechte enige stukken uit het Hunsingo-archief, die een jaartal van vóór 1856 droegen, in de zijlvesterarchieven opgenomen. Bij de herinventarisatie van de zijlvesterarchieven in 1994 is deze omissie recht gezet. Doornbosch is in 1906 op persoonlijke titel tot archivaris van het waterschap benoemd; tegen een kleine vergoeding heeft hij later door middel van een kaartsysteem een register op de notulenboeken van 1856 tot 1915 aangelegd.10 Naast de hierboven vermelde series bestond het archief van het waterschap uit ingekomen stukken. De ingekomen stukken waren vanaf 1856 in een chronologische reeks per vergadering van het hoofdbestuur of gecommitteerden opgeborgen; een bij andere organisaties gebruikelijk systeem van inboeken of rubricering is hier niet aangelegd. Door het onttrekken van stukken aan deze reeks, het vormen van afzonderlijke zaakdossiers en het niet terugbrengen van de onttrokken stukken naar de chronologische reeks is op den duur een onontwarbaar kluwen van stukken ontstaan, die onderzoek in het oud-archief tot een gebed-zonder-eind maakte. Toen Sybolt Harkema, secretaris sinds 1914, in 1934 vrij onverwacht kwam te overlijden, bestond het waterschap bijna tachtig jaar en was het archief zeer moeilijk raadpleegbaar geworden. Jarg J. Pettinga, die een poosje als volontair werkzaamheden voor het waterschap had uitgevoerd, werd spoedig benoemd tot opvolger van Harkema.11 Aangezien ook de toenmalige voorzitter van het waterschap, Harm Westers, nog maar kort in functie was en de in 1932 benoemde waterbouwkundige binnen enige jaren ernstig ziek werd, kwam het hele gewicht van de administratie en de voortgang van de werkzaamheden goeddeels op de schouders van de jonge secretaris te liggen. Tegen die achtergrond is het begrijpelijk dat de secretaris zich na de tijd van inwerken is gaan beraden over middelen om de administratie en de berging van stukken te stroomlijnen. Met ingang van 1 januari 1936 is hij begonnen met een eigen systeem van een zaaksgewijze ordening, grotendeels gebaseerd op het archiefsysteem van verschillende gemeenten. Kort vóór die datum was het Registratuurbureau van de Unie van Waterschapsbonden opgericht, dat beoogde 9 Zie voor nadere gegevens omtrent P.H. Meekhoff Doornbosch: Brood, Huussen jr. en Van der Kooi, Nieuwe Groninger Encyclopedie (Groningen 1999) 548. 10 Dit is vernietigd, het was veel te uitgebreid. Of mej. E. van Dijk dit systeem heeft gebruikt, waag ik te betwijfelen; zij heeft zelf een heel ander, meer beschrijvend systeem aangelegd bij het doorwerken van de archieven van de zijlvesten en het waterschap Hunsingo. 11 Secretaris Pettinga ondertekende zelf met J.J. Pettinga jr. ter onderscheiding van zijn vader, Jan Jargs Pettinga of J.J. Pettinga sr, die ontvanger van het waterschap was.


15

eenheid in de organisatie van de administraties van waterschappen te brengen. Hoewel de secretaris in maart 1936 als reactie op een schrijven van de Groninger Waterschapsbond een welwillend advies schreef over de invoering van een uniform registratuurplan voor waterschappen, vroeg hij in mei toestemming van het college van gecommitteerden om een dossierstelsel van eigen makelij in te voeren en daarvoor een stalen kast met schuifladen en 200 stuks dossieromslagen aan te schaffen. In het begin van 1937 gaf Pettinga de voorzitter in overweging niet met het registratuurbureau in zee te gaan, onder andere met de volgende argumentatie: ‘Verder vervalt bij de waterschappen nog een belangrijk voordeel inzake de uniformiteit, die bij b.v. de gemeenten wel aanwezig is. Bij waterschappen toch zal het een hooge uitzondering zijn (althans bij de grootere), dat een secretaris van het eene waterschap te maken krijgt met de administratie van een ander waterschap. Bij de gemeenten daarentegen is het een komen en gaan van ambtenaren en voor een goede gang van zaken is het daar van groot belang, dat overal de administratie gelijk is ingericht. Bij de waterschappen is het alleen de opvolger, die bij een willekeurig doch duidelijk systeem na eenig inwerken dit zoo kan voortzetten’.12 De vermeende kosten van de aansluiting bij het registratuurbureau, door de secretaris berekend op enige honderden guldens per jaar, voornamelijk bestaande uit reiskosten en ‘wat adviezen’ van een ambtenaar, waren de druppel, die de emmer deed overlopen. Bij de excursie van de Unie van Waterschapsbonden op 17 juli 1939 heeft W. H. van Ulsen, secretaris van het registratuurbureau geprobeerd Hunsingo alsnog over de streep te trekken, maar tevergeefs: op 19 oktober (!) schreef Pettinga ‘dat is besloten voorloopig niet tot aansluiting bij uw bureau over te gaan’.13

III.2 Voorgaande bewerkingsmomenten III.2.1 Algemeen Pettinga was inmiddels in contact gekomen met Pieter J.T. Biesta, wetenschappelijk archiefambtenaar bij het Rijksarchief in Groningen, die zich bereid verklaarde het archief van het waterschap vanaf 1856 te ordenen. Op 14 februari 1940 is hij met dat werk begonnen. Dat Pettinga toch nog twijfelde aan de mérites van zijn eigen registratuurplan blijkt uit het feit, dat hij op 18 maart 1940 samen met de voorzitter en Biesta een bezoek heeft gebracht aan de archivaris van het hoogheemraadschap van Schieland, dr. E. Wiersum, en de chef van de administratieve dienst van het hoogheemraadschap van Delfland, W.H. van Ulsen.1 Het oordeel van de uit Groningen afkomstige Wiersum over de ontoereikendheid van het decimale stelsel heeft sterk bijgedragen aan het besluit het eigen systeem van opberging te handhaven; in de brief 12 Zie inv. nr. 227. 13 Voor de excursie, zie inv. nr. 115 en voor het citaat van Pettinga, zie inv. nr. 227. 14 Zowel de directeur van de Unie van Waterschapsbonden, mr. Th.F.J.A. Dolk, als de secretaris van het registratuurbureau waren afkomstig van het hoogheemraadschap van Delfland te Delft.

Inleiding

16

van 21 maart 1940 aan de heer Van Ulsen is daar als redengevende omstandigheid aan toegevoegd ‘dat voor de stukken vanaf 1856 het decimaal registratuurstelsel niet kan worden toegepast’.15 In een rapport van maart 1940 aan gecommitteerden gaat Pettinga nog eens uitgebreid in op het bezoek aan de beide hoogheemraadschappen en op de voordelen en de nadelen van het decimale stelsel. ‘Als algemeene indruk mag geloof ik worden opgemerkt, dat het decimale stelsel zeer goed werkt en het chronologische stelsel zijn tijd heeft gehad. Voor Hunsingo lijkt het mij momenteel niet wenschelijk over te gaan op het decimale stelsel, daar het hier gevolgde stelsel in wezen precies hetzelfde is’.16 P. Biesta heeft tot maart 1943 vijf dagen per week en zes maanden per jaar in het waterschapshuis gewerkt aan het omwerken van het oud-archief naar de door Pettinga opgezette systematiek, welke hij gaandeweg heeft gewijzigd en uitgebreid. Bij brief van 6 april 1943 zond hij een uitgebreid verslag van de archiefordening aan gecommitteerden. Daarin dringt hij sterk aan op het samenstellen van een inventaris van het archief: ‘Het was oorspronkelijk mijn bedoeling geweest om, na beëindiging van de ordeningswerkzaamheden, uw college voor te stellen mij opdracht te geven tot samenstelling van een inventaris van het archief. Dit is een arbeid, die mij zeer ter harte gaat, omdat een goede inventaris niet alleen van groot nut is bij de raadpleging van een archief, doch ook omdat eerst door middel daarvan de rijkdom van het archief volledig te overzien is. Het zou bovendien als het ware de kroon op het werk der archiefordening geweest zijn. Tot mijn spijt laten mijn bezigheden niet toe deze taak op mij te nemen’.17 Op 8 april 1943 volgde nog een rapport over de administratie, ingericht volgens het aan het waterschap toegezonden registratuurplan [‘systeem-Biesta’], en vervolgens een lijstje met nog uit te voeren werkzaamheden. Door de oorlogsomstandigheden zijn de rapporten van Biesta enige maanden blijven liggen.18 In oktober 1943 zond Pettinga een rapport over de open aanmerkingen van Biesta aan gecommitteerden, waarin hij er blijk van gaf zich behoorlijk op z’n tenen getrapt te voelen. Voor de afwerking van de archiefordening was inmiddels mej. E.J. Musschenga, als tweede typiste, aangetrokken. Wat de opmerkingen van Biesta over het samenstellen van een inventaris betreft, vindt Pettinga het gewenst ‘dat dit alsnog door iemand anders geschiedt. Mijn gedachten gaan hierbij naar iemand die, althans wanneer het waterschapsbestuur daartoe kan besluiten, tevens een gedenkboek 1856-1936 samen zou kunnen stellen’.19 Pas op 16 maart 1944 ging er een brief aan Biesta uit, waarin hem dank werd gebracht voor de ordening van het archief, en met de opmerking ‘dat het niet zozeer 15 Zie inv. nr. 227 en 228. 16 Zie inv. nr. 228. 17 Zie inv. nr. 228. 18 In enige andere rapporten in opdracht van het bestuur uitgebracht noemt Biesta zich ‘archivaris van (het waterschap) Hunsingo’, bijvoorbeeld in ’Onderhandse overdracht van rechten op het kanaal UlrumUithuizen, 1952.’ 19 Zie inv. nr. 228.


17

in de bedoeling lag, dat door u als archivaris een rapport inzake de huidige administratie werd samengesteld, doch wel om ons college in kennis te stellen met eventueel voor de huidige administratie van belang zijnde punten, die bij de archiefordening naar voren zouden kunnen komen’.20 III.2.2 Registratuurplan van Biesta Het registratuurplan van Biesta gaat uit van een onderwerps- en zaaksgewijze ordening, met een hoofdindeling in tweeën, de sectoren A, voor Algemene stukken, en B, voor Bijzondere stukken. Binnen elke sector bestaan in beginsel twaalf hoofdrubrieken, die de gehele administratie omvatten. De opbouw van het systeem, dat door de samensteller in een toelichting wordt uitgelegd als logisch en gemakkelijk aan te leren, is misschien wel logisch, maar buitengewoon ingewikkeld door de gehanteerde systematiek van een steeds verdere onderverdeling in letters en cijfers, die om en om worden gebruikt. De losse stukken in het archief van Hunsingo zijn omgewerkt in omslagen en dossiers; alle stukken zijn van een stempel en een letter/cijfercombinatie voorzien. Uit de losse stukken (1856-1935) waren enige duizenden (!) omslagen gevormd; in zeer veel gevallen bestond een omslag slechts uit één stuk, bij voorbeeld een klacht over een losliggende plank van een brug. De serie A (Algemeen), die voornamelijk uit omslagen, maar ook wel uit los in de portefeuilles liggende stukken bestond, is behoudens de door Biesta geschreven handleiding niet verder voor de gebruiker toegankelijk gemaakt. De serie B (Bijzondere stukken), bestaande uit 980 omslagen, was ‘toegankelijk’ gemaakt door een summiere lijst van korte opschriften met jaartal. Het registratuurplan bestond aanvankelijk uit de volgende twaalf onderdelen: • Oprichting, wijziging, opheffing van het waterschap; • Inrichting en bevoegdheden van het bestuur; • Verhouding van het waterschap tot derden; • Bestuur, ambtenaren en ander personeel; • Administratie; • Leggers der gronden; • Financieel beheer; • Belastingen; • Leggers van schouwbare voorwerpen; • Beheer en onderhoud der objecten; • Vergunningen ingevolge de keur; • Waterloozing en • Later toegevoegd: Waterverontreiniging; onderverdeeld in Verzilting en Zuivering van afvalwater.

20

Zie inv. nr. 228.

Inleiding

18

De series notulen, brievenboeken, leggers van gronden, leggers van schouwbare voorwerpen, waterstanden en de bijlagen bij de rekening (enz.) waren wel opgenomen in bovenstaande hoofdindeling, maar ze zijn niet van desbetreffende nummeringen voorzien. Volgens de door Biesta toegevoegde Handleiding voor de archiefordening was het gemakkelijk terugvinden van stukken ‘de eerste eisch waaraan de archiefordening moet voldoen.’ Betreffende de aanduiding van stukken met een combinatie van cijfers en letters schreef hij: ‘De aanduiding der onderwerpen geschiedt door cijfers en letters en wel zoo, dat ieder cijfer of groep van cijfers en iedere letter (of, bij grootere uitbreiding, groep van letters) een nieuwe onderverdeeling aanduidt. Zoo is bijv. 10a1d, herstellen en beschoeien van wallen, een onderdeel van 10, onderhoud en beheer der objecten, van 10a, aanleg, onderhoud, v erbetering en opheffing en tenslotte van 10a1, kanalen en maren. Bij de bepaling van het onderwerp, waartoe het stuk behoort, ga men zooveel mogelijk van het bijzondere naar het algemeene en passe deze methode ook toe bij het opzoeken van stukken. Behandelt een stuk dus bijv. een kwestie, die betrekking heeft op aanleg, onderhoud, verbetering en opheffing van een dijk, en is het krachtens de nadere omschrijving ervan niet mogelijk het te plaatsen in een der onderverdeelingen van 10a9, als a, b en c, dan wordt het gerangschikt onder 10a9. Moet dit stuk teruggezocht worden, dan wordt nagegaan of het te vinden zal zijn in 10a9a, 10a9b of 10a9c; blijkt het daaronder niet te behooren, dan moet het geplaatst zijn in 10a9.’ Eigenaardig was de scheiding van eigendommen in: eigendommen niet voortvloeiend uit de publiekrechtelijke functie (7.d.) en eigendommen voortvloeiend uit de publiekrechtelijke functie (10.c.). De onderverdeling in onderdelen, bij de onderdeelsbesturen en de (onder)boden, is voortgezet in de hoofdafdeling Beheer en onderhoud betreffende de objecten Tochten, Zwetsloten en Duikers, waardoor de aanduidingen nodeloos ingewikkeld zijn gemaakt, bijvoorbeeld B 10 a 2 e = Bijzondere stukken [B]; Beheer en onderhoud der objecten [10]; aanleg, onderhoud, en verbetering [a]; van tochten [2] in het vijfde onderdeel (Bedum) [e]. Uit de door Biesta ‘herordende’ stukken zijn in die tijd geen stukken vernietigd. De omvang van het archief was in die tijd blijkbaar nog zo gering, dat men de indruk had nog tal van jaren op dezelfde weg te kunnen doorgaan zonder dat er gebrek aan bergruimte zou ontstaan. Overigens is niet het gehele archiefbestand in het systeem-B opgenomen, met name niet de technische tekeningenvoorraad bij de waterbouwkundige en de leggers van gronden, kiezerslijsten e.d., die in ieder geval vanaf circa 1964 op de zolder van de doorrit hebben gelegen. Bij de herordening van de jaren dertig/veertig zijn A en B dossiers gevormd tot en met ongeveer 1934. De secretaris hield dus de stukken van na die tijd bij de hand, zonder ze meteen in te delen naar het plan van Biesta. Op den duur kwam hij echter in het nieuwste archief om; de stukken van na 1934 zijn voor een deel op goed geluk aan het Biesta-archief toegevoegd. Betreffende zaken en onderwerpen van langdurige aard hield Pettinga uiteraard een soort schaduwarchief bij. Bij de definitieve beschrijving Waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991)

19

komt nu en dan zo’n bestanddeel tevoorschijn, b.v. bij A/B 10a9b, betreffende de bedijking van de Kerkvoogdijpolder c.q. de uitvoering van landaanwinningswerken ten westen daarvan; het heeft veel tijd en moeite gekost zulke dossiers in de bestaande dossiers op te lossen en de vele dubbelen, en soms gemaakte afschriften van ingekomen stukken, te vernietigen.

IV Verantwoording van de inventarisatie IV.1 Algemeen De archivalia van het waterschap van de jaren 1936 tot 1955 zijn zo goed en zo kwaad als het ging naar hetzelfde systeem toegevoegd aan het voorgaande archiefdeel. Dat niet altijd de juiste code is toegepast ligt voor de hand. Lang niet alle stukken in de latere dossiers waren op tijdsvolgorde gelegd. Van tijd tot tijd zijn voorts losse stukken van diverse herkomst uit de burelen van het waterschap aan het oude archief van Hunsingo toegevoegd; de laatste maal is dat in 1962 gebeurd met stukken afkomstig van secretaris Harkema.21 De op de zolder van de oudste nieuwbouw van het waterschapshuis gevonden stukken van de ontvanger P. Koops (1948-1962), bestaande uit bewerkingsaantekeningen van de waterschapsomslag en andere financiële hulpboekhoudingen, zijn in 1974 vernietigd. Hoewel in principe niemand buiten de secretaris toegang tot het archief had, is in de jaren vijftig nog een zeer grote hoeveelheid achteraf gezien onnodige ballast in het archief terechtgekomen: in de jaren van haar verblijf ten waterschapshuize heeft mej. Van Dijk ten behoeve van haar onderzoek vele honderden verwijsbriefjes aan de dossiers toegevoegd. Bij de omwerking van het archief en de aanvulling met nieuwe stukken vanaf 1936 heeft geen vernietiging van stukken plaatsgevonden, hoewel Biesta in zijn handleiding de aanbeveling doet de op termijn te vernietigen stukken met een opvallend stempel v.v.v. (voor vernietiging vatbaar) te voorzien. Het systeem-Biesta heeft voor het archief van Hunsingo tot een onoverzichtelijke hoeveelheid omslagen geleid, die het zoeken naar specifieke stukken gaandeweg bemoeilijkte. Men moet en kan zich afvragen of het überhaupt wel een goede gedachte is geweest het gehele oud-archief op deze wijze overhoop te halen en (onbedoeld!) in het ongerede te brengen.22 Na de Tweede Wereldoorlog is de secretaris bij de vorming van het jongere archief in de ingewikkelde indeling en codering vastgelopen. 21 Biesta en anderen hebben op die elders gevonden stukken het opschrift ‘verspreid gevonden’ gezet. 22 Uit de correspondentie over de herordening blijkt dat het werk met toestemming van de provinciale archiefinspecteur is uitgevoerd.

Inleiding

20

Met het oog op de slechte toegankelijkheid van het oude archief van Hunsingo is begin jaren zeventig van de twintigste eeuw bij het bestuur de wens opgekomen het archief op moderne wijze te laten inventariseren en daardoor definitief te ontsluiten. Per 1 januari 1973 is ondergetekende hiervoor aangetrokken. Ondanks de specifieke opdracht om het archief van Hunsingo te ordenen en te beschrijven is daarvan in de eerste jaren niet veel terechtgekomen. Het toegankelijk maken van de archieven van andere waterschappen, met name van de Noordpolder en de Lauwerpolder, die ten gevolge van de opneming in het waterschap Hunsingo kort tevoren naar het waterschapshuis te Onderdendam waren overgebracht, moest om moverende redenen voorrang krijgen. Daarnaast bleken de archieven van de opgeheven ‘molenpolders’, het waterschap Electra, en de Groninger Waterschapsbond, in 1977 gevolgd door de archieven van de zogenoemde Noordoostelijke Kustpolders (de waterschappen Uithuizerpolder, Oostpolder Uithuizermeeden, Vierburen, Eemspolder, Emmapolder en Polderopwegen), en andere archieven van waterschappen een ordenende hand nodig te hebben om inzicht te krijgen in even zoveel administraties. In het betrekkelijk kleine waterschapskantoor te Onderdendam was het gewoonte om alle krachten, die van de archivaris niet uitgezonderd, te bundelen bij het voor de verzending klaarmaken van de begrotingen en de rekeningen, de aanslagbiljetten en de aanmaningen van de schouw. Bij ziekte en andere afwezigheid van de naaste collega, A.R. Veldman, moest een deel van zijn werk, het in- en uitboeken van de post, doorgang vinden. In- en extern onderzoek was nodig voor het maken van rapporten aan het bestuur.23 Daarnaast ben ik intensief betrokken geweest bij het afscheid van secretaris Pettinga (1974) en voorzitter R.J. Clevering (1979), alsmede bij de voorbereiding van tentoonstellingen en diverse publicaties over de Groninger waterschappen in het algemeen en het waterschap Hunsingo in het bijzonder. In 1977 en 1983 ben ik beide malen verscheidene maanden in de slag geweest met opruiming en vernietiging van vele meters papier, het doornemen van de series begrotingen en rekeningen en zonodig aanvullen van die series met van de provinciale archiefinspectie teruggekeerde series. Ook de bewerking van dossiers betreffende verhuur en verpachting, aan- en verkoop en ruiling van eigendommen en aanspraken hebben toen zeer veel onderzoek en dus tijd gevergd, alleen al omdat in eerste instantie uiterst moeilijk was uit te maken of in gang gezette onderhandelingen tot een goed einde waren gebracht. Tot circa 1975 was het niet gebruikelijk afschriften van akten van verkoop van waterschapseigendommen van de notaris te vragen. Ook zijn in die jaren zeer veel beschrijvingen van dossiers en stukken gemaakt, maar door de verwarde staat van het archief als geheel kon ik me nog geen oordeel vormen over de gewenste structuur van een nieuwe inventaris. 23 Voorbeelden van dergelijke rapporten c.q. onderzoeken zijn: Ten behoeve van de onteigening van de zeedijk in het kader van de dijkverzwaring door het waterschap Ommelanderzeedijk en een procedure van het waterschap Hunsingo tegen de provincie Groningen inzake het onderhoud van de Reitdiepsdijken.


21

Nadat de toenmalige Rijksarchivaris in de provincie Groningen in 1984 een aanzienlijke hoeveelheid tot de archieven van de zijlvesten van het Hunsingokwartier behorende stukken aan het waterschap Hunsingo had overgedragen, is de definitieve herbeschrijving van de archieven van de zijlvesten en dijkrechten ter hand genomen. Deze werkzaamheden hebben in samenwerking met het Rijksarchief geleid tot de uitgave van: A.L. Hempenius en C. Tromp, Inventaris van archieven van zijlvesten en dijkrechten in het Rijksarchief in Groningen en bij het waterschap Hunsingo (Groningen 1994). Bij het opzoeken van gegevens in het oude Hunsingo-archief bleek mij al ras hoe ondoorzichtig de systematiek was en hoe na 1940 was geprobeerd de jongere stukken daarin te incorporeren. De eerste algemene bewerkingen van het archief hebben in 1974 en 1975 plaatsgevonden. Deze bestonden onder andere uit het vernietigen van dubbelen van begrotingen en rekeningen, het ompakken van het gehele archief in nieuwe archiefdozen en het verwijderen van metalen en plastic voorwerpen.2 Daarna heb ik van tijd tot tijd voor korte perioden en soms ook maandenlang bewerkingen aan het archief kunnen uitvoeren, als het beschrijven van de series en het samenvoegen van de enorme hoeveelheid soort- en zaaksgelijke stukken uit de omslagen in de afdelingen A en B. In de jaren 1977, 1980 en 1983 is een begin gemaakt met de beschrijving van losse stukken en dossiers van min of meer afgesloten onderdelen van het archief. De beschrijving van omslagen met maar enkele stukken van allerlei aard vóór 1920 was lastig, omdat minuten van uitgaande stukken in onscheidbare delen zijn geschreven en er geen losse afschriften zijn vervaardigd. Biesta heeft met een stempel en aantekeningen met pen op ingekomen stukken vermeld waar de bijbehorende uitgaande brief (brieven) te vinden is (zijn), zodat het betreffende dossier met eenvoudige middelen kan worden aangevuld. Bij nader inzien is het maar in enkele gevallen nodig geweest deze omslagen te beschrijven als ‘stukken ingekomen van…’. In december 2001 ben ik met de definitieve bewerking en beschrijving van het gehele archief begonnen. De inventaris en het archiefschema is definitief ingedeeld en genummerd eind januari 2003. In maart 2003 is het archief materieel bewerkt en verpakt in zuurvrije verpakkingsmaterialen.

IV.2 Herinventarisatie bruggen Een zeer lastige soort stukken zijn de series ‘bruggen’ gebleken. In 1983 en 1990 heb ik er lange tijd aan gewerkt, heel veel stukken opgeruimd en voor een deel beschrijvingen gemaakt. Op een enkel bestek na liggen de gewaarmerkte stukken in de serie

24 In de praktijk waren bij Hunsingo (en andere waterschappen) de meeste archiefdozen binnenste buiten gevouwen, waardoor het stoflipje achter het luchtgat vast kwam te zitten.

Inleiding

22

‘Gezegelde contracten’; ik heb steeds nagegaan of het gewaarmerkte exemplaar aanwezig is.25 Een enkele maal heb ik een dubbel in het dossier laten zitten, om de toekomstige gebruiker van de stukken te laten zien hoe een bestek uit die tijd er uit ziet. Bovendien bleek in enige gevallen een geschreven bestek voorzien te zijn van de aantekening/stempel van goedkeuring door Gedeputeerde Staten van Groningen (G.S. Groningen). Nu is bevonden dat de meeste geschreven bestekken overbodig waren en konden worden vernietigd, zijn verscheidene omslagen, die geen body meer hadden, vervallen; de te weinig losse stukken betreffende een brug of een complex van bruggen zijn toegevoegd aan de serie Algemeen. Een eigenaardig fenomeen uit de periode 1856-1934 zijn de bestekken en begrotingen voor het verven en teren van tientallen bruggen en soms ook andere waterschapsobjecten. Splitsing van stukken is hier al helemaal onmogelijk; een gebruiker kan daarom het beste de serie ‘Gezegelde contracten’ (1856-1915) raadplegen.26 Er is gebleken, dat in het waterschapsarchief tal van omslagen betreffende de bouw van particuliere, gemeentelijke en provinciale bruggen, alsmede van de benedenbouw van de brug bij Oosterdijkshorn (ten laste van het waterschap Fivelingo) voorkwamen; particulieren en gemeenten moeten ingevolge de keur van het waterschap vergunning voor het leggen en veranderen van bruggen aanvragen. Deze stukken behoren dan ook bij Vergunningen bruggen te worden geborgen; de formele brief houdende vergunningen terzake is vóór 1920 alleen als afschrift in het brievenboek te vinden. Zonder dat stuk heeft een omslag echter een open eind! Provincie en Rijk vielen vóór 1955 niet onder de keur van het waterschap. Opmerkelijk is dat tussen waterschap en provincie vóór 1900 al briefwisseling aanwezig is betreffende afmetingen van te bouwen bruggen door de provincie, waarbij het waterschap graag een vinger in de pap wil hebben. Verschillende stukken uit 10a8 heb ik vergeleken met de categorieën Vergunningen voor bruggen & Bediening van bruggen. Uiteindelijk is er nu een serie onsplitsbare algemene stukken, in de omvang van twee dikke pakken, overgebleven, en daarnaast omslagen met een eigen beschrijving. Bij het systeem Biesta ging het in de A-afdeling om enige archiefdozen en in de Bafdeling tot 1934 om 155 (!) omslagen. De beschrijving van de algemene stukken is zeer algemeen en ruim gehouden gezien de diversiteit van de overgebleven stukken. Ondanks het feit dat er in de loop van enige perioden van bewerking en beschrijving veel vernietigbare stukken aan deze pakken zijn onttrokken, is het doornemen van de algemene dossiers aan te bevelen, indien een onderzoeker gegevens van een bepaalde brug op wil sporen. Een goed voorbeeld is de Kruissteeklap over het Usquerdermaar, waarvan in het algemene

25 26

Voor de ‘Gezegelde contracten’ zie inv. nrs. 837-841, 843 en 844. Ibidem.


23

dossier veel stukken zitten, omdat de voorzitters van het zevende onderdeel zeer veel over deze brug, die alleen tot uitrede van de eigenaar van de boerderij Grote Kruisstee dient, hebben gerapporteerd. Vooral in de tijd van de waterbouwkundige J.J. Vegter worden vrij veel interne brieven van zijn hand in de dossiers aangetroffen. Ik heb dat voor het merendeel gehandhaafd, omdat daaruit de organisatie bij het waterschap en de werkzaamheden van de waterbouwkundige naar voren komen. De beschrijvingen van de bijzondere omslagen zijn naar gelang van de inhoud van de omslag zeer verschillend. In één geval zijn enige stukken afkomstig uit het archief van het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest gevonden, en uit arren moede meebeschreven. De definitieve beschrijving van de omslagen in de serie B beloopt een totaal van 70 omslagen, namelijk 60 omslagen vanaf 1856 tot 1934 en nog tien omslagen van na 1934; naderhand zijn aan B 10a8 vier omslagen onttrokken, die pasten bij de serie Vergunningen voor particuliere bruggen (Biesta 11c). Opvallend en verwarrend is het voorkomen van verschillende gelijke benamingen van bruggen, zoals de Nieuwtil bij Stedum en over het Rasquerdermaar, alsmede de provinciale Nieuwtil over het Boterdiep bij Middelstum, de Scheeftil over het Warffumermaar en bij Douwen, en de provinciale Scheeftil bij Ellerhuizen, en tenslotte de Wehesterklap ten noorden en ten zuiden van Wehe, die in 1861 respectievelijk 1862 door het waterschap zijn vervangen door vaste bruggen. De benaming Loopbrug naar Grijssloot gold voor een loopbrugje in het voetpad van Molenrijge naar Grijssloot over het Molenrijgstermaar (afgebroken omstreeks 1929) en voor een gelijke verbinding in het voetpad van Wehe naar Grijssloot over het kanaal langs Verhildersum. Met name de identificatie van de Wehesterklap en de loopbruggen hebben voor veel oponthoud gezorgd bij de definitieve beschrijvingen. Een doos vol stukken betreffende vergunningverlening door het waterschap aan particulieren en overheden is op 23 oktober 2002 gesplitst in twee pakken betreffende vergunningen voor bruggen van particulieren en voor de provincie, gemeenten en het waterschap Fivelingo (Biesta 11c). Ook deze twee beschrijvingen zijn zo algemeen mogelijk gesteld; vooral de stukken betreffende particuliere bruggen zijn heel divers van inhoud, maar het doorslaggevende punt van overeenkomst is het feit dat de onderhoudsplicht en de afmetingen in de leggers van schouwbare voorwaarden zijn opgenomen. Hoewel in een enkel geval bekend is, dat bruggen verwijderd zijn (b.v. brug over het Winsumerdiep ten behoeve van de steenfabriek van Timmer & Weg, ten westen van de Oude AE), zijn de vergunningsstukken bewaard. Als bijzonderheid kan worden vermeld dat er bij de vergunningen voor particuliere bruggen, evenals de vergunningen voor het bevaarbaar of bruikbaar maken van kleine wateren, gegevens zijn te vinden over het afgraven van wierden.

Inleiding

2

IV.3 Vernietiging van archiefbescheiden In het begin van de jaren zeventig van de twintigste eeuw zijn de bijlagen bij de rekening over de jaren 1856-1932 door toedoen van de provinciale archiefinspectie in Groningen naar het voorschrift van de vernietigingslijsten grotendeels vernietigd.27 Bij de selectie ter vernietiging is gebruik gemaakt van een tweetal selectiemiddelen die van toepassing zijn op de waterschapsarchieven.28 De in het archief voorkomende vernietigbare stukken en andere aangetroffen ballast waren in de afgelopen jaren reeds voor het grootste deel verwijderd. Toch is niet alles, wat volgens de vernietigingslijst afgevoerd mocht worden, uit het archief verwijderd. De ontwikkeling van het waterschap en de waterschapsorganisatie heeft vooral in de twintigste eeuw nogal wat sporen achtergelaten, die interessant voor de toekomstige onderzoeker kunnen zijn. Daarnaast bevatten de interne correspondentie van de waterbouwkundigen en de onderdeelsvoorzitters met de voorzitter en de secretaris zeer gevarieerde gegevens over allerhande zaken. Eén van de doelen van de algemene inventarisatie is het vernietigen van stukken, die noch voor de administratie noch voor de historie van blijvend belang zijn. Zeker met betrekking tot de uitvoering van werken (samen deel uitmakend van onderverdeling A/B 10 van het plan-B) is hier en daar meer bewaard dan strikt noodzakelijk was. De ingekomen correspondentie van bestuursleden, sluiswachters en vooral de deskundige/waterbouwkundige geven in veel gevallen een goed beeld van de werkzaamheden van deze personen voor het waterschap in een tijd van geringe technische communicatiemiddelen (auto, telefoon enz.). Daarentegen zijn de zeer talrijke circulaires, algemene brieven en voorschriften, voorzover niet rechtstreeks van belang voor de organisatie van het waterschap, die vanaf 1940 tot kort na 1950 van de provincie, het Rijk, de Duitse bezetter en tal van andere instanties en bedrijven ontvangen zijn, vernietigd in de verwachting dat elders genoeg van deze stukken bewaard gebleven zijn Bestekken en tekeningen van provinciale bruggen zijn vernietigd in de verwachting dat deze stukken in het archief van de provincie te vinden zijn.

27 Deze categorie bijlagen moest toen veertig jaar worden bewaard. 28 Lijst van voor vernietiging in aanmerking komende bescheiden uit de archieven van de organen van waterschappen dagtekenende van ná 1850, Staatscourant 1981, nr. 181 en de Lijst van voor vernietiging/ bewaring in aanmerking komende archiefbescheiden van waterschappen van na 1935, Staatscourant 1993, nr. 69 d.d. 8 april 1994.


25

V Aanwijzingen voor de gebruiker V.1 Onderzoek doen in het archief De door Biesta gemaakte tweedeling van het archief is bij de beschrijving van de stukken en het ineenzetten van de inventaris terzijde geschoven. In het onderdeel Beheer en onderhoud van werken zijn de algemene dossiers (uit de Algemene stukken) en daarbij gevonden losse stukken van bruggen en de kleinere objecten na vernietiging van niet-relevante stukken noodgedwongen gehandhaafd als ‘Fundgrube’ van de zaaksdossiers. Ter wille van de overzichtelijkheid van de inventaris is het maken van onderverdelingen niet als een doel in zichzelf beschouwd; de omvangrijke groepen van stukken betreffende het beheer van de kanalen en maren respectievelijk de waterschapsbruggen zijn grotendeels in de aangetroffen volgorde blijven staan. De gebruiker zij gewaarschuwd voor het voorkomen van meer dan één onderwerp in brieven en rapporten. In zeer veel gevallen is de meermalen door de provinciale griffie gedane oproep van ‘één onderwerp per brief’ een loze kreet gebleven, ook in haar eigen brieven. Bij de beschrijving van de stukken moet een keuze worden gemaakt welk onderwerp de voorkeur verdient. Hierdoor ontstane misverstanden kunnen in een inventaris nimmer afdoende worden opgelost. De opzet van een inventarisator om de interne en externe onderzoeker een instrument te bieden, waarmee op een gerede wijze stukken betreffende een bepaald onderwerp gevonden kunnen worden, zal altijd aan kritiek onderhevig blijven. De inventaris van dit archief, die stukken over honderd jaar en ouder omvat, bevat tamelijk veel stukken, die niet gemakkelijk onder een bepaald hoofdje gerangschikt konden worden. Toch moest op een gegeven moment de knoop worden doorgehakt. Een voorbeeld van een moeizame toewijzing vormen de stukken betreffende het (wederrechtelijk) openzetten van duikers in de zeedijk om daarmee water van buiten aan te voeren. Deze stukken zijn ingedeeld onder het kopje ‘afwatering, waterstand en peil’, omdat door het inlaten van zeewater het gesloten systeem van het peilbeheer wordt doorbroken. Door andermans bril bekeken zou de keuze ook gevallen kunnen zijn op waterverontreiniging of verzilting. In de onderhavige inventaris zijn met opzet weinig onderlinge verwijzingen naar stukken gemaakt; de beschrijvingen zijn naar ik hoop zodanig, dat de gebruiker aan de hand van de indelingssystematiek de gewenste stukken kan vinden. In verschillende gevallen wordt verwezen naar oudere gegevens in de archieven van de zijlvesten, waaruit Hunsingo is ontstaan. Wat de stukken in de afdeling ‘Verhouding tot/samenwerking met andere waterschappen’ betreft, spreekt het mijns inziens vanzelf dat de gebruiker voor aanvullende informatie in de archieven van die waterschappen kan kijken.

Inleiding

26

De toevoeging van NB’s beoogt aanvullende informatie te geven, die in het betreffende nummer meestal niet aanwezig is. De gebruiker wordt er voorts op geattendeerd dat, waar naar provinciale bladen wordt verwezen, deze gemakkelijk kunnen worden geraadpleegd in de verzameling Provinciale Bladen van de provincie Groningen, die aanwezig is in de bibliotheek van het waterschap. Bij de beschrijvingen zijn de termen pompen en tochten gehandhaafd. Onder pompen wordt een duiker welke door middel van een klep of deur afsluitbaar is verstaan. Tochten zijn hoofdwatergangen. De uitwateringskunstwerken in dijken, die geen zijlen waren, werden vroeger alle met het woord ‘pomp’ aangeduid; ter herinnering daaraan is het gemaal van de noordoostelijke kustpolders ten noorden van Bierum Spijksterpompen genoemd. Bij de oprichting van het waterschap Hunsingo was niet meteen duidelijk welke watergangen tot de tochten behoorden; verscheidene tochten hadden ook geen naam. De Biesketocht komt ook voor als het Bieskemaar; de Oude Delthe, de Oudeweer en het Selwerderdiepje zijn onder invloed van de primitieve leggers van schouwbare voorwerpen tochten geworden.29 De nieuw aangelegde waterleidingen in Schilligeham en in het voormalige Wetsingerzijlvest (inv. nrs. 1.05, 1.056 en 1.057) worden twintig jaar later al tot de tochten gerekend. De zijlen, die van oudsher niet waren ingericht om schepen door te laten, zijn zonder uitzondering sluizen geworden, maar ze hebben hun oude naam als waterschapsobject en als topografische aanduiding behouden; de sluismeester is heel lang waarman blijven heten. De maren (enkelvoud: het maar) behoren in het algemeen tot de kanalen; onder het hoofdje Kanalen en maren zijn dan ook consequent het Rottumermaar, het Lellenstermaar en het Toornwerdermaar opgenomen, die tegenwoordig niet meer als bevaarbare wateren in de legger voorkomen.30 In het westen van Hunsingo worden soortgelijke korte wateren naar dorpen aangeduid als opvaart of vaart. Vanaf de oprichting van het waterschap Hunsingo zijn omvangrijke werken uitgevoerd, die door hun complexiteit niet eenvoudigweg naar één bepaald object kunnen worden geclassificeerd. In eerste instantie betreft dit de werken, opgesomd in een staat voorafgaande aan het reglement, die ten behoeve van de verbetering van de waterafvoer moesten worden uitgevoerd. Bij de uitvoering van zulke werken, waarbij de afwatering van en de scheepvaart in bepaalde gebieden gedurende een vrij lange tijd zijn gestremd, is het uit praktische overwegingen gebruikelijk enerzijds (b.v.) het 29 Met ‘primitieve legger’ wordt de oorspronkelijke legger bedoeld, waarin alle objecten per onderdeel zijn opgenomen. In wezen is na de reglementair voorgeschreven wijziging en toevoeging van gegevens betreffende schouwbare voorwerpen, die in wijzigingsleggers en suppletoire leggers worden opgenomen, de volgende legger, kortweg ‘legger’ genoemd, weer een primitieve legger. 30 Het woordgeslacht van ‘maar’, zoals in de Dikke Van Dale wordt gegeven, is niet te beschouwen als bewijs van het tegendeel. In de archieven van de zijlvesten komt ‘maar’ zonder uitzondering als onzijdig woord voor.


27

hergraven of baggeren van twee of meer kanalen in stukjes uit te voeren, en anderzijds werken, die op de onderhanden zijnde werken aansluiten, tegelijk uit te voeren. De preciese omschrijving van de gezamenlijk uit te voeren werken is te vinden in de bestekken, die in de serie ‘Gezegelde contracten’ voorkomen.31 Bij een onderzoek naar bestekken van bruggen ten noorden en ten zuiden van Wehe is gebleken dat de in het archief voorkomende serie ‘Gezegelde contracten’ (zie inv. nrs. 837-841, 843 en 844) in eerste instantie moet worden geraadpleegd. Ten behoeve van het vinden van een jaartal van vernieuwing van een brug is het raadzaam de staten van 1903 en 1906 in inv. nr. 1.114 in te zien. De ‘losse’ stukken betreffende afzonderlijke bruggen, inv. nrs. 1.115-1.182, zijn voornamelijk als losse stukken in het archief aangetroffen. Indien bij nieuwbouw of herstel van een brug een of meer losse stukken in een eigen nummer zijn beschreven, wil dat alleen zeggen, dat ze niet bij de contracten passen. Na de uitvoering van de reglementair voorgeschreven werken is het waterschap voortgegaan met het vernieuwen van de tientallen bruggen en het hergraven en baggeren van kanalen en maren, die volgens een sinds eeuwen beproefde periodiciteit noodzakelijk is om ze op het gewenste profiel te houden. Bij het ineenzetten van de inventaris is gebruik gemaakt van de schema’s van de inventarissen van polderarchieven van de provinciale archiefinspectie van ZuidHolland, die ook bij de inventarissen van de archieven van de zijlvesten en dijkrechten zijn toegepast. Op onderdelen is van de schema’s afgeweken, wanneer het niet nuttig bleek een indeling te handhaven. In deze inventaris zijn de administratie- en notulenboeken van de onderdelen toegevoegd, voorzover ze bewaard zijn en vervolgens ter bewaring aan het centraal archief zijn overgegeven. De geschreven kaartjes met vermelding van scheepvaartbewegingen en waterstanden, lopen tot 1987 respectievelijk 1986 en 1989 door. De boeken met notulen en die met de presentielijsten lopen eveneens door tot na 1955. In Bijlage I is een overzicht van de gewezen personeelsleden van het waterschap Hunsingo uit de periode 1856-1994 opgenomen. In Bijlage II is een kort overzicht opgenomen van de reglementen en -wijzigingen van het waterschap Hunsingo, in de periode 1856-1992. Aan deze inventaris is geen concordans of verwijzingsstaat van oude en nieuwe nummeringen toegevoegd. Zoals boven is beschreven, was van het (secretarie-)archief van 1856 tot 1936 slechts een aanduiding van dossiers en stukken gemaakt. Een inventaris van alle stukken is toen niet, en evenmin na 1955, gemaakt, zodat niet van inventaris naar inventaris kan worden verwezen. In de inventaris wordt herhaaldelijk verwezen naar archiefbescheiden die berusten in overige archieven van de rechtsvoorgangers van het waterschap Hunsingo. Bij elke

31

Zie inv. nrs. 837-841, 843 en 844.

Inleiding

28

verwijzing wordt telkens verwezen naar een inventarisnummer en in de daarbijbehorende noot volgt een (volledige) titelbeschrijving van de toegang op het desbetreffende archief. De archivalia van het waterschap Hunsingo berusten in de archiefkluis van het waterschap Noorderzijlvest, met één uitzondering: het diploma van het Hoge Raad van Adel houdende de beschrijving en de afbeelding van het waterschapswapen (1910) hangt in de galerij van verleende wapens.32 De omvang van het archief bedraagt na het ompakken 189 zuurvrije dozen of bijna 24 strekkende meter, plus enige kaarten.

V.2 Verzameling van particuliere archieven Direct achter de inventaris van het Hunsingo-archief is een drietal particuliere archieven opgenomen. Het betreft hier: • Verzamelingen van stukken van Gerrit Dusseldorp (1785-1861).33 • Verzameling van stukken van Willem Karel Dusseldorp (1817-1869) • Verzameling van stukken van Harm Wind (1842-1919). Deze mannen hebben tussen 1856 en 1915 het waterschap Hunsingo gediend als opzichter, deskundige of waterbouwkundige. Bij de toegang op de stukken is een korte uitleg toegevoegd over de personen en hun werkzaamheden voor het waterschap Hunsingo.

V.3 Citeerwijze Bij het citeren in annotaties en een verantwoording dient deze archiefinventaris en de beschreven archivalia de eerste maal volledig en zonder afkortingen vermeld te worden. Daarna kan worden volstaan met een verkorte annotatie. De toegang op het archief van het waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991), zijnde deze archiefinventaris, kan op de volgende manier worden geciteerd: Hempenius, A.L., Inventaris van het archief van het waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991). Laurentius Archief & Geschiedenis VI en Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest I (Groningen 2009). Bij een volgende verwijzing kan gebruik worden gemaakt van een verkorte verwijzing, zijnde: Hempenius, Inventaris archief waterschap Hunsingo 1856-1955, xx.3 32 Zie inv. nr. 81. 33 Zie voor nadere gegevens omtrent G. Dusseldorp: P. Brood, A.H. Huussen jr. en J. van der Kooi, ed., Nieuwe Groninger Encyclopedie 213. 34 De ‘xx’ staat voor een bladzijdennummer.


29

De archiefonderzoeker kan de afzonderlijke archiefbescheiden uit het archief van het waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991) op de volgende manier citeren in zijn/haar onderzoek: Waterschap Noorderzijlvest, Archief waterschap Hunsingo 1856-1955, inventaris nummer xx. 35 Bij een volgende verwijzing kan gebruik worden gemaakt van een verkorte verwijzing, zijnde: Wp Noorderzijlvest, Archief Wp Hunsingo 1856-1955, inv. nr. xx.36

35 36

De ‘xx’ staat voor een bladzijdennummer. De ‘xx’ staat voor een bladzijdennummer.

Inleiding

30

Inventaris van het archief van het waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991) 1 Stukken van algemene aard 1.1 Notulen 1-8

Notulen van de vergaderingen van het hoofdbestuur, 1856-1956. 1. 2. 3. . 5. 6. 7. 8.

8 delen

10 april 1856 - 8 oktober 187. 10 december 187 - 2 juni 1886. 2 juni 1886 - 3 oktober 1895. 9 januari 1896 - 25 mei 190. 18 juli 190 - 7 september 1916. 11 januari 1917 - 29 mei 1931. 2 juli 1931 - 20 januari 193. 20 januari 193 - 1 juli 1956.

9

Mededelingen van gecommitteerden aan de vergadering van het hoofdbestuur d.d. 9 juli 1857, 1857. 1 stuk

10

Agenda’s voor vergaderingen van het hoofdbestuur aangevuld met de onderdeelsbesturen, 1926-195. 1 omslag

11

Uittreksels uit de notulen van de vergaderingen van het hoofdbestuur, naar onderwerp gerangschikt, 1856-193. zakboekjes en 1 katern

12

Notulen van de vergaderingen van het hoofdbestuur ‘met gesloten deuren’, 1886-191 en 1932 (inliggend blad). 1 deel

13-27

Notulen van de vergaderingen van gecommitteerden uit het hoofdbestuur, 1856-1958. 15 delen 13. 1. 15. 16. 17.

5 mei 1856 - 5 december 1861. 2 januari 1862 - 6 mei 1869. 3 juni 1869 - 1 november 1883. 6 december 1883 - 1 september 1892. 12 september 1892 - 22 juni 1899.


31

18. 19. 20. 21. 22. 23. 2. 25. 26. 27. 28-30

27 juli 1899 - 5 september 1906. 5 oktober 1906 - 5 maart 191. 1 april 191 - 3 maart 1919. 5 april 1919 - 5 januari 1927. 11 januari 1927 - 30 maart 193. 27 april 193 - 1 april 1937. 5 mei 1937 - 3 oktober 191. 29 oktober 191 - 8 december 198. 27 december 198 - 18 juni 195. 9 juli 195 - 12 november 1958.

Uittreksels uit de notulen van de vergaderingen van gecommitteerden uit het hoofdbestuur, 191-193. 3 katernen 28. 191-1919. 29. 1919-1927. 30. 1927-193.

1.2 Uitgaande stukken 31-37

Registers van uitgaande missives, 1856-1920. 7 delen NB De uitgaande missives, zijnde uitgaande correspondentie, zijn doorlopend genummerd. 31. 32. 33. 3. 35. 36. 37.

1856-1859, nrs. 1-811. 1859-1863, nrs. 812-1.713. 1863-1870, 1.713-2.763. 1870-1881, 2.76-.190 1881-1893, .191-5.165. 1893-1905, 5.166-5.989. 1905-1920, 5.990-7.000 en 1-360.

1.3 Presentieboeken 38

Presentieboek van de vergaderingen van gecommitteerden uit het hoofdbestuur, 1856-191, en het hoofdbestuur aangevuld met alle leden c.q. één lid van de onderdeelsbesturen, 1877-191. 1 deel

39

Presentieboek van de vergaderingen van gecommitteerden uit het hoofdbestuur, 191-1972; het hoofdbestuur aangevuld met (de) leden van de onderdeelsbesturen, 1915-1971; en het hoofdbestuur, 1955-1972. 1 deel Inventaris

32

1.4 Bekendmakingen 0

Gedrukte bekendmakingen betreffende de financiën van het waterschap, verpachtingen, keuren, stemmingen en verkiezingen, 1856-1872, 1885, 1891, 1930. 1 omslag

1.5 Notulen van onderdeelsbesturen 1

Notulen van de bestuursvergaderingen van het eerste onderdeel (Ulrum), 1862-192. 1 deel

-

Kladaantekeningen van de administratie van het tweede onderdeel (Wehe), 1878-1883. 1 cahier NB Het betreft hier een aanwinst uit 2007. NB Zie inv. nr. 1.338.

2

Notulen van de bestuursvergaderingen van het derde onderdeel (Eenrum), 1856-1872, 1876, 1889-1925; aan keerzijde: register van uitgaande stukken, 1857-1863, en rooster van aftreding van het bestuur, 1915-1931. 1 deel

3

Notulen derde onderdeel (Eenrum), 1925-1987; achterin: rooster van aftreding van het bestuur, 1929-1967. 1 deel

Administratieboek van het derde onderdeel (Eenrum), gehouden door de voorzitter van het onderdeelsbestuur, 1932-1936 en 1938-198. 2 cahiers

5

Administratieboek van het vierde onderdeel (Baflo), gehouden door de voorzitter, 1856-1906. 1 deel

6

Notulen van de bestuursvergaderingen van het vijfde onderdeel (Bedum), 1902-1908, 1920-1935, 193, 19, 1960-1966. 1 deel

7

Notulen van de bestuursvergaderingen van het zesde onderdeel (Adorp), 1856-1937. 1 deel

-

Notulen van de bestuursvergadering van het zesde onderdeel (Adorp), 19371978. 1 deel NB Het betreft hier een aanvulling uit 2007. NB Zie inv. nr. 1.339.


33

8

Notulen van de bestuursvergaderingen van het zevende onderdeel (Usquert), 1856-1901. deel

9

Notulen van de bestuursvergaderingen van het achtste onderdeel (Zandeweer), 1856-1875. 1 deel

50

Notulen van de bestuursvergaderingen c.q. administratieboek van het achtste onderdeel (Zandeweer), 1909-1931. 1 cahier NB Vanaf 1913 met potlood geschreven.

51

Notulen van de bestuursvergaderingen van het negende onderdeel (Middelstum), 1856-1921. 1 deel

52

Notulen van de bestuursvergaderingen van het negende onderdeel (Middelstum), 1922-1986 (1987). 1 deel NB De notulen d.d. 17 februari 1987 zijn van de gecombineerde vergadering van de besturen van het achtste en negende onderdeel als overgangsbestuur voor het nieuwe zesde onderdeel, blz. 230-232.

53

Notulen van een vergadering van het bestuur van het tiende onderdeel (Stedum) met ingelanden, 1939. 1 stuk

5

Notulen van de bestuursvergaderingen van het elfde onderdeel (Thesinge), 1883-1929. 5 cahiers in 1 omslag

2 Stukken van bijzondere aard 2.1 Bestuursinrichting 2.1.1 Algemeen reglement 55 Grondreglement voor de waterschappen, 1852. NB Het grondreglement voor de waterschappen is ingetrokken in 1896. 56

1 stuk

Verordening houdende regeling van het ‘hooger beroep op den koning’ van besluiten van G.S. in waterschapszaken, 1886. 1 stuk NB De verordening is ingetrokken in 1896.

Inventaris

3

57

Reglement houdende ‘algemeene bepalingen’ voor de waterschappen in de provincie Groningen, 1896-1903. 1 omslag NB Het reglement is ingetrokken in 1914.

58

Algemeen reglement voor de waterschappen in de provincie Groningen, 1913-199. 1 pak

59

Stukken betreffende het ontwerpen en het wijzigen van het Algemeen reglement, 1913-191. 1 pak

60

Brief van het waterschap aan G.S. Groningen houdende ‘voorstellen’ tot wijziging of aanvulling van de waterstaatswetgeving, lees: het Algemeen reglement voor de waterschappen, 1923. 1 stuk NB Het eerste punt betreft de wens om een omslag ten laste van de gebouwde eigendommen in te voeren.

61

Briefwisseling tussen Hunsingo en het provinciaal bestuur over een door het waterschap voorgestelde wijziging van het Algemeen reglement, nu in het proces-Zwintocht is komen vast te staan dat de oude afmeting van hoofdwatergangen (en sloten) niet eenzijdig kan worden vastgesteld, 191-192. stukken

2.1.2 (Bijzonder) reglement voor het waterschap 62 Reglement voor het waterschap Hunsingo, 1856-1887; 189-1950.

1 pak

63

Reglement voor het waterschap Hunsingo, 1856-1876; Grondreglement, 1852 en een Reglement op de uitoefening der stembevoegdheid in de waterschappen dezer provincie, 185. 2 delen

6

Band, bevattende: 1. Reglement voor het waterschap Hunsingo, 1856; 2. Grondreglement voor de waterschappen in de provincie Groningen, 1852; 3. Reglement op de uitoefening der stembevoegdheid in de waterschappen der provincie Groningen, 185; . Wet regelende de ‘onteigening ten algemeenen nutte’, 1851 en 5. Wet tot ‘voorloopige voorziening in sommige waterstaatsbelangen’, 1855, 1851-1856 1 band NB Het betreft hier een exemplaar van de secretaris van het waterschap Hunsingo. Het reglement voor het waterschap is doorschoten en van aantekeningen voorzien.

65

Band, bevattende: 1. Grondreglement voor de waterschappen in de provincie Groningen, 1852; 2. Reglement voor het waterschap Hunsingo, 1856; 3. Reglement op de uitoefening der stembevoegdheid in de waterschappen


35

der provincie Groningen, 185; . ‘Reglement op het toezigt der wegen’, 185; 5. Keur of politieverordening op het onderhoud en de schouwing van alle aan het ‘toezigt van de besturen van het waterschap Hunsingo’ onderworpen werken en voorwerpen, 1857; 6. Keur of politieverordening omtrent het ‘beweiden van den Reitdiepsdijk van de Pennings af tot aan de Winsumeren Schaphalsterzijlen’, 1860; 7. Reglement van orde voor de vergadering van het hoofdbestuur, 1859 en 8. Politie-reglement op de rivieren en kanalen, 1859 en 1852-1860. 1 band 66

Stukken betreffende (voorstellen tot) wijziging van het reglement, 1857-1887. 1 omslag

67

Briefwisseling met G.S. Groningen betreffende de vernieuwing van het reglement, 1883-189. 1 omslag

68

Stukken betreffende wijziging van het reglement, 1919-199.

69

Stukken betreffende de grenswijziging met het waterschap Fivelingo ten gevolge van de aanleg van het Van Starkenborghkanaal (tussen Noorder- en Oosterhoogebrug) en de wijziging van het reglement, 198 en 1950. 1 pak NB Tevens zijn een aantal kaarten aangetroffen, namelijk: kaarten van de oostelijke waterschapsgrens met Fivelingo, en een kaart van het Van Starkenborghkanaal vanaf Dorkwerd.

70

Akte van overeenkomst tussen het waterschap Hunsingo en de gemeente Groningen betreffende de betaling van een vaste jaarlijkse som als waterschapslasten van ruim 2 ha. bebouwd en onbebouwd gebied ten noorden van de Noorderhaven door de gemeente, 1895; met wijziging, waarbij de verplichting tot betaling door de gemeente van de waterschapslasten van het waterschap Electra is vastgelegd, 1920. 1 omslag NB De overeenkomst is een uitvloeisel van art. 11 van het reglement van 1894. Vervallen in 1989 door de opneming van het gebied in het waterschap Hunsingo. NB Zie ook: Stukken betreffende de herziening van het bijzonder reglement van 1961 (Prov. Blad 1961, nr. 72). Zie Bijlage II.

71

Stukken betreffende de herziening van het bijzonder reglement [in 1961], 1951-1961; in het bijzonder betreffende 1° de ontpoldering van 190 ha. [tussen de spoorlijn Groningen-Delfzijl, het Van Starkenborghkanaal en de Korreweg/Singelweg] in de gemeente Groningen; 2° de afkoop van waterschapslasten van een gebied dat vroeger afwaterde op het (in 1912) gedempte Boterdiep, en 3° de regeling van de betaling van bemalingskosten

1 omslag

Inventaris

36

(waterschap Electra) van de (nog) niet gerioleerde percelen, 1936-1953, 1961, 1963. Met een tekening van de op (Hunsingo en) Electra afwaterende gronden van het Noorderplantsoen, 1963. 1 pak NB De gronden van de voormalige Kleine Krimpolder hebben afwatering op het Reitdiep gekregen; ze zijn in 1967 (Prov. Blad 1967, nr. 26) in het waterschap Reitdiep opgenomen. NB De punten 2° en 3° zijn een uitvloeisel van de overeenkomst van juni-juli 1895 (ex art. 11 reglement 1894) en de wijziging van 1920. De overeenkomst is in 1989 vervallen. 72

Kaart van de provincie Groningen, 1835-1855 en 1883. bladen NB De kaart is oorspronkelijk vervaardigd door J.H. Jappé, ingenieur verificateur van het kadaster, 1835; tussen 1840 en ca.1855 bijgewerkt. In zachte kleuren zijn de onderdelen van het waterschap Hunsingo op de kaart aangebracht; gedrukt omstreeks 1856. Twee (van vier) bladen, zijn op hardboard geplakt. NB Gedrukt bij J. Oomkens, Groningen; schaal 1:50.000. De grenswijziging tussen de onderdelen vijf (Bedum) en zes (Adorp) van 1883 is naderhand aangebracht.

73

Kaart van het waterschap, 1856. 1 stuk op rol NB De kaart is handgetekend op basis van de kaart van J.H. Jappé, ingenieur verificateur van het kadaster, schaal 1:50.000.

7

Kaart van de provincie Groningen, 187-1863. 1 stuk NB De kaart is oorspronkelijk vervaardigd door J.H. Jappé, ingenieur verificateur van het kadaster, 1847; met toestemming van de minister van Binnenlandse Zaken d.d. 3 oktober 1863 nagedrukt, 1863. NB Gedrukt bij J. Oomkens, Groningen; schaal 1:100.000. Het gebied van het waterschap Hunsingo is in lichtgele kleur, de naam Waterschap Hunsingo in zwarte inkt toegevoegd; in rode inkt zijn de ingevolge het reglement van 1856 uitgevoerde werken aangegeven.

75

Uittreksel uit het kadastrale plan van de gemeente Ulrum houdende een tekening van de westgrens van het waterschap Hunsingo vanaf Zoutkamp tot de opdijk van de Torringapolder, ca. 1860. 1 rol

76

Uittreksels uit de kadastrale legger houdende een tekening van de zuidgrens van het waterschap Hunsingo vanaf de provinciale sluis bij Wetsinge tot de afsluitdijk van het Reitdiep bij Zoutkamp, ca. 1910. 1 rol

77

Provinciale Groninger Courant d.d. 2 maart 1855 houdende bericht van de terinzageligging van de ontworpen reglementen voor de waterschappen Hunsingo, de Noord-, Uithuizer- en Oostpolder, 1855. 1 stuk


37

78

Verzoekschriften van diverse ingelanden aan de koning en het provinciaal bestuur houdende bezwaren tegen de oprichting van het waterschap Hunsingo en de samenvoeging van zijlvesten, 1855-1857. 1 omslag

79

Extract-resoluties van G.S. Groningen houdende 1° mededeling van de constitutie van het hoofdbestuur van het waterschap Hunsingo aan de vroegere besturen van de opgeheven zijlvesten en dijkrechten, en 2° mededeling aan M.W. Stuivinga, secretaris van het dijkrecht van het Selwerderdiepje, dat het dijkrecht in het waterschap Hunsingo is opgenomen en de dijkrechters derhalve zijn ontslagen, en dat het archief aan de secretaris van Hunsingo moet worden overgedragen, 1856 en 1857. 2 stukken NB Het dijkrecht van het Selwerderdiepje wordt in de eerste brief niet genoemd. Het archief van het dijkrecht is niet overgedragen en waarschijnlijk verloren gegaan. NB Brief (extract-resolutie) van G.S. d.d. 17 september 1857 nr. 57 aan M.P., lees: M.W. Stuivinga, die verwijst naar de tweede brief van dit archiefnummer, heeft betrekking op het over te dragen archief van het dijkrecht van Wierum, de Hooge en Lage Paddepoel.

80

Stukken betreffende bezwaren van de ingelanden van de voormalige dijkrechten van 1° Wierum en de Hooge en Lage Paddepoelen, 2° KleinGarnwerd, en 3° Schilligeham tegen de opneming van hun gronden in het waterschap Hunsingo en de hieruit voortgekomen wijziging van het reglement, 1856-1857. 1 omslag NB Zie reglementswijziging in Prov. Blad 1857, nr. 68. NB De overdracht van de archieven van de dijkrechten aan Hunsingo is door deze zaak opgeschort.

2.1.3 Wapen van het waterschap 81 Stukken betreffende de vaststelling van het wapen (1910), de aanbieding van een afbeelding in gebrandschilderd glas aan het provinciaal bestuur, en ontwerpen voor het vervaardigen van stickers met het waterschapswapen, 1909-1910; 1910-1913; 1967, 1977 (1990). 1 omslag. NB Hierbij is ook aangetroffen het gedicht van Jan Boer: ’t woapen van Hunsingo, 1957. NB Het wapen van het waterschap Hunsingo is verleend bij K.B. d.d. 24 maart 1910 nr. 5. NB Het wapendiploma is geborgen buiten de archiefbewaarplaats en hangt aan een muur in het waterschapshuis van het waterschap Noorderzijlvest te Groningen (status anno december 2008).

Inventaris

38

2.1.4 40- en 50-jarige herdenking / buste mr. A.J. van Roijen 82 Provinciale Groninger Courant d.d. 23 oktober 1896 houdende een verslag van de vergadering van het hoofdbestuur op 15 oktober 1896 en de tekst van de toespraken ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van het waterschap, 1896. 2 stukken 83

Stukken betreffende de vervaardiging van een marmeren buste van mr. A.J. van Roijen, voorzitter van het waterschap Hunsingo van 1856 tot 187, en de onthulling van het kunstwerk, 1896-1897. 1 omslag. NB Ook is aangetroffen stukken betreffende de onthulling van het gedenkteken ter gedachtenis van mr. Adriaan Jan van Roijen, op den 2 september 1897, door P.H. Meekhoff Doornbosch jr.; overdruk uit de Provinciale Groninger Courant d.d. 8 en 9 september 1897. 1 omslag

8

Programma voor de feestelijke vergadering; dankbetuigingen van ontvangers van medailles geslagen ter herdenking van het vijftigjarig bestaan van het waterschap op 10 april 1906, en kwitanties van de onkosten van die dag, 1906. 1 omslag

2.1.5 Pogingen tot vereniging van Hunsingo met de Drie Delfzijlen/Fivelingo 85 Brief van G.S. Groningen begeleidende 2 rapporten van de Commissaris des Konings I.A. van Roijen betreffende de verbetering van het Winschoterdiep en het Damsterdiep, waarin een vereniging van gronden ten noorden van het Damsterdiep met het waterschap Hunsingo wordt voorgesteld (1855), 1856. 1 stuk NB Blijkens uitgaande brief nr. 55 d.d. 10 juli 1856 verzetten gecommitteerden zich mordicus tegen de rapporten. 86

Brief van G.S. Groningen houdende verzoek om antwoord op de vraag of het waterschap genegen is een samenvoeging met het Zijlvest der Drie Delfzijlen te overwegen; met afwijzend rapport van de opzichter van het waterschap, 1866. 2 stukken

87

Voorstellen van G.S. Groningen aan de Provinciale Staten van Groningen (P.S. Groningen) om een verbinding tussen het Boterdiep en het Damsterdiep te maken, en al dan niet een samenvoeging van de waterschappen Hunsingo en Fivelingo te bewerkstelligen. Hierbij twee brieven van het waterschap Fivelingo aan Hunsingo met dringend verzoek de schutsluizen De Rollen en Oosterdijkshornerverlaat te herstellen, 1873. 1 omslag NB De scheepvaartverbinding, waarover vanaf 1868 is gesproken, is ca. 1881 tot stand gebracht; een sluis bij de Bloemsingel vormde de scheiding tussen beide waterschappen.


39

88

Briefwisseling tussen het waterschap Hunsingo en het provinciaal bestuur betreffende een voorstel om de waterschappen Hunsingo en Fivelingo te verenigen, 1895-1896. 1 omslag

2.1.6 (Voorstellen tot) grenswijziging 89 Voorstel van een kleine commissie uit de besturen van het vijfde en zesde onderdeel tot wijziging van de desbetreffende onderdeelsgrenzen, 1882. 1 stuk NB Het voorstel tot de grenswijziging is geëffectueerd bij reglementswijziging Prov. blad 1883, nr. 40. 90

(Concept-)besluit van het hoofdbestuur houdende voorstel tot wijziging van de grens tussen de waterschappen Hunsingo en Fivelingo in de gemeente Groningen, 1891. 1 stuk NB Dit (concept)besluit is niet opgenomen in het nieuwe reglement (Prov. blad 1894, nr. 59); zie ook: uitgaande brief aan Fivelingo nr. 4.073, d.d. 7 juli 1880, zie inv. nr. 34.

91

Stukken betreffende de aanleg van een dam en de betaling van de kosten daarvan na de grenswijziging van 189, waarbij Hunsingo met enige percelen op de kop van de latere Korrewegwijk is vergroot, 189-1895. 1 omslag

92

Stukken betreffende de grenswijziging tussen de waterschappen Hunsingo en de Noordpolder door opneming van ruim ha. land bij Westernieland in Hunsingo, 1916, 1920-192. 1 omslag NB Verwerkt in reglementswijziging Prov. blad 1923, nr. 46.

93

Briefwisseling tussen P. Stollenga te Garmerwolde en Hunsingo betreffende de mogelijkheid van grenswijziging met Fivelingo, waardoor de Zuiderpolder onder Noorddijk onder de bemaling van Bruininga’s polder (waterschap Fivelingo) zou kunnen worden gebracht, 1917. stukken

9

Rapporten van de deskundige houdende aanwijzing van feitelijke veranderingen in de noordgrens van het waterschap en een grensverandering in het 8e onderdeel, 1917 en 1919. 2 stukken

95

Briefwisseling tussen de secretaris van het waterschap Noordpolder en Hunsingo over de vraag of c.q. hoe de uiterdijksgronden van de Noordpolder onder het waterschap Hunsingo kunnen worden opgenomen, 1928-1929. 3 stukken

Inventaris

0

96

Stukken betreffende een verbetering van de grensomschrijving van en/of tussen de waterschappen Noordpolder en Hunsingo, 1932-193, 1938, 190. 1 omslag NB Verwerkt in de bijzondere reglementen voor de Noordpolder (Prov. blad 1939, nr. 80) en respectievelijk voor Hunsingo (Prov. blad 1961, nr. 72).

2.1.7 Inlating van naburige gronden en waterschappen 97 Verzoekschrift van acht landbouwers onder Kloosterburen en Pieterburen om hun in te polderen kwelderlanden ter grootte van 290 ha. in te laten in het waterschap Hunsingo; met uitslag der stemming van de ingelanden van Hunsingo waarbij het voorstel tot inlating is verworpen, 1870. 2 stukken NB Dit betreft de in 1872 ingedijkte Negenboerenpolder. 98

Brief van het bestuur van de Zevenboerenpolder aan Hunsingo houdende voorstel tot wijziging van de overeenkomst van uitwatering naar het Schouwerzijlvest van 1851 in die zin, dat de Zevenboerenpolder zout water mag lozen door de duiker in de buitendijk, 1885. 1 stuk NB De wijzigingstekst is geschreven op de oorspronkelijke akte. Deze oorspronkelijke akte berust in het archief van het Schouwerzijlvest (1428) 1458-1856. Zie Archief Schouwerzijlvest, inv. nr. 21.37

99

Stukken betreffende de opneming van de gronden van J.A. Kraaima te Adorp, het waterschap de Kleine Krimpolder uitmakende, in het waterschap Hunsingo, 189. 5 stukken NB Het waterschap de Kleine Krimpolder is (ten overvloede) formeel opgeheven in 1987.

100

Stukken betreffende de inlating van de Zevenboerenpolder en/of Julianapolder (in het op te richten waterschap Thomas van Seeratt) met de uitvoering van bijbehorende werken, 1918-1919 en 1923-1926. 1 omslag

101

Stukken betreffende de inlating van de Negenboerenpolder met de uitvoering van bijbehorende werken, 192-1925. 1 pak

102

Stukken betreffende de opneming van de gronden van de waterschappen Negenboerenpolder en Kerkvoogdijpolder in het waterschap Hunsingo, 1925-1929. 1 omslag NB Verwerkt in reglementswijziging Prov. blad 1929, 31.

37

Hempenius en Tromp, Inventaris archieven zijlvesten en dijkrechten, 452.


1

103

Stukken betreffende de inlating van de ingedijkte gronden van het waterschap de Slikken en/of Linthorst Homanpolder met de uitvoering van bijkomende afwateringswerken, 1938-195; met voorstukken, 1923 en 193. 1 pak

2.1.8 Waterschap & waterschapsorganisatie 10 Stukken betreffende het maken van publicatieborden en de plaatsing ervan aan diverse gebouwen, 1856-1873. 1 omslag 105

Besluit van het hoofdbestuur om de oproeping voor de vergaderingen per post te verzenden, 1857. 1 stuk

106

Stukken betreffende vrijdom van briefport voor en verzending van dienststukken door het waterschap, 1860-193. 1 omslag

107

Stukken betreffende gelegenheden waar de onderdeelsbesturen vergaderen en de ontvanger van het waterschap zitting houdt, 1905-1927. 1 omslag

108

Brief van de Vereeniging ter Bevordering van Landbouw en Nijverheid te Leens houdende voorstel en verzoek eenmaal per jaar in ieder onderdeel van het waterschap een vergadering van ingelanden te houden, 1919. 1 stuk

109

Brief van de voorzitter van het 7e onderdeel aan de secretaris houdende verzoek de leden van de onderdeelsbesturen uit te rusten met een exemplaar van het waterschapsreglement en de keur, 1930. 1 stuk NB Hierin de uitdrukking ‘Ze weten van geen tempel of Mozes’.

110

Teksten van toespraken door de voorzitters van het hoofdbestuur in de eerste vergadering van het nieuwe jaar, en overzichten van uitgevoerde werken in het voorafgaande jaar, 1901, 1908, 1932-195. 1 omslag

111

Toespraak van en aan het adres van de voorzitters en de hoofdambtenaren ter gelegenheid van ambtsjubilea en afscheid, 1920-1955. 1 omslag

2.1.9 Diverse stukken 112 Brieven van G.S. Groningen houdende verzoek op een door hen ingezonden topografische en militaire kaart de binnen- en buitengrenzen van het waterschap Hunsingo en de noordelijke kustwaterschappen alsmede de objecten, die bij de waterschappen in onderhoud zijn, in te kleuren, 1876 en 1877. 3 stukken

Inventaris

2

113

Enquêteformulier ten behoeve van het boek: C.C. Geertsema, De zeeweringen, waterschappen en polders in de provincie Groningen (1e druk 1898), 1895. 1 stuk

11

Brief van mr. S. Sybenga, oud-griffier van de Staten, houdende dankbetuigingen voor het bij zijn afscheid aan hem aangeboden album met de namen van de bestuursleden en foto’s van zeer veel werken van de waterschappen in de provincie Groningen, 1929. 1 stuk

115

Foto’s van het bezoek aan het waterschapshuis te Onderdendam ter gelegenheid van de excursie van de Unie van Waterschapsbonden op 17 juli 1939 aan de provincie Groningen; en verslag van de excursie (uit het Jaarverslag van de Unie van Waterschapsbonden), 1939. 3 stukken 38 NB Zie Waterschapsbelangen 24 (1939), 111-112.

116

Tekst van een voordracht door J.J. Pettinga jr. over het waterschapswezen in de provincie Groningen, toegespitst op de waterschappen Hunsingo en Electra alsmede de inrichting van de vergaderzaal van het waterschapshuis te Onderdendam, 1939. 1 stuk NB De voordracht is waarschijnlijk uitgesproken bij het bezoek van het bestuur van de Unie van Waterschapsbonden op 17 juli 1939.

117

Stukken betreffende de deelname van Hunsingo (en Electra) aan de tentoonstelling Groningen 198 en de Uthil te Uithuizen, 198 en 1951. (of 5) stukken

118

Briefwisseling met prof. dr. C.W. van der Pot, dr. W.J. Formsma en mej. E. van Dijk over het schrijven van een gedenkboek bij het 100-jarig bestaan van het waterschap, 1950-1952. 1 omslag

2.2 Verkiezingen en benoeming van bestuursleden 119

Reglement op de uitoefening der stembevoegdheid in de waterschappen der provincie Groningen, 185; met nadruk van 1863. 2 stukken

120

Kiesreglement voor de waterschappen in de provincie Groningen, 1906, en stukken betreffende het ontwerp en de toepassing van het reglement, 1905-1912. 1 omslag

38 Z.n., ‘Excursie’, Waterschapsbelangen. Maandblad gewijd aan het waterschapswezen Officieel orgaan van de Friesche-, de Groninger-, de Drentsche-, de Overijselsche-, de Geldersche-, de Stichtsche- en de N.-Brabantsche polder en Waterschapsbonden 24 (1939) 111-112.


3

121

Stukken betreffende de procedure en de uitwerking van verkiezingen van bestuursleden van het waterschap, 1857-1953. 1 pak

122

Staat van stembevoegde ingelanden in het tweede onderdeel (Wehe), 1859. 1 stuk

123-127

Kiezerslijsten van alle onderdelen, 1920-196. 123. 12. 125. 126. 127.

5 pakken

1920-1923. 192-1927. 1928-1931. 1932-1935. 1936-196.

128

Processen-verbaal van de zitting van het hoofdstembureau van de inlevering van stembriefjes van de verkiezing, alsmede lijsten van aanbeveling voor de benoeming van de voorzitter van het hoofdbestuur, 1872, 1890-1950. 1 omslag

129

Stukken betreffende de benoeming en beëdiging van de voorzitters van het hoofdbestuur, 1856-19. 1 omslag

130

Staten van voordracht voor de benoeming van leden van het hoofdbestuur door de Kroon, 1868-1907. 1 omslag

131

Koninklijke besluiten en kennisgevingen van G.S. Groningen houdende benoeming van leden van het hoofdbestuur, 1856-1915. 1 pak

132

Koninklijke besluiten en kennisgevingen van G.S. Groningen houdende benoeming van gecommitteerden uit het hoofdbestuur, 1917-1953. 1 omslag

133

Stukken betreffende de verkiezing, het aftreden en het ontslag van leden van het bestuur van het eerste onderdeel (Ulrum), 1856-1953. 1 omslag

13

Stukken betreffende de verkiezing en het ontslag van leden van het bestuur van het tweede onderdeel (Wehe), 1856-1953. 1 omslag

135

Stukken betreffende de verkiezing en het ontslag van leden van het bestuur van het derde onderdeel (Eenrum), 1856-1953. 1 pak

136

Stukken betreffende de verkiezing en het ontslag van leden van het bestuur van het vierde onderdeel (Baflo), 1856-1953. 1 omslag Inventaris

137

Stukken betreffende de verkiezing en het ontslag van leden van het bestuur van het vijfde onderdeel (Bedum), 1856-1953. 1 omslag

138

Stukken betreffende de verkiezing en het ontslag van leden van het bestuur van het zesde onderdeel (Adorp), 1856-1953. 1 omslag

139

Stukken betreffende de verkiezing en het ontslag van leden van het bestuur van het zevende onderdeel (Usquert), 1856-1953. 1 omslag

10

Stukken betreffende de verkiezing en het ontslag van leden van het bestuur van het achtste onderdeel (Zandeweer), 1856-1953. 1 pak

11

Stukken betreffende de verkiezing en het ontslag van leden van het bestuur van het negende onderdeel (Middelstum), 1856-1953. 1 omslag

12

Stukken betreffende de verkiezing en het ontslag van leden van het bestuur van het tiende onderdeel (Stedum), 1856-1953. 1 omslag

13

Stukken betreffende de verkiezing en het ontslag van leden van het bestuur van het elfde onderdeel (Thesinge), 1856-1951. 1 omslag

1

Stukken betreffende de niet-toelating van P.A. Venhuis te Stitswerd als bestuurslid van het onderdeelsbestuur op grond dat hij bestuurslid is van het waterschap Kooi, (1876, 188) 1885-1886. 1 omslag

15

Geschiedenis der aftredingen, of: Staten van bestuursleden, 1856-1955, en het personeel, 1883-1955. 1 omslag NB Zie voor een overzicht van de bestuursleden 1856-1994: J. Hagen, ‘Bestuursleden’ in Veenstra en Hempenius, Hunsingo 1856-199 159-177.39

2.3 Stukken betreffende de voorzitter en de bestuursleden 16

Reglement van orde voor de vergadering van het hoofdbestuur, 1856, 1887. 2 stukken

17

Besluiten van het hoofdbestuur aangevuld met de leden der onderdeelsbesturen houdende machtiging voor de voorzitter tot het voeren van rechtsgedingen in zaken het waterschap betreffende, 1926-197. 1 omslag

39

J. Hagen, ‘Bestuursleden’ in Veenstra en Hempenius, Hunsingo 1856-1994, 159-177.


5

18

Besluiten van G.S. Groningen houdende vaststelling van de jaarwedde van de voorzitter, en presentiegeld, vacatiën en andere vergoedingen van de bestuursleden, 1919-1951. 1 omslag

19

Brieven van de voorzitters van de onderdelen houdende opgave van de leden van de onderdeelsbesturen die ingevolge art. 92 van het reglement samen met het hoofdbestuur de begroting moeten nazien en voorlopig vaststellen, 1856-1858. 1 omslag

2.4 Hulpmiddelen voor de uitvoering van de taken 2.4.1 Personeel 2.4.1.1 Algemeen 150 Uitnodiging van gecommitteerden uit het hoofdbestuur van het waterschap Westerkwartier voor de oprichtingsvergadering van een vereniging van waterschapsbesturen en –ambtenaren, en reglement van die vereniging, 1898, 1899. 2 stukken 151

Stukken betreffende de salarisvaststelling c.a. van het personeel, voornamelijk van de drie hoofdambtenaren, 1908-1955. 1 pak

152

Stukken betreffende pogingen van het waterschapsbestuur het personeel te vrijwaren van krijgsgevangenschap en ‘arbeidsinzet’, 193-19. 1 omslag

153

Stukken betreffende pensioenverzekering en -regeling voor de ambtenaren van het waterschap Hunsingo, 190, 191-1925, 1951. 1 omslag

15

Briefwisseling met de Pensioenraad betreffende de pensioenen van het waterschapspersoneel, 1922-198. 1 omslag

155

Stukken betreffende de verzekering van het personeel tegen ongevallen en aansprakelijkheid, 1906-1937. 1 omslag

2.4.1.2 Secretaris 156 Sollicitatiestukken voor de functie van secretaris (-ontvanger), 1856. 1 omslag 157

Sollicitatiestukken voor de functie van secretaris, 1871.

1 omslag

158

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de secretarissen jhr. mr. J.W.F.J. du Peijrou van Breugel, S. Schuit, S. Harkema Pzn. en J.J. Pettinga jr., 1856-197. 1 omslag Inventaris

6

159

Instructies voor de secretaris, 1871, 191, 193, 198.

160

Agenda voor Hunsingo c.q. termijnkalender van de werkzaamheden van de secretaris, ca. 1862 en ca. 189. 2 zakboekjes

161

Register van uitgaande brieven van de secretaris, 1858, 1859, 1862. 1 katern

2.4.1.3 Ontvanger 162 Sollicitatiestukken voor de functie van ontvanger, 1858.

1 omslag

1 omslag

163

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de ontvangers mr. C.W.P. van Naerssen, J. Slijper, S. Harkema Pz., J.J. Pettinga sr. en P. Koops, 1856-1962. 1 omslag

16

Instructies voor de ontvanger, 1856, 1903, 191, 196.

165

Register van uitgaande brieven van de ontvanger J. Slijper, 1858-1901. 1 katern

stukken

2.4.1.4 Deskundige, opzichter, waterbouwkundige en andere opzichters NB Zie ook: Verzameling van stukken van de opzichters G. Dusseldorp, W.K. Dusseldorp en H. Wind. Deze archiefbescheiden zijn achter deze archiefinventaris opgenomen, zie aldaar. 166

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de opzichters, deskundigen of waterbouwkundigen G. Dusseldorp, W.K. Dusseldorp, H. Wind, J.J. Vegter, D. de Vries, G. de Vries, A. Dalmolen en C. Hommes, 1856-1953. 1 omslag

167

Instructies voor de opzichter, deskundige of waterbouwkundige, 1869, 1915, 193, 198. stukken

168

Sollicitatiestukken voor de functie van tweede opzichter, 1859-1860. 1 omslag

169

Stukken betreffende de benoeming van W.K. Dusseldorp als tweede opzichter, 1859. 1 omslag

170

Stukken betreffende de bij de uitvoering van werken aangestelde tijdelijke opzichters, 1856-1913, en assistenten, 192, 197. 1 omslag


7

2.4.1.5 Ander secretariepersoneel 171 Brief van P.H.M. Doornbosch houdende dankbetuiging voor zijn benoeming tot archivaris van het waterschap (op persoonlijke titel), 1906; en twee stukken betreffende zijn overlijden, 1931. stukken NB Ook is aangetroffen: Opstel van P.H. Meekhoff Doornbosch, getiteld Zijlvest, overste schepper, schepper en zijlrechter: een oproep om de oude bestuursbenamingen niet te loor te laten gaan, 1924. 172

Stukken betreffende de indiensttreding en het vertrek van typistes, 1911955. 1 omslag

173

Stukken betreffende de werkzaamheden van mej. drs E. van Dijk ten behoeve van het schrijven van een gedenkboek (1856-ca. 1955) van het waterschap, 1953-1957. 1 omslag

2.4.1.6 Sluiswachters NB Het Bedumerverlaat (afgebroken 1861), het verlaat De Rollen (afgebroken 1938), en het Oosterdijkshornerverlaat werden verpacht. De Winsumer- en Schaphalsterzijl en de Schouwerzijl worden vanaf 1905 respectievelijk 1903 verpacht; de Wetsingerzijl van 1920 tot 1929. NB Zie ook: Bediening van de zijlen, en de serie ‘Gezegelde contracten’, zie inv. nrs. 837-81, 83 en 8. 17

Beknopte beschrijving van de aanstelling, werkzaamheden, emolumenten enz. van de waarlieden bij de zijlen en de pachters van het Oosterdijkshornerverlaat, het Bedumerverlaat en de klapbrug te Westerwijtwerd, 1856. 1 stuk

175

Instructie voor de sluiswachter van de Winsumer- en Schaphalsterzijl, 1862. 1 stuk

176

Voorwaarden voor benoeming en instructie voor de sluiswachter te Schouwerzijl, 1873. 1 stuk

177

Stukken betreffende een onderzoek naar plichtsverzuim van twee sluiswachters: het ’s nachts open laten staan van de Schouwerzijl en de Wetsingerzijl, 1893. 1 omslag NB De sluiswachter van de Wetsingerzijl is ontslagen.

178

Instructie voor de sluiswachter van de Wetsingerzijl, 188.

1 stuk

Inventaris

8

179

Stukken betreffende de toekenning van een jaarlijkse schadeloosstelling aan de sluiswachters te Schaphalsterzijl, Zoutkamp, Schouwerzijl en Wetsingerzijl wegens verlies van het visrecht, 1882-1883. 1 omslag

180

Sollicitatiestukken voor de functie van waarman bij de Zoutkamper- of Hunsingosluis, 1858. 1 omslag

181

Stukken betreffende indiensttreding, dienstvervulling en ontslag van de sluiswachters bij de Hunsingosluis te Zoutkamp, 1858-1965. 1 omslag

182

Instructies voor de sluiswachter bij de Hunsingosluis te Zoutkamp, 1858-196. Hierbij afschriften van dergelijke instructies betreffende de Schaphalsterzijl (1800) en te Delfzijl (1823), alsmede van het tarief op de schutting en doorlating van schepen door de Dorpsterzijl. 1 omslag

183

Stukken betreffende de bediening van een provinciaal spuisluisje in de haven van Zoutkamp door de sluiswachter bij de Hunsingosluis, 1862-1877. 5 stukken

18

Brief van J.S. Pilon te Zoutkamp houdende mededeling van het in 1858 blijven waarnemen van de bediening van de Zoutkamperpomp, 1858. 1 stuk

185

Stukken betreffende aanstelling en ontslag van de sluisknechten te Zoutkamp, 1882-1951. 1 omslag

186

Instructie voor de sluisknecht aan de Hunsingosluis te Zoutkamp, 1882, 188, 1899. 3 stukken

2.4.1.7 Hoofdboden en bewoners van het waterschaphuis 187 Stukken betreffende benoeming en ontslag van de hoofdbode, 1856-1876. 1 omslag 188

Stukken betreffende benoeming, dienstvervulling en ontslag van de bewoners van het waterschapshuis, tevens hoofdboden, 1870-1971. 1 omslag

189

Instructies voor de bewoner en de conciërge van het waterschapshuis, 196, 1963. 2 stukken

190

Voorwaarden voor de bewoning van het waterschapshuis, 1870, 191. 2 stukken


9

191

Stukken betreffende het behouden van de drankvergunning voor de bewoner van het waterschapshuis, 1905, 1915. 3 stukken

2.4.1.8 Onderdeelsboden 192 Stukken betreffende de aanstelling van boden in ieder onderdeel, het vaststellen van hun bezoldiging, en de benoeming van de boden door het hoofdbestuur, 1856, 1858. 1 omslag 193

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de boden van het eerste onderdeel (Ulrum), 1856-1957. 1 omslag

19

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de boden van het tweede onderdeel (Wehe), 1856-1959. 1 omslag

195

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de boden van het derde onderdeel (Eenrum), 1856-1957. 1 omslag

196

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de boden van het vierde onderdeel (Baflo), 1856-1953. 1 omslag

197

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de boden van het vijfde onderdeel (Bedum), 1856-1959. 1 omslag

198

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de boden van het zesde onderdeel (Adorp), 1856-197. 1 omslag

199

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de boden van het zevende onderdeel (Usquert), 1856-1959. 1 omslag

200

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de boden van het achtste onderdeel (Zandeweer), 1856-1958. 1 omslag

201

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de boden van het negende onderdeel (Middelstum), 1856-1970 (1971). 1 omslag

202

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de boden van het tiende onderdeel (Stedum), 1856-1957. 1 omslag

203

Stukken betreffende benoeming en ontslag van de boden van het elfde onderdeel (Thesinge), 1856-1959. 1 omslag

Inventaris

50

20

Instructies voor de onderdeelsboden, 1917, 196.

2 stukken

205

Rekest van vijf onderdeelsboden aan het bestuur om hun loon te regelen, 1888. 1 stuk

206

Verslagen van besprekingen van de voorzitter en de hoofdambtenaren met de boden, 193, 197, 198. 3 stukken

2.4.1.9 Personeel van de baggermolen 207 Stukken betreffende aanstelling, ontslag en pensionering van M. Haitsma, molenbaas-machinist op de baggermolen, 1907-1928. 1 omslag 208

Stukken betreffende aanstelling en ontslag van G. Pastoor, molenbaas op de baggermolen, 1907-1913. 1 omslag

209

Instructies voor het personeel van en bij de baggermolen, 1907, 1916, 1918. 1 omslag

210

Brieven van de deskundige J.J. Vegter over verandering in het personeel van de baggermolen en de lonen, 1916-1921. 5 stukken

2.4.1.10 Arbeiders en stormlopers 211 Verslagen van besprekingen van voorzitter, ontvanger en secretaris met de arbeiders, 197, 198. 2 stukken 212

Instructie voor de stormlopers op de dijken bij stormvloeden, 186. 1 stuk

2.4.2 Huisvesting 213 Rekest van schotplichtige ingelanden aan het hoofdbestuur om het waterschapshuis te verpachten, 1875. 1 stuk 21

Rekest van het bestuur van het zevende onderdeel aan het hoofdbestuur om het waterschapshuis te Onderdendam van de hand te doen, 188. 1 stuk

215

Circulaire van H. Bogaerts & Co. te Boxtel houdende aanbieding van in olieverf geschilderde portretten van H.M. koningin Wilhelmina, 1899. 1 stuk NB Hunsingo heeft één portret voor Hfl 12,50 aangekocht.

216

Stukken betreffende het onderhoud van het waterschapshuis te Onderdendam en de aanleg van leidingen van nutsbedrijven aldaar, 1861-1935. 1 omslag


51

217

Stukken betreffende plannen tot inwendige verbouwing van het waterschapshuis ten behoeve van de concentratie van de administratie, 1938-1939, 191 en 198. 1 omslag

218

Voorstel van gecommitteerden aan het hoofdbestuur tot het centraliseren van de bestuurswerkzaamheden en de administratie in het waterschapshuis, 191. 1 stuk NB Een geplande verbouwing van het waterschapshuis is niet uitgevoerd.

219

Stukken betreffende de restauratie en herinrichting van de (grote) zaal in het waterschapshuis, 199-1950. 1 omslag

220

Begroting van kosten voor de bouw van een brandvrij archieflokaal aan het waterschapshuis; met twee Ommelander Couranten bevattende de notulen van de vergaderingen waarin tot de bouw is besloten, 1899. 3 stukken

221

Stukken betreffende het beleggen van een vergadering van de Groninger Maatschappij van Landbouw in het waterschapshuis te Onderdendam op 11 mei 1937 ter herdenking van de oprichting in 1837 van haar voorloper, het Genootschap ter bevordering der Nijverheid, in hetzelfde huis, 1936-1937. 1 omslag NB Eén van de oprichters was mr. A.J. van Roijen, die als secretaris van het Genootschap heeft gefungeerd tot 1860. Het waterschap Hunsingo heeft een bronzen herinneringsplaquette aan de Groninger Maatschappij van Landbouw ten geschenke gegeven, en een oorkonde van haar ontvangen.

2.4.3 Archief 222 Stukken betreffende de overdracht van de archieven van opgeheven zijlvesten en dijkrechten aan het waterschap Hunsingo, 1856-1858. 1 omslag 223

Staten van archivalia, stembussen en andere stukken door de aftredende voorzitters van het vierde en zesde onderdeel aan de secretaris overhandigd, 1882. 2 stukken

22

Brieven van diverse personen houdende verzoek om uitlening van of inzage in archiefstukken van de zijlvesten en dijkrechten, 1872-191. 1 omslag

225

Stukken betreffende de ordening en beschrijving van de archieven van de zijlvesten en dijkrechten, (1881) 1898-1906; hierbij brief van P.H.M. Doornbosch houdende aanbod het archief van Hunsingo te bewerken, 1921. 1 omslag NB Het resultaat van de ordening en beschrijving is: P.H. Meekhoff Doornbosch, Catalogus van de archieven der zijlvestenijen en dijkrechten, welke thans het waterschap Hunsingo vormen (Groningen 1905). Inventaris

52

226

Stukken betreffende de tijdelijke berging van het archief van de classis Onderdendam van de Nederlandse Hervormde Kerk in de archiefbewaarplaats van het waterschap, 1899, 1902, 1915. 3 stukken

227

Briefwisseling met de Groninger Waterschapsbond en het Registratuurbureau van de Unie van Waterschapsbonden over de modernisering of stroomlijning van de waterschapsadministratie, 1936-1939. 1 omslag

228

Stukken betreffende de herordening van het waterschapsarchief vanaf 1856 tot 1936 en de inrichting van de administratie vanaf 1936 volgens een registratuurplan van de hand van P. Biesta, 1939-19. 1 omslag

229

Lijst van voor vernietiging in aanmerking komende stukken in waterschapsarchieven, 1920. 1 stuk

230

Stukken betreffende het beheer van de archiefbewaarplaats en de archieven van de waterschappen Hunsingo en Electra, 1922-1950. 1 omslag NB Het archieflokaal van het waterschapshuis van het waterschap Hunsingo te Onderdendam komt voor op de Lijst van aangewezen archiefbewaarplaatsen enz. aan welke een archiefbeheerder verplicht is archiefstukken uit te lenen (1924).

231

Staat van (archief)stukken, die door de ingenieur H. Wind zijn overgedragen aan zijn opvolger J.J. Vegter, 1915. 1 omslag

2.4.4 Financiën en eigendommen 2.4.4.1 Algemeen 232 Uittreksel uit het register der resolutiën van de minister van Financiën houdende afwijzing van het verzoek van mr. A.J. van Roijen om de boete ter zake van overtreding van het reglement op de watermalingen onder het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest (1838), opgelegd aan Jacob Dijkhuis te Onderwierum, alsnog aan het waterschap Hunsingo uit te keren, 1856. 1 stuk NB Ingevolge art. 14 van genoemd reglement komen de boeten ten voordele van het algemene zijlvest. Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 288.40 233

40

Rekest van het bestuur van het tiende onderdeel (Stedum) aan het hoofdbestuur om vergoeding van kosten voor de zitdagen voor schotbeuring, 186. 1 stuk



53

23

Akte van dading tussen mevr. G. Ketelaar weduwe mr. A.J. Thomassen à Thuessink van der Hoop van Slochteren e.c. en het waterschap Hunsingo houdende de oplossing van een geschil over het erfelijke keuzerecht van de schepper in de voormalige schepperij ’t Vierendeel en de afkoop van de jaarlijkse betaling van Hfl. 80,- door het waterschap als rechtsopvolger van die schepperij (deel van het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest) aan de eigenaar van het huis Fraeylemaborg te Slochteren, 1901; hierbij correspondentie met mevr. Van der Hoop en advocaten, alsmede afschriften van stukken betreffende deze zaak, 1898-1900. 1 omslag 41 NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 80.

235

Staten van eigendommen, bezittingen en schulden, 1885-1961.

236

Stukken betreffende de oprichting van de Nederlandse Waterschapsbank, 1951, 1953. stukken

1 omslag

2.4.4.2 Omslag en inning van waterschapslasten 237 Staat van belastbare en onbelastbare oppervlakken in het waterschap, 1856. 1 stuk 238

Gedrukte bekendmaking van het waterschap aan ingelanden om verzoeken tot vrijstelling van waterschapslasten in te dienen, en ingekomen verzoeken terzake, 1856. 1 omslag

239

Brief van A.L. van Dam c.s., landbouwers te Oldenzijl, houdende verzoek om opheldering over de betaling van de omslag van het waterschap Hunsingo en het Zijlvest der Drie Delfzijlen voor land tussen het Maarvliet en het Penningspad, 1857. 1 stuk

20

Brieven van het waterschap Fivelingo houdende opgave van de door Fivelingo te heffen waterschapslasten van de Grondzijlstermolenpolder, waarnaar kan worden bepaald welk bedrag het waterschap Hunsingo van de Grondzijlstermolenpolder te goed heeft, 1879-1888. 1 omslag NB Dit is een uitvloeisel van de grenswijziging tussen Hunsingo en Fivelingo (Prov. blad 1878, nr. 111).

21

Briefwisseling tussen G.S. Groningen en het waterschap betreffende het verzoek van de eigenaren van de Wijken of Hekkumer uiterdijken om

41

Ibidem, 559.

Inventaris

5

voortzetting van de gedeeltelijke vrijdom van waterschapslasten ingevolge overeenkomst van 1823, 1895-1896. stukken NB De Hekkumer uiterdijken zijn in 1639 ingedijkt. Zie Archief Wetsingerzijlvest, inv. nr. 39.42 22

Rapport van een commissie van de Groninger Waterschapsbond betreffende opheffing van de vrijdom van waterschapslasten voor wegen, kanalen en begraafplaatsen, 190, afschrift. 1 stuk

23

Reglement op de invordering en betaling der omslagen c.q. waterschapsbelasting, 1903, 196. 2 stukken

2

Stukken betreffende de vervaardiging en de bijwerking van de legger der gronden, 1856-196. 1 omslag

2.4.4.3 Kadastrale leggers van gronden 25-296 Kadastrale leggers van gronden, Eerste serie, 1856-1915. 52 delen NB De eerste delen van deze serie hebben een buitenformaat. NB De afzonderlijke delen zijn genummerd van 1-52 en zijn per onderdeel geordend. 25-250 25 26 27 28 29 250 251-256 251 252 253 25 255 256 257-261 257 258 259 260

42

Eerste onderdeel (Ulrum) Artt. 1-596. Artt. 597-977. Artt. 978-1.358. Artt. 1.359-1.719. Artt. 1.720-2.10. Artt. 2.105-2.161. Tweede onderdeel (Wehe) Artt. 1-679. Artt. 680-1.062. Artt. 1.063-1.37. Artt. 1.38-1.796. Artt. 1.797-2.223. Artt. 2.22-2.308. Derde onderdeel (Eenrum) Artt. 1-53. Artt. 535-910. Artt. 911-1.099. Artt. 1.100-1.81.

Ibidem, 511.


55

261 262-267 262 263 26 265 266 267 268-272 268 269 270 271 272 273-275 273 27 275 276-280 276 277 278 279 280 281-286 281 282 283 28 285 286 287-290 287 288 289 290 291-293 291 292 293

Artt. 1.82-1.59. Vierde onderdeel (Baflo) Artt. 1-766. Artt. 767-1.152. Artt. 1.153-1.527. Artt. 1.528-1.886. Artt. 1.887-2.272. Artt. 2.273-2.316. Vijfde onderdeel (Bedum) Artt. 1-56. Artt. 565-953. Artt. 95-1.323. Artt. 1.32-1.718. Artt. 1.719-2.058. Zesde onderdeel (Adorp) Artt. 1-03. Artt. 0-772. Artt. 773-953. Zevende onderdeel (Usquert) Artt. 1-581. Artt. 582-963. Artt. 96-1.15. Artt. 1.155-1.523. Artt. 1.52-1.788. Achtste onderdeel (Zandeweer) Artt. 1-922. Artt. 923-1.323. Artt. 1.32-1.893. Artt. 1.89-2.5. Artt. 2.55-2.839. Artt. 2.80-3.15. Negende onderdeel (Middelstum) Artt. 1-522. Artt. 523-908. Artt. 909-1.281. Artt. 1.282-1.63. Tiende onderdeel (Stedum) Artt. 1-31 Artt. 32-713 Artt. 71-97

Inventaris

56

29-296 29 295 296

Elfde onderdeel (Thesinge) Artt. 1-38 Artt. 39-70 Artt. 71-832

297

Namenregisters op de leggers van gronden (1856-1915). 1 pak NB Aangetroffen zijn alleen de onderdelen 1 t/m4 en 6 t/m 11. Het vijfde onderdeel is niet aangetroffen.

298-32

Kadastrale leggers van gronden, tweede series, ca. 1915- ca.195. NB De afzonderlijke delen zijn genummerd van 1-27. 298-300 298 299 300 301-303 301 302 303 30-305 30 305 306-308 306 307 308 309-311 309 310 311 312-313 312 313 31-315 31 315 316-318 316 317 318

Eerste onderdeel (Ulrum) Artt. 1-283. Artt. 28-923. Artt. 92-1.220. Tweede onderdeel (Wehe) Artt. 1-288. Artt. 289-960. Artt. 961-1.230. Derde onderdeel (Eenrum) Artt. 1-621. Artt. 622-815. Vierde onderdeel (Baflo) Artt. 1-236. Artt. 237-956. Artt. 957-1.01. Vijfde onderdeel (Bedum) Artt. 1-172. Artt. 173-892. Artt. 893-1.276. Zesde onderdeel (Adorp) Artt. 1-399. Artt. 00-573. Zevende onderdeel (Usquert) Artt. 1-757. Artt. 758-1.129. Achtste onderdeel (Zandeweer) Artt. 1-78. Artt. 79-1.38. Artt. 1.39-2.08.


27 delen.

57

319-320 319 320 321-322 321 322 323-32 323 32 325-336

Kadastrale legger van gronden van het zesde onderdeel, ca. 1895-ca.1957. 12 delen. 325 326 327 328 329 330 331 332 333 33 335 336

337-395

Negende onderdeel (Middelstum) Artt. 1-712. Artt. 713-86. Tiende onderdeel (Stedum) Artt. 1-8. Artt. 9-512. Elfde onderdeel (Thesinge) Artt. 1-09. Artt. 10-28.

Artt. 1-697. Artt. 698-1.072. Artt. 1.073-1.2. Artt. 1.25-1.789. Artt. 1.790-2.161. Artt. 2.162-2.99. Artt. 2.500-2.873. Artt. 2.87-3.26. Artt. 3.265-3.653. Artt. 3.65-.03. Artt. .035-.20. Artt. .21-.87.

Kadastrale leggers van gronden, derde serie, ca. 195-1960. NB De afzonderlijke nummers zijn genummerd 1-59. 337-32 337 338 339 30 31 32 33-38 33 3 35 36

59 delen

Eerste onderdeel (Ulrum) Artt. 1-261. Artt. 262-536. Artt. 537-805. Artt. 806-1.069. Artt. 1.070-1.33. Artt. 1.3-1.528. Tweede onderdeel (Wehe) Artt. 1-29. Artt. 250-523. Artt. 52-808. Artt. 809-1.069. Inventaris

58

37 38 39-353 39 350 351 352 353 35-360 35 355 356 357 358 359 360 361-367 361 362 363 36 365 366 367 368-372 368 369 370 371 372 373-377 373 37 375 376 377 378-385 378 379 380 381 382

Artt. 1.070-1.335. Artt. 1.336-1.539. Derde onderdeel (Eenrum) Artt. 1-257. Artt. 258-519. Artt. 520-790. Artt. 791-1.070. Artt. 1.071-130. Vierde onderdeel (Baflo) Artt. 1-265. Artt. 266-50. Artt. 51-817. Artt. 818-1.076. Artt. 1.077-1.351. Artt. 1.352-1.620. Artt. 1.621-1.695. Vijfde onderdeel (Bedum) Artt. 1-250. Artt. 251-515. Artt. 516-780. Artt. 781-1.050. Artt. 1.051-1.330. Artt. 1.331-1.598. Artt. 1.599-1.808. Zesde onderdeel (Adorp) Artt. 1-257 Artt. 258-533 Artt. 53-791 Artt. 792-98 Artt. 1-172 (gemeente Groningen) Zevende onderdeel (Usquert) Artt. 1-261. Artt. 262-535. Artt. 536-810. Artt. 811-1.07. Artt. 1.075-1.353. Achtste e onderdeel (Zandeweer) Artt. 1-269. Artt. 270-50. Artt. 51-815. Artt. 816-1.102. Artt. 1.103-1.388.


59

383 38 385 386-390 386 387 388 389 390 391-393 391 392 393 39-395 39 395 396-73

Artt. 1.389-1.656. Artt. 1.657-1.927. Artt. 1.928-2.296. Negende onderdeel (Middelstum) Artt. 1-260. Artt. 261-515. Artt. 516-775. Artt. 776-1.08. Artt. 1.09-1.161. Tiende onderdeel (Stedum) Artt. 1-260. Artt. 261-519. Artt. 531-760. Elfde onderdeel (Thesinge) Artt. 1-262. Artt. 263-531.

Verzamelleggers & naamlijsten op de kadastrale leggers van gronden, 1856-196. 1 pak, 1 omslag en 76 delen NB In het onderstaande worden de afzondergelijke onderdelen van het waterschap niet uitgesplitst. 396 397-07 08-18 19-29 30-0 1-51 52-62 63-69 70 71 72 73

Verzamelleggers 1e-11e onderdeel, 1856-1861. 1 pak Verzamelleggers 1e-11e onderdeel, 186-1871. 11 delen Verzamelleggers 1e-11e onderdeel, 1903-1910. 11 delen e e Verzamelleggers 1 -11 onderdeel, 1911-1917. 11 delen Verzamelleggers 1e-11e onderdeel, 1917-1926. 11 delen Verzamelleggers 1e-11e onderdeel, 1927-1936. 11 delen Verzamelleggers 1e-11e onderdeel, 1937-196. 11 delen e Verzamelleggers 6 onderdeel (Adorp); gemeente Groningen, 1895-196. 7 delen Verzamelleggers 11e onderdeel (Thesinge), 1895-196. 1 omslag Alfabetische naamlijst op de kadastrale legger van gronden van het zesde onderdeel, gemeente Groningen, 1895-1915. 1 deel Alfabetische naamlijst op de kadastrale legger van het zesde onderdeel, gemeente Groningen, 1895-195. 1 deel Alfabetische naamlijst op de kadastrale legger van gronden van het elfde onderdeel, 1895-1915. 1 deel

2.4.4.4 Registratierecht NB Voor de registratie van de uitgevoerde bestekken van het waterschap Hunsingo, zie Werken algemeen (inv. nrs. 837-81, 83 en 8). Inventaris

60

7

Repertoire, gehouden door de bode bij het hoofdbestuur, van akten onderworpen aan het recht van registratie, 1858-1876. 1 katern

2.4.4.5 Eigendommen & rechten 2...5.1 Eigendommen algemeen 75 Getekende staten van onroerende eigendommen, uitgezonderd water, van het waterschap, ca.1955-ca. 1963. 1 band NB Getekend door H. Rowaan. 76

Brieven van G.S. Groningen houdende mededeling dat de provincie (mede-)gerechtigd is tot de trekwegen langs de trekvaarten naar Ulrum en Uithuizen, 1857 en 1858. 2 stukken

77

Brief van de hypotheekbewaarder te Appingedam houdende opgave van ten name van het waterschap staande eigendommen, 1865. 1 stuk

78

Stukken betreffende de wijziging van de tenaamstelling van 5.10.6 ha. land langs en ten zuiden van de molentocht van de Oldenzijlstermolen vanaf het trekdiep naar het oosten, bezwaard met een rijweg, vroeger uitmakende de Noorderwolddijk als grens van de schepperijen van Winsum en Innersdijk, tevens fungerend als waterkering van de Oldenzijlstermolenpolder en de Oostelijke Bedumerpolder, ten name staande van de ingelanden van de Ellerhuister eed en mede-eigenaren, en toegedeeld aan de aangrenzende ingelanden, 1859, 1860. 3 stukken NB Zie inv. nr. 1.243.

79

Rapporten van de deskundige en ingenieur H. Wind over de onjuiste tenaamstelling van eigendommen van het waterschap in verband met de grondbelasting, 1889, 1900. 2 stukken

80

Stukken betreffende de door het waterschap gepretendeerde eigendom van de heemstede ten oosten van het voormalige Menkeweersterverlaat, 18981902. 1 omslag NB De heemstede was in 1768 aangekocht door de scheppers, die het verlaat beheerden; vergelijk archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest inv. nrs. 528 en 101.

2...5.2 Aankoop van eigendommen 81 Stukken betreffende aankoop en ruiling van gronden ter weerszijden van de Hunsingosluis, een gedeelte van de oude Zoutkampertocht en de oude Houwerzijlsterriet door en tussen het waterschap en S.H. Woldringh en R.E. Torringa, 1885-1886. 1 omslag Waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991)

61

82

Onderhandse akte van overeenkomst tussen het waterschap en N.G. Schutter te Noorderhoogebrug waarbij de laatste tegen betaling van een afkoopsom wordt bevrijd van jaarlijkse betaling voor het recht van overgang over de zuidwending naar Grondzijl, 1911. 1 stuk NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 320.43

83

Onderhandse akte van aankoop door het waterschap van twee perceelsgedeelten nabij de Haantil ter verbetering van de afrit, 186; hierbij: akte van rectificatie houdende overboeking van een perceeltje wegberm bij de Haantil ten name van de provincie, 1917. 2 stukken

8

Akten van transport van diverse landeigenaren aan het waterschap Hunsingo van gronden ten behoeve van de aanleg van het Harm Westerskanaal tussen het Kardingermaar en het Boterdiep, 1936-1938. 1 omslag

85

Akte van aankoop door het waterschap van G. Boerma Gzn van een perceeltje bouwland te Pieterburen, 1939. 1 stuk

86

Onderhandse akte van overdracht van rechten op het kanaal van Ulrum Onderdendam - Uithuizen door de Staat aan het waterschap, 1952; met retroacta vanaf 190. 1 omslag

87

Akte van transport door de Nederduitsch Hervormde Gemeente te Vierhuizen en mej. H.W.S. Mansholt aan het waterschap Hunsingo van gedeelten dijk en kwelder met aanwas en slikken ten behoeve van de bedijking van de Kerkvoogdijpolder, 1926. 1 stuk

88

Akte van bewaargeving van een onderhandse akte houdende bepalingen betreffende het aanleggen van een gedeelte van de dijk van de Kerkvoogdijpolder op het terrein van mej. H.W.S. Mansholt, en betreffende het onderhoud van diverse objecten, 1927. 1 stuk

2...5.3 Afbakening van de eigendomsgrens 89 ‘Delimitatiecontract’, Akte van dading tussen de Staat, R. Beukema Rzn. c.s. en het waterschap Hunsingo betreffende de afbakening van de eigendomsgrens op de vóór de zeedijk van de Kerkvoogdijpolder te Vierhuizen gelegen werken, aanwassen en slikken, 1936. 1 stuk

43

Ibidem, 590.

Inventaris

62

90

‘Delimitatiecontract’, Akte van dading tussen de Staat en het waterschap Hunsingo betreffende de afbakening van de eigendomsgrens op de aanwassen en slikken ten noorden van de uitwateringsgeul van de Hunsingosluis bij Zoutkamp, 1937. 1 stuk

2...5. Ruiling van eigendommen; aan- en verkoop 91 Onderhandse akte van ruiling tussen de provincie Groningen en het waterschap van afgesneden gedeelten van het Bafloërmaar en het Andelstermaar, 196-1951. 1 omslag NB Met bijlagen, 1946-1950 92

Stukken betreffende de aankoop (1861) en de verkoop van de opslagplaats alsmede de overdracht en/of afkoop van het onderhoud van de beschoeiing te Molenrij(ge) aan de gemeente Kloosterburen, 1899-1901. 1 omslag NB Zie inv. nr. 1.192.

2...5.5 Verkoop van eigendommen 93 Stukken betreffende de verkoop van de eigendommen van de voormalige schepperij ’t Vierendeel en de aankoop van de volle eigendom van het waarhuis bij de Rollen, 1858. 1 omslag 9

Stukken betreffende de verkoop door het waterschap van enige percelen overgebleven bij de graving van het hulpkanaal Baflo-Mensingeweer en vestiging van een erfdienstbaarheid tot bediening van de draaibrug over het kanaal in de weg naar Eenrum, 1866-1867. 1 omslag NB Zie inv. nr. 1.192.

95

Exploit van betekening door J.J. Pettinga, deurwaarder bij het kantongerecht van Onderdendam, aan mr. A.J. van Roijen, voorzitter van het hoofdbestuur, van het vonnis op 28 juni 1866 gewezen door de arrondissementsrechtbank te Appingedam in de zaak tussen J. van der Helm, eiser, en het waterschap, gedaagde, inzake levering door gedaagde aan eiser van een perceel land bij het kanaal van Ulrum naar Zoutkamp (= Hunsingokanaal), 1868; met retroacta vanaf 1859. 1 omslag

96

Brieven ingekomen van G.S. Groningen en G. Venema te Groningen omtrent door het waterschap te betalen bijdragen in de kosten van de afsluiting van het Reitdiep naar de grootte van de buiten de Reitdiepsdijken gelegen kwelder- en slijkgronden, 1858-1877. 5 stukken


63

97

Stukken betreffende de verkoop door het waterschap van een perceel kwelder onder Maarhuizen, ten zuidwesten van Schaphalsterzijl, 1876-1880. 1 omslag

98

Stukken betreffende de verkoop door het waterschap aan D. Smit, timmerman te Groningen, van een strook grond van en langs een hoofdwatergang tussen het Boterdiep en de Korreweg te Groningen, 1895-1897. 1 omslag NB Tot waarborg van de verplichting tot eventuele grondberging is in 1895 een obligatie in pand aan het waterschap gegeven; na demping van de hoofdwatergang is de obligatie teruggegeven. NB Deze zaak komt voort uit de grenswijziging met Fivelingo, 1894.

99

Brief van G.S. Groningen aan het waterschap Hunsingo houdende goedkeuring tot de verkoop van een perceeltje tuin naast het waterschapshuis te Onderdendam, 1897. 1 stuk NB Het besluit van het algemeen bestuur ontbreekt.

500

Onderhandse akte van transport door het waterschap aan het departement Winsum der Maatschappij tot Nut van het algemeen van een afgesneden en gedempt perceel van het hulpkanaal om Obergum, 1899. 1 stuk

501

Stukken betreffende de verpachting en de verkoop door het waterschap van drie perceeltjes grond, vroeger uitmakende de oppervlakte van de voormalige Houwerzijl c.a., 1892, 1897, 1906. 1 omslag NB De drie percelen grond staan kadastraal bekend als gemeente Ulrum, sectie E, nrs. 398, 403 en 431.

502

Stukken betreffende verkoop door het waterschap van perceelsgedeelten te Zoutkamp ten behoeve van de aanleg van een spoorstation met toegangswegen, 1912-1915. stukken NB Het besluit van het Algemeen Bestuur ontbreekt.

503

Rekest van burgemeester en wethouders van de gemeente Winsum aan gecommitteerden om het oude jaagpad ten zuiden van het zijldiep vanaf de Boog tot aan de looptillen, eigendom van het waterschap, te ruilen tegen het onderhoud van de walmuur langs het trekpad en de klinkerstraat in Obergum, 1878. 1 stuk

50

Stukken betreffende de verkoop door het waterschap aan de gemeente Winsum respectievelijk H.P. Ritzema te Winsum van gedeelten van het oude jaagpad tussen de Boog en de voormalige Winsumerlooptil over het Winsumerdiep, 1926-1928 en 193-199. 1 omslag Inventaris

6

505

Stukken betreffende de verkoop door het waterschap aan particulieren van bouwterreinen te Schouwerzijl, 1923-1926, 192-1961. 1 omslag

506

Onderhandse akte van verkoop door het waterschap aan de Kosterie van de Nederduitsch Hervormde Gemeente van Zandeweer van het zuidelijke deel van het Zandeweerstermaar, 1926. afschrift. 1 stuk

507

Stukken betreffende de verkoop door het waterschap aan de provincie Groningen van een perceel water te Adorp ten behoeve van de aanleg van het kanaal Groningen-Stroobos [het Van Starkenborghkanaal], 1928-1930. 1 omslag

508

Stukken betreffende de verkoop door het waterschap aan de provincie Groningen van twee perceeltjes water in de Paddepoel en bij Noorderhoogebrug ten behoeve van de aanleg van het kanaal van Groningen naar Stroobos [het Van Starkenborghkanaal], 1931-1932. 1 omslag

509

Besluit van het hoofdbestuur tot verkoop van de gedempte haven te Stitswerd aan de gemeente Kantens, 1936. 1 stuk

510

Stukken betreffende de verkoop van het gedempte einde van het Stedumermaar aan de gemeente Stedum, 1938; met voorstukken en bijlagen, 1902, 1921-1923. 1 omslag

511

Stukken betreffende de verkoop door het waterschap aan de provincie Groningen van gedeelten van het Andelstermaar, het kanaal Baflo-Mensingeweer en het Wetsingermaar, 1938-1939. 1 omslag

512

Stukken betreffende de verkoop door het waterschap aan de gemeente Ulrum van een gedempt deel van de Ulrumeropvaart te Snakkeburen, 1928, 1937-190. 1 omslag

513

Stukken betreffende de verkoop door het waterschap aan de provincie Groningen van twee perceeltjes grond in de gemeenten Noorddijk en Baflo, 1939-192. 1 omslag

51

Akte van transport door het waterschap aan de gemeente Ten Boer van een gedeelte van het te dempen St. Annermaar te St. Annen, 1953. 1 stuk

515

Besluit van het hoofdbestuur tot verkoop van een perceel water, uitmakende een gedeelte van het Boterdiep en plaatselijk bekend als de Kolk, te Middelstum, aan de gemeente Middelstum, 1953. 1 stuk


65

2...5.6 Erfpacht 516 Stukken betreffende de uitgifte in erfpacht en de verkoop door het waterschap van het zogenoemde eilandje tussen Abelstok en Warfhuizen, liggende aan de voormalige trekweg van Warfhuizen naar Mensingeweer, 1861-1956. 1 omslag 517

Stukken betreffende de verpachting, uitgifte in erfpacht en verkoop van verschillende percelen stortgrond te Douwen en elders langs het hulpkanaal langs Verhildersum in de gemeente Leens, 1865-1867, 1926-1928, 1959-196. 1 omslag

518

Akten van uitgifte in erfpacht door het waterschap aan G. van Kampen van één respectievelijk twee perceeltjes aan de oostzijde van de Oude AE, 1868 en 1872. 2 stukken NB De erfpachten zijn in 1966 en 1970 vervallen.

2...5.7 Beklemmingen 519 Stukken betreffende de afkoop van beklemmingen van heemsteden ten westen van de Wolddijk te Noorderhoogebrug, afkomstig van de schepperij van Innersdijk, 1858-1920. 1 omslag 520

Notariële akte waarbij Willem Gerrits Oosterhuis te Zuidwolde verklaart de beklemming van .85.60 ha. groenland, de Zuidwending genaamd, waarvan het waterschap de eigendom in beklemrechtelijke zin bezit, te hebben aangekocht, 186. 1 stuk 44 NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 320. NB De eigendom in beklemrechtelijke zin is in 1976 en 1982 verkocht.

521

Briefwisseling tussen de voorzitter van het hoofdbestuur en het bestuur van het eerste onderdeel (Ulrum) over een verzoek tot uitgifte in beklemming door het waterschap van een perceeltje zijlvestergrond te Houwerzijl, 1857. 1 stuk (ondeelbaar) NB Het perceel staat kadastaal bekend als gemeente Ulrum, sectie E, nr. 431.

522

Akte van splitsing van de beklemming van buitendijks land, kadastraal bekend gemeente Ulrum sectie E nummers 3-37, afkomstig van het Houwerzijlvest, te Houwerzijl, 1876. 1 stuk

44

Ibidem, 590.

Inventaris

66

523

Stukken betreffende de verkoop door het waterschap van de eigendom in beklemrechtelijke zin van enige percelen land te Leens, afkomstig van het Houwerzijlvest, 1876-1877, 1881 en 1919-1920. 1 omslag NB Om de verkoop van onroerende goederen te bespoedigen is art. 46 van het reglement gewijzigd (Prov. blad 1876, nr. 50).

52

Akte van transport door het waterschap aan de gemeente Leens van de eigendom in beklemrechtelijke zin van twee percelen grond ten noordwesten van de Schouwerzijl, 1953. 1 stuk

2...5.8 Dienstwoningen & zijlvesterkamp 525 Akte van aankoop van een huis en schuur c.a. te Fraamklap door het waterschap, 1916; met bijlagen; en besluit van het algemeen bestuur tot verkoop van dezelfde eigendommen, 196. 1 omslag 526

Stukken betreffende het onderhoud van de brugwachterswoning te Fraamklap, 1917-1926. 1 omslag

527

Stukken betreffende het onderhoud van de brugwachterswoning bij de Leenstertillen, 1920-19. 1 omslag

528

Stukken betreffende aan- en verkoop en verhuur van drie woningen aan de Bedumerweg te Onderdendam, oorspronkelijk bedoeld als dienstwoning voor de waterbouwkundige, 196-195. 1 omslag

529

Akte van aankoop door het waterschap van J.J. Pettinga jr. van diens woning (Bedumerweg 16) te Onderdendam, 1953; met bestek voor de bouw van hetzelfde huis inclusief hulppostkantoor, 1925 (fotokopie), en eigendomsbewijs, 1937. 3 stukken NB De woning is verkocht in 1977.

530

Stukken betreffende de aankoop door het waterschap van een perceel tuingrond te Onderdendam en de bouw van een woning c.a. (dienstwoning van de waterbouwkundige) daarop, 195-1963. 1 omslag NB De woning is in 1979 verkocht.

531

Stukken betreffende de bouw en het onderhoud van de sluiswachterswoning te Oosterdijkshorn, 1873, 1923, 1936. 1 omslag NB De woning is in 1963 afgebroken.


67

532

Stukken betreffende de herbouw, 1885, en het onderhoud van het waarmanshuis c.a. bij de sluis De Rollen, 1865-193. 1 omslag

533

Stukken betreffende het verlagen van het dak, 1882-1883, en het onderhoud van het waarmanshuis te Schaphalsterzijl, 1861-1931. 1 omslag.

53

Onderhandse akte van verkoop van een huis ten oosten van het waarhuis te Schouwerzijl door de gebroeders Waterbolk aan het waterschap, 1875. Met retroacta vanaf 183. 1 omslag NB Plaatselijk bekend kadastrale gemeente Leens, sectie E, nr. 740, voorheen: sectie E, nr. 713. De retroacta zijn afkomstig uit het archief van het Schouwerzijlvest.

535

Stukken betreffende het afbreken van een schuur en arbeiderswoning en het bouwen van een nieuwe schuur, alsmede de aan te brengen richeling bij de waarmanswoning te Schouwerzijl, 1888-1889. 1 omslag

536

Vergunning van de voorzitter van het waterschap voor het bestuur van de gereformeerde school tot het als noodschool gebruiken van de voorkamer van de waarmanswoning te Schouwerzijl, 19. 1 stuk

537

Rapport van de deskundige houdende voorstel om de weduwe van B. Melis, oud-waarman van de Wetsingerzijl, de waarde van de aanbouwsels aan de woning te vergoeden, 188; en verzoek van de waarman J. Doesburg om de sloot tegen de Reitdiepsdijk bij de tuin te trekken, 1887. 2 stukken

538

Stukken betreffende de verkoop op afbraak van de sluiswachterswoning bij de Wetsingerzijl, 1929. 1 omslag

539

Stukken betreffende de bouw en het onderhoud van een sluiswachterswoning c.a. te Zoutkamp, 1858-1928. 1 omslag

50

Stukken betreffende de bouw van een sluisknechtswoning te Zoutkamp, 1912. stukken

51

Vergunning van de gemeente Ulrum tot verbouw van de woning van de sluisknecht te Zoutkamp, 195 en 1955. 1 stuk

52

Polissen (akten van aandeel) van brandverzekering van diverse objecten van het waterschap, 1861-1953; met enige ingekomen stukken terzake, 1857, 1882. 1 omslag NB De Bataafsche Brand-Waarborg-Mij is opgericht door mr. Everard Jacob van Roijen, de vader van de eerste voorzitter van het waterschap Hunsingo. Inventaris

68

53

Stukken betreffende aankoop, verkoop, verhuur en verpachting van gedeelten van de zogenoemde zijlvesterkamp te Onderdendam, 1901-1966. 1 pak

5

Tekst van een toespraak gehouden door de voorzitter van het hoofdbestuur ter gelegenheid van de opening van het dorpshuis Zijlvesterhoek op de voormalige zijlvesterkamp te Onderdendam, 15 september 1965. 1 stuk

2...5.9 Verpachting, verhuring en bruikgeving van eigendommen 55 Stukken betreffende de verpachting van het oude einde van het Temmaar bij Obergum voor vlasroten, 1895, 1900. 1 omslag 56

Stukken betreffende de verpachting van de zeedijk en de kwelder tussen de Hunsingosluis en de Panserpolder, 1908-195. 1 omslag

57

Stukken betreffende de verpachting van de dijk en het grasland in de Kerkvoogdijpolder en de ervóór liggende kwelder, 1927-1953. 1 omslag

58

Akte van verpachting door het waterschap aan L.J. Kuipers van een perceeltje tuingrond te Pieterburen, 1955. 1 stuk

59

Akte van verhuring door het waterschap van een perceeltje bouwland ten zuiden van het kanaal Kardingermaar-Boterdiep [Harm Westerskanaal], 1937. 1 stuk

550

Akten van bruikgeving door het waterschap aan particulieren van enige percelen dijk (groene laan; afkomstig van de aanleg van het verbindingskanaal van het Wetsingermaar naar het Winsumerdiep, 1861-1862) langs de oostzijde van de Oude AE, 1917-1935. 1 omslag

2...5.10 Verpachting van het visrecht, grasgewas, riet, houtgewas en ijs 551 Stukken betreffende de verpachting van het visrecht op de kanalen en maren van het waterschap aan particulieren (tot 193) en onderverpachting van het visrecht aan hengelaars en beroepsvissers, 1856-1951. 1 pak 552

Stukken betreffende een proces tussen het waterschap Hunsingo en W.J. Bouwsema c.s. in zake het onrechtmatig (doen) vissen in het trekdiep Onderdendam-Middelstum en het Kardingermaar, 1871-1877. 1 pak

553

Rechtskundig advies van prof. mr. B.D.H. Tellegen inzake beweerd visrecht van jhr. G. Alberda van Menkema in de wateren van Hunsingo, 1870; gedrukt in de Provinciale Groninger Courant van 3 juli 1871. 3 stukken


69

55

Stukken betreffende processen tussen het waterschap Hunsingo en de visser J.E. Knol inzake ontbinding van een pachtovereenkomst van vissen op het Winsumerdiep en onrechtmatig vissen aldaar, 1870-1878. 1 pak

555

Stukken betreffende de verpachting van het visrecht op de kanalen en maren van het waterschap aan het Provinciaal Groninger Fonds tot verkrijging en behoud van goed hengelwater, 1932, 193-1956. 1 omslag

556

Stukken betreffende de verpachting door de onderdeelsbesturen van het riet in de kanalen en maren van het waterschap, 1870-1961. 1 pak

557

Stukken betreffende geschillen tussen het waterschap en enige landeigenaren over de eigendom(sgrens) van riet langs het Boterdiep, 1951-195. 1 omslag

558

Onderhandse akte van overeenkomst tussen het waterschap en H. Aalfs betreffende de verpachting van het grasgewas langs en het onderhoud van de grindweg vanaf Obergum tot aan Schaphalsterzijl, 187. 1 stuk

559

Onderhandse akte van verpachting van het gras van het oude jaagpad ten zuiden van het Winsumerdiep tussen Winsum en de voormalige looptil, 1885. 1 stuk

560

Onderhandse akte van verpachting van het gras op de groene laan aan de westzijde van de Oude AE, 1875, 1911, 1961. 3 stukken

561

Stukken betreffende de verpachting van ijs op de bevroren kanalen van het waterschap aan ijsbonden en ijsverenigingen ten behoeve van ijsbanen, 1887-1958. 1 omslag

562

Brief van de burgemeester der gemeente Bedum houdende verzoek om inlichtingen over het afsnijden van houtgewas op een aan het waterschap behorend perceeltje grond bij het Bedumerverlaat, 1857. 1 stuk

2...5.11 Geldleningen NB De buitengewone begrotingen zijn geen begrotingen met inkomsten uit een omslag, maar geldleningen. In de bijlagen van de buitengewone begrotingen/geldleningen liggen ook eigendomsbewijzen van aangekochte percelen en opstallen. NB De begroting van 1856/1857 is buitengewoon, omdat die buiten de voorgeschreven begintermijn is ontworpen. NB Alle onderstaande bedragen luiden in Hfl.

Inventaris

70

NB Voor de uitvoering van werken ingevolge reglement 1856 zijn verschillende geldleningen uitgegeven, alle à ,5 %, en wel: 375.000,- (1857-1865); 130.000,- (18601865); 210.000,- (1859-1865); 200.000,- (1861-1865); 50.000,- (1862-1865); 200.000,(1863-1865, samen 1.165.000,-); overschotten + 65.000,- (186/1865-1875); 200.000,- (1866-1869) en 20.000,- (1871-1872). NB Voor de Omgraving van Obergum (1858) is geen buitengewone begroting gemaakt. Voor dit werk, inclusief de aankoop van grond, was een bedrag van 28.000 begroot; een geldlening voor dit bedrag is verwerkt in de gewone begroting voor 1858/1859. NB In 1882 stond van de ,5% leningen nog een bedrag uit van 905.000,-. Gezien de marktrente is in dat jaar geprobeerd het gehele bedrag af te lossen en tegen % opnieuw te financieren, en wel in twee tranches, van 700.000,- en 205.000,-. De eerste tranche is mislukt, er kon maar 13.000,- tegen % worden verkregen; het resterende bedrag (566.00,- + 205.00,- = 771.00,-) is nog in 1882 geleend tegen ,25%. NB Door een beperkte jaarlijkse aflossing na 1882 was van het bedrag van 905.000,- in december 1888 nog 837.000,- over. Inmiddels was de geldmarktrente fors gedaald, waardoor het bestuur voor de keuze kwam te staan: A) versterkt aflossen (maximaal 5.000,- per jaar) en de daarvoor noodzakelijke verhoging van de omslag van ca. 1,per ha. te begroten; of B) geleidelijke omzetting van de lening in een lager percentage gepaard met een aflossing van 10.000,- per jaar, waardoor de begroting niet extra werd belast. Voor het laatste is gekozen met de uitgifte van een serielening, namelijk achttien series van 35.000,- en één serie van 17.000,- (totaalbedrag 67.000,-). Deze serieleningen zijn aangegaan in de jaren 1889-1907, waarbij op de dag van uitgifte van de nieuwe serie 10.000,- van de oude schuld (ten laste van de gewone begroting) werd afgelost. Het plan van geldlening vermeldt ‘eene serieleening, te beginnen in 1889, ter gedeeltelijke voorziening in de aflossing van het maximum bedrag op de ten laste het waterschap bestaande ,25% (lees: en ,25%) leening.’ Van 1889 t/m 1907 zijn aldus leningen uitgegeven à 3,5% en tegelijk is negentien jaren aaneen 10.000,-- afgelost (18 x 35 + 1 x 17 + 190 = 837). NB Uiterlijk 1 mei 1908 is begonnen met de aflossing van de serieleningen (samen 67.000,-); de laatste aflossing is in 196 geweest. 563

Stukken betreffende de buitengewone begroting met geldlening ad Hfl 375.000,- voor de uitvoering van werken ingevolge het reglement van 1856 en 1857-1865. 1 pak

56



71

565


566


567

Stukken betreffende de buitengewone begroting met geldlening ad Hfl 50.000,- voor de uitvoering van werken ingevolge het reglement van 1856 en 1862-1865. 1 omslag

568


569

Stukken betreffende de financiering van verschillende (onderhouds)werken uit de overschotten van geldleningen voor het uitvoeren van werken ingevolge het reglement van 1856, 1865-1867, 1869 en 1875. 1 omslag NB Uitgevoerde werken o.a. Vernieuwing van de klapbrug te Warfhuizen, en de verandering van de Boerdamsterklap in een draaibrug (1865).

570

Stukken betreffende de buitengewone begroting met geldlening ad Hfl 65.000,- voor de uitvoering van werken c.a. ingevolge het reglement van 1856 en 186-1865. 1 omslag

571


572

Stukken betreffende de buitengewone begroting met geldlening ad Hfl 20.000,- en het overschot van diverse geldleningen voor de uitvoering van werken ingevolge het reglement van 1856 en 1871-1872. 1 omslag

573

Stukken betreffende een geldlening ad Hfl 37.000,- ten laste van het waterschap ten behoeve van de verzwaring en verbetering van de zeedijk bij Zoutkamp, 1877 en 1879. 1 omslag

57

Stukken betreffende een geldlening ad Hfl 10.000,- ten laste van het waterschap voor de uitvoering van verschillende werken, 1878-1879. 1 omslag Inventaris

72

575

Stukken betreffende een geldlening ad Hfl 9.000,- ten laste van het waterschap voor het graven van het Meedstermaar, 1880-1882. 1 omslag

576

Stukken betreffende de aflossing van alle geldleningen voor de uitvoering van werken ingevolge het reglement van 1856 en de uitgifte van nieuwe geldleningen tot een bedrag van Hfl 905.000,-, 1881-1882. 1 omslag NB Het betreft de oude lening ad Hfl 134.000,- tegen 4% rente en een lening ad Hfl 771.000,- tegen 4,25% rente.

577

Stukken betreffende de geleidelijke aflossing van de geldleningen à en ,25% (1882) en de herfinanciering van de overblijvende schuld met serieleningen à 3,5%, 1888-1889. 1 omslag

578

Stukken betreffende het aangaan van geldleningen ten behoeve van de aankoop van een baggermolen en de uitvoering van werken, 1907-1909 en 198. 1 omslag

2...5.12 Begrotingen 579-583 Begrotingen van inkomsten en uitgaven, 1856/1857-1955/1956. 5 pakken 579 580 581 582 583

1856/1857-1872/1873. 1873/187-189718/98. 1898/1899-1912/1913. 1913/191-1933/193. 193/1935-1955/1956.

58

Overzichten van benodigde fondsen voor aanleg, verbetering en onderhoud van werken ten behoeve van de waterschapsbegrotingen, 1862, 1868-191 en 1925-1928. 1 pak

585-587

Stukken betreffende de goedkeuring van de begroting en de omslag, besluiten tot af- en overschrijving, alsmede tot wijziging van de begroting, 1856/1857-1953/195. 2 pakken en 1 omslag 585 1856/1857-1896/1897. 586 1897/1898-193/1935. 587 1935/1936-1953/195.

588-589

Begrotingen van inkomsten en uitgaven, 1856/1857, 1857/1858, 1859/1860, 1871/1872-1889/1890, 1891/1892-1900/1901. 2 pakken NB Afkomstig van de provinciale griffie van de provincie Groningen.


73

590

Begrotingen van inkomsten en uitgaven, 1901/1902-1907/1908. NB Afkomstig van de provinciale griffie van de provincie Groningen.

1 pak

2...5.13 Rekeningen 591 Stukken betreffende de inneming en de goedkeuring van de rekeningen over 1855/1856 van de opgeheven zijlvesten en het dijkrecht van de Hooge en Lage Paddepoelen en Wierum, 1856-1858. 1 omslag 592

Rekening van de schepperij het Vierendeel (Winsumer- en Schaphalsterzijlvest) mei – 3 september 1856, door de gewezen schepper R.J. Veldman aan de ontvanger overgegeven, met vervolg tot 1859; met de bijlagen. 1 omslag NB Het batig saldo is verwerkt in de waterschapsrekening over 1859/1860.

593-597

Rekeningen van ontvangsten en uitgaven, 1856/1857-1955/1956. 5 pakken 593 1856/1857-187/1875. 59 1875/1876-1906/1907. NB De rekening van 1903/1904 betreft een ontwerp. 595 1907/1908-1922/1923. 596 1923/192-1936/1937. 597 1937/1938-1955/1956.

598-611

Bijlagen bij de rekening, 1856/1857-1955/1956. 598 599 600 601 602 603 60 605 606 607 608 609 610 611

612

1 pakken

1856/1857-1860/1861. 1861/1862-1866/1867. 1867/1868-1873/187. 187/1875-1882/1883. 1883/188-189/1895. 1895/1896-1905/1906. 1906/1907-1919/1920. 1920/1921-1927/1928. 1928/1929-1931/1932. 1932/1933-1936/1937. 1937/1938-190/191. 191/192-196/197. 197/198-1951/1952. 1952/1953-1955/1956.

Stukken betreffende de goedkeuring van de rekening, 1857/18581859/1860, 1869/1870-1953/195. 1 pak Inventaris

7

613

Rekeningen van ontvangsten en uitgaven, 1856/1857 en 1859/18601888/1889. 1 pak NB Afkomstig van de provinciale griffie van de provincie Groningen.

61

Rekeningen van ontvangsten en uitgaven, 1890/1891-1906/1907. NB Afkomstig van de provinciale griffie van de provincie Groningen.

2...5.1 Kasboeken, journalen van ontvangsten en uitgaven 615-631 Kasboeken en journalen, 1856-1955. 615 616 617 618 619 620 621 622 623 62 625 626 627 628 629 630 631

1 pak

17 delen

Kasboek, 1856-1867. Kasboek, 1867-187. Kasboek, 187-1886. Kasboek, 1886-1896. Kasboek, 1896-1903. Journaal, 1903-1908. Journaal, 1908-191. Journaal, 191-1920. Journaal, 1920-1925. Journaal, 1925-1930. Journaal, 1930-193. Journaal, 193-1938. Journaal, 1938-192. Journaal, 192-197. Journaal, 197-1950. Journaal, 1950-1952. Journaal, 1952-1955.

2...5.15 Grootboeken 632 Grootboek van ontvangsten en uitgaven, 1903/190-191/1915.

1 pak

633

1 pak

Grootboek van ontvangsten en uitgaven, 196/197-195/1955.

2...5.16 Subsidieverlening aan derden / uitzetting van gelden 63 Stukken betreffende het verstrekken van onderhandse leningen aan het waterschap de Peizer- en Eeldermaden, 1932-1937, en het waterschap Electra, 1935. 1 omslag 635

Stukken betreffende de (voorgenomen) aanleg door belanghebbende ingelanden van een weg of pad van Sauwerd naar Wetsingerzijl met subsidie van het waterschap, 1877, 1885 en 1886. 1 omslag


75

636

Rekest van H. Wind, concessionaris van de aan te leggen tramlijn KantensOnderdendam-Winsum, om een subsidie van het waterschap in de exploitatie van de paardentram, 1896 (1898). 1 stuk NB H. Wind was deskundige van het waterschap. De tramlijn is niet tot stand gekomen.

637

Stukken betreffende het verlenen van subsidie door het waterschap aan concessionarissen van de ontworpen stoomtramlijn Groningen-Onderdendam-Uithuizen, 1902-1903 (en 1905-1909.). 1 omslag NB De tramlijn is niet tot stand gekomen.

638

Stukken betreffende de oprichting van de Spoorweg-Maatschappij “Woldjerspoorweg en stoomtramwegen in midden- en noordelijk Groningen” (W.E.S.T.I.G.) en de plannen tot aanleg van tramlijnen, 1918-1926. 1 omslag NB Het waterschap was aandeelhouder; de plannen tot aanleg van de tramlijnen zijn niet uitgevoerd.

639

Circulaire van het voorloopig Comité der gewestelijke Vereeniging tot bevordering der belangen van de zoetwatervisscherij houdende uitnodiging toe te treden als lid of begunstiger en statuten van de vereniging, 1898. 2 stukken NB Het waterschap betaalt jaarlijks Hfl 25,-.

3 Uitvoering van de taken 3.1 Algemeen 60

Reglement op het toezigt der wateren, bruggen en waterwerken in deze provincie, 1855-1912; reglement regelende het toezicht op kanalen, watergangen en waterstaatswerken in de provincie Groningen, 1912-195. 1 pak

61

Reglement op de verveningen en ontgrondingen in de provincie Groningen, 1903-1925. 1 stuk

Inventaris

76

3.2 Toezicht 3.2.1 Keuren 62 Keur of politieverordening op het onderhoud en de schouwing van alle aan het toezigt van de besturen van het waterschap Hunsingo onderworpen werken en voorwerpen, 1857; met een ontwerp voor een aanvulling op de keur, 1892. 2 stukken 63

Keur of politieverordening omtrent het beweiden van den Reitdiepsdijk van de pennings [lees: het Penningsdijkje] af aan tot aan de Winsumer- en Schaphalsterzijlen, 1860. 1 stuk

6

Stukken betreffende het ontwerp, de vaststelling en de goedkeuring van de keur of politieverordening op de benadeeling en het onderhoud van alle aan het toezicht van de besturen van het waterschap Hunsingo onderworpen werken en voorwerpen, 1899-1900. 1 omslag NB Bij de reglementswijziging van 1899 zijn de artikelen betreffende de bevoegdheid tot het maken van keuren in overeenstemming met de Keurenwet gebracht.

65

Stukken betreffende het ontwerp, de vaststelling en de goedkeuring van de keur of politieverordening op de benadeeling (van) en het onderhoud van alle aan het toezicht van de besturen van het waterschap Hunsingo onderworpen werken en voorwerpen, 1911, 1921 en 1930. 1 omslag NB Hierbij enige stukken betreffende het ontwerp van een verordening op grond waarvan ontheffing voor de uitmonding van riolen verleend kan worden, 1935.

66

Stukken betreffende het ontwerp, de vaststelling en de goedkeuring van de keur of politieverordening op de benadeeling van en het onderhoud van alle aan het toezicht van de besturen van het waterschap Hunsingo onderworpen werken en voorwerpen, 1939, 190-195. 1 omslag NB Door een bezwaarschrift ingediend bij de terinzageligging van de goedgekeurde keur (1941) is de inwerkingtreding van de keur opgeschort. Na de intrekking van het bezwaarschrift is de keur in 1945 in werking getreden.

67

Stukken van het Comité van ingelanden en landgebruikers in Hunsingo tot schrapping van art. 6d van de waterschapskeur (verbod intrapping wallen), 1939-193. 1 omslag NB De gewraakte keurbepaling is in [1944] 1949 (Prov. Blad 1949 nr. 55) vervangen door opneming van art. 103 (afrasteringsplicht) in het bijzonder reglement. NB Geschenk van de heer R.J. Clevering te Eenrum.


77

68

Stukken betreffende de oppositie van ingelanden en de onderdeelsbesturen in het e en 6e onderdeel tegen art. 103 (afrasteringsplicht) van het bijzonder reglement, 1950-1953. 1 omslag NB Zie het archief van het waterschap Munsterweg en Netlaan, 1925-1983, inv. nr. 21.45

69

Stukken betreffende het ontwerp, de vaststelling en de goedkeuring van de keur of politieverordening op het onderhoud van en tegen benadeling van alle aan het toezicht van de besturen van het waterschap Hunsingo onderworpen werken en voorwerpen, 1950, 1951 en 1957. 1 omslag

650

Verordening op de heffing en invordering van een belasting wegens het gebruik der wegen bij het waterschap Hunsingo in beheer en onderhoud, 1928-1951, en keur of politieverordening tot strafbaarstelling van overtreding van de voorschriften van de verordening, 1929-1951. 1 omslag

651

Register van afgekondigde keuren, 1857, 1860, 1900, 1911.

1 deel

3.2.2 Schouw 652 Stukken betreffende het opmaken van leggers van schouwbare voorwerpen, onderworpen aan de schouw van het hoofdbestuur respectievelijk de onderdeelsbesturen, 1856-1859, 1863-1869. 1 pak 653

Reglement houdende bepalingen omtrent de leggers van de schouwbare voorwerpen aan het toezicht van de besturen der waterschappen onderworpen, 1886. 1 stuk NB Het reglement is in 1896 ingetrokken.

65

Stukken betreffende het ontwerpen van leggers van schouwbare voorwerpen, 1887, en de pogingen van het waterschap de provincie als onderhoudsplichtige van verschillende objecten aan te wijzen, 1887-1893. 1 omslag NB De leggers zijn niet goedgekeurd; beroep van het waterschap op de Kroon is afgewezen. NB Van 1856 tot 1886 behoefden de leggers van schouwbare voorwerpen geen goedkeuring van G.S. Groningen (art. 105 van het reglement).

45 Het archief van het waterschap Munsterweg en Netlaan, 1925-1983 is reeds beschreven en beschikbaar voor de onderzoeker bij het waterschap Noorderzijlvest. De toegang op het archief, zijnde de klassieke archiefinventaris is tot op heden nog niet gepubliceerd. Wel kan de onderzoeker bij het waterschap een conceptversie van de inventaris inzien.

Inventaris

78

655

Kaart van het waterschap Hunsingo met de daarin gelegen molenpolders waarop zijn aangegeven alle onderdeelen, kanalen, tochten, bruggen, sluizen en pompen, zooals die voorkomen in de leggers van schouwbare objecten; vervaardigd ingevolge besluit van het hoofdbestuur d.d. 15 december 1885 [lees: 1 januari 1886], onder toezicht van den deskundige van het waterschap, H. Wind, 1888. 1 kaart (wandkaart), gedrukt. NB Schaal: 1:12.500 en afmeting: 251 x 184 cm.

656

Kaart van het waterschap Hunsingo, overeenkomstig de leggers van schouwbare objecten; getekend door J. Wind Hzn, 1887. blauwdruk & kleurendruk, op papier en linnen. 1 omslag en 2 kaarten NB Schaal: 1:3333,3. NB Er zijn 500 gekleurde exemplaren gedrukt.

657

Kaart van het waterschap Hunsingo, vervaardigd op last van het hoofdbestuur d.d. 15 december 1885 [lees: 1 januari 1886], overeenkomstig de leggers van schouwbare objecten; vervaardigd door J. Wind Hzn, 1887. 2 gelijke kaarten, opgeplakt op hardboard NB Schaal: 1:3333,3 en afmeting: 99 x 68,5 cm.

658

Overzichtskaart van de onderdelen 2 (Wehe) t/m 9 (Middelstum), de meeste met alle zwetsloten in rood ingetekend, 192. 1 pak NB Schaal: 1:12500 en papier op linnen.

659

Besluit van het hoofdbestuur houdende aanwijzing van de kanalen die aan de schouw van gecommitteerden zijn onderworpen, 1895. 1 stuk

660

Staat van voorzitters van de onderdelen die ten behoeve van hun onderdeel een authentiek afschrift van de legger van schouwbare voorwerpen c.a. in ontvangst hebben genomen, 1898. 1 stuk

661

Besluit van het hoofdbestuur houdende opdracht aan de onderdeelsbesturen om alle objecten, die op de legger voorkomen, geregeld te schouwen, 1911 (afschrift); met brieven van de voorzitters van de onderdelen welke objecten wel en niet worden geschouwd, 1911. 1 omslag

662

Besluit van gecommitteerden houdende voorschriften betreffende de schouw, 193. 1 stuk

663

Besluit van het hoofdbestuur houdende regeling van de schouw van objecten die 1° binnen één onderdeel liggen, en 2° een scheiding vormen tussen twee onderdelen, 1935. 1 stuk


79

66

Stukken betreffende de schouw in het zesde onderdeel (Adorp), in het bijzonder van de tochten en pompen in het voormalige Dijkrecht van de Hoge en Lage Paddepoelen en Wierum, alsmede de Reitdiepsdijk, 1858, 1869. 1 omslag

665

Brief van de voorzitter van het achtste onderdeel (Zandeweer) houdende mededeling dat het bestuur van het onderdeel op verzoek van het gemeentebestuur maandelijks de goten c.a. te Uithuizen zal schouwen, 1866. 1 stuk NB Ingevolge het Reglement op het toezicht der wegen van 10 juli 1854 behoort dit werk tot de competentie van de gemeente. Voor het Reglement op het toezicht der wegen, zie inv. nr. 1.241.

666

Stukken betreffende het toezicht op de waterscheiding tussen het Oosterstadshamrik en de Paddepoelen alsmede illegale lozingen van water uit Fivelingo door duikers nabij het Selwerderdiepje in het waterschap Hunsingo, 1873-1877. 1 omslag

667

Stukken betreffende de schouw van het hoofdbestuur over de Reitdiepsdijken en de zeedijken, 1877-1878. 1 omslag

668

Uittreksels uit de legger van schouwbare voorwerpen in het 1e onderdeel van het waterschap Fivelingo betreffende het gebied tussen het Reitdiep en het Boterdiep alsmede het Penningsdijkje en de stadsgracht van Groningen, dat in 1878 aan Hunsingo is gekomen, 1879. 2 stukken

669

Onderhandse akte waarbij zeven ingelanden te Stedum en Lellens zich verbinden voor het onderhoud van drie duikers in het 10de onderdeel (Stedum), 1873. 1 stuk

670

Onderhandse akte van vijf ingelanden houdende wijziging van de tenaamstelling met betrekking tot het onderhoud van een draaibruggetje over het Broekstermaar in het 2de en 3de onderdeel, 1903. 1 stuk

671

Besluit van het hoofdbestuur houdende de verklaring van een sloot te Sauwerd tot hoofdwatergang, 1927. 1 stuk

672

Besluiten van het hoofdbestuur houdende verklaring van sloten in het eerste, derde, vierde en zevende onderdeel tot hoofdwatergangen, 193, 19. 2 stukken

Inventaris

80

673

Stukken betreffende het tot hoofdwatergang verklaren van watergangen in het voormalige waterschap De Winsumer- en Bellingeweerstermeeden en te Den Andel (gedeelte Westertocht), 193-19; met retroacta van 1906. 1 omslag

67

Stukken betreffende het tot hoofdwatergang verklaren van een bermsloot ten noorden van de weg langs het Van Starkenborghkanaal en een sloot naar de Oude AE in het zesde onderdeel (Adorp), 1938-191. 1 omslag

675

Stukken betreffende het tot hoofdwatergang verklaren van een sloot tussen de Oudetocht en het Helwerdermaar (= de Nienhuistocht) in het zevende onderdeel (Usquert), 1917-1919 (190). 1 omslag

676

Besluiten van G.S. Groningen houdende goedkeuring van de leggers van schouwbare voorwerpen, 1898-195. 1 pak

3.2.3 Leggers van schouwbare voorwerpen 677 Register van schouwbare objecten, ca. 1860. 678-689

Legger van schouwbare voorwerpen, eerste onderdeel (Ulrum), 1866-1959. 5 delen, 1 katern, 3 omslagen, 1 pak en 3 stukken. NB Tenzij anders vermeld betreft het hier een deel. 678 679 680 681 682 683 68 685 686 687 688 689

690-701

1 deel

Legger van schouwbare objecten, 1866. Primitieve legger, 1898. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1900-1905. Legger, 1908. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1910-1920. Legger, 1923. Tekeningen behorende bij de legger, 1923 en 1937. Suppletoire legger, 1930. Legger, 1937. Wijzigingsleggers, 1939 en 190. Legger, 198. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1951-1959.

1 katern 1 omslag 1 omslag 1 pak 1 stuk 2 stukken 1 omslag

Legger van schouwbare voorwerpen, tweede onderdeel (Wehe), 1865-1961. 5 delen, 1 katern, omslagen, 1 pak en 1 stuk. NB Tenzij anders vermeldt betreft het hier een deel.


81

690 691 692 693 69 695 696 697 698 699 700 701 702-712

Register van schouwbare objecten, 1865. Primitieve legger, 1899. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1900-1907. Legger, 1908. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1910-1920. Legger, 1923. Tekeningen behorende bij de legger, 1923. (herzien 19). Suppletoire legger, 1930. Legger, 1939. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1939-198. Legger, 1950. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1953-1961.

1 katern 1 omslag 1 omslag 1 pak 1 stuk 1 omslag 1 omslag

Legger van schouwbare voorwerpen, derde onderdeel (Eenrum), 1866-1951. 5 delen, 1 katern, 3 omslagen, 1 pak en 2 stukken NB Tenzij anders vermeldt betreft het hier een deel. 702 Legger van schouwbare objecten, 1866; met supplement legger, 1869. 1 katern 703 Primitieve legger, 1899. 70 Wijzigings- en suppletoire leggers, 1900-1907. 1 omslag 705 Legger, 1908. 706 Wijzigings- en suppletoire leggers, 1916-1920. 1 omslag 707 Legger, 1923. 708 Tekeningen behorende bij de legger, 1923 en 19. 1 pak 709 Wijzigings- en suppletoire leggers, 1930. 2 stukken 710 Legger, 1938. 711 Legger, 19. 712 Wijzigings- en suppletoire leggers, 197-1951. 1 omslag

713-723

Legger van schouwbare voorwerpen, vierde onderdeel (Baflo), 1867-1959. 5 delen, 1 katern, 3 omslagen, 1 pak en 2 stukken. NB Tenzij anders vermeldt betreft het hier een deel. 713 71 715 716 717 718 719

Legger van schouwbare objecten, 1867. Primitieve legger, 1898. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1900-1907. Legger, 1908. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1910-1920. Legger, 1923. Tekeningen behorende bij de legger, 1923, herzien 19.

1 katern 1 omslag 1 omslag 1 pak Inventaris

82

720 721 722 723 72-733

2 stukken

1 omslag

Legger van schouwbare voorwerpen, vijfde onderdeel (Bedum), 1899-1955. 5 delen, omslagen en 2 stukken. NB Tenzij anders vermeldt betreft het hier een deel. 72 725 726 727 728 729 730 731 732 733

73-75

Wijzigings- en suppletoire leggers, 1930. Legger, 1937. Legger, 198. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1951-1959.

Primitieve legger, 1899. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1900-1906. Legger, 1908. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1911-1919. Legger, 1923. Tekeningen behorende bij de legger, 1923; 190. Legger, 1937. Wijzigingsleggers, 1938 en 191. Legger, 197. Wijzigings- en suppletoire leggers, 199-1955.

1 omslag 1 omslag 1 omslag 2 stukken 1 omslag

Legger van schouwbare voorwerpen, zesde onderdeel (Adorp), 1865-198. 5 delen, 2 katernen, 1 omslag, 1 pak en 7 stukken. NB Tenzij anders vermeldt betreft het hier een deel. 73 Legger van schouwbare objecten, 1865. 1 katern 735 Legger van dijkpanden langs het Reitdiep vanaf de Wierumerschouw tot de Wetsingerzijl, ca. 1877. 1 katern NB Overgenomen uit de dijkrollen van het Wetsingerzijlvest, zie Archief Wetsingerzijlvest, inv. nr. 55.46 736 Primitieve legger, 1899. 737 Wijzigings- en suppletoire leggers, 1900-1906. stukken 738 Legger, 1908. 739 Wijzigings- en suppletoire leggers, 1910-1920. 1 omslag 70 Legger, 1923. 71 Tekeningen behorende bij de legger, 1923. 1 pak 72 Wijzigings- en suppletoire leggers, 1930. 2 stukken 73 Legger, 1938. 7 Wijzigingslegger, 1939. 1 stuk 75 Legger, 198.

46



83

76-756

Legger van schouwbare voorwerpen, zevende onderdeel (Usquert), 1866-1952. 6 delen, 2 katernen, 2 omslagen, 1 pak en 2 stukken. NB Tenzij anders aangegeven betreft het hier een deel. 76 Legger van schouwbare objecten, 1866. NB De legger is niet goedgekeurd door G.S. Groningen. 77 Primitieve legger, 1898. 78 Wijzigings- en suppletoire leggers, 1900-1907. 79 Legger, 1908. 750 Wijzigings- en suppletoire leggers, 1910-1920. 751 Legger, 1923. 752 Tekeningen behorende bij de legger, 1923. 753 Wijzigings- en suppletoire leggers, 1930. 75 Legger, 190. 755 Wijzigings- en suppletoire leggers, 198. 756 Legger, 1952.

757-767

1 omslag 1 pak 2 stukken 2 katernen

Legger van schouwbare voorwerpen, achtste onderdeel (Zandeweer), 1867-1953. 6 delen, 2 omslagen, 1 pak en stukken. NB Tenzij anders vermeldt betreft het hier een deel. 757 758 759 760 761 762 763 76 765 766 767

768-778

1 omslag

Legger van schouwbare objecten, 1867. Primitieve legger, 1898. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1900-1907. Legger, 1908. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1910-1920. Legger, 1923. Tekeningen behorende bij de legger, 1923. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1930. Legger, 192. Wijzigings- en suppletoire leggers, 197. Legger, 1953.

1 omslag 1 omslag 1 pak 2 stukken 2 stukken

Legger van schouwbare voorwerpen, negende onderdeel (Middelstum), 1868-1953. 6 delen, 2 omslagen, 1 pak en stukken. NB Tenzij anders vermeldt betreft het hier een deel. 768 769 770 771

Legger van schouwbare objecten, 1868. Primitieve legger, 1898. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1900-1907. Legger, 1908.

1 omslag

Inventaris

8

772 773 77 775 776 777 778 779-790

1 omslag 1 pak 2 stukken

2 stukken

Legger van schouwbare voorwerpen, tiende onderdeel (Stedum), 1866-1953. 3 delen, katernen, 1 omslag, 1 pak en 9 stukken. NB Tenzij anders vermeldt betreft het hier een katern. 779 780 781 782 783 78 785 786 787 788 789 790

791-801

Wijzigings- en suppletoire leggers, 1910-1920. Legger, 1923. Tekeningen behorende bij de legger, 1923. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1930. Legger, 1938. Legger, 197. Suppletoire leggers, 1951 en 1953.

Legger van schouwbare objecten, 1866. Primitieve legger, 1898. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1900-1906. Legger, 1908. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1910-1920. Legger, 1923. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1930. Tekeningen behorende bij de legger, 1923 en 193. Legger, 1935. Wijzigingslegger, 1939. Legger, 19. Suppletoire leggers, 1951 en 1953.

stukken 1 omslag 1 deel 2 stukken 1 pak 1 deel 1 stuk 2 stukken

Legger van schouwbare voorwerpen, elfde onderdeel (Thesinge), 1899-1953. 5 katernen, 1 pak en 12 stukken NB Tenzij anders vermeldt betreft het hier een deel. 791 792 793 79 795 796 797 798 799 800 801

Primitieve legger, 1899. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1900-190. Legger, 1908. Wijzigings- en suppletoire legger, 1915-1920. Legger, 1923. Tekeningen behorende bij de legger, 1923 en 193. Wijzigings- en suppletoire leggers, 1929 en 1930. Legger, 193. Wijzigingslegger, 1936. Legger, 19. Suppletoire leggers, 1951 en 1953.


3 stukken stukken 1 pak 2 stukken 1 stuk 2 stukken

85

3.2.4 Vergunning 802 Vergunningen (en stukken betreffende) van het waterschap en de provincie Groningen voor diverse ingelanden tot het maken en hebben van (losen laad)steigers, batten, stoepen en opslagplaatsen in kanalen en maren, 1861-1950. 1 pak 803

Verbandschriften c.q. akten van aanneming van vergunninghouders van de voorwaarden van vergunningen tot het hebben van steigers e.d., 1887-1950. 1 omslag

80

Vergunningen (en stukken betreffende) van het waterschap en de provincie Groningen voor de gemeentelijke gasfabriek te Bedum tot het leggen van gaszinkers door het Boterdiep en het Winsumerdiep, 1910-1951. 1 omslag

805

Vergunningen van het waterschap en de provincie Groningen voor de Waterleidingmaatschappij voor de provincie Groningen tot het leggen van zinkers in kanalen en maren, 193-1951. 1 pak

806

Verbandschriften c.q. akten van aanneming van de Waterleidingmaatschappij voor de provincie Groningen van de voorwaarden van vergunningen tot het leggen van zinkers, 1938-1951. 1 omslag

807

Stukken betreffende aanvragen van G.S. Groningen om vergunning en verbandschriften betreffende de voorwaarden van de verleende vergunningen tot het leggen van hoogspanningskabels in kanalen en maren, 1913-1917. 1 omslag

808

Vergunningen (en stukken betreffende) van het waterschap voor het Provinciaal Elektriciteitsbedrijf Groningen tot het leggen van hoogspanningskabels door kanalen en maren, 1917-1952. 1 pak

809

Verbandschriften c.q. akten van aanneming van de voorwaarden van vergunningen voor het Provinciaal Elektriciteitsbedrijf Groningen, 1939-1952. 1 omslag

810

Vergunningen (en stukken betreffende) van het waterschap en de provincie Groningen voor de Maatschappij voor Electriciteit te Middelstum en de Maatschappij tot aanleg en exploitatie van Laagspanningsnetten te Groningen tot het leggen van kabels door kanalen en maren, 1910 en 1917-1953. 1 pak

Inventaris

86

811

Verbandschriften c.q. akten van aanneming van de voorwaarden van vergunningen van gemeenten en de Maatschappij tot aanleg en exploitatie van Laagspanningsnetten te Groningen, 1915, 1918 en 193-1953. 1 omslag

812

Vergunningen (en stukken betreffende) van het waterschap voor de Rijkstelegraaf respectievelijk het Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie tot het leggen van telefoonkabels in en door werken en schouwbare voorwerpen van het waterschap, 1906-195. 1 pak

813

Verbandschriften c.q. akten van aanneming van de voorwaarden van vergunningen van het Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie, 1935-195. 1 omslag

81

Stukken betreffende een geschil tussen het waterschap en het Staatsbedrijf der P.T.T. over de betaling van recognitie / retributie van vergunningen voor kabels en zinkers, 1938-1939, 191, 196-199 en 1950-1953. 1 omslag

815

Stukken betreffende een geschil tussen het waterschap en het Staatsbedrijf der P.T.T. over de betaling van recognitie voor een vergunning van het waterschap tot het zetten van radiopalen in de glooiing van de Zwintocht, 193-198. 1 omslag NB De vergunning is in 1949, na het opruimen van de palen, ingetrokken.

816

Stukken betreffende het leggen van een telefoonkabel door het Winsumerdiep te Winsum en kabels voor radiodistributie door diverse kanalen door particulieren, 1881 en 1930-1937. 1 omslag

817

Vergunningen (en stukken betreffende het aanvragen van vergunningen) van het waterschap voor particulieren tot het leggen, vernieuwen, onderhouden en opruimen van bruggen, vonders, (til)batten en loopbruggetjes over kanalen, maren, vaarten en tochten, 1860-196. 1 pak

818

Vergunningen (en stukken betreffende het aanvragen van vergunningen) van het waterschap voor de provincie, gemeenten en het waterschap Fivelingo tot het bouwen, vernieuwen en veranderen van bruggen c.a. over kanalen en maren, 1862-1953. 1 pak

819

Vergunningen van G.S. Groningen en het waterschap voor diverse ingelanden tot het bouwen van huizen en andere opstallen binnen een bepaalde afstand van kanalen, maren en tochten, 186-1950. 1 omslag


87

820

Verbandschriften c.q. akten van aanneming van de voorwaarden van door het waterschap verleende vergunningen tot het leggen van (dammen en) duikers in tochten en andere watergangen, alsmede vergunningen van het waterschap en de provincie Groningen voor ingelanden tot het leggen van duikers, 1858-1923. 1 pak

821

Verbandschriften c.q. akten van aanneming van de voorwaarden van door het waterschap verleende vergunningen tot het leggen van (dammen en) duikers in tochten en andere watergangen, alsmede vergunningen terzake, 192-1953. 1 pak

822

Vergunningen van G.S. Groningen en het waterschap voor particulieren en bedrijven tot het hebben van inlaatduikers en buisleidingen voor de onttrekking van water uit kanalen en maren, 1858-193. 1 omslag

823

Vergunning van het waterschap voor de eigenaren van de Dijksterhuis- of Hondegatspolder tot het leggen van een grondduiker in het Kardingermaar ten behoeve van de gezamenlijke afwatering met de Lagepolder, 19 en 197. 1 stuk NB De Dijksterhuispolder is van 1940 tot 1947 bemalen door de Lagewegsterpolder. Het verbandschrift is in 1947 getekend; de polder is in wezen samengevoegd met de Lagepolder.

82

Vergunningen van het waterschap voor steenfabrikanten tot het maken van zijkanaaltjes uitkomend op kanalen en maren ten behoeve van de aanvoer van tichelklei, 1900-1929. 1 omslag

825

Stukken betreffende de afvoer van water van woningen en geprojecteerde straten op de kop van de Korrewegwijk naar het Boterdiep en vergunningen terzake van G.S. Groningen en het waterschap Hunsingo, 1880, 1891, 1897, 1903 en 1906. 1 omslag NB De woningen en straten lagen tot de grenswijziging van 1894 in het waterschap Fivelingo.

826

Vergunningen (en stukken betreffende) van G.S. Groningen het waterschap Hunsingo voor particulieren, bedrijven, waterschappen en gemeenten tot het maken van beschoeiingen, walmuren e.d. langs kanalen en maren, 1867-1926. 1 omslag

827

Vergunningen (en stukken betreffende) van G.S. Groningen en het waterschap Hunsingo voor particulieren, bedrijven en gemeenten tot het maken Inventaris

88

van beschoeiingen, walmuren e.d. langs kanalen, maren en tochten, 1927-1953. 1 pak 828

Vergunningen (en stukken betreffende het aanvragen van vergunningen) van het waterschap voor ingelanden en andere personen tot het maken van uiteenlopende werken in, langs en over eigendommen van het waterschap, 1862-192. 1 omslag

829

Vergunning van het waterschap voor de gemeente Kantens tot het leggen van een duiker in plaats van het Oude Maar te Eppenhuizen in de weg van Zandeweer naar Garsthuizen, 1931. 1 stuk

830

Vergunningen van G.S. Groningen en het waterschap Hunsingo voor de gemeente Groningen tot het dempen van gedeelten van het Boterdiep ten noorden en ten zuiden van de Korrebrug, alsmede het leggen van vier dammen in het Boterdiep tot aan het Van Starkenborghkanaal, 1938, 1939. 1 omslag

3.2.5 Toezicht op werken van tram- en spoorwegmaatschappijen 831 Rapport van de deskundige H. Wind aan gecommitteerden houdende aanwijzingen voor het leggen van bruggen en duikers in het tracé van de aan te leggen buurtspoorwegen naar Winsum, Zoutkamp, Roodeschool en Delfzijl, 1875. 1 stuk 832

Stukken betreffende de aanleg van de spoorlijn Groningen-Delfzijl en de overbrugging van eigendommen van het waterschap, 1879-188, 1888. 1 omslag

833

Stukken betreffende wijzigingen in de waterafvoer in de omgeving van de voormalige Ebbingepoort ten behoeve van de aanleg van een toegangsweg naar de te maken halte (= Noorderstation) in de spoorlijn naar Delfzijl, en het inlaten van water uit het Reitdiep in de noordelijke Singelgracht ter verversing van het water bij droogte, 1881. 1 omslag

83

Stukken betreffende de aanleg van de locaalspoorweg Sauwerd-Roodeschool en de aanleg van kunstwerken over eigendommen van het waterschap, 1887189. 1 omslag NB Dhr. H. Wind, deskundige van het waterschap, was directeur van de Groninger Lokaal Spoorweg-Maatschappij.


89

835

Stukken betreffende de aanleg van tramrails in en op waterschapsbruggen ten behoeve van de aanleg van een tramweg van Winsum naar Ulrum door concessionarissen, vanaf 1897: de NV Tramweg-Maatschappij Winsum-Ulrum, 1896-1897. 1 omslag

836

Stukken betreffende de aanleg van de spoorlijn Winsum-Zoutkamp door de Groninger Locaal-Spoorwegmaatschappij en de aanleg van kunstwerken over eigendommen van het waterschap, 1913-1920. 1 pak

3.3 Beheer en onderhoud van waterschapswerken 3.3.1 Algemeen NB De door het waterschap Hunsingo uitgevoerde bestekken zijn te vinden in de serie ‘Gezegelde contracten’, zie inv. nrs. 837-81, 83 en 8. 837-81

‘Gezegelde contracten’ c.q. akten van aanbesteding van werken van leveringen aan het waterschap, alsmede akten van verpachting van viswater en het grasgewas en akten van verpachting van de inning van passagegelden van bruggen en sluizen, die aan registratie onderworpen zijn, 1856-1917. 5 pakken 837 838 839 80 81

1856-1863. 186-1871. 1872-1883. 188-1899. 1900-1917.

82

Repertoires, gehouden door de secretaris, van akten van openbare aanbestedingen en verpachtingen, alsmede van aanstellingen, onderworpen aan het recht van registratie, 1856-1917. 1 omslag NB De nummering van de akten en de bestekken is niet gelijk.

83

‘Gezegelde contracten’, akten van aanbesteding, verpachting en verhuring e.d., 1917-1929. 1 pak

8

‘Gezegelde contracten’, 1930-193.

85

Repertoire, gehouden door de secretaris, van akten onderworpen aan het recht van registratie, 1917-1933. 1 stuk

1 pak

Inventaris

90

86

Verzoekschriften van leden van onderdeelsbesturen en andere ingelanden om de voortgang van de uitvoering van de waterschapswerken, in het bijzonder de hergraving van kanalen en vaarten, te bespoedigen, 1856-1866. 1 omslag

87

Stukken betreffende de vaststelling van profielen van de ingevolge het reglement uit te voeren werken, 1856-1859. 1 omslag

88

Brief van de administrateur van jhr. E. Tjarda van Starkenborgh Stachouwer houdende vragen betreffende de vergoeding aan beklemde meiers en landeigenaren voor de afstand van grond ten behoeve van de aanleg van kanalen, 1858. 1 stuk

89

Stukken betreffende de registratie van de ten behoeve van de uitvoering van diverse werken onteigende en vergraven grond, 1859-1867. 1 omslag

850

Staten van gronden die bij de hergraving van het Rasquerdermaar en andere kanalen, alsmede de aanleg van het kanaal naar Ulrum door de eigenaren zijn afgestaan aan het waterschap, 1859 en 1865. 2 stukken

851

Brieven van G.S. Groningen houdende afwijzing van het verzoek tot het verlenen van subsidie aan de uitgevoerde werken van het waterschap, 1872. 2 stukken

852

Brief van de deskundige H. Wind aan gecommitteerden houdende voorstel om, in overleg met de hoofdingenieur van de Staatsspoorwegen, langs de aan te leggen spoorbaan tussen het Boterdiep en het Kardingermaar een afwateringskanaal aan te leggen, 1878. 1 stuk

853

Begrotingen van kosten voor het onderhoud en het herstel van diverse waterschapswerken, 1856-1916. 1 pak NB De bestekken zijn te vinden in de serie ‘Gezegelde contracten’, zie inv. nrs. 837841, 83 en 844.

85

Staten van uitgevoerde werken in het waterschap, 1859-192, 197 en 1952. 1 pak

855

Register van kanalen, maren, tochten en havenbeschoeiingen, 1873-1900. 1 stuk


91

856

Staten van hergraven en gebaggerde kanalen en tochten vanaf 1857, 1903 en 1906. 2 stukken

857

Staat van bruggen en sluizen van het waterschap, 1926.

858

Verslag van de werkzaamheden van de tweede opzichter W.K. Dusseldorp, 1859-1861, en de deskundige H. Wind, 1870. stukken NB De verslagen hebben respectievelijk betrekking op de periode; december 1859 tot en met februari 1861 en januari 1870 tot en met april 1870.

859

Brieven van de waterbouwkundige J.J. Vegter aan de voorzitter en gecommitteerden houdende mededelingen betreffende zijn werkzaamheden, 1915-192, 1927, 1930 en 1932. 1 omslag

860

Briefwisseling tussen het provinciaal bestuur en het waterschap betreffende de (goede) staat van de waterschapswerken in het gebied van Hunsingo, 19. 2 stukken

1 stuk

3.3.2 Afwatering, waterstand en peilbeheer 861 Brieven van H.W. Wierda te Winsum aan de voorzitter van het waterschap houdende open aanmerkingen betreffende de afvoer van het overtollige water, 1857; en van dezelfde: ‘Beschouwingen over en raadgevingen ten aanzien van [het peil in] het waterschap Hunsingo’, 1859. 1 omslag NB De brieven zijn gedrukt. 862

Stukken betreffende een verhoging van het peil voor de uitvoering van de in het reglement bepaalde werken, 1857 en 1859 (1870). 1 omslag

863

Klachten van ingelanden en anderen over de waterstand in het waterschap en de afstroming van water door de zijlen, alsmede mededelingen van de waarlieden over het openen en sluiten van de zijlen, 1857-1933. 1 omslag

86

Stukken betreffende het inlaten van water uit de stadsgracht te Groningen in het Boterdiep, 1858-1893. 1 omslag

865

Brieven van de verlaatmeester van het Oosterdijkshornerverlaat en de tijdelijke opzichter van het waterschap houdende mededeling van peilverschillen in Hunsingo en het Zijlvest der Drie Delfzijlen, 1869. 2 stukken

Inventaris

92

866

Rekesten van ingelanden om ten behoeve van een betere afwatering van Hunsingo een stoomgemaal te bouwen, 1869, 1876; met diverse rapporten, 1869 en 1876-1877. 1 omslag NB De plannen zijn niet uitgevoerd.

867

Stukken betreffende de vervolging van H. Piel inzake het doorsteken van een dam bij en het aftappen van water uit het Selwerderdiepje (waardoor de waterstand, op een peil van 75 cm boven Hunsingo gehouden, aanmerkelijk is gezakt), 1869-1870. 1 omslag

868

Stukken betreffende een onderzoek naar de militaire waterlinie of de inundatiewerken van de stelling Groningen-Delfzijl, waarbij de bevelhebber in de e milita ire afdeling het beheer van de sluizen en gemalen kon vorderen, 1870-1875. 1 omslag NB De stelling is opgeheven door de Vestingwet van 1874.

869

Stukken betreffende de grenswijziging tussen de waterschappen Hunsingo en Fivelingo en de daaruit voortvloeiende werkzaamheden in verband met de afwatering, 1878-1879. 1 omslag

870

Stukken betreffende de grenswijziging tussen de waterschappen Hunsingo en Fivelingo (1907) en de op kosten van de provincie en de gemeente Groningen uit te voeren wijziging van de waterafvoer, 1905-1910. 1 omslag

871

Stukken betreffende de afleiding van het uitgeslagen water van het elektrisch gemaal van het waterschap de Oudezijlstermolenpolder naar het Boterdiep ten noorden van Bedum, 1915-1916. 1 omslag

872

Stukken betreffende tijdelijke lozing van water door het waterschap Hunsingo op het Zijlvest der Drie Delfzijlen, 1857, en andersom, 1860, 1863 en 1867. 1 omslag

873

Stukken betreffende tijdelijke afstroming van de waterschappen Oostpolder en Uithuizerpolder op de boezem van Hunsingo, 1862; idem van het waterschap Oostpolder, 1939. 1 omslag

87

Stukken betreffende plannen tot afwatering van een gedeelte of de gehele Noordpolder op het waterschap Hunsingo, 1929 en 199-1950. 1 omslag

875

Brieven van G. Hofman, sluiswachter bij de Hunsingosluis, houdende opgave van de stormvloedhoogten van het buitenwater, 1916-1935. 1 omslag


93

876

Stukken betreffende het inlaten van zeewater in de uiterdijkslanden achter Hornhuizen, Kloosterburen, Pieterburen en Westernieland, 1857-1861 en 186. 1 omslag

877

Stukken betreffende de wederrechtelijke opening van de duiker in de buitendijk en het inlaten van zeewater in de Feddemapolder ten noorden van Kloosterburen, 1863. stukken

878

Notulen van de openbare vergadering van gecommitteerden uit het hoofdbestuur naar aanleiding van beschuldigingen tegen de voorzitter inzake het te vroeg (doen) afstromen van water door de zijlen; met bijlagen, 1887. 1 omslag

879

Briefwisseling tussen G.S. Groningen en het waterschap Hunsingo betreffende een tijdelijke sluiting van de zijlen van het waterschap in verband met de hoge waterstand in het Reitdiep, 1919. 1 omslag

880

Stukken betreffende de inundatie van delen van het waterschap Hunsingo op last van de Duitse autoriteiten, 19-195, en de afwikkeling van de schadevergoedingen, 195-197. 1 omslag

881

Stukken betreffende het aantekenen van de waterstanden bij de zijlen en op andere plaatsen in het waterschap, 1866-1868. Hierbij grafische voorstelling van peilwaarnemingen, 1877-189 en 1877-1912. 1 pak

882

Stukken betreffende (de handhaving van) het boezempeil, 187-1887 en 189-1952 (1987). 1 omslag

3.3.3 Waterstanden NB De gegevens met waterstanden bestaan wat de oudere gegevens betreft uit staten in A of folio, jongere gegevens zijn geboekt op kaartjes, die naar Onderdendam zijn gebracht of opgezonden. De gegevens van 198-1988 zijn bewerkingen van losse kaartjes, die van 1988-1989 zijn uitgeprinte resultaten van automatische waterstandsmelders. Gezien de omvang van de gegevens en de verscheidenheid van meetpunten, alsmede de uiteenlopende omvang van de aantallen kaartjes per meetpunt, is de materiële omvang van deze afdeling aangeduid in pakken en een archiefdoos. 883-907

Staten van waarneming van de stand van het binnenwater op diverse plaatsen in het waterschap, 1860-1989. 2 pakken en 1 doos NB De staten worden hierna aangeduid als: waterstanden.

Inventaris

9

883 88 885 886 887 888 889 890 891 892 893 89 895 896 897

898

899 900 901 902 903 90 905

906 907

Waterstanden van het binnenwater aan de sluis te Zoutkamp, 1860-1879. Waterstanden Zoutkamp, 1880-1899. Waterstanden Zoutkamp, 1900-1919. Waterstanden Zoutkamp, 1925-1931, 1933-1935 en 1938-199. Waterstanden Zoutkamp, 1950-1959. Waterstanden Zoutkamp, 1960-1970. Waterstanden Schaphalsterzijl, 1866-1889. Waterstanden Schaphalsterzijl, 1890-1919. Waterstanden Schaphalsterzijl, 1925-1931, 1933-1935 en 1938-1970. Waterstanden Schouwerzijl, 1857-1860, 1866 en 1885-1919. Waterstanden Schouwerzijl, 1925-1935 en 197-1970. Waterstanden Wetsingerzijl, 1866, 1877-1883, 1885-1919 en 1925-1929. Waterstanden Onderdendam, 1876-1887 en 1895-1919. Waterstanden Onderdendam, 1925-1935 en 1938-1970. Waterstanden Eelswerdertil, 1876-1883 en 1896-1907; Waterstanden Koningslaagte, 1876-1877; Waterstanden Winsumermeeden (Oude AE), 188-1887; Waterstanden Rottum, 1886-1887; Waterstanden Ellerhuizertil, 188-1886; Waterstanden Zuidwolde, 1886-1888; Waterstanden Thesinge, 1876-1883; Waterstanden Mensingeweer, 1877-1883; Waterstanden Schultinga/Kardingermaar, 1886-1887 en 1939-190 en Waterstanden de Rollen, 1876-1877, 1925-1929 en 1931. Waterstanden Oosterdijkshorn (Hunsingo/Zijlvest der Drie Delfzijlen), november en december 1869. Waterstanden Westerwijtwerd, 1896-1907; Waterstanden Groningen (sluis verbindingskanaal Damster-Boterdiep), 1910-1919; Waterstanden Groningen (Korrewegbrug), 1902-1906 en Waterstanden Groningen (Winsumerstraatweg), 1902-1906. Waterstanden Westerwijtwerd, 1925-1935 en 1939-1969. Waterstanden Oosterdijkshorn, 1925-1931, 193-1935, 1938-19 en 196-1965. Waterstanden Oosterdijkshorn, 1966-1970. 1 pak Waterstanden Groningen (Driewegsluis/Oostersluis), 1925-1935 en 1938-1970. Waterstanden Stedum, 1938-1970. Waterstanden Warfhuizen, 1925-1935 en 1939-1955. Waterstanden Baflo, 1925-1935, 1938-195 en 1955-1959; Waterstanden Eenrum (haven?), 1958-1963; Waterstanden Uithuizen, 1925-1929 en 1955-1959 en Waterstanden Zandeweer, 1965-1970. Waterstanden op diverse locaties in Hunsingo, 1983-1989. Waterstanden Uilnest (Kloosterburen), 1958-196; Waterstanden Verhildersum (Leens), 1958-1969; Waterstanden Vlakkeriet (Zuurdijk),


95

1958-1970; Waterstanden Houtentil/Huninga (Eenrum), 1958-1970; Waterstanden Zoutkamp, 1971-1976. Waterstanden Groningen (Oostersluis), 1971-1978; Waterstanden Onderdendam, 1971-1981; Waterstanden Vlakkeriet, 1971-1981; Waterstanden Schaphalsterzijl, 1971-1982; Waterstanden Hemertertocht (Stedum), 1971-1982; Waterstanden Schouwerzijl, 1971-1982; Waterstanden Zandeweer, 1971-1982; Waterstanden Houtentil/Huninga (Eenrum), 1971-1982 en Waterstanden Oosterdijkshorn, 1971-1973, 1976-1982. 1 doos. 3.3.4 Polderdijken, zeedijken en landaanwinning Lauwerszee NB Het betreft hier de volgende zaken: De rechter Reitdiepsdijk, zeedijken, bedijking van de Kerkvoogdijpolder en landaanwinningswerken in de Lauwerszee. 908

Stukken betreffende de verordening op het afgraven ([vanaf 1893:] en de afglooiing) van de oude Reitdiepsdijken, 1881, 1891-1893, 1911, 1918, 1921 en 1922. 1 omslag NB De verordening is ingetrokken in 1929.

909

Ingekomen rapporten en brieven van A.W. de Vries, rijsbaas te Garnwerd, en waarlieden houdende gegevens aangaande de hoogte van het water in het Reitdiep en de schade aan de dijken langs het Reitdiep en aan de noordkust bij en door stormvloeden, 1863-1870, en 1873-1875. 1 omslag

910

Proces-verbaal van de rijsbaas A.W. de Vries betreffende het beschadigen van de dijk langs het Reitdiep vanaf de pennings tot aan de pomp van de Hooge en Lage Paddepoelen door het verbranden van drift of drijfroet; en brief van R.J. Leutscher, voorzitter van het 6e onderdeel, betreffende hetzelfde feit, 186. 2 stukken

911

Resolutie van P.S. Groningen houdende opdracht aan G.S. Groningen in het onderhoud der rijs- en paalwerken in het Reitdiep ten laste van de provincie te voorzien, 1860; en stukken betreffende de uitvoering van die opdracht, (1858-1859), 1862-187. 1 omslag

912

Stukken betreffende een proces voor de arrondissementsrechtbank te Appingedam tussen het waterschap en de provincie Groningen inzake de onderhoudsplicht c.a. van het lichaam van de (Reitdieps)dijken ter weerszijden van Zoutkamp, vóór 1856 onder schouw van de dijkrechten van Houwerzijl, Niekerk & Vliedorp, en Vierhuizen staande, 1857-1863 (186). 1 pak

Inventaris

96

913

Stukken betreffende herstel van het dijklichaam van de rechter Reitdiepsdijk door en op aanzegging van het waterschap, 1857-1879. 1 pak

91

Stukken betreffende het afgraven van een gedeelte Reitdiepsdijk, behorende aan het waterschap, het uitgraven van een haventje en het maken van een losen laadplaats te Schouwerzijl met bijdragen van belanghebbenden, 18821883 en 1886. 1 omslag

915

Vergunningen van G.S. Groningen voor derden tot het maken van in- en afgravingen in de rechter Reitdiepsdijken, 1858-1950. 1 omslag

916

Kennisgevingen van ingelanden (ingevolge de provinciale verordening op het afgraven van de oude Reitdiepsdijken) tot het afgraven van de Reitdiepsdijken tot 2 m + ten opzichte van het waterschapspeil, 1881-1892. 1 omslag

917

Stukken betreffende het in schouwbare en waterkerende staat houden van de Reitdiepsdijken, 1917-1950. 1 omslag

918

Rapport van P. Biesta aan het college van gecommitteerden over de onderhoudsplicht van de Reitdiepsdijken, 191. 3 stukken

919

Provinciale verordening houdende voorziening tegen benadeeling van dijken, 1885-1903. 2 stukken NB De provinciale verordening is ingetrokken in 1929.

920

Nota van provinciale waterstaat nopens de uitkomsten van het ingestelde onderzoek naar de toestand der zeeweringen en slaperdijken in de provincie Groningen, 1917 en Provinciale verordening houdende regeling van het toezicht op dijken, 1928-199. 1 omslag NB De Provinciale verordening houdende regeling van het toezicht op dijken is bekend onder de naam: Dijksverordening 1929.

921

Stukken betreffende beheer en onderhoud van onder schouw van het waterschap staande zee- en slaperdijken, 1856-1952. 1 pak

922

Akte van aanbesteding van het vangen en verdelgen van mollen in de zeewaterkerende dijken in het tweede en derde onderdeel vanaf Hornhuizen tot de Noordpolder, 186. 1 stuk

923

Brieven aan het waterschap Hunsingo van de ingelanden van de Feddema-


97

polder en de Bokumer(-Ikema)polder houdende verzoek tot, respectievelijk protest tegen de afgraving van de (noorder)dijk van de polder; brief van de ingelanden van de Feddemapolder waarbij zij zich akkoord verklaren met het onder schouw van Hunsingo brengen van de afwateringstocht c.a., 189. 3 stukken 92

Stukken betreffende de onderhoudslast van de (ka)dijk tussen de Negenboerenpolder en de Noordpolder (en de oprichting van het waterschap Ten Dijke), 1907-1910. 1 omslag NB Het waterschap Ten Dijke is opgericht in 1911.

925

Briefwisseling tussen het waterschap Hunsingo en de ingelanden van de Bokumer-Ikemapolder over afsluiting van de duiker in de oostelijke opdijk van de Zevenboerenpolder, 1906 en 1916-1917. 1 omslag NB Zie het archief van het waterschap Thomas van Seeratt.47

926

Resolutie van G.S. Groningen houdende vergunning voor het waterschap Westpolder (Ulrum) tot het maken van drie noodwaterkeringen in de onder schouw van het waterschap Hunsingo staande dijken, 1875. 1 stuk

927

Vergunningen van G.S. Groningen voor ingelanden tot het maken van ingravingen in onder schouw van het waterschap Hunsingo staande slaperdijken, 1881-1935, alsmede vergunning tot het afgraven van de oude provinciale dijk binnen de Vierhuisterpolder, 1939. 1 pak

928

Stukken betreffende een geschil tussen het waterschap en D.L. Broekema te Pieterburen over het herstel van schade veroorzaakt door de stormvloed van 30 januari 1877, alsmede het proces tussen het waterschap en D.L Broekema en de weduwe van C. van Ikema over de onderhoudsplicht van de zeedijk ten noorden van Pieterburen en Westernieland, 1877 en 1879-1883. 1 pak

929

Briefwisseling tussen het waterschap en G.S. Groningen over de (on)wenselijkheid van de afgraving van slaperdijken langs de noordkust en het uitvaardigen van een verordening terzake, 1882. 1 omslag

930

Stukken betreffende het maken van particuliere doorgravingen in de oude provinciale zeedijk achter Kloosterburen en Hornhuizen, 1885. 1 omslag

47 Het archief van het waterschap Thomas van Seeratt, 1919-1979 is reeds beschreven en beschikbaar voor de onderzoeker bij het waterschap Noorderzijlvest. De toegang op het archief, zijnde de klassieke archiefinventaris is tot op heden nog niet gepubliceerd. Wel kan de onderzoeker bij het waterschap een conceptversie van de inventaris inzien.

Inventaris

98

931

Ingekomen brieven van de deskundige, J.J. Vegter, betreffende het herstel van de stormschade aan de zeedijk bij Vierhuizen, 1916. 1 omslag

932

Stukken betreffende gedeeltelijke afgraving van de oude provinciale dijk bij Houwerzijl, 1936, 1939. 1 omslag

933

Stukken betreffende onderhoud, herstel en vernieuwing van de zeedijk ten noorden van Zoutkamp, alsmede de leidijk en de beschoeiing van de Hunsingosluis, 1861-1920. 1 pak

93

Stukken betreffende de verzwaring door middel van een betonglooiing naar het systeem ‘de Muralt’ van de zeedijk tussen de Hunsingosluis en de Panserpolder, 1907 en 1909, alsmede de aankoop en onteigening van een deel van die dijk met de bijbehorende kwelder, (1902) 1906-1909. 1 pak

935

Stukken betreffende de verzwaring van de zeedijk tussen de Hunsingosluis en de Panserpolder, 1920-1923 (192). 1 pak NB Verhoging van de dijkskruin naar het systeem ‘de Muralt’ met een betonnen muur vond geen genade bij G.S. Groningen. De verzwaring van de Hunsingodijk is opgenomen in bestek 15, dienstjaar 1923 betreffende onderhoud en verzwaring van de dijk Nittershoek-Zoutkamp van Provinciale Waterstaat.

936

Stukken betreffende de aanleg van een dijkovergang met ingraving in de provinciale dijk bij Vierhuizen naar de Kerkvoogdijpolder, 1927-1929 (1933). 1 omslag

937

Stukken betreffende de bedijking van de Kerkvoogdij- of Pastoriekwelder ten westen van Vierhuizen, de aankoop van gronden in de polder, de ondergrond van de dijk en het recht van aanwas door het waterschap, alsmede de onteigening van gronden van twee landbouwers c.a., 1921 en 1925-1936 (1939, 196). 1 pak NB Ten behoeve van de inning van bijdragen van de ingelanden aan de provincie heeft van 1926 tot 1931 het waterschap Kerkvoogdijpolder bestaan. NB De bedijking is in de zomer van 1927 door de provincie uitgevoerd.

938

Stukken betreffende de uitvoering door het waterschap van landaanwinningswerken in de Lauwerszee ten westen van de Kerkvoogdijpolder, 1927-198. 1 pak

48

Veenstra en Hempenius, Hunsingo 1856-1994, 151-155.


99

3.3.5 Kanalen en maren NB Bij de onderstaande inventarisbeschrijvingen wordt soms verwezen naar: ‘Werken Reglement I, nr. 8’ of ‘Werken Reglement II, Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nr. 11’. Deze verwijzing verwijst naar een bijlage in Hunsingo 1856-1994.8 In deze bijlage staan den werken die uitgevoerd dienden te worden door het waterschap Hunsingo kort beschreven. Volgen we de eerste verwijzing dan zien we in het artikel dat dit verwijst naar het achtste nummer onder het eerste gedeelte van de bijlage, zie Veenstra en Hempenius, Hunsingo 1856-1994, 152. Volgen we de tweede verwijzing dan zien we dat we worden verwezen naar het tweede gedeelte van de bijlage, het onderdeel ‘Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nr. 11 (zie Veenstra en Hempenius, Hunsingo 1856-1994, 155). 939

Politie-reglement op de rivieren en kanalen in dit gewest c.q. deze provincie, 1859-1898; politie-reglement op de rivieren en kanalen (en havens) en daarbij behoorende werken, 1906-19. 1 pak

90

Briefwisseling tussen G.S. Groningen en het waterschap Hunsingo over de plaatsing van diepgangschalen in het Boterdiep, 1928-1929 en 1951. 1 omslag

91

Besluit van G.S. Groningen houdende ontheffing voor de bedienaren van zeesluizen van de verplichting bij nacht schepen te schutten, 1912. 1 stuk

92

Stukken betreffende de vraag of de vaart met stoom- of motorboten op de kanalen van het waterschap moet worden beperkt of geheel verboden, 1901. 5 stukken

93

Briefwisseling tussen het waterschap Hunsingo en G.S. Groningen over de maximum vaarsnelheid van motorboten op kanalen en maren van het waterschap, 1907-1932. 1 omslag

9

Stukken betreffende de oprichting van stoombootdiensten met vergunning van G.S. Groningen en het toebrengen van schade aan de wallen van kanalen en de werken van het waterschap door het (te snel) varen van stoomboten, 1866-1873. 1 omslag

95

Stukken betreffende ontheffing van het Politiereglement op de rivieren, kanalen, havens en daarbij behoorende werken in de provincie Groningen van en/of en het toezicht op de voorgeschreven vaarsnelheden op de kanalen van het waterschap, 1923-1927. 1 omslag Inventaris

100

96

Briefwisseling tussen het waterschap Hunsingo, de Noord-Willemskanaalmaatschappij NV en het provinciaal bestuur van Groningen over door G.S. Groningen verleende vergunningen aan particulieren tot het met bepaalde snelheden met motorboten op kanalen en maren varen, 1936, 1939. 1 omslag

97

Stukken betreffende de vaststelling van de profielen van kanalen en afwateringen bij het waterschap in onderhoud, 1895-1898. 1 omslag NB Het ‘profielenboekje’ is vastgesteld door G.S. Groningen d.d. 13 mei 1898.

98

Circulaires van de voorzitter aan de onderdeelsbesturen en de ontvangen antwoorden ten behoeve van de vaststelling van een regeling voor een vruchtdervingsvergoeding bij het opschonen en hergraven van kanalen, 1902-1903. 1 omslag

99

Stukken betreffende rechtsgedingen tussen ingelanden en het waterschap met betrekking tot de uitkering van schadevergoedingen voor specieberging, 1926-1927. 1 omslag

950

Briefwisseling met en brieven van de commissie belast met het opnemen de bestorte gronden en het taxeren der door baggerspecie beschadigde gewassen langs de kanalen van het waterschap, 1912-1932. 1 omslag

951

Stukken betreffende 1° de afkoop van de kosten van hergraven, tegen betaling van een som ineens, en 2° de afkoop voor de overneming van het onderhoud, tegen betaling van een jaarlijkse bijdrage aan het waterschap, met betrekking tot de kanalen van Groningen tot Uithuizen en van de Obergumerlooptil tot Ulrum, voorzover het onderhoud ten laste van de provincie komt, 1858-1860, 1860-1862, 191. 1 omslag NB De overeenkomst terzake is getekend op 8 september 1859, en goedgekeurd bij K.B. d.d. 23 december 1859, nr. 65. Hunsingo kreeg daardoor de beschikking over de kanalen. NB De jaarlijkse uitkering ad Hfl. 662,06 (maximaal) is in 1941 ineens afgekocht. NB In 1858 is sprake van de overdracht van provinciale bruggen over de kanalen aan het waterschap.

952

Stukken betreffende de overdracht 1° in beheer en onderhoud van gedeelten van kanalen, die ten behoeve van de spoorlijn van Groningen naar Delfzijl zijn omgelegd of vergraven, en 2° in eigendom en onderhoud van een verbreed en vergraven gedeelte van het Boterdiep te Bedum, beide door de Staat aan het waterschap; en de overdracht in eigendom van zeven


101

kanaalgedeelten onder de aangelegde spoorweg door het waterschap aan de Staat, 1886-1889. 1 omslag 953

Stukken betreffende het hergraven van het trekdiep vanaf Mensingeweer tot aan het einde van de haven te Ulrum, en het vernieuwen van de Abelstokstertil en de Ulrumertil nabij en over hetzelfde kanaal, 1857-1861. 1 pak NB Zie: Werken Reglement I, nr. 1. NB Het werk is uitgevoerd in 1860.

95

Stukken betreffende het hergraven en het baggeren van het trekdiep vanaf het verlaat bij Bedum tot en door Onderdendam, en van de Obergumerlooptil tot Mensingeweer, het opruimen van het Bedumerverlaat, alsmede het vernieuwen van de Obergumerlooptil, 1858-1861. 1 omslag NB Zie: Werken Reglement I, nr. 1; uitgevoerd 1861. NB Voor de Bedumerverlaat, zie: Werken Reglement II, Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nr. 11. NB Voor de Obergumerlooptil, zie: Werken Reglement II, Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nr. 2. NB Het werk is uitgevoerd in 1860.

955

Stukken betreffende het hergraven van het Boterdiep van Onderdendam tot Uithuizen, 1858-1861; hierbij ingekomen stukken van S.K. Elema te Zandeweer betreffende de vergoeding van schade ten gevolge van grondberging, 1861 en 1869-187. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 2. NB Het werk is uitgevoerd in 1861.

956

Stukken betreffende het graven van het Wetsinger- en het Sauwerdermaar, 1857, 1859 en 1861. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 3. NB Het werk is uitgevoerd in 1859.

957

Stukken betreffende de aanleg van een nieuw kanaal vanaf het Wetsingermaar tot het Winsumerdiep op en langs het tracé van de Oude AE, 1856-1862. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, 3 (gedeelte); uitgevoerd 1861-1862.

958

Stukken betreffende het hergraven van het Uithuizermeedster- of Meedstermaar, 1861 en 1863. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 4 NB Het werk is uitgevoerd in 1863. Inventaris

102

959

Stukken betreffende het hergraven van het Warffumermaar, 1863. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 5. NB Het werk is uitgevoerd in 1863.

960

Stukken betreffende het hergraven van het Rasquerdermaar, 1856-1858. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 6. NB Het werk is uitgevoerd in 1857-1858.

961

Stukken betreffende het hergraven van de Schouwerzijlsterbinnenrijte, 18571858 en 1861-1863. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 7. NB Het werk is uitgevoerd in 1863.

962

Stukken betreffende het graven van het Hulpkanaal om Verhildersum, van het Kloosterbuurster- of Molenrijgstermaar tot in het kanaal bij Douwen, grotendeels langs het tracé van de Zwaluwetocht, 1861-1865. 1 pak NB Zie Werken Reglement I, nr. 8. NB Het werk is uitgevoerd in 1864. NB De hergraving van het Schouwerzijlstermaar van Abelstok tot bij de Bakboordstil (= Hulpkanaal over den Hoorn), bedoeld in de omschrijving van Werken Reglement I, 8, is uitgevoerd in 1861.

963

Stukken betreffende het hergraven van het Stedumer- en het Westerwijtwerdermaar en het vernieuwen van de bovenbouw en de deuren van het Oosterdijkshornerverlaat, 1861-1862. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 10. NB Het werk is uitgevoerd in 1862.

96

Stukken betreffende het hergraven van de Leenster-, Houwerzijlster- en Ulrumervaarten, 1861-1862. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 11. NB Het werk is uitgevoerd in 1861.

965

Stukken betreffende de aanleg van het kanaal van Ulrum naar Zoutkamp (=Hunsingokanaal), alsmede de bouw van een vaste brug in de zandweg van Niekerk naar Elens, 1856-1859, 1862 en 1869. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 12. NB Het werk is uitgevoerd in 1858. NB Aanvankelijk geprojecteerd op het tracé van de Zoutkampertocht, later op de nieuwe sluis uitkomend.


103

966

Stukken betreffende de voorbereiding van de uitvoering van werken in de voormalige Houwer- en Schouwerzijlvesten, 1857-1861. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, algemeen.

967

Stukken betreffende het hergraven van het Uilnestermaar en het Molenrijgstermaar tot aan het Zijlvestermaar, met een deel van het ‘hulpkanaal’ vanaf het Zijlvestermaar tot Bakboordstil, 1860-1862. 1 omslag NB Zie,Werken Reglement I, nrs. 8, 16 en 17. NB Het werk is uitgevoerd in 1861.

968

Stukken betreffende het hergraven van het Zijlvestermaar van het voormalige Schouwerzijlvest vanaf Abelstok tot Vettehorn en verder noordwaarts tot het Houweel onder Broek (‘hulpkanaal’ door den Hoorn, tot aan de monding van het Uilnester- of Kloosterbuurstermaar; zijlvestermaar tot Vettehorn; Broekstermaar), 1856 en 1860-1862. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nrs. 8 en 18. NB Het werk is uitgevoerd in 1860-1861.

969

Stukken betreffende het hergraven van de Eenrumer- en Pieterbuurstermaren en de Wehestervaart, 1860-186. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nrs. 11, 19, 20 en 22. NB Het werk is uitgevoerd in 1861.

970

Stukken betreffende het hergraven van het Westernielandstermaar, 1860-186. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 21. NB Het werk is uitgevoerd in 1864.

971

Stukken betreffende het hergraven van de Oude en de Nieuwe AE van het Wetsingermaar tot de Koningslaagte, 1866-1867. 1 omslag NB Zie Werken Reglement II, Wetsingerzijlvest, nr. 1. NB Het werk is uitgevoerd in 1866-1867.

972

Stukken betreffende het hergraven van het Winsumerdiep vanaf de zijlen tot de Obergumerlooptil, en het herstel van de Winsumer- en Schaphalsterzijlen, (1856), 1863-186. 1 omslag NB Zie Werken Reglement II, Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nr. 2. NB Het werk is uitgevoerd in 1864.

973

Stukken betreffende het hergraven van de Delthe en het Usquerdermaar, 1863-186. 1 omslag Inventaris

10

NB Zie Werken Reglement II, Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nr. 3 NB Het werk is uitgevoerd in 1863-1864. 97

Stukken betreffende de aanleg van een verbindingskanaal (= kanaal door de Zuiderhorn) tussen het Usquerder- en het Warffumermaar, 1869 en 18711872. 1 omslag NB Zie Werken Reglement II, Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nr. 4 NB Het werk is uitgevoerd in 1871.

975

Stukken betreffende het hergraven van het hulpkanaal ten noorden van Baflo, het Baffeldermaar, een gedeelte van de Snaphaanstocht en de Zuidertocht, alsmede de bouw van een ijzeren draaibrug in plaats van de vaste brug en een houten voetbrug in de grindweg en het voetpad van Baflo naar Rasquert, 1867-1868. 1 omslag NB Zie Werken Reglement II, Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nrs. 5 en 7. NB Het werk is uitgevoerd in 1868.

976

Stukken betreffende de aanleg van het hulpkanaal van Baflo naar Mensingeweer, alsmede de bouw van een draaibrug in de weg MensingeweerEenrum en drie vaste bruggen, 1860 en 1863-1867. 1 omslag NB Zie Werken Reglement II, Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nr. 6. NB Het werk is uitgevoerd in 1866-1867.

977

Stukken betreffende de aanleg van een hulpkanaal om het dorp Obergum, de bouw van twee bruggen (Wierda’s til en Plattil) en het leggen van drie tilbatten 1857-1859 (1860-1861). 1 omslag NB Zie Werken Reglement II, Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nr. 8. NB Het werk is uitgevoerd in 1858. NB Vergelijk de plannen van 1852-1854 van het Winsumer- en Schalphalsterzijlvest, zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 221.49

978

Stukken betreffende het hergraven van het Koksmaar en het Rottumermaar, (1865) 1867-1868. 1 omslag NB Zie Werken Reglement II, Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nr. 9 NB Het werk is uitgevoerd in 1868.

979

Verklaringen van opneming van het hergraven van de Kleine AE, 1863. 2 stukken

49



105

NB Zie Werken Reglement II, Wetsingerzijlvest, nr. 1. NB Het werk is uitgevoerd in 1863. 980

Stukken betreffende het toezicht op de scheepvaart op het Winsumerdiep, het schoonhouden van de Boog en de opslag, vroeger genaamd het (Munnike)lent te Winsum, alsmede het herstel van de bestrating c.a. van de opslag, 1857-1859, 1865 en 1866. 1 omslag NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nrs. 97, 252-255, 368-370 en 426.50

981

Stukken betreffende het opruimen van verontdiepingen en het uitvoeren van baggerwerken van geringe omvang in de bevaarbare wateren van Hunsingo, 1863-1920. 1 omslag

982

Stukken betreffende het opruimen van verontdiepingen enz., 1921-1952. 1 omslag

983

Stukken betreffende het onderhoud van het Boterdiep, 1869 en 1883-192. 1 pak NB Ook is aangetroffen een afschrift van een bestek van het graven van het Boterdiep tussen Noorderhoogebrug en de grondzijl (1654, afschrift van 1896). Zie Bijlage III voor een transcriptie van het bestek.

98

Stukken betreffende het baggeren van het Boterdiep van Bedum tot in Onderdendam en het hergraven van hetzelfde diep van Onderdendam tot het einde van de haven van Uithuizen, 1877-1878. 1 omslag

985

Stukken betreffende het baggeren van het Boterdiep van Groningen tot Bedum, 1881-1882. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 1. NB Het werk is uitgevoerd in 1882.

986

Stukken betreffende het hergraven van het Huizingermaar, 1862/63, 1876, 1882-1883, 1905. 1 omslag NB Hierbij een onderhandse akte van transport door diverse landeigenaren aan het waterschap Hunsingo van afgegraven stroken grond langs het maar, 1884.

987

Stukken betreffende het hergraven en het baggeren van het Stitswerdermaar, 1862-1863, 1877-1878, 1893, 1895 en 191. 1 omslag

50

Ibidem, 562, 580-597 en 604.

Inventaris

106

988

Stukken betreffende het hergraven van het Hoogepandstermaar, 1862, 186; 1909 en 1913. 1 omslag

989

Stukken betreffende het hergraven, 1861, 1865, respectievelijk het baggeren van het Helwerdermaar, 1937-191. 1 omslag

990

Stukken betreffende het hergraven van het Eppenhuistermaar, 1861866, alsmede het baggeren van het Eppenhuistermaar en het Potmaar, 190-191. 1 omslag

991

Stukken betreffende pogingen van belanghebbenden het Lellenstermaar te (laten) hergraven, 1865-1866. 1 omslag NB Het maar is in 1866 op kosten van A.P.P. Wijchgel van Lellens hergraven.

992

Stukken betreffende het hergraven van het Tinallingermaar, 1865-1866. stukken

993

Stukken betreffende het hergraven, 1868, 1879, respectievelijk het baggeren van het Hooimaar, 193-1935. 1 omslag

99

Stukken betreffende het hergraven van de Ulrumeropvaart, 1869 en 1883-188. 1 omslag

995

Stukken betreffende het hergraven van het Broekstermaar, 1869-1871 en 1890. 1 omslag

996

Stukken betreffende het hergraven van de Houwerzijlstervaart, 1871-1872, en de Leenstervaart, 1869, 1872, 1889 en 1891. 1 omslag

997

Stukken betreffende het hergraven van het Potmaar, 1872.

998

Stukken betreffende het hergraven van het Sauwerdermaar, 1872-1873. 1 omslag NB Zie Werken Reglement I, nr. 3. NB Het werk is uitgevoerd in 1873.

999

Stukken betreffende de voorgenomen hergraving van het Toornwerdermaar, 1869 en 1872-1873. 1 omslag NB Het werk is wel aanbesteed, maar niet gegund.


1 omslag

107

1.000

Stukken betreffende het hergraven van het Meedstermaar, 1875-1880 en 1898-1903. 1 omslag NB Voor het werk in 1880 is een geldlening aangegaan.

1.001

Stukken betreffende het hergraven van het Pieterbuurster- en het Westernielandstermaar, 1878-1883 en 1905-1906. 1 omslag

1.002

Stukken betreffende het hergraven van het Eenrumermaar, 1881-1883, alsmede het baggeren van de Ulrumervaart en het Eenrumermaar, 190. 1 omslag

1.003

Stukken betreffende het hergraven van het Usquerdermaar en het Helwerdermaar c.a., 1878 en 1881-1883. 1 omslag

1.00

Stukken betreffende het hergraven van de Wehestervaart, de Zwaluwetocht en de Kleine AE, 1882-1883. 1 omslag

1.005

Stukken betreffende het hergraven van het Molenrijgster- of Kloosterbuurstermaar en het Uilnester- of Hornhuistermaar, 1875-1886, alsmede het baggeren van de Molenrijgster-, Uilnester- en Kloosterbuurstermaren, 191. 1 omslag

1.006

Stukken betreffende het hergraven van gedeelten van het Kardingermaar, 1883-1885; samen met het St. Annermaar, 1886-1889; samen met het Hooimaar, 1898-1900. 1 omslag

1.007

Stukken betreffende het hergraven van het Koksmaar en het Rottumermaar, 188-1885; het Eppenhuistermaar, 1888-1889; en het opschonen van het Rottumermaar en het Eppenhuistermaar, 1911. 1 omslag

1.008

Stukken betreffende het baggeren van het kanaal Mensingeweer-Den HoornDouwen, zijnde de Hoornsevaart, 1886-1887, alsmede het Hulpkanaal om Obergum, 1886 en 1938-1939. 1 omslag

1.009

Stukken betreffende het hergraven van het Startenhuistermaar en het Hoogepandstermaar, 1886-1887, en het Startenhuistermaar, 1916. 1 omslag

1.010

Stukken betreffende het hergraven van het Rasquerdermaar, 1888, alsmede het opschonen van het Tinallinger- en het Baffeldermaar, 1891. stukken

Inventaris

108

1.011

Stukken betreffende het baggeren van gedeelten van het Warffumermaar, 1886, 1889, 1892, het Winsumerdiep door Winsum en een gedeelte van het Usquerdermaar, 1892. 1 omslag.

1.012

Stukken betreffende een gerechtelijke procedure tussen mevr. E.J. Hopma weduwe J.R. Beukema te Bedum en het waterschap inzake de onrechtmatige afgraving van de kade langs het Kardingermaar tijdens de hergraving van het maar in 1889 en 1889-1897. 1 pak NB Zie Bijlage IV voor een nader overzicht.

1.013

Stukken betreffende het aangaan van dadingen tussen het waterschap en twee ingelanden ingevolge de uitkomst van het proces over de afgraving van kaden langs het Kardingermaar, 1897-1898 en 1900. 1 omslag

1.01

Stukken betreffende het hergraven van het Andelstermaar, 1893, 189 en 1911-1912. 1 omslag

1.015

Stukken betreffende het hergraven van het Stedumer- en het Westerwijtwerdermaar, 1891 en 1895-1897. 1 omslag

1.016

Stukken betreffende het hergraven van het Sauwerdermaar, 1896, en het baggeren van het Wetsingermaar, 1902-190. 1 omslag

1.017

Stukken betreffende het baggeren van de Oude AE, 1916-1917, 1938 en, 191-197. 1 omslag

1.018

Akte van aanbesteding van het graven van het Tinallingermaar, 1922. 1 stuk NB Het bestuur van het vierde onderdeel trad op als aanbesteder.

1.019

Stukken betreffende een geschil tussen ingelanden en het waterschap over de vraag of het kanaal door de Zuiderhorn mede ten dienste van de scheepvaart staat en er schadevergoeding voor op het land gestorte bagger moet worden betaald, 1935-1937. 1 omslag NB Bij brief d.d. 4 maart 1937 hebben G.S. Groningen bericht dat het kanaal een scheepvaartkanaal is.

1.020

Stukken betreffende het onderhoud van het Zandeweerstermaar, 1908. 1 omslag

1.021

Stukken betreffende het aanleggen van een wisselplaats in het Meedstermaar ten verzoeke van H. Welt te Uithuizermeeden, 1912-1913. 1 omslag


109

1.022

Stukken betreffende het onderhoud van de buitengeul van de Hunsingosluis bij Zoutkamp, 1885-1888, 1895, 1903 en 1920-1921. 1 omslag

1.023 1.02

Stukken betreffende de overdracht van de sluis De Rollen aan het Rijk en de aanleg van een kanaal tussen het Kardingermaar en het Boterdiep [Harm Westerskanaal], 193-1938. 2 pakken NB De sluis en het waarmanshuis zijn ten behoeve van de verbreding van de Rijksweg naar Delfzijl afgebroken. 1.023 Correspondentie, verslagen, voortgang van het werk. 1.02 Bestek en tekeningen.

3.3.6 Baggermachine, viltbestrijding en ruiden NB In 1907 en 1921 heeft het waterschap baggermachines aangekocht. 1.025

Stukken betreffende de (plannen tot) aankoop alsmede verhuur aan derden van een stoombaggermachine en de buitendienststelling van de stoomtoestellen, 1876-1933. 1 omslag

1.026

Stukken betreffende (de ontwikkeling van en de steun door het waterschap Hunsingo aan) het slootgraven met machines, 197-199. 1 omslag

1.027

Stukken betreffende het ruiden en opschonen alsmede de bestrijding van vilt van en in kanalen, maren en tochten, 1856-1950. 1 omslag

1.028

Brief van B. en W. van de gemeente Uithuistermeeden met afdrukken van gemeentelijke verordeningen op het bevaren van en de invordering van rechten onder de benaming van “maargeld” in het Meedstermaar, (1852), 1860. 1 stuk NB De verordeningen waren opgevraagd in verband met plannen van het onderdeelsbestuur om het Meedstermaar te ruiden.

1.029

Prospectus van een waterriet- en woekerplant-maaimachine (= ruidmachine), 1891, alsmede ingekomen brieven betreffende het gebruik ervan door de ‘chef van de onkruidmachine’ S. Hulst, 1915 en 1918. 5 stukken NB De machine is aangekocht in 1892.

1.030

Stukken betreffende het ruiden van het Startenhuistermaar, voor rekening van onderhoudsplichtigen in de onderdelen Zandeweer en Middelstum uitgevoerd door de besturen van die onderdelen, 1863, 1871-1872. 1 omslag

Inventaris

110

NB De bestekken en de processen-verbaal van aanbesteding zijn geregistreerd door de Rijksontvanger te Onderdendam; ze zijn niet opgenomen in de serie ‘Gezegelde contracten’ in het archief van het waterschap. 3.3.7 Onderhoud enz. van beschoeiingen (boordvoorzieningen) c.a. 1.031 Stukken betreffende onderhoud, herstel en maken van beschoeiingen, walafschuivingen en andere boordvoorzieningen in en langs de kanalen en maren, 1860-197. 1 pak 1.032

Stukken betreffende een proces tussen J.H. van Hemmen en het waterschap Hunsingo, waarbij de voorzitter mr. A.J. van Roijen - en na zijn overlijden zijn erfgenamen - zich als interveniënt heeft gevoegd, inzake de vergoeding van vergraven grond bij het herstel van de wallen van de Oude AE, 1873-1878. 1 omslag NB Bij hoofdelijke stemming op 15 januari 1874 hebben de ingelanden van het waterschap zich tegen deelname in het proces uitgesproken.

1.033

Besluit van G.S. Groningen houdende een verdeling tussen de provincie Groningen en het waterschap Hunsingo van het onderhoud en het herstel van kanaalboorden en walglooiingen langs de kanalen en maren, 187. 1 stuk

1.03

Bestekken voor het maken van boordvoorzieningen langs gedeelten van het Warffumermaar, 1932 en 1937; vergunning van G.S. Groningen voor het waterschap Hunsingo tot het maken van boordvoorzieningen, 1932; en briefwisseling tussen het waterschap Hunsingo en G.S. Groningen over wijziging van het besluit van G.S. d.d. 2 november 187, 1915 en 1931-1932. 1 omslag

3.3.8 Hoofdwatergangen (tochten) 1.035 Stukken betreffende het hergraven van de Andelstertocht, 1863, 1867-1971. 1 omslag NB Werken Reglement II Winsumer- en Schaphalsterzijlvest nr. 10; uitgevoerd 1871. 1.036

Stukken betreffende voorstellen tot het overnemen van het onderhoud van pandplichtige tochten door het waterschap, 1887-193. 1 omslag

1.037

Stukken betreffende het onderhoud van tochten langs wegen, 1927, 19311932 en 1937-1938. 1 omslag


111

1.038

Voorstel van L.R. Dijkhuis, hoofdbestuurslid, om de waterafvoer van het waterschap te verbeteren door het graven van nieuwe tochten, 1877. 1 stuk

1.039

Financieel overzicht van de werken (graven van tochten en maren alsmede landaanwinning in de Lauwerszee) uitgevoerd met rijkssubsidie van 1932 tot 1935 en 1935. 1 stuk

1.00

Stukken betreffende het hergraven van tochten onder Vierhuizen en een gedeelte van de Zwintocht bij Ulrum c.a., 1856 en 1860-1863. 1 omslag NB Werken Reglement II Houwerzijlvest, nr. 2; uitgevoerd 1863.

1.01

Stukken betreffende de aanleg van een nieuwe tocht ten oosten van Zoutkamp (de Zoutkampertocht) alsmede de verlenging ervan tot de Hoogte, 1878, 1880, 1892 en 1950-1951. 1 omslag

1.02

Stukken betreffende 1° het hergraven ‘op oude afmetingen’ van de Zwintocht, 1937; 2° twee procedures van ingelanden tegen het waterschap Hunsingo, 1938-191; 3° de afwikkeling van de door Hunsingo te betalen schadevergoeding, 191-193. 1 pak NB Zie Waterschapsbelangen 26 (1941) 125-126.51

1.03

Stukken betreffende het beheer en het onderhoud van diverse hoofdwatergangen in het eerste onderdeel (Ulrum), 1862-1952. 1 pak

1.0

Stukken betreffende het hergraven van de Zwaluwetocht van het hoofdkanaal bij Douwen tot de grindweg te Zuurdijk, 1863-1867. 1 omslag NB Zie Werken Reglement II, Houwerzijlvest, nr. 1. NB Het werk is uitgevoerd in 1866-1867.

1.05

Processen-verbaal van aanbesteding van het ruiden en schoonmaken van de tochten en duikers, 1936-19, alsmede van rietverpachting in de kanalen en maren van het tweede onderdeel (Wehe), 1938-197. 1 omslag

1.06

Stukken betreffende het beheer en het onderhoud van diverse tochten in het tweede onderdeel, 1857-1953. 1 omslag

1.07

Stukken betreffende het beheer en het onderhoud van diverse tochten in het derde onderdeel (Eenrum), 1862-1952. 1 omslag

51 H. Westers, ‘Een oude procedure inzake “de oude afmetingen” van aan schouw onderworpen voorwerpen’, Waterschapsbelangen 26 (1941) 125-126.

Inventaris

112

1.08

Stukken betreffende het aanleggen door belanghebbenden van een nieuwe tocht op de grens van het derde en vierde onderdeel onder Saaxumhuizen en Den Andel, met subsidie van het waterschap, 1869-1870. 1 omslag

1.09

Stukken betreffende de verbetering van de afwatering van een deel van het waterschap Ten Dijke door het verklaren van twee sloten tot hoofdwatergang (Nieuwe tocht en Westernielandstertocht) en inlating van enige gronden in het waterschap Noordpolder, 191-1915 en 1920-1922. 1 omslag

1.050

Stukken betreffende de verbetering van de afwatering van de waterschappen Ten Dijke en De Slikken (Linthorst Homanpolder), 191-197. 1 omslag

1.051

Stukken betreffende de verbetering van de afwatering bij Eenrum en Mensingeweer, 192-198. 1 omslag

1.052

Kasboek betreffende het onderhoud van de pandplichtige Hinkeblinkstertocht (Eenrum), 1896-1966. 1 omslag

1.053

Stukken betreffende het beheer en het onderhoud van diverse tochten in het vierde onderdeel (Baflo), 1858-1952. 1 omslag

1.05

Proces-verbaal van opneming van het maken van een waterleiding c.a. voor de gronden van het voormalig dijkrecht van Schilligeham naar het Winsumerzijldiep en het opruimen van de uitwateringsduiker in de Reitdiepsdijk; en verklaring van instemming met de uitvoering van de werken door drie ingelanden, 1867. 2 stukken NB Zie Werken Reglement II, De Hooge en Lage Paddepoel, Klein-Garnwerd en Schilligeham, nr. 3. NB Het werk is uitgevoerd in 1867.

1.055

Processen-verbaal van aanbesteding van het ruiden en schoonmaken van kanalen, tochten en duikers in het vierde onderdeel, 1936-1953. 1 omslag

1.056

Stukken betreffende het beheer en het onderhoud van diverse tochten in het zesde onderdeel (Adorp), 1858-1952. 1 omslag

1.057

Stukken betreffende het maken van een waterleiding voor de gronden van het voormalig dijkrecht van Wierum en de Hoge en Lage Paddepoelen naar Noorderhoogebrug en het opruimen van de drie houten uitwateringsduikers in de Reitdiepsdijk, 186-1867. 1 omslag


113

NB Zie Werken Reglement II, De Hooge en Lage Paddepoel, Klein-Garnwerd en Schilligeham, nr. 1. NB Het werk is uitgevoerd in 1866. 1.058

Stukken betreffende het maken van waterleidingen voor de gronden van het voormalig dijkrecht van Klein Garnwerd naar het Wetsingermaar en het Winsumerzijldiep, 1861-1865. 1 omslag NB Zie Werken Reglement II, De Hooge en Lage Paddepoel, Klein-Garnwerd en Schilligeham, nr. 2. NB Het werk is uitgevoerd in 1862-1863 en 1865.

1.059

Stukken betreffende het hergraven van het Selwerderdiepje en het overdragen van het onderhoud door de pandplichtige ingelanden aan het waterschap Hunsingo, 1865-1868. 1 omslag NB Het hergraven valt onder Werken Reglement II De Hooge en Lage Paddepoelen c.a. nr. 2; uitgevoerd 1866.

1.060

Stukken betreffende het hergraven van de (Zuider-)Sauwerdertocht, 18801883. 1 omslag NB Zie Werken Reglement II, Wetsingerzijlvest, nr. 2. NB Het werk is uitgevoerd in 1882.

1.061

Stukken betreffende het opschonen en verbeteren (hergraven) van de afwateringstochten in de Paddepoel, die bij de oprichting van het waterschap Fivelingo in onderhoud bij dat waterschap waren gekomen, 1880-1882 en 1895-1897; hierbij akten van overeenkomst tussen Fivelingo en ingelanden over de berging van de uitkomende specie c.a., 187 en 1876, alsmede bestekken nrs. 79, 102 en 103 van het waterschap Fivelingo voor het graven van tochten aldaar, 1876 en 1877. 1 omslag NB De Paddepoel (gedeelte Oosterstadshamrik) is in 1879 door ruiling bij het waterschap Hunsingo gekomen.

1.062

Stukken betreffende de verbetering van het Selwerderdiepje en de Groninger- en Blauwborgstertocht alsmede de verbetering van de waterafvoer bij Sauwerd en Adorp in werkverschaffing, 1933-193 (1966) en 1939-191. 1 omslag

1.063

Processen-verbaal van aanbesteding van het ruiden en schoonmaken van kanalen, tochten en duikers in het zesde onderdeel (Adorp), 1936-1953. 1 omslag

Inventaris

11

1.06

Stukken betreffende het beheer en het onderhoud van diverse tochten in het zevende onderdeel (Usquert), 1870-1952. 1 omslag

1.065

Stukken betreffende het hergraven van de Vereenigingstocht met subsidie van het waterschap, en regeling van het schoonhouden (ruiden), 1878; hierbij: kasboekje van het opschonen van de dezelfde tocht, 1878-19. 1 omslag

1.066

Stukken betreffende het hergraven van het achterste deel van de Oude Delthe met subsidie van het waterschap, 1880-1881, 1883 en 1891-1892. 1 omslag

1.067

Processen-verbaal van aanbesteding van het ruiden en schoonmaken van kanalen, tochten en duikers in het zevende onderdeel, 1936-1938. stukken

1.068

Stukken betreffende het beheer en het onderhoud van diverse tochten in het achtste onderdeel (Zandeweer), 1862-1951. 1 omslag

1.069

Processen-verbaal van aanbesteding van het ruiden en schoonmaken van kanalen, tochten en duikers in het achtste onderdeel, 1936-197. 1 omslag

1.070

Stukken betreffende het beheer en het onderhoud van tochten in het negende onderdeel (Middelstum), 1901-1951. 1 omslag

1.071

Stukken betreffende een geschil tussen D.J. Huizinga en het waterschap Hunsingo inzake het ruiden van de Nieuwetocht te Huizinge, 19-195; met retroacta vanaf 1887. 1 omslag

1.072

Stukken betreffende het beheer en het onderhoud van tochten in het tiende onderdeel (Stedum), 1859-1939. 1 omslag

1.073

Stukken betreffende de afsluiting van de Hemerdertocht en de Eilstocht in het tiende onderdeel tot wering van het opdringende water uit het Westerwijtwerdermaar, bij wijze van proef uitgevoerd voor rekening van de ingelanden ten noorden en ten oosten van het waterschap Bouwlust, de Swieringa’spolder en de Tichellandstermolenpolder, 1902-1903 (1918). 1 omslag NB De afsluiting heeft niet geleid tot de oprichting van een polder of waterschap.


115

1.07

Processen-verbaal van aanbesteding van het ruiden en schoonmaken van kanalen, tochten en duikers in het elfde onderdeel (Thesinge), 1936-198. 1 omslag

3.3.9 Zwetsloten 1.075 Stukken betreffende (de plannen tot) het graven van alle zwetsloten in het boezemgebied van het waterschap, 1939-198. 1 omslag 1.076

Stukken betreffende een proces tussen J.J.W. Bos te Kloosterburen (2e onderdeel) en het waterschap inzake het hergraven van een zwetsloot voor rekening van de ingeland, 1939-198. 1 omslag NB Het proces is jarenlang opgehouden door de gijzeling van de rechter-commissaris jhr. mr. W.W. Feith.

1.077 1.078

Stukken betreffende het toezicht op de zwetsloten in diverse onderdelen, 1857-1952. 2 omslagen. 1.077 Onderdelen 1 t/m . 1.078 Onderdelen 5 t/m 10.

1.079

Circulaire van G.S. Groningen betreffende het onderhoud van afwateringssloten langs wegen ingevolge art. 35 van het reglement op het toezicht der wegen, 1930. 1 stuk NB Voor het reglement op het toezicht der wegen, zie inv. nr. 1.241.

3.3.10 Zijlen, verlaten en sluizen c.a. 1.080 Besluit van het hoofdbestuur tot onderhandse aanbesteding aan de waarlieden van het teren van de uitwateringssluizen, 1856. 1 stuk 1.081

Staten van gereedschappen die bij de uitwateringssluizen aanwezig (behoren te) zijn, 1862-1912. 1 omslag

1.082

Rekest van 22 schippers aan het waterschap om afbraak of opheffing der tol van/aan het Bedumerverlaat; en brieven van de voorzitters van de onderdelen Bedum en Baflo terzake, 1857. 3 stukken

1.083

Stukken betreffende de bouw van de Hunsingosluis te Zoutkamp c.a., 1856-1858. 1 pak NB Zie Werken Reglement I, nr. 13. NB Het werk is uitgevoerd in 1858.

Inventaris

116

1.08

Brief van de sluismeester te Zoutkamp houdende klachten over het gedrag van kapitein J. Uges bij het doorvaren van de Hunsingosluis en het aan- en afmeren, 186. 1 stuk

1.085

Stukken betreffende onderhoud en vernieuwing van de Hunsingosluis te Zoutkamp c.a., 1860-190. 1 pak

1.086

Stukken betreffende het doorlaten van visbootjes van garnalendrogers te Zoutkamp door de Hunsingosluis buiten de gewone openingstijden, 1927. 1 omslag

1.087

Stukken betreffende het onderhoud en de vernieuwing van het Oosterdijkshornerverlaat, 1860, 1861, 188, 190 en 1928. 1 omslag

1.088

Stukken betreffende plannen van het waterschap tot demping van het Oosterdijkshornerverlaat en tot het aanleggen van een verbindingskanaal tussen het Westerwijtwerdermaar en het St. Annermaar, 1937-191. 1 omslag

1.089

Stukken betreffende het maken van twee ebdeuren voor de Schaphalsterzijl en het verbreden en verdiepen van de uitwateringsgeul, 1878. 1 omslag

1.090

Stukken betreffende de bouw van een ‘wachtsluis’ in de dam tussen de Winsumerzijl en de Schaphalsterzijl, (1883, 1889) 1890-1891, en herstel van de walmuur, 1891. 1 omslag NB Hierbij een verklaring van bruikleen van mr. J.A. Feith, secretaris van het Museum van Oudheden te Groningen, van vier bronzen voorwerpen afkomstig van de Schaphalsterzijl, d.d. 29 mei 1891.

1.091

Besluit van het hoofdbestuur tot het maken van vier nieuwe deuren en twee schuiven te Schaphalsterzijl en Schouwerzijl ter kering van het water uit Drenthe, 1916. 1 stuk

1.092

Rekest van schippers, neringdoenden en landbouwers te Schouwerzijl aan het waterschap om in plaats van de (te) kleine zijl een schutsluis te bouwen, 1877. 1 stuk

1.093

Stukken betreffende schadevaring aan de ebdeuren van de Schouwerzijl door een turfschip, 1896-1897. 5 stukken

1.09

Stukken betreffende groot herstel aan de sluis te Schouwerzijl, 1918 en 1922. 1 omslag


117

1.095

Stukken betreffende het doen van (voorlopige) herstellingen aan de Wetsingerzijl, 1869; met rapporten betreffende het instandhouden van de zijl, 1859, 1865 en 1868. 1 omslag NB Voorlopig hersteld met het oog op de afsluiting van het Reitdiep.

1.096

Stukken betreffende het afbreken van de oude en het geheel vernieuwen van de Wetsingerzijl, 1878-1879. 1 omslag

1.097

Stukken betreffende een klacht van mr. C.C. Geertsema over het omploegen door zijn pachter van een lijkweg ten westen van Adorp, die tevens dient tot uitvaart voor de waarman van de Wetsingerzijl, 1919-1920. 5 stukken

1.098

Stukken betreffende het maken van een paar stormdeuren respectievelijk een paar sluisdeuren in de Wetsingerzijl, 1903 en 190. 1 omslag

1.099

Brief van de gemeente Adorp houdende verzoek de Wetsingerzijl op te ruimen; met afwijzend antwoord van het waterschap, 1923. 2 stukken

1.100

Stukken betreffende onderhoud en herstel van het verlaat de Rollen en het waarhuis (‘Rollenhuis’), 1856-1932. 1 omslag

1.101

Brieven van G.S. Groningen houdende uitnodiging (aan het waterschap Hunsingo) de voorlopige herstelling van het verlaat de Rollen zo snel mogelijk uit te voeren, en (aan het waterschap Fivelingo) de pendammen in de Paddepoel te versterken, alles ter verbetering van de gebrekkige staat van de waterscheiding van beide waterschappen, 1875; hierbij enige stukken betreffende de vernieuwing van de Rollen c.a., 1876-1878. 1 omslag

1.102

Brief van het waterschap Fivelingo houdende aansporing de schutsluizen Oosterdijkshorn en De Rollen in voldoende staat (als waterkering) te brengen; met aantekeningen van R.P. Dojes, voorzitter van Hunsingo, over de te verwachten verbetering van de waterafvoer door het ingebruikstellen van het gemaal van Electra, 1922. 1 stuk

3.3.11 Bediening van de zijlen en de verpachting van de opbrengst van de sluisgelden 1.103 Rekest van dhr. A.J. Elema, pachter van het Bedumerverlaat, om de ketting, die ten behoeve van de invordering der tolgelden over het verlaat is gespannen, aan hem terug te bezorgen, 1860. 1 stuk 1.10

Stukken betreffende de bediening van het verlaat De Rollen c.a., 1857-1935. 1 omslag NB Het verlaat is in 1938 afgebroken. Inventaris

118

1.105

Stukken betreffende de bediening van de sluis te Schaphalsterzijl en het gebruik van de bijbehorende gronden, 1862-193. 1 omslag

1.106

Stukken betreffende de verpachting van het recht tot heffing van doorvaartsgelden aan de Winsumer- en Schaphalsterzijlen, 1905-1910 en 198-1968. 1 omslag

1.107

Stukken betreffende de bediening van de sluis te Schouwerzijl en het gebruik van de bijbehorende gronden, 1861-197. 1 omslag

1.108

Akten van verpachting van de opbrengst van de sluisgelden te Schouwerzijl, 198-1968. 1 omslag

1.109

Stukken betreffende de bediening van de sluis te Wetsingerzijl en het gebruik van (het erf van [de] afgebroken) woning, 1875-1933. 1 omslag

1.110

Akten van verpachting van de opbrengst der sluisgelden van het Oosterdijkshornerverlaat, 198 en 1960. 2 stukken

1.111

Stukken betreffende de bediening van het Oosterdijkshornerverlaat, 1861-192. 1 omslag

3.3.12 Bruggen 1.112 Stukken betreffende beheer, onderhoud, herstel en vernieuwing van bruggen, 1856-1888. 1 pak 1.113

Stukken betreffende beheer, onderhoud, herstel en vernieuwing van bruggen, 1891-195. 1 pak

1.11

Staten van bruggen die door het waterschap zijn gebouwd of vernieuwd, 1903, 1906; globale opgave van kosten voor het herbouwen van bruggen en andere objecten ingeval van vernieling door oorlogsgeweld, 1917. stukken

1.115

Stukken betreffende de opruiming van de dam in het trekdiep en de bouw van een vaste brug ten westen van Mensingeweer, 1860; met voorstukken, 1856-1857. 1 pak NB Zie Werken Reglement I, nr. 14. NB Het werk is uitgevoerd in 1860. NB Zie: A.L. Hempenius, ‘De waterstaat in de Marne’ in G.F. Beukema, e.a., ed., Gedenkboek Nijverheid 1991 I Historie van de Marne (Leens 1991) 334-337.


119

1.116

Stukken betreffende het herstellen en vernieuwen van de klapbrug over het trekdiep te Warfhuizen, 1857-1917 en 1919-1920. 1 omslag

1.117

Brief van G.S. Groningen aan het waterschap Hunsingo houdende voorstel de Warfhuisterlooptil over de Schouwerzijlsterbinnenrijte in onderhoud aan het waterschap over te dragen; met afwijzend advies van de deskundige, 1861. 2 stukken

1.118

Nota van de voorzitter van het bestuur van het derde onderdeel over de onderhoudsplicht van tillen en bruggen over de Hornhuister-, Molenrijgster, Eenrumer- en Pieterbuurstermaren, 1861. 1 stuk

1.119

Stukken betreffende de overdracht door de provincie aan het waterschap van het onderhoud van vijf bruggen (Abelstokstertil, Wehesterklap, Douwstertil, Leensterklap en Ulrumertil) over het kanaal of trekdiep Mensingeweer-Ulrum, 1860. 1 omslag

1.120

Stukken betreffende de bouw van vaste bruggen in plaats van klapbruggen over het hulpkanaal ten noorden van Wehe in de weg naar Kloosterburen en over het trekdiep van Mensingeweer naar Ulrum ten zuiden van Wehe bij het (voormalige) Wehestertolhek, 1861-1862; en vernieuwing van de tweede brug in gewapend beton, 1928. 1 omslag NB De twee oude bruggen worden beide aangeduid met ‘Wehesterklap’.

1.121

Stukken betreffende de bouw van twee vaste houten bruggen over het verbindingskanaal Wetsingermaar-Winsumerdiep (= Oude AE), 1861-1862, alsmede het vernieuwen van de Haantil over het Warffumermaar en het herstel van de bruggen over de Oude AE, 1887-1888. 1 omslag

1.122

Stukken betreffende de vervanging van de zijlvesterklapbrug over het Winsumerdiep te Onderdendam door een houten draaibrug, en de vernieuwing van de bovenbouw, 1862 en 1876. 1 omslag

1.123

Stukken betreffende het bouwen van een geheel nieuwe draaibrug (ten westen van de in 1862 gelegde draaibrug) en het verbreden van het Winsumerdiep c.a. te Onderdendam, 1888-1889, 1891, en latere herstellingen aan de brug, 1899, 1912, 1915 en 1937. 1 omslag NB Hierbij briefwisseling tussen het waterschap en de provincie betreffende de bouw van een draaibrug in het trekpad van Onderdendam naar Fraamklap met een door het waterschap gewenste doorstroomopening, 1886.

Inventaris

120

NB Onjuist verwoord in: J. van Roekel, Y.R. Aaltink en E.O. van der Werf, Groningen overbrugd. Dertig en één bijzondere bruggen in de stad en de provincie Groningen (Groningen 1994), 94, noot 293. NB Hierbij: onderhandse akte van overeenkomst tussen het waterschap en J. Knoop Pathuis, logementhouder te Onderdendam, houdende bepalingen inzake het stutten van de voormalige gevangenis, die door de verbreding van het diep nu gedeeltelijk boven het water staat, 1888. NB Zie Bijlage V voor een transcriptie van de overeenkomst d.d. 8 oktober 1888. 1.12

Stukken betreffende het vernieuwen van de Rasquerdertil, 1859-1862, en de bouw van een vaste houten brug over het Andelstermaar tot uitrede van de landerijen van H.W. Wierda, en de uitvoering van enige werken aan het eind van dat maar, 1871-1872. 1 omslag

1.125

Besluit van de gemeenteraad van Baflo tot overneming in beheer en eigendom van de Zwijntil over het Andelstermaar van het waterschap, 1871. 1 stuk

1.126

Stukken betreffende de vernieuwing van de stenenpijp over het Kardingermaar en het herstel van de brug genaamd Kardingerzijl en de Stedumertil, 1862 en 186. 1 omslag

1.127

Stukken betreffende de bouw van vier vaste bruggen en een loopbrugje over het hulpkanaal langs Verhildersum, 186, alsmede de vernieuwing van de noordelijkst gelegen brug nabij de mond van het Molenrijgstermaar (de Vostil), 191. 1 omslag

1.128

Onderhandse akte van overeenkomst tussen de onderhoudsplichtigen van de Molentil over het Boterdiep te Onderdendam en het waterschap, waarbij het waterschap de til tegen afkoopsom in eigendom en onderhoud overneemt, 1862. 1 stuk

1.129

Stukken betreffende de vernieuwing van de vaste brug over het Boterdiep genaamd Molentil te Onderdendam, 1862-1863. 1 omslag NB Zie Werken Reglement II, Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, nr. 11. NB Het werk is uitgevoerd in 1863.

1.130

Stukken betreffende de vervanging van de vaste brug ‘Molentil’ over het Boterdiep te Onderdendam door een draaibrug, 1893-1895, en vernieuwing van het remmingswerk, 1933. Hierbij aanbiedingen van bijdragen door belanghebbenden, 1893-189. 1 omslag


121

1.131

Stukken betreffende de vervanging van de brug over het Kardingermaar bij Kardingerzijl door een loopbrug voor rekening van de gemeente Stedum, 1869, en vernieuwing van de Douwtil over het Westerwijtwerdermaar door het waterschap, 1870-1871. 1 omslag NB Deze werken zijn uitgevoerd in verband met de aanleg van de kunstweg van Stedum naar Bedum.

1.132

Stukken betreffende het leggen van een ijzeren brug in het jaagpad ten westen van de Delthe van Usquert naar Onderdendam (tengevolge van de aanleg van het verbindingskanaal tussen de Delthe en het Warffumermaar) door de gemeente Usquert en de betaling van de aannemingssom en de afkoopsom voor het onderhoud door het waterschap aan die gemeente, 1871. 1 omslag NB Het jaagpad is in 1947 door de gemeente Warffum aan het openbaar verkeer onttrokken.

1.133

Stukken betreffende de vervanging van de klapbrug te Westerwijtwerd door een draaibrug en de overdracht door de kerkvoogdij van die plaats aan het waterschap van het 1/5de deel van eigendom en onderhoud van de brug, 1869, 1872-1873; met enige verrekeningsnota’s vanaf 1858. 1 omslag NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nrs. 122, 123, 238 en 240.52

1.13

Stukken betreffende de vernieuwing van de draaibrug te Zoutkamp, 18711872 en 1883. 1 omslag

1.135

Stukken betreffende de overdracht door het Rijk aan het waterschap van eigendom, beheer en onderhoud van het hoogvonder over het Selwerderdiepje bij Groningen, 1875-1877. 1 omslag

1.136

Stukken betreffende het afbreken van de Pomptil en het daarvoor in de plaats bouwen van een vaste brug in de grindweg van Middelstum naar Loppersum, 1877, alsmede de vernieuwing van dezelfde brug over het Huizingermaar, 1897. 1 omslag

1.137

Stukken betreffende het afbreken van de Houwerzijlster- of Katerstil en het daarvoor in de plaats bouwen van een vaste brug in de zandweg van Leens naar Houwerzijl, 1877. 3 stukken

52

Hempenius en Tromp, Inventaris archieven zijlvesten en dijkrechten, 566 en 577-578.

Inventaris

122

1.138

Stukken betreffende het afbreken van de Scheeftil over de Delthe en de Hontil in de Stadsweg over het Kardingermaar en het daarvoor in de plaats bouwen van twee vaste bruggen, 1877-1878. 1 omslag

1.139

Onderhandse akte van overeenkomst waarbij het waterschap Hunsingo drie vaste bruggen bij Bedum, namelijk de Pastoorstil, de Paradijstijl en de Bakkerstil in de wegen naar Middelstum, Ten Boer en Ellerhuizen, in eigendom en onderhoud overdraagt aan het waterschap de Oostelijke Bedumerpolder, 1878. 1 stuk

1.10

Stukken betreffende de vervanging van de vaste brug over het Hunsingokanaal in de zandweg van Elens naar Niekerk door een nieuwe brug met beweegbaar gedeelte, Zuidema’s klap genaamd, 187 en 1879-1881. 1 omslag

1.11

Stukken betreffende het afbreken van drie landbruggen en de bouw van drie vaste bruggen over het hulpkanaal om Obergum, 187 en 1879-1883. 1 omslag

1.12

Stukken betreffende het herstellen en vernieuwen van de draaibrug in de weg naar Eenrum over het kanaal van Baflo naar Mensingeweer, 1879 en 1892. 1 omslag

1.13

Stukken betreffende de opruiming van een vast loopbruggetje, Bedumerverlaat genaamd, over het Boterdiep ten noorden van Bedum, ten behoeve van de aanleg van de spoorlijn naar Delfzijl, 1880-1883. 1 omslag

1.1

Stukken betreffende de afbraak van de Oudetil en de bouw van een vaste brug over het Helwerdermaar bij Uithuizen, 1881-1882. 1 omslag

1.15

Stukken betreffende de vernieuwing van de brug ‘stenen pijp’ in de straatweg naar Winsum en de vaste brug bij K. Kruizinga, beide over het Wetsingermaar, 1880-1881. 1 omslag

1.16

Stukken betreffende het vernieuwen van de Stedumernieuwtil over het Westerwijtwerdermaar, 1883 en 1886-1887. 1 omslag NB De brug is in 1981 overgedragen aan de gemeente Stedum; na gehele vernieuwing is de brug ‘Peertil’ genoemd.

1.17

Brief van T.D. Biewenga te Eppenhuizen houdende verzoek de bruggen over het Startenhuistermaar zo hoog te maken dat het maar geschikt wordt voor


123

scheepvaart; met afwijzende reacties van het waterschap Hunsingo en G.S. Groningen, 1887. 1 omslag NB Hierbij gevonden: Bestek voor het graven van het Startenhuizermaar ‘vanaf het Hoogepandsterjuk tot aan het vonder van de weduwe H. Staal ter lengte van plusminus 800 roeden oude maat’ voor rekening van de gezamenlijke onderhoudsplichtigen, 1826. NB Het originele bestek van 1826 is toegevoegd aan het archief van het Winsumeren Schaphalsterzijlvest onder inventarisnummer 481A. Zie: Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 260.53 1.18

Stukken betreffende de bouw van een draaibrug in plaats van de Boerdamsterklap over het Westerwijtwerdermaar, 1865, en vernieuwing van de bovenbouw van de brug, 1887-1888. 1 omslag NB De bediening van de brug rust sinds 1865 op het huis ten noorden van het maar.

1.19

Stukken betreffende de vernieuwing van de Obergumerlooptil en het hameigebint van de klapbrug te Warfhuizen, 1892-1893. 1 omslag

1.150

Stukken betreffende de vernieuwing van de loopbrug over het Molenrijgsterof Kloosterbuurstermaar in het voetpad van Molenrijge naar Grijssloot, 1861 en 189. 1 omslag NB Deze loopbrug is omstreeks 1929 afgebroken.

1.151

Stukken betreffende de opruiming van de Temtil over het afgesneden Temmaar bij Obergum en het doortrekken van de weg aldaar, 189. 3 stukken

1.152

Stukken betreffende de vernieuwing van de Broekstertil, 1895.

1.153

Stukken betreffende de vernieuwing van het hameigebint en diverse herstellingen aan de brug over het Westerwijtwerdermaar te Oosterdijkshorn, 1900-1901. 1 omslag NB De brug is mandelig tussen de waterschappen Fivelingo en Hunsingo.

1.15

Stukken betreffende de vernieuwing van de Haantil over het Warffumermaar en de Nieuwtil over het Rasquerdermaar, 1863-186, alsmede van de Nieuwtil, 1901. 1 omslag

53

1 omslag

Register van schouwbare objecten, 1783, fol. 44 en 67. In: Ibidem, 582.

Inventaris

12

1.155

Stukken betreffende de afbraak van de Scheeftil bij Douwen en de bouw van een vaste brug aldaar in de zandweg naar Leens, alsmede het vernieuwen van de bovenbouw van de Munster- en de Wereldstil over het Potmaar, 1902-1903. 1 omslag

1.156

Stukken betreffende de vernieuwing van de Houtentil over het Westernielandstermaar, de Boschtil over de AE, de Stenenpijp over het Kardingermaar, en de gedeeltelijke vernieuwing van de Oudetil over het Oudemaar, 190. 1 omslag

1.157

Stukken betreffende de vernieuwing van de Ulrumertil over het Hunsingokanaal, 1905-1906. 1 omslag

1.158

Stukken betreffende de vernieuwing en het herstel van de brug bij Ernstheem respectievelijk bij Lutkesaaxum over het kanaal van Baflo naar Mensingeweer, 1913, 192, alsmede de afbraak van de Ellenstil over hetzelfde kanaal, 1923. 1 omslag

1.159

Stukken betreffende de vernieuwing van de zogenoemde Wierda’s til over het kanaal om Obergum, 1915-1916, en 1951. 1 omslag

1.160

Stukken betreffende het uitvoeren van diverse herstellingen aan de Obergumerlooptil, 1918-1919 en 1922. 1 omslag

1.161

Briefwisseling tussen het waterschap en 1° onderhoudsplichtigen van de Bovenrijgsterweg over het betalen van een gebruiksvergoeding aan de participanten tijdens de vernieuwing van de Lagewegstertil over het Kardingermaar (= het Geweide), alsmede 2° de gemeente Ten Boer over een jaarlijkse bijdrage van de gemeente aan het waterschap ten behoeve van de bestrating vóór de brug, 1920-1921. 1 omslag

1.162

Stukken betreffende de gedeeltelijke vernieuwing van de Verhildersumertil in de provinciale grindweg Winsum-Ulrum, 1913, 1922-192. 1 omslag

1.163

Tekeningen van de gedeeltelijke vernieuwing van de draaibrug te Westerwijtwerd, 1927. 2 stukken

1.16

Stukken betreffende de voorgenomen verbreding van de loopbrug in de weg van Wehe naar Grijssloot, 1927. stukken


125

1.165

Stukken betreffende de vernieuwing van het noordelijk landhoofd en de verbreding met trottoirs van de draaibrug te Baflo, 1929 en 1950-1952. 1 omslag

1.166

Stukken betreffende de verbreding en versterking van de vaste brug in de provinciale weg over het Wetsingermaar bij Tilburg, 1930-1931. 1 omslag

1.167

Stukken betreffende de bouw van een betonnen brug bij Douwen, 1933-193. 1 omslag

1.168

Stukken betreffende de vernieuwing van de Abelstokstertil in de grindweg van Mensingeweer naar Den Hoorn, 1883, en de bouw van een betonnen brug, 193. 1 omslag

1.169

Stukken betreffende de vernieuwing van dek en liggers van de vaste brug te Mensingeweer, 193. 1 omslag

1.170

Stukken betreffende de bouw van een betonnen brug, de Pomptil, over het Huizingermaar, 1936, en opnieuw, 190. 1 omslag NB De Pomptil was één van de bruggen, die op 5 mei 1940 zijn opgeblazen tijdens de gevechten naar aanleiding van de inval van de Duitse troepen.

1.171

Stukken betreffende het vernieuwen van drie jukken van de Zuidema’s klap bij Niekerk, 1936-1938. 1 omslag

1.172

Voordracht van G.S. Groningen aan P.S. Groningen houdende de overdracht van de Rasquerdertil aan de provincie, 1937. 1 stuk

1.173

Besluit van P.S. Groningen houdende de overdracht van de brug over het Wetsingermaar in de provinciale weg naar Winsum bij Tilburg aan de provincie, 1938. 1 omslag

1.17

Stukken betreffende de vernieuwing van twee vaste bruggen over het kanaal om Obergum, 1937-1938. 1 omslag

1.175

Stukken betreffende de vernieuwing van de Dojestil over het Andelstermaar, 190. 1 omslag

1.176

Stukken betreffende het herstel van de door oorlogshandelingen vernielde bruggen c.a. en de financiële afwikkeling van de schadevergoeding door het Rijk, (1939), 190-1953. 1 omslag Inventaris

126

1.177

Stukken betreffende de bouw van een basculebrug in plaats van de in 190 en 195 vernielde draaibrug over het Winsumerdiep te Onderdendam, 190-1950. 1 omslag NB De nieuwe Zijlvesterbrug is op 16 augustus 1948 officieel in gebruik gesteld.

1.178

Stukken betreffende de vernieuwing van de in mei 190 opgeblazen brug de Stenenboog te Winsum, 190-192. 1 omslag

1.179

Stukken betreffende de vernieuwing van de Houwerzijlstertil over de Houwerzijlstervaart, (190) 1952. 1 omslag

1.180

Stukken ingekomen van de gemeente Eenrum betreffende de vervanging van de Eenrumerklap en een hoogvonder door een vaste brug en de bevrijding van het waterschap van het onderhoud van het hoogvonder, 1861. 3 stukken

1.181

Brief van de zijlwaarder van het 6e onderdeel (de Wetsingerzijl) houdende opmerkingen over vernielingen aan de Uiterdijkstil door een passerende schipper, 1863. 1 stuk

1.182

Proces-verbaal van de Rijksveldwachter te Zoutkamp van het verbreken van het slot en het doorvaren van de Zuidema’s klap door enige schippers, 1895; met brief van de voorzitter van het waterschap aan het dagelijks bestuur houdende voorstel de veldwachter een beloning toe te kennen, 1896. 2 stukken

3.3.13 Bediening van bruggen en verpachting van de opbrengst van de bruggelden 1.183 Stukken betreffende de verlening van concessies door de Kroon aan het waterschap tot het heffen van brug- en sluisgelden, 1865-1955. 1 pak NB Hierbij zeer veel gegevens over de opbrengst van de gelden, de scheepvaartbeweging en de kosten van onderhoud van de kanalen. 1.18

Stukken betreffende een (onderhandse) verpachting van de heffing van bruggelden en het ontwerpen van een algemene instructie voor de bediening van en de heffing van tolgelden aan beweegbare bruggen, 1905-1906. 1 omslag

1.185

Verklaring van de brugwachters van het waterschap dat zij een hangslot met sleutel voor het vastleggen van de bruggen van de waterbouwkundige hebben ontvangen, 1921. 1 stuk


127

1.186

Stukken betreffende door het waterschap toegekende verlaging van de pachtsommen van de bediening van bruggen en sluizen, 1931-1933. 1 omslag

1.187

Stukken betreffende de bediening van Zuidema’s klap over het Hunsingokanaal door de sluiswachter van de Hunsingosluis te Zoutkamp tegen een vergoeding van de gemeente Ulrum, 1879, 1880 en 196. 1 omslag

1.188

Stukken betreffende een geschil tussen het waterschap en de gemeente Leens over de bediening van de klapbruggen te Leens en Wehe, 1860-1861. 1 omslag

1.189

Stukken betreffende de bediening van de Warfhuister klapbrug, 1861-1967. 1 omslag

1.190

Akte van verpachting van de opbrengst der bruggelden van de Warfhuister klapbrug, 198. 1 stuk

1.191

Stukken betreffende de bediening van de draaibrug te Onderdendam, 1872193. 1 omslag

1.192

Stukken betreffende de bediening van de draaibrug over het kanaal van Baflo naar Mensingeweer ten noorden van de laatste plaats, 1867-1951. 1 omslag NB Zie inv. nr. 494.

1.193

Stukken betreffende de bediening van de draaibrug bij Boerdam (gemeente Middelstum), 1865-1951. 1 omslag

1.19

Stukken betreffende de bediening van de draaibrug te Westerwijtwerd, 18571959. 1 omslag

1.195

Akte van verpachting van de opbrengst der bruggelden van de draaibrug te Westerwijtwerd, 198. 1 stuk

1.196

Stukken betreffende de bediening van de Fraamklap, 1857-1963. 1 omslag NB De brugbediening is sinds 1835 voor rekening van het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, vanaf 1856 waterschap Hunsingo.

1.197

Akten van verpachting van de opbrengst der bruggelden te Fraamklap, 198, 1957, 1960. 3 stukken

1.198

Stukken betreffende de bediening van de draaibrug te Leenstertillen, 1875-193. 1 omslag Inventaris

128

1.199

Akte van verpachting van de opbrengst der bruggelden van de draaibrug te Leenstertillen, 198. 1 stuk

1.200

Stukken betreffende de bediening van de draaibrug te Baflo, 1875-1955 (1972). 1 omslag

1.201

Akten van (collectieve) verpachting en voorwaarden voor de bediening van bruggen en sluizen van het waterschap, (1929) 193-197. stukken

3.3.14 Pompen en duikers 1.202 Stukken betreffende het leggen, herstellen, onderhouden en opruimen van duikers en pompen in verschillende onderdelen, 1856-199. 1 omslag 1.203

Stukken betreffende de verbetering van de afwatering van de uiterdijkslanden onder Hornhuizen, Kloosterburen, Pieterburen en Westernieland, die omstreeks 1850 zijn ingelaten in het Schouwerzijlvest, door de vernieuwing van pompen in de oude provinciale dijk, 1856-190. 1 omslag 54 NB Zie Archief Schouwerzijlvest, inv. nrs. 19-22. NB Zie Bijlage VI voor een transcriptie van een brief van A. Tebbens van der Tuuk d.d. 12 september 1860 waarin hij toestemming geeft om een nieuwe losen ladingsplaats te Pieterburen in te richten.

1.20

Stukken betreffende het leggen, wijzigen en opruimen van diverse pompen en duikers in het eerste onderdeel (Ulrum), 1856-198. 1 pak

1.205

Stukken betreffende de opruiming van een duiker in de provinciale grindweg van Niekerk naar Zoutkamp tot stuiting van de afwatering van landen onder Vliedorp en Niekerk via de Zoutkamperpomp, 1856-1857. 1 omslag NB Zie Archief Houwerzijlvest, inv. nr. 49.55

1.206

Stukken betreffende een geschil tussen het bestuur van het eerste onderdeel en ingelanden, wier land voorheen afstroomde door de Zoutkamperpomp, over het leggen van een pomp of duiker in de Noorderweg tot verbinding van de Zwintocht en de Elenstertocht, en over de afwatering van hoger gelegen gronden door hun land, 1859. 1 omslag

1.207

Stukken betreffende het leggen van twee pompen of duikers tot verbetering van de afwatering van landen ten zuiden van het Ulrumertrekdiep naar het pas gegraven kanaal tussen Ulrum en Zoutkamp, 1859. 1 omslag

54 55

Ibidem, 451-452. Ibidem, 422.


129

1.208

Stukken betreffende het leggen van twee pompen met kleppen of deuren in de Vliedorpstertocht en de (oude) Zoutkampertocht, 1860 en 1862. 1 omslag

1.209

Stukken betreffende het onderhoud van de Zoutkamperpomp, 1856-1857. 1 omslag

1.210

Akte van overeenkomst tussen de provincie Groningen en het waterschap betreffende het amoveren van de Zoutkamperpomp en het aanleggen van een spuisluisje ten laste van de provincie, 1862; met enige bijbehorende stukken, 1861-186. 1 omslag

1.211

Rekest van T.L. Hopma weduwe van P.J. Boer te Niekerk tot dichtmaking van een pomp in de provinciale grindweg tussen het tolhek en Zoutkamp ter voorkoming van wateroverlast voor haar land vroeger afwaterend door de Zoutkamperpomp; met adviezen, 1867. stukken

1.212

Stukken betreffende het leggen enz. van diverse pompen en duikers in het tweede onderdeel (Wehe), 1856-1950. 1 omslag

1.213

Stukken betreffende een geschil tussen het waterschap en de gemeente Leens over vergunningsvoorwaarden van een door het waterschap gelegde duiker in de weg Leens-Hornhuizen, 1938-1939. 1 omslag

1.21

Stukken betreffende het leggen enz. van diverse pompen en duikers in het derde onderdeel (Eenrum), 1858-1939. 1 omslag

1.215

Brief van de voorzitter van het derde onderdeel houdende voorstellen tot heropening van de pompen door de zeedijk achter Pieterburen en Westernieland en tot het aanleggen van een verlaat in het Hoornstermaar, 1858. 1 stuk

1.216

Verzoekschrift van J. Zijlma te Saaxumhuizen aan het waterschap tot opruiming van een stenen dam in de gracht van J.K. Bos; met correspondentie leidende naar afwijzing van het verzoek, 1886-1887. 1 omslag NB In plaats van waterbezwaar op te leveren bleek de dam nuttig voor het opschutten van riool- en bluswater in het dorp.

1.217

Stukken betreffende het leggen enz. van diverse pompen en duikers in het vierde onderdeel (Baflo), 1856-1953. 1 omslag

Inventaris

130

1.218

Stukken betreffende de heropening van de Noorderpomp in de Reitdiepsdijk, 1882-1883. 1 omslag NB De Noorderpomp was in 1863 dichtgemetseld; na de afsluiting van het Reitdiep was er geen bezwaar meer om het water van Klein Garnwerd en Schilligeham rechtstreeks op het Reitdiep te lozen.

1.219

Stukken betreffende het leggen enz. van pompen in het vijfde onderdeel (Bedum), 187-197. 1 omslag

1.220

Stukken betreffende het leggen enz. van pompen en duikers in het zesde onderdeel (Adorp), 1856-195. 1 pak

1.221

Brief van de voorzitter van het zesde onderdeel aan de voorzitter van het waterschap houdende verzoek om inlichtingen over de beloning van de oppassers van de Wierumer en Paddepoelster pompen, 1858. 1 stuk

1.222

Stukken betreffende klachten over de afwatering van landerijen in de lage Paddepoel tengevolge van de afdichting van de zgn. kleine pomp in de Reitdiepsdijk onder Adorp, 1860-1861. 1 omslag

1.223

Stukken betreffende het maken van een stenen duiker in de provinciale grindweg langs het Boterdiep bij Groningen en een houten strijkdam in het Selwerderdiepje, 1879. 1 omslag NB Dit werk is een uitvloeisel van de gebiedsruiling met het waterschap Fivelingo.

1.22

Stukken betreffende het leggen van een duiker in de Geuzenweg bij de Koekkoek en het opruimen van een strijkdam in het Selwerderdiepje aldaar, 1890-1891. 1 omslag

1.225

Stukken betreffende de overdracht van beheer en onderhoud van de duiker langs de Allersmastraat en door de Bedumerweg door het waterschap aan de gemeente Groningen, 1913-191. 1 omslag

1.226

Onderhandse akte van transport door het waterschap aan de gemeente Groningen van de duiker; en van afkoop van het onderhoud van de duiker in de Bedumerweg bij de Noorderstationsstraat, dienende voor de afvoer van het water uit de Paddepoel naar het Boterdiep, 191. 1 stuk

1.227

Stukken betreffende het veranderen van de afwatering bij het Noorderstation in Groningen door de provincie ten gevolge van de aanleg van het kanaal Groningen-Stroobos (Van Starkenborghkanaal), 1933. 1 omslag


131

1.228

Stukken betreffende het leggen van duikers in de Nieuwe uitwatering en het Selwerderdiepje door de provincie in verband met de afsnijding van enige bochten van de Winsumerweg naast het Van Starkenborghkanaal, 1938-1939. 1 omslag

1.229

Stukken betreffende het leggen enz. van diverse pompen en duikers in het zevende onderdeel (Usquert), 1860-193. 1 omslag

1.230

Stukken betreffende het herstellen van een pomp in de provinciale weg op de scheiding van de gemeenten Uithuizen en Usquert en het zevende en achtste onderdeel, 1866. 1 omslag

1.231

Stukken betreffende het leggen enz. van pompen en duikers in het achtste onderdeel (Zandeweer), 1856-1951. 1 pak

1.232

Stukken betreffende het leggen enz. van diverse pompen en duikers in het negende onderdeel (Middelstum), 1856-1953. 1 omslag

1.233

Stukken betreffende de vergroting van enige pompen in het Hooimaar en de overdracht van beheer en onderhoud van de provinciale pomp in het jaagpad Onderdendam-Fraamklap door de provincie aan het waterschap, 1871-187 en 1879. 1 omslag NB Aan de vergroting van de pompen liggen rekesten van de besturen van molenpolders uitmalende op het Kardingermaar en het Hooimaar ten grondslag.

1.23

Stukken betreffende de vernieuwing van een pomp in de Knolweg door het waterschap Hunsingo, 1875. 1 omslag NB De beoogde verbetering van de afwatering in het gebied is pas verkregen door de oprichting van het waterschap Kooi.

1.235

Stukken betreffende het leggen enz. van diverse pompen en duikers in het tiende onderdeel (Stedum), 1858-1939. 1 omslag

1.236

Stukken betreffende een geschil tussen het waterschap en ingelanden inzake de vernieuwing van een pomp door de stadsweg bij de molen te Stedum, 1866-1868. 1 omslag NB Het land van de belanghebbende ingelanden is in 1868/1869 opgenomen in het waterschap de Barnheemsterpolder.

1.237

Stukken betreffende de vervanging door de gemeente Ten Boer van een brug over het St. Annermaar in de weg Bedum-St. Annen door een duiker, 197199. 1 omslag Inventaris

132

3.3.15 Dorpshavens 1.238 Stukken betreffende onderhoud, baggeren, beschoeiing en demping van dorpshavens, alsmede onderhoud enz. van losen laadplaatsen en wisselplaatsen nabij enige dorpen, 1857-1920. 1 pak 1.239

Stukken betreffende onderhoud, baggeren, beschoeiing en demping van dorpshavens, alsmede onderhoud enz. van losen laadplaatsen en wisselplaatsen nabij enige dorpen, 1921-1953. 1 pak

1.20

Briefwisseling van het waterschap met de provincie, later met gemeenten, over de vraag hoe het onderhoud van de dorpshavens geregeld is of behoort te zijn, 190-1951. 1 omslag

3.3.16 Wegen 1.21 Reglement op het toezigt der wegen in dit gewest en/of op het toezicht der wegen in de provincie Groningen, 185-192. 1 omslag 1.22

Stukken betreffende een geschil tussen het waterschap en de gemeente Ten Boer over het onderhoud van het gedeelte van de Stadsweg tussen het huis Ridderborg en de Hontil over de Borgsloot, dat ten name stond van de schepperij het Vierendeel, (185) 1856 en 1858. 1 omslag NB De Stadsweg ten oosten van de Borgsloot of het Kardingermaar fungeerde als de waterscheiding met het Zijlvest der Drie Delfzijlen, later het waterschap Fivelingo.

1.23

Verzoekschrift van A.P. van Dijken c.s., landgebruikers aan de Noorderwolddijk onder Bedum, om de dijk, die tevens waterscheiding van de Oostelijke Bedumerpolder en de Oudezijlstermolenpolder is, in een rijweg te veranderen, 1857. 1 stuk NB Het verzoek is afgewezen; in het advies van de voorzitter van het vijfde onderdeel wordt gezinspeeld op een hulpkanaal van het Kardingermaar naar het Boterdiep. NB Zie inv. nr. 478.

1.2

Stukken betreffende het onderhoud van de weg van Obergum naar Schaphalsterzijl (sinds 1930: van de zogenoemde Wierda’s til naar S.) en de beperking van het rijden van zwaar verkeer over de bruggen in de weg, 1859-1951. 1 omslag NB Zie Bijlage VII voor een transcriptie van een circulaire van het hoofdbestuur aan de onderbesturen inzake de geschiedenis van deze grintweg, d.d. 17 januari 1896.

1.25

Stukken betreffende de overdracht van de weg van Obergum tot de zogenoemde Wierda’s til in de weg naar Schaphalsterzijl aan de gemeente Winsum, 1928-1930. 1 omslag


133

1.26

Verklaring van het gemeentebestuur van Ulrum van de overname van het onderhoud van de klinkerstraat langs het einde van de haven in het westelijke gedeelte van het dorp Ulrum van het waterschap Hunsingo als rechtsopvolger van het Houwerzijlvest, 1859. 1 stuk

1.27

Rekest van ingezetenen te Zoutkamp aan het waterschap om de weg naar de sluis ter wille van een veilige passage te verharden, 1860. 1 stuk

1.28

Rekesten van landbouwers in Schilligeham aan het waterschap om het oude trekpad van Winsum tot de voormalige Winsumerlooptil weer passabel te maken; en rapporten van de opzichter terzake, 1862 en 189. stukken

1.29

Stukken betreffende de overdracht van de keienstraat langs de haven tussen de draaibrug en de klinkerstraat te Baflo door het waterschap aan de gemeente Baflo, 1863, 1879 en 188-1885. 1 omslag

1.250

Stukken betreffende de overdracht van een eindje kleiweg vóór de klapbrug te Westerwijtwerd door het waterschap aan de commissie tot de aanleg van een puinweg vanaf de Delleweg, (1859, 1860) 1863, 186, 1867. 1 omslag NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 239.56

1.251

Stukken betreffende de overdracht van een puinweg bij de haven van Leens en drie vonders in het voetpad van Leens naar Zuurdijk door het waterschap aan de gemeente Leens, 1867-1868. 1 omslag

1.252

Stukken betreffende 1° het onderhoud van de straat ‘het Noordereinde’ te Obergum, vroeger ten laste van de karspellieden (en de schepperij van Obergum), sinds 1856 ten laste van het waterschap Hunsingo, 1856, 1872190; en 2° de overdracht van dezelfde straat aan de gemeente Winsum, 1907-1908. 1 omslag NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nrs. 419 en 420.57

1.253

Rekest van de commissie van de aan te leggen kunstweg van de Fraamklap over de Rodeschool naar Bedum aan het waterschap om ter voorkoming van verzakking van de weg palen aan te brengen in het talud van het ‘grondeloze’ Krommaar (= het Kardingermaar) ten westen van de Stenenpijp, 1872. 1 stuk

56 57

Ibidem, 577-578. Ibidem, 603.

Inventaris

13

1.25

Stukken betreffende de overdracht van een gedeelte van de Kampstraat en een pomp in de grindweg vanaf de Delleweg in Stedum door het waterschap aan de gemeente Stedum, 1876-1883. 1 omslag

1.255

Ingekomen brieven houdende gegevens over het onderhoud van een eindje weg bij het Stort (bij Douwen), dat ten laste van het waterschap kwam, 1880, 1885. 2 stukken

1.256

Onderhandse akte van overeenkomst tussen het waterschap en W.A. Scholten, beklemde meier van een boerderij te Maarhuizen, waarbij de jaarlijkse betalingen aan en door het waterschap, namelijk van Hfl. 3,--, voor het onderhoud van de grintweg naar Schaphalsterzijl, en van Hfl. 7,--, voor ‘Overdriftsgeld’, een vergoeding voor het recht van overpad over twee percelen provincieland ten behoeve van bovengenoemde boerderij, worden beëindigd, 1888. 1 stuk NB Het overdriftsgeld is vanaf 1719 door het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest respectievelijk het waterschap Hunsingo aan de beklemde meier betaald. Zie: A.L. Hempenius, ‘Winsum waterstaatkundig’ in W.J. Formsma, ed., Winsum Gedenkboek 1982 (Groningen 1982) 114-116.

1.257

Brieven van de commissie tot aanleg van een grintweg van Schouwerzijl naar Schaphalsterzijl verzoekende vergunning tot aansluiting op de waterschapsweg naar Obergum, 1889 en 1906. 1 omslag

3.3.17 Waterverontreiniging 1.258 Stukken betreffende de instroming van zwart water door het Oosterdijkshornerverlaat en de sluis in het verbindingskanaal van het Boterdiep en het Damsterdiep in Groningen, 1909, 1911 en 192. 1 omslag 1.259

Brieven van de Gezondheidscommissie zetelende te Winsum houdende klachten over de vervuiling van een afwateringssloot te Ulrum, 1912. 2 stukken

1.260

Stukken betreffende verontreiniging van het Potmaar door de NV N.O.W.O., fabriek van melkproducten en aardappelpoeder, te Winsum, 1919. 1 omslag Ontwerp van een verordening betreffende de verontreiniging, ontsiering en onbruikbaarmaking van wateren in de provincie Groningen, 193. stukken NB Hunsingo trad reeds tegen waterverontreiniging op grond van de keur.

1.261


135

3.3.18 Schutgelden en scheepvaartlijsten 1.262 Ingekomen stukken betreffende de statistiek der scheepvaart, 1859-1861; en staten van de scheepvaartbeweging op de kanalen en maren van het waterschap Hunsingo, 187-198. 1 pak 1263 - 1300 Staten van geschutte en doorgelaten schepen en de betaalde schut- en doorvaartsgelden.1870-1991. 5 omslagen, 21 delen en 12 pakken NB Tenzij anders vermeldt betreft het een deel. 1.263 Staten van geschutte schepen door de Hunsingosluis bij Zoutkamp en de betaalde schutgelden, 1870-197. 1 omslag 1.26 Idem, Zoutkamp, 193-1969. 1 pak 1.265 Register van geschutte schepen bij Zoutkamp, 1938-1950. 1.266 Register van geschutte schepen bij Zoutkamp, 1951-1956. 1.267 Register van geschutte schepen bij Zoutkamp, 1957-1962. 1.268 Register van geschutte schepen bij Zoutkamp, 1962-1967 1.269 Register van geschutte schepen bij Zoutkamp, 1967-1971. 1.270 Staten van geschutte schepen door de Hunsingosluis, 1971-1986. 1 pak 1.271 Staten van doorgelaten schepen door de Hunsingobrug te Zoutkamp, 1987. 1988, 1990, 1991. 1 omslag 1.272 Staten van geschutte schepen door de Schaphalsterzijl en de betaalde schutgelden, 193-1970. 1 pak 1.273 Register van geschutte schepen te Schaphalsterzijl, 1938-1950. 1.27 Register van geschutte schepen bij Schaphalsterzijl, 1951-1956. 1.275 Register van geschutte schepen bij Schaphalsterzijl, 1957-1962. 1.276 Register van geschutte schepen bij Schaphalsterzijl, 1962-1967. 1.277 Register van geschutte schepen bij Schaphalsterzijl, 1967-1971. 1.278 Staten van geschutte schepen door de Schouwerzijl en de betaalde schutgelden, 193-1939, 197-1970. 1 pak 1.279 Register van geschutte schepen te Schouwerzijl, 1938-1950. 1.280 Register van geschutte schepen bij Schouwerzijl, 1951-1957. 1.281 Staten van doorgelaten schepen door de zijlvesterbrug te Onderdendam en de betaalde doorvaartsgelden, 193-1970. 1 pak 1282 Staten van doorgelaten schepen door de zijlvesterbrug te Onderdendam, 1938-1950. 1283 Staten van doorgelaten schepen door de zijlvesterbrug te Onderdendam, 1951-1956. 1.28 Staten van doorgelaten schepen door de zijlvesterbrug te Onderdendam, 1957-1962. Inventaris

136

1.285 Staten van doorgelaten schepen door de zijlvesterbrug te Onderdendam, 1962-1967. 1.286 Staten van doorgelaten schepen door de zijlvesterbrug te Onderdendam, 1967-1971. 1.287 Staten van doorgelaten schepen door de zijlvesterbrug, 1971-1973. 1 omslag 1.288 Staten van doorgelaten schepen door de Fraamklap en de betaalde doorvaartsgelden, 193-1963. 1 pak 1.289 Register van doorgelaten schepen te Fraamklap, 1938-1950. 1.290 Register van doorgelaten schepen te Fraamklap, 1951-1956. 1.291 Register van doorgelaten schepen te Fraamklap, 1957-1961. 1.292 Register van doorgelaten schepen te Fraamklap, 1962-1963. NB De brugbediening is in 1964 overgedragen aan de provincie Groningen. 1.293 Staten van doorgelaten schepen door de draaibrug te Baflo en de betaalde doorvaartsgelden, 193-195, 1955-1959. 1 pak 1.29 Staten van doorgelaten schepen door de draaibrug Boerdam en de betaalde doorvaartsgelden, 193-1952, 1958-1963. 1 pak 1.295 Staten van doorgelaten schepen door de draaibrug te Westerwijtwerd en de betaalde doorvaartsgelden, 193-1969. 1 pak 1.296 Staten van doorgelaten schepen door de brug te Warfhuizen en de betaalde doorvaartsgelden, 193-1955. 1 pak 1.297 Staten van doorgelaten schepen door de brug Leenstertillen en de betaalde doorvaartsgelden, 193-1957. 1 pak 1.298 Staten van geschutte schepen te Oosterdijkshorn en de betaalde schutgelden, 193-196. 1 pak 1.299 Staten van doorgelaten schepen door de Molentil te Onderdendam en de betaalde doorvaartsgelden, 1963-1973. 1 omslag 1.300 Staten van doorgelaten schepen door de provinciale brug te Onderdendam, 1963-1971. 1 omslag NB Deze brug werd gedraaid door de brugwachter van de Molentil.

3.4 Verhouding tot en samenwerking met andere waterschappen 3.4.1 ‘Molenpolders’ 1.301 Staten en statistiek van diverse gegevens betreffende de molenpolders in het waterschap Hunsingo, 188 en 1896. 1 omslag 1.302

Staat van watermolens uitmalende op de boezem van het waterschap Hunsingo, 1907. 1 stuk


137

1.303

Staat van bemalingswaterschappen en polders in Hunsingo met opgave van de soort van bemalingsinrichting alsmede van de namen van voorzitters en secretarissen, ca. 197. 1 stuk

1.30

Briefwisseling tussen het waterschapsbestuur en het provinciaal bestuur over de vraag of Hunsingo kan ingrijpen in de waterhuishouding van de inliggende molenpolders, 191. 2 stukken

1.305

Stukken betreffende een tijdelijke verhoging van de peilen van de bemalingswaterschappen in Groningen in verband met beperking van het elektriciteitsverbruik, 19-195. 1 omslag NB Het waterschap Hunsingo fungeerde voor zijn gebied als coördinator en toezichthouder.

1.306

Rapport van een commissie uit het hoofdbestuur betreffende de verhouding (lees: de overeenkomsten en verschillen in financieel opzicht) tussen polderen boezemgebied in het waterschap Hunsingo, 1950. 1 stuk

1.307

Vergunningen van G.S. Groningen tot de oprichting en vergroting van bemalingswaterschappen (of: ‘molenpolders’) en onderbemalingen binnen het waterschap Hunsingo alsmede betreffende bouw en wijziging van bemalingsinrichtingen in die waterschappen en polders, en correspondentie met het waterschap terzake, 1856-195. 1 pak

1.308

Vergunningen van G.S. Groningen en het waterschap Hunsingo voor molenpolders en eigenaren van onderbemalingen tot het leggen van inlaatduikers (tot onttrekking van water aan de boezem), 190-192. 1 omslag

1.309

Resolutie van G.S. Groningen houdende ontheffing voor de molenaar te Zuidwolde van de artt. en 5 van het reglement op de watermalingen onder het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, 1857. 1 stuk

1.310

Rekesten van de volmachten van de Westerdijkshorner watermolen aan het waterschap Hunsingo om uitbetaling van seingeld ingevolge art. 1b van het reglement op de watermalingen onder het Wetsingerzijlvest; met afwijzend advies van de voorzitter van het 6e onderdeel, 1857-1858. 3 stukken

1.311

Stukken betreffende geconstateerde overtredingen (‘boven peil malen’) van het reglement op de watermalingen onder het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, 1867-1868. 3 stukken

Inventaris

138

1.312

Stukken betreffende de opneming van peilbouten bij de watermolens en inlaatpompen in de waterkeringen van de molenpolders alsmede het slaan van peilbouten door de deskundige van het waterschap Hunsingo, 1868-1871, alsmede stukken betreffende de opruiming van inlaatpompen, 1871-1877. 1 omslag

1.313

Stukken betreffende een door het hoofdbestuur voorgestelde verlaging van het maalpeil (c.q. een aanscherping van het reglement op de watermalingen onder het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, 1838), 1870. 1 omslag NB Het voorstel is een reactie op de verwerping door de ingelanden van de plannen tot de bouw van een stoomgemaal.

1.31

Verzoekschrift van 112 ingelanden in het achtste onderdeel (Zandeweer) om het maalpeil voor de molenpolders met 30 cm te verlagen, 1876. 1 stuk

1.315

Concept-reglement op de Watermalingen binnen het waterschap Hunsingo, 1876; hierbij concept-besluit van het hoofdbestuur houdende verzoek aan P.S. Groningen tot intrekking van het Reglement op de watermalingen onder het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest (1838), 186. 1 omslag

1.316

Resolutie van G.S. Groningen houdende vergunning aan J. Muller te Groningen tot het oprichten van een windhoutzaagmolen (naast de Westersche watermolen) en het aanleggen van een balkgat te Zuidwolde, 1857. 1 stuk

1.317

Resolutie van G.S. Groningen houdende afwijzing van het verzoek van de volmachten der drie Oostelijke polderwatermolens te Bedum tot overdracht aan het waterschap Hunsingo van de schouw over de dijk ten westen van het Kardingermaar, 1857. 1 omslag

1.318

Rekest van volmachten van de drie Oostelijke polderwatermolens te Bedum aan het hoofdbestuur om medewerking aan een tijdelijke afwatering; en: brief van de Commissie van volmagten van de molenpolders ten zuiden van Bedum houdende verzoek om betaling van kosten voor een tijdelijke afwatering van de molenpolders op de noordelijke stadsgracht van Groningen tijdens het hergraven van het Boterdiep tussen Bedum en Onderdendam; met afschrift van de correspondentie van die commissie, 1861. 2 stukken

1.319

Resoluties van G.S. Groningen houdende vaststelling van het peil in de waterschappen De Oostelijke Bedumerpolder, De Westerdijkshornermolenpolder, De Moeshorner- en Uilenesterpolder en De Koningslaagte, 1862, 1866, 1877 en 1879. 1 omslag


139

1.320

Brieven van G.S. Groningen houdende een beslissing in een geschil tussen de Westerdijkshornermolenpolder en het waterschap Onderwierum betreffende het op voldoende hoogte brengen en houden van de Haandijk, die als waterscheiding van de twee waterschappen fungeert, 1872-1873. 2 stukken NB Het waterschap Hunsingo was om bericht en raad gevraagd.

1.321

Stukken betreffende de voorgenomen oprichting van het waterschap de Takkebosschermolenpolder onder de gemeenten Baflo en Winsum, 1876. 1 omslag NB Het waterschap heeft zonder molen als pomppolder bestaan van 1877 tot 1896.

1.322

Stukken betreffende de oprichting van het waterschap de Koningslaagte, 1877-1878. 1 omslag

1.323

Vergunning van G.S. Groningen voor het bestuur van het waterschap De Kloostermolenpolder te St. Annen tot het leggen van een grondpomp onder het St. Annermaar, 1881. 1 stuk

1.32

Stukken betreffende een verordening op den afvoer van water in het waterschap Hunsingo [houdende opdracht aan de molenpolders stroomleiders in de kanalen aan te brengen], 1885/86; rapport van gecommitteerden aan het hoofdbestuur over de gang van zaken, 1920. 1 omslag NB De tekst van de verordening is niet ter goedkeuring aan G.S. Groningen gezonden.

1.325

Brief van de secretaris-boekhouder van het waterschap de Koningslaagte aan de voorzitter van het waterschap Hunsingo houdende een klacht over het wederrechtelijk openzetten van de uitstromingsduikers, 1897. 3 stukken NB Met een tweetal bijlagen

1.326

Stukken betreffende het doen van proeven om te onderzoeken of vrije afstroming uit de bemalingswaterschappen Menkeweer, Anderwereld en de Stitswerderwoldpolder mogelijk is, 1920, 1921 en 1927. 1 omslag

1.327

Rekest van het Comité van Actie aan G.S. Groningen om de polders en waterschappen in het waterschap Hunsingo meer vrijheid te geven in de hoogte van uitmaling van water op de boezem, 1929 (afschrift); hierbij een circulaire van G.S. Groningen aan de boezemwaterschappen over het verlenen van vergunningen met beperkende bepalingen ten aanzien van de uitmaling door de molenpolders, 1926. 2 stukken

Inventaris

10

1.328

Stukken betreffende de voorgenomen opheffing van het waterschap Menkeveer annex verbetering van de afwatering in het dan weer ontstane boezemgebied, 1933-1937. 1 omslag NB Het waterschap Menkeveer is pas opgeheven in 1969.

1.329

Verzoekschrift van het bestuur van het waterschap de Geweide Klunder aan het waterschap Hunsingo om door bemiddeling van gecommitteerden uit het hoofdbestuur rijkssubsidie te verkrijgen voor het in werkverschaffing uitvoeren van de verbetering van 1800 meter tochtsloot, 1939. 1 stuk

3.4.2 Waterschap Noordpolder 1.330 Stukken betreffende de benoeming en het ontslag door het hoofdbestuur van het waterschap Hunsingo van de sluismeesters van het Noordpoldervallaat te Warffum, 1858-190. 1 omslag 1.331

Stukken betreffende een overeenkomst tussen de waterschappen Hunsingo en Noordpolder betreffende de schouw over de schutsluis bij Warffum en het recht van benoeming van de sluiswachter, 1859 en 1897-1898. 1 omslag

1.332

Stukken betreffende de schouw over het Warffumerverlaat en de waterscheiding met het waterschap Noordpolder, 1862-1885. 5 stukken

1.333

Rapport van de deskundige H. Wind over het bestek voor de vernieuwing van de schutsluis van het waterschap Noordpolder bij Warffum, en brief van G.S. Groningen houdende goedkeuring van dat bestek, 1898. 2 stukken. NB Dit object stond onder schouw van het waterschap Hunsingo.

1.33

Stukken betreffende de heffing van doorvaartsgelden door de schutsluis bij Warffum, 1899 en 1918-1919. 1 omslag NB Een zaak van de Noordpolder, die het waterschap Hunsingo echter ook aangaat, omdat de sluiswachter de gelden moet innen.

1.335

Stukken betreffende de vaststelling van een instructie voor de sluiswachter van de schutsluis te Warffum, 1899 en 193. 1 omslag NB De instructie is vastgesteld door G.S. Groningen.

3.4.3. Waterschap Electra 1.336 Stukken betreffende de verbetering van de waterafvoer van Hunsingo en Westerkwartier, de oprichting van de waterschappen Electra en Reitdiep, alsmede de bouw en de aanleg van een elektrisch boezemgemaal en een


11

schutsluis c.a. bij Lammerburen, 1910-1921; hierbij ontwerp-tekeningen van het boezemgemaal en de schutsluis, in 7 bladen, 1916. 1 pak NB De gedrukte Lauwerzee-verslagen van 1900 en 1905 met hun bijlagen zijn opgenomen in de waterschapsbibliotheek. 1.337

Stukken betreffende de verhouding met het waterschap Electra, voornamelijk met betrekking tot de goedkeuring van het aangaan van geldleningen en het sluiten van overeenkomsten, 1918-1953. 1 omslag NB Hierbij briefwisseling tussen de secretaris en de voorzitter van Hunsingo betreffende de deelname van bestuursleden van Hunsingo aan de officiële ingebruikstelling van het boezemgemaal en het programma voor die bijeenkomst op 5 november 1920.

4 Aanwinsten 1.338

Kladaantekeningen van de administratie van het tweede onderdeel (Wehe), 1878-1883. 1 cahier N.B. Het betreft hier een aanwinst uit 2007.

1.339

Notulen van de bestuursvergadering van het zesde onderdeel (Adorp), 1937-1978. 1 deel NB Het betreft hier een aanwinst uit 2007.

Inventaris

12

Verzameling van particuliere archieven Inleiding Naast het archief van het waterschap Hunsingo 1856-1955 zijn ook een drietal particuliere archieven opgenomen in deze klassieke archiefinventaris. Het betreft de verzamelingen van stukken afkomstig van Gerrit Dusseldorp (1785-1861) Willem Karel Dusseldorp (1817-1869) en Harm Wind (182-1919) geplaatst.58 Deze mannen hebben tussen 1856 en 1915 het waterschap Hunsingo gediend als opzichter, deskundige of waterbouwkundige. G. Dusseldorp is naast zijn werk voor de waterstaatsdienst vóór 1856 enige tientallen jaren als deskundige van de zijlvesten in het Hunsingokwartier opgetreden. Daarnaast was hij vanaf ca. 1821/ca. 1831 opzichter bij de zijlvesten in het Hunsingokwartier. W.K. Dusseldorp werkte eveneens bij de waterstaatsdienst, en was van 1859 tot 1861 tweede opzichter van Hunsingo geweest; vervolgens is hij zijn vader bij het waterschap opgevolgd. Vader en zoon Dusseldorp zijn beiden tijdens hun ambtsperiode overleden. H. Wind heeft van januari 1870 tot augustus 1915 bij het waterschap gewerkt, in de periode 1856 tot 1915 als opzichter. In 1906 heeft hij van het bestuur de persoonlijke titel ‘ingenieur’ gekregen. Hij is evenals G. Dusseldorp nauw betrokken geweest bij de inpolderingen aan de noordkust van de provincie, en heeft daarnaast sterk geijverd voor c.q. een werkzaam aandeel gehad in de aanleg van tram- en spoorwegen in NoordNederland en in dit gebied.59 De stukken behorende tot deze verzamelingen zijn grotendeels in 1976 beschreven. Bij het herordenen en beschrijven van de archieven van de zijlvesten zijn stukken toegevoegd c.q. onttrokken aan de verzameling van G. Dusseldorp; in de concordansen van het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest en het Wetsingerzijlvest is vermeld welke inventarisnummers daaruit zijn verwijderd. Het ging met name om ongedateerde en kladbestekken van werken in de zijlvesten. De in de verzameling van W.K. Dusseldorp aangetroffen stukken betreffende het hergraven van het Meedstermaar zijn aangevuld met stukken uit het Winsumer- & Schaphalsterzijlvest; het zijlvest was niet bij dit werk betrokken.60

58 Zie voor nadere gegevens omtrent G. Dusseldorp: Brood, Huussen jr. en Van der Kooi, ed., Nieuwe Groninger Encyclopedie, 213. 59 Zie inv. nr. 166. 60 Archief van het Generale Zijlvest, inv. nr. 101. Beschreven in: P.H. Meekhoff Doornbosch, Catalogus van de archieven der zijlvesten en dijkrechten, welke thans het waterschap Hunsingo vormen (Groningen 1905) 26.


13

Allerlei andere kladaantekeningen en berekeningen van minder of geen belang, die H. Wind bij zijn indiensttreding in de papieren van de Dusseldorpen vond, zijn uiteindelijk vernietigd. Na de vervaardiging van de inventaris van het waterschap Hunsingo zijn de stukken nog eens terdege doorgenomen, en vervolgens zijn nog enige stukken, die een aanvulling op dossiers van dat archief vormden, daarmee verenigd. De gedrukte beschrijvingen van stoomgemalen zijn volgens het dagboek van H. Wind door hem van de voorzitter van het waterschap ontvangen. Het lijdt echter geen twijfel dat vader en zoon Dusseldorp geïnteresseerd waren in de bouw van stoomwerktuigen voor bemaling van polders; in de correspondentie van de archieven van de ambtenaren van de waterstaat in de provincie Groningen zijn daarvan bewijzen voorhanden.61 Aan de verzameling van H. Wind zijn enige gedrukte stukken toegevoegd, die in de archiefbewaarplaats rondzwierven; hiermee hebben ze een vaste bestemming gekregen. De omvang van de drie verzamelingen is negen archiefdozen en één kaart.

I Archivalia van opzichter G. Dusseldorp I.1 Als opzichter van de zijlvesten 1

Ontwerp-bestekken, begrotingen van kosten, rapporten en staten van onteigende gronden, alsmede enige ingekomen stukken voor/van/betreffende het aanleggen en het hergraven van diverse kanalen en maren en het onderhoud van enige andere objecten in het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, 182, 182-185. 1 omslag

2

Klad-bestek voor het herstellen van het Lent of de opslagplaats te Winsum ten laste van de schepperij van Winsum, 1828. 1 stuk NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 370.62

3

Staat van vaarten en wegen in het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, ca. 1830. 1 stuk NB Het betreft hier een klad exemplaar.

61 J.J. Hoogstins, Inventaris van de archieven van de dienst Provinciale Waterstaat Groningen. Publicaties van het Rijksarchief in Groningen XII (Groningen 1995). Toegangsnummer bij de Groninger Archieven: toegangsnummer 742. 62 Hempenius en Tromp, Inventaris archieven zijlvesten en dijkrechten, 597.

Particuliere archieven

1

Stukken betreffende (de afwerking van) de bouw van een nieuw waarmanshuis te Schaphalsterzijl, 183. 1 omslag

5

Ontwerp-begroting van kosten voor het bouwen van een kamer boven de keuken van het zijlvesterhuis te Onderdendam en schetstekeningen van de achtervleugel, 185, en z.d. (midden 19de eeuw). 1 omslag NB Niet uitgevoerd, zie waardag 31 maart 1854.

6

Ontwerp-staten van afgestane en ingeruilde gronden ten behoeve van de aanleg van een grindweg langs en het verbreden van het Winsumerzijldiep, met begeleidend briefje, 1853 en z.j. 3 stukken NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 107.63

7

Stukken betreffende de verdeling in onderdelen van het geprojecteerde waterschap de Winsumer- en Schaphalsterzijlen; opgaven van de onder het toezicht van het generale zijlvest en enige schepperijen staande objecten, 1853. 1 omslag 64 NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 56.

8

Stukken betreffende de (plannen tot) samenvoeging van verschillende zijlvesten en dijkrechten tot het waterschap Hunsingo, 1853-1856. 1 omslag NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest inv. nrs. 54, 56 en 57.65

9

Reglement op de watermalingen onder het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, 1838; hierbij een stuk met voorstellen tot wijziging van het reglement, z.j. [ca.185]. 2 stukken NB Voorstellen tot wijziging zijn niet te vinden in de resoluties van het zijlvest; in 18461847 heeft het zijlvest bij de vervolging van overtreders de kous op de kop gekregen.

10

Akte van aanstelling van G. Dusseldorp als gecommitteerde tot onderzoek der peilbouten, en concept-aanstelling van verbalisanten, inzake het reglement op de watermalingen in het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, 1839. 2 stukken

11

Staat van peilbouten geslagen aan en bij de molens onder het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, 1839; met aanvullende gegevens tot 1868. 1 stuk

63 64 65

Ibidem, 564. Ibidem, 556. Ibidem, 556.


15

12

Reglement op het instroomen of intappen van water uit het Boterdiep of andere kanalen in de molenpolders onder het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, 183. 1 stuk NB Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 293.66

13

Staat van duikers voor het inlaten van water in de molenpolders onder het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, z.j. (186). 1 stuk NB Het betreft hier een ontwerp.

1

Akte van aanstelling van G. Dusseldorp als gecommitteerde tot onderzoek der duikers voor het inlaten van water in de molenpolders onder het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, 188. 1 stuk

15

Ontwerp-bestekken en staat van onteigende gronden ten behoeve van het hergraven van het Westernielandstermaar, 1839-180. stukken NB Zie Archief Schouwerzijlvest, inv. nr. 48.67

16

Begrotingen van kosten en bestek voor het uitdiepen en hergraven van wateren in het Wetsingerzijlvest, 1833, 1835, 1836. stukken NB Het betreft hier een kladversie.

I.2 Als opzichter van het waterschap Hunsingo 17

Stukken betreffende de omschrijving der profielen van kanalen en maren in het waterschap Hunsingo, 1856-1859. 1 omslag NB Zie inv. nr. 847.

18

Gedrukte bestekken van uit te voeren en uitgevoerde werken, met aantekeningen van G. Dusseldorp, 1857-1861. 1 omslag

19

Ingekomen stukken, 1856-1860.

20

Uitgaande stukken, 1856-1860.

66 67

1 omslag 1 pak

Ibidem, 585. Ibidem, 456-457.


16

I.3 Als opzichter van de waterstaat 21

Ingekomen stukken, 1856, 1860; en uitgaand stuk, 1856.

1 omslag

II Archivalia van opzichter W.K. Dusseldorp II.1 Als opzichter van het waterschap 22-26

Ingekomen en minuten van uitgaande stukken, december 1859-1869. 5 pakken 22 23 2 25 26

December 1859-1860. 1861. 1862. 1863-1865. 1866-1869.

27

Register der correspondentie van en aan de opzichter W.K. Dusseldorp, 18601869. 1 omslag NB Samengesteld door H. Wind.

28

Bestekken en voorwaarden (gedrukt) en begrotingen van kosten voor diverse werken, 1860-1869. 1 pak

29

Kaartje van de molenkoloniën en hoogteschaal van de binnenpeilen der molenkoloniën tussen het Reitdiep en het Damsterdiep, opgemaakt door M.E.C. Plemp en K. van Rijn, 1856. 2 stukken NB Het kaartje is gedrukt. NB Het kaartje hoort bij: Staten der molenkoloniën gelegen tusschen het Reitdiep en het Damsterdiep, enz. in de provincie Groningen (Groningen 1857). Dit boekje is zonder de bijbehorende kaartjes opgenomen in ‘Waterschappen en hydrografie, Groningen N° 2’, aanwezig in de waterschapsbibliotheek.

30

Ontwerp-bestekstekeningen voor de vervanging van de Abelstokstertil, de Broekstertil, de Wehesterklap, de Rasquerdertil en de Boerdamsterklap, met ontwerp-bestek van een vaste Boerdamsterbrug, 1860-1865. 1 omslag


17

31

Gedrukte beschrijvingen en tekeningen van stoomgemalen, 187, 186 en 1866-1868. 1 pak

II.2 Als opzichter van de waterstaat 32

Stukken betreffende het hergraven van het Meedstermaar, 1850-1851. 1 omslag

II.3 Als particulier 33

Ontwerp-sollicitatiebrief naar de functies van stadsbouwmeester te Groningen en tweede opzichter van het waterschap Hunsingo, 1856 en 1859; met door W.K. Dusseldorp opgemaakte begrotingen van kosten en bestekken van diverse werken, 186, 185-1857 en z.j. 1 omslag

III Archivalia van opzichter H. Wind 3-0

Minuten van uitgaande stukken (brievenboeken), 1870-1915. 6 delen en 1 pak 3 35

36 37 38 39 0 1-3

1870-1879, nrs. 1-375. 1879-1886, nrs. 376-662. NB Aan keerzijde: aantekeningen van de IJsclub “Hunsingo” te Onderdendam, opgericht 22 oktober 1870, 1870-1873. 8 pagina’s 1887-1893, nrs. 663-908. 1893-1900, nrs. 909-1276. 1900-190, nrs. 1.277-1.50. 190-1911, nrs. 1.505-1.821. 1911-1915, nrs. 1.822-1.988.

Repertoria van uitgaande stukken, 1870-1915. 1 2 3

1 cahier en 2 delen

1870-1879, nrs. 1-375. 1879-189, nrs. 376-98. 1895-1915, nrs. 985-1 988.


18

Minuten van uitgaande stukken, niet ingeschreven in het brievenboek, 1882-1911. 1 omslag

5

Journaal van verrigte werkzaamheden en bevindingen, 25 december 1869-31 december 1870 en Register van bestekken (nrs. 135-05), met omschrijving van het werk, begroting van kosten, aanneemsom en naam van de aannemer, 1870-1912. 1 deel NB Aan keerzijde: Repertorium op ingekomen en uitgaande stukken, 1870-1876. NB Enige aantekeningen in het Journaal: 28 januari 1870: Archief van wijlen W.K. Dusseldorp overgenomen. 2 februari 1870: Ontvangen van de voorzitter een portefeuille Stoomgemaal, en 1 dito Peilmalingen watermolens. 13 februari 1870: Begonnen een register der correspondentie van W.K. Dusseldorp op te maken.

6

Register van bestekken (nrs. 135-20), 1870-1915.

7-8

Gedrukte bestekken van uitgevoerde werken in het waterschap Hunsingo, met aantekeningen van H. Wind, 1870-1915. 2 dozen 7 8

1 deel

1870-1895, nrs. 135-325. 1895-1915, nrs. 326-20.

9

Tekeningen van de westen noordgrens van het waterschap of de zeedijk vanaf de haven van Zoutkamp tot Deikum, 1862; en van de zeedijk van de Negenboerenpolder tot de Noordpolder, ca. 1907. 2 zakboekjes

50

Brieven van N.H. Henket, hoogleraar aan de Polytechnische school te Delft, aan H. Wind, over de samenstelling van het Voorloopig rapport betreffende den toestand en de verbetering van den waterstand in het waterschap Hunsingo, 1876-1877; hierbij 1 exemplaar van het gedrukte rapport van N.H. Henket en H. Wind, 1877. 1 omslag

51

Stukken betreffende de afwatering van het voormalige Westernielandster- en Pieterbuurster uiterdijk, 189-1895; de oprichting van het waterschap Ten Dijke, 1910; en brief van G. Boerma aan H. Wind betreffende plannen tot oprichting van een waterschap over een deel van het Westernielandster uiterdijk in en ten westen van de Noordpolder, 191. 1 omslag NB Hierbij een tekening van de kwelder en de slikken ten noorden van Pieterburen, 1908. NB Het waterschap Ten Dijke is opgericht in 1911 (Prov. blad 1911, nr. 69).


19

52

Brieven ingekomen bij H. Wind betreffende de (af)bouw en de levering van een stoombaggermolen aan het waterschap, 1907. 1 omslag NB Zie inv. nr. 1.025.

53

Brieven ingekomen bij H. Wind betreffende de uitlening van de stoombaggermolen c.a. van het waterschap aan de gemeente Leek, 1911. 1 omslag

5

Brief van het provinciaal bestuur van Groningen aan gecommitteerden uit de hoofdbesturen van de waterschappen Hunsingo en Westerkwartier houdende mededeling van het niet-doorgaan van de indijking van de Lauwer(s)zee alsmede van de intentie-verklaring van het Rijk subsidie te verlenen aan te stichten gemalen in Friesland en Groningen, 1910. 1 stuk NB Het betreft hier een afschrift voor H. Wind.

55

Stukken betreffende de oprichting van de Vereeniging van waterschapsambtenaren in de provincie Groningen, 191-1915. 1 omslag NB H. Wind was vice-voorzitter van deze vereniging.

56

Enige gedrukte stukken: Wet regelende de Onteigening ten algemeenen nutte, 1851; Reglement op het toezicht der wateren enz. in de provincie Groningen, 1855-1885; Reglement op het toezigt der wegen in de provincie Groningen, 1879, 1887; Reglement en tarieven voor de schroefstoombootdiensten van Uithuizen op Groningen v.v., z.j. [ 2e helft 19e eeuw]. stukken. NB Het reglement en tarieven voor de schroefstoombootdiensten van Uithuizen op Groningen v.v. is getekend door de boekhouder van het schuitenveer in Hunsingo, R.H. Klooster.

57

Gedrukte stukken betreffende de (plannen tot) aanleg van tramwegen in de provincie Groningen: Reglement op de aanleg en exploitatie van tramwegen over wegen bij de provincie Groningen in onderhoud (Prov. blad 1882, nr. 7); Reglement op de aanleg en exploitatie van tramwegen over wegen bij de provincie Groningen in onderhoud, plus wijziging (Prov. blad 1896, nr. 2); Reglement van politie op de tramwegen in de provincie Groningen (Prov. blad 1882, nr. 8); Circulaire van de N.V. Tramweg KantensWinsum in oprichting, maart 1898; Beschouwingen betreffende den aanleg van een stoomtramweg Drachten-Groningen en Groningen-Delfzijl, en enige nevenlijnen. Groningen 190. 1 omslag NB H. Wind was concessionaris van de Tramweg Kantens-Winsum en betrokken bij andere tramplannen. NB Zie inv. nrs. 636-638 en 831-836. Particuliere archieven

150

58

J. Kraus, C. Feldmann en L.M. Barnet Lyon, Rapport inzake de voorziening in de behoefte aan elektrisch arbeidsvermogen voor licht en kracht (o.a. ten behoeve van de aanleg van electrische tramwegen) in de provincie Groningen, 1911. 1 deel

59

Enige gedrukte stukken: G. Reinders, Afsluiting van het Reitdiep. Groningen 182. N.H. Henket en H. Wind, Voorloopig rapport betreffende den toestand en de verbetering van den waterstand in het waterschap Hunsingo, 1877; P.H. Meekhoff Doornbosch, De onthulling van het gedenkteken ter gedachtenis van mr. Adriaan Jan van Roijen op den 2 september 1897; Vijftigjarig bestaan van het waterschap Hunsingo. Feestelijke vergadering op den 10den april 1906 en P.H. Meekhoff Doornbosch, Zijlvest, overste schepper en zijlrechter. 192. 1 omslag

60

Kaart van alle bevaarbare vaarten, kanalen, met de daarin gelegene schut- en uitwateringssluizen in de provincie Groningen, door J. Kater Tz, ingenieur van den Provincialen Waterstaat te Groningen. Opgemaakt en uitgegeven op last van den Commissaris des Konings in de provincie Groningen den heer mr. L Graaf van Heiden Reinestein. Ca. 1870. 1 stuk. NB Schaal: 1:100.000, ingelijst achter glas. NB Niet vermeld bij J. Kooper, Het waterstaatsverleden van de provincie Groningen (Groningen 1939).


151

Bijlage I Overzicht gewezen personeelsleden 1856-1994 Het onderstaande geeft een overzicht van het gewezen personeelsbestand van het waterschap Hunsingo in de periode 1856-199. Per personeelslid worden de dienstjaren vermeldt waarin men werkzaam was bij het waterschap Hunsingo. Tussen haakjes staan, indien bekend, respectievelijk het geboortejaar en jaar van overlijden. Eventuele overige functies binnen het waterschap en nevenfuncties worden ook vermeldt. Voor een lijst van voorzitters, bestuursleden, hoofdambtenaren en overige personeelsleden van het waterschap Hunsingo in de jaren 1856, 1955, 1975 en 199 wordt ook verwezen naar Hunsingo 1856-1994.68 Er zijn tal van werknemers en werkneemsters, die op tijdelijke basis bij het waterschap hebben gewerkt (zonder pensioengegevens; met uitzondering van de typistes): Niet opgenomen zijn de tijdelijke opzichters bij de werken vanaf 1856 tot 1913. Hoofdambtenaren Secretaris 1856-1871 Jhr. mr. Jacques Willem Francois Jan du Peijrou van Breugel (1821-1871). Overige (neven)functies: Kantonrechter (189) en notaris.69 1871-191 Simon Schuit (1836-191). Overige (neven)functies: Notarisklerk (waarschijnlijk al schrijver van de notulen vanaf 1856/1859). 191-193 Sijbolt Harkema Pz. (1865-193). Overige (neven)functies: Ontvanger. 193-197 Jarg Jan Pettinga (1909-1985). 197-1991 mr. Herman van der Molen (199-200). Ontslag op verzoek.70 Ontvanger 1856-1858 1858-1903 1903-191 191-196 196-1962 1962-1982

mr. Carel Willem Pieter van Naerssen (1811). Overige (neven)functies: Burgemeester. Johannes Slijper 1818-1903): Notarisklerk. Overige (neven)functies: Ontvanger. Sijbolt Harkema Pz (1865-193. Overige (neven)functies: Secretaris. Jacob Jarg Pettinga sr (1883-196). Overige (neven)functies: Commissionair. Pieter Koops (1897-196). Overige (neven)functies: Houthandelaar. Bartholomeus Mattheus van Dam (1925-). Medisch afgekeurd.

68 J. Hagen, ‘Bestuursleden’ in Veenstra en Hempenius, Hunsingo 1856-1994, 159-174. Zie ook Veenstra en Hempenius, Hunsingo 1856-1994, 176-181. 69 Gehuwd met Lubina J. Brongers, o. 1869, dochter van mr. Hendrik Hagenouw Brongers, notaris, en Petronella Henriette Clara Knijpinga. 70 Van der Molen was adjunct secretaris in 1972.

Bijlage I

152

Opzichter (deskundige) / waterbouwkundige 1856-1861 Gerrit Dusseldorp (1785-1861). Overige (neven)functies: Opzichter (Rijks)waterstaat. 1861-1869 Willem Kornelis Dusseldorp (1817-1869). Overige (neven)functies: Opzichter (Rijks)waterstaat. 1870-1915 Harm Wind (182-1919). Vanaf 1896 als ‘ingenieur’. 1915-1932 Jan Jakob Vegter (1879-1933). 1932-1938 Dirk de Vries (1903-1938). 1935-1937 Gabe de Vries (1907-). Overige (neven)functies: Tijdelijke opzichter waterschap Electra: 1935; Tijdelijke waterbouwkundige waterschap Electra: 1936-1937) en Tijdelijke (assistent)waterbouwkundige: juni 1936-maart 1938.71 1938-198 Anne Dalmolen (1912): Overige (neven)functies: Tijdelijke waterbouwkundige: 1938-191. 198-1973 Casper Hommes (1916-1973). Overig personeel Administratief personeel 191 G.H. Hamming (1922-). Typiste. 192-196 Sw.A. Pestman (1919-). Typiste. 193-195 E.J. Musschenga (1921-). Typiste. 195-196 J.S. Alles (1928-). Typiste. 196-1952 C. Kuizenga (1923-). Typiste.72 1952-1955 G. Dijkstra (1933-). Typiste. 1955-1958 P.M. Kuipers (193-). Typiste.73 1958-1965 G. Cleveringa (1939-). Typiste.7 1965-1970 B. Huizinga (19-). Typiste.75 1966-1969 S. Posthumus (19-). Typiste. 1968-1970 A.R. Frieling (199-). Typiste. 1969-197 J. de Wolde-Gort (195-). Typiste. 1969-1971 J. Kremer (1951-). Typiste. 1969-1972 J. Zuidema (1951-). Typiste. 1970 R.M. de Boer (1950-). Typiste. 1970-1975 L.G. de Boer (1953-). Typiste. 1970-1976 A.H. (Brakema-) Groenewold (195-). Typiste. 1971-1973 E.G. Dijk (1953-). Typiste. 1971-1972 A.J. Lijnema (1955-). Typiste. 71 72 73 74 75

Gabe de Vries is een broer van Dirtk de Vries. In 1958 gehuwd met Bakker. Emigratie naar Oregon, USA. In 1958 gehuwd met Deemter. In 1965 gehuwd met H.S. Wiersema. In 1969 gehuwd met K.J. Bakker.


153

1971-1990 1973-1976 1975-1992 1976-1978 1977 1977 1978-1990

B. Visser-Vlug (1938-1997). Typiste/telefoniste. G. Drent (199-). Typiste. J. Hofman (1957-). Typiste. J.H. Hordijk-Bal (1956-). Typiste. P. Risa (19-). Typiste. T. Bol-van Dijk (195-). Typiste L.A.C. (van der Kooi-)van Wolde (1959-). Typiste.

Technisch en overig personeel 1933-13 P.J. Heerema (191-). Volontair bij de waterbouwkundige. 195-1975 H. Rowaan (1915-1993). Tekenaar. 1953-1957 E. van Dijk (1915-1997). Schrijfster gedenkboek. 195-1962 J.M. Jansen (1927-). Technisch ambtenaar. 195-1990 K.J. Bakker (1929-1999). Adjunct commies /comptabele. 1962-1967 R. Meijerink (1930-). Technisch ambtenaar. 1967-1972 G.R. Bloembergen (193-). Technisch ambtenaar. 1967-1972 F.F. Reichman (190-). Technisch ambtenaar. 1968-1971 G.J.C. Schilthuis (190-). Adjunct secretaris. 1970-1972 K. Sikkema (196-). Adjunct commies. 1970 H. Hofman (19-). Adjunct commies. 1971-1973 J. Schipper (1933-). Hoofdcommies. 1971-1987 H.J. Faber (1929-). Hoofdcommies. 1972-1976 H.P. Steenhuis (193-). Technisch hoofdambtenaar. 1972-1976 K. van Dijken (1956-). Financieel medewerker. 1973-1978 W.J. Bastiaanse (196-). Hoofdcommies. 1973-197 P.H. Bunschoten (1951-). Technisch praktikant. 197-1977 A. Heeres (1953-). Adjunct commies. 1986-1991 J.B. Oostenbrink (1961). Juridisch-administratief medewerker. 1991-1993 G.H. Oosting (1966-). Juridisch medewerkster. (1971)-1991 A.C. Bos-Kuiper (193-1991). Huishoudelijke dienst. 1986-1993 A. Hoexum-Ytsma (197- 15-08-1993). Medewerker huishoudelijke dienst. 1991-1993 M. Lijfering-Renkema (196). Medewerker huishoudelijke dienst. Personeel in de buitendienst -192/19- E. Veen (1878-1955). Timmerman.76 1933-1975 A. Vos (1910-1986). Timmerman. -192/19- J. Staal (1899-1950).77 -193/19- W. Hofman (188-). Voeger.

76 77

De exacte dienstjaren zijn niet bekend, maar dhr. Veen was zeker werkzaam tussen 1942 en 1944. Ibidem.

Bijlage I

15

-1931931-1969 1933-1962 197-1961 198-198 198-1963 1950-1989 1960-196 1962-1983 1963-1971 1963-1978 1963-196 1963-1991 196-1992 196-1990 196-197 196-1969 1965-1981 1965-1979 1965-1969 1965-197 1966-1992 1966 1967-1969 1968-1975 1968-1975 1968-1973 1968-1976 1969-1979 1969-1978 1970-1972 1970-1987 1971-1977 1972-1977 1973-199 1973-1977

78

G. Winkel (1905-). Arbeider. K. Hopma (190-1971). Werkman. M. Vos (1897-). Werkman. N. Dodde (1902-). Arbeider. E. Bodde (1923-). Ruider en werkman S. Zwerver (1898-1979). Arbeider en brugwachter. J. Staal (1926-2005). Arbeider en voorman D.Tj. de Vries (1899-). Arbeider. J. Rijzenga (1921-). Werkman. H. Dijkema (1908-). Ruider. R.H. van der Horn (1913-1978). Ruider en arbeider. K. Tillema (1919-). Losse arbeider. Wr. Slagter (1930-). Brugwachter en onderhoudswerknemer. B.H. Vink (1933-). Tractorchauffeur en klepelmaaier. J.A. van der Woude (1930). Tractorchauffeur. Tj. Meijer (1909-). Ruider. K. Wieringa (1910-1983). Ruider en bestuurder veegboot. K.A. Smit (1918-2002). Bestuurder veegboot. H. de Vries (191-). Ruider en werkman. B. Abbas (1923-). Hulp-sluisknecht. J. Schripsema (193-197). Ruider. R. Korringa (1933-). Ruider en cultuurtechnisch onderhoudsmedewerker. A. van der Horn (1901-). Ruider. H. Nienhuis (190-). Bestuurder veegboot. H.E. Dreise (1912-). Dijkkantonnier. P.H. Maring (1918-1975). Dijkkantonnier. Overige (neven)functies: Waarman Noordpoderzijl. W. Swijghuizen (1915-). Dijkkantonnier. B. IJsinga (1911-1988). Dijkkantonnier. T. Slagter (1923-1979). Bestuurder veegboot. H. Wendelaar (1916-1996). Werkman. J. Roorda (1909-). Werkman. Overige (neven)functies: 1958-1970: sluiswachter Warffumerverlaat.78 J.S. Keller (1922-2007). Dijkkantonnier. H. Molenkamp (1926-). Klaarmeester. S. Jager (1952-). Assistent klaarmeester. A. Kladder (1929-2008). Dijkkantonnier. K.J. van der Bleek (196-). Klaarmeester.

Sluiswachters benoemd door Hunsingo: A. Kuiper 1900-1940; J. Sterenberg 1940-1958.


155

197-1977 197-1992 1976-1982 1977-1982 1977-1983 1977-1979 1977-1991 1983-1989 1986-1992 1988-1990

M. Reitsema (191-). Klaarmeester. F. Oostema (1932-). Tractorchauffeur. J. Visscher (1930-). Onderhoudswerknemer. H.E. Froma (1917-1989). Sluisbedienaar en onderhoudswerknemer. J. Lourens (1922-). Onderhoudswerknemer. A. Willemsen (1920-). Ruider. T. Smit (1931-). Tractorchauffeur en ruider. K. Venekamp (1939-). Veegbootbestuurder. K. Duister (1960-). Technisch medewerker. C. Oosterhuis (1927-). Opzichter zeedijken.

Hoofdboden (1855-) 1862 Ebel Geerts Tillema (1796-1862). Overige (neven)functies: Koetsier (1822) en zijlwaarder (1837). 1862-1866 Georg Peppink (1812- 18 september 1866). Overige (neven)functie: Commissionair. 1866-1876 Jan Postema (1835). Overige (neven)functies: Postbode, later boekhouder (1897). 1876-191 Jacob Jans Ploegh (181- 23 december 1928). Overige (neven)functie: Landbouwer en bewoner van het waterschapshuis 1870-191. 191-196 Jan Wieringa (1889-). Bewoner waterschapshuis. 196-1971 Meindert Bathoorn (1916-200). Overige (neven)functies: Congiëge en bewoner van het waterschapshuis. 1971-1993 C.J. Bos (1939-199). Overige (neven)functies: Conciërge en deurwaarder.79 Boden van de onderdelen, vanaf 1856 1e onderdeel Ulrum 1858-186 Hendrik Lubberts van Dijken (1791- 25-02-1865). Overige (neven)functies: Bode van het Houwerzijlvest 185-1856. 186-1869 Tj. H. Waterbolk. Beëdigd 1 juli 186. 1870-1897 J. Kuipers (-1897). Beëdigd 1 april 1870. 1897-1922 H. Rozenga (1857-1923). 1922-19 A.Lucas (1895-). 19-199 Tj. de Vries (188-). 199-1957 J.H. Huizinga (1905-). Invaliditeit.

79

Het eindjaartal van het dienstverband in niet zeker: 1 oktober 1992 of 1 januari 1993.

Bijlage I

156

2e onderdeel Wehe 1856-1873 P.A. Noordhoff ( -1873). 1873-1882 H. Helder ( -1882). Beëdigd: 6 november 1873. 1882-1913 N. van Duinen. 1913-1932 H.J. van Duinen (1868-1932). 1933-1935 A. Alderts (1901- ). 1935-193 A. Stob (1908- ). 193-1959 F. Hoogheem (1898- ). 3e onderdeel Eenrum 1856-1858 P.W. Kampenga. 1858-1880 G.W. Koiter (1825- ). Beëdigd: 8 april 1858. 1880-1901 G. Huizinga. 1902-1937 J. Huizenga (1872- ). 1937-193 G. Huizenga (1902-). 193-1957 G. Dekker (1908- ). e onderdeel Baflo 1856-1859 R.K. Raangs.80 1859-189 M.H. Brugma (1815-189). Beëdigd: 8 december 1859. 189-1910 W. Brugma (189-). 1910-1921 P. Sijbolts (1881- ). 1921-1953 O.J. Pool (1890-1957). 5e onderdeel Bedum 1856-1875 J. Westerhoff. 1875-1889 M. Boerma (185- ). 1889-1901 H. Ridderbos ( -1901). 1901-ca. 1905 S. Ridderbos. 1905-1935 Joh. F. Krijthe (1870-1963). 1935-1938 J.W. Dekker (1905-1939). 1938-1959 R. Smedinga (1891- ). 6e onderdeel Adorp 1856-1878 J.H. Kruisinga. 1878-1918 E. Slierma (188- ). 1918-197 J. Slierma (1882-1952).81

80 81

Ontslagen wegen dienstweigering. Op het arbeidscontract staat vermeld: 1948.


157

7e onderdeel Usquert 1856-1906 D. Modderman (1822-1919). 1906-1919 J. Japenga (1870- ). 1920-193 H.J. Vos (1880-1960).82 193-196 Tj. Meijer (1909- ). 196-1959 G. Musch (1907- ). 8e onderdeel Zandeweer 1856-1857 J.S. Berghuis. 1857-1887 H.B. Kool. Beëdigd: 17 februari 1858. 1887-1889 J. van Dijk Balkema (1837- ). 1889-191 H. Klugkist (186- ). 191-1917 J. Bolhuis. 1917-191 G. de Vries (1889-1952).83 191-197 G.J. Buiskool (1910- ). 197-1958 A. Faber (1901-). 9e onderdeel Middelstum 1856-1881 N.J. Wierenga.8 1881-1929 W.N. Wieringa (185-1931). 1929-1958 P. Kruizinga (1905-1998).85 10e onderdeel Stedum 1856-1865 Jurrien Luurts Rensema (ca. 1795- ). 1865-1879 D. Brouwer. Benoemd: 11 februari 1865. 1879-1888 A.C. Hopma. 1888-1895 E. Warmolts 1895-1932 H. Kraaijema (1863-197). 1932-1957 J. Oosterhuis (1886- ). 11e onderdeel Thesinge 1856 K. de Weerd. Niet beëdigd wegens incompatibiliteit. 1856-1861 J. Boerema bode 1856-1861 (beëdigd 11 dec 1856) 1861-188 K.W. Schutter. Beëdigd 12 december 1861. 188-1892 R.K. Wigboldus. 1892-1900 J.R. van Bruggen. 1900-1933 H. Maatjes (1866-1950). 82 Medisch afgekeurd. 83 Medisch afgekeurd. 84 In 1858 moest hij wegens onverenigbaarheid met zijn functie van veldwachter bij de gemeente Kantens als bode bedanken, maar hij is tenslotte aangebleven. 85 Was ook deurwaarder: 1970-1971.

Bijlage I

158

1933-19 195-198 198-199 199-1959

E. Maatjes (1898- ). J.P. Heidema (1909- ). P.J. Heidema (1920-). H. ten Cate (1898- ).

Boden in algemene dienst 1952-196 I. Kuizenga (1899-1965). 1957-1969 G. Dekker (1908-1969). 1958-170 P. Kruizinga (1905-1998). 196-1988 Tj. van Houten (1928- ). 1967-1981 J. Frieling (1918-1998). 1969-1985 J.T. Munting (1926-1996). 1970-1991 D. Braaksma (1930-1998). Bedienaar spuisluisje Zoutkamp & toezichthouder Winsumerdiep c.a. (1856)-1862 Jan Sikkes Pilon (1791- 03-08-186). Overige (neven)functies: Schipper (186) en havenmeester (186). (1856)-1859 Martinus Johannes Wolff (1800-). Functies: Veldwachter (1869 en 1882); toezichthouder op de scheepvaart op het Winsumerdiep en belast met het schoonhouden van de boog en de opslag (Munnikelent) te Winsum. Medewerkers bij de Hunsingosluis te Zoutkamp 1858-1870 Dirk Freerks Kniphuizen (1830-1870). Sluiswachter. 1870-188 Pieter Wigbolts Groeneveld (185- ). Sluiswachter. Ontslagen. 188-1916 Evert Hindriks Kladder (181- 31 juli 1917 te Leens). Sluiswachter. 1916-196 Gijsbert Hofman (1881-1975). Sluiswachter. 196-1965 J. van der Meulen (1900- ). Sluiswachter. Overige (neven)functies: Dijkopzichter (193). 1882-1899 Eisse Jelmers de Vries (1825- 15 september 1903 te Ulrum-). Sluisknecht. 1899-1927 Jan Vellenga (1856- 2 juli 1932 te Ulrum). Sluisknecht. 1927-1930 Jan Benes (1886/67- 25 februari 1938). Sluisknecht. 1930-195 Evert Frik (1887-1967). Sluisknecht. 195-1985 M. Abbas (1920- ). Sluisknecht (sluismeester / brugwachter). Medewerkers bij de Schouwerzijl (183/1856)-1873 Harm Tjallings Waterbolk (1790- 16 juli 1873 te Leens). Waarman. 1873-1902 Derk Hoogland (1826- 1 november 1902 te Leens). Sluiswachter. NB Verder verpacht aan: G. Lunstra 1903-1909; J. Voogd 1909-1912; L. Pot 1912-1918; Jac. Bulthuis 1918-1921; F.W.C. Brink 1921-1947; H.P. Holwerda 1947-. Waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991)

159

Medewerkers bij de Schaphalsterzijl (1832/1856-1862) E.G. Tillema ( -12-0-1862). Waarman. Overige (neven)functies: Hoofdbode). 1862-186 W. Woldendorp (-01-186). Sluiswachter. 186-1905 Hindrik Derks Aalfs (1835/1836). Sluiswachter. NB Verder verpacht aan: P. Holwerda Jz. 1905-1917; H. Bulthuis (-27-111918_1917-1918 (tot 1920 waargenomen door de weduwe en de medepachter A. van Geuns); E. Dijk 1920-1929; H.W. Riepema 1929-1932; J. Stoepker 19321941; Jac. Holwerda 1941-1983 en P. Holwerda 1983-). Medewerkers bij de Wetsingerzijl (het waarhuis is afgebroken in 1929) (18/1856)-1876 Jan Klaassens Koolma (- 25 april 1876 te Sauwerd). Waarman c.q. sluiswachter. 176-1883 Albert Melis (182- 1 november 1883). Sluiswachter. 1885-1893 Jan Doesburg (1852- 9 juni 193 te Kloosterburen). Sluiswachter.86 1893-1920 K.S. de Jonge (1855- ) sluiswachter. NB Verder verpacht aan: J. Alserda 1920-1923 en W. Jongsma 1923-1929. Volontairs en assistent-waterbouwkundigen tijdens en kort na W.O. II: 190-196 K. Venema (1916- ). Assistent waterbouwkundige 190-196 B.A. Eelkema (1916- ). Ibidem. 190-195 M.C.N. Kool (1915- ). Ibidem. 191-195 J. Hofman (1920-ca. 1979). Ibidem 196-197 E.H. Hattuma (1923- ). Overige (neven)functies: Praktikant 193-19. 192G.A. Hooghiem (1922-). Volontair. 190/192- E. Stamhuis (1919- ). Volontair. 19-195 H.A.Th. Delicaat (1926- ). Leerling-waterbouwkundige. 19-195 W. Rube (1923- ). Volontair/praktikant. 195-196 A.J. Raven (192- ). Tijdelijk assistent-waterbouwkundige. 197 Tj. Drenth (1926- ). Ibidem 196/197 J.J. Reitsma (1920-). Ibidem. 196/197 M.B. Roukes (1921- ). Ibidem 196/197 Th. Dunning (192- ). Ibidem Vast personeel baggermolen: 1907-1927 Melle Haitsma (1861-). Machinist baggermolen. 1907-1913 Geert Pastoor (1875-). Molenbaas baggermachine.87 86 87

Ontslagen 29 maart 1893. Ontslagen wegen drankzucht.

Bijlage I

160

1918191191-195?

M. de Vries. Werkman in vaste dienst.88 L. Aalmoes (190- ). Beugelaar /grondwerker. E. Drent (1916- ). Beugelaar. W. Bodde (1896- ). Baggeraar. A. Boonstra (190- ). Baggeraar. J. de Graaf (1882- ). Baggeraar

Bedienaars van bruggen en sluizen: (1977)-1991 A. Schuring-Schutter (19). Oosterdijkshorn. 1991 A.M. Schuring (1970- ). (198-)1986/1989 H.J. Hazekamp (1915- ). Boerdam. 1986/1989- H. Valkema (1955- ). Boerdam. (198)M. Hazekamp (1923). Westerwijtwerd. Watermulders van de opgeheven ‘molenpolders’: 1968-1969 B. Hoekstra (1913- ). Bedienaar van het gemaal v.d. Moeshornerpolder. 1968H. Elderman (1887- ). Molenaar Het Witte Lam. 1969-1970 G.A. Veenstra (1912- ). Bedienaar gemaal Anderwereld. 1970-1973 A. van Dijken-Medema (193- ). Bedienares gemaal Oost. Bedumerpolder. 1970-1973 P. Klugkist. Molenaar/bedienaar noodbemaling Krimstermolen. -197 J. Plijter. Bedienaar gemaal Geweide Klunder. 1971-1973 J. Sietsema. Bedienaar gemaal Oudezijlsterpolder. 197 C.J. Boddeus. Bedienaar gemaal Oudezijlsterpolder. 1973-197 D.J. Broekema. Molenaar De Zilvermeeuw. -197 J.F. Oosterhof. Bedienaar gemaal Kloostermolenpolder. -eind 1975 A. van Zwol. Molenaar Langelandstermolen. 1973-1977 G.C. [Ferwerda-]Siebesma. Bedienares gemaal Onderwierum. 1971-1979 G. Oosterhof. Bedienaar gemaal Westerdijkshorn. 1968-1969? G. Groenewold (& mevr. A. Groenewold-Havinga -1998). Bedienaar gemaal Alma. 1968-1978? H.A. Rienks (1902-1978) en mevr. G. Rienks-Nieboer (190- ). Molenaars Koningslaagte. 1971-1982 J.R. Bleuming. Gemaal Bult-Krangeweer. 1977-1981 G. Trijselaar en A. Trijselaar-Galama. Gemaal Onderwierum. 1971-1981 E. Groenveld. Gemaal Engeweer. 1971-1982 J.G. Klugkist. Gemaal De Palen. 1971-1991 A.A. Toxopeus (1931- ). Gemaal Barnheemsterpolder.

88

Zie betreffende de bemanning van de baggermachines: inv. nr. 210.


161

1970-1981 1977-1980 1971-1997 Wachtgelders 1968-197 1970-1972 1977-1980 1977-1981 1977-1980 1987-1990? 1987-1996

A. Bouwman (191- ) en mevr. B. Bouwman-Huizingh (1925- ). Gemaal Oost/Westpolder. E. Visscher-Brontsema. Watermolen Goliath. U. Holwerda (1935-2002). Gemaal Winsumermeeden.

J.M. van der Heide (1909- ). Secretaris inliggende ‘molenpolders’. J. Smit (-1972). Secretaris voormalig waterschap de Noordpolder, 1936-1970. J. Dijk (1935- ). Ssecretaris van de voormalige waterschappen Eemspolder, Emmapolder en Polderopwegen. K. Vos (1916- ). Secretaris voormalig waterschap De Uithuizerpolder, 1957-1977. K. van der Ploeg (1925- ). Secretaris voormalig waterschap Oostpolder Uhm, 1955-1977. J. Zijlstra-Duinkerken (190-2002). Secretaris-penningmeester van de voormalige waterschappen Lauwerzeemolenpolder en Westpolder. W. Loots (1931- ). Secretaris voormalig waterschap Reitdiep.

Andere tijdelijke werknemers: 1973 M. Rispens (1917- ). Tijdelijke werknemer onderhoud. 1975-1978 H. Poel (1920- ). Tijdelijke werknemer onderhoud. 1975-1980 P. Reitsma (1916-). Tijdelijke werknemer onderhoud. 1975 E. Zuidhof-Garst (199- ). Tijdelijke typiste. 1975-1982 K. Ploegman (1917- ). Tijdelijke mollenvanger. 1976 I.H. Sint (1955- ). Tijdelijke typiste. 1976 J. Staal jr. (1956- ). Tijdelijke werknemer onderhoud. 1978-1983 J. Cats (1919- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. 1978-1981? J. Jonker (1927- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. 1979-1981? F. Scholtens (195- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. 1979-1981? S. Wierema (1921- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. 1981-1983 H. Kuizenga (1929- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. 1981 H.J.W. Dijk (1960- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. 1981W.W. Galama (1957- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. 1981B.W. Klamer (191- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. 1982H. Waijer (1926- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. 1982 W. Huisman (192- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. 1982 J. Duister (1959- ). Tijdelijke opzichter. 1982 P.J. Oskam (1963- ). Tijdelijke administratieve kracht. 1983-1989 J. Schlukebir (1928- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer zomers. 1983 A. ten Have (1961-). Praktikant. Bijlage I

162

1983-1985 19831983-1990? 1983198 198 198-1985 198-1985 1985 1985 1985-1986 1985-1986 1986 1986-1987 1986-1987 1986-1987 1987 1987 1987-1988 1987-1990 1988 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1989 (1982-) 198-1987 1990 1991-1992 1992-1993

J. van der Wey (1955- ). Tijdelijke werknemer kadastrale legger H. Ottens (1917- ). Tijdelijke taxateur. J. Buring (1917-1990). Tijdelijke taxateur. L. Ebbinge (1917- ). Tijdelijke taxateur. T.E. Douma (1960- ). Tijdelijke administratieve kracht A.R.H. Holtkamp (1962- ). Praktikant. J. Smit (1963- ). Tijdelijke werknemer in aalgemene dienst. K. Tillema (1963- ). Tijdelijke werknemer in algemene dienst. H. Huizingh (1933- ). Tijdelijke brugwachter Onderdendam. H. Klip (1958- ). Tijdelijke opzichter in aalgemene dienst. G. Slager (1963- ). Tijdelijke administratieve kracht. H.P. Huitsing (1966- ). Tijdelijke administratieve kracht. J.H. Spijker (1959- ). Tijdelijke medewerker algemene zaken. G.J. Bronsema (1962- ). Tijdelijke administratieve medewerkster. D. Schuitema (196- ). Tijdelijke administratieve medewerkster. T. Visser-de Vries (1952- ). Tijdelijke medewerkster huishoudelijke dienst. H.W. Pettinga (1968- ). Tijdelijke administratieve medewerkster. G. Boomsma-Boonstra (192- ). Tijdelijke typiste. J.G. Steendam (192- ). Tijdelijke typiste. W. de Raad-Alting (196- ). Tijdelijke kadastrale medewerkster. M.S. Evenhuis (196-). Tijdelijke werkman. H.J.M. Lodewegen (1969- ). Tijdelijke aalgemene medewerker. F.J. Ronda (1966-). Tijdelijke aalgemene medewerker. K.J. Kuizenga (1966- ). Tijdelijke trekkerchauffeur. P. Burgsema (1969- ). Tijdelijke aalgemene medewerker. J.G.T. Rietveld (1965- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. A. Dijkstra (199- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. W. Woldijk (197- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. M.J. Ubbens (196- ). Tijdelijke administratie c.q. kadastrale leger medewerker. J.S. van Weerden (1952- ). Juridisch stagiaire cq. tijdelijke juridische medewerker. C.H. Jansen (1959- ). Tijdelijke onderhoudswerknemer. M. Boonstra-Veldman (1961- ). Tijdelijke medewerkster huishoudelijke dienst. A. Mellema-Groenewold (192- ). Tijdelijke medewerkster huishoudelijke dienst.


163

Waterschap Ommelanderzeedijk, vanaf 1 juli 1986: 1986-1989 G. Bolt (1925- ). Hoofd technische dienst Reiderzijlvest. 1989-199 F.C. Hamster (1939- ). Hoofd technische dienst Reiderzijlvest en Dollardzijlvest. 1986-1999 H. Rozema (193- ). Waterbouwkundige Eemszijlvest.

Bijlage I

16

Bijlage II Reglementen en -wijzigingen waterschap Hunsingo, 1856-1992 Het onderstaande geeft een kort overzicht van het reglementen en de latere wijzigingen hierop van het waterschap Hunsingo over de periode 1856-1992. De reglementen en de wijzigingen daarop worden niet weergegeven. Er wordt slechts kort weergegeven wat het reglement c.q. de wijziging daarop inhoudt en er wordt verwezen naar de vindplaats van het document, zijnde een K.B. of het Prov. blad. Het overzicht is samengesteld door drs. A.L. Hempenius tussen 199-2006. Enige historische en algemene gegevens over de periode 1894-1961 Aanleg Harm Westerskanaal / overdracht verlaat De Rollen in verband met de aanleg van het Van Starkenborghkanaal Vanaf ca.190 vergunningen riolen (kleinschalige zuivering!). Vanaf 193 zwetslotenschouw: MTS’ers aan het werk gehouden. Na W.O. II: mechanisch slootgraven en ruiden. Vanaf ca.1957: algemeen waterbeheersingsplan: hoogtekaarten verbeteringsplannen; ruilverkavelingen overneming onderhoud tochten van ingelanden; aankoop maaipaden en bijstand inliggende waterschappen Vanaf 195: Organisatie van de Stormvloedwaarschuwingsdienst. Verandering werkzaamheden van het hoofdbestuur en de onderdeelsbesturen inzake de vaststelling van begroting en omslag Reglement 1856 art. 7: Het HB is verplicht jaarlijks aan de ingelanden rekening en verantwoording te doen, en over te leggen een begroting met het ontwerp van de te heffen omslag. Reglement 1856 art. 92: Het HB + 11 volmachten uit de onderdeelsbesturen stelt de begroting en de omslag voorlopig vast. Reglement 1856 art. 9: Het HB stelt de begroting en de omslag vast. Reglement 1875 art. 92: Het HB + 11 onderdeelsbestuursleden stelt de begroting en de omslag vast. Art. 9 vervalt. Reglement 189 art. 76: Het HB, aangevuld met de leden der onderdeelsbesturen als in art. 6 bepaald (= 22 man), stelt de begroting en de omslag vast. De reglementswijziging van 1919 is niet van invloed. Algemeen Reglement 1921 art. 55: Begroting en omslag worden vastgesteld door het HB aangevuld met de (dus blijkbaar: alle) leden der onderdeelsbesturen.


165

Reglement 1961: Geen bepalingen over de vaststelling van de begroting noch over aanvulling van het HB met leden van onderdeelsbesturen, zie het Algemeen Reglement 1921. Eerste reglement 1854/1856 Oprichting: Statenbesluit 5 december 185 nr. 2 (goedgekeurd bij K.B. d.d. 19 januari 1855, nr. 78). Reglement: Statenbesluit 1 november 1855 (goedgekeurd bij K.B. d.d. 8 januari 1856, nr. 89). In werking treding: Acht dagen na de afkondiging op 22 januari 1856 (art. 123). Rechtsvoorgangers: Samenvoeging vier zijlvesten en vier dijkrechten. Uit te voeren werken: Zie Veenstra en Hempenius, Hunsingo 1856-1994, 151-155. Beheer: Waterschapshuis, dienstwoningen en waterschapswerken. Bestuur: Algemeen bestuur, hoofdbestuur, gecommitteerden, elf onderdelen en vijftig bestuursleden. Peil: Zomerpeil 1 el en 90 dm.89 Grootte: ca. 37.000 ha. Kort overzicht van de indeling van het reglement: Voorafgaande bepalingen: I Werken, welke ten behoeve van het waterschap zullen worden daargesteld, eerste cathegorie ‘Werken, tot de daarstelling der vereeniging [van de zijlvesten en dijkrechten] vereischt, welke onmiddellijk na de goedkeuring van dit reglement zullen worden uitgevoerd” en tweede cathegorie “Werken, welke vervolgens zullen worden uitgevoerd, om aan de verschillende gedeelten het genot en de voordeelen der vereeniging te verzekeren’. II Wijze en tijd van uitvoering. artt. 1-3 Grenzen, omvang, indeeling. artt. -9 Waterstand of peil. artt. 10-1 Samenstelling. Algemeene bepalingen. artt. 15-18 Van de vereischten om tot bestuurder te worden verkozen. art. 19 Bezoldiging. art. 20 Afwezigheid. Ontslag. artt. 21-22 Van de stembevoegdheid en verkiezing. artt. 23-2 Van gecommitteerden. artt. 25-1 Over de vergaderingen artt. 2-5 Bevoegdheid en werkzaamheden van het hoofdbestuur. artt. 55-60 Bevoegdheid en werkzaamheden van gecommitteerden. artt. 61-66 Bevoegdheid en werkzaamheden van het bestuur in de onderdeelen. artt. 67-71 Bevoegdheid en werkkring van den voorzitter van het hoofdbestuur.

89

dm = cm en el = meter.

Bijlage II

166

artt. 72-8

Van de benoeming, de werkzaamheden en de bezoldiging van de beambten en bedienden van het waterschap. artt. 85-90 Van keuren en politie-verordeningen. artt. 91-96 Over de begrooting, rekening en verantwoording. artt. 97-10 Schotpligtigheid en schotheffing. artt. 105-11 Schouwing. artt. 112-11 Schadeloosstelling. art. 115-126 Slotbepalingen. Overgangsepalingen: artt. 1-19. Gegeven te Groningen 22 januari 1856. Reglementswijziging 1857 (Prov. blad 1857, nr. 68) Wijziging: Art. 105, nieuwe tweede alinea en art. 115, nieuwe alinea aan het slot. NB Deze aanvullingen zijn het resultaat van verzoekschriften van verschillende ingelanden van de voormalige dijkrechten Klein Garnwerd, Schilligeham, en Hoge- en Lage Paddepoelen & Wierum, om afsplitsing van Hunsingo of om lastenverlichting. Zie Notulen van het verhandelde in de vergaderingen der Staten van Groningen, 4 november 1856 nr. 18; 12 november 1856 nr. 14; 13 juli 1857 nr. 2; 23 juli 1857 nr. 4; 24 juli 1857 nr. 2; 4 november 1857 nr. 3; 11 november 1857 nr. 3 en 24 november 1857 nr. 7. Reglementswijziging 1859 (Prov. blad 1859, nr. 35) Wijziging: artt. en 5. NB art. 4: Zomerpeil 1.60 el beneden volzee of gewoon hoogwater te Groningen in plaats van 1 el 90 duim, zijnde 1.80 el (i.p.v. 1.50 el) boven de slagbalk van het ebgebint van de Schaphalsterzijl. Reglementswijziging 1860 (Prov. blad 1860, nr. 43) In plaats van een valbrug (Werken, 1e cat. nr. 1) zal te Mensingeweer een vaste brug worden gelegd. Reglementswijziging 1872 (Prov. blad 1872, nr. 52) Wijziging: 7 artt. inzake bekendmakingen en afkondigingen. Reglementswijziging 1875 (Prov. blad 1875, nr. 37) Wijziging van artt.: 1, 96 en 103. Vervallen artt.: 9 en 103. Reglementswijziging 1876 (Prov. blad 1876, nr. 50) Wijziging: artt. 19, 5 en 6.


167

Reglementswijziging 1876 (Prov. blad 1876, nr. 79) Wijziging: art .15. Reglementswijziging 1878 (Prov. blad 1878, nr. 111) Het betreft hier een verkleining van het waterschap Wijziging: artt. 1 en 3 NB Ruiling gebieden: Waterschap de Grondzijlsterpolder naar waterschap Fivelingo. Oosterstadshamrik tussen Reitdiep, Boterdiep, Penningsdijkje en stadsgracht naar waterschap Hunsingo. Reglementswijziging 1883 (Prov. blad 1883, nr. 40) Wijziging: artt. 3 en 65. Reglementswijziging 1887 (Prov. blad 1887, nr. 44) Wijziging: artt. 1, 3, 10 en 111. Tweede reglement 1894 (Prov. blad 1894, nr. 59) NB Het betreft hier een vergroting van het waterschap: - Inlating van het waterschap de Kleine Krimpolder (formeel opgeheven in 1987). Zie het reglement van 1961. - Kleine grenswijziging tussen Hunsingo en Fivelingo aan het begin van de Korreweg (artt. 1 en 3; door Hunsingo voorgestelde grote grenswijziging, maar door de Staten niet gehonoreerd voorstel, werkt door in de toevoeging en uitwerking van art. 11). Gepubliceerd: 2 november 189. In werkingtreding (art. 109): 2 december 189. Kort overzicht van de indeling van het reglement: art. 1-12 Omschrijving van het waterschap en regeling der algemeene kosten. artt. 13-2 Samenstelling van het bestuur, stembevoegdheid, vereischten van benoembaarheid en werkzaamheden. art. 3-58 Bevoegdheid en werkzaamheden van het hoofdbestuur. art. 59-6 Bevoegdheid en werkzaamheden van gecommitteerden. art. 65-68 Bevoegdheid en werkzaamheden van de besturen der onderdeelen. art. 69-7 Bevoegdheid en werkkring van den voorzitter van het hoofdbestuur. art. 75-80 Van de begrooting, den omslag en de rekening. art. 81-91 Van den onderhoudsplicht en de schouw. art. 92-102 Van de vergaderingen. art. 103-109 Algemeene bepalingen. Overgangsbepalingen: Artt. 1 en 2. Reglementswijziging 1899 (Prov. blad 1899, nr. 26) Vervallen: artt. 55-58 en 83

Bijlage II

168

Nieuw: artt. 55-57 en 58a t/m 58g. Wijzigingen: art. 78, 87 en 89. Reglementswijziging 1907 (Prov. blad 1907, nr. 13) NB Het betreft hier een vergroting van het waterschap.90 Wijzigingen: art. 1, 3, 9 en 100. Vervallen: art. 10. Reglementswijziging 1919 (Prov. blad 1919, nr. 27) NB Het betreft hier een vergroting van het waterschap.91 Wijzigingen: artt. 1, 3, 17, 20, 2, 25, 28, 29 2e en 3e lid, 33, 76 en 98. Vervanging: artt. 29 1e lid, 31, 35 en 88. Vervallen: artt. 8, 9, 27, 29 e lid, 66 en 100 3e t/m 8e lid. Reglementswijziging 1923 (Prov. blad 1923, nr. 46) NB Het betreft hier een vergroting van het waterschap. 92 Wijzigingen: artt. 1, 3 en . Reglementswijziging 1929 (Prov. blad 1929, nr. 31) NB Het betreft hier een vergroting van het waterschap. Wijziging: artt. 1, 3 en 11. Reglementswijziging 1941 (Prov. blad 1941, nr. 32) NB Het betreft hier een vergroting van het waterschap. Wijziging: artt. 1, 3 en 105. Reglementswijziging 1944 (Prov. blad 1944, nr. 35) NB Ingetrokken en vervangen door: Reglementswijziging 1949 (Prov. blad 1949, nr. 55).93 Nieuw: art. 103, zijnde § 10, Bepaling van politie. Wijziging: art. 12. Vernummering van: § 10 naar 11, artt. 103-109 naar artt. 10-110.

90 De wijzigingen van de grensomschrijving zijn een gevolg van een tweede ruiling van gebied tussen Hunsingo en Fivelingo, waarbij Hunsingo grond ten oosten van het Boterdiep tot aan de Korreweg in de gemeente Groningen kreeg (in verband met de bebouwing van dat gebied), en Fivelingo de Ruischerbrugsterpolder of Bruininga's molenpolder (62 ha) van Hunsingo overnam. Zie C.C. Geertsema, De zeeweringen, waterschappen en polders in de provincie Groningen (Groningen 1910, 2e druk) 278 en 290. 91 Onderstaande wijzigingen voor een groot deel ingegeven door de vaststelling van het Algemeen Reglement in 1913. 92 De vergroting betreft de opneming van 4.02.30 ha. uit het waterschap Noordpolder. 93 Door oppositie van een groep landgebruikers (H.O. Clevering c.s.) tegen art. 6d van de waterschapskeur is die, reeds door G.S. goedgekeurde, keur niet in 1941, maar pas in 1945 van kracht geworden.


169

Reglementswijziging 1950 (Prov. blad 1950, nr. 100) NB Het betreft hier een verkleining van het waterschap.94 Wijziging: artt. 1 en 3. Bijzonder reglement 1961 (Prov. blad 1961, nr. 72) NB Het betreft hier een verkleining van het waterschap.95 NB Het is vrij moeilijk bij het doornemen van het bijzonder reglement te doorgronden welke bepalingen in vergelijking met het reglement van 1894 zijn verdwenen. Het bijzonder reglement van 1961 is veel kleiner dan het reglement van 1894, omdat veel meer is geregeld in het Algemeen Reglement en andere provinciale reglementen. Verdwenen is het voorschrift (art. 74 Reglement 1894) dat de voorzitter alle stukken opent. Het bestuur van het waterschap is (nog steeds) het Hoofdbestuur (art. 8). Kort overzicht van de Indeling van het bijzonder reglement: artt. 1- Algemene bepalingen (§ 1). artt. 5-6 Regeling der algemene kosten (§ 2). artt. 7-19 Stembevoegdheid der ingelanden. Samenstelling van het bestuur (§ 3). artt. 20-32 De voorzitter, de ambtenaren en het verdere personeel van het waterschap. (§ ). artt. 33-39 Bevoegdheid en werkzaamheden van het hoofdbestuur (§ 5). artt. 0- Bevoegdheid en werkzaamheden van gecommitteerden (§ 6). artt. 5-7 Bevoegdheid en werkzaamheden van de onderdeelsbesturen (§ 7). artt. 8-57 Van de vergaderingen (§ 8). artt. 58-60 Van het onderhoud en de schouw (§ 9). art. 61 Leggers van schouwbare voorwerpen (§ 10). artt. 62-63 Bepalingen van het peil (§ 11). artt. 6-70 Bepalingen van politie (§ 12). artt. 71-72 Bijzondere bepalingen (§ 13). artt. 73-7 Algemene bepalingen (§ 1). Reglementswijziging 1968 (Prov. blad 1968, nr. 154) Nieuw: artt. 15a en 15b. Wijziging: artt. 2 en 7-13. Vervanging: artt. 5-6 (§ 2. Regeling der algemene kosten) Reglementswijziging 1968 (Prov. blad 1968, nr. 155) Nieuw: art. 5a.

94 De verkleining behelst bij dat het waterschap wordt gedeeltelijk wordt begrensd in de provincie Groningen door het Van Starkenborghkanaal en een grenswijziging met waterschap Fivelingo. 95 Het betreft hier een verkleining van het waterschap door ontpoldering van ca. 190 ha.

Bijlage II

170

Reglementswijziging 1972 (Prov. blad 1972, nr. 53) NB het betreft hier een vergroting van het waterschap.96 Varia aan wijzigingen. Bijzonder reglement 1974 (Prov. blad 1974 nr. 76) NB Het betreft hier een verkleining van het waterschap. NB Uitgegeven: 30 september 1974 en in werking getreden: 1 januari 1973. Korte indeling van het bijzonder reglement: artt. 1- Algemene bepalingen (§ 1). artt. 5-7 Regeling der algemene kosten (§ 2). artt. 8-23 Stembevoegdheid. Samenstelling van het bestuur (§ 3). artt. 2-36 De voorzitter, de ambtenaren en het verdere personeel van het waterschap (§ ). artt. 37-5 Bevoegdheid en werkzaamheden van het hoofdbestuur (§ 5). artt. 6-51 Bevoegdheid en werkzaamheden van gecommitteerden (§ 6). artt. 52-5 Bevoegdheid en werkzaamheden van de onderdeelsbesturen (§ 7). artt. 55-63 Van de vergaderingen (§ 8). artt. 6-67 Van het onderhoud en de schouw (§ 9). art. 68 Leggers van schouwbare voorwerpen (§ 10). artt. 69-7 Bepalingen van politie (§ 11). artt. 75-77 Bijzondere bepalingen (§ 12). art. 78 Overgangsbepalingen (§ 1, lees 13). Reglementswijziging 1977 (Prov. blad 1977, nr. 15) NB Het betreft hier een vergroting van het waterschap.97 NB Uitgegeven: 4 april 1977 en in werking getreden: 1 januari 1976. Nieuw: art. 79 en 80. Wijziging: artt. 3, en 13. Reglementswijziging 1985 (Prov. blad 1985, nr. 38) NB Het betreft hier een verkleining van het waterschap. Nieuw: artt. 29a en 6a Vervallen: art. . Wijziging: artt. 2-, 6-9, 21, 22, 38-0, 6, 8, 5, 5, 6, 69 en 7.

96 Het betreft hier: De opheffing van de waterschappen Noordpolder en de Lauwerpolder, per 1 januari 1970 neemt waterschap Hunsingo alle taken over van de twee opgeheven waterschappen; Vergroting van het waterschap Hunsingo en de wijziging van het reglement watershap Electra. 97 Het betreft hier: Opheffing N.O. kustpolders (waterschappen de Eemspolder, Emmapolder, Oostpolder Uithuizermeeden, de Uithuizerpolder en Vierburen); Opheffing van het waterschap Polderopwegen; 30 j. extra omslag van Hfl. 36,-- per ha. en vergroting van het wp: art. 2 vlaktemaat 48.970 ha.


171

Bijzonder reglement 1986 waterschap Ommelanderzeedijk (Prov. blad 1986, nr. 35), tevens Reglementswijziging waterschap Hunsingo NB Ingevolge art. 11.b. Bijzonder Reglement waterschap Ommelanderzeedijk is de personele unie van de voorzitter van Hunsingo/Ommelanderzeedijk (in één persoon verenigd; sinds 1967/68 R.J. Clevering en H. Elema) verbroken. Wijziging: art. 36a-36c Werkzaamheden ten behoeve van het waterschap Ommerlanderzeedijk (§ a). Bijzonder reglement 1987 (Prov. blad 1987, nr. 31) NB Uitgegeven: 26 augustus 1987 en in werking getreden: 1 januari 1987. NB Gedurende de resterende maanden van 1987 heeft het algemeen bestuur bestaan uit de zittende bestuursleden aangevuld met de bestuursleden van de opgeheven aangrenzende waterschappen! NB Het betreft hier een vergroting van het waterschap en opheffing van een scala aan waterschappen.98 NB Na het Statenbesluit van 19 november 1986 tot herreglementering van Hunsingo en Westerkwartier hebben Hunsingo en Westerkwartier alsnog een bezwaarschrift (door Hunsingo verzonden 12 december 1986, adhesie van Westerkwartier verzonden 17 december 1986) ingediend bij de Minister van Verkeer en Waterstaat tegen de poging van de provincie het onderhoud van de Reitdiepsoevers bij de waterschappen te brengen. Op 13 februari 1987 heeft de arrondissementsrechtbank te Groningen uitspraak gedaan in de procedure tussen Hunsingo en de provincie inzake het onderhoud van de oeverbeschermingsmiddelen van het Reitdiep, waarbij de provincie is aangewezen als onderhoudsplichtige. Bij brief van 17 maart 1987 heeft Rijkswaterstaat, directie Groningen, G.S. gekapitteld betreffende bovenstaande materie, waarbij zelfs wordt gedreigd aan het Statenbesluit van 19 november 1986 de Koninklijke goedkeuring te onthouden. Daarna is er intensief overleg geweest tussen partijen tot in juli 1987. Na afzwakking van het standpunt van G.S. tegenover Rijkswaterstaat is het Bijzonder Reglement bij K.B. van 20 juli 1987, nr. 68 goedgekeurd. Bij besluit van 25 augustus 1987 hebben G.S. de grenskaarten vastgesteld. NB Bijkomend aspect van de herreglementering is de uitwerking van het door de Staten op 20 mei 1986 aanvaarde rapport “Toezicht in beweging”, waarbij het toezicht van de provincie als ‘Toezicht nieuwe stijl’ ‘losser’ is geworden. De a.s. Waterschapswet zal daaraan een verdere uitbreiding geven. (zie brief van G.S. d.d. 12 februari 1987, in dossier Herreglementering)

98 Het betreft hier: Opheffing van twintig waterschappen onder het waterscha. Westerkwartier; Opheffing van de waterschappen Lauwerzeemolenpolder, de Oude Zuurdijkster Uiterdijkspolder, de Panserpolder, de Noorder Reitdiepspolder [formeel], de Kleine Krimpolder [formeel]; Opheffing van het waterschap Bruiningsweg; 1987-1989 inning van een extra omslag ten behoeve van de rente en aflossing van een door dat waterschap aangegane geldlening; Opheffing van het waterschap Linthorst Homanpolder; - vanaf 1 januari 1987 nog elf jaar inning van extra omslagen betreffende afkoopsommen voor de overneming van taken door de waterschappen Hunsingo en Ommelanderzeedijk en Opheffing van het waterschap Reitdiep archief naar waterschap Hunsingo (omdat de voorzitter en de secretaris-penningmeester ten noorden van het Reitdiep woonden).

Bijlage II

172

Korte indeling van het bijzonder reglement: Artt. 1-2 Algemene bepalingen (§ I). Artt. 3- Regeling der algemene kosten (§ II). Artt. 5-17 Stembevoegdheid der ingelanden en samenstelling van het bestuur (§ III). Artt. 18-27 De voorzitter, de ambtenaren en het andere personeel van het waterschap (§ IV). Artt. 28-30 Werkzaamheden ten behoeve van het waterschap Ommelanderzeedijk (§ V). Artt. 31-37 Bevoegdheid en werkzaamheden van het hoofdbestuur (§ VI). Artt. 38-3 Bevoegdheden en werkzaamheden van gecommitteerden (§ VII). Artt. -6 Bevoegdheid en werkzaamheden van de onderdeelsbesturen (§ VIII). Artt. 7-55 Van de vergaderingen (§ IX). Art. 56 Leggers van schouwbare voorwerpen (§ X). Artt. 57-61 Van het onderhoud en de schouw (§ XI). Artt. 62-67 Bepalingen van politie (§ XII). Artt. 68-69 Bijzondere bepalingen (§ XIII). Artt. 70-77 Overgangsbepalingen (§ XIV). Bijzonder reglement 1989 (Prov. blad 1989, nr. 6) NB Het betreft hier een vergroting van het waterschap. NB Herreglementering van de waterschappen Westerkwartier, Hunsingo, Eemszijlvest en Reiderzijlvest; opheffing waterschappen in de zogenoemde Eemskanaalboezem; oprichting en reglementering waterschap Gorecht; vermindering van het toezicht van de provincie op de waterschappen (besluit P.S. Groningen d.d. 20 mei 1986); verdere democratisering van de waterschappen (besluit P.S. Groningen d.d. 28 januari 1987). NB Voordracht G.S. Groningen aan P.S. Groningen d.d. 23 augustus 1988: Verdere concentratie van waterschappen en de hele provincie in waterschapsverband brengen zijn consequenties van de in te voeren Bevoegdhedenwet Waterschappen, de Waterschapswet, en de Wet op de Waterbeheersing. Ingrijpende wijziging in: verkiezingen, samenstelling en inrichting waterschapsbesturen, bevoegdheden organen. NB Voor Hunsingo (Eems- en Reiderzijlvest) wordt de kroonbenoeming van gecommitteerden gehandhaafd tot de invoering van de Waterschapswet.99 NB Bezwaarschrift/voorstel Waterschap Hunsingo betreffende de samenstelling van de besturen van het 4e en 5e onderdeel (beide 2 cat. A en 2 cat. B leden) en grenswijziging 4e en 5e onderdeel ingevoerd. NB Het Bijzonder Reglement 1989 heeft met enige kunstgrepen (a- en b-nummers) dezelfde artikelnummering als het voorgaande Bijzonder Reglement 1987. NB In het Hunsingo-dossier Wijziging Bijzonder Reglement 1988 II (eigenlijk Bijzonder Reglement

99

De tussentijds tot gecommitteerde gekozen P.T. Siertsema-Smid is niet meer door de Kroon benoemd.


173

1989) ligt de tekst van een toespraak die R.J. Clevering op 17 maart 1989 tijdens een bijeenkomst in het provinciehuis heeft gehouden bij gelegenheid van de ‘realisering van de waterschapsconcentratie eerste fase’. Clevering pleit (nogmaals) voor de vorming van drie, liever nog twee, interprovinciale waterschappen, die belast zijn met boezembeheer, dijkbeheer en waterzuivering. Nieuw: artt. 2a, 3a, 3b en 7a lid. Wijziging: artt. 2, 5, 7, 8, 11-15, 19, 51a, 51b, 52a-52d, 53a, 5a en 55a Verder t/m art. 77 in hoofdzaak gelijkluidend met het Bijzonder Reglement van 1987. Reglementswijziging 1990 (Prov. blad 1990, nr. 15) NB Besluit van P.S. Groningen d.d. 27 september 1989 nr. 9 sub C tot wijziging van het algemeen reglement voor de waterschappen en van de bijzondere reglementen voor de waterschappen Westerkwartier, Hunsingo, Eemszijlvest, Reiderzijlvest en Gorecht en tot bepaling van de datum van inwerkingtreding van dit besluit. NB Bij hetzelfde Statenbesluit is het Kiesreglement voor de waterschappen in de provincie Groningen (1906!) vernieuwd. Tevens is er een nieuw reglement vastgesteld voor het waterschap Oomelanderzeedijk (Prov. blad 1990, nr. 14]). NB Inwerkingtreding: 1 januari 1990. Goedgekeurd bij K.B. d.d. 6 april 1990, nr. 90008517. Vervallen: art. 28. Wijziging: artt. 18, 27a (i.p.v. 28), 30 en 38. Reglementswijziging 1992 (Prov. blad 1992, nr. 15) NB Het betreft een verkleining van het waterschap Hunsingo.100 Ontwerp-voordracht Reglementswijziging (augustus 1993) NB Wijziging waterhuishoudkundig beheer Eemshaven. Principeakkoord waterschap Hunsingo / Havenschap Delfzijl zomer 1993, o.a. overdracht gemalen aan Hunsingo en verlenging vrijdom van waterschapslasten t/m 1994.

100 Het betreft hier de ruiling van: 51 ha. bij Oosternieland tegen ca. 34 ha. (wijk De Hunze) te Groningen. Zijnde een vergroting van het waterschap Eemszijlvest; hierop vooruitlopend is in oktober 1990 een bemalingsovereenkomst tussen de beide waterschappen gesloten.

Bijlage II

17

Bijlage III Transcriptie bestek graven van het Boterdiep De onderstaande transcriptie betreft een bestek van het graven van het Boterdiep tussen Noorderhogerbrug en de Grondzijl uit 165, afschrift van 1896 van het origineel dat berust in het Rijksarchief te Groningen, zijnde Groninger Archieven. De onderstaande transcriptie is van de hand van drs. A.L. Hempenius, d.d. 22 februari 2002. Behoort bij inv. nr. 983. Besteck ofte conditien waerop de e.e. heeren sijlvesten van Winsumer ende Schaephalster zijlen gedencken te besteden het graven van ’t diep, beginnende aan Noorder Hoogerbrugge, ende eindigende bij de grontzijl, daer de eerste pael is geslagen. 1. De annemer sal ’t water soo in ’t diep is moeten uitoosen daer hij het best can quijt worden, maer niet in een ander annemers pant. 2. Het water aldus uitgeoost hebbende, sal den annemer het diep boven wijt maecken 2 voeten, diep voeten onder de palen ofte pegels soo bij de pijpe geslagen zijn, ende briet in de boodem 15 voeten. 3. Ende sal in den bodem langshen nae ’t waterpas op gelijcke diepte moeten wesen. . De anneemer sal d’ aerde soo in dit werck compt an beyden zijden van ’t diep moeten brengen, boven op ’t groene lant, alsoo dat hij 2 voeten schoone wal can houden. 5. Soo daer noch eenige mudder an de wallen wort bevonden, sulx dat het diep is wijder geweest als 2 voeten, sal den annemer deselve mede moeten uytbrengen ende schoone wallen houden. 6. Alst werck is goet ende wel gemaeckt ende van de heeren besteders101 gepresen nae luit van ’t besteck, sal hetselve opgenomen ende gemeten worden met de roede van 1 voeten, ende ten einde mate ten einde gelt. 7. De betaling sal geschieden in twie termijnen, het eerste termijn alst werck halff volveerdiget is, een derde part van de bedongen penningen, ende de reste als het werck voleindiget, opgenomen ende gepresen is. 8. Alle matrialen soo tot dit werck van nooden zullen wesen, sal den annemer hemselven moeten bestellen, sonder eenich toedoen van de heeren besteders.

101

In het afschrift staat ‘besteden’.


175

9. Dit werck sal den annemer moeten veerdich maken tegens den 1. Augusti eerstkomstich ofte bij faute van dien sal hem eenhondert caroli guldens van sijn bedongen loon worden afgecortet, maer bij verhinderinge door Godes weder sal het staen tot discretie van de heeren besteders. (w.g.) H. Mettingh secr. Aantekening: NB Blijkens bijgevoegde publicatie had de aanbesteding plaats op donderdag 8 junii 1654.

Bijlage III

176

Bijlage IV Procedure E.J. Hopma v.s waterschap Hunsingo Het onderstaande overzicht betreft gerechtelijke procedure tussen mevr. E.J. Hopma weduwe J.R. Beukema te Bedum en het waterschap inzake de onrechtmatige afgraving van de kade langs het Kardingermaar tijdens de hergraving van het maar in 1889 en 1889-1897. Het onderstaande overzicht is samengesteld door drs. A.L. Hempenius d.d. 5 april 2002. Behoort bij inv. nr. 1.012. Procedure van E.J. Hopma weduwe van J. R. Beukema, landeigenaresse, wonende op de plaats Schultinga in de gemeente Bedum, eiseres, tegen: Het waterschap Hunsingo te Onderdendam, gedaagde. Terzake van onrechtmatige afgraving van de kade langs het Kardingermaar tijdens de hergraving van dat maar in de zomer van 1889. Arresten: Arrondisimentsrechtbank Groningen: Idem:

Hoger beroep: Gerechtshof Leeuwarden:

Beroep in cassatie: Hoge Raad:

Gerechtshof Leeuwarden:


Interlocutoir vonnis 18 april 1890; Eindvonnis 17 april 1891: de eis ontzegd, eiseres veroordeeld tot de kosten van het geding. Vonnis 29 juni 1892: vernietigt het vonnis van de arr. rechtbank Groningen; verklaart de handelingen van het waterschap onrechtmatig; veroordeelt het waterschap in alle kosten en schaden enzovoorts. Utspraak 12 januari 1893: vernietigt het vonnis van het gerechtshof en wijst de zaak terug naar het gerechtshof Leeuwarden. Vonnis 27 september 1893: vernietigt het vonnis van de arr. rechtbank Groningen; verklaart de handelingen van het waterschap onrechtmatig en veroordeelt het waterschap tot vergoeding van schaden en kosten.

177

Beroep in cassatie: Hoge Raad:

Uitspraak 22 juni 189: verwerpt het beroep van het waterschap en veroordeelt het waterschap in de kosten.

Gerechtshof Leeuwarden:

Vonnis 7 april 1897: toegewezen bedrag van de schadevergoeding aan eiseres: Hfl 11.371,71

Rente Samen Aan de tegenpartij toegewezen gerechtskosten Gerechtskosten voor rekening van het waterschap

Hfl Hfl

852,87 + 12.22,58

Hfl

83,91

Hfl

1.155,86 +

Totaalsom

Hfl

1.215,35

Aantekening: NB Op grond van de uitkomst van bovenstaand proces is het waterschap in 1898 dadingen aangegaan met J.A. Veldman, landeigenaar te Hekkum, en Josina Margaretha. Lewe van Aduard, weduwe van mr. B. Dorhout Mees, te Groningen, om terzake van beweerde afgravingen langs het Kardingermaar aan hen te betalen Hfl 1.536,- respectievelijk Hfl 300,- plus rente en kosten.

Bijlage IV

178

Bijlage V Transcriptie overeenkomst d.d. 8 oktober 1888 De onderstaande overeenkomst heeft betrekking op het bouwen van een geheel nieuwe draaibrug (ten westen van de in 1862 gelegde draaibrug) en het verbreden van het Winsumerdiep c.a. te Onderdendam. De onderstaande transcriptie is van de hand van drs. A.L. Hempenius, d.d. 30 augustus 1995. Behoort bij inv. nr. 1.123. De ondergeteekenden: 1º Jan Doornbosch, burgemeester, wonende te Baflo, in hoedanigheid van voorzitter van het hoofdbestuur van ‘t waterschap Hunsingo en als zoodanig vertegenwoordigende dat waterschap, ter eene, en 2º Jan Knoop Pathuis, logementhouder, wonende te Onderdendam, handelende voor zich en tevens als mondeling gemachtigde voor en namens zijne kinderen uit den echt met wijlen Henderika de Weerd, zijnde: a Tjakelina Knoop Pathuis, zonder beroep te Onderdendam; b Hilje Knoop Pathuis, zonder beroep, echtgenoote van en ten dezen bijgestaan en gemachtigd door Johannes Hermannus Simon, ontvanger der invoerrechten en accijnzen te Groningen; c Henderika Knoop Pathuis, zonder beroep te Onderdendam; d Abel Knoop Pathuis, grossier te Onderdendam; e Hendrik Jan Knoop Pathuis, postdirecteur te Zevenaar, en f Annechiena Roelfina Knoop Pathuis, ter andere zijde verklaren inzake het verleggen der draaibrug te Onderdendam en het verbreeden van ‘t kanaal daar ter plaatse te zijn overeengekomen als volgt: a Behalve de ruiling van grond tusschen de provincie en contractanten ter andere zijde voor het verleggen van den grintweg voor hunne behuizing, zal door het waterschap worden ingenomen langs het Winsumerdiep vanaf den walmuur tegen het huis van R. Lantink tot de bestaande brug eene oppervlakte onder de voormalige gevangenis van twaalf vierkante meter en van de straat van dertien vierkante meter; b Wederzijdsch de te leggen grintweg zal de platte bestrating van het overblijvende plein onder een geleidelijk afhellend vlak worden bijgewerkt en in verband gebracht; c De af te graven grond langs het kanaal zal van eene solide walmuur worden voorzien, ook onder de voormalige gevangenis in verband met den walmuur tegen het huis van Lantink; d De muur en vloer van de voormalige gevangenis zullen door middel van ijzeren jukken worden opgevangen en zoodanig verzekerd dat daarin geene verzakking of verschuiving kan plaats hebben; e Onmiddellijk ten westen nevens de loopbat der om te leggen draaibrug zal een eikenhouten trap worden gemaakt met dito jukje als het bestaande;


179

f Vanaf de nieuwe brug langs den omgelegden grintweg tot tegen de behuizing van familie Knoop Pathuis zal eene nette houten richeling met één beweegbaar gedeelte worden daargesteld tot veiligheid en afschutting van het vrijkomende terrein; g Alle voorschreven werken zullen overeenkomstig het bestek en de teekening wegens het vernieuwen der draaibrug vanwege het waterschap worden gemaakt en onderhouden. Alleen het onderhoud van de trap met jukje en de richeling sub e en f bedoeld komt ten laste van contractanten ter andere zijde of hunne successeuren; h Het overblijvende terrein buiten den om te leggen grintweg wordt aan het waterschap tijdelijk in gebruik afgestaan tot bergplaats van materialen als anderzins tijdens het maken der brug enz. onder voorwaarde dat de toegang tot de stalling en het voormalig rechthuis van de familie Knoop vrij blijft. i Door het waterschap zal aan contractanten ter andere zijde ter zake voorschreven als schadeloosstelling inééns worden uitgekeerd de som van tweeduizend gulden (Hfl. 2.000,-), uit te betalen voordat met het werk op het terrein wordt aangevangen. Aldus in duplo opgemaakt en door partijen geteekend den 8 october 1800 achtentachtig. (w.g.) J. Doornbosch

J. Knoop Pathuis

Bijlage V

180

Bijlage VI Transcriptie brief A. Tebbens van der Tuuk De onderstaande transcriptie betreft een brief van A. Tebbens van der Tuuk d.d. 12 september 1860 aan het bestuur van het waterschap Hunsingo. Het behelst de toestemming aan het waterschap Hunsigo om een nieuwe losen ladingsplaats te maken op zijn grondgebied.102 De onderstaande transcriptie is van de hand van drs. A.L. Hempenius, d.d. 17 september 2002. Behoort bij inv. nr. 1.203. Copie De ondergeteekende, eigenaar van het land, genaamd de Dijkstal, gelegen te Pieterburen, verklaart mitsdezen, dat hij genegen is zooveel grond af te staan, als benoodigd is, om eene nieuwe losen ladingsplaats of zoogenaamden Opslag voor de inwoners te verkrijgen, bepaaldelijk en alleen, wanneer men hem 1° schriftelijk voldoend bewijs in handen geeft, waaruit hem blijke, dat de weduwe Ikema, huurster tegenwoordig van den Dijkstal, volkomen genoegen neemt in het leggen en maken van den opslag in het land, hetwelk zij gehuurd heeft, terwijl hij verhuurder in de jaarlijksche huur niet wil gekort, maar die hem volledig moet betaald worden; 2° wanneer men bijlangs den weg en den opslag slooten graaft, voldoende om zijn aan wederzijden overblijvend land geheel vrij te doen zijn, het onderhoud van welke slooten ten lasten moet blijven van de bezitters van den Opslag; 3° wanneer men hem voldoend bewijs geeft, dat hij niets te maken heeft of zal hebben met de lasten, welke uit gezegden Opslag zouden kunnen voortvloeyen, of op denzelven gelegd worden; ° wanneer men hem den grond, welke benoodigd zal zijn voor den weg, den Opslag zelven, en de slooten betaald naar vijfduizend gulden het bunder of vijftig gulden de roede, zullende de hoofdsom hem volledig betaald moeten worden voor en aleer men met het maken en in orde brengen van het werk begint, noodig voor den opslag; 5° wanneer men hem volkomen vrijheid laat om op het land bijlangs den weg naar en den opslag zelven te timmeren wanneer en op welke wijze het hem zal behagen, zoo zelfs dat men vrij op den opslag en weg zal kunnen komen, en dammen daarom in de slooten zal mogen leggen; 6° wanneer men aan art. niet zou kunnen voldoen, namelijk, wanneer men het geld berekend naar ƒ 5000 het bunder of [ƒ] 50 de roede niet dadelijk zou kunnen betalen, dan zal de ondergeteekende zich ook tevreden stellen met een voor de wet bestaanbaar schriftelijk bewijs, hetwelk naar zijn genoegen voldoende securiteit en vastheid bezit, om

102

Oude signatuur van Biesta: A 10a6 nr. 1.


181

binnen een te bepalen tijd de vereischte som te betalen aan hem; zullende dit schriftelijk bewijs, voordat men met het werk, noodig voor den Opslag, begint, hem ondergeteekende in handen gegeven moeten worden. Middelbert 12 september 1860 Tebbens van der Tuuk. Aantekeningen: NB Dijkstal = grondslag van de dijk.103 NB Timmeren: lees: bouwen; timmerman en timmeren zijn begrippen uit een periode, toen de burgerlijke bouw geheel of gedeeltelijk bestond uit het optrekken van houten huizen en boerderijen. De meeste timmerbedrijven zijn na verloop van tijd aannemersbedrijven geworden.

103

A.A Beekman, Het dijken waterschapsrecht in Nederland (’s-Gravenhage 1905 en 1907) 508.

Bijlage VI

182

Bijlage VII Transcriptie circulaire d.d. 17 januari 1896 De onderstaande transcriptie betreft een brief van het hoofdebstuur aan de onderdeelsbesturen d.d. 17 januari 1896. Het behelst een kleine geschiedenis van de grindweg van Obergum naar Schaphalsterzijlen, dit alles naar aanleiding van vragen bij de vaststelling van de begroting van het waterschap in 1895/1896. De onderstaande transcriptie is van de hand van drs. A.L. Hempenius, d.d. september 2002. Behoort bij inv. nr. 1.2. Aan de onderdeelsbesturen Naar aanleiding van de vraag, bij ’t vaststellen der begrooting, door den heer E. de Boer, aangaande de geschiedenis van de grintweg naar de Schaphalsterzijlen, heeft een onderzoek het volgende opgeleverd. Den 12 juni 1852 heeft er na langdurig onderhandelen met [de] provincie eene dading plaats gehad, waarbij de walbeschoeiing vanaf de Boog, langs het gemeentehuis tot en met het steenen pijpje tegenover Wierda’s molen, en den grintweg [van] Obergum tot en met de Winsumerlooptil in eigendom en onderhoud aan het Winsumerzijlvest overgingen, en waartegen de provincie belast werd met het bezit en onderhoud van de Eelswerdertil, de til in den grintweg Obergum-Mensingeweer, en de brug over de nieuwe tocht in dezelfde weg, en de Helwerdertil, alles om niet. Bij resolutie van gedeputeerde staten [van] 9 juni 186 n° 39 is het eind puinof jaagpad Winsum-Looptil ten behoeve verbreeding van het kanaal aan ’t zijlvest afgestaan. Den 9 april 186 is door H.F. Vennema, M.van der Tuuk weduwe Sijbolts, [en] J. Halbersma op Batenborg vanaf de looptillen tot de zijl kosteloos grond afgestaan voor een aan te leggen grintweg vanwege het zijlvest, en de tusschen [het] kanaal en [den] weg blijvende strook grond voor Hfl. 1500,- per bunder aan ’t zijlvest verkocht voor de verbreeding van het kanaal, terwijl het zijlvest het onderhoud der weg op zich nam. Het Lindt te Winsum bleek mij in onderhoud te behooren aan de bewoners langs de straat vanaf het Lindt, alsmede aan de diakonie van Bellingeweer voor een gelijk deel als ieder huis. Op verlangen deze nadere toelichting verzonden. Baflo 17/1-(18)96. De voorzitter, (w.g.) J. Doornbosch


183

Aantekeningen: NB Dading Winsumer- en Schaphalsterzijlvest met de provincie 12 juni 1852: het zijlvest neemt de walbeschoeiing aan de zuidkant langs het Winsumerdiep vanaf de Boog tot en met het stenen pijpje tegenover Wierda’s molen, alsmede de grintweg van Obergum tot en met de Winsumerlooptil in eigendom en onderhoud over; de provincie neemt de Eelswerdertil, de til in de grintweg Obergum-Mensingeweer, de brug over de nieuwe tocht in dezelfde weg, en de Helwerdertil in eigendom en onderhoud over.104 NB Bij resolutie van Gedeupeteerde Staten van de provincie Groningen d.d. 9 juni 1846, nr. 39 is het jaagpad Winsum-Looptil aan het zijlvest afgestaan. NB Overeenkomst met drie ingelanden 9 april 1846: Het zijlvest krijgt en koopt grond voor aanleg van een grintweg van de looptil tot de zijlen en verbreding van het Winsumerdiep. NB Kanaal = Winsumerdiep-Batenborg = Baatjeborg NB Lindt, lees: het lent of het Munnikelent, opslagplaats bij het Winsumerdiep.105

104 Zie Archief Winsumer- en Schaphalsterzijlvest, inv. nr. 222. Zie: Hempenius en Tromp, Inventaris archieven zijlvesten en dijkrechten, 574. 105 Zie Ibidem, 597.

Bijlage VII

18

Lijst van gebruikte afkortingen Art. / artt. fol. G.S. (Groningen) ha. HB inv. K.B. N.A.P. nr. (nrs) OB Prov. blad P.S. (Groningen) wp


Artikel / artikelen folio Gedeputeerde Staten (van Groningen) hectare Hoofdbestuur inventaris Koninklijk Besluit Normaal Amsterdams Peil nummer / nummers Onderdeelsbestuur /uren Provinciaal Blad van de provincie Groningen Provinciale Staten (van Groningen) waterschap

185

Lijst van geraadpleegde archivalia Regionaal Historisch Centrum Groninger Archieven te Groningen Archieven van het Generale Zijlvest der Drie Delzijlen 1285-1871 (1872). Waterschap Noorderzijlvest te Groningen Archief van het Winsumer- en Schaphalsterzijlvest (1337) 108-1856. Archief van het Schouwerzijlvest (128) 158-1856. Archief van het Houwerzijlvest (120) 1600-1856. Archief van het Wetsingerzijlvest en het dijkrecht onder dat zijlvest 1587-1859. Archief van het waterschap Thomas van Seeratt, 1919-1979. Archief van het waterschap Munsterweg en Netlaan, 1925-1983.

Lijsten

186

Lijst van geraadpleegde literatuur NB Zie ook de Lijst van literatuur betreffende de Groninger waterschappen. Beekman, A.A., Het dijken waterschapsrecht in Nederland (’s-Gravenhage 1905 en 1907). Brood, P., A.H. Huussen jr. en J. van der Kooi, ed., Nieuwe Groninger Encyclopedie (Groningen 1999). Hagen, J. ‘Bestuursleden’ in Veenstra, T. en A.L. Hempenius, ed., Hunsingo 1856-1994 (Onderdendam 199) 159-177. Hempenius, A.L. en C. Tromp, Inventaris van archieven van zijlvesten en dijkrechten in het Rijksarchief in Groningen en bij het waterschap Hunsingo. Publicaties van het Rijksarchief in Groningen XI (Groningen 199). -, ‘Winsum waterstaatkundig’ in W.J. Formsma, ed., Winsum Gedenkboek 1982 (Groningen 1982) 11-116. -, ‘De waterstaat in de Marne’ in G.F. Beukema, e.a., ed., Gedenkboek Nijverheid 1991 I Historie van de Marne (Leens 1991) 33-337. Lijst van voor vernietiging in aanmerking komende bescheiden uit de archieven van de organen van waterschappen dagtekenende van ná 1850, Staatscourant 1981, nr. 181. Lijst van voor vernietiging/bewaring in aanmerking komende archiefbescheiden van waterschappen van na 1935, Staatscourant 1993, nr. 69 d.d. 8 april 199. Meekhoff Doornbosch, P.H., Catalogus van de archieven der zijlvestenijen en dijkrechten, welke thans het waterschap Hunsingo vormen (Groningen 1905). Roekel, J van, Y.R. Aaltink en E.O. van der Werf, Groningen overbrugd. Dertig en één bijzondere bruggen in de stad en de provincie Groningen (Groningen 199). Veenstra, T en A.L. Hempenius, ed., Hunsingo 1856-1994 (Onderdendam 199). Westers, H., ‘Een oude procedure inzake “de oude afmetingen” van aan schouw onderworpen voorwerpen’, Waterschapsbelangen. Maandblad gewijd aan het waterschapswezen Officieel orgaan van de Friesche-, de Groninger-, de Drentsche-, de Overijselsche-, de Geldersche-, de Stichtsche- en de N.-Brabantsche polder en Waterschapsbonden 26 (191) 125-126. Z.n., ‘Excursie’, Waterschapsbelangen. Maandblad gewijd aan het waterschapswezen. Officieel orgaan van de Friesche-, de Groninger-, de Drentsche-, de Overijselsche-, de Geldersche-, de Stichtsche- en de N.-Brabantsche polder en Waterschapsbonden 24 (1939) 111-112.


187

Lijst van literatuur betreffende de Groninger waterschappen NB Zie ook de Lijst van gebruikte literatuur. Hempenius, A.L. ‘Waterschapsarchieven in de provincie Groningen’, Waterschapsbelangen, 67 (1982) 328-331. -, ‘Winsum waterstaatkundig’ in: Winsum, Gedenkboek 1982 (Groningen 1982) 103-129. -, ‘Schets van de afwaterings- en bedijkingsgeschiedenis van de gemeente Warffum’ in Duinkerken, W., e.a., ed., De historie van Warffum, Breede en Rottumeroog (Hoogezand 1989) -51. -, ‘Water- en dijkbeheer in westelijk Hunsingo’, in Beukema, G.F., e.a., ed., Gedenkboek Nijverheid 1991 (Leens 1991) 331-37. -, ‘Het Halfambt waterstaatkundig bekeken’ in Boerma, G., e.a., ed., Boerderijen in het Halfambt (Groningen 1992) 7-101. -, Onderdendam. Middelpunt van Hunsingo (Onderdendam 1992). - en J.A.L. Trouw, Poldermolens en molenpolders. De molens van de Molenstichting Hunsingo en Omstreken (Onderdendam 1992). -, diverse lemma’s in Brood, P., A.H. Huussen jr. en J. van der Kooi, ed., Nieuwe Groninger Encyclopedie (Groningen 1999). -, ‘De waterschappen De Westpolder en de Lauwer(s)zeemolenpolder’, in J.A.T.H. Mansholt e.a. De Westpolder (Bedum 2000) 33-. Ranitz, C. de en A.L. Hempenius, ‘Waterbeheer in de twintigste eeuw in de regio Winsum’ in: Winsum, Gedenkboek 1982 (Groningen 1982) 131-13. Roekel, J. H. van en Y.R. Aaltink, Groningen overbrugd. Dertig en één bijzondere bruggen in de stad en provincie Groningen (Groningen 1998). Schroor, M., Wotter. Waterstaat en waterschappen in de provincie Groningen, 1850-1995 (Groningen 1995). Veenstra, T. en A.L. Hempenius, Hunsingo 1856-1994 (Onderdendam 199). Vries, W.J. de, Gereglementeerde golven. De hervorming van het Groningse waterschapsbestel na de grondwet van 1848 en de reglementering van dit nieuwe bestel tot de waterschapswet van 1992 (Groningen 1999) Werff, E.O. van der en A.L. Hempenius, Waterschappen in Groningen. Ontwikkelingen tot het jaar 2000 (Bedum 1999).

Lijsten

Reeks Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest: I

Hempenius, A.L., Inventaris van het archief van het waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991). Laurentius Archief & Geschiedenis VI en Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest I (Groningen 2009).

Eveneens verschenen in de reeks Laurentius Archief & Geschiedenis: I II

III IV V

VI

Engbers, K.A.M., Inventaris van het archief van het Sint Anthony Gasthuis te Bolsward 1592-2005. Laurentius Archief & Geschiedenis I (Groningen 2006).* -, Inventaris van het tekeningenarchief van de Provinciale Planologische Dienst in Friesland, 1946-1986 (1992). Laurentius Archief & Geschiedenis II en Archiefinventaris XVII (Groningen en Leeuwarden 2008). -, Plaatsingslijst van het archief van het Old Burger Weeshuis te Leeuwarden 1867-1999. Laurentius Archief & Geschiedenis III (Groningen 2008).* -, Plaatsingslijst van het archief van het Projectbureau Blauwe Stad, (1994) 1997-2003 (2008). Laurentius Archief & Geschiedenis IV (Groningen 2009).* -, Inventaris van het archief van de Stuurgroep Waddenprovincies te Leeuwarden (1974) 1976-2007. Laurentius Archief & Geschiedenis V en Archiefinventaris XVIII (Groningen 2009). Hempenius, A.L., Inventaris van het archief van het waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991). Laurentius Archief & Geschiedenis VI en Archieftoegangen waterschap Noorderzijlvest I (Groningen 2009).

* Niet gepubliceerd.

Inventaris van het archief

van het waterschap Hunsingo (1823) 1856-1955 (1991)

ISBN: 978-94-90279-02-8 ISSN: 1877-9263 1878-8874

archief & geschiedenis Inventaris van het archief

Recommend Documents