Anticonceptie voor tienermeiden “Meisjes en meiden in de gynaecologie”
Martini ZH 17-11-2011 Nascholing Gynaecologie D.H.Bogchelman O&G UMCG
Indeling: • adolescent en sexueel gedrag • pil als anticonceptivum • pil als "medicijn" • pil en PCO • pil stopweek of continu • wat en hoe schrijf je voor? • IUD en adolescent
gemiddelde leeftijd eerste coitus
Percentage sexueel actieve 15- jarigen in Europa
abstinentie/geheelonthouding Betrouwbaarheid: in theorie = 100% in praktijk = ????
Daarom anticonceptie..
voorkómen van ongewenste zwangerschappen
AC-gebruik in Nederland: percentages per leeftijdscategorie
Beerthuizen Anticonceptie op maat 2003
Percentage Nederlandse pilgebruiksters percentage
14jr ♀ 1 op de 6 15 jr ♀ 1 op de 3 16 jr ♀ 1 op de 2
2002
leeftijd
“Betrouwbaarheid pil ” Pearl Index 0.1-0.3 (theorie)
versus 0.35-6.0 ! (praktijk)
PI ≈ percentage ♀♀ dat per jaar met de gebruikte methode zwanger wordt"
Positieve effecten OAC • acne
- cyclusregulatie/timing
• mamma-afw
- EUG
• ovulatiepijn
- geen interferentie coitus
• PMS
- volledig reversibel
• myomen
- rheuma/osteoporose
• PID/TSS
- endometriose
• hypermenorroe
- benigne cysten ovaria
• anaemie
- endometrium/ovariumca
dysmenorroe 15 -85% ♀ 15% ernstig cave endometriosis
regulaire ovulatoire cycli veelal pijnlijker dan irregulaire anovulatoire dysfunctionele bloedingen met OAC in 85-90% verbetering in klachten
Aankomen door de pil?
• geen significante gewichtstoename door pilgebruik
De pil en het PCO syndroom
een goede combinatie
ovulatieremmer
androgenen
acne vulgaris verbetering
hirsutisme vermindering
.........en bloedingsproblemen regulering
Doorslikken OAC
• alléén bij monofasische pil • medisch geen bezwaar • pil betrouwbaarder • doorslikken tot doorbraakbloeding of... • doorslikken zolang als gewenst
Tsja....wat schrijf je nu voor ? • sub-fifty pill • 2e generatie pil • monofasisch • tenminste 3 maanden aanzien • evt.switchen van progestageen • na 3 maand evt.extended regimen /continu • financiën
Aandachtspunten bij voorschrijven van de pil • fam anamnese “spontane” trombose • RR meten • roken aan de orde stellen • in begin bloedingsproblemen normaal • innamepauze nooit >7 dagen • cave dikke pijnlijke kuit < 1e jaar •
“double Dutch”
• bij anovulatie starten met kuurtje progestativa ?
Het IUD of spiraaltje
Spiraalgebruiksters LNG-IUD per age group 13,3 12,6 11,6
14,0 12,0 10,0
8,7 7,6
8,0
7,3
%
6,7
7,9 8,3
6,0 4,0 2,0
0,9 1,0 1,2
0,8 1,0 1,0
0,0 10 - 20 years
20 - 30 years
30 - 40 years
UR 2009
UR 2010
40 - 50 years UR 2011
50 - 60 years
Toename spiraalgebruik • • • •
gebruiksgemak: niet dagelijks aan anticonceptie denken passend in een onregelmatig leven toegenomen leeftijd waarop vrouwen kinderen krijgen: toename van nulliparae langdurige anticonceptie nodig vanwege studie/carrière (20-30jr)
vermindering bloedverlies bij hormoonspiraal wordt vaak als groot voordeel gezien •
IUD intra uterine device KOPERHOUDEND spiraaltje PI 0.35 vs 0.5-0.6
Werkingsmechanisme koperspiralen • • •
• •
interfereert met capacitatievermogen spermatozoa steriele ontstekingsreactie in endometrium en tubae betrouwbaarheid afhankelijk van het totale koperoppervlak: (indien >300mm² geen blastocystes) alleen koper is verantwoordelijk voor het anticonceptieve effect post-coitum: koper werkt embryolytisch (stoot bevruchte eicel af)
Smeenk RCJ et al. NHG-Standaard Het spiraaltje (Tweede herziening) Huisarts Wet 2009(52):279-90
Koperhoudende IUD's overzicht verkrijgbare spiraaltjes
T-Safe® koperhoudend spiraal • T-Safe® = TCu- 380A • is de wereldstandaard voor koperhoudende IUD's • was niet in Nederland verkrijgbaar • mag officieel 10 jaar blijven zitten
Voordelen koperspiralen • • • •
•
5-10 jaar werkzaam betrouwbaar geen systemische bijwerkingen betrouwbaarheid wordt niet beïnvloed door gastro-intestinale problemen of co-medicatie geschikt als morning-after-methode
Smeenk RCJ et al. NHG-Standaard Het spiraaltje (Tweede herziening) Huisarts Wet 2009(52):279-90
Nadelen koperspiralen •
• • •
heviger en langduriger menstruatie kans op anemie dysmenorroe counseling embryolytische werking bij vrouwen die tegen abortus zijn
Hormoonhoudend spiraal • • •
•
• •
52 mg levonorgestrel, afgifte 20 µg/dag effectief gedurende 5 jaar lokale werking: verdikking cervixslijm, remming beweeglijkheid en capacitatie spermatozoa, remming endometriumproliferatie bij >85% van de cycli vindt, net als bij een koperspiraal, een ovulatie plaats na het eerste jaar1,2 eerste 3-6 maanden kans op onregelmatig bloedverlies vermindering bloedverlies tot 90%1,3
1. Scholten PC. Thesis. The levonorgestrel IUD: clinical performance and impact on menstruation. University Hospital, Utrecht, 1989 2. Xiao B, Zhou L, Zhang X, et al. Pharmacokinetic and pharmacodynamic studies of levonorgestrel-releasing intrauterine device. Contraception 1990;41:353-61 3. Andersson JK, Rybo G. Levonorgestrel-releasing intrauterine device in the treatment of menorrhagia. Br J Obstet Gynaecol 1990;97:690-94
Voordelen hormoonspiraal • •
5 jaar lang effectief zeer betrouwbaar: PI = 0.14 vs 0.2
• • • • • • • •
minder dysmenorroe weinig bijwerkingen 20-60 x lagere hormoonconcentraties dan bij de pil forse afname menstrueel bloedverlies (-90%) en anemie reversibel (>90% gewenst zwanger < 1jr) mag bij aantal contra-indicaties van de pil: lactatie, hypertensie, diabetes, migraine, epilepsie gunstig effect op adenomyosis (endometriosis interna) regressie van myomen
Backman T. Benefit-risk assessment of the levonorgestrel intrauterine system in contraception. Drug Saf 2004;27:1185-204
Nadelen hormoonspiraal • •
eerste 3-6 maanden: onregelmatig bloedverlies (counseling) niet geschikt als morning-aftermethode
Niet vergeten: • amenorroe wordt vaak gezien als voordeel, vooral voor jonge nulliparae/vrouwen met onregelmatige levensstijl. Vrouw echter counselen dat ze dan niet zwanger is
Spiralen - Perforaties •
incidentie: tussen 0 en 2,6 per 1000 inserties
•
risico groter bij plaatsing direct postpartum en bij het geven van borstvoeding
NHG Standaard Het Spiraaltje 2009 SmPC Mirena ® 2010
IUD bij adolescent en nullipariteit
•
Nullipariteit vormt géén contra-indicatie
•
Zorgvuldige anamnese en counseling op SOArisico: vooraf testen m.n. op Chlamydia
•
Verhoogde kans op PID uitsluitend tijdens eerste 3 weken na insertie
Vragen?
